BUDOWLE GRECJI Budowle publiczne A g o r a - rynek usytuowany na skrzyzowaniu glównych ulic. Stanowil centrum zycia politycznego, handlowego i kultowego. Wznoszono tu swiatynie fasada skierowane. na wsch; tu mógl sie znajdowac grób - oltarz mitycznego herosa, zalozyciela miasta, lub dwunastu bogów; znalazly tu takze miejsce budowle panstwowe czy handlowe. P o r t y k i - (stoa) - budowle skladajace sie z podcieni kolumnowych frontem skierowanych ku agorze oraz pomieszczen usytuowanych w glebi; miescilysklepy oraz magazyny. . B u l e u t e r i o n - miejsce zebran i posiedzen rad miejskich .Odbywaly sie tam bule, czyli narady najwyzszego organu wladzy.ksztalt prostokata z amfiteatral widownia ,podzielona na sektory. Poprzedzal go portyk z dziedzincem, na którym znajdowal sie oltarz kultowy. P r y t a n ej o n - siedziba wladz miejskich~ gdzie urzedowali czlonkowie Rady Pieciuset, -prytanowie, Tu plonal wieczny ogien (ognisko panstwowe). w typie domu mieszkalnego. Me t r o o n - swiatynia bogini Rei, potem archiwum panstwowe. Ek l e z i a s t e r i o n - gmach posiedzen Zgromadzenia Ludowego,w którym zasiadali mezczyzni pow 20. roku zycia.Rozstrzygali sprawy panstwowe. B a zy l i k a - sala sadowa, gdzie urzedowal urzednik najwyzszej godnosci zajmujacy sie sprawami sadowymi. P r o p y l i o n - ( p r o p y l ej e ) -monumentalna brama zbudowana na rzucie prostokata, o 1 lub kilku przejsciach, prowadzaca do sanktuarium; K a t a g o g i o n (hotel) -kwadratowa budowla z licznymi pokojami usytuowan wokół perystylu. L e s c h e - miejsce, na pogawedki. \ Obiekty sportowe . Organizowano zawody zwane agonami lub igrzyskami. Mialy one charakter zmagan sportowych, ale tez muzycznych i teatralnych. Odbywaly sie zazwyczaj co cztery lata. Okres pomiedzy igrzyskami nazywano olimpiada. W wielu miejscowosciach Grecji odbywaly sie igrzyska, ale wiekszosc z nich miala charakter lokalny. Z czasem charakter ogólnogrecki (panhellenski) nabraly cztery z nich. O l i m p i a - tu odbywaly sie najstarsze igrzyska (od 776 r. p.n.e.), zwane olimpijskimi, które poswiecano Zeusowi. Trwaly 5 dni - w 1i ostatni odprawiano modly, w ostatni urzadzano takze uroczystosci dla zwyciezców;w pozostale odbywaly sie zawody w biegach, walkach zapasniczych,wyscigach rydwanów oraz w piecioboju (bieg, skok, rzut oszczepem,rzut dyskiem, zapasy). Zwyciezca otrzymywal galazke oliwna oraz waze. D e l fY- igrzyska, zwane pytyjskimi, poswiecone bogowi Apollinowi z przydomkiem Pytios. Poczatkowo ograniczone byly tylko do zmagan muzycznych i teatralnych, potem zostaly rozszerzone i o sportowe.galazke laurowa. N e m e a - igrzyska poswiecano Zeusowi z przydomkiem Nemejos. Poczatkowo sportowe, pózniej muzyczne.galazka bluszczu. I s t m i n a - poswiecone Posejdonowi, laczyly zawodysportowe i muzyczne. galazka sosny gimnazjony gmachy, w którychsklad wchodzily sale do nacierania oliwa czy piaskiem, sale do cwiczen (efebion), sale wykladowe, laznie z zimna lub goraca woda itp. Najistotniejsza czescia byla palestra-plac do cwiczen otoczony kolumnami. Wsklad gimnazjonu mogly wchodzic równiez obiekty naukowe, biblioteki, liczne. portyki, a calosc usytuowana byla w kompleksach parkowych. Stadiony-Skladaly sie z biezni oraz widowni umieszczonej na przylegajacym do biezni nasypie. Zawody hipiczne odbywaly sie na hipodromie,majacym ksztalt wydluzonej podkowy, pózniej elipsy. Teatr- obecnosc w nim traktowano nie tylko jako rozrywke, ale takze obowiazek o charakterze.religijnym.Wystawiane sztuki wychowywaly widza, pokazywaly wzory postepowania,dzialalnosc instytucji ustrojowych, czy wskazywaly na obowiazki wobec bogów i spoleczenstwa. Sztuki teatralne wystawiano w trakcie rozmaitych swiat religijnych- Wielkie i Male Dionizje w Atena oraz igrzyska wDelfach. Budowle teatralne sytuowano w otwartej przestrzeni, jako obiekty amfiteatralne zalozone na planie kola. Skladaly sie one z: o r c h e s t r y, tj. placu, na którym znajdowal: sie oltarz kultowy Dionizosa; miejsce dla chóru; . p r o s c e n i u m, niskiej pokoi (sceny przeznaczonej dla aktorów; s k e n e - budowli scenicznej, poczatkowo spelni ajacej funkcje garderoby dla aktorów, pózniej tła;w jej scianie miescilo sie3 drzwi dla aktorów; t e a t r o n u, tj. wIdowni, otaczajacej koncentry cznie polowe orchestry,sytuowanej u podnóza zbocza; posiadal 78 rzedów z drewnianymi, pózniej kamiennymi siedzeniami i poziomy chodnik (diazomata), który dzielil widownie na 2 czesci; od strony orchestry wychodzily promieniscie schody dzielace ja na klinowate odcinki, tzw. kerkides; p a r a d o s u, skrajnego przejscia w teatronie przeznaczonego dla chóru i gosci z 1 rzedów. Inne obiekty O l t a r z e o f i a r n e - najczesciej budowane z okazji wielkich zwyciestw badz innych wydarzen; znajdowaly sie zwykle przy agorach lub w gimnazjonach. C m e n t a r z e - sytuowano na granicy miasta lub poza obrebem murów.Najczesciej stawiano tu nagrobki w formie rzezb statuarycznych lub steli z plaskorzezbami p o m n i k H o r o log i o n (Ateny) - "wieza wiatrów" jest to zegar wodny polaczony z wieza meteorologiczna L a t a r n i a m o r s k a (wyspa Faros) - BUDOWLE RZYMU Forum (fora) -glówny plac miasta sytuowany na przecieciu sie arterii komunikacyjnych; stanowil miejsce zebran publicznych, spotkan, sadów oraz handlu; otaczaly go gmachy publiczne. Swiatynie -posiadaly cele otoczona kolumnami, które dzwigaly belkowanie. fasada jest glebokim kolumnowym portykiem; boczne sciany markowano pólkolumnami, umieszczenie na podwyzszeniu; poswiecenie 1 lub kilku bogom. Bazyliki - byly budowlami o charakterze sadowo-handlowym.3-lub 5nawowe, zakonczone apsyda, w której.na podwyzszeniu znajdowalo sie miejsce dla sedziego badz wladcy. Luki - zaliczaja sie do budownictwa triumfalne go; wznoszono z okazji zwyciestw i waznych wydarzen. w ksztalcie bramy z otworem przeloto wym, przez któr wjezdzali zwyciezcy wodzowie. posiadal 1 lub 3 przejazdy o mocno zaznaczonym luku opartym na osobnych impostach, przecho dzacym w filar. W filary bramy wtopione byly kolumny, pólkolumny, pilastry, belkowanie wienczyla rozbudowana attyka z napisem. Na szczycie ustawiano odlane z brazu grupy rzezbiarskie, Lico i podlucze zdobiono reliefem historycznym. Kolumna triumfalna byla typem pomnika monumentalnego. Na jej szczycie ustawiano zwykle posag osoby, której byla poswiecona. Pomniki Ołtarze Termy - laznie prywatne i publiczne,w których sklad wchodzily salez basenami z zimna (frigidarium), ciepla (tepidarium) i goraca (caldarium) woda. istnialy dwa ciagi pomieszczen.termy miescily tez sale: gimnastyczne, do masazu, wypoczynkowe, oraz biblioteki, czytelnie i dziedzince sportowo-spacerowe. Calosc kompleksu otaczaly ogrody. . Budowle widowiskowe -obiekty, w których Rzymianie spedzali wolny czas. Amfiteatry - sluzyly do walk gladiatorów, pantomimy i pokazów akrobatycznych. Posiadaly eliptyczna arene, wokól której wznosily sie miejsca dla widzów. Amfiteatry budowano na plaskim terenie jako budowle pietrowe, dekorowane od zewnatrz arkadami. Teatry -Uklad nawiazywal do teatru greckiego, Jesli obiekt stawiano na plaskim terenie, przestrzen pomiedzy widownia a sciana zewnetrzna przeznaczano na schody, promenady czy sklepy. Cyrki - sluzyly do wyscigów rydwanów. Mialy ksztalt silnie wydluzonej elipsy z jednej strony zakonczonej pelnym pólkolem, z drugiej - zamknietej prostym murem z bramami, skad wyjezdzaly zaprzegi. Na srodku biezni stal niewysoki murek (spina), na którym umieszczano obeliski lub pomniki Budowle inzynierskie Drogi - dzielily sie na publiczne i prywatne (viae privatae).Drogi gwiazdziscie rozchodzily sie z Rzymu i ich nazwa zwiazana byla z punktem docelowym Przy drogach staly kamienie milowe, na których podrózni mogli odczytac nazwisko budowniczego, a także odleglosc liczona od Forum Romanum. Mosty Akwedukty Budowle grobowe -Przybieraly róznorodne formy. Budownictwo mieszkalne Insule (insulae) -Byly domami wielorodzinnymi, wielopietrowymi ceglano-drewniane. Parter zdobily arkady, za którymi znajdowaly sie sklepy lub warsztaty. Piwnice pelnily funkcje magazy nów. Wewn znajdowal sie dziedziniec. Na pietrach mieszkania - lepsze od strony dziedzin ca, gorsze -od ulicy. Poszczególne pokoje uszeregowane byly wzdluz korytarza. Mieszkanie skladalo sie z malego korytarza i 3 dwa ostatnie nie posiadaly naturalnego oswietlenia Domy jednorodzinne, tzw. domus -Nalezaly do bogatego mieszczanstwa i arystokracji. Posiadaly plan zazwyczaj wydluzonego prostokata. Dom byl "odwrócony" od ulicy (slepy mur,brak okien), a zwrócony do wnetrza zalozenia. Podstawowe pomieszczenia a t r i u m - najwazniejsza czesc, w której koncentrowalo sie zycie. rodzaj wewnetrznego dziedzinca z otworem posrodku zadaszenia, na jego srodku znajdowal się basen na wode deszczowa, tzw. i m p l u v i u m. Tu umieszcza no kapliczke poswiecona Larom (bóstwom opiekunczym). Wokól atrium rozniieszczone byly c u b i c u l e-sypialnie. Na glównej osi znajdowal sie najwazniejsz pokój - t a b l i n u m przeznaczony dla pana i pani domu.Przylegaly do niego 2 otwart pokoje,zw skrzydlami - a l a ( e ). Obok tablinum t r i c l i n i u m-jadalnia.W czesci tylnej domu rozciagal sie h o r t u s (ogród) lub p e r y s t Yl-ogrodowy dziedziniec otoczony portykiem.Calosc konczyla e k s e d r a - pólokragla nisza z lawa. . Do ogrzewania domów uzywano wegla drzewnego, który spalano w koszach z brazu. W oknach wieszano plótna, skóry lub zakladano okiennice. Podloga wykladana byla kostka porfirowa, marmurem lub mozaikami, a sciany zdobiono malowidlami w tzw. czterech stylach pompejanskich. Mebli bylo niewiele Willa byla wyrafinowana wersja domus. Stawiano je na obrzezach miast lub byly wiejs kimi posiadlosciami patrycjuszy.-rozbudowany plan zalozenia,sytuowanie pokoi wjednej linii za portykiem oraz zwrócenie perystylu.w strone ogrodów czy parków obfitujacych w kaskady, wodotryski i strumienie. róznorodne pawilony, letnie sale jadalne, lazienki czy urzadzenia sportowe. Rezydencje cesarskie MIASTO GOTYCKIE W Polsce powstanie miasta wiazalo sie z dokumentem lokacyjnym, w którym wlasciciel miasta zrzekal sie uprawnien sadowych na rzecz osadników.Przejmowal je zasadzca wraz z lawni kami. W zaleznosci do kogo nalezal grunt miasta, nazywano je królewskimi lub prywatnymi .Przy zakladaniu polskich miast opierano sie na prawie niemieckim ktore bylo zredagowane w kilku wersjach-przywilej dla miasta Magdeburga w 1188 r.jego elementami bylo: wprowadzenie czynszu pienieznego w miejsce zobowiazan rzeczowych, wlasny samorzad oraz wlasne sadownictwo. Status prawny lokowanych wówczas miast wzorowany byl na ustroju Magdeburga oraz jego wariantach - Srody Slaskiej (1223) oraz Chelmna (1233). Na prawie magdeburskim najwiecej m'ast powstalo w Malopolsce, Wielkopolsce i na Slasku, a na chelminskim - na Pomorzu Gdan skim,Mazowszu, Kujawach i w Prusach. W XII w. pojawilo sie na Pomorzu Zach prawo lubeckie Funkcja mieszkalna Poczatkowo domy wznoszono z drewna, pózni~ byly one murowane. Fr kamienice byly ciasno stloczone; posiadaly konstrukcje rydlowa; W Hiszp zabudowa kamienicy skupiona byla z trzech stron wokól wewnetrznego patia. Czwarta strone stanowil mur z wejsciem/ W Krak-dom byl podpiwni czony; parter miescil sien, kuchnie i izbe mieszkalna, pietro-izby mieszkalne; dól na cele handlowe. przedproza (taras). W Gdansku - typ domu z wysunieta przed elewacje piwnica, nad która znajdowalo sie przedproze. Z tarasu wejscie prowadzilo do reprezentacyjnej sieni. Górne kondygnacje zajmowaly mieszkania.Na poddaszu skladowano towary handlowe. Funkcja handlowa Najwieksza organizacja handlowa w sredniowiecznej Europie byla Hanza -stowarzy szenie miast pólnocnych Niemiec od pol XII w. Wwieku XIV przeksztalcone w Zwiazek Miast Hanzeatyckich. dzielila sie na grupy: Londynska (Flandria) - utworzona przez kupców z Brugii przywozacych welne z Anglii. W XIIIw.dolaczyly Ypres i Lille-przeksztalcenie w Hanze Flandryjska. Zrzeszala 15 miast; podgrupy: brugijska, ipryska i wallonska. 