Aposterion	stwierdzenie czegoś po doświadczeniu
Apriori	stwierdzenie czegoś bez udziału doświadczenia, tylko na drodze rozumu
Agnostycyzm	że świat jest poza poznaniem. W wersji słabszej, że kwestie światopoglądowe są nierozstrzygalne i rozum nie jest w stanie rozwiązać kwestii światopoglądów. Agnostyk wznosi się ponad spór i nie rozstrzyga o istnieniu, czy nie istnieniu Boga
Aksjologia	neutralne - teoria wartości. Neutralność aksjologiczna - cel manipulacji jest obojętny. Nie wartościuje się celu manipulacji w kategoriach dobra czy zła, a skuteczności (kasa). Co to jest wartość i jak istnieje? Czy wartości są absolutne, czy względne?
Anaksymander	uczeń i następca Talesa. Stwierdził że: żaden z widzialnych, postrzegalnych pierwiastków nie może być Arche. Widzialne pierwiastki są skończone a Arche musi być nieskończony. Istnieje w aperion. Żadna z rzeczy tego świata nie wyjaśnia istnienia świata. zegar słoneczny
Anaksymenes	uczeń, następca Anaksymandra - Uważał za aperion powietrze, lecz jest to odejście od filozofii Anaksymandra
Antibios	antybiotyk - przeciw życiu
Anton Makarenko	Rusek -stworzył teorie kolektywistyczne - wychowanie kolektywne
Antropologia filozoficzna	filozofia człowieka - Kim jest człowiek? Czym się wyróżnia od innych bytów? Wartość człowieka? Godność? Miejsce w przyrodzie? Jednostka w społeczeństwie? Problem sensu i wartości życia?
Aperion	nieograniczony, nieskończony - po za światem, poza postrzeganiem empirycznym
Aposterioryczne nauki	czerpią doświadczenia, weryfikujące naukę doświadczeniem (biologia, fizyka). Można dojść do czegoś rozumowo, ale trzeba to potem udowodnić doświadczalnie
Aposterioryzm	postulat, pogląd metodologiczny, oparty na empiryzmie, świat należy badać wyłącznie przez doświadczenie oraz weryfikować świat doświadczalnie
aprioryczne nauki	weryfikują swoja wiedzę bez udziału doświadczenia (logika, algebra, geometria).
Aprioryzm	postulat, pogląd według którego wiedzę czerpie się w oparciu o prawa rozumu i wiedze weryfikuje się rozumowo
Arche	słowo starożytne oznaczające zasadę, początek. Z czego pochodzi przyroda - materiał
Asocjacjonizm	twierdzenie, że ludzką świadomość, można wyrazić za pomocą odruchów wrodzonych lub nabytych. Odruch: bodziec, reakcja, skojarzenie. Między człowiekiem a zwierzęciem nie ma różnicy w odruchach, a w ich ilości.
Asocjacjonizm	według tego poglądu, wychowanie, pedagogia jest tresurą i ogranicza wolność. Jeśli wychowanie ogranicza wolność, to trzeba powołać Rzecznika Praw Dziecka
August Conte	prekursor, twórca scientyzmu. Był zwolennikiem idei postępu - umysł ludzki doskonali się w ciągu dziejów. Dostrzegał to, iż rozwinęły się nauki techniczne i szczegółowe. Ujął dzieje ludzkości w 3 etapach. Kryteria, jakie przyjął: stopień poznania i opanowania przyrody, poziom umysłowy ludzi, rozwój intelektu.
