PRAWO KANONIZACYJNE

CZĘŚĆ PIERWSZA: PRAWO KANONIZACYJNE MATERIALNE

Jan Paweł II w liście apostolskim Tertio millennio ineunte zachęca wszystkie kościoły lokalne do podejmowania inicjatyw mających na celu ukazanie ludzkości świadków Chrystusa, którzy albo poprzez męczeństwo, albo przez heroiczność cnót uświęcili siebie w Kościele.

Uroczyste ogłoszenie świętości dokonuje się przez beatyfikację i kanonizację.

Przepisy regulujące to ważne zagadnienie dla Kościoła dotyczą zarówno prawa materialnego, jak i prawa formalnego.

Prawo materialne - dotyczy takich pojęć, jak: świętość i doskonałość wyznawców, doskonałe zjednoczenie z Jezusem Chrystusem, wysoka miara zwyczajnego życia chrześcijańskiego, cnoty teologalne, cnoty kardynalne, obowiązki stanu, heroiczność cnót, świętość męczenników, prześladowca, co oznacza śmierć fizyczna, przyczyna śmierci u prześladowanego i męczennika, cud jako środek dowodowy, dawny kult publiczny i jego legalność.

Prawo formalne kanonizacyjne zajmuje się procedurą. Wyróżnia się cztery etapy:

1. przygotowanie do rozpoczęcia procesu,

2. postępowanie diecezjalne,

3. postępowanie rzymskie,

4. decyzja Biskupa Rzymu.

I. Teologiczne pojęcie doskonałości

Z punktu widzenia etymologicznego słowo doskonałość oznacza ideał, oznacza brak wad, najwyższy stopień przymiotów dodatnich, cech dodatnich, jakaś wzorczość.

W filozofii starożytnej doskonałość była rozumiana łącznie w znaczeniu ontycznym, czyli bytowym , i w znaczeniu aksjologicznym (pod względem moralności). W filozofii nowożytnej rozdzielono te dwa znaczenia i doskonałość ontyczną wiązano zarówno z bytem najwyższym (absolutem) oraz z bytami nieabsolutnymi, które bardziej lub mniej są związane z bytem absolutnym. Doskonałość moralna stanowiła realizację postulatów wartości.

W filozofii chrześcijańskiej tego rodzaju doskonałość rozumiano jako doskonałe przylgnięcie do Boga. W tym znaczeniu chrześcijańskim doskonałość jest celem religijnego dążenia człowieka. Istotą doskonałości moralnej jest miłość. Intensywność miłości w stosunku do Boga jest miarą doskonałości. W Piśmie Świętym doskonałość jest celem, którego urzeczywistnienie stanowi pełne zrealizowanie powołania człowieka (oznacza dojście do pełni bytowania). Doskonałość moralna chrześcijanina jest upatrywana w wypełnianiu przykazań Bożych, jest upatrywana w byciu doskonałym jak doskonały jest Ojciec Niebieski. Doskonałość jest upatrywana w naśladowaniu Boga w Jego miłosierdziu wobec ludzi, wobec nieprzyjaciół, w śmierci dawnego (starego) człowieka i w przemianie w człowieka nowego. Doskonałość jest upatrywana w upodobnieniu się do Jezusa Chrystusa.

Teologia ma podobne spojrzenie w pojmowaniu doskonałości jak filozofia i dlatego w teologii doskonałość wiąże się pod względem ontycznym z bytem najwyższym, czyli z Bogiem. Teologia mówi także o doskonałości w odniesieniu do człowieka, a przede wszystkim o doskonałości moralnej. Pod tym względem doskonałość człowieka oznacza także jego działanie, które urzeczywistnia jako komunię z Bogiem.

Można powiedzieć, że doskonałość w dziedzinie życia religijnego to po prostu świętość (chodzi o doskonałość ożywioną łaską Bożą, o działanie nadprzyrodzone).

II. Teologiczne pojęcie świętości

W odróżnieniu od pojęcia doskonałości, pojęcie świętości jest z natury swojej pojęciem religijnym. Świętość zatem w znaczeniu religijnym prowadzi człowieka na głębię jego bytu w znaczeniu, że umożliwia mu rozwój, realizację wszystkich możliwości wpisanych w jego naturę. W Piśmie Świętym pojęcie świętości jest zarezerwowane z jednej strony dla Boga, ale z drugiej strony jest także przypisywane stworzeniom. W Starym Testamencie najpierw świętość oznaczała po prostu Boga Wielkiego, niedostępnego, tajemniczego, niewidzialnego. Także pojęcie świętości znajdujemy w Księdze Rodzaju, następnie pojęcie świętości w Piśmie Świętym zaczęto również odnosić do rzeczy i do ludzi i tak były miejsca święte (jak Góra Synaj), przedmioty święte (Arka Przymierza, ofiary, naczynia liturgiczne), były następnie czasy święte, były także święte osoby, jeżeli wypełniały przepisy prawa zawarte w tzw. kodeksie świętości. W tym pierwszym znaczeniu świętość oznaczała oddanie dla Boga, przeznaczenie dla Boga, a w przypadku osób oznaczała oddalenie od kultów pogańskich, wiarę w jedynego, prawdziwego Boga.

Stopniowo w Starym Testamencie zaczął pojawiać się także moralny aspekt świętości i to widzimy u proroków. Prorok Ozeasz stwierdza, że objawieniem świętości Boga jest miłość Boga, wskazuje na istotę świętości. Inni prorocy podkreślają, że zewnętrzny kult i ofiary nie są wystarczające dla uświęcenia człowieka, konieczne jest praktykowanie sprawiedliwości, uległości Bogu w sensie posłuszeństwa i miłości. Co więcej, prorocy zwracali uwagę na to, że proces uświęcania się człowieka powinien podlegać stałemu rozwojowi, który nie wyklucza momentu próby.

W Nowym Testamencie świętość Boga, Jezusa Chrystusa, domaga się świętości ze strony osób, domaga się realizacji wypełniania przykazań Bożych. Według synoptyków wierzący w Chrystusa mają obowiązek starać się o świętość, która polega na:

1) wierze w Jezusa Chrystusa jako Syna Bożego,

2) zachowywaniu przykazań

3) szlachetnym postępowaniu,

4) staraniu się o doskonałość moralną.

Według św. Jana Ewangelisty świętość polega na głębokiej komunii człowieka z Jezusem Chrystusem. Podstawą świętości jest zachowywanie przykazań i przede wszystkim zachowanie przykazania miłości bliźniego.

W historii duchowości przez cały czas świętość była rozumiana jako najwyższy wyraz miłości Boga. Oznaczała ona wewnętrzną przemianę człowieka, upodobnienie się do Jezusa Chrystusa, naśladowanie Jezusa Chrystusa.

W literaturze hagiograficznej wkradło się wiele nieporozumień dotyczących modelu świętości. W pierwszych trzech wiekach wyrazem świętości było męczeństwo (do czasu Edyktu Mediolańskiego). Począwszy od IV w. zaczęli pojawiać się wyznawcy i tutaj męczeństwo krwi zostało zastąpione przez `męczeństwo życia według Ewangelii'. Na przestrzeni wieków świętość upatrywano w różnych przejawach, m.in. w praktykach pokutnych, w dokonywaniu cudów, w ucieczce od wszystkiego, co ziemskie, w ascezie, w mistyce, w praktykowaniu cnót. Jednocześnie coraz bardziej dojrzewała myśl, że świętość zgodnie z Pismem Świętym i tradycją chrześcijańską polega przede wszystkim na miłości i że świętość może być realizowana w każdym stanie życia. Św. Tomasz z Akwinu powiedział, że świętość w pierwszym rzędzie polega na zachowywaniu przykazań, a w drugim rzędzie polega na zachowywaniu rad ewangelicznych. To św. Tomasz opracował schemat cnót chrześcijańskich, które stały się dla kanonistów podstawą do opracowania przepisów dotyczących beatyfikacji i kanonizacji.

Współcześnie świętość określa się jako doskonałe zjednoczenie z Jezusem Chrystusem, z Bogiem. Świętość jest jedna (podkreśla Sobór Watykański II), ale może być realizowana w różnych okolicznościach życia i przez różne osoby stosownie do ich stanu życia. Na tę powinność życia chrześcijańskiego w świętości zwrócił uwagę Jan Paweł II w okresie przygotowania i przeżywania roku jubileuszowego 2000. Na zakończenie jubileuszu Jan Paweł II skierował do wszystkich wiernych list apostolski Novo millennio ineunte, w którym przedstawił współczesną pedagogikę świętości.

III. Kanonistyczne pojęcie świętości

Prawo kanoniczne zajmuje się pojęciem świętości ze względu na prawo kanonizacyjne. Z tego względu w kanonistyce przyjęło się określenie `świętość kanonizowana'. To wyrażenie oznacza taką świętość, która zasługuje na uroczyste jej ogłoszenie w formie decyzji papieskiej, albo dekretu papieskiego (chodzi o przydatność tej świętości do życia wspólnoty eklezjalnej). Tym dekretem będzie albo akt beatyfikacji albo akt kanonizacji.

Kanonizowanie odbywało się w Kościele od najdawniejszych czasów. Dokonywało się to za czasów męczenników, poprzez kult wyznawców, poprzez średniowieczne przeniesienie doczesnych szczątków, poprzez akt papieski.

1. Świętość męczenników

Sobór Watykański II nazwał męczeństwo najwyższym świadectwem miłości Boga. Jest ono dobrowolnym przyjęciem śmierci za wiarę w Jezusa Chrystusa albo za jakąkolwiek cnotę, która odnosi się do Boga.

Przy dowodzeniu męczeństwa należy zwrócić uwagę na cztery jego elementy:

1) prześladowca - jest to przyczyna sprawcza śmierci ze względu na nienawiść do wiary. Zadający śmierć musi być osobą fizyczną lub prawną powodującą pośrednio lub bezpośrednio utratę życia przez męczennika. Śmierć może być zadana osobiście lub przez inną osobę, której zlecono tę czynność. W świetle aktualnego orzecznictwa Kongregacji ds. Kanonizacyjnych prześladowcą może być wrogi religii system totalitarny, system nazistowski, system dyktatorski, ugrupowanie terrorystyczne. W szerokim znaczeniu prześladowcą może być także ustawodawstwo rewolucyjne. W bardzo szerokim znaczeniu prześladowcą może być także system społeczno-polityczny wrogi Kościołowi (np. komunizm).

Zawsze Kościół domaga się, aby ustalić konkretne osoby spełniające rolę prześladowcy.

2) śmierć fizyczna - powinna zaistnieć śmierć naturalna i realna, stąd też nie wystarczy pragnienie śmierci, które nie zostało spełnione, groźba, która nie została wykonana, wolny wybór śmieci. Aktualne orzecznictwo nie bierze pod uwagę śmierci prawnej (pozbawienie osoby wszystkich praw cywilnych). W przypadku męczeństwa śmierć nie musi nastąpić natychmiast, może ona nastąpić później będąc wynikiem np. zadanych ran czy też wyczerpania organizmu. Tzw. śmierć psychologiczna (białe męczeństwo) jest uważana przez teologię za prawdziwą śmierć kwalifikującą do męczeństwa. Natomiast dotychczasowa praktyka wykazuje, że w postępowaniu kanonizacyjnym nie była ona brana pod uwagę. Do chwały ołtarzy były wyniesione te osoby, które poniosły śmierć fizyczną. Śmierć psychologiczna polega na bardzo wyrafinowanym sposobie odebrania człowiekowi życia zmysłowego, religijnego, emocjonalnego, psychicznego, bez odebrania życia fizjologicznego.

