PRAWO ROLNE

1.Pojęcie prawa rolnego-jego przedmiot i źródła.

Definicja prawa rolnego była różnie sprecyzowana i zmieniała się na przestrzeni czasu.

Początkowo XIX/Xx wiek była def. Prawa agrarnego-czyli grupa przepisów głownie administracyjnych związana reformą rolną, uwłaszczeniem chłopów. Była to grupa norm regulujących kształtowanie struktury agrarnej i terytorialnej gospodarki wiejskiej jak też regulujących organizację i ochronę procesu produkcji.

1945-1955 zaczęto prawo rolne pojmować jako prawny instrument całościowej, socjalistycznej przebudowy ustroju rolnego w Polsce-w duchu kolektywizacji.

W latach 50-60 pojawiło się nowe podejście do p. rolnego jako odrębną gałąź prawa(normy administracyjno prawne i cywilnoprawne, które łączył przedmiot oddziaływania.

Pojęcie:

Prawo rolne to zespół instytucji i rozwiązań prawnych o charakterze szczególnym i podyktowanych specyfiką rolnictwa jako odrębnego działu gospodarki, które tworzą ramy prawne(strukturalne i techniczne) działalności produkcyjnej w rolnictwie jak też dla przetwarzania i obrotu produktami rolnymi.

WYK. prawo rolne -prawo wyodrębnione i jest w formie kształtowania przystosowania prawa polskiego do przepisów U.E.

Obszary w Prawie rolnym:

1.Kształtowanie stos. Własnościowych-poprzez sys. Inst. cywilnoprawnych regulowany obrót nieruchomościami

2.Organizowanie produkcji rolnej-ukształtowanie rynku rolnego, system umów cywilnoprawnych -umowa kontraktacji +dodatkowe porozumienia. Wszystkie dost. Umowy się wykorzystuje np. umowa o roboty budowlane

3.Organizowanie urządzeń rolnych, otoczenia rolnictwa -pozostawienie woli właściciela

Źródła:

1.Konstytucja

2.Ustawy szczególne(ustawodawstwo strukturalne dot. organizacji rynków rolnych forma organizacyjnych producentów rolnych, przetwórstwo produktów rolnych)

3.Rozporządzenia

4.Umowy międzynarodowe

#zasadnicze działy prawa rolnego

1dot.struktury agrarnej, pozycji prawnej poszczególnych grup producentów

2.Prawo żywnościowe

3.Organizacja rynku rolnego

2.PODSTAWOWE INSTYTUCJE PRAWNE KSZTAŁTUJĄCE USTRÓJ ROLNY
W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM

Czasy współczesne charakteryzują się powszechnym odchodzeniem od kolektywizacji rolnictwa. Niemniej jednak w wielu krajach, zwłaszcza na Wschodzie, kolektywizacja wycisnęła niezwykle silne piętno. Kolektywizacja rolnictwa stanowi również część historii najnowszej rolnictwa w naszym Kraju.

Kolektywizacja rolnictwa realizowana w XX w. Była próbą wdrożenia do praktyki założeń doktryny komunistycznej w myśl której własność prywatnych środków produkcji powinna być zniesiona. W przemyśle
i handlu drogą do realizacji tego celu była przede wszystkim nacjonalizacja, czyli przejęcie odnośnego mienia na rzecz państwa, w rolnictwie natomiast—kolektywizacja, czyli tworzenia wielkich gospodarstw wspólnych. Realizacja polityki kolektywizacyjnej przebiegała również poszczególnych krajach, z tym że wzorcem dla wszystkich krajów komunistycznych był model radziecki, skądinąd zresztą najbardziej radykalny.

Specyficzną cechą tego modelu była natychmiastowa nacjonalizacja ziemi. Została ona zrealizowana już
w pierwszym dniu rewolucji dekretem o ziemi z 8 listopada 1917 r. Jego uzupełnieniem było prawo
o socjalizacji ziemi z 19 lutego 1918 r. regulujące stosunki władania znacjonalizowaną ziemią. Ustawodawstwo to położyło kres wielkiej własności ziemskiej, utrzymywało natomiast nienaruszone chłopskie władanie ziemią w formie użytkowania ziemią państwową. Jednocześnie wszakże podjęto pierwsze próby—na razie dobrowolne—organizowania gospodarstw kolektywnych. Wypróbowywano wówczas trzy formy gospodarstwa kolektywnego, a w szczególności 1) komuna, 2)artel, 3) towarzystwo uprawy ziemi. Komuna była typem zrzeszenia, w którym do gospodarki wspólnej włączono wszelkie środki produkcji. Nadto w większym lub mniejszym stopniu w komunach tworzono elementy wspólnoty pozaprodukcyjnej. Artel zakładał połączenie tylko podstawowych środków produkcji , w tym zwłaszcza ziemi i inwentarza żywego i martwego, pozostawiano natomiast w indywidualnym władaniu członka artelu jego dom mieszkalny i działkę przyzagrodową pozwalającą ma prowadzenie gospodarstwa pomocniczego. Elementów wspólnoty pozaprodukcyjnej w zasadzie w artelu nie było. Wynagrodzenie za pracę w artelu było specyficzne. Mianowicie wprowadzono tzw. Dniówki obrachunkowe uzależniające ich wysokość od wypracowanego przez kołchoz dochodu; były one powszechnie wypłacane w znacznej części w naturze. W ten sposób przerzucano na kołchoźników ryzyko gospodarcze działalności kołchozów. Towarzystwa uprawy ziemi zakładały wspólne dokonywanie zabiegów agrotechnicznych, jednak bez łączenia środków produkcji. Zresztą nie odegrały one większej roli, w przeciwieństwie do komuny i artelu.

Artel stał się podstawową formą gospodarki kolektywnej w Związku Radzieckim od chwili wprowadzenia powszechnej kolektywizacji. Hasłem do niej stały się uchwały XVI Wszechzwiązkowej Konferencji Partyjnej
z 1929 r. W rzeczy samej w ciągu zaledwie kilku lat kolektywizację w zasadzie zakończono. Była ona przeprowadzona z zastosowaniem środków szczególnie drastycznych. Na terenie całego kraju podjęto walkę
z tzw. Kułakami, czyli zamożniejszymi chłopami, których pozbawiono majątku., a w wielu przypadkach deportowano na tereny Azji Środkowej i Syberii.

Co się tyczy strony prawnej zagadnienia, to artel uznano za zasadnicze ogniwo ruchu kołchozowego. Początkowo obowiązywał statut artelu z 1930 r. Wszelako po zakończeniu kolektywizacji w roku 1935 r. przyjęto statut wzorcowy artelu, niedopuszczający odchyleń. jego ustawowy charakter został potwierdzony
w konstytucji stalinowskiej z 1936 r. statut ten był podstawą ruchu kołchozowego aż do 1969 r. rolnictwo indywidualne uległo praktycznie likwidacji (ustawowym potwierdzeniem tego faktu było ustawowe ograniczenie w 1939 r. możności indywidualnego posiadania ziemi do 1 ha).

Model radziecki był powszechnie stosowany w krajach obozu socjalistycznego, z tym wszakże, że
w europejskich krajach tzw. demokracji ludowej nie stosowano powszechnej nacjonalizacji ziemi.

Instrumentami polityki rolnej dotyczącej czynnika kapitałowego było ustawodawstwo oddłużeniowe. W Polsce zastosowano je na szerszą skalę właśnie w okresie międzywojennym—jako skutek kryzysu ekonomicznego początku lat trzydziestych (w zasadzie jako początek tego kryzysu przyjmuje się krach na giełdzie nowojorskiej, jaki wystąpił jesienią 1929 . )ponieważ w latach poprzedzających kryzys istniała dobra koniunktura, a kredyt był łatwo dostępny, przeto gwałtowne załamanie się koniunktury spowodowało masową niewypłacalność rolników.

Interwencja państwa szła w dwóch kierunkach:

1. konwersji (przekształcenia) długów rolniczych,

2. ustanowienia specjalnych procedur ułatwiających oddłużenie.

Oddłużenie następowało dwutorowo, w zależności od tego, czy wierzycielami były banki, czy też inne podmioty. W stosunku do wszystkich wierzycieli wymagalność długów rolniczych powstałych przed 1 lipca 1932 r. ulegała zawieszeniu z mocy samego prawa do 1 września 1938 r. nadto w ciągu 3 lat długi rolnicze mogły być spłacone papierami wartościowymi. Przepisy oddłużeniowe chroniły przede wszystkim gospodarstwa chłopskie, wywierając nacisk na właścicieli większych majątków w kierunku ich parcelacji bądź likwidacji.

Interwencjonizm amerykański jest o tyle charakterystyczny, że po raz pierwszy zastosowano go w odniesieniu do rynku rolnego.

W 1929 r. nastąpił wielki kryzys i trwał przez kilka lat. W 1932 r. dochód rolniczy brutto spadł o 54%. Ponieważ w okresie poprzedniej prosperity farmerzy szeroko korzystali z kredytu, w ogromnej mierze stali się niewypłacalni. Doprowadziło to do demonstracji i akcji uniemożliwienia egzekucji wdrażanych przez wierzycieli.

W tej sytuacji prezydent Roosevelt podpisał 12 maja 1933 r. tzw. Agricultural Adjustment Act, 1933. Akt ten był punktem wyjścia dla wielu innych ustaw, rozszerzających bądź modyfikujących jego treść. Ich istotą był:

1. system zakupów państwowych,

2. ograniczenie produkcji przez zmniejszenie powierzchni upraw lub zmniejszenie stada zwierząt.

System zakupów państwowych opierał się na założeniu, że rozwój ekonomiczny rolnictwa i przemysłu był nierównomierny, co doprowadziło do silnej koncentracji przemysłu, przy stosunkowo słabej koncentracji rolnictwa. Uznano zatem, że ostatni okres równowagi przypadał na lata 1910-1914 i ten właśnie okres przyjęto jako bazowy. Jeżeli zatem cena giełdowa produktów rolnych była niższa od tej, jaka wynikałaby z relacji cen
z okresu bazowego, państwo dopłacało różnicę.

System ten był powiązany zrazu ze wspomnianym wyżej ograniczeniami produkcji. Gdy Sąd Najwyższy w 1936 r. uznał klauzule ograniczające za sprzeczne z konstytucją, doszło do zmiany ustawodawstwa, ale jego zasadniczy kierunek był podtrzymany.

System amerykański opierał się na zasadzie „dobrowolności”, ale dość swoiście pojętej. Mianowicie Min. Rolnictwa zawierał porozumienia ze związkami farmerów, względnie kupców co do cen i warunków sprzedaży. Niekiedy porozumienia te mogły się przekształcić w obowiązkowe. Na przykład stosownie do Agricultural Marketing Agreement Act,1937 Min. Rolnictwa może zarządzić referendum wśród producentów danego produktu co do warunków porozumienia. Jeżeli 2/3 producentów reprezentujących 2/3 wolumenu produkcji wyrazi zgodę na treść porozumienia, minister może wydać „zarządzenie rynkowe” wiążące wszystkich handlujących danym produktem. Zarządzenie może obejmować nie tylko ceny, ale także kontyngenty danych produktów.

Z czasem system ten doskonalono. Ze względu na rosnące zapasy wprowadzano możliwość składowania zakupionych produktów u farmerów. Gdyby w tym czasie ceny danego produktu zwyżkowały, farmer partycypował w tej zwyżce do określonych granic.

3- podaj definicje legalne gospodarstwa rolnego.

Art. 553.

Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami

lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić

zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa

Art. 554.

Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie

ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub

gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo

zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do

wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia,

a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie

można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.

Gospodarstwo rolne to podstawowa jednostka wytwórcza w rolnictwie - warsztat pracy rolnika. Pojecie gospodarstwa rolnego może funkcjonować na płaszczyźnie ekonomicznej i prawnej

Ujecie ekonomiczne- za gospodarstwo rolne uważa się celowo zorganizowany zespół ludzi , ziemi i innych środków produkcji , którego zadaniem jest wytworzenie produktów rolnych poprzez uprawę ziemi, chów zwierząt. W pojęciu tym dr Nadler wyróżnił 4 podstawowe składniki:

• Ziemia- grunty, gleba jako przestrzenne środowisko produkcji rolnej, podstawowy środek produkcji plus róż Ne urzadzenia , zapasy. To też szczególny rodzaj kapitału.

• Kapitał- trwałe i obrotowe środki produkcji a także srodki finansowe

• Czynnik pracy- zasoby siły roboczej w gospodarstwie-praca fizyczna. Art.55 zn 3 -nie ma o tym mowy-poj prawne.

• Organizacja- proces kierowania, podejmowania decyzji i zarządzania co do wykorzystania 3 poprzednich składników.

Organizacja rozumiana jako zarządzenie dzieli się na :

• Zewnętrzną-zespół norm prawnych które reguluja funkcjonowanie gospodarstwa rolnego. Prowadzący gospodarstwo rolne wybiera jeden ze sposobów prowadzenia gospodarstwa rolnego z ks.- sp jawna i sp komandytowa

• Wewnetrzna -system decyzyjny-decyzje podejmowane przez rolnika wewnątrz gospodarstwa

• Mieszana- sfera niewladczego działania administracji.

Ujęcie prawne- sytuacja jest bardziej skomplikowana. W zasadzie każdy akt prawny dotyczący jakiejś kwestii związanej z rolnictwem formułuje własną definicje gospodarstwa rolnego, która jest użyteczna na potrzeby regulacji tego aktu prawnego. Różne definicje gospodarstwa rolnego:

• Art. 55zn 3kc- dla obrotu prawnego definicja ( charakter przedmiotowo -funkcjonalny) ta ma znaczenie uniwersalne - służy obrotowi gospodarstwem rolnym lub innymi składnikami wchodzącymi w jego skład . gospodarstwo rolne jest pojęciem dynamicznym(jednostka będąca w ciągłym ruchu) a nie statycznym , inwentaż przynosi pożytki w postaci przychówku, który można zbywać. Kodeksowa regulacja stanowi próbę normatywnego skonstruowania ogólnego pojecia gospodarstwa rolnego, użytecznego na potrzeby nie tylko konstrukcji prawno rolnych regulowanych prawem cywilnym -stosowana jest zawsze gdy brak jest definicji ustawowej. Definicja ustawowa nieruchomości rolnej art. 46zn1:

Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą

być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie

produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

• Definicja regulowana przepisami o podatku rolnym. Przedmiotem opodatkowania są tylko grunty rolne będące przedmiotem własności i współwłasności o łącznej powierzchni min 1h gruntów rolnych bądź min 1h przeliczeniowy. „ Za gospodarstwo rolne dla celów podatku rolnego uważa się obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami oraz sklasyfikowanych w operatach ewidencyjnych jako użytki rolne , gruntów pod zabudowaniami związanych z prowadzeniem tego gospodarstwa o łącznej powierzchni przekraczającej 1ha lub o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 1ha przeliczeniowy stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej , osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej , w tym spółki nieposiadającej osobowości prawnej.” -def o char przedmiotowym

Obciążony podatkiem rolnym jest właściciel lub współwłaściciel gruntu rolnego mimo iż oddał w dzierżawę gospodarstwo rolne, choc mogą to w umowie uregulować -ale ustawa obowiązek nakłada na właściciela.

• Z prawnym określeniem gospodarstwa rolnego spotykamy się również w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników. 2 definicje- 2 cele:

Objecie ubezpieczeniem społecznym rolników

Art.. 84- Reg umowe z następcą - chodzi o przeniesienie prawa własności lub posiadania

samoistnego , składników wchodzących w skład gospodarstwa rolnego.

Przez gospodarstwo rolne „rozumie się każde gospodarstwo służce prowadzeniu

działalności rolniczej”. Art. 6

„każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności gospodarczej czyli działalności

w zakresie produkcji roślinnej, zwierzęcej , w tym ogrodniczej, sadowniczej,

pszczelarskiej, rybnej , leśnej.”(to ze skryptu)

Nie występuje tu czynnik ziemi. Definicja jest elastyczna, ujmuje funkcjonalna strone

Gospodarstwa rolnego.