Błąd aksjologiczny	sytuacja w której człowiek uważa zło za dobro, a dobro za zło. Wartość wyższą za niższą, a niższą za wyższą. Pod wpływem tego błędu, czyni zło. Człowiek robi ostateczne wpuszczenie, bo uważa to za dobro - błąd aksjologiczny
Błędy aksjologiczne	praktyczny materializm, płytko utylitarny sposób myślenia, eudajmonizm, woluntaryzm, kult siły, relatywizm i konwencjonalizm
Bolszewicy	poszli na całość - uważali że Francuzi nie byli konsekwentni. W marksizmie nie było kompletnie etyki, moralności - brak pętów. Moralność jest pętami ludu, należy je zrzucić (i jest rewolucja)
Charle Monteqiueu	rozpowszechnił liberalizm, podzielił wadze na 3 klasy. Wykluczył demokrację - jako demagogię. Był zwolennikiem monarchii konstytucyjnej
Cnota roztropności	aplikacja mądrości do sytuacji praktycznych; umiejętność znajdowania właściwych środków do realizacji czynów godziwych. Jest to cnota intelektualna, kierująca postępowaniem człowieka, przez uwzględnienie całokształtu czynników znaczących i ustalenie, co w danej sytuacji jest słuszne, zgodne z normami moralności i regułą umiaru
Cybernetyka społeczna	socjomasa - problemy sterowania socjomasy - ludzi, ujednoliconych jednostek o tych samych poglądach, potrzebach (brak człowieka i społeczeństwa)
Człowiek zewnątrz sterowny	człowiek, który bez swojej świadomości, jest sterowany, manipulowany. Uważa, że sam do czegoś doszedł, a na serio go wykolegowali.
Czyn godziwy	łączy moralność i słuszność - dobre intencje i dobre skutki
Czyn nie jest godziwy	brakuje słuszności lub intencji - czyn nie jest niegodziwy
Czyn niegodziwy	złe intencje i złe skutki (niegodziwiec)
de facto	zgodnie z faktami
de iure	zgodnie z prawem
Deizm	odmiana kreacjonizmu - Bóg świat stworzył i tchnął go w ruch, ale nie wtrąca się w jego losy. Nie ma relacji między Bogiem a światem. Bóg nie ma charakteru osobowego, jest umysłem kosmicznym
Deletantyzm	ktoś gada jak mu się wydaje
Demokracja	krążenie bezkrwawe elit - wybory
Demokryt z Abdery	uważał że odczucia są obiektywne. Odczucia subiektywne - jakości subiektywne, nie istnieją w świecie np.: dla jednej osoby coś jest gorzkie, a dla drugiej słodkie. Odcinał się od przenoszenia subiektywności na rozum.
Determinizm	determinare -ograniczać, wyznaczać - pogląd według którego w bycie występują prawidłowości. Istnieje regularność w przyrodzie, istnieje następstwo zdarzeń. W determinizmie są prawidłowości a nie związki przyczyna - skutek.
Dialego	dyskutować, rozprawiać, prowadzić spór
Dialektyka	część logiki - sztuka prowadzenia sporu, jest dialektyczną wizją bytu
Dualizm	pogląd według którego w bycie występują dwie substancje różnego typu, różnej natury.
Dychotomia	argument na nieistnienie ruchu - dychotomiczny podział na dwie części - dwudzielność - jest to paradox logiczny. Załóżmy że ktoś ma przejść z drogę z A do B. Dojdzie do ½ AB, potem do połowy tego odcinka itd. - nie do się tego przejść - wniosek ruch jest absurdalny
E. Durlchiem	socjologista klasyczny
E. Mach	- fizyk XIX/XX w - według niego materia nie istnieje (to nie jest absurdalne)
Ekstrawertyk	człowiek ciekawy świata zewnętrznego, chłonie świat zewnętrzny. Ciągle by coś robił.
Emotywizm	pogląd, według którego normy i wartości moralne są bezprzedmiotowe. Dobro i zło jest jedynie wyrazem uczuć skojarzonych z danym rodzajem czynu przez wychowanie
Empiryk	człowiek który żyje doświadczeniem, nie teorią
Empiryka	treść rozumu pochodzi z tylko z doświadczenia
Empirysta	człowiek który uznaje empiryzm
Epistemologia	gnoseologia - teoria poznania procesu poznawczego i wiedzy. Jest epistemologia : biologii, matematyki itd. Kryterium myślenia matematyka? Skąd człowiek czerpie wiedze?