Orzecznictwo bierze pod uwagę zarówno bezpośrednie jak i pośrednie sposoby zadania śmierci męczennikowi:

- do bezpośrednich zalicza się m.in.: ścięcie, zastrzelenie, otrucie, zabicie prądem;

- do pośrednich zalicza się: skazanie na ciężkie więzienie, na prace w kopalniach, na katorgę, z czego zazwyczaj wynikało skazanie na śmierć, dręczenie fizyczne, trucie, oślepianie światłem, pobyt o obozie koncentracyjnym.

3) przyczyna śmierci - przyczyną ze strony prześladowcy będzie nienawiść do wiary lub do jakiejś cnoty związanej z Bogiem, natomiast ze strony męczennika będzie to przywiązanie, miłość do wiary lub do cnoty związanej z Bogiem. Przyczyna śmierci może wynikać ze słów wyroku skazującego, z obietnic czynionych męczennikowi lub z innych okoliczności.

4) osoba męczennika - męczennik powinien w sposób aktualny, albo habitualny, albo domyślny, akceptować zadaną mu śmierć aktem ludzkim. Stan nieprzytomności tuż przed śmiercią nie napotyka obecnie trudności z udowodnieniem męczeństwa.

2. Świętość wyznawców

Prawo kanonizacyjne nie posiada własnego określenia świętości wyznawców. W tym zakresie korzysta z pojęć wypracowanych przez teologię. Przyjmuje się, że świętość wyznawców polega na heroicznym wypełnianiu cnót teologalnych i cnót kardynalnych. To zakłada także praktykowanie przez wyznawcę innych cnót chrześcijańskich, choć nie muszą one występować w takim stopniu. Heroiczność oznacza, że osoba realizuje, wypełnia określoną cnotę ochotnie, natychmiast, radośnie, ponadprzeciętnie w stosunku do innych osób, bez ludzkiego wyrachowania, dla celu nadprzyrodzonego.

IV. Cud jako środek dowodowy

Cud jest określany jako nadzwyczajna ingerencja Boga w świecie będąca znakiem oznajmiającym człowiekowi Jego zbawczą wolę. Prawo kanonizacyjne zajmuje się cudem jako jednym ze środków dowodowych, który potwierdza świętość męczennika lub świętość wyznawcy. W odniesieniu do prawa kanonizacyjnego cud jest rozumiany jako nadprzyrodzona aprobata ze strony Boga w stosunku do ludzkiego dowodzenia świętości określonej osoby.

Obecnie do beatyfikacji wymaga się jednego cudu, który miał miejsce po śmierci kandydata na ołtarze, i do kanonizacji wymaga się kolejnego cudu, który miał miejsce po beatyfikacji. W przypadku beatyfikacji męczenników można zwrócić się do papieża o dyspensę od cudu.

Aby cud stanowił dowód w postępowaniu beatyfikacyjnym lub kanonizacyjnym, powinien być doskonały i udowodniony za pomocą środków dowodowych (zeznania świadków, dokumenty, opinie biegłych). Dotychczas w zdecydowanej większości w procesach kanonizacyjnych były brane pod uwagę przede wszystkim uzdrowienia jako cudowne zjawiska. Zdarzają się jednak przypadki uwzględnienia innych zdarzeń świadczących o zawieszeniu praw natury (nagłe ustanie pożary, powodzi, rozmnożenie pokarmu).

V. Formy orzekania świętości kanonizowanej

W historii były stosowane różne sposoby:

1) kanonizacja - jest ostatecznym aktem papieskim, poprzez który osoba zaliczana poprzednio do grona błogosławionych zastaje wpisana do katalogu świętych i papież poleca oddawać jej publiczny kult kościelny należny osobom świętym. Posiada wartość teologiczno-duszpasterską, ponieważ ukazuje przykład życia chrześcijańskiego i wstawiennictwo świętych. Rodzaje kanonizacji:

- formalna,

- równoznaczna.

2) beatyfikacja - jest to akt papieski zezwalający na kult publiczny danej osoby i ten kult jest ograniczony terytorialnie do jakiegoś kraju, albo miasta, albo diecezji, albo konferencji episkopatu, albo ograniczony personalnie (może być sprawowany w gronie określonych osób, np. instytutu zakonnego, prałatury personalnej). Beatyfikacje jest instytucją późniejszą niż kanonizacja i została wprowadzona ze względu na wyjście na przeciw potrzebom duszpasterskim kościołów lokalnych.

3) zatwierdzenie legalności dawnego kultu publicznego - polega na stwierdzeniu legalności (1181-1534) ab immemorabilis (od niepamiętnych czasów)

- błogosławiony Kazimierczyk, błogosławiony Michał Giedroić.

VI. Rodzaje i przedmiot postępowań

Ze względu na cel postępowania:

- beatyfikacyjne - zmierza do aktu beatyfikacji,

- kanonizacyjne - zmierza do aktu kanonizacji.

Ze względu na przedmiot:

- dotyczące heroiczności cnót,

- dotyczące męczeństwa,

- dotyczące cudu,

- dotyczące legalności dawnego kultu publicznego.

Porządek logiczny w postępowaniu - jedno postępowanie, które jest postępowaniem kanonizacyjnym, którego pierwszy etap trwa od rozpoczęcia sprawy do beatyfikacji, nazywa się postępowaniem beatyfikacyjnym. Postępowanie beatyfikacyjne dzieli się na kilka etapów.

dekret o heroiczności cnót lub beatyfikacja kanonizacja

dekret o męczeństwie

dekret o cudzie dekret o cudzie

(możliwa dyspensa w przypadku męczenników)

postępowanie beatyfikacyjne postępowanie kanonizacyjne

To postępowanie, które zmierza do dekretu o heroiczności cnót lub o męczeństwie dzieli się na postępowanie diecezjalne i rzymskie.

Normalnie jest tak, że rozpoczyna się postępowanie, kończy się i dopiero rozpoczyna się postępowanie dotyczące cudu.

Jeśli jest beatyfikacja, żeby się odbyła kanonizacja, musi być ponowne badanie dotyczące cudu, ale nie tego samego. To postępowanie jest obowiązkowe we wszystkich przypadkach. Kiedy zostanie wydany dekret o cudzie, który miał miejsce po beatyfikacji, ma miejsce kanonizacja.

Może być nadany tytuł Doktora Kościoła - musi być najpierw kanonizacja i później być postępowanie na szczeblu rzymskim, które ma na celu zweryfikowanie, czy kandydat spełnia wymagania stawiane przez Kościół.

Postępowanie dotyczące cudu może się odbyć przed dekretem o heroiczności cnót lub męczeństwa tylko na szczeblu diecezjalnym.

CZĘŚC DRUGA: PROCEDURA KANONIZACYJNA

A. PROCES DOTYCZĄCY HEROICZNOŚCI CNÓT

I. Przygotowanie do rozpoczęcia procesu

Obejmuje zbadanie trzech kwestii:

- trzeba przeprowadzić odpowiednie przygotowanie, które pozwoli rozeznać, czy powinno się rozpoczynać proces, czy też nie;

- czy materiał dowodowy będzie wystarczający;

- czy ewentualne trudności, jakie się pojawią, są do przezwyciężenia.

W ramach przygotowania należy zweryfikować warunki ze strony kandydata na ołtarze.

1. Warunki ze strony kandydata na ołtarze:

a. Sława świętości - oznacza kult prywatny, jakim cieszy się kandydat na ołtarze; mogą to być modlitwy kierowane do Boga za jego wstawiennictwem, nawiedzanie grobu kandydata, wzywanie jego pomocy w różnych potrzebach. Dla spraw nowych przeszkodę stanowi kult publiczny i ewentualnie liturgiczny, np. wystawianie portretów i relikwii pomiędzy obrazami przedstawiającymi świętych. Przez sławę świętości rozumie się przekonanie wiernych o doskonałości, o świętości życia kandydata na ołtarze, o ustawicznym praktykowaniu przez niego cnót, o jego szczerej miłości wobec Boga i wobec bliźnich. Tę opinię powinni podzielać ludzie uczciwi i poważni, opinia ta powinna być stała i wzrastająca. O istniejącej sławie świętości mają świadczyć łaski otrzymane za wstawiennictwem kandydata na ołtarze.

b. Aktualność sprawy - oznacza pożytek duchowy, jaki może przynieść ewentualna beatyfikacja. Chodzi o wpływ błogosławionego na życie religijne wiernych, albo też oddziaływanie apostolskie błogosławionego.

2. Powód

Osoba, która jest zainteresowana przeprowadzeniem postępowania co najmniej beatyfikacyjnego. Powodem może być osoba fizyczna lub prawna, ten który inicjuje rozpoczęcie postępowania. Osobą prawną może być grupa osób, stowarzyszenie, diecezja. Powoda musi zaakceptować biskup, który będzie prowadził proces. Biskupi nie chcą akceptować jako powoda osób fizycznych i prawnych, które nie dają solidnej gwarancji doprowadzenia procesu do końca. Powód nie może prowadzić sprawy osobiście, ale przez prawnie ustanowionego pełnomocnika, którym jest postulator.

3. Postulator

Jest to osoba fizyczna wyznaczona przez powoda do działania w procesie kanonizacyjnym wobec władz kościelnych. W każdej sprawie można wyznaczyć postulatora i wicepostulatora. Postulator może prowadzić tylko jedną sprawę lub może ich prowadzić kilka.

Zadaniem postulatora jest wniesienie prośby o rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego i prowadzenie tego procesu aż do momentu uroczystej beatyfikacji czy kanonizacji, zarządzanie funduszem kanonizacyjnym. Można powiedzieć, że w znacznym stopniu powodzenie sprawy zależy od zaradności postulatora i znajomości procedury.

Postulator zostaje ustanowiony przez udzielenie mu pisemnego pełnomocnictwa. Każdy postulator powinien być zatwierdzony przez biskupa na etapie postępowania diecezjalnego i przez Kongregację na etapie postępowania rzymskiego (tu postulator musi mieszkać w Rzymie).

Mandat postulatora wygasa przez:

- odwołanie ze strony powoda;

- śmierć powoda;

- zrzeczenie się.

Kto może pełnić funkcję postulatora - duchowni, osoby konsekrowane, świeccy (kobiety i mężczyźni).

Wymogi stawiane postulatorowi - biegłość w teologii, biegłość w prawie kanonicznym, lub przynajmniej w procedurze kanonizacyjnej, pewne przymioty moralne (m.in. roztropność, uczciwość, umiłowanie prawdy). Postulator musi być przekonany o słuszności sprawy.

Postulator na mianowanie wicepostulatorów musi mieć zgodę powoda (bo powód musi opłacić wicepostulatora).

4. Założenie archiwum (sprawa, która nie jest wymagana przez prawo, ale jest bardzo użyteczna)

Powód lub jego pełnomocnik (postulator) powinien od samego początku zatroszczyć się o założenie archiwum dla sprawy i w tym archiwum powinien wyszczególnić kilka sektorów: np. materiały dotyczące życiorysu, pisma kandydata na ołtarze, sprawy dotyczące postępowania beatyfikacyjnego, życiorysy, inne publikacje na temat kandydata na ołtarze, nowenny za wstawiennictwem kandydata na ołtarze, obrazki, fotografie, filmy, to co służy promocji tej osoby, podziękowania za łaski (są bardzo ważne, bo w tym materiale można znaleźć informacje dotyczące potencjalnego cudu), korespondencja ogólna.