4.GOSPODARSTWO ROLNE A PRZEDSIĘBIORSTWO ROLNE

Gospodarstwo rolne jest najstarszą, historycznie ukształtowaną jednostką wytwórczą w rolnictwie. Jego formy społeczno—gospodarcze ulegały zmianom na przestrzeni wieków. Nie wytwarza się jednak dla samej produkcji, ale by wprowadzić wytworzone produkty na rynek i osiągnąć dochód ze sprzedaży. To upodabnia gospodarstwo rolne do przedsiębiorstw funkcjonujących w innych dziedzinach gospodarki.

Znalazło to także wyraz w traktowaniu rolniczych jednostek wytwórczych w ujęciach ekonomicznych. Występują w nim dwa terminy, tj. GOSPODARSTWO ROLNE I PRZEDSIĘBIORSTWO ROLNE.

Za gospodarstwo rolne uważa się celowo zorganizowany zespół ludzi, ziemi i innych środków produkcji, którego zadaniem jest wytworzenie produktów rolniczych przez uprawę roślin i chów zwierząt. Jak zatem widać ekonomiczne pojęcie gospodarstwa rolnego jest konstruowane na podstawie kategorii czynników produkcji rolnej (ziemi, pracy, kapitału i organizacji). Są to czynniki odpowiednio wyodrębnione i zharmonizowane.

Z kolei ekonomiczną kategorię przedsiębiorstwa rolnego pojmuje się również jako rolniczą jednostkę wytwórczą, ale wytwarzającą produkty rolne lub świadczącą usługi na zewnątrz (na rynek). Stanowi ona organizm gospodarczy wyodrębniony ekonomicznie, organizacyjnie i prawnie, obejmujący takie same czynniki produkcji jak gospodarstwo rolne. Kryterium wyróżnienia jest zaś, niejednakowo wprawdzie rozumiana, towarowość produkcji.

Na warsztat rolny można patrzeć z dwojakiego punktu widzenia, tj. techniczno—produkcyjnego
i ekonomicznego. Z tym pierwszym wiąże się pojęcie gospodarstwa rolnego jako najmniejszej jednostki produkcyjnej rolnictwa w sferze produkcyjnej, w której następuje przetwarzanie jednych wartości użytkowych na inne. Natomiast przedsiębiorstwo rolne jest taką jednostką w sferze ekonomicznej i istnieje dzięki powiązaniu warsztatu rolnego ze światem zewnętrznym. Zachodzący w nim proces transformacji wartości zmierza do osiągnięcia najwyższej rentowności. Nie każde zatem gospodarstwo rolne jest przedsiębiorstwem. Okazuje się ostatecznie, że i w bardziej rozwiniętym ujęciu rozgraniczenie kategorii gospodarstwa
i przedsiębiorstwa rolnego opiera się na kryterium towarowości, ale wzbogaconym o szczegółowe przesłanki
o charakterze precyzującym.

Przechodząc do konstrukcji prawnych, należy stwierdzić, że wyrażenie „gospodarstwo rolne” ma różną treść
w zależności przede wszystkim od przedmiotu regulacji. Definicje legalne określają je, wychodząc od zespołu składników (ujęcie przedmiotowe) albo od określonej działalności (ujęcie funkcjonalne).

Również „przedsiębiorstwo” określa pojęcie wieloznaczne. W znaczeniu funkcjonalnym oznacza on stałą działalność zawodową, uprawianą samodzielnie w celach zarobkowych. Jest to więc pojęcie, które obejmuje zespół czynności w oznaczoną całość, wyróżnioną z uwagi na cechy aktywności. W obowiązującej regulacji prawnej znajduje ono najpełniejszy wyraz w rozumieniu „działalności gospodarczej” jako działalności zarobkowej, a także zawodowej, wykonywanej w sposób zorganizowany i ciągły. W znaczeniu przedmiotowym termin „przedsiębiorstwo” oznacza ogół odpowiednio zorganizowanych środków produkcji, tj. składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych. W tym sensie definiuje je art. 55¹ k.c. Wreszcie w znaczeniu podmiotowym omawiany tu termin określa podmiot praw
i obowiązków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Prawidłowością polskiego ustawodawstwa jest, z historycznego punktu widzenia, wyraźne rozdzielenie pojęć gospodarstwa rolnego i przedsiębiorstwa. W okresie gospodarki rynkowej również widoczne jest rozdzielenie pojęć gospodarstwa rolnego i przedsiębiorstwa. Mimo rozwoju rolnictwa i procesu jego komercjalizacji nie nastąpiło wyodrębnienie przedsiębiorstwa rolnego jako kategorii prawnej. Polskiemu prawu rolnemu takie pojęcie nie jest znane. Stwierdzenie to jednak nie stanowi przeszkody do wskazania nie tylko elementów ekonomicznego pojęcia tego przedsiębiorstwa w regulacji prawnej, ale także elementów, które są właściwe dla pojęcia prawnego , a które by wskazywały na to, że można określić kierunek ewolucji i mówić o procesie kształtowania się kategorii prawnej przedsiębiorstwa rolnego.

W ustawie o swobodzie działalności gospodarczej zawarta jest definicja działalności gospodarczej, jednak mimo szerokiego ujęcia zakresu regulacji, przepisów tej ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa, a także wynajmowania przez rolników pokoi i miejsc na ustawienie namiotów, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.

Niedo obrony byłoby twierdzenie, że działalność wytwórcza w rolnictwie nie może być traktowana jako działalność gospodarcza, a prowadzący ją rolnik nie uzyska statusu przedsiębiorcy. Taka wykładnia bowiem prowadziłaby do sprzeczności między tą regulacją a rozwiązaniami zawartymi w innych aktach prawnych. Na przykład w ustawie z 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych wyraźnie zalicza się do kategorii przedsiębiorców osoby fizyczne i prawne prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu, hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa oraz rybactwa śródlądowego. Ustawa o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 r. jako podatników traktuje podmioty prowadzące działalność gospodarczą, w tym rolników, w czym można widzieć przejaw zbliżenia prawnego statusu działalności rolniczej do innej działalności zarobkowej.

Widoczna jest zatem ewolucja regulacji prawnej od gospodarstwa rolnego do przedsiębiorstwa i kształtowanie się niektórych elementów właściwych dla prawnej kategorii przedsiębiorstwa rolnego. Jest to proces w toku.

5.Obrót nieruchomościami rolnym.

Przez obrót nieruchomościami rolnym należy rozumieć zmianę właściciela w drodze czynności prawnych. Przeniesienie własności nieruchomości może nastąpić w

1.Tzw.obrocie powszechnym-czyli na gruncie kodeksu cywilnego

2.Na podstawie przepisów szczególnych- dot. zwłaszcza zmiany właściciela nieruchomości rolnej stanowiącej własność Skarbu Państwa bądź w zamian za świadczenia emerytalno rentowe. W szerokim znaczeniu dotyczy zmiany własności dokonanej w drodze sądowego zniesienia współwłasności oraz dziedziczenia.

Szczególną formą obrotu nieruchomościami jest tzw. obrót rodzinny.

Formy obrotu rodzinnego:

1darowizna

2/dożywocie

3.Umowa z następcą

4.Umowa o przekazanie gosp. rolnego w zamian za rentę strukturalną

Począwszy od 1990 obowiązuje zasada swobody w przenoszeniu własności-ograniczeniem może nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców.

7 - Zasady obrotu własnościowego.

Do materii prawno rolnej należą 2 zagadnienia:

1. pojęcie nieruchomości rolnej, będącej przedmiotem obrotu art. 46zn1 kc

2. zbycie udziału we współwłasności nieruchomości art. 166§1 kc

Ad.1) Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą

być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie

produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

Definicja jest uregulowana przepisem ustawowym a nie rozporządzenia wykonawczego co może być uznane za wyraz stabilizowania własności. Nieruchomościami rolnymi są te , które rzeczywiście lub potencjalnie mogą służyć celom działalności wytwórczej w rolnictwie. Utrata rolnego charakteru przez nieruchomość rolna nastepuje na skutek wydania ostatecznej decyzji o wyłączeniu jej z produkcji rolnej z przeznaczeniem na cele nie związane z działalnością wytwórczą w rolnictwie.

Ad.2.) art 198 kc:

„Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli”. Prawo to doznaje ograniczeń w razie sprzedaży udziału we współwłasności nieruchomości rolnej , gdyż pozostałym współwłaścicielom służy prawo pierwokupu, jeżeli prowadzą gospodarstwo rolne na gruncie wspólnym. Zgodnie z regułami wykonywania prawa pierwokupu umowa sprzedaży może być sporządzona jedynie warunkowo. O treści tej umowy należy zawiadomić współwłaścicieli uprawnionych do prawa pierwokupu. Mają oni miesięczny termin do złożenia oświadczenia. Dopiero po upływie tego terminu lub gdy współwłaściciele wyrażnie się zrzekną prawa pierwokupu można dokonac definitywnego przeniesienia własności udziału lub części tego udziału.

Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy:

1. współwłaściciel prowadzący jednocześnie gospodarstwo rolne sprzedaje swój udział we współwłasności wraz z tym gospodarstwem

2. gdy nabywcą jest inny współwłaściciel lub osoba , która dziedziczyłaby gospodarstwo po sprzedawcy.

Prawo pierwokupu przysługuje wyłącznie przy sprzedaży udziału.

Nowela lipcowa - zniesienie norm obszarowych , kwalifikacji rolniczych.

8. OGRANICZENIA OBROTU NIERUCHOMOŚCIAMI ROLNYMI

Ograniczenia obrotu gruntami rolnymi w niektórych państwach Unii Europejskiej:

Ponieważ obrót nieruchomościami rolnymi w państwach UE poddany jest ustawodawstwu krajowemu, w wielu krajach stosuje się uregulowania ograniczające swobodę obrotu ziemią rolniczą. Chodzi głównie o zachowanie niepodzielności gospodarstwa, rozbudowany nadzór państwa nad obrotem, zakaz rozdrabniania struktury powierzchniowej poniżej ustawowego minimum, wymóg posiadania przez nabywcę kwalifikacji rolniczych, wyodrębnienie kryterium „rodzinnego gospodarstwa rolnego” korzystającego w szerokiej mierze z realizacji Wspólnej Polityki Rolnej.

FRANCJA: polityka strukturalna rolnictwa dokonywana jest przez zorganizowane przez państwo lokalne spółki cywilne o nazwie ”Spółki Urządzeń i Osadnictwa Rolnego”. Do spółek tych należy kontrola obrotu gruntami rolnymi o powierzchni powyżej 0,1 ha, a zwłaszcza przyznane im ustawowe prawo pierwokupu. Spółki mogą zawierać także umowy dzierżawy rolniczej na okres od 1 do 6 lat. Nabycie gruntów z zasobu spółki odbywa się w trybie przetargu publicznego i publicznej oceny kandydatów - nabywców. Wszyscy nabywcy muszą wykazać kwalifikacje rolnicze(teoretyczne, praktyczne). Nabywca zobowiązuje się, że przez co najmniej 15 lat będzie osobiście prowadził nabyte gospodarstwo i osobiście wykonywał część prac w tym gospodarstwie.

HISZPANIA: obrót ziemią rolną reguluje ustawa o modernizacji gospodarstw rolnych, którą objęte są „gospodarstwa priorytetowe”, do których zaliczane są: gospodarstwa rodzinne, gospodarstwa zorganizowane w postaci zespołowych form gospodarowania jako spółka prawa cywilnego oraz spółdzielnia. Wspomniana ustawa wprowadziła elastyczną normę dla poszczególnych regionów, ustalaną przez lokalny organ administracji terytorialnej, „minimalnej powierzchni uprawnej”, która przy zastosowaniu normalnych metod i standardów technicznych produkcji powinna przynosić „zadowalający dochód” . Żaden obrót prowadzący do podziału priorytetowego gospodarstwa rolnego pod rygorem nieważności umowy nie może powodować zmniejszenia powierzchni nieruchomości poniżej minimalnej powierzchni uprawnej. Ponadto właścicielom gospodarstw priorytetowych przysługuje ustawowe sąsiedzkie prawo pierwokupu.

NIEMCY: przeniesienie własności gruntu rolnego wymaga zgody organu administracyjnego. Brak zgody na podział gospodarstwa występuje najczęściej, jeżeli: ^transakcja przyczyni się do powstania „nieracjonalnej konfiguracji gruntów”; ^gospodarstwo rolne ulegnie nieuzasadnionemu gospodarczo podziałowi lub zmniejszeniu poniżej 1 ha powierzchni; ^ świadczenie nabywcy jest
w rażący sposób nieadekwatne do wartości gruntu liczonej według wartości dochodowej, a nie rynkowej gruntu.

DANIA: przy nabyciu nieruchomości rolnej, której obszar przekracza 30 ha, położonej w strefie rolnicze, nabywca musi: ^mieć ukończone 18 lat; ^posiadać obywatelstwo duńskie lub obywatelstwo państw UE lub EFTA i na podstawie przepisów tam obowiązujących mieć prawo nabycia nieruchomości położonej w Danii; ^nabywca, jego współmałżonek lub dzieci w chwili nabycia nieruchomości
w Danii nie mogą być właścicielami lub współwłaścicielami nieruchomości rolnej za granicą; ^osiedlić się na stałe na terytorium Danii w terminie 6 miesięcy od chwili nabycia nieruchomości; ^samodzielnie zarządzać nabytą nieruchomością oraz posiadać kwalifikacje uznane przez Ministerstwo Rolnictwa. W przypadku nieruchomości, której powierzchnia nie przekracza 30 ha, należy spełnić tylko 4 pierwsze przesłanki.

Oto kilka ograniczeń obrotu nieruchomościamy rolnymi w Polsce:

1. Ustawowe prawo pierwokupu w razie sprzedaży nieruchomości rolnej:

W razie sprzedaży przez współwłaściciela nieruchomości rolnej udziału we współwłasności lub w części tego udziału pozostałym współwłaścicielom przysługuje prawo pierwokupu, jeśli prowadzą gospodarstwo rolne na gruncie wspólnym. W takiej sytuacji z mocy k.c. bezwzględnie nieważna jest umowa bezwarunkowej sprzedaży udziału lub części tego udziału we współwłasności nieruchomości rolnej przez współwłaściciela tej nieruchomości. Wskazane prawo pierwokupu stosuje się także w razie sprzedaży lub części w prawie współużytkowania wieczystego nieruchomości rolnej.

Przesłanką skorzystania przez uprawnionego z prawa pierwokupu jest prowadzenie przez niego „gospodarstwa rolnego na gruncie wspólnym”(chodzi o „wspólny grunt” a nie o „wspólne gospodarstwo”).

Ale---prawo pierwokupu nie przysługuje jeśli współwłaściciel w ramach swojego udziału na wydzielonej faktycznie ze wspólnej nieruchomości działce gruntu prowadzi odrębne gospodarstwo rolne i sprzedaje swój udział pozostałym współwłaścicielom prowadzącym także to gospodarstwo rolne na gruncie wspólnym.

Prawo pierwokupu nie przysługuje także wtedy, gdy współwłaściciel prowadzący jednocześnie gospodarstwo rolne sprzedaje swój udział innemu współwłaścicielowi albo nabywcy, który gospodarstwem tym kieruje we własnym imieniu i na własny rachunek, który dziedziczyłby to gospodarstwo po sprzedawcy.

Prawo pierwokupu i prawo nabycia na rzecz Skarbu Państwa wyłącza też stosunek bliskości między stronami umowy, który powinien być stwierdzony przez notariusza w akcie notarialnym na podstawie oświadczeń stron.