17Miast -drugie stowarzyszenie kupców flandryjskich,z glównym miastem Arras. sprzedaza sukna na jarmarkach w Szampanii Pólnocnoniemiecka, zw Zw i a z k i e m Mi a s t H a n z e a t y c k i c h-Tworzyli ja kupcy z Niemiec pólnocnych, którzy posredniczyli w wymianie towarów miedzy zachodnia a póln-wsch Europa..Podstawa dzialalnosci Hanzy byl zwiazek miast wendyjskich-Lubeki,.Wismarku, Roztocku i Strzalowa. Wsród polskich miast do Hanzy nalezaly glównie osrodki nadbaltyckie oraz Kraków, Wroclaw i Torun. Handel w miastach zwiazany byl z istnieniem praw handlowych. Prawo skladu -przywilej nadawany wybranym osrodkom przez panujacych, na mocy którego obcy kupiec przyjezdzajacy do miasta musial wystawic towar na sprzedaz. wzgledne prawo skladu -kupiec, który nie sprzedal towaru, mógl wywiesc go dalej, bezwzgledne prawo skladu - musial sprzedac wszystko, lub zostawic dobra w skladzie miejskim. Istnialo takze prawo skladu na okreslone towary, np. sól. Pierwszym miastem polskim, które otrzymalo to prawo byl Wroclaw (1274), nast Kraków (1306). Posiadanie przez dany osrodek prawa skladu przyczynialo sie do jego rozwoju i do wzbogacenia sie kupiectwa. Przymus drozny- obowiazek do korzystania przez kupców z okreslonych dróg, przy których znajdowaly sie komory celne. prawo mili -sprawowalo kontrole nad handlem lokalnym. jarmarki -odbywaly sie 1 w roku, w stalym miejscu, w zwiazku ze swietem koscielnym. Kupcom gwarantowano na ów czas liczne przywileje,Uzupelni jarma byly targi. . Handel w miastach odbywal sie na rynku glównym lub rynkach pomocniczych, np. solnym, rybnym obiekty handlowe - kramy, w których grupowaly sie poszczególne branze. Byly to waskie, murowane budynki mieszczace sklady oraz mieszkania dla kupców. Przykrywano je jednym wspólnym dachem. W miastach, w których handel suknem odbywal sie na wieksza skale, zespoly kramów sukienników nazywano sukiennicami. Do sprzedazy sluzyly takze kramy sloneczne - stragany oraz jatki -lawy, nie przykryte dachem. Handel tranzytowy odbywal sie w kantorach domowych. Rzemieslnicy oferowali wyroby w warsztatach lub przydomo wych sklepach, placac radzie miejskiej specjalny czynsz. Waznymi obiektami usytuowa nymi na rynku byly gmachy Wagi, mieszczace urzad miar, w którym wazono i mierzono przywiezione towary, w celu pobrania oplaty. Funkcja administracyjna Osrodkiem wladzy miejskiej byl ratusz.Miescil kancelarie,skarbce,sale rady, lawników, sale dla strazy miejskiej, izby burmistrza, w podziemiach zas areszt, a takze piwiarnie.Byly yo wysokie wieze, spelniajace role punktów obserwacyjnych, ale tez symbolizujace samodzielnosc i niezalezn osc miasta. obok r stawiano kamienice "specja lne" , na archiwa lub sale kupieck wykorzystyw do zebran towarzyskich elit miasta. Czasem w gmachu r znajd sie wydzie pomieszcz do handlu. Funkcja obronna miasta otoczano murami obronnymi poprzedzo nymi fosa. Mury posiadaly baszty i bramy. Bramy sytuowano na szlakach komunikacyjnych lub handlowych i wyposazano w mosty zwodz one.Baszty mogly przybierac rózne ksztalty, np. cylindryczne lub otwarte od strony miasta, dzielila je odleglosc ok. lOO-200m. W ciagu wieków mury ulegaly modernizacji, np. .poprzez dodanie przedbramia lub barbakanu Na koronie muru przebiegal osloniety od strony wewn ganek dla obronców, zwienczony zebatymi blankami (krenelazem). Podczas ataku montowano na zewnatrz murów hurdycje-drewniane ganki z otworami w podlodze, stanowiacymi wyrzutnie pocisków lub wrzacych cieczy (zastapione konstrukcja stala - machikulami-kamiennymi gankami na kroksztynach). Nastapil tez rozwój zamków obronnych. Rozróznia sie zamki w zaleznoscI od uksztalto wania (nizinne, wyzynne), w stosunku do istriiejacego osadnictwa (z nie sprzezony z fortyfikacjami miejskiIlli, z sprzezony z miastem, z znajdujacy sie w obrebie fortyfikacji) oraz ze wzgledu na przynaleznosc (zamki panstwowe i prywatne -. Posiadaly regularne lub nieregularne zalozenia. Elementy zamków: wieze(glówna, mieszkalne, bramne), dom wielki, kaplice oraz ciag murów obwodowych poprzedza ny murem zewn, fosa z mostem zwodzonym. Funkcja rzemieslniczo - produkcyjna Produkcja rzemieslnicza skupiona byla w warsztatach zlokalizowanych w dolnych partiach domów. Warsztaty mechaniczne, korzystajace z sily wody sytuowano poza murami miejskimi. Wokól nich powstawaly osady. Rzemieslnicy zrzeszali sie w organizacjach, tzw. cechach Podstawowym celem, byla obrona interesów rzemiosla w warunkach konkurencji i sprze cznosci interesów miedzy rzemieslnikami a kupcami,reglamentowaly produkcje i wplywaly na jej zbyt,ustalaly ceny na wyroby, nadzorowaly jakosc,prowadzily walke z tzw. partaczami. Obok celów zawodowych cechy wyznaczaly sobie takze inne, np. religijne. Posiadali w kosciolach miejskich wlasne kaplice, lub tez wznosili swoje wlasne fary. Wspólnie obchodzili swieta i uczestniczyli w procesjach, mieli swojego patrona i sztandar cechowy. Czlonkowie cechowi prowadzili wspólne zycie towarzyskie i uczestniczyli w organizowanych dla nich rozrywkach.,pomagali zubozalym czlonkom, wyplacali zapomogi chorym, opiekowali sie wdowami rzemieslników. Wszystkich tez laczyl obowiazek wojskowy -w razi niebezpieczenstwa mieli bronic okreslonego fra murów miejskich,w czasie pokoju-dbac o jego dobry stan. Funkcja religijna miasta byly osrodkami kultu religijnego. Istotna role odgrywal w nich kosciól biskupi - katedra,oprócz f rel miala znaczenie polityczne -koronacje i pochówki Wladców W miescie istnialy tez: kosciól parafialny, wokól którego zakladano cmentarz, oraz koscioly zakonne Kanon Świątyni Egipskiej: Rozpoczynał się nad Nilem, była tam przystań, do której przybywała barka ze zwłokami faraona, W kondukcie zabalsamowane zwłoki faraona prowadzono przez Aleje Sfinksów lub Aleje Baranów, Dochodzono do placu, na którym ustawiony był ostrosłupowy obelisk, Pylon - lud podchodzi tylko pod wrota świątyni, Arystokracja wchodzi na dziedziniec otoczony podcieniami kolumnowymi, Sala Modłów (Sala Hypostylowa) - wchodzą tylko kapłanie, Cela bóstwa (po bokach przylegały mieszkania kapłanów opiekujących się bóstwem) Pokój zebrań, w którym zbierała się starszyzna kapłańska. Budowla romańska - zlepek figur geometrycznych: Absydy sklepione były konchami o kształcie stożka, pomiędzy dwoma murami występowała wolna przestrzeń, którą uzupełniano drobnymi kamieniami, Wzdłuż ściany występowały lizeny i fryzy arkadkowe, Okna niewielkie o charakterze rozglifienia, wychodziło z muru pod kątem prostym (biforia - okno z jedną kolumną, tryforia - z 2 kolumnami, kwadroforia - z 3 kolumnami), Portal wejściowy znajdował się w fasadzie zachodniej, pomiędzy wieżami. Natomiast w kościele pielgrzymkowym lub o mniejszym znaczeniu np. Kościół św. Andrzeja portal występował na dłuższej stronie muru, Kolumny pokryte były dekoracjami o charakterze geometrycznym, Archiwolty - pokryte dekoracjami roślinnymi, Tympanon - przedstawia postać Chrystusa jako Sędziego, obok Chrystusa sceny Sądu Ostatecznego - diabły, potwory apokaliptyczne, Tympanony fundacyjne - przedstawia postać Matki Boskiej z fundatorem kościoła, który trzyma w ręku makietę kościoła, Do wnętrza wchodzono przez drzwi wykonane z brązu (drzwi Płockie, Gnieźnieńskie, drzwi kościoła San Zeno Maggiore w Weronie - drzwi ze scenami ze Starego i Nowego Testamentu). Boduria - ozdobny pas stanowiący obramowanie o charakterze roślinnym, Ponad nawami bocznymi empory, Część chóralna podniesiona, CECHY KATEDRY GOTYCKIEJ: Budowla olbrzymia,wertykalizm - zbliżenie się do Boga siedzącego na majestacie, układy bazylikowe, halowe, nowość - układ salowy występujący przy kościołach jednonawowych, Układ katedry trzy lub pięcionawowy Budowano kościoły zarówno transeptowe jak i beztranseptowe (następuje redukcja transeptu, nie jest już tak mocny wysunięty na korpus budowli, w Anglii stosowany jest wyraźnie wysunięty transept), Prezbiterium jest wydłużone, zamknięte absydą w Anglii - prezbiterium zamknięte prostokątnie, z tyłu za prezbiterium znajduje się specjalna kaplica - lady Chapel, Część wschodnia jest bardziej rozbudowana, Do naw bocznych i części transeptowej dobudowuje się kaplice, Jeżeli zachowana jest wystająca część korpusu - powstają wtedy trzy nawy transeptowe. W systemie filaro-żebrowym stosuje się sklepienia ostrołukowe powstałe ze skrzyżowania się dwóch łuków pełnych. Podstawą sklepienia są dwa krzyżujące się żebra, czyli sklepienie krzyżowo-żebrowe. Żebra dochodziły do ściany, co spowodowało, że na ścianie spotykały się dwie siły - ciężar sklepienia i ciężar konstrukcji dachowej. Aby konstrukcja się nie zapadła konieczne było wytworzenie przeciwsiły - łuk oporowy pojawił się na zewnątrz dzięki czemu zredukowany ciężar szedł na filar nawowy. Materiałem jest cegła (lekka, mała, profilowana, o różnych kolorach). Zastosowano system konstrukcyjny zwany filaro-żebrowym. System ten to podstawowa konstrukcja budowli gotyckich. Elementy wspomagające to przypory (szkarpy i łuki oporowe, które opierają się na przyporach). Ściana nie pełnie już funkcji konstrukcyjnej. Składa się z trzech części: w dole arkada, tryforium, okno. Cechy stylu renesansowego: Budowle miały harmonijną kompozycję - wynikała ona z założeń matematycznych Powrócono do stwierdzenia Platona - Ziemia to kula krążąca po kole Idealne figury to figury centralne: koło, kwadrat, sześcian Dominują budowle centralne Zaczęto stosować kopułę z dwoma dodatkowymi elementami: bębnem i latarnią Powrócono do łuku półkolistego (pojawi się on jako arkada w dolnej części opierająca się na impostach, a w środkowej części pojawi się klucz) Z arkad tworzy się krużganki arkadowe Okna mają dwudzielny podział, w środkowej części znajdzie się przeźrocze W rozwiniętym renesansie okno przybierze formę prostokątną czy kwadratową. Najbardziej idealnym podziałem był 1:2,5, Arkady mają zastosowanie w dekoracji portali Arkady wsparte są na kolumnach, filarach, pilastrach Powrót do rzymskich porządków - powstają też inne, nowe dekoracje kolumn (stwory, stylizowane różne układy roślinne, zwierzęce) Powrócono do belkowania (architraw, fryz, gzyms) Budowle kończone gzymsem koronującym Stosuje się różne przykrycia np. kolebkowe z lunetami, kopułowe z bębnem i latarnią, sklepienie zierciadlane (zwane klasztornym). W obiektach świeckich stosowano stropy z kasetonami Sufit z zaprawą gipsową tworzy warstwę, na której będzie można malować

Wysłany: Wto 21:16, 15 Maj 2007

CECHY STYLU BAROKOWEGO: Barocco - to z portugalskiego dziwaczna, niekształtna, fantazyjan perła, Ruch - fasada będzie się wyginać, będą występowały części wklęsłe, wypukłe, próba przedstawienia rzeczywistego ruchu poprzez falowanie np. fontanny (tryskająca woda będzie sprawiała iluzję ciągłego ruchu) oraz ruchu pozornego w rzeźbach skręconych, powyginanych, Dążenie do złudzeń optycznych np. linia alei będzie się kończyła daleko za horyzontem, fresk obrazujący niebo, nieskończoności widoczną nad nami, Wykorzystanie światła (fasada wypukła - bardziej oświetlona, fasada wklęsła - półcień) Elementy konstrukcyjne - zwielokrotnianie pilastrów, skręcona kolumna Łączenie różnych dziedzin sztuki Cechy klasycyzmu: Plany budowli - operuje się bardzo prostymi figurami - prostokąt, kwadrat, koło Operowanie wszystkimi porządkami, po 1800 roku dominuje porządek dorycki i toskański Operowanie Wielkim Porządkiem Operowanie kolumnadami Operowanie portykami, pilastrami - rozczłonkowjące budowlę Zanika dekoracja zewnętrzna Odkrycie uroku gładkiej ściany, elementy dekoracyjne bardzo płaskie Dominacja jasnych kolorów: biały, jasnozielony, niebieski - kolory zimne Detale powracające do starożytności Romańska sztuka (XI-XII w.) Romańska sztuka, styl w sztukach plastycznych rozwijający się w XI-XII w. w Europie (dzięki wyprawom krzyżowym zaznaczył tez swa obecność na Bliskim Wschodzie) jako pierwszy powszechny kierunek sztuki średniowiecznej. Miał charakter głównie sakralny, a jego dokonania wiązały się przede wszystkim z działalnością zakonów, zwłaszcza benedyktynów i cystersów Sztuka romańska nawiązywała do sztuki późno antycznej, zapożyczając od niej poszczególne elementy (np. architektoniczne), lecz jej nie naśladowała. Była odbiciem ściślej hierarchizacji stosunków społecznych i surowości w ujmowaniu spraw religii. Do jej upowszechnienia przyczynił się Kościół, jednoczący kulturowo narody ówczesnej Europy, i wzrost znaczenia władzy papieskiej. Architektura Architektura romańska operowała rytmizowana, wymierna przestrzenia dzięki zastosowaniu ulepszeń w budowlach stanowiących zespól geometrycznych brył wznoszonych z kamiennych ciosów. Najważniejszymi typami budowli były kościoły zakonne i pielgrzymkowe o geometrycznych, surowych formach, wieloczłonowe i zwarte. W rzutach stosowano formy centralne (okrągłe i wieloboczne) oraz plan krzyża łacińskiego w typie późno antycznej bazyliki z krypta pod chórem z jednym lub trzema portalami flankowanymi dwiema wieżami w części zachodniej, niekiedy tez z para wież na ramionach transeptu i wieżą na skrzyżowaniu naw. Rodzaje sklepie W czesci wschodniej wznoszono 3, 5 lub 7 apsyd (typ benedyktynski) albo wieniec kaplic promienistych (koscioly pielgrzymkowe). Pod koniec XI w. rozwinieto rózne systemy sklepienne tworzace grupy regionalne - sklepienia kolebkowe dominowaly we Francji i w Hiszpanii, krzyzowo-zebrowe w Niemczech, kopulowe w poludniowo-zachodniej Francji, zebrowe we Wloszech. Oprócz sklepien i przesel stosowanych w systemie wiązany , do głównych elementów romańskiego wnętrza nalezaly filary , arkady , empory , biforia i triforia . Rzezba Tympanon z kaplicy Vera Cruz w Segowii Rzezba romanska byla przede wszystkim rzezba architektoniczna, wypelniala portale i tympanony, pokrywala glowice kolumn, trzony filarów oraz ewgary . Prezentowala w prostej, ornamentalnej lub znakowej formie logiczne przeslanie dostepne dla ogólu wiernych. Przemawiala do nich wyrazista, ostro zarysowana i ekspresyjna forma, która odznaczala sie hieratycznoscia przedstawien i charakterystycznymi, wydluzonymi proporcjami. Tematów dostarczal Stary i Nowy Testament oraz zywoty swietych. W ornamencie dominowala plecionka, czeste byly równiez motywy zwierzece i roslinne symbolizujace m.in. walkę dobra ze złem. Relief na chrzcielnicy w katedrze San Giovanni, Werona Malarstwo Romanskie malarstwo scienne bylo równiez zwiazane z architektura - tworzylo wielkie kompozycje wypelniajace apsydy bazylik i pokrywajace ich sklepienia, plaskie i linearne, o ograniczonej skali barw (ochra zólta i czerwona, zielen i blekit). W skryptoriach klasztornych Anglii, Francji, Niemiec i Austrii uprawiano malarstwo miniaturowe. Malarstwo tablicowe rozkwitlo w XIII w. we Wloszech (retabula). Kwitlo tez witrazownictwo, ewoluujac od wyobrazen swietych wypelniajacych cale okna do malych scen w kwaterach. Snycerstwo dostarczalo krucyfiksów i posagów Marii z Dzieciatkiem, zlotnictwo zas krzyzy, relikwiarzy i naczyn liturgicznych (na tym polu wyrózniala sie Nadrenia). Sztuka romanska rozwinela sie najpelniej we Francji, w obrebie jej szkól