5. Zebranie wiadomości o życiu kandydata na ołtarze

Bezpośrednio nie jest to wymóg prawa, ale pośrednio tak, bo postulator kiedy wnosi prośbę o wszczęcie procesu, powinien do tej prośby dołączyć krytycznie napisany życiorys kandydata na ołtarze (oparty na dokumentach), a w trakcie procesu przedłożyć całą dokumentację. To oznacza, że zbieranie materiałów powinno się rozpocząć o wiele wcześniej. Należy zatem dotrzeć do rodziny kandydata na ołtarze, do jego znajomych, współpracowników, do ksiąg urzędowych, kronik (dobrze jest robić od razu autentyczne kopie i odpisy). Powinno się dotrzeć do naocznych świadków i przeprowadzić z nimi rozmowę, najlepiej w oparciu o uprzednio przygotowany kwestionariusz. Po zebraniu materiału powód lub postulator powinien znaleźć osobę, która by napisała dobry życiorys i powinni jej udostępnić cały dostępny materiał. Zebrany materiał pozwoli także ocenić, czy należy rozpoczynać proces, czy istnieją ewentualne trudności lub poważne przeszkody i czy te przeszkody da się przezwyciężyć.

6. Zebranie pism

Chodzi o pisma, jakie pozostawił kandydat na ołtarze. Pisma te świadczą o jego formacji, o jego działalności, o jego przymiotach, a także mogą niekiedy stanowić przeszkodę dla procesu beatyfikacyjnego. Szczególne znaczenie mają autobiografie i dzienniczki duchowe. Postulator lub powód powinien zebrać wszystkie pisma drukowane, a następnie te, które nie ukazały się drukiem.

Pod pojęciem pisma należy rozumieć to wszystko, co pochodzi od kandydata jako autora. Do pism nie zalicza się dokumentów podpisywanych z urzędu. Maszynopisy lub rękopisy mogą być uznane za pisma kandydata, kiedy udowodni się, że był ich autorem.

Cały zbiór pism należy odpowiednio uporządkować, ponumerować i do każdego z osobna przygotować krótką charakterystykę (co to jest, gdzie jest oryginał, co jest przedmiotem pisma) i wykaz wszystkich pism sporządzić.

7. Napisanie życiorysu

Życiorys jest potrzebny z tego względu, że postulator kiedy złoży prośbę do kompetentnego biskupa o rozpoczęcie procesu, powinien do tej prośby dołączyć życiorys kandydata na ołtarze mający wartość historyczną (oparty na źródłach). Gdyby życiorysu nie było, należy sporządzić dokładną relację chronologiczną dotyczącą życia i działalności kandydata na ołtarze. W związku z tą potrzebą postulator powinien jak najszybciej postarać się o dobry życiorys kandydata. Wymaganie dobrej biografii jest uzasadnione, ponieważ dzięki niej zostanie ukazana osobowość kandydata na ołtarze, ustala się chronologia życia, wyjaśnia się także tło działalności kandydata na ołtarze. Oprócz tego dobry życiorys pozwala wyrobić sobie sąd o zasadności rozpoczęcia procesu oraz o ewentualnych trudnościach.

Niektórzy mówią, że brak dobrego życiorysu może rodzić podejrzenia, że dotychczas nikt nie zajął się poważnie życiem kandydata na ołtarze i nie wiadomo, na jakie trudności można trafić, że nie ma zainteresowania życiem kandydata.

Osobie, która będzie przygotowywać życiorys, postulator powinien udostępnić wszystkie zebrane materiały.

8. Lista świadków

Postulator wraz z powodem powinni przygotować wykaz świadków, przy pomocy których można udowodnić sławę świętości i heroiczność cnót kandydata na ołtarze. Lista powinna byś sporządzona według etapów życia kandydata. Na każdy etap powinno być kilku świadków. Przy każdym świadku należy podać imię i nazwisko, wiek, adres i wskazać, jakiego okresu dotyczą jego informacje.

Świadków należy szukać wśród krewnych, powinowatych, znajomych, przyjaciół, wśród osób, które były odbiorcami posługi duszpasterskiej kandydata na ołtarze, jego działalności. Świadkiem nie może być kapłan w tym, co dotyczy sakramentu pokuty, stały spowiednik i kierownik duchowy w tym, co dotyczy zakresu wewnętrznego poza sakramentalnego. Świadkiem nie może być postulator sprawy, członkowie trybunału.

9. Szerzenie kultu prywatnego

Obowiązkiem postulatora jest zatroszczenie się, aby szerzyć prywatny kult kandydata na ołtarze. Może się to dokonać poprzez rozpowszechnianie życiorysu, rozpowszechnianie obrazka, zdjęcia z krótkim życiorysem i nowenną, upowszechnianie opisu uzyskanych łask za wstawiennictwem tego kandydata na ołtarze. Postulator powinien także zatroszczyć się o przybliżenie kandydata wiernym poprzez publikacje, książki, artykuły, wygłaszanie referatów, publikacje pism kandydata na ołtarze.

Zarówno szerzenie kultu prywatnego jak i przybliżanie kandydata wiernym może spowodować pojawienie się nowych informacji na temat kandydata oraz można się także natknąć na jego pisma, listy.

10. Zabezpieczenie grobu i pamiątek

W związku z przygotowaniem do procesu warto pomyśleć o zabezpieczeniu doczesnych szczątków kandydata na ołtarze. Dokonuje się to poprzez ekshumację. Ekshumacji dokonuje ordynariusz miejsca stosownie do przepisów instrukcji wydanej at casu przez Kongregację do spraw Kanonizacyjnych. Doczesne szczątki kandydata na ołtarze należy złożyć w podwójnej trumnie, wewnętrznej metalowej i zewnętrznej drewnianej. Doczesne szczątki należy złożyć w takim miejscu, aby nie przerwał się kult prywatny i jednocześnie aby nie naruszyć przepisów o kulcie publicznym.

Nie wolno rozdawać relikwii w ścisłym tego słowa znaczeniu.

Ekshumacji w polskich realiach można dokonywać w miesiącach późno-jesiennych, zimowych i wczesno-wiosennych. Trzeba mieć zgodę sanepidu i przy ekshumacji jest obecny przedstawiciel sanepidu.

Oprócz zabezpieczenia grobu należałoby także zebrać razem i zabezpieczyć pamiątki po kandydacie na ołtarze.

II. Postępowanie diecezjalne

Po wstępnych przygotowaniach można przystąpić do urzędowego rozpoczęcia procesu kanonizacyjnego. W tym celu konieczne jest działanie postulatora, trybunału i biegłych.

1. Prośba postulatora

Postulator powinien przedstawić urzędową prośbę o rozpoczęcie postępowania kanonizacyjnego kompetentnemu biskupowi diecezjalnemu. W prośbie należy przedstawić krótko charakterystykę kandydata na ołtarze, przyczyny uzasadniające proces, stan przygotowań do procesu, formalną prośbę o rozpoczęcie procesu.

Do prośby należy dołączyć:

- życiorys lub przynajmniej dokładna relację chronologiczną;

- wszelkie pisma kandydata wydane drukiem;

- listę świadków;

- pełnomocnictwo postulatora.

2. Rodzaje spraw

Ze względu na rodzaj środków dowodowych, jakie będą wykorzystane w instrukcji sprawy:

- sprawy, które można udowodnić za pomocą ustnych zeznań świadków naocznych, określane są pojęciem spraw nowych;

- sprawy, które można udowodnić wyłącznie na podstawie dokumentów nazywa się sprawami starymi.

Kiedy można rozpocząć proces kanonizacyjny:

- w przypadku spraw dawnych proces należy rozpocząć dopiero po zgromadzeniu źródeł pisanych, wcześniej bowiem jest bardzo trudno określić, czy będą wystarczające dowody do zakończenia sprawy;

- w odniesieniu do spraw nowych nie można rozpoczynać procesu przed upływem pięciu lat od śmierci kandydata na ołtarze i powinno się rozpocząć proces przed upływem trzydziestu lat od śmierci. Ten okres pięciu lat służy na zebranie materiałów do życiorysu oraz służy na utrwalenie się sławy świętości.

Gdyby proces rozpoczynał się po upływie trzydziestu lat od śmierci kandydata na ołtarze, to wtedy kompetentny ordynariusz miejsca powinien przeprowadzić specjalne dochodzenie, którego przedmiotem będą przyczyny odroczenia rozpoczęcia procesu (to jest potrzebne po to, aby wykluczyć podstęp i niebezpieczeństwo fałszu). Akta tego specjalnego dochodzenia należy włączyć do akt kanonizacyjnych.

3. Władza kompetentna do przeprowadzenia postępowania diecezjalnego

Zasada ogólna mówi, że kompetencja tego rodzaju należy do ordynariusza miejsca, gdzie zmarł kandydat na ołtarze. Prawo dopuszcza jednak przeniesienie kompetencji na innego ordynariusza miejsca. Warunki przeniesienia tej kompetencji:

1. zgoda ordynariusza miejsca, który aktualnie jest kompetentny;

2. zgoda ordynariusza miejsca, któremu zamierza się powierzyć kompetencję;

3. uzasadniona przyczyna przeniesienia kompetencji (np. łatwiejsze przesłuchanie stron, zebranie dokumentów, brak personelu na przeprowadzenie instrukcji sprawy, niesprzyjające okoliczności społeczno-polityczne, śmierć kandydata na ołtarze w podróży).

4. Postępowanie wstępne przeprowadzone przez Ordynariusza miejsca

Celem tego przygotowania wstępnego jest przekonanie się ordynariusza o słuszności sprawy i o tym, czy nie pojawią się przeszkody na szczeblu diecezjalnym albo rzymskim trudne do przezwyciężenia.

Postępowanie wstępne obejmuje kilka czynności:

4.1. Opinia Konferencji Episkopatu

Ordynariusz miejsca po przyjęciu pisma postulatora powinien zasięgnąć opinii albo Konferencji Episkopatu, albo Konferencji Prowincji, czyli metropolii. Opinia ta ma dotyczyć słuszności i stosowności rozpoczęcia procesu. Chodzi tylko o opinię, a w konsekwencji ordynariusz może rozpocząć proces niezależnie od tego, czy opinia będzie pozytywna czy negatywna. W celu uzyskania opinii Konferencji Biskupów należałoby przygotować odpowiednie pismo, w którym zostanie przedstawiony kandydat na ołtarze oraz zostaną przedstawione motywy przemawiające za rozpoczęciem procesu. Biskup diecezjalny mógłby tę kwestię przedstawić ustnie w czasie zebrania Konferencji Biskupów przekazując jednocześnie uczestnikom życiorys kandydata na ołtarze lub przynajmniej relację chronologiczną z jego życia.

4.2. Ogłoszenie prośby postulatora

Ogłoszenie zamiaru rozpoczęcia procesu. Prawo kanonizacyjne mówi, że prośba postulatora powinna być ogłoszona przez biskupa diecezjalnego w jego diecezji i także w diecezjach sąsiednich za zgodą ich ordynariuszy. Celem tej czynności jest zebranie informacji od wiernych na temat kandydata na ołtarze i na temat jego procesu. W związku z tym biskup powinien zachęcić wszystkich wiernych do przekazywania wszystkich informacji, jakie posiadają.

Skutek takiego ogłoszenia może być różny. Może nie nadejść żadna informacja, albo też mogą się pojawić nowe materiały zarówno dobre dla sprawy, jak i rodzące trudności. Gdyby pojawiły się przeszkody w prowadzeniu procesu, biskup powinien powiadomić postulatora, a ten powinien zatroszczyć się o ich usunięcie. Gdyby trudności okazały się niepokonalne, należałoby zrezygnować z dalszego postępowania.

4.3. Ocena teologiczna pism drukowanych

W tym celu biskup diecezjalny powinien mianować dwóch cenzorów teologów, których zadaniem będzie zbadanie wszystkich wydanych drukiem pism pod względem wiary i dobrych obyczajów. Zazwyczaj sporządzone przez cenzorów relacje są szerokie, bo przedstawiają sylwetkę duchowa kandydata na ołtarze w świetle jego pism, albo przynajmniej podkreślają jego przymioty. Szczególnych trudności sprawiają prywatne objawienia i dzienniczki duchowe. Gdyby się pojawiły wątpliwości czy zarzuty ze strony cenzorów teologów, należy je wyjaśnić.