Dzierżawcy przysługuje ustawowe prawo pierwokupu, jeżeli: dzierżawcą jest osoba fizyczna lub spółdzielnia produkcji rolnej; umowa dzierżawcy została zawarta w formie pisemnej z data pewną; sprzedającym jest osoba fizyczna lub osoba prawna inna niż ANR. Dzierżawca ma dodatkowe uprawnienie z tytułu ustawowego prawa pierwokupu, jeżeli sprzedaż nieruchomości rolnej miała na celu uzyskanie prawa do renty strukturalnej
i w wyniku zawartej umowy przekazano gospodarstwo rolne o powierzchni co najmniej 3 ha, a powierzchnia powiększonego gospodarstwa nie mogła być mniejsza niż 15 ha(+wymóg wykonywania umowy dzierżawcy przez 3 lata, licząc od daty zawarcia i dzierżawca musi wykazać, że dzierżawiona nieruchomość była wykorzystywana na działalność rolniczą). Dzierżawca w chwili wykonania prawa pierwokupu musi spełniać wszystkie przesłanki wymagane dla nabywcy rodzinnego gospodarstwa rolnego.

Ale---prawo pierwokupu nie przysługuje dzierżawcy w razie sprzedaży dzierżawionej nieruchomości na rzecz osoby bliskiej oraz jeśli dojdzie do sprzedaży nieruchomości rolnej r.s.p., a sprzedawcą jest osoba będąca członkiem tej spółdzielni, która wniosła do spółdzielni sprzedawaną nieruchomość tytułem wkładu gruntowego, spółdzielnia zaś zawarła uprzednio umowę dzierżawy, której przedmiotem był wkład gruntowy obecnego sprzedawcy.

W przypadku braku dzierżawcy uprawnionego do pierwokupu albo niewykonania przez niego tego prawa prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy ANR, działającej na rzecz Skarbu Państwa.

Jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje w wyniku zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży(np. umowy darowizny, dożywocia), ANR, działając na rzecz Skarbu Państwa, może złożyć oświadczenie o nabyciu tej nieruchomości za zapłatą równowartości pieniężnej (prawo nabycia).

2. Nabywanie przez cudzoziemców nieruchomości rolnych położonych w Polsce:

Wyjątki w swobodnym obrocie gruntami w państwach członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego(EOG) dotyczą głównie nabywania nieruchomości rolnych, ale nie mają one charakteru dyskryminacyjnego, ponieważ z punktu widzenia formalnoprawnego traktują obywateli innych państw członkowskich na równi z własnymi obywateli. I tak np. Austria, Dania Irlandia, Niemcy dla nabycia nieruchomości rolnych przewidują obowiązek posiadania określonych kwalifikacji rolniczych. Obowiązek osiedlenia się w miejscu położenia nieruchomości rolnych oraz osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego na kupionej nieruchomości przewidują Austria i Dania.

Podstawę nabywania nieruchomości rolnych przez cudzoziemców stanowi dyrektywa EWG z 24 czerwca 1988r. Wraz z Aneksem nr 1, w którym określono rodzaje transakcji objętych liberalizacją w ramach przepływu kapitału. Wśród nich wymienia się „zakup i sprzedaż nieruchomości”.

Utrzymanie na gruncie prawa polskiego odrębności w zakresie nabycia nieruchomości rolnych przez cudzoziemców, w tym także z EOG, wynika z ogólnej zasady tzw. Prawa obcych. Co do nieruchomości położonych w Polsce, zgodnie z art. 24 §1 p.p.m. własność i inne prawa rzeczowe podlegają prawu państwa,
w którym znajduje się ich przedmiot.

Nabycie nieruchomości rolnej położonej w Polsce o powierzchni przekraczającej 1 ha oraz położonej w strefie nadgranicznej wymaga uzyskania zezwolenia (decyzji adm.) wydanego przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeżeli sprzeciwu nie wniesie minister właściwy do spraw rozwoju wsi.

Jeżeli cudzoziemiec, który nabył wchodzącą w skład spadku nieruchomość na podstawie testamentu, nie uzyska zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych na podstawie wniosku złożonego w ciągu dwóch lat od dnia otwarcia spadku, prawo własności lub prawo użytkowania wieczystego nabywają osoby, które byłyby powołane do spadku z ustawy.

Uzyskanie zezwolenia przez cudzoziemców będących obywatelami lub przedsiębiorcami państw EOG na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych będzie wymagane przez okres 12 lat, drugiego domu przez okres 5 lat od dnia 1 maja 2004 r.

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności gospodarstwa rolnego wymaga uzyskania przez cudzoziemców zezwolenia na nabycie własności nieruchomości rolnych.

Cudzoziemiec (nabywca) jest obowiązany dodatkowo (na podstawie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego) przedstawić oświadczenie ANR, że nie zamierza ona korzystać z przysługujących jej uprawnień związanych
z pierwszeństwem nabycia przedmiotowej nieruchomości.

9. Obrót nieruchomościami rolnymi w świetle ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

W/w ustawa z 11.04.2003 doprowadziła że umowa sprzedaży umowy zobowiązujące do przeniesienia własności(poza sprzedażą) np. darowizna, zamiana, dożywocie)oraz umowne zniesienie własności poddane jest także rygorowi tej ustawy.

Przedmiotem obrotu jest nieruchomość rolna(art.2pkt.5)

 "nieruchomości rolnej" - należy przez to rozumieć nieruchomość rolną w rozumieniu Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele inne niż rolne;

(NORMa OBSZAROWA JEST, ŻE MA BYĆ NIE MNIEJSZA NIERUCHOMO.ŚĆ NIŻ 1h)

Dla właściwego kształtowania ustroju rolnego w drodze przeniesienia własności nieruchomości rolnej istotne znaczenie ma cel nabycia nieruchomości rolnej tzn. czy celem jest powiększenie gospodarstwa rodzinnego, którego łączna powierzchnia nie może przekroczyć 300h poza tym nabywana nieruchomość musi być położona w gminie gdzie ma miejsce zamieszkania nabywca lub w gminie sąsiedniej (art.3ust.7)

Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne:

  1)  prowadzone przez rolnika indywidualnego oraz

  2)  w którym łączna powierzchnia użytków rolnych jest nie większa niż 300 ha.

2. Przy ustalaniu powierzchni użytków rolnych, o której mowa w ust. 1 pkt 2, będących przedmiotem współwłasności uwzględnia się powierzchnię nieruchomości rolnych odpowiadających udziałowi we współwłasności takich nieruchomości, a w przypadku współwłasności łącznej uwzględnia się łączną powierzchnię nieruchomości rolnych stanowiących przedmiot współwłasności.

Jeżeli wielkość gospodarstwa przekroczy 300h powoduje, że gospodarstwo przestaje być gospodarstwem rodzinnym a jego właściciel(dzierżawca) przestaje być rolnikiem indywidualnym w rozumieniu ustawy.

Do nabycia gospodarstwa rolnego przed notariuszem potrzebne jest

1/ oświadczenie poświadczone przez wójta w postaci zaświadczenia, że gospodarstwo nie przekracza maksymalnej normy obszarowej

2/Osobiste prowadzenie gospodarstwa rolnego (wymagane oświadczenie poświadczone prze wójta)

3/kwalifikacje rolnicze-potwierdzeniem jest świadectwo, dyplom m ukończenia szkoły rolniczej

lub tzw. kwalifikacje praktyczne, czyli prowadzenie przez 5lat gospodarstwa rolnego(dopuszcza się zaświadczenia z państw członkowskich)

4/potwierdzenie zamieszkania-pobyt stały

Art. 6. 1. Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną, będącą właścicielem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni użytków rolnych nieprzekraczającej 300 ha, prowadzącą osobiście gospodarstwo rolne, posiadającą kwalifikacje rolnicze, zamieszkałą w gminie, na obszarze, której położona jest jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład tego gospodarstwa.

2. Uważa się, że osoba fizyczna osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, jeżeli podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie.

3. Uważa się, że osoba fizyczna posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli:

  1)  uzyskała wykształcenie rolnicze co najmniej zasadnicze lub wykształcenie średnie lub wyższe, lub

  2)  osobiście prowadziła gospodarstwo rolne lub pracowała w gospodarstwie rolnym przez okres co najmniej 5 lat.

4. Przy ustalaniu powierzchni użytków rolnych, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 5 ust. 2 i 3.

Ustawa wprowadza prawo pierwokupu dzierżawcy, jeśli są spełnione 2 warunki

  1)  umowa dzierżawy została zawarta w formie pisemnej i ma datę pewną oraz była wykonywana, co najmniej 3 lata, licząc od tej daty;

  2)  nabywana nieruchomość wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy lub jest dzierżawiona przez spółdzielnie produkcji rolnej.

Jeśli z tego prawa nie skorzysta prawo to przysługuje ANR. Natomiast, jeśli chodzi o umowę przenoszącą własność inną ni umowa sprzedaży ANR może złożyć oświadczenie o nabyciu tej nieruchomości za zapłatą równowartości pieniężnej z pewnym wyjątkami(art.4.ust.4)

Mienie w ten sposób nabyte w chodzi w skład Własności Rolnej Skarbu Państwa.

12. Zasady dziedziczenia gospodarstw rolnych.

Zmiana właściciela gospodarstwa rolnego w drodze dziedziczenia stanowi zazwyczaj poważne zagrożenie dla jego bytu. Zawsze bowiem, gdy do dziedziczenia dochodzi więcej niż jeden spadkobierca, pojawia się groźba podziału spadkowego gospodarstw rolnego.

Znane są dwa modele dziedziczenia gospodarstw rolnych

• germański,

• romański,

W modelu germańskim ingerencja w dziedziczenie następuje na etapie otwarcia spadku, w celu ustalenia jednego spadkobiercy gospodarstwa rolnego, zawodowo najlepiej kwalifikowanego do przejęcia gospodarstwa. O losie spadkowego gospodarstwa przesądza otwarcie spadku, a nie dział spadku.

W modelu romańskim ingerencja występuje dopiero na etapie działu spadku. Dochodzeniem do dziedziczenia rządzą reguły powszechnego prawa spadkowego. Dopiero szczególne uregulowania dotyczące działu spadku mają zapewnić wybór spadkobiercy.

W Polsce szczególny porządek dziedziczenia gospodarstw rolnych wprowadzono ustawą „O ograniczeniu podziału gospodarstw rolnych” z 1963 r. Następnie uregulowania te zostały przeniesione do kodeksu cywilnego (1964 r.)

Polski model dziedziczenia obejmował elementy modelu germańskiego jak i romańskiego. Zakładał ingerencję w ustalenie praw do spadku jak i w dział spadku. Stan taki utrzymywał się do 13 lutego 2001 r. 14 lutego 2001 ogłoszono wyrok Trybunału Konstytucyjnego, uznający przepisy szczególne wpływające na ustalanie spadkobierców za niezgodne z Konstytucją RP.

Do spadków otwartych po 13 lutym 2001 r. mają zastosowanie przepisy ogólne regulujące spadkobranie.

Do spadków otwartych przed 14 lutym 2001 r. nadal mają zastosowanie szczególne przepisy regulujące dziedziczenie gospodarstw.

Dziedziczenie ustawowe gospodarstw rolnych należących do spadków otwartych po 13 lutym 2001 roku.

O skutecznym dziedziczeniu gospodarstwa rolnego, należącego do spadku otwartego po 13 lutym 2001 r. decyduje wyłącznie powołanie do spadku. Mają zastosowanie przepisy ogólne regulujące spadkobranie.

Dziedziczenie ustawowe gospodarstw rolnych należących do spadków otwartych w okresie od 5 lipca 1963 do 13 lutego 2001 roku.

Art.1058 k.c. określa granice powierzchniową po przekroczeniu której mają zastosowanie przepisy szczególne dotyczące dziedziczenia, tą granicą jest 1 h (gospodarstwa o mniejszej powierzchni są dziedziczone na zasadach ogólnych)

Spadkobiercy dziedziczą z ustawy gospodarstwo rolne, jeżeli w chwili otwarcia spadku:

• stale pracują przy produkcji rolnej,

• mają przygotowanie zawodowe do produkcji rolnej,

• są małoletni bądź tez pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do szkół,

• są trwale niezdolni do pracy,

Powyższe warunki są równorzędne i wystarczy spełnienie jednego z nich by być uprawnionym do dziedziczenia.

1. Krąg spadkobierców do dziedziczenia jest identyczny jak przy dziedziczeniu ustawowym tj.:

• małżonek

• zstępni

• rodzice

• rodzeństwo

• zstępni rodzeństwa

2. Spośród tego kręgu do dziedziczenia są powołani spadkobiercy, którzy odpowiadają warunkom określonym w art.1058 k.c.

3. Jeżeli żaden ze spadkobierców nie odpowiada tym warunkom gospodarstwo dziedziczą spadkodawcy ustawowi na zasadach ogólnych

4. W braku powyższych spadkobierców dziedziczyć może Skarb Państwa.

Od generalnej zasady prawa spadkowego, że żyjący bliższy krewny wyłącza od dziedziczenia dalszego krewnego, KC wprowadza wyjątki np.: dziedziczenie tytułem szczególnego zastępstwa. Instytucja ta polega na tym, że dalszy krewny spełniający warunki do dziedziczenia gospodarstwa powołany jest do jego dziedziczenia, gdyż żyjący bliższy krewny nie odpowiada warunkom umożliwiającym dziedziczenie gospodarstwa. Tytułem szczególnego zastępstwa do dziedziczenia powołane są, wnuki i dalsi zstępni spadkodawcy oraz rodzeństwo spadkodawcy i zstępni rodzeństwa. Nie mogą dziedziczyć tytułem szczególnego następstwa rodzice spadkodawcy.

Art. 1062.

§ 1. Rodzeństwo spadkodawcy, które w chwili otwarcia spadku odpowiada warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedziczy gospodarstwo rolne także wtedy, gdy zstępni spadkodawcy nie mogą gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunków przewidzianych w art. 1059 lub w art. 1060.
§ 2. W granicach określonych w art. 934 dzieci rodzeństwa spadkodawcy, które w chwili otwarcia spadku odpowiadają warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedziczą gospodarstwo rolne także wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mogą gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunków przewidzianych w art. 1059 lub w § 1 niniejszego artykułu. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Art. 1063.

Jeżeli ani małżonek spadkodawcy, ani żaden z jego krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy nie odpowiada warunkom przewidzianym dla dziedziczenia gospodarstwa rolnego albo jeżeli uprawnionymi do dziedziczenia są wyłącznie osoby, które w chwili otwarcia spadku są trwale niezdolne do pracy, gospodarstwo dziedziczą spadkobiercy na zasadach ogólnych.

13. Zapis gospodarstwa rolnego

1.Stan do 1990

-regułą było, że skuteczność zapisu zależała od spełnienia warunków, jakie były wymagane od osób powołanych do dziedziczenia gospodarstwa rolnego z testamentu(art.1065), poza tym nie mogło to naruszać przepisów, które ograniczają podział gospodarstwa należącego do spadku. Niespełnienie któregoś z warunków powodowało bezskuteczność zapisu a przepisy ograniczające podział gospodarstwa miały wpływ tylko na wykonanie gospodarstwa. Art.1067 ograniczał wykonanie zapisu tzn. spadkobierca mógł być obciążony innym zapisem, jeśli ten zapis nie stanowił nadmiernego obciążenia tego gospodarstwa-gdy tak się działo ulegał on stosownemu obciążęniu.Art1067 został zmieniony nowelą z 1990

-nowela zniosła ograniczenia dotyczące dziedziczenia testamentowego, co za tym idzie powołania, zapisobiorcy.

-przewiduje roszczenie o zamianę przedmiotu zapisu na świadczenie pieniężne

-ogranicza wykonanie zapisu mającego za przedmiot świadczenie pieniężne. Do takiego zapisu należy stosować art.216,ograniczających wysokość spłat ustalonych w wyniku znoszenia współwłasności gospodarstwa rolnego

Art. 1067. ⁽³¹²⁾ § 1. Do zapisu, którego przedmiotem jest świadczenie pieniężne, stosuje się odpowiednio przepis art. 216.