regionalnych dzialajacych na terenie Burgundii (Cluny, Autun, Vézelay), Owernii , Langwedocji , Prowansji , Poitou i éPrigord , Île de France, Normandii. We Wloszech glównymi osrodkami sztuki romanskiej byly: Piza, Modena, Werona, Parma. W Hiszpanii: Santiago de Compostela, Zamora, Salamanca, León. W Niemczech: Trewir, Spira, Moguncja, Wormacja, Kolonia. W Polsce sztuke romanska reprezentuja np.: pierwsze katedry w zGnienie(1000), Płocku (1126-1141), Poznaniu (1050-1079), Krakowie (poswiecenie 1142), Wrocławiu(1149-1169), kolegiaty w Opatowie (ok. polowy XII w.), Tumie (ok. 1140-1161), Kruszwicy (1120-1140), klasztor w Tyńcu (2. polowy XI w.), kosciól grodowy w Inowlodzu (1086). Waznym zabytkami polskiej sztuki romanskiej sa równiez znDrzwi Gnienieskie (ok. 1170), pokryte plaskorzezbami kolumny kosciola Sw. Trójcy w Strzelnie (po 1175), portal i (częściowo) polichromia w kosciele NMP w Czerwińsku nad Wiślną (XII w.). Historia Początki osadnictwa Rozwój osadnictwa na obszarze dzisiejszego Krakowa siega epoki paleolitu i rozpoczal sie ok. 50 tys. lat temu. Tak archeolodzy interpretuja znaleziska narzedzi krzemiennych oraz slady obozowisk gromad ludzkich, ale trudno jednoznacznie okreslic, ile tys. lat temu powstala osada nazwana pózniej Krakowem. Pierwszy dokument pisany, gdzie trzykrotnie wystepuje nazwa miejscowa Krakowa, to relacja kupca i podróznika z arabskiej wówczas Hiszpanii, Ibrahima ibn Jakuba , datowana na 965. Glównym punktem osadniczym bylo wzgórze wawelskie, z natury obronne, gdyz otaczaly je rozlewiska Wisly. Na nizszych wzniesieniach, miedzy doplywami tej rzeki - Rudawa i Pradnikiem, istnialy takze dogodne warunki do stalego osadnictwa. Zbiegajace sie pod Wawelem szlaki handlowe umozliwily wyksztalcenie sie osady targowej o cechach osiedla miejskiego. Osada ta znajdowala sie wówczas wraz z terytorium tzw. panstwa Wiślan pod zwierzchnictwem ksiazat czeskich i dopiero w 990 zostala ostatecznie wlaczona do panstwa Mieszka I . Range istniejacego tu osadnictwa podnosi fakt utworzenia w 1000 biskupstwa krakowskiego. Panowanie Kazimierza Wielkiego W czasach panowania Kazimierza III Wielkiego zostały założone obok Krakowa dwa niezależne miasta: w 1335 otrzymala prawo miejskie osada na wislanej wyspie ponizej Wawelu, która od imienia króla przyjela nazwe Kazimierz. Dokumentem z 1366 król lokowal kolejne miasto pod Krakowem, kolo starego (z XII w.) kosciola Sw. Floriana, stad zwane Florencja, z czasem zas Kleparzem. W przeciwienstwie do Kazimierza, otoczonego murami i wodami Wisly, Kleparz nie mial wlasnego systemu obronnego i byl miastem otwartym. Dokumentem z dnia 12 V 1364 Kazimierz Wielki funduje w Krakowie pierwsza wyzsza uczelnie - Studium Generale, czyli Akademie Krakowska, oparta na wloskich wzorach, utrzymywana przez skarb królewski. Jesienia tegoz roku doszlo w Krakowie do zjazdu królów i ksiazat, a w imieniu miasta slynna uczte dla gosci (którzy otrzymali w prezencie kosztowne, zlote naczynia stolowe) urzadzil w swoim domu rajca Mikołaj Wierzynek . Sztuka Sztuka Krakowa zajmuje od wieków czołową pozycje wśród polskich zjawisk artystycznych, reprezentowanych w tym miescie zarówno przez zachowane architektoniczne zespoły zabytkowe i obiekty o duzej wartosci, jak i stosunkowo bogate zbiory muzealne i kościelne, wśród których znajduja sie wybitne dziela sztuki o duzym znaczeniu dla kultury europejskiej (ołtarz W. Stwosza, kolekcja arrasów wawelskich obrazy L. da Vinci i Rembrandta Rozkwit sztuki w Krakowie uwarunkowany byl uprzywilejowana pozycja grodu, a nastepnie miasta jako osrodka handlowego, siedziby ksiecia seniora i wreszcie stolicy rozleglego panstwa. Najstar{ze zabytki architektury przedromanskiej to rotunda NMP na Wawelu i kosciól Sw. Salwatora (X w.) oraz fragmenty katedry lBolesawa I Chrobrego (XI w.). Wczesnym przykladem plastyki rzezbiarskiej jest figura wólka (w zbiorach wawelskich). Sztuka romańska Styl romański reprezentują: kościół Św. Andrzeja (1086), fragmenty II katedry (konsekrowanej 1142) z krypta Sw. Leonarda i Wieża Srebrnych Dzwonów, a także fragmenty kościoła Św. Wojciecha (przed 1100). Gotyk Architekture agotyck zapoczatkowano w 2. cwiercwieczu XIII w. ceglanymi kosciolami Franciszkanów, Cystersów w Mogile, Dominikanów, a takze Brama Florianska z fragmentami murów obronnych. Duze znaczenie dla architektury miasta mial XIV w. - na Rynku powstaly gotyckie gmachy publiczne: Sukiennice Ratusz, budynek Wagi Miejskiej, rozbudowano tez fortyfikacje. W 1320 na Wawelu rozpoczeto budowe nowej katedry, król Wladyslaw Lokietek powiekszyl zamek, a król Kazimierz Wielki wzniósl okazala rezydencje gotycka z potezna wieza w narozniku pólnocno-zachodnim. Powstala grupa kosciolów ceglanych o wspólnych cechach konstrukcyjnych i stylistycznych (trójnawowe bazyliki z wielobocznym prezbiterium realizowane w systemie filarowo-szkarpowym): Mariacki, Bozego Ciala, Sw. Katarzyny, Dominikanów. Nastapil rozwój rzezby, która stala sie niezalezna od architektury, powstal typ nagrobka królewskiego z baldachimem, rzezbe drewniana najlepiej reprezentuje krucyfiks Jadwigi w katedrze (4. cwiercwiecze XIV w.), a najcenniejszym zespolem malarstwa jest 120 kwater witrazowych w kosciele Mariackim. XV wiek Wiek XV stanowi szczytowa faze rozwoju sztuki póznego sredniowiecza, charakteryzuje go m.in. zageszczenie zabudowy miejskiej i dalszy rozwój fortyfikacji z drugim zewnetrznym pierscieniem murów (od 1404), a takze barbakanem Powstala dzielnica uniwersytecka z Collegium Maius W detalu architektonicznym pojawil sie charakterystyczny typ portalu o wykroju uskokowym, zwany portalem dlugoszowskim. Koscioly otrzymaly wspaniale wyposazenie z szafiastymi nastawami oltarzy, zlozonymi z partii rzezbionych i malowanych o konstrukcji poliptyku z ruchomymi skrzydlami. W rzezbie, prawie wylacznie religijnej, ma miejsce idealizacja postaci, realizowana w tzw. stylu miekkim, a nastepnie w stylu pieknym o cechach gotyku miedzynarodowego (Madonna z Kruzlowej, Pietŕ z kosciola Sw. Barbary z ok. 1410), w polowie stulecia pojawia sie styl lamany (tryptyki Sw. Trójcy z 1476 i Matki Boskiej Bolesnej z 1475-1480 z kaplicy Swietokrzyskiej na Wawelu). Najwieksze znaczenie dla rzezby ma 20-letnia dzialalnosc W. Stwosza oltarz Zasniecia Matki Boskiej w kosciele Mariackim (1477-1489), kamienny krucyfiks tamze oraz nagrobek króla nKazimierza IV Jagielloczyka <0014db.html> w katedrze. Malarstwo ok. 1440 wykazuje cechy stylu lamanego, widoczne na malowanych atemper czesto dwustronnych, kwaterach skrzydel oltarzowych: poliptyk dominikanski (1465), poliptyk augustianski (1468), poliptyk olkuski (1485), poliptyk sw. Jana Jalmuznika (1504), tryptyk bodzentynski (przed 1508). Polichromie <010d68.html> scienne sa dobrze reprezentowane w klasztorze Franciszkanów, a takze w kaplicy Swietokrzyskiej na Wawelu - dzielo malarzy ruskich z 1470. Najwybitniejszym osiagnieciem zlotnictwa jest relikwiarz na glowe sw. Stanislawa (M. Marciniec 1504), a najwspanialszy haft zdobi ornat z 1504 fundacji wojewody P. Kmity (oba obiekty w skarbcu katedralnym). XVI wiek Wiek XVI jest zlotym okresem dla sztuki Krakowa, zasadnicza role odgrywa mecenat artystyczny króla Zygmunta I Starego oraz wplywy wloskie, poczatkowo za posrednictwem wegierskiego dworu Jagiellonów. W dziedzinie architektury i rzezby sa to wplywy ntoskaskie obejmujace twórczosc Franciszka zwanego Florentczykiem (autora renesansowej niszy nagrobka króla Jana I Olbrachta 1501-1502, wspólautora I fazy przebudowy zamku) oraz B. Berrecciego który ukonczyl budowe zamku królewskiego (1516-1533). Niektóre formy renesansowe zawieraja jeszcze elementy gotyckie np. portale zamkowe mistrza Benedykta jednego z budowniczych zamku. Pelne formy renesansowe reprezentuja liczne w kosciolach krakowskich nagrobki w ramie architektonicznej z lezaca figura zmarlego. Ich autorem jest m.in. leJ. Michaowicz z Urzdowa (kaplice i nagrobki biskupów Zebrzydowskiego i Padniewskiego w katedrze). Cechy manierystyczne wykazuje twórczosc S. Gucciego (kaplica i nagrobek Stefana Batorego w katedrze, nagrobki Zygmunta II Augusta i Anny Jagiellonki w kaplicy Zygmuntowskiej, 1574-1575). W architekturze miasta najwazniejsza byla przebudowa Sukiennic (1556-1560) z dodaniem attyki i renesansowych ógankw przy bocznych elewacjach Na wzór zamku królewskiego arkadowe dziedzince otrzymuja rezydencje przy ulicy Kanoniczej. Najlepszych przykladów malarstwa dostarcza twórczosc S. Samostrzelnika autora polichromii w klasztorze óCystersw w Mogile, bedacego takze wybitnym miniaturzysta i portrecista (portret biskupa P. Tomickiego). W dziedzinie malarstwa miniaturowego wymienic trzeba Kodeks Baltazara Behema oraz Pontyfikal Erazma Ciolka. Znakomitym portrecista królewskim byl M. Kober którego portret Stefana Batorego stanowi jedno z najlepszych dziel malarstwa polskiego konca XVI w. XVII wiek Wiek XVII rozpoczyna epoke oslabienia roli Krakowa jako centrum artystycznego wskutek wojen szwedzkich oraz przeniesienia stalej siedziby królewskiej do Warszawy. Pomimo tego powstaly dziela wybitne, wprowadzajace miasto w okres wczesnego baroku przesiaknietego duchem kontrreformacji i wyrazajacego sie powsciagliwym tzw. stylem Wazów. Najlepszym przykladem jest pojezuicki kosciól Sw. Piotra i Pawla (1609-1619), dzielo m.in. architekta J. Trevano ponadto kosciól kamedulów na Bielanach pod Krakowem (1605-1630, architekt fasady A. Spezza Powstala przy katedrze kaplica Wazów (1664-1666) oraz kaplica Zbaraskich w kosciele Dominikanów (1629-1633). Pozostale koscioly barokowe to: Bernardynów (1670-1680, architekt K. Mieroszewski), Wizytek (1682-1695, architekt A. Solari), Karmelitów na Piasku (1655-1679), Sw. Anny (1689-1703, architekt Tylman z Gameren). Bujnie rozwija sie zwiazana z architektura dekoracja stiukowa (G.B. Falconi - prace w kosciele Sw. Piotra i Pawla) oraz rzezba w stiuku (Baltazar Fontana - prace w kosciele Sw. Anny). We wnetrzach koscielnych dominuje czarny marmur wydobywany w Debniku pod Krakowem, zastosowany m.in. w kaplicach Wazów, Zbaraskich, kosciele Karmelitów Bosych na Wesolej. Powstal nowy typ nagrobka w formie tablicy z malowanym lub rzezbionym popiersiem zmarlego, w oprawie architektoniczno-rzezbiarskiej. Kwitnie snycerstwo barokowe z efektownymi oltarzami o spietrzonej kompozycji architektonicznej, dekorowanymi ornamentem czerpanym z wzorników: na poczatku stulecia - okuciowym, w polowie wieku chrzastkowo-malzowinowym, a w 2. polowie wieku akantowym. Malarstwo rozwijalo sie slabiej, najwieksze znaczenie miala twórczosc wenecjanina T. Dolabelli, przybylego ok. 1598, autora monumentalnych kompozycji religijnych. Jako twórca obrazów oltarzowych dzialal F. Lekszycki, czerpiacy wzory z ówczesnej grafiki wielkich mistrzów europejskich. Korzystano takze z uslug malarzy spoza Krakowa: J.E. Siemiginowskiego, D. Schultza, K. Dankwarta. XVIII wiek Od początku XVIII w. kontynuowano architekturę barokową dochodząc do fazy schyłkowej. Reprezentantami byli: K. Bażanka (kościół Misjonarzy na Stradomiu 1719-1728, Pijarów 1714-1727, hełm Wieży Zegarowej w katedrze), F. Placidi (fasada kosciola Pijarów, kosciola Trynitarzy, kaplica Lipskich w katedrze). Wyróznia sie kosciól Paulinów na Skalce (1733-1751, architekt A.G. Müntzer). Rzeźbę późnobarokową tworzył a. Farczkiewicz a malarstwo S. Czechowicz i T. Kuntze. Sprowadzano także malarzy obcych do wykonania polichromii w kosciolach: Pijarów ok. 1759 i Trynitarzy (F. Eckstein i J. Piltz). Udany import stanowi 5 obrazów ołtarzowych w nawie kościoła Mariackiego pędzla G. Pittoniego, pochodzących z lat 1740-1750. Architekturę klasycystyczną reprezentują pałace Wodzickich przy Rynku Głównym i ul. Św. Jana (architekt F.Nax )oraz nowe gmachy uniwersyteckie: obserwatorium astronomiczne i Collegium Phisicum (projektant F. Radwńaski . W dziedzinie rzeźby zwraca uwagę klasycystyczny, monumentalny nagrobek biskupa K. Soltyka w katedrze z 1789. Twórcami malarstwa krakowskiego 1. polowy XIX w. byli: M. Stachowicz (1768-1825) - ilustrator dziejów miasta (np. Przysiega Kosciuszki na Rynku krakowskim), J. Brodowski (ok. 1780-1853) - rysownik zabytków architektury, W.K. Stattler (1800-1875) - reformator Szkoly Sztuk Pieknych, lJ.N. Gowacki (1802-1847) - pejzazysta, lP. Michaowski (1800-1855) - najwybitniejszy polski romantyk. W rzezbie wyrózniaja sie importy dluta B. Thorvaldsena replika Chrystusa kopenhaskiego i posag Wlodzimierza Potockiego w katedrze. Historyzm Collegium Novum ,Biblioteka Jagiellońska Wielonurtowa fazę historyzmu 2. polowy XIX w. w architekturze tworzyli: T. Pryliski (przebudowa Sukiennic 1875-1879), F. Ksiezarski (neogotycki gmach Collegium Novum 1887), J. Zawiejski (Teatr im J. Slowackiego 1893), T. Talowski (zabudowa mieszkalna ul. Retoryka), F. Pokutynski (gmach Towarzystwa Naukowego Krakowskiego 1864), M. Moraczewski (gmach Szkoly Sztuk Pieknych 1880), T. Stryjeski i W. Ekielski (Schronisko im. Aleksandra Lubomirskiego - obecnie Akademia Ekonomiczna 1890, Schronisko im. Helclów 1890). W malarstwie największe znaczenie miała wielka indywidualność J. Matejki duza popularnosc zdobył akwarelista J. Kossak a ponadto A. Kotsis malarz scen chłopskich, oraz M. Gottlieb Przełom XIX i XX w. przynosi reformę Szkoły Sztuk Pięknych i podniesienie jej rangi do Akademii z profesorami tej miary, co:lJ. Faat lL. Wyczółkowski J. Mehoffer W. Weiss, F. Pautsch W. Jarocki K. Sichulski Poza Akademia tworzyli: W. Tetmajer i W. Wojtkiewicz rzezbe uprawiali: K. Laszczka L. Puget, X. Dunikowski.

