1.Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Nie każda więc osoba wykonująca pracę jest pracownikiem. Jest nim wyłącznie osoba fizyczna, która pracuje na rzecz konkretnego pracodawcy na podstawie stosunku pracy. Nie będzie miała statusu pracownika osoba, która: 

* pracuje na podstawie umowy cywilnoprawnej (umowy o dzieło, zlecenia lub agencyjnej),
* wykonuje pracę nakładczą (tzw. chałupnictwo),
* prowadzi działalność gospodarczą,
* jest zatrudniona w tzw. służbach mundurowych (policjanci, strażacy, żołnierze zawodowi i funkcjonariusze celni, funkcjonariusze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, Straży Więziennej, Straży Granicznej),
* jest więźniem i pracuje na podstawie skierowania do pracy, pod warunkiem że została z nim zawarta umowa o pracę.

Aby być pracownikiem, trzeba ukończyć 18 lat. Zatrudnianie osoby, która ma mniej niż 16 lat, jest zabronione, chyba że w celu przygotowania zawodowego

2. Pracodawca - jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeśli zatrudniają one pracowników . Jest każda jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna, u której wykonywana jest praca na podstawie stosunku pracy. Pracodawca musi być jednostką wyodrębnioną organizacyjne i finansowo oraz musi posiadać prawo do zatrudniania i zwalniania pracowników.

Pracodawcą może być: przedsiębiorstwo państwowe, przedsiębiorstwo zagraniczne, spółdzielnia, stowarzyszenie, fundacja, spółka prawa handlowego,

spółka cywilna czy osoba fizyczna.

3. Umowa o pracę i jej elementy

Umowa ta ustala wzajemne zobowiązania stron zawierających umowę i jest wyrazem dobrowolnego nawiązania stosunku pracy pomiędzy pracownikiem i pracodawcą.

Na treść umowy o pracę składają się różnego rodzaju postanowienia nazywane składnikami umowy. Wyodrębnić możemy składniki konieczne, stanowiące minimum ustaleń niezbędnych do tego, aby umowa o prace mogła być uznana za zawartą oraz składniki uzupełniające, czyli takie, których ustalenie nie jest niezbędnym warunkiem uznania umowy za zawartą. Określenie rodzaju pracy jest koniecznym składnikiem umowy o pracę, bez ustalenia, którego, nie można uznać, że umowa została zawarta. Brak ustalenia pozostałych składników nie stoi na przeszkodzie uznania, że umowa została skutecznie zawarta. Mogą one, bowiem być wyinterpretowane na gruncie ustalenia rodzaju pracy oraz innych okoliczności towarzyszących zawarciu umowy.

Umawiające się strony, zawierające umowę o pracę, powinny samodzielnie określić w niej przede wszystkim:

1) strony umowy

2) rodzaj umowy

3) datę jej zawarcia

4) rodzaj pracy

5) miejsce wykonywania pracy

6) wynagrodzenie za pracę ( ze wskazaniem składników )

7) wymiar czasu pracy

8) termin rozpoczęcia pracy

Rodzaje umów o pracę przewidziane w Kodeksie Pracy:

umowa na czas określony,

umowa na czas wykonywania określonej pracy,

umowa na czas nieokreślony.

Wyżej wymienione umowy mogą być poprzedzone umową o pracę na okres próbny pod warunkiem, że nie przekroczy on 3 miesięcy.

Umowa o pracę wymaga zastosowania formy pisemnej. Jeżeli nie została zawarta na piśmie, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić mu ustalenia co do rodzaju umowy oraz jej warunków zachowując formę pisemną .. Pracodawca informuje pracownika na piśmie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, o obowiązującej dobowej i tygodniowej normie czasu pracy, częstotliwości wypłaty wynagrodzenia za pracę, urlopie wypoczynkowym oraz długości okresu wypowiedzenia umowy, a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy - dodatkowo o porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy . Wszelkie zmiany w umowie o pracę również wymagają potwierdzenia na piśmie.