4.4. Zebranie wszystkich pism nie drukowanych i wszystkich dokumentów (komisja historyczna)

Po cenzurze pism drukowanych biskup diecezjalny powinien mianować komisję, która z kolei zatroszczy się o zebranie wszystkich pism kandydata na ołtarze nie wydanych drukiem oraz wszelkich pisemnych informacji o kandydacie na ołtarze (zazwyczaj tę robotę zrobił w okresie przygotowawczym postulator, ale komisja i tak musi być powołana). Ważną rzeczą jest, aby każdy dokument był od razu autentykowany (pieczątka, ze jest zgodny z oryginałem). Potwierdza to osoba, która sprawuje nadzór nad zbiorem, w którym znajduje się dokument. Członkowie komisji historycznej powinni stwierdzić w swojej relacji, że wiernie wypełniali swoje zadanie. Powinni załączyć listę wszystkich pism i dokumentów, na jakie natrafili. Powinni wydać opinie o autentyczności i wiarygodności dokumentów, powinni wypowiedzieć się na temat osobowości kandydata na ołtarze na podstawie zebranych pism i dokumentów.

Cały zebrany przez komisję materiał należy właściwie uporządkować, sporządzić dokładny wykaz i do każdego dokumentu przygotować metryczkę, czyli tytuł dokumentu, opis dokumentu oraz wskazanie miejsca, gdzie znajduje się oryginał.

4.5. Powiadomienie Kongregacji do spraw Kanonizacyjnych

Biskup diecezjalny podczas kiedy pracuje komisja historyczna powinien powiadomić Kongregacje do spraw Kanonizacyjnych o zamiarze rozpoczęcia procesu. W piśmie skierowanym do Kongregacji należy podać podstawowe informacje dotyczące życia kandydata oraz racje uzasadniające rozpoczęcie procesu. Celem jest przekonanie się, czy ze strony Stolicy Apostolskiej nie ma przeszkód albo zastrzeżeń w prowadzeniu procesu.

5. Rozpoczęcie sprawy beatyfikacyjnej

Jeśli ordynariusz po przeprowadzeniu wstępnych badań uzna, że sprawa jest uzasadniona, podejmuje decyzję o rozpoczęciu sprawy beatyfikacyjnej. Aktualne przepisy nie wymagają wydania specjalnego dekrety, w którym biskup podejmuje przedmiotową decyzję. Kanoniści natomiast sugerują, aby biskup wydał taki dekret, w którym stwierdzi, że przyjmuje prośbę postulatora i że rozpoczyna sprawę. Gdyby jednak takiego dekretu nie wydał, powinien o tym wspomnieć w dekrecie powołującym trybunał.

Decyzja o rozpoczęciu sprawy oznacza, że:

- sprawa jest poważnie uzasadniona;

- Kościół wziął te sprawę pod uwagę;

- została ona wniesiona do trybunału;

- wszystkie czynności, jakie zostały dokonane przed tą decyzją biskupa będą czynnościami poza procesowymi, natomiast nabędą wartości procesowej po wprowadzeniu ich przed trybunał.

Od momentu rozpoczęcia sprawy kandydatowi na ołtarze przysługuje tytuł Sługi Bożego.

6. Powołanie trybunału

6.1. Ordynariusz miejsca i jego delegat

Kompetentny ordynariusz miejsca może prowadzić sprawę osobiście albo poprzez swojego delegata. Prawo stawia delegatowi następujące wymagania:

- powinien to być kapłan;

- biegłość w teologii i w prawie kanonicznym, w dawnych sprawach biegłość w zakresie historii;

- dobra znajomość procedury kanonizacyjnej.

Ordynariusz miejsca, lub jego delegat, będzie przewodniczyć trybunałowi. Oprócz biskupa diecezjalnego lub jego delegata w skład trybunału wchodzi promotor sprawiedliwości i notariusz.

6.2. Promotor sprawiedliwości

Istnieje obowiązek powołania promotora sprawiedliwości w sprawach kanonizacyjnych pod sankcją nieważności procesu.

Zadania promotora sprawiedliwości:

1. czuwanie nad przestrzeganiem przepisów prawa w trakcie postępowania;

2. pomaganie biskupowi lub jego delegatowi w prowadzeniu sprawy;

3. przygotowanie pytań dla świadków;

4. obecność podczas przesłuchań świadków i w czasie zbierania innych środków dowodowych, albo przynajmniej przeglądnięcie akt.

Wymagania stawiane promotorowi sprawiedliwości -> powinien nim być kapłan oraz powinien spełniać wymagania stawiane delegatowi biskupa. Mianuje go ordynariusz miejsca po przyjęciu prośby postulatora.

6.3. Notariusz

Jest również konieczny w postępowaniu kanonizacyjnym pod sankcją nieważności postępowania. Do jego zadań należy:

- spisywanie protokołów z poszczególnych sesji i ze wszystkich czynności procesowych;

- stwierdzanie autentyczności przedstawianych dokumentów;

- potwierdzanie zgodności kopii dokumentów z ich oryginałem.

Notariuszem może być osoba duchowna lub świecka. Nominacji dokonuje biskup diecezjalny po przyjęciu prośby postulatora.

7. Otwarcie postępowania diecezjalnego

Odbywa się na ogół w sposób uroczysty i publiczny podczas pierwszej sesji procesowej otwartej dla wszystkich zainteresowanych. Podczas pierwszej sesji ogłaszany jest skład trybunału, wszyscy mianowani przez biskupa oraz postulator sprawy składają przysięgę, jest także zaakceptowana wstępna lista świadków przedstawiona przez postulatora. Także powołany trybunał ustala datę i miejsce drugiej sesji przeznaczonej na przesłuchania świadków. Protokół z pierwszej sesji sporządzony przez notariusza lub sekretarz ad hoc należy sporządzić w kilku egzemplarzach (minimum 3, ale kiedy akta procesowe będą tłumaczone, co najmniej 5).

8. Działanie powołanego trybunału

8.1. Przygotowanie pytań dla świadków

Kiedy zebrano wszystkie pisma i wszystkie dokumenty i kiedy został mianowany trybunał, wówczas biskup diecezjalny zebrany dotychczas materiał przekazuje promotorowi sprawiedliwości albo innej osobie w celu przygotowania pytań dla świadków. W sprawach nowych pytania dotyczą życia, cnót, opinii świętości. Natomiast w sprawach dawnych pytania dotyczą aktualnej opinii świętości. Ostatecznie za przygotowanie pytań odpowiedzialny jest promotor sprawiedliwości i on podpisuje listę pytań, ale nierzadko jest tak, że pytania przygotowuje postulator. Pytania powinny objąć całe życie kandydata na ołtarze, okoliczności śmierci o pogrzebu, sławę świętości za życia i po śmierci, ewentualne łaski udzielone za pośrednictwem kandydata na ołtarze, musi być pytanie dotyczące oznak kultu publicznego, pytania o przeciwników cnót i świętości oraz beatyfikacji. Odnośnie cnót oddzielne pytania powinny dotyczyć cnót teologalnych, cnót moralnych (kardynalnych), dotyczące poszczególnych ślubów zakonnych, dotyczące powinności wynikających ze stanu. Pytania powinny być ponumerowane, uporządkowane, podpisane przez promotora sprawiedliwości i w zamkniętej kopercie przekazane biskupowi diecezjalnemu.

8.2. Przesłuchanie świadków

Najpierw przesłuchuje się tych, których wskazał postulator, a następnie świadków powołanych z urzędu albo przez biskupa diecezjalnego lub jego delegata, albo przez promotora sprawiedliwości.

Przesłuchanie świadków odbywa się zgodnie z przepisami prawa procesowego. W razie konieczności niektórych świadków można przesłuchać przed rozpoczęciem postępowania w ramach zabezpieczenia środków dowodowych. Protokół zeznań sporządza notariusz, a podpisują wszyscy uczestnicy. Świadkowie w swoich zeznaniach powinni wspierać się na wiedzy własnej, mogą oni w trakcie przesłuchania przedstawić sporządzone przez siebie pisma (wspomnienia, opisy), które trybunał powinien przyjąć. Te pisma muszą być potwierdzone pod przysięgą. Muszą potwierdzić, że oni je sporządzili, że zawarte w nich informacje są zgodne z prawdą. Świadkami z urzędu będą m.in. biegli. Przesłuchanie biegłych dotyczy potwierdzenia okoliczności związanych z ich pracą nad zbieraniem pism i dokumentów. Wśród świadków należy także uwzględnić osoby, które same zgłosiły się do sądu oraz osoby, które są przeciwne beatyfikacji (należy zapytać o powód ich sprzeciwu i wyjaśnić ten powód).

8.3. Publikacja akt i badania dodatkowe

Zbieranie środków dowodowych kończy się na przesłuchaniu świadków z urzędu (jest to prawdziwe, jeśli chodzi o przepisy, w praktyce jest inaczej - przedstawienie pracy przygotowanej przez komisję historyczną). Ustawodawstwo kościelne troszcząc się o wyjaśnienie wszystkich spraw i o zebranie wszystkich środków dowodowych poleca opublikowanie akt i nakazuje przeprowadzenie dodatkowych badań, obejmujących dwa etapy:

1. dokładne przeglądnięcie akt procesu przez promotora sprawiedliwości - jeżeli promotor sprawiedliwości uznałby, że należy dalej prowadzić sprawę, czyli zbierać środki dowodowe, to sprawę należy prowadzić dalej;

2. przeglądnięcie akt przez postulatora (to będzie głównie dotyczyło zeznań świadków) - po zapoznaniu się z zeznaniami świadków można poprosić o uzupełnienie środków dowodowych przedstawiając nowych świadków lub prosząc o powołanie tych samych w celu wyjaśnienia pewnych kwestii, można także przedstawić nowe dokumenty; jeśli postulator oświadczy, że nie ma nic do dodania, przystępuje się do dalszego etapu postępowania.

8.4. Stwierdzenie braku kultu publicznego

Przed zakończeniem postępowania biskup lub jego delegat muszą sporządzić deklarację braku oznak kultu publicznego. W tym celu należy zwizytować grób kandydata na ołtarze, mieszkanie, w którym żył, zmarł, a także inne miejsca związane z kandydatem na ołtarze, gdzie mogłyby być umieszczone oznaki kultu publicznego. Oględzin dokonuje biskup lub jego delegat w obecności promotora sprawiedliwości i notariusza. Notariusz winien opisać wszystkie zwizytowane miejsca zaznaczając, czy zauważono w nich oznaki kultu publicznego. Gdyby się okazało, że takie oznaki istnieją, biskup diecezjalny lub jego delegat poleci, aby je usunąć. Notariusz odnotuje wykonanie polecenia.

8.5. Sporządzenie transumptu i tłumaczenia akt

Przed zrobieniem transumptu akta całego postępowania należy dokładnie uporządkować zgodnie z kolejnością poszczególnych sesji, zrobić kartę tytułową, ponumerować wszystkie strony i sporządzić spis treści. Po dokonaniu tych czynności biskup diecezjalny lub jego delegat wydaje decyzję o sporządzeniu transumptu, czyli dosłownego odpisu całego dochodzenia. Transumpt odpowiednio porównany posiada prawną wartość oryginału. Transumpt jest przygotowywany na podstawie akt oryginalnych w co najmniej dwóch egzemplarzach.