Epitofenomen	jednostki w grupie - swoim zachowaniem, postępowaniem, sposobem myślenia i wartościowania, odzwierciedla grupę w której wyrosła. Nie jest samodzielna, wszystko co wie, jest wtłoczone przez te grupę
Estetyka	filozofia sztuki i piękna - pyta: Na czym polega sztuka? Co to jest piękno? Jest to filozofia normatywna - kształtuje normy
Etyka	filozofia moralna - pyta: o dobro, czy wartości obiektywne są względne?
Eudajmonizm	pogląd według którego, najwyższą wartością jest szczęście.Czym jest szczęście?Odpowiedzi wiele
Eudajmonizm Hedonistyczny	hedemon - przyjemność - pogląd według którego, najważniejsza jest przyjemność, a szczęście to suma chwil przyjemnych. Jest to błąd ponieważ, jeśli szczęście jest najwyższą wartością,to każda droga do szczęścia jest dobra
F.Castro	„Nikt nie będzie sądził zwycięzców!”
Fakt dziejowy	fakt znany historykom
Fakty historyczne	fakty poznane przez historyków (podzbiór faktów dziejowych)
Fideizm	fides - wiara - (XIXw) wiara jest dziedziną autonomiczną dającą odpowiedzi na pytania dla rozumu niedostępne i w związku z tym, nie należy wkraczać w dziedzinę wiary, rozumem. Wiara odrzuca rozum i nauki szczegółowe, jest samowystarczalna. (sekty)
Fizykalizm	bogatsza forma redukcjonizmu - odmiana redukcjonizmu, według której całą rzeczywistość da się sprowadzić do poziomu fizyki (fizyka - królowa nauk). Jest to postawa błędna, ponieważ nie da się fizycznie udowodnić, czy istnieją zjawiska fizyczne - błąd dotyczy tu metodologii stosowanej przez fizykalistów.
Friderich Nietzche	był następcą Kalliklesa - kult nadczłowieka - pogardzał Sokratesem i Chrześcijanami (i całą tą masą). Krytykował Chrześcijaństwo jako ideę która krępuje ludzką wolę
Fruktualizm	skrajni wegetarianie - nie jedzą nic żywego np.: roślin, zwierząt. Jabłko można zjeść dopiero jak spadnie - nie denerwować jabłka.
Gebels	Anton Makarenko był jego mistrzem - Gebels udoskonalił teorie Makarenki
Hegel	XVIIIw - nawiązanie do dialektycznej wizji bytu. Jego "uczniami” byli twórcy marksizmu: Marks i Engels - dialektyczny materializm Był skrajnym dialektykiem, według niego nawet Logos jest sprzeczny
Heraklit z Efezu	miał duży wpływ na dzieje filozofii. Pierwszy uważał, że to co jest najważniejsze w bycie, to jego zmienność. Uznał wojnę za koncepcję wszechrzeczy, jako ścieranie się sprzeczności: gorąco-zimno, mokro-sucho itp. Dziwił się czemu świat mimo sprzeczności wewnętrznych istnieje.
Historia	nauka o dziejach
Historiozofia	filozofia dziejów - bada mechanizmy przemian dziejowych, dlaczego w dziejach wszystko jest płynne, co jest u podstaw zmian dziejowych. Czy dzieje są dziełem przypadkowym, czy jest w tym jakiś cel, porządek. Ku czemu zmierzają dzieje.„O dziełach decydują wybitne jednostki.” Historiozofia umożliwia klasyfikację dziejów.
Historyzm	odmian temporyzmu i relatywizmu - pogląd według którego, poglądy i wartości tworzy epoka na jej użytek i nie nabierają walorów absolutyzmu w żadnym momencie procesu dziejowego.Nie ma praw ponad historycznych. Historyzm zwalnia z polemiki: Co pan!To było dobre w średniowieczu!
Homeostaza	Utrzymywanie stałej równowagi
Immoralizm	Odrzucenie rangi i znaczenia moralności. „Radośnie jest sieknąć kogoś szabelką”.