§ 2. Jeżeli wykonanie zapisu prowadziłoby do podziału gospodarstwa rolnego lub wkładu gruntowego w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, sprzecznego z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, spadkobierca zobowiązany do wykonania zapisu może żądać zamiany przedmiotu zapisu na świadczenie pieniężne.

Art. 216. ⁽⁹³⁾ § 1. Wysokość przysługujących współwłaścicielom spłat z gospodarstwa rolnego ustala się stosownie do ich zgodnego porozumienia.

§ 2. W razie braku takiego porozumienia spłaty przysługujące współwłaścicielom mogą być obniżone. Przy określaniu stopnia ich obniżenia bierze się pod uwagę:

  1)  typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego będącego przedmiotem zniesienia współwłasności,

  2)  sytuację osobistą i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do spłat i współwłaściciela uprawnionego do ich otrzymania.

§ 3. Obniżenie spłat, stosownie do przepisu paragrafu poprzedzającego, nie wyklucza możliwości rozłożenia ich na raty lub odroczenia terminu ich zapłaty, stosownie do przepisu art. 212 § 3.

§ 4. Przepisów § 2 i 3 nie stosuje się do spłat na rzecz małżonka w razie zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego, które stosownie do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należy do wspólnego majątku małżonków.

15 - umowy z następcą.

Ustawa z 20.12.1990 r o ubezpieczeniu społecznym rolników reguluje tryb przekazania gospodarstwa rolnego w ramach umowy z nastepcą. Ustawa formułuje podstawowe kategorie: rolnika, następcy i gospodarstwa rolnego które są istotne dla określenia przedmiotu umowy.

Za rolnika uważa się: pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia, Umowe z następcą może zawrzeć rolnik który uzyska w przyszłości prawo do renty lub emerytury, musi wiec on być objety rolniczym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym. Po tej stronie umowy nie może wystąpić rolnik który ma już ustalone prawo do emerytury lub renty.

Następcą powinna być osoba:

• Młodsza od rolnika o co najmniej 15 lat co wskazuje ze po tej stronie umowy może być tylko os.fizyczna

• Osoba która ze względu na stan zdrowia będzie w stanie podjąć prace w gospodarstwie

• Posiada zdolność do czynności prawnych

• Na którą rolnik zobowiąże się przenieść własność, udział we współwłasności i posiadanie tego gospodarstwa z chwilą nabycia praw do emerytury lub renty inwalidzkiej

• Pod warunkiem ze następca do tego czasu będzie pracował w tym gospodarstwie rolnym.

Nastepcą może być zarówno osoba należąca do kręgu rodziny jak i osoba obca. Nie ma przeszkód by rolnik zobowiązał się do przeniesienia własności gospodarstwa rolnego na kilku następców.

Przedmiotem umowy z następcą jest zobowiązanie rolnika do przeniesienia własności (udziału we współwłasności) i posiadania gospodarstwa rolnegona następcę. Natomiast przedmiotem zobowiązania nie jest świadczenie pracy pracy przez następcę w gospodarstwie rolnika. Praca następcy nie jest tu ekwiwalentem za zobowiązanie się rolnika nie jest też warunkiem w rozumieniu art. 89 kc. Przedmiotem świadczenia jest gospodarstwo rolne.

Za gospodarstwo rolne - rozumie się każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej, niezależnie od tego jaki obszar użytków rolnych wchodzi w skład gospodarstwa rolnego. Nie ma znaczenia jak wielkie jest to gospodarstwo rolne jako przedmiot umowy z następcą.

Ustawa w sposób bardzo ogólny określa elementy przedmiotowo istotne umowy. Przez umowę z następcą rolnik będący właścicielem (współwłaścicielem) gospodarstwa rolnego zobowiązuje się przenieść na osobę młodszą od niego co najmniej o 15 lat (następcę) własność (udział we współwłasności) i posiadanie tego gospodarstwa z chwilą nabycia prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej, jeżeli następca do tego czasu będzie pracować w tym gospodarstwie. Ponadto umowa z następcą może zawierać inne postanowienia, w szczególności dotyczące wzajemnych świadczeń stron przed i po przeniesieniu przez rolnika własności gospodarstwa rolnego na następcę.- Art. 84 ust.

Art. 88 ust- Jeżeli w umowie z następcą albo w umowie zawartej w celu wykonania tej umowy nie postanowiono inaczej, rolnik po przeniesieniu własności gospodarstwa rolnego na następcę może żądać od niego świadczeń przewidzianych w art. 908 § 1(dożywocie) Kodeksu cywilnego, w zakresie uzasadnionym :

• potrzebami rolnika i członków jego rodziny oraz

• warunkami majątkowymi i osobistymi następcy, z uwzględnieniem jego nakładu pracy w gospodarstwie rolnika i

• korzyści uzyskanych od rolnika przed objęciem gospodarstwa.

2. Jeżeli rolnik przeniósł własność gospodarstwa rolnego na następcę przed nabyciem prawa do emerytury lub renty, a w umowie z następcą albo w umowie zawartej w celu wykonania tej umowy nie postanowiono inaczej, może on także żądać od następcy, w zakresie określonym w ust. 1, świadczeń pieniężnych w wysokości nie przekraczającej połowy emerytury podstawowej miesięcznie do czasu nabycia prawa do emerytury lub renty.

Jeżeli osoba następcy nie spełnia tych wymagań umowa jest nieważna.Nastepca zobowiązuje się do pracy w tym gospodarstwie rolnym do momentu uzyskania przez rolnika przekazującego to gospodarstwo prawa do świadczeń emerytalnych lub rentowych.

Umowa z następcą, a także umowa w celu wykonania umowy z następcą (przenosząca własność gospodarstwa rolnego na następcę), powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Jest to umowa jednostronnie zobowiązujaca dlatego, ze w zakresie skutków ona wykona skutki prawno rzeczowe dopiero od momentu wykonania tego zobowiązania. Umowa z następca ma charakter umowy przedwstępnej.

Ustawodawca określił tą umowe w sposób dość ogólny. Warunek pracy następcy w gospodarstwie rolnym uważa się za spełniony także w przypadku usprawiedliwionych lub uzgodnionych z rolnikiem przerw w pracy. Zastosowano pewne pojęcia niedookreślone które wymagają doprecyzowania orzecznictwa. Uzasadniona przerwą może być: odbywanie zasadniczej służby wojskowej, dłuższy pobyt rehabilitacyjny w zakładach opieki zdrowotnej, pobyt w wiezieniu jako przerwa zawiniona ale usprawiedliwiona.

Zabezpieczenie roszczeń następcy. Rolnik zobowiazuje się tylko do przekazania gospodarstwa rolnego, ale równocześnie ma możliwośc dysponowania tym gospodarstwem aż do momentu zawarcia drugiej umowy przenoszącej własność. W takich przypadkach interes nabywcy można zabezpieczyć:

• zastrzeżeniem w umowie zapłacenia kary umownej, określonej w kc w razie zbycia nieruchomości na rzecz innej osoby

• w postaci ujawnienia przyszłego roszczenia następcy o przeniesienie własności konkretnej nieruchomości w księdze wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości. Z tym że ujawnienie może nastąpic tylko za zgodą rolnika, który jest właścicielem gosp.rolnego w skład którego wchodzi ta nieruchomość rolna. Zgoda ta powinna być wyrażona w samej umowie lub odrębnym oświadczeniu.

• Następcy przysługuje roszczenie o wykonanie umowy, może on dochodzic zawarcia tej umowy na drodze sądowej. Roszczenie o zawarcie umowy przenoszącej własność gospodarstwa przedawnia się z upływem roku od dnia w którym umowa ta miała być zawarta tj. od dnia nabycia przez rolnika prawa do emerytury lub renty.

• Jeżeli rolnik zmarł przed wykonaniem umowy z następcą, który pracował w jego gospodarstwie co najmniej 5 lat, następca może żądać wykonania tej umowy przez spadkobierców rolnika. Roszczenie następcy ma pierwszeństwo przed roszczeniami z tytułu zapisów.

Jeśli chodzi o drugi element do którego zobowiązuje się nabywca czyli świadczenie pracy to ma ono charakter obowiązku którego wskazanie następuje w sposób bardzo ogólny. Na jakich więc zasadach nabywca powinien świadczyć tą pracę? Tutaj nie chodzi tylko o dokonywanie zwykłych czynności, strony mogą się umówic wprowadzić dodatkowe postanowienia w umowie , że świadczenie pracy będzie polegało na kontroli pewnej części gospodarstwa rolnego na prowadzeniu doradztwa co do sposobu wykonywania pewnych prac. Ten obowiązek pracy został tak ogólnie sformułowany że strony mogą go sobie dowolnie sprecyzować.

Na żądanie rolnika sąd może rozwiązać umowę z następcą, jeżeli następca bez usprawiedliwionych powodów

• nie podjął albo zaprzestał pracy w gospodarstwie rolnika,

• nie wywiązuje się z obowiązków przyjętych w umowie lub

• postępuje w taki sposób, że nie można wymagać od rolnika, aby spełnił obowiązki względem następcy.

 Na żądanie rolnika sąd, po rozważeniu interesów stron zgodnie z zasadami współżycia społecznego, może rozwiązać umowę przenoszącą własność gospodarstwa rolnego, zawartą w celu wykonania umowy z następcą, jeżeli następca:

  1)  uporczywie postępuje wobec rolnika w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego lub

  2)  dopuścił się względem rolnika albo jednej z najbliższych mu osób rażącej obrazy czci bądź umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu albo wolności, lub

  3)  uporczywie nie wywiązuje się ze swych obowiązków względem rolnika wynikających z umowy lub z przepisów prawa.

Umowa z następcą daje rolnikowi możliwość swobodnego wyboru następcy. Umowa ta nie ma charakteru odpłatnego

16. Umowa przekazania gospodarstwa rolnego za rentę strukturalną.

Uchwalenie ustawy o rentach strukturalnych w rolnictwie było wyrazem dostosowania prawa polskiego do standardów europejskich.

W Polsce, po uzyskaniu członkostwa w EU, wspieranie rozwoju obszarów wiejskich (m. in. przez renty strukturalne) pochodzi ze środków Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej.

Rolnik może przekazać gospodarstwo rolne za rentę strukturalną, jeżeli :

• jest właścicielem, współwłaścicielem wraz z małżonkiem, bądź małżonek jest właścicielem, gospodarstwa rolnego,

• ma ukończone 55 lat,(i nie ma renty lub emerytury),

• prowadził nieprzerwanie działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym w okresie co najmniej 10 lat,

• w dniu złożenia wniosku o rentę podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu,

• wpisany został do ewidencji producentów, stanowiącej część krajowego systemu ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz wniosków o przyznanie płatności,

• nie ma zaległości z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników,

Najczęściej działalność rolniczą prowadzą małżonkowie, oboje są rolnikami, jednak renta strukturalna przysługuje tylko jednemu z nich.

Przedmiotem przekazania za rentę strukturalną jest gospodarstwo rolne.

Brak definicji legalnej gospodarstwa rolnego, określenie przedmiotu przekazania nie jest łatwe wymaga odwołania się do wielu przepisów, bez wątpienia gospodarstwem rolnym będzie gospodarstwo , które:

• służy do prowadzenia działalności rolniczej,

• obejmuje użytki o obszarze co najmniej 1ha,

Przedmiotem przekazania może być całe gospodarstwo rolne albo użytki rolne wchodzące w jego skład.

Z przekazywanego gospodarstwa rolnik może wyłączyć użytki o powierzchni nieprzekraczającej 0,5 ha, dotyczy to gospodarstw o powierzchni przewyższającej 1 ha. Działalność rolnicza prowadzona na tych użytkach będzie służyć wyłącznie do zaspokajania potrzeb własnych uprawnionego.

Przekazanie gospodarstwa rolnego za rentę strukturalną polega na wyzbyciu się własności gospodarstwa (użytków rolnych wchodzących w jego skład) albo na oddaniu użytków rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego w dzierżawę.

Warunek przekazania gospodarstwa uważa się za spełniony jeżeli:

1. zostały przekazane wszystkie użytki rolne wchodzące w skład gospodarstwa,

2. przekazanie nastąpiło:

• przez przeniesienie własności gospodarstwa rolnego w całości na rzecz następcy, (następca - osoba fizyczna rozpoczynająca działalność rolniczą po raz pierwszy z dniem przejęcia gospodarstwa rolnego od producenta, która nie ukończyła 40 lat)

• na powiększenie jednego lub kilku gospodarstw rolnych przez odpłatne lub nieodpłatne przeniesienie własności użytków rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego,

• na powiększenie jednego lub kilku gospodarstw rolnych przez przekazanie wchodzących w skład gospodarstwa rolnego użytków rolnych w dzierżawę na podstawie zawartej na okres co najmniej 10 lat pisemnej umowy zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków albo umowy w formie aktu notarialnego,(to przekazanie nie może być dokonane na rzecz zstępnego, pasierba ani osoby pozostającej z przekazującym we wspólnym gospodarstwie domowym)

Przekazanie gospodarstwa rolnego za rentę strukturalną może nastąpić w drodze umowy albo na podstawie decyzji Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych. Pierwszy sposób ma charakter podstawowy, jest przez prawodawcę preferowany

Na wniosek właściciela gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego lub na wniosek jego małżonka Agencja Nieruchomości Rolnych pośredniczy w sprzedaży lub wydzierżawianiu wskazanej nieruchomości. Drugi sposób ma charakter uzupełniający i wyjątkowy. Agencja przejmuje nieodpłatnie wskazaną we wniosku nieruchomość na własność Skarbu Państwa tylko w razie stwierdzenia niemożności jej sprzedaży.

Umowne przekazanie może polegać na przeniesieniu własności gospodarstwa rolnego lub użytków rolnych wchodzących w skład tego gospodarstwa albo na wydzierżawieniu tych użytków.

Umownemu przekazaniu mogą służyć umowy prawa cywilnego takie jak:

• sprzedaż

• darowizna

• dożywocie

Nie ma jakiejś swoistej umowy o przekazaniu gospodarstwa rolnego. Należy przyjąć, że za umowę taka można traktować każdą umowę służącą przekazaniu.

Przekazanie powinno być dokonane w formie aktu notarialnego. W jego treści należy uczynić wzmiankę, że umowa zostaje zawarta w związku z przekazaniem gospodarstwa rolnego za rentę strukturalną.

Umowa o przekazanie gospodarstwa rolnego może być zawarta z osobą fizyczną, prawną oraz jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Podmioty te muszą odpowiadac wymogom określonym w rozporządzeniu.

Osoba fizyczna jako nabywca lub dzierżawca powinna spełniać łącznie następujące warunki:

1. jest rolnikiem młodszym niż rolnik przekazujący

2. posiada kwalifikacje zawodowe przydatne do prowadzenia działalności rolniczej, a więc ma:

• wykształcenie rolnicze średnie lub wyższe,

• wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe lub tytuł kwalifikacyjny w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i co najmniej 3 letni okres pracy w gospodarstwie rolnym.

• wykształcenie średnie lub wyższe na kierunku innym niż rolniczy i co najmniej 3 letni okres pracy w gospodarstwie rolnym.

• wykształcenie wyższe na kierunku innym niż rolniczy i ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem,

• wykształcenie podstawowe lub zasadnicze zawodowe inne niż rolnicze i co najmniej 5 letni okres pracy w gospodarstwie rolnym.

3. nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty,

4. zobowiąże się do prowadzenia działalności rolniczej na przejętych użytkach rolnych przez co najmniej 5 lat.

Z kolei umowa o przekazanie gospodarstwa rolnego może być zawarta z osobą prawną oraz jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, jeżeli działalność rolnicza należy do zakresu jej działania lub na cele ochrony przyrody.