patison
~uSeR



Dołączył: 08 Sty 2007
Posty: 58
Ostrzeżeń: 0/3
Skąd: brzostkow ;p /krk

Wysłany: Wto 21:17, 15 Maj 2007

Kanon Świątyni Egipskiej: Rozpoczynał się nad Nilem, była tam przystań, do której przybywała barka ze zwłokami faraona, W kondukcie zabalsamowane zwłoki faraona prowadzono przez Aleje Sfinksów lub Aleje Baranów, Dochodzono do placu, na którym ustawiony był ostrosłupowy obelisk, Pylon - lud podchodzi tylko pod wrota świątyni, Arystokracja wchodzi na dziedziniec otoczony podcieniami kolumnowymi, Sala Modłów (Sala Hypostylowa) - wchodzą tylko kapłanie, Cela bóstwa (po bokach przylegały mieszkania kapłanów opiekujących się bóstwem) Pokój zebrań, w którym zbierała się starszyzna kapłańska. Budowla romańska - zlepek figur geometrycznych: Absydy sklepione były konchami o kształcie stożka, pomiędzy dwoma murami występowała wolna przestrzeń, którą uzupełniano drobnymi kamieniami, Wzdłuż ściany występowały lizeny i fryzy arkadkowe, Okna niewielkie o charakterze rozglifienia, wychodziło z muru pod kątem prostym (biforia - okno z jedną kolumną, tryforia - z 2 kolumnami, kwadroforia - z 3 kolumnami), Portal wejściowy znajdował się w fasadzie zachodniej, pomiędzy wieżami. Natomiast w kościele pielgrzymkowym lub o mniejszym znaczeniu np. Kościół św. Andrzeja portal występował na dłuższej stronie muru, Kolumny pokryte były dekoracjami o charakterze geometrycznym, Archiwolty - pokryte dekoracjami roślinnymi, Tympanon - przedstawia postać Chrystusa jako Sędziego, obok Chrystusa sceny Sądu Ostatecznego - diabły, potwory apokaliptyczne, Tympanony fundacyjne - przedstawia postać Matki Boskiej z fundatorem kościoła, który trzyma w ręku makietę kościoła, Do wnętrza wchodzono przez drzwi wykonane z brązu (drzwi Płockie, Gnieźnieńskie, drzwi kościoła San Zeno Maggiore w Weronie - drzwi ze scenami ze Starego i Nowego Testamentu). Boduria - ozdobny pas stanowiący obramowanie o charakterze roślinnym, Ponad nawami bocznymi empory, Część chóralna podniesiona, CECHY KATEDRY GOTYCKIEJ: Budowla olbrzymia,wertykalizm - zbliżenie się do Boga siedzącego na majestacie, układy bazylikowe, halowe, nowość - układ salowy występujący przy kościołach jednonawowych, Układ katedry trzy lub pięcionawowy Budowano kościoły zarówno transeptowe jak i beztranseptowe (następuje redukcja transeptu, nie jest już tak mocny wysunięty na korpus budowli, w Anglii stosowany jest wyraźnie wysunięty transept), Prezbiterium jest wydłużone, zamknięte absydą w Anglii - prezbiterium zamknięte prostokątnie, z tyłu za prezbiterium znajduje się specjalna kaplica - lady Chapel, Część wschodnia jest bardziej rozbudowana, Do naw bocznych i części transeptowej dobudowuje się kaplice, Jeżeli zachowana jest wystająca część korpusu - powstają wtedy trzy nawy transeptowe. W systemie filaro-żebrowym stosuje się sklepienia ostrołukowe powstałe ze skrzyżowania się dwóch łuków pełnych. Podstawą sklepienia są dwa krzyżujące się żebra, czyli sklepienie krzyżowo-żebrowe. Żebra dochodziły do ściany, co spowodowało, że na ścianie spotykały się dwie siły - ciężar sklepienia i ciężar konstrukcji dachowej. Aby konstrukcja się nie zapadła konieczne było wytworzenie przeciwsiły - łuk oporowy pojawił się na zewnątrz dzięki czemu zredukowany ciężar szedł na filar nawowy. Materiałem jest cegła (lekka, mała, profilowana, o różnych kolorach). Zastosowano system konstrukcyjny zwany filaro-żebrowym. System ten to podstawowa konstrukcja budowli gotyckich. Elementy wspomagające to przypory (szkarpy i łuki oporowe, które opierają się na przyporach). Ściana nie pełnie już funkcji konstrukcyjnej. Składa się z trzech części: w dole arkada, tryforium, okno. Cechy stylu renesansowego: Budowle miały harmonijną kompozycję - wynikała ona z założeń matematycznych Powrócono do stwierdzenia Platona - Ziemia to kula krążąca po kole Idealne figury to figury centralne: koło, kwadrat, sześcian Dominują budowle centralne Zaczęto stosować kopułę z dwoma dodatkowymi elementami: bębnem i latarnią Powrócono do łuku półkolistego (pojawi się on jako arkada w dolnej części opierająca się na impostach, a w środkowej części pojawi się klucz) Z arkad tworzy się krużganki arkadowe Okna mają dwudzielny podział, w środkowej części znajdzie się przeźrocze W rozwiniętym renesansie okno przybierze formę prostokątną czy kwadratową. Najbardziej idealnym podziałem był 1:2,5, Arkady mają zastosowanie w dekoracji portali Arkady wsparte są na kolumnach, filarach, pilastrach Powrót do rzymskich porządków - powstają też inne, nowe dekoracje kolumn (stwory, stylizowane różne układy roślinne, zwierzęce) Powrócono do belkowania (architraw, fryz, gzyms) Budowle kończone gzymsem koronującym Stosuje się różne przykrycia np. kolebkowe z lunetami, kopułowe z bębnem i latarnią, sklepienie zierciadlane (zwane klasztornym). W obiektach świeckich stosowano stropy z kasetonami Sufit z zaprawą gipsową tworzy warstwę, na której będzie można malować CECHY STYLU BAROKOWEGO: Barocco - to z portugalskiego dziwaczna, niekształtna, fantazyjan perła, Ruch - fasada będzie się wyginać, będą występowały części wklęsłe, wypukłe, próba przedstawienia rzeczywistego ruchu poprzez falowanie np. fontanny (tryskająca woda będzie sprawiała iluzję ciągłego ruchu) oraz ruchu pozornego w rzeźbach skręconych, powyginanych, Dążenie do złudzeń optycznych np. linia alei będzie się kończyła daleko za horyzontem, fresk obrazujący niebo, nieskończoności widoczną nad nami, Wykorzystanie światła (fasada wypukła - bardziej oświetlona, fasada wklęsła - półcień) Elementy konstrukcyjne - zwielokrotnianie pilastrów, skręcona kolumna Łączenie różnych dziedzin sztuki Cechy klasycyzmu: Plany budowli - operuje się bardzo prostymi figurami - prostokąt, kwadrat, koło Operowanie wszystkimi porządkami, po 1800 roku dominuje porządek dorycki i toskański Operowanie Wielkim Porządkiem Operowanie kolumnadami Operowanie portykami, pilastrami - rozczłonkowjące budowlę Zanika dekoracja zewnętrzna Odkrycie uroku gładkiej ściany, elementy dekoracyjne bardzo płaskie Dominacja jasnych kolorów: biały, jasnozielony, niebieski - kolory zimne Detale powracające do starożytności SZTUKA GOTYCKA Przemiany: -Społeczne (następuje powolny zmierzch ustroju feudalnego, powstają nowe ośrodki władzy - monarcha) Tworzą się grupy mieszczańskie w postaci kupców, rzemieślników. Rada kościoła jest umacniana poprzez nowo rozwijające się zakony (rola benedyktynów nieco spada, cystersów nie). Powstają szkoły medytanckie, czyli żebracze: dominikanie, franciszkanie, zakony kontemplacyjne. Rozwija się kultura stanowa - poszczególne stany budują dla siebie określone budowle. -Ekonomiczne Następuje rozwój miast - jedne powstają na podwalinach starożytnych, inne w oparciu o podgrodzie, inne są budowane od podstaw. W Europie pojawiają się prawa lokacyjne nadawane przez władców, kościół. W rozwoju miast zasadniczą rolę odgrywa handel, powstają pierwsze organizacje handlowe np. Hanzy; pojawił się pieniądz - waluta: floren, a co za tym idzie powstają banki i zawód bankiera. Rozwijał się przemysł (rzemiosło, powstają cechy) -Polityczne Wydarzenie jednoczące Europę to siedem wypraw krzyżowych. Po wielu walkach z Turkami, którzy opanowali Ziemię Świętą Krzyżacy zdobyli Jerozolimę i utworzyli Królestwo Jerozolimskie. Poprzez wyprawy krzyżowe następuje rozwój handlu, powstają nowe szlaki, które niszczą wcześniejszy dorobek kulturowy. -Ideowe - związane z rozwojem nauki W pierwszej połowie XII wieku powstają pierwsze uniwersytety. Rozwijają się doktryny i filozofie: Doktryna scholastyczna św. Tomasza z Akwinu - mówiła o tym, że poprzez naukę próbuje się dowieść prawdziwości Boga Doktryna mistycyzmu - mówiła o tym, że nie należy szukać dowodów na istnienie Boga, gdyż człowiek powinien Go poczuć, zespolić się z Nim. Wpływ doktryn na architekturę gotyku: -Scholastyczna - dążono do doskonałości formy budowli poprzez rozwinięcie konstrukcji -Mistycyzmu - zmieniły się wyobrażenia o Bogu i Chrystusie, Bóg nie był już sędzia a dobrym pasterzem, dążono do pokazania ludzkiej natury Chrystusa - człowieka cierpiącego, upokorzonego. Nowym tematem była postać Matki Boskiej - pokazana jako królowa niebios, nadano jej ludzką naturę poprzez to, że była matką, brała udział w odkupieniu, była pośredniczką między ludźmi a Bogiem, była ucieleśnieniem piękna kobiety. W związku z mistycyzmem pojawiły się tematy np. śmierci Chrystusa na krzyżu - krucyfiksy. Gotyk to czas katedr, która często była jedynym obiektem w mieście. Trwał od XII do XV wieku. W całej Europie wyróżnia się trzy podstawowe okresy gotyku: Okres wczesny XII wiek, elementem dominującym jest konstrukcja budowli, Okres dojrzały XIII wiek, do konstrukcji budowli dołącza się dekoracje, elementy te równoważą się, Okres późny XIV-XV wiek nazywany też gotykiem płomienistym → FLAMBIRANT - dominuje bogactwo dekoracji na fasadzie i we wnętrzu kościoła. W okresie późnym gotyk na terenie Anglii otrzymuje nazwę PERPENDICULAR. Anglicy tworzyli odmienny typ budowli (łuk Tudorów). CECHY KOŚCIOŁA KLASZTORNEGO: Trzynawowy,Do obejścia dobudowuje się kaplicę, Do kościoła przylegają zabudowania klasztorne. RENESANS (ODRODZENIE) Przybył z Włoch (Florencja - kolebką rozwoju stylu renesansowego) Przebiegał dwoma drogami: -Był inspirowany rozwojem nauki i zmianą światopoglądu (odkrycia geograficzne, rozwój astronomii - M. Kopernik, nauk matematycznych, przyrodniczych - św. Franciszek rozmawiający ze zwierzętami, odchodzi się od scholastycznego poglądu na humanistyczny - człowiek jest istotą najważniejszą) -Próbuje się odbudować autorytet papiestwa - w wieku XV i na początku XVI szerzą się wśród wyznawców kościoła katolickiego poglądy reformatorskie - Hus, Luter, Kalwin - przeciwstawiają się one władzy papieża i zarządzeniom kościoła. Okres średniowieczny nie sprzyjał rozwojowi postępowej myśli ludziego - dlatego budzi się wyraźna reakcja przeciw średniowieczenej scholastyce tzn. rozumowaniu otwartemu tylko i wyłącznie na zasadach religii. -W średniowieczu występował uniwersalizm, który narzucał kościół (kształtował normy, poglądy i tematy. W renesansie następuje indywidywidualizm (zaczyna operować się nawziskami artystów, którzy są wszechstronni), -Stan mieszkański osiąga silne znaczenie. Mieszczani stają się obok króla mecenasami sztuki np. Medyceusze we Florencji, ród Andegawenów w Neapolu Renesans jest inspirowany sztuką antyczną, powrocono do konstrukcyjnych elementów i form starożytnego rzymu, w mniejszym stopniu Grecji, gdyż została ona opanowana przez Turków i dostęp do niej był utrudniony. pałace miejskie: Budowla najczęściej na planie kwadratu. We wnętrzu pałacu pojawia się dziedziniec z arkadami. Budowle trzypiętrowe, zachowana jest w nich harmonia, rytmika np. podział fasady przez okna - środkowe części są mocno akcentowane. Arkada przechodzi przez element impostowany, wsparta na kolumnie lub pilastrze. Układ piętrowy wydzielony jest przez gzymsy poziome, które wyznaczają harmonię podziału horyzontalnego. Ściana jest bardzo czytlena, nie jest przeładowana dekoracją. Otwory okienne ujęte są w pilastry lub filary. Mogą być zakończone przyczółkiem trójkątnym lub tzw. przyczółkiem segmentowym Boniowanie w oknach jest boniowaniem równym W manieryźmie zostaje zatracony podział na piętra. Elementem dominującym staje się dekoracja. Renesans włoski: Wczesny (1400-1500) we Florencji Pełny (1500-1530) w Rzymie Manieryzm od 1530 roku ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- BAROK Trwał od XVII do połowy XVIII wieku. Oznaczał nie tylko styl, ale także sposób życia, bardzo wykwintny, który stwarzał iluzję, w którym była przesada i teatralność. Styl barokowy swoje korzenie ma w renesansie, a potem w manieryźmie. Styl, który bardzo mocno tkwi w sytuacji politycznej Europy: Na przełomie XV i XVI wieku w Europie pojawia się prąd społeczno-polityczny zwany reformacją, który kształtuje styl barokowy. W 1517 r na arenę wstępuje Marcin Luter, który wygłasza 90 słynnych tez, które są protestem przeciw temu co się działo w kościele. Reformacja była próbą odnowy kościoła od wewnątrz. Nie udała się, ponieważ do upadku, rozłamu kościoła powróciły prądy humanistyczne, które na pierwszym miejscu nie stawiały Boga, ale zwróciły uwagę na człowieka. Tezy wygłoszone przez Lutra nie zostały przez kościół przyjęte, co spowodowało powstanie religii ewangelickich (protestanckich), a przez to podział państw Europy na państwa typowo katolickie (południowe niderlandy, południowe Niemcy - Bawaria) i kraje chrześcijańskie mające religię protestancką (prowincje niderlandzkie północne - dzisiejsza Holandia, kraje północno-niemieckie, skandynawskie, Anglia). Kościół przenosi swoją działalność na obszar Ameryki Środkowej, Północnej, Południowej, a więc na tamtych kontynentach pojawia się architektura, sztuka europejska. Kościół jest bardzo słaby, zaczyna tracić majątki kościelne. W krajach protestanckich te majątki są konfiskowane np. we Francji rzezie Hugonetów. Pierwszą próbą mobilizacji kościoła jest powstanie w 1540r zakonu jezuitów