Indyferent. płytko utylitarna postawa	(brak użyteczności). Refleksja światopoglądowa jest bezużyteczna dla życia
Indyferentna sceptyczna motywacja	postawa wątpiąca - powątpiewanie w możliwość rozstrzygnięć jednoznacznych, niewątpliwych, prawdziwych. Cel jest wątpliwy. Argument: istnieje bardzo wiele rozstrzygnięć, ich wielość wskazuje na nieistnienie prawdy. Jego błąd: Nie ma logicznego przejścia, pomiędzy wielością odpowiedzi a odpowiedzią prawdziwą. Jeżeli wszystko jest wątpliwe, jego zdanie też jest wątpliwe - wewnętrzna sprzeczność!! Wątpliwe jest np.: istnienie przepaści. Wszystko jest wątpliwe - skrajny sceptyk popada w absurd.
Indyferentyzm	postawa deklarowanej obojętności w stosunku do refleksji światopoglądowej (religii itp.)
Indywidualizm	J.Rosseau - Jedynym rzeczywistym bytem jest jednostka. Życie społeczne nie wynika z życia człowieka i ma tylko czemuś służyć. Życie społeczne jest czymś sztucznym.
Introspekcja	to sposób poznawania swoich stanów świadomości. Mieć świadomość samego siebie
Introwertyk	człowiek który skupia się na swoim życiu duchowym, refleksji, stanach świadomości. Mało czynny zewnętrznie
Inżynieria społeczna	dziedzina poznania i kierowania społeczeństwem. Pragnienie dobra przez powołanie sztabu naukowców, uczonych. Naukowe kierowanie społecznością - później stało się manipulacją ludźmi
Irracjonalizm	pogląd według którego najwyższe prawdy nie są osiągalne rozumem ani doświadczeniem. Można je tylko poznać za pomocą miłości, wiary, intuicji (romantycy) z wykluczeniem rozumu. Ideologie irracjonalne, opierają się na uczuciach np.: Hitleryzm, Stalinizm itp.
Izonomia	system równoprawności obywateli co do prawa (stałość prawa). Kobiety i przyjezdni nie mieli praw równości jak męższczyzna
J. La Hettne	napisał „ Człowiek maszyna” - opisał człowieka jako maszynę: zawory, przeguby.Człowiek nie ma znaczenia - mechanizm mniej, czy więcej?
John Locke	ur. 1704 - prekursor liberalizmu
Jońska szkoła filozofii przyrody	nie w pojęciu instytucji, a grona ludzi posiadających wspólnotę myślową, intelektualną, duchową. Interesowali się przyrodą w ujęciu filozoficznym a nie mitologicznym: Tales z Miletu, Anaksymander, Anaksymenes ,Heraklit z Efezu,
Kallikles	silni robią co chcą, słabi cierpią bo muszą. Jeżeli ktoś ma być silny, ma odrzucić prawo, moralność i ciupać wszystkich, oraz nie dać się złapać Moralność ma wartość instrumenu - pęta silnych.
Kauzalizm	causa-przyczyna - odmiana determinizmu - pogląd według którego w bycie występują związki przyczynowo skutkowe.Jeśli chcemy wyjaśniać skutek, musimy podać przyczynę. Nic nie dzieje się bez przyczyny i wszystko ma swój skutek. Według tego poglądu człowiek nie ma woli, a podlega związkowi przyczynowo-skutkowemu oraz nie ma odpowiedzialności
Kolektyw	decyduje o wszystkim, a jednostka to tylko mały trybik
Kompetencje merytoryczne	zakres w którym można stawiać pytania dotyczące nauki
Komunizm itp.	jeżeli jednostka kształtuje się w grupie, to czemu nie kształtuje się ona, tak jak my tego chcemy. Kolektyw decyduje (tak jak chcemy) i na niego spada odpowiedzialność
Konsumpcjonizm, konsumeryzm	postawa, która za wyznacznik wartości życia, jakość życia, uważa wielkość osiągnięcia pozycji konsumpcji, zgromadzenia dóbr materialnych
Konwencjonalizm	pogląd według którego, prawda wartości, normy i instytucje mają pogląd umowny i nie odzwierciedlają istoty życia społecznego. Wszystko jest względne, realna jest tylko siła. Słabi cierpią bo muszą, są sobie sami winni
Kratylos	hiraklitejczyk - Rozważał nad absurdalnością świata - uznał że nie warto nic mówić, bo jest to rzucanie słów na wiatr. Według niego świat jest: zmienny, absurdalny a rozum bezsilny
Kreacjonizm	pogląd według którego świat jest stworzony przez Boga (nie dotyczy ich osobliwość kosmiczna). Dotyczy wyłącznie Chrześcijan i Judaistów. W religiach innych bogowie budują świat z czegoś. Pogląd ten obejmuje stwórczą moc Boga oraz osobową jego formę (teizm). Istnieje relacja między Bogiem a światem
Krytycyzm	postawa refleksji, analizy - nie jest indyferentna Bez krytycyzmu - odrzucenie tez bez zbadania problemu, bez namysłu
Liberalizm	opcja skierowana przeciw tyranii-totalitaryzmowi
Libertas	wolność (religii, własności itp.)