Renta strukturalna jest świadczeniem wypłacanym co miesiąc, przez okres nie dłuższy niż 10 lat. Jej wysokość stanowi 210% najniższej emerytury, może być ona zwiększona, jeżeli wnioskodawca pozostaje w związku małżeńskim, a także z uwagi na obszar przekazywanego gospodarstwa. Maksymalna wysokość renty nie może być wyższa niż 440% najniższej emerytury.

17. Zasady i tryb postępowania w sprawie przekazania nieruchomości rolnych, gospodarstw rolnych (lub jego części) na rzecz Skarbu Państwa w trybie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników i oraz ustawy o rentach strukturalnych.

Art. 58. 1. Na wniosek właściciela gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, który ma ustalone prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia albo, którego małżonek ma ustalone takie prawo, jeżeli zachodzą okoliczności określone w art. 28 ust. 7 pkt 1, wskazaną we wniosku nieruchomość przejmuje się na własność Skarbu Państwa za odpłatnością.

2. Przejęcie nieruchomości i ustalenie odpłatności następuje w drodze decyzji Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.

2a. Należności za odpłatne przejmowanie nieruchomości na własność Skarbu Państwa pokrywane są z budżetu państwa.

3. Nieruchomości przejęte na podstawie ust. 1 wchodzą w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

art. 28 ust. 7 pkt 1  emeryt lub rencista nie zawarł umowy z następcą stosownie do przepisów rozdziału 7 i nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, co najmniej po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu według przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa albo

Art. 118. 1. Osobie, której przysługuje prawo użytkowania działki gruntu z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego Państwu, w myśl dotychczasowych przepisów, na jej wniosek przyznaje się nieodpłatnie własność tej działki.

2. Renty strukturalne

Zasady postępowania w sprawach rent strukturalnych

Art. 9. 1. Na wniosek rolnika, który nie ma możliwości przekazania całości lub części gospodarstwa rolnego na warunkach określonych w art. 6 i art. 8, wskazane we wniosku nieruchomości wchodzące w skład tego gospodarstwa przejmuje się nieodpłatnie na własność Skarbu Państwa.

2. Na własność Skarbu Państwa mogą być przejęte wyłącznie nieruchomości wolne od obciążeń, z wyjątkiem służebności gruntowych.

3. Przejęcie nieruchomości, o których mowa w ust. 1, następuje w drodze decyzji Prezesa Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.

4. Od decyzji, o której mowa w ust. 3, przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, w terminie i na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego.

5. Nieruchomości przejęte w drodze decyzji, o której mowa w ust. 3, wchodzą w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

6. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa gospodaruje przejętymi nieruchomościami na zasadach określonych w przepisach o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

Art. 16. 1. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zwany dalej "Prezesem Kasy", wydaje decyzje w sprawach przyznania rent strukturalnych oraz wypłaca świadczenia z tego tytułu.

2. Prezes Kasy może upoważnić pracowników Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zwanej dalej "Kasą", do wydawania decyzji w sprawach, o których mowa w ust. 1.

3. Od decyzji Prezesa Kasy w sprawie przyznania renty strukturalnej przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw rozwoju wsi w terminie i na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego.

Art. 17. 1. Wniosek o przyznanie renty strukturalnej, zwany dalej "wnioskiem", należy złożyć w I kwartale danego roku.

2. Postępowanie w sprawie przyznania renty strukturalnej wszczyna się na podstawie wniosku rolnika złożonego w jednostce organizacyjnej Kasy, w której jest on ubezpieczony.

3. Do złożenia wniosku w danym roku uprawnieni są rolnicy, którzy ukończą wiek, o którym mowa w art. 3 ust., 1 pkt 1, nie później niż do dnia 31 grudnia następnego roku kalendarzowego.

4. Wniosek złożony po terminie, o którym mowa w ust. 1, zostanie odesłany rolnikowi.

5. Jeżeli rolnik pozostaje w związku małżeńskim, wniosek powinien obejmować także małżonka rolnika.

6. Do wniosku należy dołączyć dokumenty uzasadniające prawo do renty strukturalnej.

7. Renty strukturalne przyznane w oparciu o wniosek, o którym mowa w ust. 1, wypłaca się nie wcześniej niż od dnia 1 stycznia następnego roku kalendarzowego.

Art. 18. 1. Prezes Kasy przeprowadza weryfikację wniosków, o których mowa w art. 17 ust. 2, w terminie do dnia 30 czerwca danego roku.

2. Jeżeli w wyniku weryfikacji wniosku okaże się, że:

  1)  rolnik nie spełnia i nie spełni do dnia 31 grudnia następnego roku kalendarzowego warunków określonych w art. 3 ust. 1 pkt. 1-3 lub

  2)  rolnik nie jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni, co najmniej 3 ha, współwłaścicielem takiego gospodarstwa wraz z małżonkiem, ani właścicielem takiego gospodarstwa nie jest małżonek rolnika

- Prezes Kasy wydaje decyzję odmawiającą przyznania prawa do renty strukturalnej.

3. Jeżeli w wyniku weryfikacji złożonego wniosku okaże się, że rolnik spełnia lub spełni do dnia 31 grudnia następnego roku kalendarzowego warunki określone w art. 3 ust. 1 pkt 1-3 oraz jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni co najmniej 3 ha lub współwłaścicielem takiego gospodarstwa wraz z małżonkiem, lub właścicielem takiego gospodarstwa jest małżonek rolnika, Prezes Kasy wydaje postanowienie o spełnieniu tych warunków.

4. Na postanowienie, o którym mowa w ust. 3, nie przysługuje zażalenie.

5. W postanowieniu, o którym mowa w ust. 3, zamieszcza się również informacje o pozostałych warunkach niezbędnych do przyznania renty strukturalnej.

6. Podczas weryfikacji wniosku Prezes Kasy stwierdza także, czy zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 5, oraz ustala, czy dalsze postępowanie o rentę strukturalną dotyczyć będzie małżonków, czy tylko jednego z nich. W zakresie uprawnień każdego z małżonków Prezes Kasy wydaje odpowiednio decyzję lub postanowienie, o których mowa w ust. 2 i 3.

Art. 19. 1. Prezes Kasy wydaje decyzję w sprawie przyznania renty strukturalnej w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

2. Rentę strukturalną wypłaca się od miesiąca, w którym zostały spełnione wszystkie warunki określone w art. 3 ust. 1, z uwzględnieniem art. 17 ust. 7.

Art. 20. 1. Prezes Kasy może wezwać wnioskodawcę oraz przejmującego gospodarstwo do złożenia wyjaśnień lub dodatkowych dokumentów mających wpływ na ustalenie prawa do renty strukturalnej.

2. Minister właściwy do spraw rozwoju wsi określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb postępowania w sprawie przyznawania i wypłaty rent strukturalnych, mając na uwadze procedurę składania, przyjmowania, dokumentowania i weryfikacji wniosków o ustalenie prawa do renty strukturalnej, przyznawania prawa i wypłaty świadczeń oraz dokumentowania przekazania gospodarstwa rolnego i zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej.

Nieruchomość musi być wolna od obciążeń (może być tylko służebność gruntowa)

20.ZOBOWIĄZANIA ZWIĄZANE Z PROWADZENIEM GOSPODARSTWA ROLNEGO.

Opracowywane na podstawie wykładu

Zobowiązania związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego:

-zaciągnięte przez zbywcę w ramach normalnej działalności produkcyjnej w ramach gospodarstwa rolnego, np.: zakup środków produkcji, zawarcie umowy dzierżawy, najmu, kontraktacji, związane z nakładami koniecznymi, użytecznymi dla prawidłowej gospodarki (takie, które zwiększają korzyść, np.: przeprowadzanie odgrzybiania pomieszczeń)

-art.625 zd.1 kc - lex specialis wobec art.55⁴ kc

Zd.1Jeżeli po zawarciu umowy kontraktacji gospodarstwo producenta przeszło w posiadanie innej osoby, prawa i obowiązki z tej umowy wynikające przechodzą na nowego posiadacza

Obowiązki wynikające z umowy kontraktacji przechodzą na nabywcę po zawarciu umowy, ale jeszcze przed jej wykonaniem. Decydująca jest chwila przejścia gospodarstwa na inną osobę. Stosowanie art.625 zd 1 jest wylączone, jeżeli przed ta chwilą świadczenie zostało spełnione lub przedmiot kontraktacji przestał istnieć. Zmiana strony stosunku kontraktacji nie nastepuje, jeżeli przejście gospodarstwa było następstwem odpłatnego nabycia gospodarstwa a nabywca nie wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności nie mógł się dowiedzieć o istnieniu umowy kontraktacji.

-zobowiązania wynikające ze zbycia nieruchomości obciążonych prawem dożywocia

Art.910 § 2 kc -jest to przepis bezwzględnie obowiązujący- tego rodzaju odpowiedzialności nie można wyłączyć w drodze umowy dożywocia

§ 1. Przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia. Do takiego obciążenia stosuje się odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych.

§ 2. W razie zbycia nieruchomości obciążonej prawem dożywocia nabywca ponosi także osobistą odpowiedzialność za świadczenia tym prawem objęte, chyba że stały się wymagalne w czasie, kiedy nieruchomość nie była jego własnością. Osobista odpowiedzialność współwłaścicieli jest solidarna.

-zobowiązania zbywcy z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (nakłady dokonane przez dzierżawcę na rzecz gospodarstwa, świadczona w gospodarstwie rolnym praca), czynów niedozwolonych (odszkodowanie za wypadek przy pracy, któremu uległa osoba trzecia w gospodarstwie przez niego prowadzonym, gdy osoba trzecia wykonywała pracę poza stosunkiem pracy, a osobie tej nie przysługuje ubezpieczenie)

-zobowiązania o charakterze publicznoprawnym;

-podatek rolny

-podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych,...

-opłaty

Quasi przystąpienie do długu- art.112 ordynacji podatkowej (odpowiedzialność za zobowiązania publicznoprawne)

Art. 112. ⁽²¹⁹⁾ § 1. Nabywca:

1) przedsiębiorstwa,

2) zorganizowanej części przedsiębiorstwa,

3) składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą wymienionych w § 2, jeżeli ich wartość w dniu zbycia wynosi co najmniej 15.000 zł

- odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

§ 2. Składniki majątku związane z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowią aktywa trwałe w rozumieniu przepisów o rachunkowości, z wyłączeniem należności długoterminowych, udzielonych pożyczek i długoterminowych rozliczeń międzyokresowych.

§ 3. Zakres odpowiedzialności nabywcy jest ograniczony do wartości nabytego przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub składników majątku.

§ 4. Zakres odpowiedzialności nabywcy nie obejmuje:

1) należności wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1,

2) odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych oraz oprocentowania, o którym mowa w art. 107 § 2 pkt 3, powstałych po dniu nabycia.

§ 5. Przepisu § 4 nie stosuje się do nabywców będących małżonkami lub członkami rodziny podatnika, o których mowa w art. 111 § 3.

§ 6. Nabywca nie odpowiada za zaległości podatkowe, które nie zostały wykazane w zaświadczeniu, o którym mowa w art. 306g.

§ 7. Nabywca odpowiada również za zaległości podatkowe zbywcy powstałe po dniu wydania zaświadczenia, o którym mowa w art. 306g, a przed dniem nabycia przedsiębiorstwa, jego części lub składników majątku, jeżeli od dnia wydania zaświadczenia do dnia zbycia:

1) upłynęło 30 dni - w przypadku zbycia przedsiębiorstwa lub jego części,

2) upłynęły 3 dni - w przypadku zbycia składników majątku.

21. Skutki zbycia gospodarstwa rolnego

Art. 55⁴. ⁽²⁵⁾ Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba, że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.

23- cywilnoprawna ochrona dzierżawcy.

Ochrona może być obligacyjna i prawno rzeczowa.

Elementy ochrony obligacyjnej:

1. czynsz.

- może być zastrzeżony w pieniądzu lub świadczeniach innego rodzaju, może być również oznaczony w ułamkowej części pożytków.

- możliwość żądania obniżenia czynszu w przypadku pojawienia się okoliczności za które dzierżawca nie ponosi odpowiedzialności i które nie dotyczą jego osoby a powodują zmniejszenie jego zwykłego przychodu , wtedy dzierżawca może żądać obniżenia czynszu za dany okres gospodarczy.

- wady rzeczy najętej- jeżeli rzecz ma wady , które ograniczają jej przydatność do umówionego użytku , można zadać odpowiedniego obniżenia czynszu za czas trwania wad np. zatkane rowy melioracyjne.

2. W braku odmiennej umowy dzierżawę gruntu rolnego można wypowiedzieć na jeden rok naprzód na koniec roku dzierżawnego, inna zas dzierżawę na 6 miesięcy naprzód przed upływem roku dzierżawnego. Rok dzierżawny liczy się , jeśli nic innego nie wynika z umowy , od początku dzierżawy. Może to utrudnic dzierżawcy zebranie plonów , jeśli rok dzierżawny kończy się przed okresem zbiorów.

3. Jeżeli przy zakończeniu dzierżawy dzierżawca gruntu rolnego pozostawia zgodnie ze swym obowiązkiem zasiewy, może on żądać zwrotu poczynionych na te zasiewy nakładów o tyle, o ile wbrew wymaganiom prawidłowej gospodarki nie otrzymał odpowiednich zasiewów przy rozpoczęciu dzierżawy. Oczywiście dzierżawca będzie się mógł domagać nakładów które mieszczą się w ramach prawidłowej gospodarki i nie są nadmierne.

4. prawo pierwokupu dzierżawcy kiedys art. 695 teraz uchylony - regulację ta zawiera ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego. ( hmmm czy to dotyczy tego pyt skoro to ma być cywilno prawna ochrona?) jeśli tak to patrz ksiązka str 189- wymienione przesłanki.

5. ochrona czasokresu dzierżawy- dzierżawę zawarta na czas dłuższy niż 30 lat poczytuje się po upływie tego okresu za zawarta na czas nieokreślony.

Ochrona prawnorzeczowa wynika z prawa rzeczowego. Jest to powództwo posesoryjne - żzdanie przywrócenia stanu poprzedniego i zaniechania dalszych naruszeń.

24. Zasady i tryb obrotu dzierżawnego nieruchomościami rolnymi stanowiącymi własność Skarbu Państwa.

Zasady dzierżawy gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa stanowią osobny, o dużym stopniu odrębności, tryb wydzierżawiania gruntów rolnych.

Tryb zawarcia umowy:

• przetarg ustny, lub przetarg ofert pisemnych. Przetarg może być nieograniczony, otwarty dla wszystkich kandydatów. Jednak Agencja może nadać przetargowi charakter przetargu ograniczonego.

Trybu nie stosuje się gdy:

• dotychczasowy dzierżawca składa Agencji najpóźniej 3 miesiące przed zakończeniem dzierżawy, oświadczenie o zamiarze kontynuowania dzierżawienia nieruchomości
  (1 warunek: w ciągu miesiąca od złożenia oświadczenia musi ustalić z Agencją czynsz, który nie może być niższy od dotychczasowego).

• Nieruchomość jest wydzierżawiana jednoosobowej spółce utworzonej przez Agencję,

Czynsz dzierżawny

Czynsz: sztywno określona suma pieniężna, bądź jako równowartość pieniężna odpowiedniej ilości pszenicy.

Czynsz ustalony w pieniądzach podlega waloryzacji,

Zwolnienie z czynszu:

Agencja może zwolnić z czynszu

• na okres 3 pierwszych lat jeżeli dzierżawione użytki leżały odłogiem przez okres co najmniej roku,

• na okres max 5 lat jeżeli przemawia za tym zły stan przedmiotu dzierżawy lub gdy dzierżawca podejmie inwestycje tworzące nowe miejsca pracy,

Nie pobiera się w ogóle czynszu za użytki rolne klasy VI,

Agencja Nieruchomości Rolnych może rozłożyć na raty lub umorzyć należności z tytułu czynszu jeżeli:

• Agencja ustali, że w wyniku zapłaty czynszu dzierżawca nie będzie dysponował środkami wystarczającymi do prowadzenia produkcji rolnej albo spowoduje to konieczność zwalniania pracowników,

• Agencja może uznać, że sytuacja, w której bez swojej winy znalazł się dzierżawca, prowadzi do takiego obniżenia przychodu z rzeczy, że umorzenie lub obniżka są uzasadnione,

• Z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia połączone jest z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy (art. 357 k.c.)