z inicjatywy Ignacy Loyola - hiszpan z pochodzenia, działający we Włoszech. Reakcją na reformację jest kontrreformacja, której wyrazem jest sobór trydencki trwajacy w latach 1545-1563. Sobór ustala przymus wyznaniowy państw, które pozostały przy kościele katolickim, ściga się heretyków, ustanawia się urząd inkwizytatora, wszystko jest pod kontrolą. Przymus ten jest też związany z wydawaniem pism, cenzura druku, drukowano obok łaciny w językach narodowych, propaganda ustna - kaznodziejstwo poprzez nauczanie słowem. Rozwój kaznodziejstwa wprowadził pewne nowe elementy archtektoniczne, które znalazły się wewętrzu kościoła. Narzędzia, które formułuje sobór trydencki działąją na zmysły: wzrok, słuch (rozwija się muzyka instrumentalna, wokalna), powonienie - zapach kadzideł. Sztuka miała działać na wszystkie zmysły. Dewizą baroku są 4 przymiotniki:Zachwycić, Wzruszyć,Pouczyć,Przekonać. Kontrreformacja atakuje reformację poprzez pokazywanie wątków o tematyce maryjnej, hawiograficznej (żywoty świętych), te same wątki, ale bardziej efektownie, monumentalne, bardziej iluzjonistyczne. Barok jako styl architektoniczny nie tworzy nic nowego, powielane są elementy znane w renesansie, ale na innym poziomie: dysharmonia, asymetria, szukanie ruchu, iluzji światła i efektów przestrzennych. Rozwinęły się dwa nurty: =Barok kościeleny (dekoracyjny) - charakterystyczny dla kościołów, rozwinie się w Rzymie i będzie wzorowany na podstawie kościoła Il Gesu, jego architektem jest Vignola. Każdy kraj będzie tworzył swój odmienny styl tego nurtu. =Barok dworski - pałac narodził się na terenie Francji. Podstawowym obiektem stanie się Wersal jako siedziba władzy monarchicznej. Na terenie Francji nie spotkamy się z określeniem barok lecz styl Ludwika XIII czy Ludwika XIV, XV. =Realizm barokowy - zwrócono w nim uwagę nie na architekturę lecz na malarstwo. Ten barok widoczny jest na terenie Niderlandów północnych, gdzie brak było władzy kościoła, króla, władzę sprawowali mieszczanie, którzy kształtowali sztukę. Artyści działający w tym nurcie nie tworzyli monumentalnych kościołów czy rezydencji, ale przyozdabiali kamienice mieszczańskie w Holandii. Skupili się na prostym malarstwie np. tematy życia codziennego, pejzaże, portrety. Np. Rembrant Iluzja ruchu zaczyna się w fasadach, w których znajdują się okna, portale, elementy konstrukcyjne- brak linii prostych, wysuwanie kolumn, załamywanie linii wyznaczających piętrowość, ruch został wprowadzony poprzez załamywanie linii gzymsowych. -Portal bardziej wysuniety do przodu, po to by był lepiej oświetlony, a to co znajduje się na fasadzie dalej jest przyciemnione, a więc stwarzano plastyczność bryły, również przez dobór odpowiednich materiałów. Elementy zdobnicze portali wykonane są najczęściej z żelaza (rozwój kowalstwa) np. krata, ozdobny balkon. -Aedikula - element zdobniczy pojawiający się w portalu, kapliczka -Okno - zdobione naczółkiem w górnej części, otwór okienny ujęty jest najczęściej w opaskę (kamienne obramowanie), -Pilaster - zwęża się ku dołowi, Attyki-Tralkowa,Ażurowa,Pełna Ornamentyka Francuska: =Styl Ludwika III - opiera się na renesansie niderlandzkim, ale do tych elementów rollwerków, wstęgowych czy okuciowych pojawiają się ornamenty wymyślne np. girlanda, niesamowita postać człowieka, w kościołach - putta, czyli aniołki ze skrzydełkami, które będą się pojawiać na sklepieniu przy ołtarzu, =Styl Ludwika XIV - pojawiają się znane z renesansu panoplia - elementy uzbrojenia (pojawiają się przy dekoracji wnętrza pałacowego), hermy - głowa lub popiersie trzymająca konsole, =Styl Ludwika XV - podstawowym ornamentem jest rocaille, który łączono elementy roślinne o cieniutkiej dekoracji, ogniste języki, herma - z głowy wychodzą ogniste języki, ale również pióra, pióropusze. Interesowano się również sztuką chińską, co widać również w dekoracji wnętrz pałacowych. Fasada ma przyciągać wzrok człowieka, sprawić by człowiek wszedł do środka. Fasady kościołów barokowych są bardzo duże, określa się je jako fasady parawanowe, gdyż patrząc na fasadę nie widzimy jak wygląda dalsza bryła. Fasada jest dwukondygnacyjna. Podział ten wyznaczają gzymsy. Górna część fasady, zdecydowanie jest węższa od części dolnej, zwięńczona jest trójkątnym przyczółkiem. Przejście pomiędzy szeroką częścią dolną, a wąską częścią górną następuje poprzez motyw wolutowy. W układzie pionowym poszczególne części fasady wyznaczają kolumny i pilastry. Akcentuje się oś symetrii. Motywy na fasadach to kartusze herbowe, aedikula, motyw eucharystii, w dolnych niższych częśćiach pojawiają się nisze puste lub z rzeźbami. Pojawają się schody przy wejściu do kościoła, mające na celu nadanie budowli monumentalności, są elementem kompozycji otoczenia. Fasady: =Wieżowe np. kościół na Skałce, =Bezwieżowe np. kościół św. Piotra i Pawła Stosowano sklepienie kolebkowe z lunetami, dużą ilość światła dawały okna, sklepienie było wspaniale dekorowane. Światło również dawała kopuła powstająca na skrzyżowaniu transeptu z nawą główną lub w przykryciu poszczególnych kaplic.. Formy dekoracji sklepień:Malarska,Rzeźbiarska, Gurty nie jest już elementem konstrukcyjnym, staje się zdobnikiczym pasem, wyznaczającym przęsłowość kościoła. Tematy malarskie: =Religijne - hagiograficzne, maryjne, wydarzenia bibilijne, motywy apokaliptyczne. Najistotniejszą cechą malarstwa staje się iluzja, mamy wrażenie jakby nad nami otwierało się sklepienie niebieskie, a postacie były w ruchu. Dekoracja rzeźbiarska wykonywana była ze stiuku (pojawiają się girlandy, medaliony)- to forma pośredna powstająca z gipsu, kredy, piasku marmurowegoi wody. Po wyschnięciu stiuk polerowano, co dawało wrażenie ściany wykonanej z marmuru. Im więcej było piasku, bym ciężej było odróżńić stiuk od marmuru. Podział fasady: pilastry nachodzą na siebie, belkowanie bdzie przerwane, nie będzie linią prostą. Trudno było określić porządek kolumny czy pilastra, ponieważ dodawano wiele nowych elementów ornamentalnych. We wnętrzu stosowano również złudzenie optyczne szczególnie we wnętrzach małych. W kościołach umieszczano lustra, od których odbijało się wpadające światło powodując rozblask i optyczne poszerzenie góry. KONFESJA - nie pełni funkcja ołtarza, ale pomnika. Pierwowzorem staje się konfesja Bereniniego z bazyliki św. Piotra. Składa się ona z czterech skręconych kolumn, w górnych częściah umieszczano postacie np. aniołów. Kolumny starano się połączyć ze sobą przy pomocy motywu lambrekinu. Konfesje budowano tam, gdzie znajdowały się relikfie świętego. W czasie baroku zanika ołtarz szschowy na rzecz OŁTARZA BOCZNEGO przy filarach międzynawowych. Ołtarze boczne są malowane lub rzeźbione, całość ujęta jest w oprawie architektonicznej. Jest to widoczne zwłaszacza w kościołach zbarokizowanych, wówczas do starej bryły kościoła dodaje się ołtarze nagrobne przyfilarowe. Usytuowanie przy filarach bocznych powodowało próbę indywidualnego kontaktu człowieka z Bogiem, którego nie zapewniała szeroka nawa główna. Ołtarze boczne sytułuje się również przy niszach ponieszej emopr lub w nawach bocznych w wyodrębnionych kaplicach NOWE ELEMENTY: Ambona: Wygłaszano z niej mowy kaznodziejskie Sytuowana na ostatnim filarze przed częścią prezbiterialną W górnej części pojawia się najczęściej symbol Ducha Święgo Przybiera najczęściej formę łodzi (aluzja do nauczania Chrystusa na łodzi) Konfesjonał: Związany z silnie rozwiniętą dewocją Obudowane krzesło. W części przedniej zabudowane do połowy, a po bokach pojawia się otwór zamknięty kratką Organy: Związane z rozwojem muzyki chóralnej i instrumentalnej Sytowane w kościele katolickim w części chóru zachodniego a w kościele protestanckim - w części prezbiterialnej Stanowią element dekoracyjny, ponieważ cała dekoracja rzeźbiarska skupia się na piszczałkach i prospektach organowych W rozwiniętej formie organów pod wpływem powietrza w piszczałkach dekoracja zaczyna się poruszać Nagrobki barokowe - postać jest ożywiona (postacie często stoją oczekując na moment sądu ostatecznego lub siedzą na sarkofagu zamkniętym bądź uchylonym. Z uchylonego sarkofagu wystają czaszka i piszczele, które symbolizują śmierć. Po obu stronach postaci siedzącej umieszczone są figury alegoryczne nawiązujące do cech zmarłego) Zestawienie kolorów: bieli ze złotem i czerni ze złotem Biust Postać ujęta do połowy biustu wykonana z marmuru lub brązu Przy biuście pojawia się tablica, na której jest przedstawiona historia zmarłego Epitafia Przybirają formę medalionową, czyli mamy tylko płaskorzeźbę przedstawiającą postać marłego, która ginie w zabudowie architektoniczno-rzeźbiarskiej pomnika Stanowią dekorację ścian bocznych Stalle Wykształciły się z kościołów zakonnych Umieszczane w części prezbiterialnej Są w całości rzeźbione Zaplecki wykończone płaskorzeźbami - dominuje ornament małżowinowo-chrząstkowy lub mogą pojawiać się niewielkie obrazy związane z kościołem lub zasadami religii np. w Kościele Mariackim są malowane Tabernakulum Przechowuje się tutaj Najświętszy Sakrament Bogato rzeźbiony, wykonany z drzewa Relikwiarz Umieszczony w ołtarzu głównym ze szczątkami świętego Bogato rzeźbiony, wykonany najczęściej przez złotników Jeżeli w kościele znajdowała się konfesja to relikwiarz znajdował się w konfesji Monstrancja Monstrancja gotycka miała charakter wieżowy Monstrancja barokowa - promieniste rozłorzenie części, w której przechowywano Najświętszy Sakrament. Nawiązuje do promieni Ducha Świętego Kraty Związane z rozwojem kowalstwa Mogły stanowić elemetn bramy wejściowej do kościoła lub zamknięcie kaplic bocznych Charakterystycznym elementem krat był bardzo mięsisty rysunek, powtarzał się motyw czaszki i skrzyżowanych piszczeli ROKOKO W tym okresie następuje zdrobnienie form: pałacyk,→Pałac fotelik.→fotel WYGLĄD KOBIETY: Nie ma ubioru, ma kostium teatralny, Jest to suknia wydekoltowana, doposowana w pasie, szeroka u dołu, pod sukienkę zakłada krynolinę, Fryzura staje się konstrukcją (na metalowej konstrukcji robi się peruki), która ciągnie się do góry, zwieńczona gniazdem czy pióropuszem. Na rączce zarzuconą ma zarzuconą torebeczkę, w której są oleje wonne, Czarna laseczka Kobieta ma specjalne obuwie - satynowe pantofelki. Kobieta nie chodzi wręcz tańczy (to samo robi mężczyzna). WYGLĄD MĘŻCZYZN: Następuje silna feminizacja mężczyzn, Strój: czarne szarawary, białe rajtuzy, czarne lakierki zakończone kokardą, Na głowie ma perukę, Makijaż - mężczyzna się pudruje (ideałem była biała cera). W torebeczce nosi np. tabakę Laseczka kobieta uwielbia pisać listy tematyka była różna: ploteczki, kobieca intryga. Rozwinął się zawód związany z pisaniem listów, bo non stop po Paryżu krążyli posłańcy przenoszący listy. Do pisania listów musiał być odpowiedni papier - pachniał perfumami, Kobieta lubiła czytać romanse, poezje miłosną, książki przygodowe, awanturnicze. Pojawia się tematyka mitologiczna - Afrodyta, Wenus, Cytera - wyspa miłości. Książka musiała mieć odpowiednią oprawę. Pojawiają się piękne ilustracje, grafiki. Kobieta tę grafikę wyrywała, oprawiała ją i wieszała na ścianę jako obrazy. Kobieta uwielbiała muzykę, sama grała na instrumentach. Popularna była muzyka Bacha, Mozarta, ale była ona za ciężka. Popularnym kompozytorem rokoka był Glük, który stworzył tańce: menuet, gabot. KLASYCYZM Klasycyzm (kierunek niejednorodny) Podłoże historyczno-gospodarczo-polityczne Poł. XVIII wieku przesycenie bardzo drogimi i wykwintnymi formami zdobniczymi. Społeczeństwo zaczęło wymagać od architektów prostoty i funkcjonalności Działalność encyklopedystów francuskich. W 1751 roku pojawia się pierwszy tom Wielkiej Encyklopedii Francuskiej (Wolter, Rousseau i Diderot). Ich działalność doprowadziłą do krytyki absolutyzmu; atakują światopogląd religijny, kult rozumu; rozwija się nauka Odkrycie Pompei i Herkulanium ok. 1750 r. , co spowodowało rozwój archeologii Przejście z feudalizmu na kapitalizm (z dawnego mieszczaństwa wyłania się klasa kapitalistów) Przełom XVIII/XIX wyprawa Napoleona do: Odryto starożytny Rzym Egiptu (odkryto starożytny Egipt) Azji (odkryto sztukę Mezopotamii - kultura Asyryjczyków i Sumerów) Niemiec J. Wincelmann dokonał podziału kultury greckiej Schliman na terenie Azji Mniejszej wzorując się na “Iliadzie i Odysei” odkrywa Troję Fazy klasycyzmu: Faza Ludwika XVI (poł. XVIII w.). Faza przejściowa - zderzenie form rokokowych z antycznymi Np. Petit Trianon - niewielki pałacyk, który powstał w ogrodzie romantycznym Wersalu Empire /faza cesarska /faza Napoleona I - gloryfikacja władzy. Trwa do 1815 roku (upadek władzy Napoleona) Fascynacja kulturą rzymską i egipską. Styl ten występuję również we wnętrzach (powstają meble empire - raczej do oglądania niż do wypoczynku; przeładowana dekoracji) Bidermaier (styl wytworzony przez Niemców) - meble bardzo funkcjonalne, wygodne; styl ten trwa do 1815 roku Neoklasycyzm (operuje czystymi formami i proporcjami greckimi, operuje najprostszymi formami architektonicznymi- styl dorycki i toskański Nurty w architekturze: Nurt antykizujący Nurt akademicki (operuje wyłącznie