Libertynizm	libertyn fr. - uważali że uwolnili się z pod wpływu władzy, moralności religii. Hasło: Róbta co chceta
Logika	jest nauką szczegółową, była podstawą dla myślenia filozoficznego
Logos	istnieje nad światem - słowo, rozum, ponadświatowy byt doskonały ( Biblia - Na początku było Słowo )
Materializm	postawa, przyjęcie takich wartości, na szczycie, których stoją pieniądze, władza, awans itp. Inne wartości mają charakter służalczy, instrumentalny
Materializm filoz.	pogląd według którego istnieje tylko materia w bycie. Wszystkie zjawiska w świecie mają charakter materialny np.: życie, świadomość. Nie ma żadnej formy duchowej - pogląd ateistyczny
Materializm społeczny	ożywia rynek, zwiększa popyt, wskaźniki ekonomiczne rosną - pozytywne
Mądrość	całościowe ujęcie wiedzy, poprzez jej zasady; posiadanie adekwatnego poglądu; umiejętności odróżnienia prawdy i fałszu, dobra i zła; znajomość słusznych norm postępowania, przy czym wszystkie te uposażenia muszą się wyrażać w myśli i czynie
Mechanicyzm	wszystkie teorie i zjawiska, da się sprowadzić do poziomu mechanicznego i mechaniki. (mechanika - królowa nauk)
Mechanika Newtonowska	umożliwia sprowadzenie wszystkiego do mechaniki np.: prąd płynie
Metafizyka	outologia - teoria bytu - wszystko co istnieje (najszerszy dział filozofii)
Monizm	pogląd według którego w bycie występuje tylko jedna substancja. Nie każdy monista jest materialistą, ale każdy materialista jest monistą. Jest monizm spirytualistyczny i materialistyczny
Monizm panteistyczny	różnorodność świata jest ułudą, świat jest jednorodny w Bogu. W azjatyckich religiach -niebyt jest lepszy od bytu. U nas byt jest lepszy od niebytu
Naturalizm	pogląd, według którego człowiek jest częścią przyrody. Nie ma różnic jakościowych między człowiekiem a przyrodą
Nauka szczegółowa	każda z nauk wybiera z całej rzeczywistości jeden szczegół (kawałek) dla badania
New Age	deklarują odchodzenie rzeczy w przeszłość i zastępowanie ich nowymi
Osobliwość kosmiczna	punkt w którym zatracają się prawa fizyki, tego punktu nie można przekroczyć - granica rozszerzalności świata
Pacyfizm	błędnie broni poglądu nie zabijaj. Przed napadem na kraj, wpuszcza się pacyfistów, żeby osłabić obronność kraju
Panta rhei	wszystko płynie, przemija, rzeka zdarzeń, strumień świadomości
Panteizm	wyznają wszelkie religie idealistyczne (sekty, itp.)