Jeżeli akta sprawy były sporządzone w języku nie stosowanym w Kongregacji, biskup diecezjalny lub jego delegat powinien powołać tłumacza do przełożenia akt sprawy na język używany w Kongregacji.

Z punktu widzenia procesowego akta oryginalne weryfikuje się z transumptem: na kilku posiedzeniach dwie osoby się tym zajmują. Jedna czyta akta oryginalne, a druga porównuje z transumptem. Musi być sporządzony protokół z porównania akt. Na końcu biskup podpisuje, że transumpt zgadza się z aktem oryginalnym. Każda strona transumptu musi być opatrzona inicjałami notariusza oraz jego pieczęcią.

Biskup diecezjalny albo jego delegat może zezwolić, aby transumpt i tłumaczenie akt było prowadzone jednocześnie w trakcie trwania procesu. Do Kongregacji przekazuje się dwie kopie tłumaczenia.

Według nowej ustawy akta oryginalne, które zostają w kurii nazywa się archetypem, pierwszą kopię transumptem, drugą kopię kopią publiczną. Kopię publiczną można zrobić po skserowaniu transumptu.

8.6. Zamknięcie postępowania diecezjalnego

Dokonuje się podczas uroczystej i publicznej sesji, w której mogą brać udział osoby zainteresowane sprawą. Uroczysty charakter ostatniej sesji nie może jednak sprawiać wrażenia, jakoby Sługa Boży był już błogosławionym, albo jakoby sprawa już się kończyła. Postępowanie diecezjalne jest pierwszym krokiem w kierunku beatyfikacji i kanonizacji, a po zakończeniu tego etapu rozpoczyna się dopiero prawdziwe i właściwe studium życia i heroiczności cnót. Protokół z zamknięcia postępowania diecezjalnego należy przygotować w tylu kopiach oryginalnych, ile jest zestawów, albo plików akt.

8.7. Przesłanie akt do Kongregacji do spraw Kanonizacji

Przepisy postanawiają, ze akta sprawy w postaci transumptu i kopii publicznej oraz dwóch kopii tłumaczenia wraz z egzemplarzem opublikowanych pism kandydata na ołtarze i ich oceną teologiczną należy przesłać bezpieczną drogą do Kongregacji do spraw Kanonizacyjnych. Do akt procesu należy dołączyć w osobnej kopercie pismo biskupa diecezjalnego lub jego delegata skierowane do prefekta Kongregacji dotyczące dwóch rzeczy:

1. wiarygodności świadków,

2. zgodności z prawem wszystkich czynności, jakie przeprowadzono.

Jest wskazane, aby swoje pismo skierował także promotor sprawiedliwości.

Podczas ostatniej sesji należy wyznaczyć osobę, która bezpieczną drogą dostarczy akta sprawy do Kongregacji.

Akta sprawy powinny być złożone w specjalnych tekach i opieczętowane, a z przedmiotowej czynności procesowej należy sporządzić specjalny protokół.

Bezpieczna droga - instrukcja mówi, że może to być albo osobiste dostarczenie akt sprawy przez wybraną osobę, albo wykorzystanie poczty dyplomatycznej.

III. Postępowanie rzymskie

W Kongregacji do spraw Kanonizacyjnych

1. Kompetencje Kongregacji

Konstytucja apostolska Divinus perfectionis magister oraz konstytucja apostolska Pastor Bonus postanawiają, że Kongregacja do spraw Kanonizacyjnych `zajmuje się wszystkim, co odnosi się do kanonizacji Sług Bożych'. Wyraża się to przez:

1. okazywanie pomocy biskupowi diecezjalnemu w prowadzeniu sprawy. Ta pomoc może się wyrażać w dwóch formach: w formie udzielanych rad lub i formie wydawanych instrukcji.

2. wydanie dekretu stwierdzającego ważność postępowania diecezjalnego;

3. dogłębne studium sprawy;

4. nadzorowanie opracowania tzw. pozycji;

5. wydanie dekretu o heroiczności cnót;

6. decydowanie w sprawie autentyczności i przechowywania relikwii;

7. studium materiałów związanych z przyznaniem tytułu Doktora Kościoła.

Pod względem terytorialnym Kongregacja do spraw Kanonizacyjnych obejmuje cały świat (zarówno Kościół Łaciński jak i Katolickie Kościoły Wschodnie).

2. Struktura Kongregacji

W organie Kongregacji można wyróżnić cztery rodzaje struktur:

1) personalne;

2) kolegialne;

3) pomocnicze;

4) urzędy.

2.1. Struktury personalne

Będą to funkcje sprawowane przez osoby fizyczne i do tych struktur zaliczamy:

1. kardynała prefekta - stoi na czele Kongregacji i kieruje całą działalnością Kongregacji. Do jego zadań należy:

- powoływanie urzędników niższych;

- reprezentowanie Kongregacji na zewnątrz;

- przedstawianie Papieżowi wyników prac w poszczególnych sprawach;

- wchodzenie w skład organów kolegialnych Kongregacji.

2. sekretarza Kongregacji - jest to arcybiskup. Jest bezpośrednim pomocnikiem prefekta, pełni funkcje administracyjne oraz funkcje merytoryczne, tzn. że bierze udział w różnego rodzaju zebraniach z prawem głosu.

3. podsekretarza - zazwyczaj jest nim biskup. Należy do grupy urzędników wyższych, a do jego zadań należy:

- wspomaganie sekretarze Kongregacji;

- zastępowanie sekretarza Kongregacji w czasie jego nieobecności;

- pełnienie funkcji notariusza, o ile jest biskupem;

- badanie akt przychodzących z diecezji pod względem zachowania przepisanej procedury.

4) promotora wiary - był i nadal jest nazywany popularnie advocatus diaboli, z tego względu, że zadaniem promotora wiary było występowanie jakby z pozycji przeciwnej postulatorowi, stronie powodowej. Jego zadaniem było wyszukiwanie wątpliwości i braków w sprawie w celu ich wyjaśnienia, wyszukiwanie słabych punktów w aktach sprawy. Obecnie to zadanie spełnia w Kongregacji podsekretarz, ale po części także postulator, w pewnym sensie tę funkcję spełniają wierni, także Konferencja Biskupów, Stolica Apostolska. Aktualnie jego funkcja została nieco zmieniona i poszerzona. Obecnie do jego zadań należy m.in. studium tzw. pozycji przygotowanej pod kierunkiem relatora, wydawanie opinii o tej pozycji, kierowanie pracami konsultorów teologów oraz udział w zebraniach członków Kongregacji (zarówno plenarnych jak i zwyczajnych), ale bez prawa głosu. Zasadniczo w Kongregacji działa tylko jeden promotor wiary, ale w razie potrzeby prefekt może mianować promotorów ad casum.

Wymogi stawiane kandydatowi do urzędu promotora wiary: specjalista z zakresu teologii moralnej i teologii duchowości.

5) relatorów - są to osoby, które posiadają bardzo dobre przygotowanie teologiczne i historyczne, znające języki obce oraz posiadające doświadczenie w zakresie pracy naukowej (tylko sesje muszą być tłumaczone, dokumenty mogą pozostać w języku oryginalnym). Zazwyczaj relatorzy pochodzą z różnych krajów uwzględniając potrzeby Kongregacji. Regulamin Kongregacji przewiduje siedmiu relatorów i jednego relatora generalnego. Wszyscy razem tworzą kolegium, na czele którego stoi relator generalny. Zadania: gruntowne przestudiowanie sprawy i przygotowanie pozycji na temat życia i cnót.

2.2. Struktury kolegialne:

1) zebranie kardynałów i biskupów, którzy są członkami Kongregacji - jest to naczelny organ Kongregacji. Zebrania mogą być dwojakiego rodzaju:

- plenarne - te, które gromadzą wszystkich członków Kongregacji i odbywają się raz w roku;

- zwyczajne - składają się z kardynałów i biskupów obecnych w danej chwili w Rzymie. Zazwyczaj na miesiąc przed zebraniem każdy z członków Kongregacji otrzymuje materiały dotyczące sprawy, aby mógł się z nimi zapoznać.

2) kongres zwyczajny - w skład tego organu wchodzi kardynał prefekt, sekretarz, podsekretarz i dyrektorzy poszczególnych urzędów (m.in. promotor wiary, relator generalny i relator konkretnej sprawy). Zbiera się w każdym tygodniu.

3) konsulta - jest to grupa konsultorów wypowiadających swoją opinię w różnych kwestiach w danej sprawie, np. historycy, teologowie, lekarze, i inni specjaliści.

2.3. Struktury pomocnicze:

1) studium Kongregacji do spraw Kanonizacyjnych - działa od 1984 roku, jego zadaniem jest przygotowywanie postulatorów i innych pracowników kongregacji.

2) czasopismo Index ac status causarum (wykaz i stan spraw) - około 400, 500 stron; każda sprawa, którą zajmuje się Kongregacja, jest tam podawana.

3) urzędnicy niżsi - trzy grupy:

- czterej pomocnicy naukowi relatora generalnego, dwóch pomocników naukowych sekretariatu, jeden pomocnik naukowy promotora wiary;

- archiwista oraz pięciu innych pracowników;

- trzej pisarze Kongregacji.

2.4. Urzędy:

1) kancelaria - przyjmuje i otwiera akta procesów diecezjalnych. Z otwarcia akt sporządza się protokół włączany do akt sprawy (dotychczas sporządzała kopie publiczne). Przechowuje bieżące sprawy w podręcznym archiwum.

2) urząd protokołu - urząd, który rejestruje wszystkie pisma przychodzące i wychodzące, przyjmuje pozycje do dyskusji.

3) urząd oceny ważności prawnej dochodzenia diecezjalnego - `przygląda się' aktom sprawy od strony formalnej i to badanie kończy się wydaniem dekretu ważności postępowania. To badanie przeprowadza podsekretarz, dekret wydaje kongres zwyczajny.

4) archiwum - przechowuje i udostępnia akta sprawy. Po ceremonii beatyfikacji akta sprawy trafiają do Tajnego Archiwum Watykańskiego.

3. Procedura w sprawie heroiczności cnót

Obejmuje trzy etapy:

1. pomoc udzielana biskupowi diecezjalnemu w trakcie instrukcji sprawy, w związku z instrukcją sprawy;

2. studium instrukcji sprawy (zebranych środków dowodowych) oraz przygotowanie tzw. pozycji;

3. dyskusje merytoryczne.

3.1. Pomoc biskupowi diecezjalnemu w okresie instrukcji sprawy

Każdy biskup diecezjalny może w każdym momencie poprosić Kongregację o pomoc. To samo może zrobić także postulator. Za kontakty z Kongregacją w ramach udzielanej pomocy jest odpowiedzialny sekretarz i podsekretarz. W ramach postępowania diecezjalnego biskup diecezjalny prosi Kongregację nihil obstat, czyli o opinię dotyczącą rozpoczęcia procesu. Po nadejściu akt do Kongregacji sekretarz wprowadza sprawę do protokołu i informuje o tym biskupa diecezjalnego specjalnym pismem. Zasada ogólna mówi, że chronologia wpłynięcia akt do Kongregacji wyznacza także kolejność rozpatrywania spraw. W tym zakresie jest wyjątek, który dopuszcza pierwszeństwo dla tych wspólnot kościelnych, które jeszcze nie mają błogosławionego ani świętego. W związku z wprowadzeniem sprawy do protokołu zostaje zatwierdzony postulator sprawy, który powinien mieszkać w Rzymie. Instrukcja sprawy po wpłynięciu do sekretariatu zostaje poddana badaniu pod względem ważności postępowania. Za tego rodzaju badanie odpowiedzialny jest podsekretarz. Wyniki swoich badań przekazuje kongresowi zwyczajnemu, który z kolei wydaje odpowiedni dekret. Jeżeli kongres stwierdzi ważność postępowania, zostaje wyznaczony relator, któremu powierza się sprawę i z którym powinien odtąd współpracować postulator.