Dzierżawcy nie przysługuje ustawowe prawo pierwokupu gruntów Zasobu, mimo że spełnia ustawowe przesłanki nabycia takiego prawa.

Agencja ma prawo skutecznego, wcześniejszego wypowiedzenia dzierżawy gruntów Zasobu, wbrew woli dzierżawcy, także gdyby dzierżawa zawarta była na czas oznaczony. Możliwość taka powstaje, gdy celem wypowiedzenia jest wyłączenie z dzierżawy części lub całości dzierżawionej nieruchomości , która została przeznaczona w planie zagospodarowania przestrzennego na cele publiczne.

Istotnym novum wprowadzonym do obrotu dzierżawnego jest nieznany k.c. rodzaj umowy, którą potocznie nazywa się rolniczym leasingiem, leasingiem mienia wchodzącego w skład Zasobu. Dzierżawca takiego mienia może uzyskać w umowie dzierżawy zapewnienie Agencji, że przysługuje mu prawo kupna dzierżawionego mienia najpóźniej z upływem okresu na jaki została zawarta umowa.

25. Charakter prawny Agencji Nieruchomości Rolnej.

Agencja jest instytucją powierniczą Skarbu Państwa. Generalnie można powiedzieć, że jej celem było przejęcie nieruchomości rolnych Zasobu WRSP oraz gospodarowanie tym zasobem.

1. Agencja ma osobowość prawną-jest państwową osobą prawną

Celem Agencji jest realizowanie zadań wynikających z polityki państwa.(Art.6)

Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego nakłada na agencje nowe obowiązki:

-poprawa struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych

-tworzenie gospodarstw rodzinnych

-oddziaływanie i kontrola przez Agencję obrotu nieruchomościami rolnym.

Agencja została utworzona na mocy Ustawy O Gospodarowaniu Nieruchomościami Rolnym Skarbu Państwa. Działa na podstawi jej unormowań i statutu. Ma ogólnopolski zakres działania z siedzibą w Warszawie wykonuje prawa własności inne prawa majątkowe na rzecz Skarbu Państwa.

Organy:

1Prezes

-kieruje działalnością

-reprezentuj ją za zewnątrz

-ponosi odpowiedzialność za realizację zadań Agencji

Powoływany przez Prezesa Rady Ministrów, na wniosek min. ds. Skarbu Państwa zgłoszony porozumieniu z min. Ds. rozwoju wsi. wiceprezesa powołuje min. ds. Skarbu Państwa na wniosek Prezesa Agencji.

2.Rada Nadzorcza

Składa się z przewodniczącego i 11 członków

Rada Nadzorcza wykonuje stały nadzór we wszystkich dziedzinach działalności Agencji, a w szczególności:

  1)  ocenia efektywność i zgodność gospodarowania mieniem Skarbu Państwa z zadaniami wynikającymi z polityki państwa, w szczególności w zakresie określonym w art. 6;

  2)  opiniuje roczne plany finansowe, o których mowa w art. 21;

  3)  bada i ocenia raporty z działalności Agencji oraz jej sprawozdania finansowe;

  4)  może żądać od Prezesa i pracowników informacji i wyjaśnień oraz przeglądać dokumenty;

  5)  podejmuje uchwały w sprawie zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego i udzielenia pokwitowania Prezesowi Agencji z wykonywania obowiązków w poprzednim roku.

Kadencja rady trwa 3lata.Nadzór nad Agencją sprawuje Minister d.s. Skarbu Państwa.

Skarb Państwa powierza Agencji wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych na jego rzecz.

 Agencja, obejmując we władanie powierzone składniki mienia Skarbu Państwa, wykonuje we własnym imieniu prawa i obowiązki z nimi związane w stosunku do osób trzecich, jak również we własnym imieniu wykonuje związane z tymi składnikami obowiązki publicznoprawne.

. Agencja wykonuje w imieniu własnym prawa i obowiązki związane z mieniem Skarbu Państwa powierzonym Agencji po zlikwidowanym państwowym przedsiębiorstwie gospodarki rolnej, w tym również prawa i obowiązki wynikające z decyzji administracyjnych.

 Mienie nabyte przez Agencję ze środków własnych, w celu zapewnienia funkcjonowania Biura Prezesa i oddziałów terenowych Agencji, stanowi jej własność.

 Akcje i udziały w spółkach nabyte przez Agencję za mienie Skarbu Państwa wchodzące w skład Zasobu, a także akcje i udziały przejęte przez Agencję, jako mienie Skarbu Państwa pozostałe po likwidacji państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, podlegają przekazaniu ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa, w terminie 14 dni od dnia ich objęcia lub przejęcia, w formie protokołu zdawczo-odbiorczego. Protokół stanowi podstawę dokonania zmian w rejestrze sądowym i w księgach rachunkowych prowadzonych dla Zasobu. Do przekazania nie stosuje się postanowień umowy (statutu) spółki przyznających pierwszeństwo nabycia lub ograniczających albo wyłączających nabycie udziałów lub akcji.

27 -Tryb sprzedaży nieruchomości rolnych ( i ich części składowych ) z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Sprzedaz nieruchomości jest cywilnoprawna formą dysponowania ZWRSP. Sprzedaż nieruchomości państwowych prowadzi Agencja lub upoważniony przez nia w drodze umowy zlecenia inny podmiot w tym gmina.

Gdy chodzi o tryb sprzedaży nieruchomości wyróżnic należy:

1. sprzedaż bez przetargu

2. sprzedaż w trybie przetargowym w formie:

• przetargu ustnego, nieograniczonego lub ograniczonego,

• przetargu ofert , nieograniczonego lub ograniczonego.

Sprzedaż nieruchomości rolnej przez Agencje może nastąpic , jeżeli w wyniku tej sprzedaży łączna powierzchnia użytków rolnych będących własnością nabywcy nie przekroczy 500 ha.

O przeznaczeniu nieruchomości do sprzedaży decyduje Agencja. Tryb sprzedaży nieruchomości państwowych jest zróżnicowany w zalezności od tego czy jej przedmiotem są

- grunty w stosunku do których określonym podmiotom przysługują szczególne uprawnienia zakupu

- czy też sprzedaż prowadzona jest według obowiązujących reguł przetargowych

Dla nieruchomości Zasobu będących przedmiotem sprzedaży Agencja sporządza wykaz, ogłoszony w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości przez okres 14 dni przed dniem ogłoszenia przetargu.

Bez przetargu po cenie ustalonej w sposób określony w ustawie sprzedaż prowadzona jest w sytuacji:

• sprzedaży domów, lokali mieszkalnych i budynków gospodarczych ich dotychczasowym najemcom,

• sprzedaz nieruchomości będącej przedmiotem użytkowania wieczystego jej dotychczasowemu użytkownikowi wieczystemu,

• sprzedaż nieruchomości podmiotowi któremu na mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo.

 Pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości Zasobu po cenie ustalonej w sposób określony w ustawie, z zastrzeżeniem przysługuje:

  1)  byłemu właścicielowi zbywanej nieruchomości lub jego spadkobiercom, jeżeli nieruchomość została przejęta na rzecz Skarbu Państwa przed dniem 1 stycznia 1992 r.;

  2)  spółdzielni produkcji rolnej władającej faktycznie zbywaną nieruchomością, której użytkowanie ustanowione na rzecz tej spółdzielni wygasło na podstawie art. 16 ust. 2 z dniem 31 grudnia 1993 r.;

3)dzierżawcy zbywanej nieruchomości, jeżeli dzierżawa trwała faktycznie przez okres co najmniej trzech lat.

O przeznaczeniu do sprzedaży nieruchomości, do której nabycia przysługuje pierwszeństwo osobie wymienionej wyżej, Agencja zawiadamia na piśmie tę osobę, podając cenę nieruchomości oraz termin złożenia wniosku o nabycie na warunkach podanych w zawiadomieniu, z tym że termin nie może być krótszy niż 21 dni od dnia otrzymania zawiadomienia.

 Osoby, o których mowa, korzystają z pierwszeństwa w nabyciu nieruchomości, jeżeli złożą oświadczenie, że wyrażają zgodę na jej nabycie po cenie określonej w zawiadomieniu.

Pierwszeństwo polega na tym ze pewne ustalone w ustawie kategorie osób mogą nabywać z pominięciem innych kandydatów nieruchomości należące do SP. Naruszenie pierwszeństwa powoduje:

• nieważność czynności z powodu sprzeczności z ustawą

• bezskuteczność względna czynności prawnej naruszającej pierwszeństwo.

Pierwszeństwo nie jest równoznaczne z prawem pierwokupu..

Obowiązuje obeznie przetargowy tryb sprzedaży nieruchomości. Podstawowa forma to publiczny przetarg ustny- nabywca nieruchomości jest osoba płacąca najwyższą cene za kupowane grunty.

W przypadkach uzasadnionych względami gospodarczymi można ustalić osobę nabywcy na podstawie przetargu ofert pisemnych (konkurs ofert). W razie zgłoszenia kilku równorzędnych ofert, pierwszeństwo ma osoba podlegająca przepisom o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz pracownik i spółka pracowników zlikwidowanego państwowego przedsiębiorstwa gospodarki rolnej, nabywający nieruchomość rolną w celu powiększenia albo utworzenia gospodarstwa rolnego. Jeżeli więcej niż jednemu z oferentów przysługuje pierwszeństwo, nabywcę ustala się dokonując wyboru tego spośród oferentów, który daje najlepszą gwarancję należytego prowadzenia gospodarstwa.

Przetarg ograniczony polega na tym że mogą w nim uczestniczyc jedynie takie kategorie osób które zostana dopuszczone do uczestnictwa w ogłoszeniu przetargu. Agencja może zastrzec że w przetargu mogą uczestniczyc wyłącznie:

1)  osoby fizyczne spełniające warunki określone w przepisach o kształtowaniu ustroju rolnego zamierzające utworzyć lub powiększyć gospodarstwo rodzinne w rozumieniu tych przepisów, które są:

a)    rolnikami posiadającymi gospodarstwo rolne w gminie, na obszarze której położona jest nieruchomość wystawiana do przetargu, oraz zamierzającymi powiększyć to gospodarstwo, lub

b)    pracownikami zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej zamierzającymi utworzyć gospodarstwo, lub

c)    rolnikami, którzy po dniu 31 grudnia 1991 r. sprzedali Skarbowi Państwa nieruchomości niezbędne na cele publiczne, lub

d)    członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych postawionych w stan likwidacji lub upadłości;

  2)  osoby spełniające warunki do objęcia programem osadnictwa rolniczego;

  3)  repatrianci w rozumieniu przepisów o obywatelstwie polskim przybyli do Rzeczypospolitej Polskiej nie wcześniej niż 6 lat przed dniem przetargu;

  4)  spółki utworzone przez pracowników zlikwidowanych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej.

W przypadku nierozstrzygnięcia przetargu, Agencja, ogłaszając kolejne przetargi, może ustalić niższą cenę wywoławczą, nie niższą jednak niż połowa ceny ustalonej według zasad określonych w art. 30. Jeżeli kolejny przetarg nie doprowadzi do wyłonienia osoby nabywcy, Agencja może sprzedać nieruchomość bez przetargu za cenę nie niższą niż cena wywoławcza ostatniego przetargu.

Podmiotami zaangażowanymi w przetarg SA: organizator przetargu, uczestnicy przetargu i komisja przetargowa. Ogłoszenie przetargu-w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości w której położona jest nieruchomość - co najmniej na 14 dni przed rozpoczęciem przetargu nieograniczonego i na 21 dni przed rozpoczęciem przetargu ograniczonego. Uczestnikami przetargu mogą być osoby fizyczne i prawne. Wadium organizatora powinno mieścic się w granicach: 5-20% ceny wywoławczej. Cenę nieruchomości Zasobu ustala się w wysokości nie niższej niż wartość tej nieruchomości określona przy zastosowaniu sposobów jej ustalania przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomościami.

Cenę sprzedaży nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków obniża się nie więcej jednak niż o 50 %.

Jeżeli nabywca przed zawarciem umowy sprzedaży wpłaci co najmniej 20 % ceny, Agencja może rozłożyć spłatę pozostałej należności na roczne lub półroczne raty, na okres nie dłuższy niż 15 lat.

 Agencji przysługuje prawo pierwokupu na rzecz Skarbu Państwa przy odsprzedaży nieruchomości przez nabywcę w okresie 5 lat od nabycia tej nieruchomości od Agencji.

Agencji przysługuje prawo odkupu nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa w okresie 5 lat, licząc od dnia jej nabycia od Agencji, z wyjątkiem nieruchomości położonych w granicach specjalnych stref ekonomicznych; prawo odkupu powinno być ujawnione w księdze wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości.

29. Prawne formy organizacji producentów rolnych (grupowe i indywidualne formy gospodarowania)

Organizacja produkcji rolnej-proces kierowania i zarządzania, czyli podejmowanie decyzji dotyczących wykorzystywania głównych czynników produkcji rolnej tworzących gospodarstwo(ziemi, pracy i kapitału) prze osobę prowadzącą gospodarstwo.

1.Indywidulane gospodarowanie-producent rolny prowadzi gosp. Samodzielnie, organizację gospodarstwa zapewniają uprawnienia przysługujące do dysponowania ziemią (własną dzierżawioną, użytkowaną) pracą(osobistą, członków rodziny najemną-stałą lub sezonową), kapitałem(technicznym środkami produkcji oraz środkami finansowymi)

2.Indywidualny charakter organizacji ulega przekształceniu w skutek włączenia gospodarstwa do działalności połączony, połączonych z innym gospodarstwami-prowadząc do wykształcenia zespołowych form organizowania. Może powstać więź funkcjonalna między tymi gospodarstwami- zachowującymi swoją odrębność bądź też prowadzić do ukształtowania nowej struktury gospodarczej.

3.Funkcjonalną więź między gospodarstwami określa się mianem prostych forma kooperacji w rolnictwie. Może to przybierać różne formy(zespoły uprawowe, zespoły maszynowe, zespoły hodowlane) nie przekształciły się w bardziej skooperowane formy organizacyjne. Były to spontaniczne formy współpracy popierane prze państwo.

Do organizacji współdziałania produkcyjnego ma zastosowanie inst. spółki prawa cywilnego.

Strukturalne formy współdziałania mają formę osób prawnych.-Są 3 nurty zespołowego gospodarowania:

1.Grupy producentów rolnych oraz ich związki ma na celu poprawę efektywności dostosowanie produkcji rolnej do warunków rynkowych, planowania produkcji. Ta forma gospodarowania może liczyć na pomoc ze środków produkcji publicznych.

2.Rolnicze spółdzielnie produkcyjne - wyróżniają się cechą stabilności-działają na podstawie statuty uchwalonego prze członków.

3.Zespołowe formy organizowania służące do zorganizowania współpracy między indywidualnym rolnikami w celu wspólnego korzystania z określonych obiektów produkcyjnych. Np.

-spółki wodne

Spółki do gospodarowania wspólnot gruntowych

31- Model normatywny rolniczej spółdzielni produkcyjnej

Obowiązujące prawo spółdzielcze wyróżnia 2 kategorie spółdzielni produkcji rolnej:

• Rolnicze spółdzielnie produkcyjne

• Inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolna

Podstawowym aktem prawnym regulującym to zagadnienie jest prawo spółdzielcze. Bezpośrednią podstawę prawną działalności spółdzielni stanowi statut. Dla rolniczych spółdzielni prod istotny jest wymóg aby statut r.s.p. określał jednostkę stanowiąca miernik oceny wkładu pracy członków. Elementem wyróżniającym spółdzielnie produkcji rolnej od innych rodzajów spółdzielni jest przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej- prowadzenie wspólnego gospodarstwa rolnego. Natomiast kryterium wyróżniające r.s.p. od s.p.r. jest najszerszy zakres integracji czynników produkcji będących w dyspozycji członków spółdzielni w zespołowym spółdzielczym gosp.rolnym.