Państwo - Umowa 1	państwo chroni prawa jednostki do: życia, wolności (liberalizm). W społeczeństwie ma nie być stresu. Na zewnątrz broni niepodległości . Państwo jest obojętne aksjologicznie. Granicą wolności człowieka, jest wolność drugiego człowieka.
Państwo - Umowa 1 - Tomasz Hobes	zwolennik silnej władzy (opozycja do liberalizmu). Według niego stanem naturalnym człowieka jest wojna. Dzikość jest naturą człowieka Państwo jest taką umową, by jako instytucja silna , chroniła człowieka przed drugim człowiekiem. Ludzie oddali wszystkie swoje prawa władzy za cenę spokoju. Cel państwa: Siłą zachować porządek (państwo jest batem).
Paradox nieskończony	wymyślony przez B.Bolzomo - zbiór nieskończony. Każda część zbioru jest równa całemu konkretnemu zbiorowi
Permenides z Elei i Zenon z Elei	byli wybitnymi apriorystami. Pierwsi użyli słowa BYT, uznawali rozum jako jedyne źródło poznania . W świecie może istnieć tylko to co jest logiczne. Co jest sprzeczne wewnętrznie (absurdalne) nie może istnieć: bezdzietna matka; nieważka materia; a i nie a; kwadratowe koło.
Perykles	Ateny -ogłosił że teraz istnieje społeczeństwo hierarchiczne, ale istnieje możliwość awansu (sytuacja społeczna jednostki nie zależy od urodzenia, a od walorów indywidualnych). Powstaje wybieralność najlepszych na urzędy. Najlepsi mają sprawować władzę, jak ktoś niezamożny obejmie urząd, dostanie pensję - płatne urzędy. Istnieje obowiązek uczestnictwa w wyborach demokratycznych. Demokracja jest pojęciem późniejszym, Perykles nazywał go izonomią, Według niego życie jest idealne
Phileo	miłuję
Philosophia	umiłowanie mądrości - twórca nazwy Pitagoras
Philosophos	ten, który umiłował mądrość
Pluralizm	pogląd według którego w bycie istnieje wiele substancji różnej natury np.: żywioły
Pluralizm społeczny	społeczeństwo z wieloma poglądami równoprawnymi (teoria) i równouprawnionymi (praktyka)
Pluralizm stanowisk	wielość stanowisk
płytko utylitarny sposób myślenia	utilitas - użyteczność - życie w kategoriach wyłącznie pożytku z pominięciem dobra i zła np.: nie wszyscy Niemcy byli hitlerowcami z przekonania, a z pożytku
Postawa deklarowana	to coś, do czego się przyznaje, identyfikuje werbalnie (słownie).
Postawa realizowana	daje się świadectwo swoim życiem
Praktyczny materializm	dobra mające niską wartość, wywyższa się na samą górę
Prawo podmiotowe	wolność. Co zakłóca wolność? Wszystko co ingeruje w wolność jednostki!
Protagoras z Abdery	uczeń i następca Demokryta - Vw pne Ateny „Złoty okres” czyli szczytowy rozwój filozofii, szkolnictwa - Człowiek jest miarą wszechrzeczy. Nie ma obiektywnej prawdy, dobra, są one subiektywne. „Dobro” - Dla kogo? To zależy? U Protagorasa relatywizm przyjął postać subiektywizmu. Dobro zależy od jednostki. Nie ma praw ponad jednostkowych, ile prawd tyle poglądów - każdy ma swoje.