architekturą rzymską) Nurt hellenistyczny (operuje architekturą grecką) Nurt paladiański (od Antonia Palladia) Romanizm: lizena, reformy kluniackie, biforium, triforium, boduria- ozdobny pas stanowiący obramowanie o charakterze roślinnym, gurt, wspornik, sklepienie kolebkowo- beczkowe, companile- wieże dzwonnicze, kamień polny, przemienność podpór, chór środkowy i schodkowy, system wiązany(1 przęsłu nawy gł odpowiadają po 2 przęsła nawy bocznej), fryz arkadowy, ornament plecionkowy, sklepienie krzyżowe Ottońska: 9 chórów anielskich, bazylika emporowa Karolińska: westwerk, spolia Gotyk: łuk oporowy, żebra profilowane, szkarpy(przypory), sklepienie krzyżowo-żebrowe,(gwiaździste, siatkowe, palmowe, trójdzielne[piastowskie], władysławowskie[Czechy], wachlarzowe[Anglia], kryształowe), czołganka, sterczyna(pinakiel), kwiaton, styl ostrołukowy, maswerk, laskowanie, rozeta, witraż, archiwolta, zwornik stalaktydowy, astwerk, poliptyk[pentaptyk, tryptyk], łuk Tudorów, filar wiązkowy, wimperga, szczyty: wnękowy czyli blendowy, schodkowy, sterczynowy, wspornik przyścienny, służka, sklepienie sieciowe, ostrołuk, główka i wozówka, nagrobek baldachimowy, blanki, hurdycje, machikuły, flombayant, krenelaże, wysunięty ryzalit(Francja) Renesans: attyka(pełna w formie ślepego muru, ażurowa- a.arkadowa i balustradowa, grzebieniowa), rustyka, boniowanie, sgraffito, fresk, arabeska, groteska, ornament: kandelabrowy, okuciowy, okuciowo-zwijany(rollwerk), geometryczny, wapory, maureska, rozeta, astragal, sklepienie kolebkowe z lunetami, maszkarony, arkada na impostach, nagrobek sensowinowski, panoplia, putta, herby, kariatydy, postacie alegoryczne, krużganki arkadowe, sklepienie zwierciadlane zwane klasztornym, sklepienie kopułowe z bębnem i latarnią , arrasy(tapistrie), sklepienie kolebkowe z gurtami, złudzenie perspektywiczne, majolika, kurdyban(obicie), paltrony-palmet-zakończenie krzesła, plateresco, Skrzynia(cassone), ława(cassapanca), stół-florencki, boloński, francuski, centralny, szafa niderlandzka, sgabello(stołek), stołek nożycowy tzw. Krzesło Petrarki lub Savonarolli, krzesło szczeblowe(in.nożycowe), k.Lutra, k.Paltrona, łoże włoski i francuskie, strop kasetonowy, majolika, mozaika(fajans) Barok: ornament: palmety, akant, girlandy, wolutowy, małżowi-chrząst, cekiny, wstęgowy, cęgowy, campanulla, kratka regencyjna, aedicula, kartusze herbowe, spiralnie skręcone kolumny, epitafia, nóżki w literę ”H” i „X”, supraporta, łóżko a`la Polonaise, fotel, ogród przy pałacowy z fontannami i boskitami, szafa w formie architekt, ustawienie w stylu pedant, Panneaux, fasada parawanowa, iluzjonizm, churrigueryzm, panoplia, lambrekin, łuk podkowiasty, attyka(tralkowa), boskity, trenelarze, plafon, złudzenie optyczne, iluzja ruchu, gobeliny, szyfoniery, Rokoko: berżera, szelzong, komoda, sekretarzyk, wnętrze kameralne i intymne, rocaille, ozdobne przedmioty z laki i porcelany, akant, palmeta, cekiny, Klasycyzm: motyw czapki frigijskiej, bukranion, wielki porządek, portyk kolumnowy, kolumnada, żłobkowane pilastry, wole oczka, styl empire, litera L w wieńcu laurowym, pioruny Zeusa,

Wysłany: Wto 21:18, 15 Maj 2007

Z jaką inną postacią powiążesz wymienione zabytki: Pałac w Knossos - król Minos Świątynia w Abusimbel - Nubia, Ramzes II i jego żona Nefertari Erechtejon - Posejdon Ośrodek kultowy w Delfach - Apollo Ołtarz Ara Pacis - cesarz August Tell-el-Amaran - faraon Amenchotep IV zwany Echnatonem, założył tu nową stolicę i wprowadził kult jednego boga Atona Piramidy w Sakkarze - Dżoser Sakkara - pierwsze mastaby Zamek w Neuschwanstein - Ludwik II Bawarski Barakowy pałac w Białymstoku - Branicki Deir-el-Bahari - świątynia królowej Hatszepsut Chryzelefantynowy posąg Zeusa - Fidiasz, okres klasyczny, w śwZeusa w Olimpi, posąg monumentalny Procesja panatenajska - fryz joński, początki ruchu w rzeźbie, ku czci Ateny, Fidiasz Walki Rzymian z Kwadrami i Saracenami - Ganek Kariatyd - Erechtejon- Akropol, zespół pałacowo-parkowy Dziedziniec białego konia - Fontainableau, renesans Wyprawa do Dacji - kolumna Trajana, Rzym Fresk „szkoła ateńska” - Stanza della Segnatura, Watykan, Rafael Wzniesienie arki przymierza - łuk Tytusa, Rzym Fresco secco „Misteria Dionizyjskie” - Renesansowe drzwi „Bramy Raju” - babtysterium we Florencji Czyny Napoleona, Austerlitz - kolumna na placu Vendone, klasycyzm Fres „grosz czynszowy” - Santa Maria del Carmina we Florencji Procesja cesarza Augusta - ołtarz pokoju- aur pacis Orszak cesarzowej Teodory - mozaika bizantyjska, koścSan Vitale w Rawennie, Orszak dziewic i męczenników - kość San Apolinare in Nou w Rawennie(mozaika) Złoty dom Nerona - Wiszące ogrody - „ogrody Semiramidy”, założone przez Nabuchodonozora II dla Amyitis Z jaki miejscowościami lub osobami powiążesz: Karol Wielki - Akwizgran Abydos - Namer, Egipt, triada z Abydos(Izyda, Horus, Ozyrys) Antoni von den Block - zbrojownia w Gdańsku, renesans Neuschwaistein - zamek Ludwika II Bawarskiego Św.Marcin - relikwie w Tours Sanktuarium w Baalbek - bóg Baal, Heliopolis(miasto słońce), ogromny kompleks świątynny Dżoser - Sakkara, okręg grobowy Ogród w Arkadii - Zug, koło Nieborowa, klasycyzm, założony przez Radziwiłównę Pałac w Łańcucie - Lubomirscy Kościół w Ronchamp -La Corbusier, Francja Giza - grobowiec Cheopsa, Chefrena(sfinks), Mykerinosa XVI wieczna przebudowa Kapitolu w Rzymie - Michał Anioł Izabela z Flemingów Czartoryskich - świątynia Sybilli w Puławach Wittenberga 1517r. - Marcin Luter ogłosił swoje 95 tez Igrzyska w Istminie - Posejdon, Grecja Św.Jakub - jego relikwie w Santiago de Compostella Ogród wersalski -Ludwik XIV, barok Pałac w Białymstoku - pałac Branickich, barok Architektoniczny plan Zamościa -Bernando Morando z Padwy Cytadela w Mykenach - Agamemnon Św.Jowisza - zbudowana przez Tarkwiniuszy, odbudowana przez Domicjana, na jej ruinach ród Caffarellich zbudował swój pałac Katedra św.Wta - postać Parlera- rzeźbiarz, rozwinął temat maryjny który narzucił całej Europie Katedra w Tours - relikwie św.Marcina Zamek w Baranowie(renesan) - rezydencja rodziny Leszczyńskich, plan Santi Gucci, w fasadzie frontowej znajduje się wysunięty ryzalit zwieńczony attyką Książ Wielki(ren) - rezydencja biskupa Piotra Myszkowskiego zwana Mirowem, plan Santi Gucci Kaplica Pazzich przy kość Santa Croce - renes, Brunellesco Pałac Rucellai we Florencji(renes) - Alberti, po raz pierwszy zastosował piętrzenie porządków(toksański, joński, koryncki) Z czego słyną wymienione miejscowości: Coca w dolinie Valladoid - 1 z najpiękniejszych zamków gotyckich w Europie Chorsabad -(dawne Durszarrukin) ruiny ogromnego pałacu i cytadeli asyryjskiego władcy Sargona II Avila - zachowane mury obronne(romań-gotyc) w Hiszpanii El dżem - w Tunezji, najcenniejszy amfiteatr, drugi pod względem wielkości po Koloseum Viterbo - pałac papieski Wyspa File na Nilu - zespół świątynny z okresu Nowego Państwa, 2 podwójne pylony Bejsce - kaplica Firlejów Santiogo de Compostella - relikwie śwJakuka, Dura-Europas- Syria, najstarsze zabytki architekt z okresu wczesnegochrześcija Abu Mena - kompleks architektury sakralnej Egiptu, św.Menes San Lorenzo(renses) - kość nawiązuje do formy bazyliki starochrześcijańskiej, za ołtarzem Brunelleschi zaprojektował Starą Zakrystię Cluny - opactwo benedyktyńskie Segowia - rzymski akwedukt Corvey - kość z zachowanym westwerkiem Dol.Almuhl - gotycki zamek obrończy Ypres - gotyckie sukiennice, ratusz Piazza Navona - fontanna 4 rzek, wielkie założenie pałacowe, barok, Bernini, Giza - piramidy Krzeszów - romański zakon cysterski Mykeny - skarbiec Arteusa(grób Agamemnona) Ostrów Lednicki - pallatium książęce Epidautos - ruiny 5-cio nawowej bazyliki Karnak - największy i najberdziej reprezentatywny zespół świątynny związany z kultem boga Amona-Re Akrotiri - odkryto pozostałości domów w których zachowały się wspaniałe malowidła np. pokój dam, pokój Lilii Zamek w Ujeździe - sala o kryształowym syficie Kośc.św.Pankracego(klas, angl) - łączy elementy Erechtejonu i Wieży Wiatrów w Atenach Brama Isztar - przy niej rozpoczyna się aleja procesyjna(Święta Droga) wiodąca do świątyni boga Marduka Carcassone we Francji(got) - najbarzdiej ufortyfikowane miasta w Europie Paczków na Dolnym Śląsku(got) - zachowany w całości ciąg morów obronnych Avinion - zachowały się mury tworzące obwarowanie miasta oraz pałac papieski San Carlo alle Quattro Fontane - kość o falującej fasadzie, barok, Borromini Weltenberg(barok) - najstarsze bawarskie opctwo benedyktyńskie(bracia Asamowie) Pierwowzory : Zamek w Ujeździe(Krzyżtopór)(ren)Senes, - pałac Caprarola a Rzymie, Vignolii Gmach Altes Museum w Berlinie - grecka stoa Świątynia Sybilli w Puławach(klas) - św.Westy w Tivolli Gmach Banku Londyńskiego - panteon Pałac Królikarnia w Warszawie(klas) - villa Rotonda koło Vincenzy, Palladia(Ren) Łuk Caroussel w Paryżu(klas) - łuk Septymiusza Sewera Kolumna Vendome(klas) - kolumna Trajana Łuk Triumfalny na pl.Charlesa de Gaulle`a w Paryżu - łuk Tytusa w Rzymie Łuk Siegestor w Monachium(klas) - na łuku Konstantyna w Rawennie Rutunda Befreiungshalle(Niemcy)k.Ratyzbony (klas)Kelhein- na grobowcu Teodoryka w Rawennie(zew), rzymskim Panteonie(wew) „Gruba Kaśka” - świątynai Cecyli Metei Walhalla(niem panteon, klas) - grecki partenonie Czerna k.Krzeszowic - na planie Escorialu, klasztor karmelitów bosych Gostyń - kość.Filipinów(Ferrari), wzorowany na Santa Maria della Salute w Wenecji Kość,św.Genowefy(Panteon) - (Suffton, klas)- wzorem była bazylika św.Pawła w Londynie Gmach giełdy w Anglii(klas) - na rzymskim Panteonie Sobór Kazański(klas, Rosja) - inspirowany bazy.św.Piotra w Rzymie Kość San Vitale w Rawennie - na świątyni Bachusa i Sergiusza Świątynia Herkulesa - świątynia Westy w Rzymie Kaplica pałacowa w Akwizgranie(Achen, Niemcy, karliń) - San Nitale w Rawennie Kość.cmentarny św.Michała w Fuldzie(Niemcy, karoliń) -ideowa kopia Grobu Pańskiego w Jerozolimie Il Gesu w Rzymie, Vignola, renes, - San Andrea w Mantui, Alberti Kość. Św.Piotra i Pawła w Krak(barok)Bernardoni, Trevano- Il Gesu, San Andrea della Valle Klasztor karmelitów Bosych w Czernej(barok) - Escorial Kość. Filipinów w Gostyniu(barok)Catenaci, Ferrari - Santa Maria della salute w Wenecji Panteon w Paryżu - bazy św.Pawła w Londynie Brama Brandebgurska w Berlinie(klas) - ateńskie propyleje Kość.śwPankracego w Londynie(klas) - Erechtejon i Wieża Wiatrów w Atenach Wodozbiór w Łazienkach(klas) - grobowiec Cecylii Meteli Zbór ewangelicko-augsburskiw Warszawie(klas) - rzymski Panteon Pałac Maryński w Puławach(klas) - Wersal Kość. Aleksandra w Warszawie(klas) - panteon rzymski Pałac w Lubostroniu(klas) - Willa Rotonda Kość św.Ludwika i Franciszka(barok) - bezwieżowa fasada wzorowana na kość Il Gesu Kość Val-de-Frace(barok) - 3kondygnacyjna fasada wzorowana na kość Il Gesu Świątynie lwowskie(Ukraina, barok), Dominikanów, Witte, - na kość Karola Boromeusza w Wiedniu Porządek dorycki: świątynie: Zeusa w Olimpii, Hery w Olimpii, Ateny na Akropolu, Hefejstosa w Atenach, Posejdona na Przylądku Sunion, Apolla w Delfach, Hery w Paestum, Hery w Selinunt, Skarbiec Ateńczyków w Delfach Porządek joński: świątynie: Nike na Akropolu, Artemidy w Efezie, Ateny w Prienie, Apolla w Dydymie, skarbiec Syfnijczyków w Delfach Porządek koryncki: do IV w.p.n.e. stosowany wyłącznie do wystroju wewnętrznego, świ.Zeusa Olbios w Olbii, Artemidy w Mesenie, Zeusa Olimpijskiego w Atenach ARCHAICZNY VII-VI w pne -wzorowana na rz z Zach i Egip -temat gł stojaca lub tronujaca postac,Bog lub czł -figury wyciete z kolca drzewa,szaty upinane na stelazach -stan bezruchu,dosc sztywne -braz i kamien -1 rz mezczyzn i kobiet traktowane dosc sumarycznie, niesmialo-polichromia Posągi młodzienców- KUROSÓW -figury skladane niebiosom na pamiatke pomyslnego wydarzenia(zwyciestwo w igrz, wyzdrowienie) -mlodzi nadzy mezcz krocza w defiladzie przed wyobrazeniem bostwa -stwarzaja wrazenie sily -stoja wyprostowani z opuszczonymi rekami,piesci zacisniete -postawa krocząca,ciezar rozłożony równmiernie na obie nogi, lewa stopa w przodzie -brak cech indywidualnych na twarzach -usmich archaiczny -wzrok skierowany przed siebie Kleobis i Biton z Argos -osiowa frontalna, dorycki nurt, dzielo Polymedesa, wyodrebnione czesci ciala, fryz 3 warkocze po obu str Apollo z Tenei Kuros z Sunion/ Melos-cechy jonskie, postawa kroczaca,archaiczny usmiech,dlugie wlosy, diadem i warkocze spadaj na plecy KORAI -spowite w szaty(pocz bez fald, pozn obfite) -stoja wyprostowane,nienaturalnie wystepuj spod szaty stopy -często 1 reka uniesiona w ofiarnym gescie -polichromowane zywymi kolorami -pocz na twarzy usmich potem wyraz powagi i pogodnego spokoju KLASYCZNY (helleński) V-IV wpne -prototyp kurosa i kory odchodza w przeszlosc -kontrapost -naturalistyczne oddanie ruchu - polichromia -tech wytracanego wosku -wyk gipsowego modelu rz,model pokrywano warstwa wosku, warstwa gliny, 3 warstwy spiete zelaznymi pretami, wydrazenie otworow odpowietrzajacych, miedzy 2 glin formy wlewano stopiony braz,który roztapial wosk i wypieral go, wykonczeni