Podstawa prowadzenia gospodarstwa r.s.p. jest osobista praca członków spółdzielni. Ponadto członkowie posiadający grunty rolne obowiązani są wnieść je w całości lub części jako wkład do spółdzielni , jeżeli statut tak przewiduje.

Wkłady w r.s.p. maja charakter wkładów gruntowych lub pieniężnych.

Statut może przewidywać wnoszenie przez członków wkładów

• na własność spółdzielni lub do

• korzystania z nich przez spółdzielnię na podstawie innego stosunku prawnego.

W tym wypadku statut powinien określać charakter i zakres przysługującego spółdzielni prawa do wkładów, wysokość wkładów oraz ich rodzaj, jeżeli są to wkłady niepieniężne, terminy ich wnoszenia, zasady wyceny i zwrotu w wypadku likwidacji spółdzielni, wystąpienia członka lub ustania członkostwa z innych przyczyn, a także w innych wypadkach przewidzianych w statucie. W praktyce r.s.p. w znacznej większości wkłady gruntowe są wkładami wnoszonymi do użytkowania, kóre jest ograniczonym prawem rzeczowym. Użytkowanie to wykazuje pewne cechy specyficzne-

Statut rolniczej spółdzielni produkcyjnej może postanawiać, że - gdy wymaga tego prawidłowe wykonanie zadań spółdzielni - przysługuje jej uprawnienie do zmiany przeznaczenia wkładów gruntowych oraz uprawnienie do naruszenia ich substancji albo jedno z tych uprawnień.

Budynki i inne urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnię

produkcyjną na gruncie stanowiącym wkład gruntowy stają się jej

własnością. To samo dotyczy drzew i innych roślin zasadzonych lub zasianych przez spółdzielnie

W razie wygaśnięcia użytkowania gruntu działka, na której znajdują się

budynki lub urządzenia będące własnością spółdzielni, może być przez

spółdzielnię przejęta na własność za zapłatą wartości w chwili wygaśnięcia

użytkowania. Drzewa i inne rośliny zasadzone lub zasiane przez spółdzielnię

stają się własnością właściciela gruntu. Użytkowanie wkładow gruntowych przez spółdzielnie jest odpłatne.

Członek będący właścicielem gruntu stanowiącego jego wkład może tym gruntem rozporządzać aktami między żyjącymi lub na wypadek śmierci, jednakże o zamierzonym przeniesieniu własności gruntu na osobę niebędącą członkiem tej samej spółdzielni powinien spółdzielnię uprzedzić co najmniej na trzy miesiące przed dokonaniem tej czynności.

 W razie odpłatnego przeniesienia własności wkładu gruntowego, spółdzielni przysługuje prawo pierwokupu. Nie dotyczy to wypadku przeniesienia własności wkładu na rzecz innego członka tej samej spółdzielni.

Grunt przeniesiony na własność innego członka tej samej spółdzielni powiększa wkład nabywcy.

Wniesiony do spółdzielni wkład gruntowy może być przez członka wycofany , jednakże dopiero po ustaniu członkowstwa .statut r.s.p. okresla termin i okres wypowiedzenia członk. A także termin wycofania wkładu i dokonania przez strony ostatecznych rozliczeń.

Członek wycofujący swój wkład otrzymuje ten sam grunt, który wniósł, jeżeli potrzeby wspólnej gospodarki nie stoją temu na przeszkodzie. W przeciwnym wypadku otrzymuje równoważny grunt z uwzględnieniem interesów obu stron

Oprócz gruntów wniesionych do spółdzielni jako wkład członkowski r.s.p. może użytkować:

1. grunty państwowe

2. grunty stanowiace własność spółdzielni

3. grunty os.3 uzyskane np. na podst um. dzierżawy

Statut spółdzielni może zobowiązywać członków do wniesienia określonego wkładu pieniężnego. Na poczet tego wkładu spółdzielnia może przyjąć środki produkcji, jak: inwentarz żywy, pasze, materiał siewny, urządzenia, maszyny i narzędzia przydatne we wspólnym gospodarstwie. Środki te podlegają oszacowaniu według stanu i cen z dnia wniesienia.

Działalnośc gospodarcza r.s.p. powinna opierać się na osobistej pracy członków.

Zdolny do pracy członek spółdzielni ma prawo i obowiązek pracować w spółdzielni w rozmiarze ustalanym corocznie przez zarząd, stosownie do potrzeb wynikających z planu działalności gospodarczej spółdzielni. Członkowie wynagradzani są za pracę w formie udziału w dochodzie podzielnym stosownie do wkładu ich pracy

Dochód ogólny spółdzielni stanowi różnicę między przychodem uzyskanym w danym roku obrachunkowym z produkcji i usług oraz zysków nadzwyczajnych a sumą poniesionych kosztów na tę działalność, pomniejszoną o straty nadzwyczajne i należne podatki oraz powiększoną lub pomniejszoną o różnicę wartości zapasów między stanem na koniec roku obrachunkowego a stanem na początek tego roku. Przy ustalaniu dochodu ogólnego uwzględnia się udział spółdzielni w wyniku finansowym innych organizacji.

Zasadniczymi funduszami własnymi tworzonymi w spółdzielni są:

  1)  fundusz udziałowy powstający z wpłat udziałów członkowskich, odpisów na udziały członkowskie z podziału dochodu ogólnego lub innych źródeł określonych w odrębnych przepisach;

  2)  fundusz zasobowy powstający z wpłat przez członków wpisowego, części dochodu ogólnego, wartości majątkowych otrzymanych nieodpłatnie lub innych źródeł określonych w odrębnych przepisach. Fundusz zasobowy zmniejsza się o straty na likwidacji środków trwałych oraz straty losowe.

 Spółdzielnia tworzy także inne fundusze własne przewidziane w odrębnych przepisach oraz w jej statucie.

32. Geneza i rozwój ubezpieczenia społecznego rolników.

Ubezpieczenie społeczne stanowi system zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym, pokrywającym potrzeby wywołane przez zdarzenia losowe lub inne, zrównane z nimi zdarzenia, spełnianych przez zobowiązane do tego instytucje oraz finansowanych na zasadzie bezpośredniego lub pośredniego rozłożenia ciężaru tych świadczeń, w całości lub co najmniej w poważnej mierze, na zbiorowości osób do nich uprawnionych.

Tak rozumiane ubezpieczenie społeczne pojawiło się po raz pierwszy w Niemczech w drugiej połowie XIX w. Objęło swym zakresem głównie pracowników najemnych.

Następnie wytworzyła się instytucja określana w obecnie obowiązującym kodeksie cywilnym jako dożywocie (nabywca nieruchomości był zobowiązany do dożywotniego utrzymania zbywcy).

W Polsce od 1962 r. zaczął funkcjonować system tzw. rent za ziemię. Prawo do świadczenia nabywał rolnik, który przekazał swe gospodarstwo państwu. Świadczenie wypłacane było przez ZUS, było nazywane rentą. Sytuacja świadczeniobiorcy zbliżona była do sytuacji świadczeniobiorcy z powszechnego systemu emerytalnego (miał np. prawo do bezpłatnych świadczeń leczniczych)

Pierwszą ustawą, która dotyczyła ubezpieczenia społecznego rolników była ustawa z 1977 r. „O zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin”. Ustawa ta wprowadziła składkę na Fundusz Emerytalny Rolników. Uzależniała nabycie prawa do świadczeń długookresowych (emerytura renta) od spełnienia warunków, wykraczających poza klasyczny system ubezpieczeń. Mianowicie od :

• nieodpłatnego przekazania gospodarstwa rolnego następcy lub państwu,

• całorocznej sprzedaży produktów rolnych o określonej w ustawie wartości jednostkom gospodarki uspołecznionej,

Ten schemat aż do 1989 r. utrzymywała kolejna ustawa z 1982 r. „O ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin”. Ustawa ta w większym jednak stopniu zbliżała system rolniczy do systemu pracowniczego zarówno pod względem katalogu świadczeń jak i ich wysokości.

W roku 1989 znowelizowano ustawę z 1982 r. osłabiając jej funkcje poza ubezpieczeniowe.

W 1990 r. wprowadzono nowy system ubezpieczenia społecznego rolników, na podstawie obecnie obowiązującej ustawy z 20 grudnia 1990 r. Powołano :

• Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego - KRUS,

• Radę Ubezpieczenia Społecznego Rolników - Rada Rolników,

• Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Rolników.

33. Rodzaje Ubezpieczeń(nie mam tu sposobu wyznaczania wysokości świadczeń)ustawa art.6 i dalej)

Zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniach społecznych rolników można wyodrębnić:

1)ubezpieczenia wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie

2)ubezpieczenia emerytalno-rentowe

Kryterium podziału stanowi źródło finansowania.

Ad1.Finansowane są w całości przez Fundusz Składkowy. Są to świadczenia jednorazowe( z wyjątkiem zasiłku pogrzebowego) lub krótkotrwale. Ubezpieczenia te nabrały cech urządzenia samopomocowego, więc wyeksponowane są elementy samorządności ubezpieczonych, stąd przyznano osobowość prawną Funduszowi Składkowemu i przyznanie kompetencji stanowiących Radzie Rolników. Funkcjonują one w ramach struktury organizacyjnej KRUS, a zarządza Funduszem Składkowym Prezes KRUS.

Ad.2.Świadczenia finansowane w dużym zakresie z budżetu państwa, na zasadzie solidarności ogólnonarodowej (w postaci gwarancji państwa i funduszu emerytalno-rentowego)-objęte są ubezpieczeniem emerytalno-rentowym. Są to świadczenia długookresowe oraz zasiłek pogrzebowy. Są one bardzo silnie powiązane z budżetem państwa, ponieważ dotacje budżetowe stanowią jego przeważającą część (90%). Składki ubezpieczonych stanowią tylko uzupełnienie dotacji.

UBEZPIECZENIA WYPADKOWE, CHOROBOWE I MACIERZYŃSKIE

Obejmują one skutki następujących zdarzeń:

­a)wypadek przy pracy rolniczej

b)rolnicza choroba zawodowa

c)choroba

d)urodzenie dziecka lub przyjęcie dziecka w wieku do roku na wychowanie

Ad.a .Zgodnie z art.11 ust.1 u.s.r. Za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności:

  1)  na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub, w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym lub

  2)  w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego, o którym mowa w pkt 1, albo w drodze powrotnej, lub

  3)  podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego, o którym mowa w pkt 1, zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo w związku z wykonywaniem tych czynności, lub

  4)  w drodze do miejsca wykonywania czynności, o których mowa w pkt 3, albo w drodze powrotnej.

Definicja ta w powyższym brzmieniu obowiązuje od maja 2004r. Poprzednia była bardzo szeroka, gdyż wykładnia literalna pozwalała za wypadek uznać każde nagłe zdarzenie wywołane przyczyna zewnętrzną, które nastąpiło na terenie gospodarstwa rolnego lub bezpośrednio związanego z nim związanego gospodarstwa domowego. Jednak w orzecznictwie pojawiła się tendencja aby nie uważać za wypadek zdarzenia nie związanego bezpośrednio z działalnością rolniczą.

Ad.b. Za rolniczą chorobę zawodową uważa się chorobę, która nastąpiła, która powstała w związku z pracą w gospodarstwie rolnym, jeżeli ta choroba jest objęta wykazem chorób zawodowych określonych w przepisach wydanych na podstawie kodeksu pracy.

Ad.c. Ustawa nie definiuje pojęcia choroby. Warunki nabycia prawa do zasiłku chorobowego następują, gdy:

-.Choroba powodująca niezdolność do pracy trwa nieprzerwanie co najmniej 30 dni

-okoliczność ta jest stwierdzona przez lekarza, lekarza dentystę, felczera i starszego felczera upoważnionego przez ZUS

  1)  jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej

  2)  zasiłek chorobowy,

  3 zasiłek macierzyński.

Wysokość świadczeń z tych ubezpieczeń jest ustalana w nawiązaniu do wysokości podstawowej emerytury rolniczej.

Jednorazowe odszkodowanie ustala się dla ubezpieczonego w wysokości proporcjonalnej do określonego procentowo stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.

Wysokość jednorazowego odszkodowania przysługującego członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł zależy od liczby uprawnionych i od charakteru więzi rodzinnej zmarłego z osobami uprawnionymi do świadczenia.

Zasiłek chorobowy przysługuje za okres czasowej niezdolności do pracy, jednak nie dłużej niż przez 180 dni. A gdy dalsze leczenie i rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy, okres pobierania zasiłku przedłuża się na okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie więcej jednak niż o dalsze 360 dni.

Od 1 maja 2004 usunięto z systemu rolniczego świadczenia w postaci zasiłku z tytułu urodzenia dziecka, zmieniając dotychczasową formułę zasiłku macierzyńskiego. Zgodnie z art.15 u.s.r. z tytułu urodzenia dziecka, a także z tytułu przyjęcia dziecka w wieku do jednego roku na wychowanie, jeżeli w tym czasie został złożony wniosek o przysposobienie, ubezpieczonemu przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości trzyipółkrotnej emerytury podstawowej. Jeżeli ubezpieczeniu podlegają oboje rodzice, zasiłek ten przysługuje im łącznie.

34.ZAKRES PODMIOTOWY UBEZPIECZENIA

Zakres podmiotowy ubezpieczenia zależy od:

-rodzaju ubezpieczenia

-uznania danej działalności za działalność rolniczą

-roli danej osoby w gospodarstwie rolnym

-tego, czy działalność rolnicza jest jedynym źródłem utrzymania

Podstawowymi kategoriami wyznaczającymi ten zakres są następujące kategorie: rolnik, domownik, działalność rolnicza, gospodarstwo rolne.

ROLNIK

- pełnoletnia osoba fizyczna, zamieszkująca i prowadząca na terytorium RP, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także

- osoba, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia;

Ponadto zgodnie z przepisami ustawy u.s.r. ubezpieczenie społeczne rolników obejmuje rolników i pracujących z nimi domowników, którzy:

1)posiadają obywatelstwo polskie lub

2)przebywają na terytorium RP na podstawie wizy lub karty pobytu wydanej w związku z uzyskaniem zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP lub

3)są obywatelami państw członkowskich UE

Przepisy ustawy stosuje się również do małżonka rolnika, chyba ze małżonek nie pracuje w gospodarstwie rolnika ani w gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem rolnym.

DOMOWNIK

osoba bliska rolnikowi(brak definicji osoby bliskiej), która

- ukończyła 16 lat,

- pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa albo w bliskim jego sąsiedztwie

- stale pracuje w tym gospodarstwie i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Bardzo liberalnie zostały ujęte kategorie: działalności rolniczej i gospodarstwa rolnego

DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZA

To działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym produkcji ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej.

GOSPODARSTWO ROLNE

To każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej.

Rygory pojawiają się dopiero przy określaniu warunków objęcia ubezpieczeniem przy obu rodzajach ubezpieczeń. Założeniem ustawodawcy jest to, aby system rolniczy pełnił funkcję uzupełniającą w stosunku do innych systemów ubezpieczeń.

W obu rodzajach ubezpieczeń rozróżnia się podleganie ubezpieczeniu z mocy ustawy lub na wniosek.

Zakres podmiotowy:

A. Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie:

• z mocy ustawy:

1. rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny,

2. domownik tego rolnika, jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega z mocy ustawy innemu ubezpieczeniu społecznemu i nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego na podstawie przepisów o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa.