Psychologia	badanie duszy
Racjonaliści aprioryści	odmiana racjonalizmu - nie byli ateistami ani materialistami
Racjonalizm	jedynymi drogami do poznania prawdy są rozum (nauki i filozofie) z odrzuceniem miłości, wiary, intuicji jako dróg poznania (filozofia oświecenia)
Realizm metafizyczny	pogląd afirmujący byt obiektywny świata. Świat jest realnym bytem, który możemy studiować
Redukcjonizm	pogląd, według którego zjawiska złożone (wyższego rzędu) dadzą się co do swojej istoty, sprowadzić do zjawisk prostszych. Wszystkie teorie złożone, dadzą się wyrazić w języku teorii wyjaśniającej zjawiska prostsze
Referendum	ustala normy na jakiś czas
Regres nauki scjentycznej	dotyczy metodologii i zawężenia zakresu specjalizacji
Relatywizm	pogląd według którego prawda i wartości są względne
Relatywizm i konwencjonalizm	wszystko jest względne i umowne. Pojęcie „inaczej” - tak samo, ale jakoś inaczej
Rewolucjoniści	naciupać elicie i stworzyć niebo dla ludu. Stworzyli „wroga ludu” , a potem gilotynka
Sapientia	mądrość
Scientia	nauka
Scientyzm	prąd filozoficzny XIX-XX w, według którego jedyną drogą prawidłowego poznania świata, jest uprawianie nauk szczegółowych, przede wszystkim nauk przyrodniczych. Te problemy są sensowne, które mieszczą się w obrębie nauk szczegółowych, bądź dadzą się wyrazić w tym języku. Wszystkie inne pytania są pozorne, bezsensowne, nierozstrzygalne, źle postawione. Pytania nierozstrzygalne trzeba przekształcić. Scientyzm jest postawą antyfilozoficzną i postawą idyferentną. Nie można być człowiekiem wykształconym i wierzącym równocześnie
Sensualizm	zawężona postać empiryzmu - pogląd według którego tylko doświadczenie zmysłowe się liczy (zewnętrzne). Na początku tabula karta, a potem wszystko chłonie się z zewnątrz. Negacja doświadczeń wewnętrznych,stanów świadomości
Socjologia	nauka o społeczeństwie
Socjologizm	pogląd według którego, poglądy i wartości kreują grupy społeczna na swój użytek. Nie ma prawd ponad grupowych. Jednostka w socjologiźmie jest wytworem mechanicznym tej grupy, jej przejawem (epitofenomen)
Socjotechnika	ma być z założenia neutralna aksjologicznie, obojętna na wartości. Zespół procedur pozwalających manipulować świadomością, nastrojami społeczeństwa w sposób dla niego niezauważalny, za pomocą psychologii, socjologii itp. (neutralność do wynajęcia) np.: w TV : mądry i przygłupek
Sofistyka jałowa	pokrętne gadanie, kręcenie
Sofiści	założyciel Protagoras - sofia-mądrość - uczyli mądrości praktycznej: logika, retoryka, poetyka, mimika, robienie interesów, autoprezentacja, muzyka, ogłada. Przygotowywali kandydatów (sztaby wyborcze), broni w sądach (w sądach trzeba było dowieść niewinności, dzisiaj należy dowieść winy),stosowali sztuczki socjotechniczne opłacali klakierów, urabiali opinię społeczną. Badali rzeczywistość społeczną - izonomia w praktyce
Sofizmat	o pozorach prawdy np.: Ktoś chce obalić ewidentną prawdę sztuczkami. Robi to tak dobrze iż ciężko go zgiąć
Sokrates	przeciwnik relatywizmu - jest intelektualistą. Według niego, relatywizm wynika z deletantyzmu. Zło płynie z braku rozeznania intelektualnego i niewiedzy. Wola idzie tylko za rozumem. Człowiek rozumny nie czyni zła. Gdy się rozezna dobro i zło, to zło zniknie. Ustalił i krytykował błędy aksjologiczne.
Sophia	mądrość
Sophoi	całościowo
Sophos	mędrzec
Spirytualizm	spirytualis - znaczy duchowy - pogląd afirmujący istnienie substancji duchowej i uznający jej wiodącą rolę w życiu. Uznaje istnienie duszy i Boga. Spirytualista nie neguje istnienia materii z wyjątkiem, skrajnego spirytualizmu, który neguje istnienie materii.