4. Umowa o pracę a umowa zlecenie

5. Umowy śmieciowe , przykłady

Umowa śmieciowa - publicystyczne określenie umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, szczególnie w celu ominięcia przepisów prawa pracy lub obniżenia klina podatkowego^.

Według związków zawodowych umową śmieciową może być każdy stosunek pracy inny niż umowa o pracę na czas nieokreślony, w szczególności:

-umowa cywilnoprawna (np. umowa zlecenie, o dzieło), jeśli są używane do opisywania prac o charakterze ciągłym i na rzecz jednego pracodawcy;

*Umowę-zlecenie - umowa obligująca do wykonywania wskazanych w niej czynności przez jakiś okres czasu. Przykład: codzienne sprzątanie jakiegoś budynku.

*Umowę o dzieło - umowa na podstawie której zobowiązujemy się wykonać jakieś jednorazowe dzieło - na przykład stworzyć stronę internetową.

-samozatrudnienie, z powodów jak wyżej;

-umowa o pracę zawarta na czas określony według związków ze względu na brak stabilizacji zawodowej i pewności zatrudnienia, co dotyczy zwłaszcza umów zawartych na bardzo długi okres, np. 10 lat

Głównymi powodami stosowania umów cywilnoprawnych, samozatrudnienia i terminowych umów o pracę są:

• obniżenie kosztów pracy

• zwiększenie elastyczności zatrudnienia

• obniżenie kosztów zwalniania pracowników:

• unikanie zapłaty pracownikowi za wydłużony czas pracy i nadgodziny 

6.  Rodzaje umów o pracę.

Kodeks pracy przewiduje kilka rodzajów umów o pracę. Kryterium podziału jest czas trwania umowy. W związku z tym wyróżnia się:

• umowa na czas nieokreślony;

• umowa na czas określony;

• umowa na okres próbny;

• umowa na zastępstwo;

• umowa na czas wykonania określonej pracy

• umowa w celu przygotowania zawodowego

Umowa na okres próbny

• umowa ta poprzedza zawarcie umowy o pracę;

• łączny okres próbny u jednego pracodawcy nie może przekroczyć 3 miesięcy;

• umowa ta pozwala sprawdzić pracodawcy umiejętności i kwalifikacje pracownika na danym stanowisku; z kolei pracownikowi daje możliwość oceny, czy dana praca spełnia jego oczekiwania;

• istnieje możliwość rozwiązania umowy na okres próbny za wypowiedzeniem - okres wypowiedzenia zależy od czasu trwania umowy (jeśli okres próbny trwa mniej ni ż 2 tygodnie, to okres wypowiedzenia wynosi 3 dni; jeśli okres próbny trwa powyżej 2 tygodni, ale krócej niż 3 miesiące - okres wypowiedzenia wynosi 1 tydzień; jeśli okres próbny trwa 3 miesiące - okres wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie).

• nie może trwać dłużej niż 3 miesiące

• Umowę taką firma może zawrzeć z tobą tylko raz. Nie wlicza się ona do limitu dwóch umów na czas określony.

7.Dyskryminacja

Nieuzasadnione różnicowanie czyjejś sytuacji albo praw, w szczególności ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię lub wyznanie, światopogląd, poglądy polityczne, niepełnosprawność, wiek, orientację seksualną, stan cywilny oraz rodzinny określane jest jako dyskryminacja.

 

Dyskryminacja oznacza nierówne traktowanie, prawnie nieusprawiedliwione i nieuzasadnione obiektywnymi przyczynami. Każde takie działanie stanowi naruszenie zasady równego traktowania i jest pogwałceniem podstawowych praw i wolności człowieka.

 

Dyskryminacja jest zabroniona przez prawo. Zakazuje jej zarówno wewnętrzne prawo polskie, jak i prawo Unii Europejskiej.

8. Mobbing

działania lub zachowania polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

---