3.2. Studium instrukcji sprawy i przygotowanie pozycji o życiu i cnotach

Relator sprawy poleca postulatorowi, aby wyznaczył mu współpracownika zewnętrznego, który opracuje pozycję. Jako współpracowników Kongregacja preferuje zatwierdzonych adwokatów. Funkcję współpracownika zazwyczaj może pełnić sam postulator, ale wówczas musi mieć do pomocy innego uczonego. Osoba pomagająca postulatorowi musi być zatwierdzona przez Kongregację.

Zadaniem współpracowników jest bardzo gruntowne przestudiowanie akt sprawy, ujawnienie wszystkich braków i problemów oraz trudności, wyjaśnienie tych problemów, poszukiwanie wraz z relatorem prawdy obiektywnej, przygotowanie tzw. pozycji, czyli krytycznego i udokumentowanego opracowania dotyczącego życia i cnót. Decyzję o wydrukowaniu pozycji podejmuje relator.

Pozycja obejmuje trzy części:

1. informacja - zawiera historię sprawy, rozwój postępowania kanonizacyjengo, krótkie omówienie źródeł i kryteriów, w oparciu o które opracowano pozycję, krótki profil biograficzny Sługi Bożego, ogólne dane na temat opinii świętości, podstawę tej opinii.

2. krytyczna biografia sporządzona w porządku chronologicznym z powołaniem się na źródła zawarte w aktach sprawy.

3. świadectwa na temat opinii świętości, heroiczności cnót, czyli dokumenty i zeznania świadków.

3.3. Dyskusje merytoryczne

Wydrukowana pozycja trafia do dwóch grup konsultorów: najpierw do konsultorów historyków, a następnie do konsultorów teologów.

3.3.1.Dyskusje konsultorów historyków

Zakres pracy konsultorów historyków uzależniony jest od tego, czy sprawa jest dawna czy też nowa. W dyskusji uczestniczy pięciu konsultorów historyków.

• Sprawy dawne - praca i dyskusja konsultorów historyków dotyczą wyłącznie pozycji, czyli jej wartości naukowej oraz jej wystarczalności w stosunku do zamierzonego celu. Konsultorzy po przestudiowaniu pozycji powinni się wypowiedzieć na temat zakresu przeprowadzonych badań archiwalnych, autentyczności i wiarygodności przedstawionych dokumentów, wystarczalności materiału dowodowego. Podczas specjalnego zebrania zwołanego przez relatora generalnego każdy z konsultorów przedstawia swoją pisemną opinię i odbywa się dyskusja. Każdy z konsultorów może odstąpić od swojej pierwotnej opinii. Na zakończenie dyskusji odbywa się głosowanie. Aby sprawa mogła przejść do konsultorów teologów, musi uzyskać większość głosów pozytywnych (przynajmniej trzy). Gdyby konsultorzy uznali sprawę za niewystarczającą, wtedy może się okazać: potrzeba uzupełnienia pozycji przez nowe badania, albo przeprowadzenia szczegółowych badań przez innych biegłych. Z zebrania konsultorów historyków sporządza się pisemną relację, która wraz z opiniami poszczególnych konsultorów jest drukowana i udostępniana zainteresowanym stronom.

• Sprawy nowe - nie wymaga się bezwzględnie opinii konsultorów historyków, a ich udział w sprawie jest uzalezniony od opinii relatora generalnego.

3.3.2. Dyskusje konsultorów reologów

Jeżeli pozycja przeszła pozytywnie przez konsultorów historyków, wówczas zostaje przekazana do badania promotorowi wiary i ośmiu konsultorom teologom. Razem te dziewięć osób stanowi kongres szczególny. Konsultorzy teolodzy są wyznaczani w porozumieniu z promotorem wiary przez sekretarza Kongregacji. Promotor wiary każdemu z nich udostępnia pozycję oraz wydrukowane dotychczas opinie, a także wyznacza im czas na przygotowanie osobistych opinii. Sporządzone opinie przesyłają do promotora wiary, który po powieleniu ich rozsyła je wszystkim konsultorom i wyznacza datę zebrania, które służy doprecyzowaniu swoich stanowisk i wyrażeniu opinii całego kolegium przez głosowanie. Wyniki dyskusji wraz z opiniami poszczególnych konsultorów teologów zostają opracowane w specjalnej relacji i opublikowane. Jeżeli mniej niż 2/3 konsultorów opowie się pozytywnie, to wtedy kongres zwyczajny decyduje o odłożeniu sprawy i informuje o tym Biskupa Rzymu. Jeżeli konsultorzy opowiedzieli się za zawieszeniem sprawy, wtedy kongres zwyczajny podejmuje decyzję o dalszej procedurze. Jeżeli przynajmniej 2/3 konsultorów opowie się pozytywnie, wtedy sprawa zostaje przedstawiona na zebraniu kardynałów i biskupów, którzy są członkami Kongregacji. Mianowany przez prefekta ponens przedstawia relację na temat sprawy, a uczestnicy zebrania poprzez głosowanie wyrażają swoją opinię. Obydwa gremia (konsultorzy teologowie i zebranie) wypowiadają się odnośnie istnienia lub nie istnienia w konkretnych przypadku heroiczności cnót. Po głosowaniu zebrania Kongregacji sekretariat przygotowuje pisemną relację dla Papieża .

IV. Dekret o heroiczności cnót

Tylko Papież jest kompetentny do stwierdzania heroiczności cnót i podstawą podjęcia takiej decyzji przez Papieża są opinie konsultorów teologów i zebrania Kongregacji. Jeśli Papież stwierdzi heroiczność cnót, wówczas sekretarz Kongregacji przygotowuje stosowny dekret. Dekret ten zostaje odczytany, opublikowany w obecności Papieża.

B. PROCES DOTYCZĄCY MĘCZEŃSTWA

I. Przygotowanie do rozpoczęcia procesu

Trzeba zwrócić uwagę na odmienne warunki ze strony kandydata na ołtarze: będzie to sława męczeństwa i aktualność sprawy. Bardzo ważną rzeczą będzie mianowanie odpowiedniego postulatora. Powinno mieć miejsce założenie archiwum, zebranie informacji o życiu i śmierci, itd.

II. Postępowanie diecezjalne

W postępowaniu na szczeblu diecezjalnym nic się nie zmienia od strony procedury. Postępowanie jest identyczne. Jeśli przygotowania wstępne dadzą pozytywny wynik, biskup diecezjalny podejmuje decyzję o otwarciu procesu na etapie diecezjalnym.

III. Postępowanie rzymskie

Na etapie rzymskim jedyną innością jest struktura pozycji przygotowanej pod nadzorem relatora. Pozycja dotyczy faktu męczeństwa i opinii świętości. Składa się z trzech części, ale trzecia część dotyczy środków dowodowych potwierdzających męczeństwo. W ramach informacji znajdziemy te same elementy, co w pozycji dotyczącej heroiczności cnót. Druga część to dobre przedstawienie życia Sługi Bożego. Materiał dowodowy musi dotyczyć:

- prześladowcy;

- męczennika i jego wytrwania w wierności Chrystusowi aż do śmierci;

- faktu męczeństwa, fizyczności tego męczeństwa;

- materiały dotyczące przyczyn męczeństwa.

Pozycja jest poddana dyskusjom konsultorów historyków i teologów. Procedura jest identyczna. W przypadku męczenników można prosić o dyspensę od cudu i niepotrzebne jest kolejne dochodzenie o cudzie, aby doszło do beatyfikacji.

C. PROCES DOTYCZĄCY CUDU

1. Przygotowanie do udowodnienia cudu

Prawo kanonizacyjne zajmuje się cudami ze względu na to, że cud jest traktowany jako jeden ze środków dowodowych służący potwierdzeniu świętości kandydata na ołtarze. Jest to środek szczególnego rodzaju, ponieważ opiera się na nadprzyrodzonej aprobacie ze strony Boga w stosunku do ludzkiego dowodzenia świętości określonego kandydata. Kościół od samego początku uważał, że zezwolenie na kult publiczny określonego Sługi Bożego może być udzielane tylko wtedy, gdy wpierw miały miejsce cudowne zdarzenia za wstawiennictwem tegoż kandydata na ołtarze. Jeśli chodzi o ilość cudów i o sposób ich weryfikowania, to praktyka Kościoła zmieniała się w ciągu wieków. Począwszy od XIII wieku Kościół wymagał, aby stwierdzenie cudu odbywało się na drodze procesowej. Ogólnie można powiedzieć, że od czasu Benedykta XIV wymagano dwóch cudów do beatyfikacji i kolejnych dwóch cudów do kanonizacji. Kodeks Prawa Kanonicznego z 1917 roku potwierdził ten wymóg zaznaczając jednocześnie, ze w przypadku męczeństwa udowodnionego w sposób ewidentny można prosić o udzielenie dyspensy od cudów. Począwszy od 1975 roku stosowano praktykę dyspensowania od jednego cudu do beatyfikacji, a później do kanonizacji.

1. Wymagania aktualnego prawa kanonizacyjnego

Były prośby kierowane do Ojca Świętego ze strony niektórych Konferencji Biskupów i postulatorów, aby zrezygnować z wymogu cudów i przystąpić do beatyfikacji kandydatów na ołtarze, którzy byli szeroko znani i których heroiczność cnót została udowodniona i ogłoszona. Ojciec Święty nie wyraził na to zgody. Ani konstytucja apostolska Divinus perfectionis magister, ani normy Kongregacji nie określają, ile cudów jest absolutnie wymaganych do beatyfikacji i kanonizacji. Nie mówi tego jednoznacznie również aktualny regulamin Kongregacji z 2000 roku, natomiast bardzo wyraźnie mówił o tym regulamin z 1983 roku wyjaśniając, że do beatyfikacji potrzebny jest jeden cud i do kanonizacji kolejny zaistniały po beatyfikacji. Instrukcja Sanctorum Mater (jeszcze nie opublikowana) też nie mówi jednoznacznie o ilości cudów, ale sformułowanie karze wnioskować o wymogu jednego cudu do beatyfikacji i jednego do kanonizacji. Taka jest też aktualna praktyka Kongregacji/

Postępowanie dotyczące cudu odbywa się niezależnie od procesu dotyczącego heroiczności cnót albo męczeństwa.

2. Pojęcie cudu

Autorzy, którzy zajmują się zagadnieniem procesowego zagadnienia cudu mówią, że zdefiniowanie cudu nie jest łatwe i zazwyczaj korzystają z definicji wypracowanej przez teologię. Przyjmuje się, że cud jest rozumiany jako nadzwyczajne zdarzenie przekraczające prawa natury.

W prawie kanonizacyjnym przyjmuje się definicję cudu wypracowaną przez teologię, która stwierdza, że cud jest to nadzwyczajne zdarzenie religijne zakładające specjalną i niezasłużoną interwencję Boga i będące jednocześnie znakiem i objawieniem przesłania Bożego dla człowieka oraz wezwaniem do nawrócenia. Święty Tomasz z Akwinu uważał, że cud jest potwierdzeniem świętości osoby, którą Bóg chce przedstawić ludziom jako wzór do naśladowania. Teologia idąc za świętym Tomaszem wyróżnia trzy rodzaje cudów:

1) zdarzenia przekraczające prawa natury w sposób absolutny - chodzi o takie zdarzenia, których natura w żaden sposób nie może spowodować;

2) zdarzenia przekraczające prawa natury ze względu na podmiot, w którym się ono dokonuje, np. odrośnięcie amputowanej części ciał;

3) zdarzenia przekraczające prawa natury nie ze swej istoty, ale ze względu na sposób, w jaki się one dokonały, np. natychmiastowe wyzdrowienie z ciężkiej choroby bez zastosowania leków, nagłe zamknięcie się rany.