reczne) Styl surowy I pol Vwpne -powaga i ascetyzm -przedstawienie ludzi lub bostwa najcz Apllo) odpowiednikiem kory_peploflora- kobiet ubrana w peplos -wlosy zaplecione owiniete dookoła glowy na podobiens wstazki Posąg woznicy AURIGA- braz dorycki,do ogladania od dolu, stanowil ex voto po zwycieskich zawodach i prawdopod stal na rydwanie zaprzezon w konie, sztywna postawa, odziany w dluga tunike Grupa tyranobójców-pos Harmodiosa i Arystogejtona, braz dorycki Antenor, upamietnienie uwolnienia Aten od rządów dyktatora, 2 akty, mezcz i mlodzie, wznosza bron,kroczą, uklad postaci dynamicz,ruch Posejdon albo Zeus z Artemizjon-ciska blyskawice na wroga, lub P-b morza- rzuca trójząb, poz w momencie wykon energiczn ruchu, rece pelne ekspresji,tors nieruchomy,1 stopa w bok 2 do przodu,brak wrazenia napiecia mie sni,fryz za pomoca plytkich naciec,grzywa loki MYRON -ruch w rz, harmonia kształtów, wyznawca stylu surowego -Dyskobol,Atena,Marsjasz Dyskobol -ruch postaci, zawodnik przed wyrzutem dysku, dosk zbalansowane ciało ,wychylony ku przodowi, gwaltow skret torsu odpowiadaj mu praca rąk i nóg,twarz bez ekspresji,za pien jako podpora, Styl klasyczny dojrzały -zna struk ludzkiego ciala -matematyczne idealne proporcje -sty skomplikowany i dekoracyjny w przedst strojow-przylegaja do ciała,ukazuja kształty w sposób naturalist tzw s mokrych szat FIDIASZ -rytm harmonia i rownowaga, statyczne pozy ,twarze pogodne i spokojne, mistrzowsskie potraktowanie fald stroju -Atena z Partenos,A Promachos, Zeus Olimpijski, Amazonka, Akrolity-posagi wykonane z roznorodnych mate rialow glowa rzezbiona w marmurze, stopy i rece w kamieniu, korpus w drzewie, ubierano w szaty Technika chryzelefantyny-rz wyko ze zlota i kosci sloniowej,cialo-kosc ,szaty ze złotych blach wszyst osadzone na korpusie lub stelazu z drewna Atena Partenos- posag wyk w chryze, znajdowa się w naosie Partenonu, w prawej dloni posazek Nike,lewej tarcza z wizerunkiem Fidi i Peryklesa POLIKLET -rytm, harmonia i rownowaga, kanon proporcji ludzkiego ciala- stopa ludzka powinna liczyc 1/6 wys ciała, głowa 1/8 wys ciala, Doryforos- młodzieniec niosacy włócznie,ideal pieknosci klasycznej, kontrapost,wrazenie swobody ciezar na prawej nodze, pozyc tułowia w pełni odp ruchom ramion i nóg, Diadumenos- atleta zawiazujacy wokół głowy przepaske,czesc ciala w harmoni, kontrapo, rownowaga form, stoi z lekko ugieta lewa noga unosi w gore rece aby zawiazac wokół glowy opaske- symbol zwyciestwa Schyłek stylu klasycznego -plastyczne przedsta uczuc, naturalist traktowa szat, najwiek rzezbiarze IV stulecia- Praksyteles, Lizyp, Skopas, PRAKSYTELES -przedstaw kierunku pieknego, posagi pelne piekna ,szczupłe kształty,wydłuz nogi,swoboda ruchu, kolory nie powtarza naturalnych, stosowanie podporek,pierwszy wprowadzil do rz AKT KOBIECY-Wenus Anadiomene,Satyr w chwili odpoczynku,S nalewajacy wino,Eros, Artemida, Hermes z małym Dionizosem -gr rzezbiarska obejmujaca H posłanca bogow trzymajacego na reku mal D który rozbawiony probuje dosiegnac kisci winogron trzymanej przez H w prawej, delikatna gra miesni, muskulatura H potrakto miekko,kontrapost Afrodyta z Knidos -I akt kobiecy, przeds wstepujaca do kapieli naga boginie która w jedn rece trzyma szate nad dzbanem z woda druga oslania łono w gescie zaskoczenia,kontrapos Apollo z jaszczurka -ideal pieknosci, szczuple ksztalty,wydłuz nogi kontrap lewa reka o podporke,uniesiona do gory, wzrok patrzy na jazczurke wspinajaca się po pniu drzewa SKOPAS z Aten -uczucie namietnosci w rze,-PATHOS, mistrz dynamicz skompliko póz, kanon proporcji, pelne ekspresji uczuc, -Szalejąca Menada,fryz walka Gr z Amazonkami, Herakles,Mauzoleum w Halikarnasie,Głowy z Tegei Szalejąca Menada -zw orgiastyczna,półnaga postac w dynamicznej pozie obrotu,z piersiami podanymi do przodu,odrzucona ku tyłowi głowa oczy przymkiete,wlosy splecione opdaja na plecy, tanczy w amoku na uroczystosc obchodz na kult |Dionizosa LIZYP z Sykion -nowy kanon postaci meskiej-modelowal wlosy glowy mniejsze-1/9cial,wysmukle,realizm ujecia Apoksyomenos -atleta usuwajacy z ramienia kurz i oliwe za pomoc skrobaczki po odbytych zapasach włosy zlepione od potu,swoboda, pelne gracji cialo,kanon1/9,smukle Odpoczywajacy Herakles (Ares) -muskularny heros w pozycji siedzacej Apollo belwederski HELLENISTYCZNY (hellenizm) 323-146rpne -uwaga konc się na indyw cechach psych i fiz czł na patosie jego przezyc,ekspresja, osrodki artystyczne:Pergamon Rodos Aleksandria Hellenizm barokowy-pol III a pol II wpne, prad barokowy,bogata ornamentyka, złożona piramidalna kompozycja gr statuarycznych, z postaciami o przesadnej muskulaturze,niezwykle dynamicz pelne patosu pozy, temat-epizody z inwazji galicyjskich,przedst rozmait typow etnicznych (Gal) Tendencja rokokowa-2 cw Iiwpne, tematyka rodzajowa,sceny z zycia codziennego,postacie satyrów nimf (Chlopiec duszacy ges, Uspiony satyr,tanczacy faun) PERGAMON Ołtarz Zeusowy -wzdłuż cokolu fryz perg- wypukly relif,temat gigantomachia,wlk konflikt kosmiczny w któr bogowie olimoijsc wystep przeciw Gigantom uosobieniu slepych sił przyrody,na czele Zeus,ból na twarzach gigan powaga i bunt bogow gra swiatel,postacie ulozone jak linie diagonalne Gal umierający-typ urody etniczny, Gal przebijający się po zabiciu żony RODOS Wenus z Milo-akt Afrodyty półnagiej,ideal, klasyczne piekno,ideal proporcje Nike z Samotraki -upamietnienie zwyciestwa w bitwie morskiej,symbol wolnej Gr,ustawiona na kamiennym dziobie okretu,silnie owiewa wiatr,wychyla się do przodu,rozpostarte skrzydła, krok w przod prawa noga, ekspresja Grupa Laokona-kompozycja statuaryczna wielopostaciowa,L ginie wraz z synami zaatakowany przez weze nasłane przez msciwego boga,patetyczna scena pelna ekspresj,ból i przerazenie,postacie=linie diagon,twarz w dramatycznym wykrzywieniu Byk Farnezyjski -piramidalna gr,scen wielopost ukazanie krolowej Teb-Dirke,Zetos i Amfion przywiazuja ja do rogów ALEKSANDRIA -rozwój rz rodzajowej-sceny z zycia,bez znaczenia mitologicznego czy bohaterskiego Alegoria Nilu-bóstwo rzeczne w postaci półlezacego brodatego mezcz obok igra 16 bobasow,symbol dopływow rzeki, dzieci bawia się z krokodylem, Chłopczyk sciskający gęś Chłopiec wyciągający ciern z nogi-siedzi z uniesiona lewa noga oparta na kolanie wzrok skupio na stopie Amor i Psychej-całująca się para o oddzwieku erotycznym Starożytna Mezopotamia(3000p.n.e. - IV): - zigguraty - sztandar z Ur - stella Hamurabiego - Lamassu - Chorsabad - ruiny pałacu władcy Sargona II - Ortostaty- polichromowany relief - Wiszące ogrody- ogrody semiramidy, okres nowobabiloński, założone przez Nabuchodonozora II dla żony Amyitis Starożytna Grecja(VIII- 146wpne): Prządek dorycki: świątynie: Zeusa w Olimpii, Hery w Paestum i w Olimpii i w Selinunt, Ateny na Akropolu, Hefajstosa w Atenach, Posejdona na przylądku Sunion, Apolla w Delfach, Skarbiec Ateńczyków w Delfach Porządek joński: świątynie: Nike na Akropolu, Artemidy w Efezie, Ateny w Prienie, Apolla w Dydymie, skarbiec Syfnijczyków w Delfach Porządek koryncki: stosowany wyłącznie do wystroju wewnętrznego, Artemidy w Menesie, Zeusa Olimpijskiego W Atenach Zasada ekecheiri, Olimpia- Zeus - gałązka oliwna i waza; Delfy- Apollin - gałązka laurowa; Namea- Zeus - gałązka bluszczu; Istmina- Posejdon - sosny. Palesrtra- plac do ćw. otoczony kolumnami Starożytny Rzym(VII- 476) Św Maaison Caree - Nimes, Francja Sanktuarium w Praenesce- Włochy Sanktuarium w Baalbek- Liban, „Heliopolis - miasto słońce” ogromny kompleks świątynny Bazylika Leptis Magna- Libia Łuk Tyberiusza- Orangr, Francja Łuk Trajana - Benewent, Włochy, wzorowany na łuku Tytusa Łuk Trajana - Timgad, Algieria Amfiteatr Flawijski, zwany koloseum Rzym Arles, Francja- amfiteatr za czasów Hadriana Nimes- Francja Amfiteatr w El-Dżem- Tunezja, drugi pod względem wielkości po koloseum Teatry w Afryce: w Sabracie, Leptis Magna- Libia Akwedukt w Pont-du-Gard koło Nimes, Francja Piętrzenie porządków Wielki porządek Kasetony- elementy dekoracyjne Teatr Marceliusza- monumentalna scena Teatr Sabrata- Libia Odeon- rodzaj teatru do sztuk muzycznych Most anioła- dekorowany rzeźbami Willa Hadriana w Tivali Pałac Dioklecjana w Splicie Grobowiec Cecylii Metelli Okres wczesnochrześcijański Dura - Europas - Syria, początki pierwszej budowli chrześcijańskiej Martiria- kaplide nad grobami męczenników, Góra Oliwna - Szymona Słupnika w Kala`at Sem`an w Syrii, Jana Ewangelisty w Efezie Mazoleum : Konsantyna w Rzymie, Galli Placydii w Rawennie, Teodoryka Zachowane mozaiki : Santa Pudenziana, Santa Maria Maggiore, Santa Constanza w Rzymie, w mauzoleum G.Placidii i w babtysterium Ortodoksów w Rawennie Bazyliki: RZYM: sw.Jana na Lateranie, sw.Piotra na Watykanie, sw.Pawła za Murami, sw.Piotra w Okowach, sw.Sabiny, Santa Maria Maggiore, San Clemente, Santa Pudenziana, San Stefano Rotondo MEDIOLAN: kościoły: sw.Dziewicy(San Simpliciano), sw.Apostołów(San Nazaro), sw.Męczenników(San Ambrogio), sw.Wawrzyńca(San Lorenzo) RAWENNA: San Apollinare Nuovo, S.A in Classe, Santo Spirito Epidauros- ruiny 5cio nawowej bazyliki JEROZOLIMA: zespół Grobu Pańskiego na Golgocie BETLEJEM: kosc. Narodzenie Pańskiego SYRIA: Turmanin, Kalb Loze, Kala`at Sem`an EGIPT: Abu Mena- kompleks arch sakralnej Egiptu(sw.Menes), Biały i Czerwony klasztor niedaleko Sohag BIZANCJUM Hagia Sophia w Konsta., Hagia Irene, Bazylika Apostołów w Konst, kosc.Jana w Efezie, sw.Sergiusza i Bachusa, koscSan Vitale w Rawennie, sw.Apostołów w Salonikach, Hagia Theodoros w Atenach, Dafni, bazylika śwMarka w Wenecji, Pastoforia- pomieszczenia dla diakonów Mozaika- technika malarstwa monumentalnego, polega na tworzeniu wzorów z różnorodnych materiałów(kamień, szkło, fajanz, pióro), układa się z zaprawą wapienną, marmurową, tech trwała 1.najstarsza mozaika a Mezopotami Sztandar z UR(sceny wojenne, uczta po wojnie) 2. mozaika na terenach Greckich, gl w domach, na wyspie Delos znaleziono zbiór mozaik 3. Okres w Imperium Rzymskim: technika nakładania mozaik to opus: o.barbarikum- doże, barwione kamienie, układano na podłodze, o.dessalatum- kamień oszlifowany w formie sześcianu, o.vermiculatum - kamienie b.drobne a) pół.Apeniński- mozaika wielokolorowa, sceny figuralne, roślinne, zwierzęce, styl kwiecisty b) prowincje- barwy silne, nasycone, piękna ekspresja kolorów, dominacja scen rodzajowych, tematy morskie 4. Sztuka wczesnoch.: ośrodek rzymski - tematy religijne, w mauzoleum mozaika o podwójnym znaczeniu: sklepienie- rozgwiażdżone niebo, ściany - Chrstus jako dobry pasterz, owieczki jako wierni; w babtysterium- mozaika odnosiła się do funkcji jaką miła, chrzest Chr w około 12 apostołów, np. koscSanta Maria Pudenziana, ośrodek w Rawennie:np. San Apolinare in Nuo: orszaki, postacie kobiet i męczenników z koronami cierniowymi, San Apolinare in Klasso- mozaika w części apsydialnej, postać biskupa sw.Apollinare, wiele symboli np.łąka to raj, 5. Mozaika Bizantyjska - w Konstantynopolu nie zachowały się bizatyjskie mozaiki, tylko w Rawennie(mozaiki z przed ikonoklazmu się zachowała), kosc San Vitale jest zdobiony mozaiką bizantyjską, w apsydzie:Chr.tronujący na ziemi, z różnymi osobami, sw,Vitaliusz, sw.Eklezjusz(trzyma model koscioła), poniżej 2 mozaiki nie pasujące do wnętrze kosc: orszak cesarze Justyniana i cesarzowej Teodory CHARAKT. CECH MOZAIKI: • postacie statyczne, frontalnie zwrócone, różnice poprzez elementy stroju, szaty senatorów rzymskich, postacie kobiece(duże oczy, mocno zarysowane brwi, frontalność), Judasz pokazywany z profilu, SZTUKA KAROLIŃSKA(VIII- IX) Westwerk - kilkukondygnacyjny ryzalit w zachodniej fasadzie budowli, krótka nawa poprzeczna z 2 wieżami po bokach Spolia - gotowe kolumny i kapitele, wtórne wykorzystanie elementu antycznego w budowlach St.Riguier- zwany Centula Ratyzbona(Niemcy)- kosc sw.Emmerama Werden k.Essen(Niemcy)kosc. Zbawiciela Fuldo(Niemcy)- kosc cmectarny sw.Michała- ideowa kopia rotundy Grobu Swietego w Jerozolimie CORVEY(Niemcy)- kość klasztorny z najstarszym zachowanym weswerkiwm! Reformy kluniackie- opactwo benedyktyńskie, oparte na liturgii Lizena - wzdłuż ścian kościoła, funkcja konstukcjyjna SZTUKA OTTOŃSKA(po IX) 9 chórów anielskich kosc sw.Cyriaka- Gernrode k.Magdeburga Hildesheim- kosc swMichała Paderborn- kaplica sw.Bartłomieja(Niemcy) ROMANIZM (X- 1140) System wiązany Sklepienie krzyżowe- każdemu kwadratowi przęsła sklepienia nawy głównej odpowiadają po 2 kwadratowe przęsła sklepień naw bocznych, system wiązany wskazuje iż nawa gł jest 2 razy szersza od naw bocznych Opactwo w Citeaux, Burgundia(filie w Clairvaux, La ferte, Pontigny, Miromond) Klasztor i kosc Cystersów w Krak-Mogilnie Zakony w :Jędrzejowie, Sulejowie, Koprzywnicy, Wąchocku, Łęknie, Lubiążu, Paradyż, Peplin, Kołbacz Rutundy w: Charroux, Boloni, Cambridge, w Strzelnie, Feliksa i Adankta na Wawelu, w Cieszynie, Kościoły w Prandocinie, Inowrocławiu Santiago de Compostella Tum pod Łęczycą Palatium na Ostrowie Lednickim, Wawelu, Gieczu, Wiśnicy, Przemyślu ZACHOWANE MIASTA ŚREDNOWIECZNE: Niderlandy: Brugia, Gandawa Niemcy: Rothenburg, Norymberga, Limburg, Ratyzbona Hiszpania: Palma de Mallorca, Avila Francja: Carcassonne, Colmar, Aigues- Mortes GOTYK (XII- pocz XV, około 1150) Opactwo Saint Denis pod Paryżem - dzieło przełomowe dla gotyku Gotyckie ratusze: Włochy : Florencja- Palazzo Vecchio, Siena- Palazzo Pubblico, Perugia, Wenecja- Pałac Dożów Niderlandy: Bruksela, Brugia, Leuven Niemcy: Akwizgran, Brema, Brunszwik, Müster- sala pokoju gdzie podpisano pokój westfalski Polska: wrocław, toruń, gdańsk Gotyckie kościoły i katedry: Francja: Paryż: opactwo w Saint-Denis, katedra Notre Dame, Sainte Chapelle, w Amiens , Chartres Niemcy: w Kolonii, Ulm, kosc sw. Elżbiety w Marburgu, Mariacki w Lubece, w Soest Czechy: katedra sw.Wita w Pradze, kosc NMP w Tynie Austria: katedra sw.Stefana w Wiedniu Anglia: katedra w Cantenbury, Salisbury, Wells, Lincoln, kaplica King`s College w Cambridge Hiszpania: katedry w Leon, Burgos, Toledo, Santiago de Copostela Włochy: katedry w Mediolanie, Bolonii, Sienie, Santa Maria del Fiore, S.M Novella we Flore Polska: katedry w Poznaniu, Gnieźnie, Fromborku, kościoły: Wrocław- sw.Krzyża, sw.Katarzyny, sw,Elżbiety , Kraków: Mariacki, Bożego Ciała, sw,Katarzyny Poznań:B.Ciała, sw.Wojciecha, NMP Toruń: NMP, sw.Jakuba, sw.Jana Gdańsk: NMP, sw.Mikołaja, sw.Katarzyny Fara w Ornecie RENESANS (1420) Santa Maria degli Angeli S.M della Conolazione w Todi Świątynia Tempietto Brunelleschi: kopuła katedry S.M del Fiore-Florencja. Dom Podrzutków-Florencja, San Lorenzo-Floren, Stara Zakrystia, Kaplica Pazzich przy kosc Santa Croce-Flor, Battista Alberti: pałac Rucellai we Florencji, fasada kosc S.M Novella we Floren, San Andrea-Mantua Donato Bramante: kosc S.M delle Grazie(Mediolan), pałac Cancelleria(Rzym), Tempietto przy kosc San Pietro in Montorio-Rzym, projekt przebudowy pałacu papieskiego, projekt bazyliki ś.Piotra(Watykan) Michał Anioł: Nowa Zakrystia(kap.grog.Medyceuszy) przy kosc San Lorenzo we Flor, Laurenziana (bibl.Medyceuszy)Floren, Kapitol-Rzym, kopuła bazyliki ś.Piotra, Vignola: pałac Caprarola k.Rzymu, bryła rzyms kosc Il Gesu, Palladio: Pałac Chierigati(Vincenza),pałac Valmarana(Vincenza), Villa Rotonda k. Vincenzy, Teatr Olimpico(Vincenza), kosc San Giorggio Maggiore(Wenecja)-naprzeciw pałacu Dożów , kosc Il Redentore Kaplica Medyceuszy przy kosc Santa Croce, Flor- Bartolomeo Pałac Meddicich - Riccardich,Flor- Bartolomeo Francja: Zamki nad Loarą: Blois -do części gotyckiej dobudowano część renesansową ze wspaniałą klatką schodową Chambord, Amboise- rezydencja królewska, Chenonceau - powstał na miejscu średniowiecznej warowni, Villandry, Fontainebleau, Luwr, Pałac Luksemburski- forma zbliżona do florenckiego pałacu Pittich, Niderlandy: kamienice Antwerpii i Amsterdamie manierystyczna archi. Ratusz w Antwerpii i Lejdzie Jatki w Hearlemie Hiszpania: Pałac Mendoży w Meksyku, Pałac królewski w Grenadzie, Escorial(siedziba królewska, styl des ornamentowy), pałac Montrerey w Salamance, fasada uniwer w Salamance, ratusz w Sewilii, katedra w Grenadzie, Maladze i Salamance, kaplice nagrobne przy gotyckich katedrach np. w Burgos. Polska: Wawel - Franciszek Floretczyk, Bartłomiej Berrecci,potrale Benedykt Sandomierzanin Niepołomice- wiejska rezydencja królewska Pieskowa Skała - przebudowa obiektu gotyckiego, renesansowa loggia Zamek w Baranowie Sandomierskim- rezydencja rodzini Leszczyńskich, plan Santi Gucci, w fasadzie frontowej znajduje się wysunięty ryzalit zwieńczony attyką Malbork ¬- Antoni z Wrocławia, Hans Durer Książ Wielki(Mirów) - Santi Gucci, rezydencja biskupa Piotra Myszkowskiego Zamek w Krasiczyn - „fartalicium”- Appiano Ujazd- Krzyżtopór (eliptyczny) W.Senesa, wzorowany na budowli Vignoli zamku Caprarola Rezydencje magnacki w: Ogrodzieniec, Sucha Beskidzka, Tenczyn, Janowiec, Brzeg, Wiśnicz Piotrków Trybunalski - Benedykt Sandomierzanin, Willa Decjusza- Bartłomiej Berecci Kamienice: Orsettich w Jarosławiu, Bonerowska, Dziekańska, Przybyłów nad Kazimierzem nad Wisłą Ratusz w Poznaniu - Quadro Ratusz w Tarnowie - Padowano Ratusz w Gdańsku - Jan Vredeman de Vris Kazimierz y - Jakub Balin Wielki Arsnenał, Gdańsk - Oberghen, Strachowski Złota Kamienica, Gdańsk - Abraham van den Block Kaplice nagrobne: Zygmuntowska na Wawelu- Berecci Nagrobek Zygmunta Starego -Berecci Nagrobek Zyg Augusta i Anny Jagielonki- Santi Gucci Płasko rzeźbiona dekoracja oenamentalna - Jan Cina ze Sieny Kaplica Zebrzydowskiego, Padniewskiego - J.Michałowicz z Urzędowa, Wawel Kaplica Myszkowskich- kosc Dominika w Krak, Santi Gucci Kaplica sw Anny w Staszowie Kaplica sw Anny w Pińczowie - Santi Gucci Firlejów w Bejscach Kościeleckich w Kościelcu k. Inowrocławia Uchańskiego w Łowiczu - J.Michałowicz Zamość - Bernando Morando MANIERYZM - po 1530r. - wyszukanie w formie i treści, wirtuozeria, wyrafinowanie, świadoma stylizacja, zadziwiali, harmonii i symetrii przeciwstawiali dysharmonię i asymetrię, statyce ruch i niepokój. Preferowali niejasne kompozycje, sztuczne trudne pozy, posługiwali się metaforą, symboliką, alegorią. Sztuka była nadmiernie dekoracyjna, posiadała obfitą, dziwną ornamentykę, trudną do zrozumienia bez odpowiedniego klucza. Manieryzm burzył renesansowy ład i harmonię, a wprowadzał chaos i zamęt. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- BAROK(XIII- XVIII) Włoch: Schody Królewskie(Scala Regia)- Bernini San Ivo alla Sapienza,Rzym- Borromini Łac.plan bazyliki ś.Piotra- Carlo Maderna Bazylika sw.Piotra, jej bramy, plac przed baz- Bernini Konfesja sw.Piotra, ołtarz gł- Bernini Muzeum Watykańskie- plan Bramantego Kaplica Sykstyńska - część dolna- Perugio, Botticelli, Roselli; sklepienie i ścianę ołtarzową Michał Anioł, pokoje papieskie pokryte są freskami Rafaela Kość. San Carlo alle Quatro Fontane- Borromini, kosc o falującej fasadzie Santa Maria della Salute - Longhan,Wenecja San Lorenzo w Turynie - Guarini Kaplica Całunu w Turynie- Guarini Francja: Kość. Sarbona, Paryż-Lemercier Tum Inwalidów(ś.Ludwika)- Paryż- Hardonin-Mansart Hiszpania: Kość. San Isidoro w Madrycie, kość. Jezuicki w Salamance, szpital San Fernando w Madrycie, zakrystia w Kartuzji w Grenadzie, katedra El Transparente w Toledo Niemcy: Wiblingen k.Ulm, Melk(dolna austria)- utrzymany w typie Il Gesu, Sankt Florian k.Linzu- podobny w założeniu do opactwa w Melku Kość.św.Karola Boromrusza,Wiedeń- J.B.Fischer von Erlach Nawa kość.św.Trójcy,Salzburg- J.B.Fischer von Erlach Kość.św.Mikołaja na Małej Stranie- K.J.Deintzenhoffer Loretta- założenie pałacowo - kościelne Kość.św.Mikołaja na Starym Mieście- K.J.Deintzenhoffer Vierzehnheiligen k.Benz - Neuman (niemieckie rokoko) Weltenberg,Niemcy- najstarsze bawarskie opactwo benedyktyńskie(bracia Asamowie) )ϑBarok(nadal Kraków: Kość.św.Piotra i Pawła, Kr- Bernardoni, Trevano, wzorowany na Il Gesu i San Andrea della Valle Kość. i klasztor Kamedułów na Bielanach- Spezzo Kość.Bernardynów- Mieroszewski Kośc.św.Anny- Tylman z Gameren Kość Misjonarzy- Bażanka Kość Pijarów- Bażanka, Placidi Kość Bonofratów(Trynitarzy)- Placidi Warszawa: Kość Sakramentek- Tylman z Gameren Kość Wizytek- K.Bay Kolegiata św.Józefa,Klemontów- Senes Kość Filipinów, Gostyń- Catenaci,Ferrari, wzorowany na kość Sanat Maria della Salute w Wenecji Święta Lipka- znajduje się tu kamienna imitacja drzewa z figurką Marii Lubiąż- zespół dawnego konwentu Cystersów Świątynia wileńska św. Piotra i Pawła na Antokolu, Litwa- J.Zaorow Świątynia św.Katarzyny - J.K.Glaubitz Świątynia św.Jana- J.K.Glaubitz Świątynia Dominikanów, Ukraina¬- J. De Witte,wzorawany na kość Boromeusza w Wiedniu Greko katolicka cerkiew św. Jura - B.Meretyn Kość i klasztor Bazylianów w Berezweczu- Białoruś,J.Glaubitz Pałace barokowe: Francja: Wersal(okno mansardowe- Jules Mansard) Przebudowany Luwr, Hotel Lambert Niemcy: Würzburg, Charlottenburg, w Berlinie, Numphenburg k.Monachium, Zwinger w Dreźnie Austia: Schönbrunn, Belweder, Pałac Szwancenbergów Czechy: Czerminów, Kinskich, Troja Rosja: Pietrodworiec k.Petersburga, Ermitaż, Pałac Zimowy Włochy: pałac Berberinich w Rzymie Polska: pałacyk w Wilanowie-Locci Pałac Branickich w Białymstoku, pałac Radziwiłłów w Nieborowie- Tylman z Gameren pałac Laszczyńskich w Rydzynie Potockich w Rydzynie Podlaskim Zamek Lubomirskich w Łańcucie- Tylman z Gameren Pałac Krasińskich, Warszawa- Tylman z Gameren Zwinger- Drezno Rokokowe pałace: Sanssouci - (Poczdam, Saksonia), pałacyk Amelienburg położony w zespole Nymphenburg k.Monachium Pałac barokowy z wnętrzem rokokowym: Schönbrunn, Wersal, Hotel de Soubise w Paryżu, Nymphenburg, Łańcut Piazza Navona- Bernini- wielkie założenie pałacowe, w środku pałacu fontanna 4 rzek. Konfesja nad grobem ś.Stanisława, Wawel- Trevano Zamek Ujazdowski, Warszawa- Trevano KLASYCYZM(ok1750 do 1pol XIX) Londyn: Regent`s Park, Piccadily Cirus, Waterloo, Trafagard Square, Green Park, Hyde Park Lizbona: Rua Augusta, Rossio Paryż: Place de la Concorde, Rue Rivoli, Panteon=kośc.św.Genowefy-Sufflot(wzorowany na bazylice sw.Pawła w Londynie) Turyn: Piazza Vittorio, Piazza Carlo Frizzi Monachium: Königsplatz Francja: Pałac Petit Trianon w parko wersalskim- J.Gagriel Kolumna Vendône Łuk Carrousel, Triumfalny Kość.św.Magdaleny zwany Świątynią Sławy(Paryż) Niemcy: Propyleje- stylizowana na wzór grecki monumentalna brama Gliptoteka- przeznaczona na kolekcję rzeźb greckich i rzymskich Ludwika I Zbiór Antyków Siegestor- łuk triumfalny Gmach Teatru Narodowego Rotunda Befreiungshalle k.Ratyzbony- Kelhein, Walhalla „ Germański Panteon“ Berlin: Brama Brandenburska, Nowa Wartownia(pomnik ofiar wojny i dyktatury), Muzeum Berlińskie(Altes Muzeum)- inspirowany grecką stoa, Galeria Narodowa, Teatr Królewski Anglia- willa Chiswick w Burlington- R.Boyle Queen`s House w Greenwich- J.Jones British Museum, National Museum, Gmach Giełdy, kość.św.Pankracego(łączy w sobie elementy Erechtejonu i wieży wiatrów w Atenach Rosja: Pałac Zimowy, Pałac Strogonowa, Sobór Kazański, gmach A.Górniczej, Pałac Admiralicji, Pałac Taurydzki Sztab Generalny z łukiem triumfal i kolumnadowymi budynkami Senatu i Synodu- C.Rossi Gmach Teatru Aleksandryjskiego Sankt Petersgurg „Wenecja północy”- najpię. miasto klasycystyczne Polska: Lubostroń i Dobrzyca- Zawadzki Przebud.zamku królewskiego w W-ie- Merlini, Kamsetzer Wnętrza zamku króle.w W-ie- Bacciarelli.S.A.Poniatowski (sala Audiencjonalna, Rycerska, Tronowa, Balowa) Pałac na wodzie- Merlini Pałacyk Królikarnia- Merlini Pałac w Jabłonnie Amfiteatr w Łazienkach- J.Ch.Kamsetzer Pałace Tyszkiewiczów, Raczyńskich, w Skierniewicach- J.Ch.Kamsetzer Zbór ewangelicko- augsburski - Zug Pałac w Natolinie - Zug Ogrody: Solec, Powązki, Mokotów - Zug Arkadia k.Nieborowa - Zug Świątynia Sybilli w Puławach- Aigner Pałac Koniecpolskich, W-wa - Piotr Aigner Kość.Aleksandra w W-ie - Aigner Sala Balowa zamku w Łańcucie - Aigner Wiejski Pałac z okrągłym salonem przez 2 kondygnacje (Natolin)- Aigner W-wa: Plac Bankowy- Corazzi Pałac Staszica(gmach Tow.Przyj.Nauk)W-wa,- Corazzi Pałac Mostowskich,W-wa- Corazzi Belweder i Pawłowice- J.Kubicki Zamek w Kórniku- Schinkel Pałac Maryński w Puławach- Gabriel Pałac Namiestnikowski, Warszawa- Eigner Dwory na godz 11- Radziejowice, Modlnica Pawilon Królewski w Brighton- eklektyzm romantyczny Rezydencja w Strawberyr Hill - neogotyk Gmach Parlamentu w Londynie - neogotyk Cambridge- neogotyk Kość all Saints w Londynie- neogotyk Kaplica w Exter College w Oxfordzie- neogotyk Kamieniec Ząbkowicki- Schinkel, niem neogotyk Zamek w Hohenschwangau i w Hechingen- niem neogotyk Werdenkirche w Berlinie - niem neogotyk Kość.w Krzeszowicach k.Krakowa - Schinkel, neogotyk Gmach Reichstagu, Berlin Pałac Leuchtenburg, Monachium neorenesans Rezydencja Konigsbau, Monachium Kość.św.Ludwika - Monachium, neoromanizm Collegium Novum, Kraków - neogot Zamczyska Opiniogóra, Kórnik, Schinkel- neogot ARCHIEKT XX WIEKU 1poł: Art. Deco, secesja, ekspresjonizm, styl międzynarodowy, konstruktywizm w Rosji, 2poł: modernizm, socrealizm, postmodernizm, dekonstruktywizm, High Tech secesja: Pawilon secesji, Wiedeń Pałac kryształowy w Londynie - Paxton Kamienice w Brukseli - Hort Kość. La Sagrada Familia , Barcelona- A.Gaudi Casa Battlo(dom pod Kośćmi), Barcelona- A.Gaudi Casa Mila(Kamieniołom), Barcelona A.Gaudi Park Güell, Barcelona - A.Gaudi Ekspresjonizm zwany też fowizmem Wieża Einsteina w Poczdamie, Hala Ludowa we Wrocławiu, Chilehaus w Hamburgu Styl międzynar.(racjonalizm) Dom nad wodospadem, Pensylwania - Frank Wright Muzeum Guggenheim w N.Yorku - Frank Wright Willa Savoye w Poissy - Le Corbusier Dom mieszkalny w Marsyli - Le Corbusier Kaplica w Ronchamp - Le Corbusier Wieżowce w Stuttgardzie - Rohe Campus instytutu tech, Chicago - Rohe Wiila w Plano - Rohe Art Deco Wieżowiec Chryslera, Nowy York Collins Hotel, Miami Pawilon polski na międzynar. Wyst.sztu.dekora.Paryż Modernizm Gmacg Opery, Sydney Wielki Łuk, Paryż Bank Honkong- Szanghaj Brasilia -Costa, Niemeyer Katedra w Brasili - Niemeyer Socrealizm Nawo Huta, Pałac Kultury I Nauki w Warszawie, High Tech Centrum Pompidou, Paryż Piramida przed Luwrem, Paryż Stadion Olimpijski w Monachium

---