Społeczeństwo	pierwsze społeczeństwa były wynikiem umowy, a państwo jest jej wynikiem
Stadio	argument na nieistnienie ruchu - paradox - Nie da się odszukać prędkości względem przestrzeni i każdego obserwatora. Np.: prędkość Ziemi w kosmosie? - absurd. Prędkość względna - absurd. Trzy rydwany pędzą lecz między nimi prędkość równa jest zeru - są w bezruchu
Sytuacjonizm	ma pozory prawdziwości - odmiana relatywizmu - pogląd według którego, prawdę i wartości kreuje ludzkie sumienie w konkretnej sytuacji. Ten sam czyn może być raz dobry, a raz zły, zależnie od sytuacji
Szkoła Elea-ci	w miasteczku Elea - klasyczna szkoła racjonalistyczna - aprioryzm. Świat można i należy badać rozumem, bez udziału doświadczenia: Perminides i Zenon z Elei, Peryles, Protagoras
Świadomość moralna	domniemanie słuszności czynów przez przewidywanie ich skutków
Tales z Miletu	zmierzył Egipcjanom piramidy, badał zaćmienie słońca, stworzył pierwsza manufakturę - podział pracy. Zrobił interes na oliwkach,a pieniądze przeznaczył na podróże po świecie. Szukał arche
Teleologizm	finalizm - odmiana determinizmu - pogląd, według którego w bycie występuje celowość. Byt jest uporządkowany w sposób celowy. Czemu służy? Dlaczego? Motyw? - Złożony świadomy cel działania. Świadomość powstała bezcelowo, ale ma jakąś przyczynę. Jest jakaś celowość, że powstał człowiek. Teleologizm ma problem z dobrem i złem. Jaki jest cel zła, cierpienia? Czy zło nie zakłóca celowości świata?
Temporalizm	odmian relatywizmu - pogląd według którego, poglądy zmieniają się w czasie. Nie ma prawd i wartości ponad czasowych. Co było złe, teraz jest dobre - czas zmienił wartości. Czas relatywizuje wartości moralne.
Tempos	czas
Teologia	stworzenie świata - kreacjonizm świata
Trazymach	silny załatwia słabego, ale elity jest nie wiele i musi używać: podstępu, siły, strachu, kłamstwa, przemocy. Masa jest groźna i może załatwić elitę, dlatego elita wprowadza moralności i prawo, które wtłacza w masę żeby ją skrępować - krępowanie dziarskiej mas. Teraz prawo i moralność służy elicie, a masa jest całkowicie pogrążona
Utopia	O Topos - miejsce którego nie ma (doskonałe)
Utopia (Conte)	żeby człowiek był szczęśliwy, musi swoje życie-los oddać w ręce naukowców. Według niego w tej utopi, będzie miejsce na miłość. Jego poglądy są niepoprawne, niedobre - utopijne - przesadne znaczenie nauk szczegółowych
Utopijne myślenie	oderwane od realiów
Vifredo Pareto	stworzył (pierwotną) teorię krążenia elit . W dziejach odbywa się zmiana elit krwawo i bezkrwawo
Walory jednostki	pięknie mówić, przemawiać; umieć przekonywać, zjednywać ludzi;sztuka dowodzenia;ogłada;spryt
Wariabilizm	wszystko się zmienia - osnową świata jest zmienność. Jego konsekwencją jest niepoznawalność świata - agnostycyzm. Rozum sprzeczny z rzeczywistością - nie ma stałości w świecie i poznaniu, wiedza jest chwilowa. Dialektycy uznają wariabilizm i w pewnej części agnostycyzm
Woluntaryzm	wola - w antropologii filozoficznej, pogląd według którego, osnową człowieczeństwa są akty woli: uczucia, pragnienia, marzenia, niechęci, pożądania. Bogactwem człowieka jest szeroki zakres akcji wolincjonarnych. Wolność polega na możliwości realizacji wszelakich aktów wolincjonarnych be oporów wewnętrznych i bez przeszkód zewnętrznych.
Woluntaryzm - pardox	woluntarysta to człowiek kierowany aktami woli, a jest to brak wolności. W wolutaryźmie człowiek jest zewnątrz sterowny i wpada w sidła socjotechników. Jest również wewnątrz sterowny, bo wybiera silniejsze akty woli - i nie panuje nad nimi.
Wychowanie kolektywne	zespół cech, które mają ujednolicać

---