3. Rodzaj cudu brany pod uwagę przy beatyfikacji i kanonizacji

Aktualna praktyka Kongregacji uwzględnia tylko nadzwyczajne zdarzenia o charakterze fizycznym. Wśród nich zaś najczęściej uwzględnia się cudowne uzdrowienia. Nie wyklucza się jednak innych nadzwyczajnych zdarzeń fizycznych, np. rozmnożenie pokarmu, nagłe ustanie pożaru, powodzi, uratowanie z łodzi podwodnej. Kongregacja nie uwzględnia na razie nadzwyczajnych zdarzeń o charakterze moralnym.

4. Gdzie i w jaki sposób szukać cudownych zdarzeń -> pomijamy.

5. Zebranie danych o chorobie

Na ogół postulator otrzymuje różnego rodzaju informacje zawarte w podziękowaniach za otrzymane łaski za wstawiennictwem kandydata na ołtarze. Niektóre z nich mogą nosić znamiona cudu i dlatego powinien się nimi bliżej zainteresować zbierając dane o chorobie i o uzdrowieniu. W tym celu powinien przeprowadzić wnikliwe badanie korzystając przy tym z pomocy biegłego (w przypadku choroby będzie to lekarz z zakresu określonej dziedziny, wiedzy medycznej). Badanie powinno objąć pięć kwestii: diagnozę, rokowania, leczenie i jego wyniki, wezwanie wstawiennictwa Sługi Bożego lub błogosławionego, uzdrowienie.

5.1. Diagnoza

Postulator powinien ustalić rodzaj choroby albo urazu, o który chodzi, dokładne dane dotyczące chorego, czas i przyczynę zachorowania albo urazu, sposób rozpoznania choroby albo urazu. Powinien się zorientować odnośnie do stopnia trudności w rozpoznaniu choroby lub urazu, powinien także zbadać stopień zagrożenia dla życia. Postawiona diagnoza powinna być potwierdzona odpowiednią dokumentacją. Ustalenie diagnozy jest bardzo ważne, bo bez dokładnego określenia choroby, jej rozpoznania i przebiegu trudno będzie wnioskować o cudzie.

5.2. Rokowanie

Jest to przewidywanie dotyczące prawdopodobnych skutków choroby lub urazu oraz możliwości wyleczenia. W tym względzie postulator powinien ustalić, jaki był stan chorego, jakich konsekwencji oczekiwano, jakie środki miały być zastosowane, czy rokowanie było skrajnie niekorzystne, czy lekarze zmieniali rokowanie, a jeśli tak, to dlaczego. Źródłem informacji może być relacja samego chorego, jego rodziny, pracowników medycznych, dokumenty medyczne.

5.3. Leczenie

Postulator powinien odtworzyć dokładny przebieg procesu leczenia stosowny do diagnozy od momentu zachorowania czy urazu do momentu uleczenia. W tym zakresie należałoby się dowiedzieć, jaką terapię stosowano, jakie były jej skutki, czy były okresy kryzysowe i polepszenia zdrowia. W związku z leczeniem należy uzyskać nazwiska lekarzy oraz daty związane z historią choroby i leczenia. Biegły, który pomaga postulatorowi też zorientuje się, czy leczenie było prawidłowe, czy też nie.

5.4. Wezwanie pomocy Sługi Bożego

Jest to bardzo ważny element teologiczny w zbieraniu informacji o chorobie i leczeniu. Postulator powinien zebrać wszystkie informacje dotyczące wzywania pomocy kandydata na ołtarze lub błogosławionego, a więc czasu prośby o interwencję, sposobu składania prośby, rozpoczęcia i zakończenia modlitwy. Nie jest konieczne, aby sam uzdrowiony wzywał pomocy. Wystarczy, by zrobiły to inne osoby z myślą o chorym. Należy także ustalić, czy inne osoby także wzywały pomocy Sługi Bożego lub błogosławionego, a jeśli tak, to kto, kiedy, w jaki sposób i kogo. Trzeba pamiętać, że jeżeli uzdrowienie nastąpiło po uprzednim wzywaniu pomocy kilku Sług Bożych lub błogosławionych lub świętych, wówczas takie uzdrowienie nie może być wykorzystane jako środek dowodowy w procesie beatyfikacyjnym lub kanonizacyjnym.

5.5. Uleczenie

Postulator powinien ustalić dokładną datę, czas i okoliczności uzdrowienia. Należy ustalić, czy uzdrowienie było nagłe, czy był moment przełomowy, w jaki sposób chory zachowywał się po uleczeniu, kiedy odzyskał pełną zdolność do pracy. Należy także zweryfikować, czy uzdrowiony był zbadany przez lekarza po uleczeniu, a jeśli tak, to w jaki sposób, ile razy i jakie były wnioski lekarza i czy uleczenie było trwałe. Aby cudowne uzdrowienie było wzięte pod uwagę, musi być:

- doskonałe;

- nagłe;

- pełne;

- poświadczone klinicznie i historycznie poprzez dokumenty i zeznania świadków.

Gdyby się okazało, że uleczony nie był poddany żadnym badaniom po uleczeniu, postulator powinien się postarać, aby uzdrowiony był jak najszybciej zbadany i by lekarz wydał zaświadczenie o stanie jego zdrowia.

5.6. Zebranie dokumentów

Zbierając informacje o chorobie i o uzdrowieniu postulator powinien także zatroszczyć się o zbieranie wszelkiego rodzaju dokumentów, i najlepiej żeby je od razu autentykować, potwierdzających i dokumentujących diagnozę, rokowanie, leczenie, wezwanie pomocy Sługi Bożego i uleczenie. Wśród tej dokumentacji powinny się znaleźć:

1. opis choroby i uleczenia w liście lub w podziękowaniu ze strony uzdrowionego lub jego rodziny;

2. skierowanie na badania i do szpitala;

3. szpitalna historia choroby;

4. karta obserwacyjna;

5. możliwie dokładna relacja leczącego uzdrowioną osobę;

6. recepty, wyniki badań laboratoryjnych, badań obrazkowych, zdjęcia, świadectwo lekarza o stanie zdrowia zaraz po uleczeniu.

Należy pamiętać, że szpitale i lekarze mogą udostępnić wspomnianą dokumentację lub autentyczne kopie tylko na prośbę samego pacjenta albo też osobom upoważnionym przez pacjenta. Na ogół szpitale przechowują dokumentację przez okres dziesięciu lat.

5.7. Sporządzenie listy świadków

Udowodnienie cudu dokonuje się nie tylko za pomocą dokumentów, ale także za pośrednictwem świadków i dlatego postulator powinien zorientować się, czy oprócz uzdrowionego są inne osoby, które mogłyby potwierdzić dane o chorobie, o jej przebiegu, o wzywaniu pomocy Sługi Bożego lub błogosławionego i o uzdrowieniu. Normy Kongregacji mówią, że (postulator ->wykreślić) powinni to być świadkowie naoczni, ale dopuszczają także dołączenie do nich świadków ze słyszenia od świadków naocznych. Wśród tych świadków powinni być: sam uzdrowiony, bliscy krewni i powinowaci uzdrowionego, lekarze, którzy leczyli uzdrowionego, inni fachowcy pomocnicy medyczni, a także inne osoby, które znają bezpośrednie okoliczności cudownego uzdrowienia. Wśród świadków powinny się znaleźć osoby, które są przeciwne sprawie. Gdyby się okazało, że lekarz leczący nie chce zeznawać, to wtedy można poprosić do o sporządzenie na piśmie szczegółowego opisu rozpoznania choroby i przebiegu leczenia. Sporządzony opis powinien być przez niego podpisany i zaprzysiężony. Normy mówią, że gdyby i tego odmówił, to wtedy można do niego wysłać inną osobę, która zapoznałaby się u tegoż lekarza z dokładnym przebiegiem choroby i leczenia, a następnie sporządziłaby pisemną relację i złożyła zeznanie przed sądem.

Zadaniem lekarza jest stwierdzenie stanu zdrowia pacjenta po uzdrowieniu.

5.8. Ocena zebranego materiału

Na podstawie zebranych informacji i zebranej dokumentacji postulator z pomocą specjalisty z danej dziedziny medycyny zorientuje się, czy warto dalej zajmować się danym przypadkiem dla celów beatyfikacji lub kanonizacji. Wnioski mogą być bardzo różne. Jeżeli ocena wypadnie pozytywnie, to wtedy należy sporządzić dokładny opis uzdrowienia w języku przyjętym w Kongregacji zgodnie z danymi zawartymi w zebranym materiale dowodowym. Przedstawienie faktów w tej relacji powinno być zwięzłe i powinno uwydatniać istotne elementy diagnozy, rokowania, leczenia, wezwania wstawiennictwa i uzdrowienia. Obecny sekretarz Kongregacji podkreśla, że w opinii należy uwzględnić właściwą terminologię medyczną i uwydatnić to, co jest istotne z punktu widzenia medycyny sądowej. Jeśli ocena jest negatywna, to nie ma sensu się sprawą zajmować

5.9. Konsultacja w Rzymie

Przygotowaną relację postulator powinien skonsultować z biegłymi należącymi do konsulty lekarskiej w Kongregacji do spraw Kanonizacyjnych. Nie jest to wymóg proceduralny, ale jest to działanie bardzo użyteczne, dlatego ze biegli ocenią, czy warto rozpoczynać proces, co ewentualnie trzeba uzupełnić, co bardziej uwydatnić w pytaniach, co lepiej wyjaśnić przez świadków. Jeśli konsultacja w Rzymie zakończy się pozytywnie, wtedy dopiero można przystąpić do rozpoczęcia procesu w celu udowodnienia cudu.

5.10. Prośba postulatora

Postępowanie zmierzające do udowodnienia cudu rozpoczyna się wniesieniem stosownej prośby przez postulatora do kompetentnego biskupa diecezjalnego. W prośbie należy przedstawić historię choroby i uzdrowienia, aktualny stan zdrowia uzdrowionego, poprosić o wszczęcie procesu w celu przeprowadzenia instrukcji sprawy. Do prośby postulatorskiej należy dołączyć szczegółową relację dotyczącą sprawy, wykaz świadków, całą dotychczas zebraną dokumentację dotyczącą uzdrowienia.

5.11. Biskup kompetentny do przyjęcia prośby postulatora

Postulator swoja prośbę powinien złożyć do ordynariusza tej diecezji, na terenie której cudowny fakt miał miejsce. Prawo kanonizacyjne dopuszcza jednak, że w przypadku istnienia poważnej przyczyny można prosić Kongregację o przeniesienie tej kompetencji na innego ordynariusza miejsca. Aby Kongregacja mogła przenieść kompetencję na innego ordynariusza miejsca, musi wpierw uzyskać:

- zgodę ordynariusza miejsca, który jest faktycznie kompetentny na przeniesienie kompetencji;

- zgodę ordynariusza miejsca, któremu postulator chce powierzyć instrukcję sprawy na przyjęcie kompetencji.

Obie zgody muszą być wyrażone na piśmie. Postulator powinien skierować prośbę do Kongregacji o przeniesienie kompetencji.

5.12. Czy można przeprowadzić proces dotyczący cudu przed wszczęciem postępowania w sprawie życia i heroiczności cnót lub męczeństwa kandydata na ołtarze?

Zasadniczo Kongregacja nie sprzeciwiała się, żeby przeprowadzić sprawę dotyczącą cudu przed sprawą dotyczącą męczeństwa i heroiczności cnót, z tym, że Kongregacja nie zajmowała się sprawą cudu, dopóki nie został wydany dekret o heroiczności cnót lub o męczeństwie. Akta sprawy, które wpłynęły do Kongregacji czekały na zakończenie dochodzenia dotyczącego heroiczności cnót albo męczeństwa (chodziło o zebranie środków dowodowych).

II. Postępowanie diecezjalne

Postępowanie jest identyczne jak w przypadku bądź to heroiczności cnót, bądź to męczeństwa. Różnice będą dotyczyć jedynie kwestii szczególnych ze względu na przedmiot postępowania.

Postępowanie dotyczące cudu jest całkowicie oddzielnym postępowaniem od postępowania dotyczącego heroiczności cnót lub męczeństwa. Pierwszym krokiem będzie prośba postulatora. Postulator składając prośbę do kompetentnego biskupa musi przedstawić także wszystkie dotychczas zebrane materiały. Kiedy kompetentny biskup otrzyma prośbę skierowaną przez postulatora, powinien skonsultować sprawę z jednym lub dwoma biegłymi. Powinni to być biegli z zakresu danej dziedziny wiedzy, której dotyczy nadzwyczajny przypadek. Jeśli po konsultacji biegłych sprawa wydaje się biskupowi uzasadniona, wtedy mianuje trybunał, w którego skład wchodzi on sam lub jego delegat, promotor sprawiedliwości, co najmniej jeden notariusz, a także wskazane jest, aby był jeszcze jeden biegły. Po mianowaniu trybunału dokonuje się formalne otwarcie postępowania, czyli pierwsza sesja procesu. Począwszy od następnej sesji następuje instrukcja sprawy, czyli zbieranie środków dowodowych w postaci uzupełnienia dokumentów i zeznań świadków. W ramach instrukcji sprawy należy także przeprowadzić badanie uzdrowionego. W tym celu powinni być mianowani dwaj lekarze tzw. ab inspectione. Ich zadaniem jest stwierdzenie aktualnego stanu zdrowia osoby, która została uzdrowiona oraz stwierdzenie trwałości tego uzdrowienia. Dalej następuje publikacja akt. Kolejnym krokiem będzie sporządzenie transumptu. Po sporządzeniu transumptu następuje zamknięcie postępowania diecezjalnego. Jest to ostatnia sesja postępowania, która ma charakter publiczny. Może się ona odbyć jak postępowanie dotyczące heroiczności cnót lub męczeństwa.

Po zakończeniu postępowania diecezjalnego przesyła się akta sprawy do Kongregacji do spraw Kanonizacyjnych.

III. Postępowanie rzymskie (w Kongregacji do spraw Kanonizacyjnych)

Początek postępowania jest identyczny. Musi być wydany dekret stwierdzający ważność postępowania diecezjalnego, jest wyznaczany relator, który nadzoruje prace nad przygotowaniem pozycji przez biegłego dotyczącej cudu.

1. Pozycja o cudzie

Elementy pozycji dotyczącej cudu:

1) informacja - w ramach tej informacji będzie:

- krótkie przedstawienie faktów;

- ogólne przedstawienie dowodów (dokumentacji medycznej, dokumentacji pozaprocesowej, zeznań świadków);

- krótkie opisanie diagnozy, rokowań, przebiegu leczenia, wezwania wstawiennictwa Sługi Bożego lub błogosławionego, uzdrowienia;

2) życiorys Sługi Bożego - nie powinno z nim być kłopotu, bo był przygotowany wcześniej w pozycji dotyczącej heroiczności cnót lub męczeństwa;

3) chronologiczny opis wydarzeń związanych z chorobą, leczeniem i uzdrowieniem;

4) środki dowodowe - zeznania świadków i dokumentacja sprawy;

5) opis faktów dotyczących uzdrowienia.

Pozycja po przygotowaniu jest wstępnie oceniana przez dwóch biegłych należących do kolegium lekarskiego. Jeżeli przynajmniej jeden z nich wyda ocenę pozytywną, tzn. że uzdrowienie miało charakter nadzwyczajny, wówczas pozycję przekazuje się do druku wraz z opinią lekarzy. Gdyby się okazało, że obydwie opinie lekarzy są negatywne lub wstrzymujące się od oceny, to wówczas postulator sprawy może poprosić o ustanowienie trzeciego biegłego. Jeśli jego ocena będzie pozytywna, to wtedy można przejść do dalszego postępowania.

2. Ocena lekarska pozycji

Wydrukowana pozycja trafia do rąk konsulty lekarskiej złożonej z pięciu biegłych, wśród których znajdują się dwaj lekarze, którzy już wcześniej badali pozycję. Zadaniem konsulty lekarskiej jest zbadanie, przekonsultowanie, przegłosowanie i wydanie opinii o domniemanym nadzwyczajnym uzdrowieniu. Sekretarz Kongregacji sporządza specjalną relację, w której będą zawarte wota poszczególnych lekarzy oraz wyniki dyskusji i wyniki głosowania. Cała relacja jest następnie wydrukowana.

Badanie komisji lekarskiej dotyczy czterech spośród pięciu kwestii:

1. diagnozy;

2. rokowań;

3. leczenia;

4. uzdrowienia.

Czwarty element nie należy do kompetencji lekarzy. Ich zadaniem będzie osąd o tym, czy uzdrowienie można wytłumaczyć w sposób naturalny, czy też nie. Gdyby opinia konsulty lekarskiej okazała się negatywna, postulator po uzupełnieniu środków dowodowych może prosić o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jeśli natomiast większość lekarzy z konsulty opowie się pozytywnie, wtedy sprawa trafia do badania konsulty teologicznej.

3. Ocena teologiczna pozycji

Oceny teologicznej dokonują członkowie kongresu szczególnego, do którego wchodzi sześciu teologów. Ich zadaniem będzie ocenienie, czy uzdrowienie miało charakter nadzwyczajny i czy zachodzi związek przyczynowy pomiędzy wezwaniem wstawiennictwa Sługi Bożego lub błogosławionego, a uzdrowieniem. Aby sprawa mogła być kontynuowana, pozytywna opinię powinno wydać co najmniej 2/3 teologów (czyli czterej). W ocenie tego związku przyczynowego będą bardzo ważne dane, czy była wzywana pomoc innych kandydatów na ołtarze lub błogosławionych. Jeśli wśród teologów kongresu szczególnego są głosy wstrzymujące się, wtedy sprawę przedstawia się na kongresie zwyczajnym, który zadecyduje co dalej ze sprawą należy robić. Jeśli wynik jest negatywny, to wtedy kongres zwyczajny podejmuje decyzję albo o odłożeniu sprawy, albo o przedstawieniu jej Ojcu Świętemu. Po pozytywnej ocenie pozycji sprawa zostaje przedstawiona na zebraniu zwyczajnym kardynałów i biskupów członków Kongregacji. Jeśli z kolei wynik zebrania będzie pozytywny, wówczas kardynał prefekt przedstawia sprawę Biskupowi Rzymu. Papież po stwierdzeniu, że mamy do czynienia z cudem, poleca wydać stosowny dekret.

IV. Dekret o cudzie

Dekret o cudzie przygotowany na polecenie Papieża przez Kongregację do spraw Kanonizacyjnych jest promulgowany w obecności Papieża. Odbywa się to przez publiczne odczytanie treści dekretu. W czasie ceremonii publikacji dekretu mogą być obecne osoby zainteresowane sprawą (postulator, współpracownicy zewnętrzni, ordynariusze, którzy są powodami). Po wydaniu dekretu do ustalenia pozostaje jedynie dzień beatyfikacji. Zgodnie z wytycznymi danymi przez Benedykta XVI beatyfikacja zasadniczo odbywa się w terenie, w tych Kościołach partykularnych, które promowały sprawę. Jeśli zachodzą racje specjalne, beatyfikacja może odbyć się w Rzymie. Beatyfikacji dokonuje delegat Papieża, którym zazwyczaj będzie prefekt Kongregacji do spraw Kanonizacyjnych.

D. BEATYFIKACJA

Beatyfikacja jest to zezwolenie na oddawanie kultu publicznego określonemu Słudze Bożemu na terenie jakiegoś kraju, miasta lub w gronie określonych osób.

E. KANONIZACJA

Do kanonizacji potrzebny jest kolejny cud, jaki zaistniał po beatyfikacji. Kanonizacja jest instytucją wcześniejszą niż beatyfikacja.

Kanonizacja oznacza ostateczny akt Biskupa Rzymu, poprzez który błogosławiony zostaje wpisany do katalogu świętych, i któremu Biskup Rzymu poleca, nakazuje oddawać kult publiczny. Postępowanie w celu udowodnienia cudu wymaganego do kanonizacji jest identyczne, jak postępowanie dotyczące cudu do beatyfikacji. Do kanonizacji konieczny jest jeden cud zarówno w przypadku wyznawców, jak i męczenników. Po wydaniu i ogłoszeniu dekretu o ogłoszeniu cudu dokonywana jest kanonizacja. Ceremonii kanonizacji dokonuje Biskup Rzymu. Kanonizacji na ogół dokonuje się w Rzymie albo w Bazylice św. Piotra, albo w Bazylice na Lateranie.

CZEŚĆ TRZECIA: NADANIE TYTUŁU DOKTORA KOŚCIOŁA

Nie można przyznać tytułu Doktora Kościoła osobie, która wcześniej nie została ogłoszona świętą. Doktorzy Kościoła to przede wszystkim świadkowie wiary, to nauczyciele inkulturacji, to osoby obdarzone twórczą wyobraźnią, bardzo dynamiczne, wierne tradycji i jednocześnie nowatorskie. Osoby zajmujące się nauką Doktorów Kościoła mówią, że każdego Doktora Kościoła cechuje prostota, jego sposób wyrażania się jest bardzo prosty. Doktórów Kościoła cechuje staranność, jedność płynąca z serca i z umysłu, wezwanie, apel do realności(?) ducha, brak usilnej potrzeby do przekonywania innych.

Obecnie mamy trzydziestu trzech Doktorów Kościoła, w tym:

- dwóch papieży,

- trzech kardynałów,

- piętnastu biskupów,

- dziewięciu prezbiterów,

- jeden diakon,

- dwie zakonnice (św. Teresa od Dzieciątka Jezus i św. Teresa od Jezusa)

- jedna świecka kobieta konsekrowana (św. Katarzyna ze Sieny).

Wymogi stawiane kandydatom na Doktorów Kościoła:

według Benedykta XIV:

1. doniosłość nauki - nauka głoszona przez świętego powinna tłumaczyć trudne treści, wyjaśniać wątpliwości, zgłębiać treści objawienia zawartego w Piśmie Świętym, przezwyciężać błędy;

2. wzorowa świętość życia;

3. ogłoszenie przez papieża lub przez sobór powszechny legalnie zwołany.

Sobór Watykański II zreformował i ubogacił te trzy kryteria i w konsekwencji obecnie wymienia się:

1. świadectwa świętości życia;

2. doniosłość nauki będącej jednocześnie charyzmatem wiedzy wlanej przez Ducha Świętego;

3. znaczący wpływ świętego na jakość życia duchowego wiernych;

4. dekret papieża lub soboru powszechnego.

Kompetencja w przygotowaniu całej sprawy związanej z przyznaniem tytułu Doktora Kościoła należy do dwóch kongregacji:

- Kongregacji Nauki Wiary - bada doniosłość nauki i jej znaczący wpływ na życie duchowe wiernych,

- Kongregacji do spraw Kanonizacyjnych - bada świadectwo świętości życia.

Skutkiem współpracy obu kongregacji jest pozycja dotycząca przyznania tytułu Doktora Kościoła. Ostateczną decyzję podejmuje Papież.

1

---