• na wniosek:

1. rolnik lub domownik, jeżeli działalność rolnicza stanowi stałe źródło jego utrzymania,

2. osoba, która, będąc rolnikiem, przeznaczyła grunty prowadzonego gospodarstwa rolnego do zalesienia na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Chodzi tu przede wszystkim o osoby prowadzące działalność rolniczą w gospodarstwach rolnych obejmujących obszar mniejszy niż 1 ha przeliczeniowy lub osoby, dla których praca w rolnictwie ma charakter dodatkowy.

3. Emeryci i renciści mogą podlegać temu ubezpieczeniu w zakresie uprawniającym tylko do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku lub rolniczej choroby zawodowej. Nie może zostać ubezpieczony na wniosek(nawet w ograniczonym zakresie) emeryt lub rencista, w stosunku do którego orzeczono niezdolność do samodzielnej egzystencji.

B. Ubezpieczenie emerytalno - rentowe:

• z mocy ustawy:

tak samo, jak w ubezpieczeniu chorobowym, wypadkowym lub macierzyńskim.

• Na wniosek:

Tylko osoby, które nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie mają ustalonego prawa do emerytury albo renty lub prawa do zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego na podstawie przepisów o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jest tu konsekwentnie zrealizowane założenie o uzupełniającym charakterze ubezpieczenia społecznego rolników.

Jeśli rolnicy lub domownicy, którzy podlegali z mocy ustawy ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie nieprzerwanie co najmniej 3 lata, mogą pozostać dalej w tym ubezpieczeniu po podjęciu pozarolniczej działalności gospodarczej, jeżeli nie są one pracownikami i nie pozostają w stosunku służbowym. Kontynuowanie ubezpieczenia w systemie rolniczym umożliwia jedynie taka pozarolnicza działalność gospodarcza, która jest prowadzona na podstawie bliżej nieokreślonych przepisów o działalności gospodarczej, opodatkowana zgodnie z przepisami z zryczałtowanym podatku dochodowym, który nie powinien przekroczyć waloryzowanej corocznie kwoty granicznej (2528 zł w 2004 r.).

Cel tej regulacji - aby ułatwić podejmowanie pozarolniczej działalności gospodarczej.

36. Izby Rolnicze (zadania, zasady działania izb, organy izby, reprezentacja krajowa izb, nadzór nad izbami).

Podstawową formą prawną reprezentacji zawodowej rolników są izby rolnicze, stanowiące prawno-organizacyjny model samorządu rolniczego.

Zadania izb rolniczych:

1. reprezentowanie interesów zawodowych rolników np.:

• przedstawianie organom administracji rządowej i samorządowej opinii i wniosków w zakresie produkcji rolnej,

• prowadzenie analiz i kosztów opłacalności produkcji rolnej,

• występowanie do organów administracji rządowej w województwie i organów samorządu terytorialnego z inicjatywą w zakresie regulacji prawnych dotyczących rolnictwa, rozwoju wsi i rynków rolnych oraz opiniowanie projektów tych przepisów

• prowadzenie działań na rzecz rozwoju rynku rolnego oraz poprawy zbytu produktów rolnych.

rozwiązywanie problemów rolnictwa np.:

• podejmowanie działań na rzecz rozwoju infrastruktury rolnictwa i wsi oraz poprawy struktury agrarnej,

• inicjowanie działań mających na celu powoływanie i wspieranie grup producentów rolnych,

• działania na rzecz poprawy jakości produktów rolnych

• współpraca z administracją publiczną w zakresie ochrony środowiska, zdrowia i wiejskiego dziedzictwa kulturowego,

• wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji publicznej (zadania te mogą być przekazane ustawami lub na podstawie porozumień z właściwymi organami administracji publicznej)

Zasady działania:

Podstawą działalności izb rolniczych jest ustawa i statut.

Organy izby:

• walne zgromadzenie - najwyższy organ izby, kadencja 4 lata, zwoływane minimum 2 razy w roku przez zarząd, uchwala i zmienia statut, wybór i odwoływanie zarządu i komisji rewizyjnej, uchwalanie budżetu,

• komisja rewizyjna - 5 osób wybieranych spośród członków walnego zgromadzenia, kontroluje wykonywanie uchwał walnego zgromadzenia oraz kontrola działalności finansowej izby, przedstawia walnemu zgromadzeniu wnioski o udzielenie lub odmowę udzielenia absolutorium zarządowi.

• zarząd - wybierany spośród członków walnego zgromadzenia izby, skład: prezes, wiceprezes i 3 członków, do właściwości należą sprawy niezarezerwowane dla innych organów a w szczególności:

- przygotowywanie projektów uchwał walnego zgromadzenia,

- przygotowywanie projektu budżetu,

- przedstawianie sprawozdań finansowych,

• rady powiatowe izby - działa na obszarze powiatu. Pracami kieruje przewodniczący, zadania: sporządzanie analiz i opinii, przedstawienie wniosków dokonywanie ocen z zakresu rolnictwa, rozwoju wsi i rynków rolnych i przedstawienie ich zarządowi izby,

Reprezentacja krajowa izb:

Izby tworzą Krajową Radę Izb Rolniczych. W jej skład wchodzą prezesi izb oraz wybrani przez walne zgromadzenie delegaci - po jednym z każdej izby.

Zadania:

• reprezentowanie izb przed Sejmem i Senatem i organami administracji rządowej (z wyłączeniem administracji rządowej w województwie),

• przedstawienie ww. organom oraz organom samorządu terytorialnego wniosków w sprawie sytuacji w rolnictwie oraz inicjatyw w zakresie regulacji prawnych,

• opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących rolnictwa

• udzielanie izbą pomocy w wykonywaniu ich zadań,

• zarządzanie wyborów do walnych zgromadzeń izb,

Organy:

• zarząd - prezes, wiceprezes i 3 członków,

• komisja rewizyjna - 5 osób,

Nadzór nad izbami:

Kryterium: zgodność z prawem.

Nad Krajową Radą nadzór sprawuje minister właściwy do spraw rolnictwa, a nad izbami właściwy wojewoda.

Kryterium: gospodarka izb w zakresie wykorzystania środków przekazywanych na realizację zadań zleconych.

Nadzór sprawuje organ zlecający te zadania.

37. Zasady przeznaczania gruntów rolnych do zalesiania.

Kwestię tą reguluje ustawa z 8,06,2201

Grunt rolny może być przeznaczony do zalesiania, jeśli spełnia jeden z 3 warunków:

a)jest gruntem klasy VI lub V

b)jest gruntem położonym na stoku o nachyleniu powyżej 15 stopni

c)jest gruntem zdegradowanym

2.Łączna powierzchnia gruntu przeznaczonego do zalesiania nie może być mniejsza niż 0,4h i nie może przekraczać 30h przyczyn minimalna powierzchnia wydzielenia musi wynosić, co najmniej 0,10h

3.Właściciel gruntu może złożyć wniosek do starosty właściwego ze względu na miejsce położenia gruntu o wyrażenie zgody na przeznaczenie gruntu rolnego do zalesiania.

4.Zalesianie dokonywane jest na podstawie planu zalesiania a uprawa jest prowadzona przez właściciela gruntu zgodnie z uproszczonym planem urządzenia lasu lub decyzji starosty określająca zadanie z zakresu gospodarki leśnej.

Uprawa leśna może być założona w odległości 1,5 metra od granicy sąsiedniej parceli gruntowej w przypadku, gdy sąsiednie parcele stanowią grunt, o którym mowa w art. 3 ust. 1, albo stanowią teren leśny. W pozostałych przypadkach uprawa leśna może być założona w odległości 3 metrów od sąsiedniej parceli gruntowej.

3. Zalesienie jest prawidłowe, jeżeli:

  1)  zostało wykonane zgodnie z planem zalesienia,

  2)  spełnia warunki określone w ust. 1 i 2,

  3)  stopień udatności uprawy jest nie mniejszy niż 70%.

4. Właściwy ze względu na położenie gruntu nadleśniczy w terminie 30 dni od dnia otrzymania decyzji starosty sporządza plan zalesienia oraz dostarcza właścicielowi gruntu odpowiednią ilość sadzonek drzew.

 Koszty sadzonek oraz koszty sporządzenia planu zalesienia pokrywa Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, rozliczając się z właściwymi nadleśnictwami w terminie do 30 czerwca każdego roku.

5. Starosta w terminie trzech miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia o zakończeniu zalesiania sprawdza wykonanie zalesienia i wydaje decyzję administracyjną o stwierdzeniu prowadzenia przez właściciela gruntu uprawy leśnej.  W przypadku stwierdzenia niespełnienia warunków określonych w art. 4 ust. 3 starosta odmawia wydania decyzji administracyjnej, o której mowa w ust. 1, a na wniosek nadleśniczego, w przypadku winy umyślnej właściciela gruntu, obciąża go kosztami sporządzenia planu zalesienia oraz kosztami sadzonek.  Decyzje administracyjne, o których mowa w ust. 1 i 2, wraz z uzasadnieniem starosta doręcza właścicielowi gruntu.

6Właściciel gruntu, który otrzymał decyzję administracyjną o prowadzeniu uprawy leśnej, zwaną dalej "decyzją", nabywa prawo do miesięcznego ekwiwalentu za wyłączenie gruntu z upraw rolnych i prowadzenie uprawy leśnej, zwanego dalej "ekwiwalentem”. Grunty te zostają przekwalifikowane z gruntów rolnych na leśne.

38. EWOLUCJA WSPÓLNEJ POLITYKI ROLNEJ.(WPR)

Traktat Rzymski (25.3.1957) powołał do życia Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Celami EWG było popieranie harmonijnego rozwoju działalności gospodarczej na terenie całej Wspólnoty, stałej i zrównoważonej ekspansji, wzmożonej stabilizacji, szybszego podwyższania poziomu życia i ściślejszych stosunków między członkami Wspólnoty, przez utworzenie wspólnego rynku oraz stopniowe ujednolicanie polityki gospodarczej członków Wspólnoty. Pkt 4 Traktatu stanowił o wprowadzeniu wspólnej polityki w dziedzinie rolnictwa.

Traktat z Maastricht, Traktat z Amsterdamu i Traktat z Nicei nie przewidują żadnych zmian w zakresie regulacji odnoszących się do WPR. Są przewidywane natomiast zmiany w tej polityce. Jednakże mechanizmy z Traktatu Rzymskiego okazały się tak elastyczne i praktyczne, że nie było potrzeby ich zmiany. Mechanizmy:

- przepis art. 33 TWE precyzujący cele WPR. Są to min. zwiększenie wydajności produkcji rolnej poprzez rozwój postępu technicznego, zapewnienie racjonalnego rozwoju produkcji rolnej i jak najpełniejsze wykorzystanie mocy produkcyjnych, zapewnienie sprawiedliwego poziomu życia ludności rolniczej, stabilizacja rynków, odpowiednie ceny dla konsumentów. WPR oprócz systemu wspierania cen i dochodów rolniczych miała też aktywnie oddziaływać na poprawę struktur rolnych - w 1968 Komisja przedstawiła tzw. plan Mansholta - cel:doprowadzenie do powstania większych gospodarstw rolnych, umożliwiających obniżenie cen gwarantowanych - nie został zaakceptowany, bo zakładał wycofanie 15 mln ludzi z rolnictwa i zaprzestania gospodarowania na 5 mln ha. Potem - różne dyrektywy Rady i rozporządzenia dot. poprawy struktur rolnych.

WPR przeszła znamienną ewolucję. Odegrała szczególną rolę w inicjowaniu integracji. W wyniku trwałych przemian w rzeczywistości gospodarczej i społecznej utraciła pierwotne znaczenie w wielu jej podstawowych założeniach. Od czasu zmian we Wspólnocie jako całości(wprowadzenie jednolitego rynku wewnętrznego, ustanowienie przez Jednolity Akt Europejski nowych zadań dot wzmocnienia spójności społecznej i gospodarczej, polityki regionalnej i środowiska naturalnego, traktaty z Maastrich i Amsterdamu, unia walutowa, poszerzenie na wschód) - presja na zreformowanie celów, zadań oraz środków prawnych tej polityki.

Początkowy model proprodukcyjny WPR prowadził do negatywnych zjawisk(np. niemożności podwyższania dochodów rolniczych na przekór zwiększającym się wydatkom i postępującemu zmniejszaniu się populacji rolniczej) z biegiem lat przekształcił się w model limitowania produkcji rolnej.

1. 1985-1988 - pierwsze cząstkowe i nieskuteczne regulacje prawne, które nie doprowadziły do ograniczenia nadprodukcji rolnej

2. reforma WPR zapoczątkowana w 1991 przez MacSharry'ego - najważniejsze cele to zrównoważenie rynków rolnych, poprawa konkurencyjności wspólnotowego rolnictwa, ekstensyfikacja metod gospodarowania w rolnictwie zgodnie z wymogami ochrony środowiska, zwiększenie efektywności struktur rolnych(nie omawiam jej dokładnie - podr. Str82-83). Realizowano ją w latach 1993-1996. Zakładała ona spadek cen gwarantowanych na produkty rolne(15-33%); tzw. dopłaty bezpośrednie wg kryterium powierzchni wyłączonych z produkcji rolnej, przyjęto niezrealizowaną później zasadę „pomoc na 1 ha, nie na 1 tonę”. WPR zmieniała się w kierunku wzmocnienia polityki strukturalnej - poprzez zmniejszenie intensywności wspierania rolnictwa instrumentami rynkowo - cenowymi i poprzez włączenie środków o charakterze strukturalnym w systemie interwencji rynkowej. Skutki reformy:

-obniżenie kosztów produkcji przez zmniejszenie zużycia nawozów sztucznych i środków ochrony roślin

-przez redukcje cen gwarantowanych zaistniała tendencja do nadkompensacji strat poprzez subwencje bezpośrednie, które stanowią wysoki udział w dochodach rolniczych.

Manipulacje subwencjami powodują sztuczny spadek cen, rekompensowany dopłatami bezpośrednimi

3. niewystarczające efekty tej reformy, konieczność realizacji postanowień „Porozumienia o rolnictwie” Rundy Urugwajskiej GATT i poszerzenie na wschód - potrzeba dalszych zmian w okresie budżetowym 2000 - 2006. wybrano kontynuację plany MacSharry'ego, który miał być kontynuowany do 2000 r. Główne kierunki reformy z 1992 r miały być utrzymane do 2006 r.

Obie te duże reformy doprowadziły do zmiany w formach wsparcia, ale go nie obniżyły.

4. w czerwcu 2003 r. Rada UE przyjęła dokument, zawierające zmiany, które będą wprowadzane w latach 2004-2013:

-kilka zmian o char.systemowym

-na I miejscu - zadanie uwzględniania interesów konsumentów i podatników przy kontynuacji wspierania dochodów rolniczych(do 1992 były wspierane przez mechanizmy cenoeo-rynkowe, po reformie MacSharry'ego -były wspierane z pominięciem rynku przez tzw. dopłaty bezpośrednie - są one niezgodne z Porozumieniem WTO)

-ma być wprowadzona jednolita zryczałtowana płatność bezpośrednia(czyli wspieranie dochodów rolników za pomocą środków nie związanych z produkcją), uzależniona od powierzchni upraw i poziomu produkcji gospodarstwa. Nie będzie ona ulegać zmianom, jeśli zmianom nie ulegnie prowadzone w gospodarstwie program produkcyjny. Wsparcie dochodów rolników za pośrednictwem rynku będzie się odbywało w sposób ograniczony min. poprzez zakupy interwencyjne pewnych produktów.

-dochody będą powiązane z przestrzeganiem przez rolników standardów ochrony środowiska, właściwego traktowania zwierząt i zasad dobrej praktyki rolniczej + zagwarantowanie bezpieczeństwa żywności.

-Gospodarstwa rolne będą traktowane w sposób zróżnicowany - obniżenie wypłacanej gospodarstwu zryczałtowanej kwoty płatności bezpośredniej lub pozostawienie jej na obecnym poziomie zależy od wielkości produkcji mierzonej kwotą płatności.

5. raport Buckwella - stanowi próbę nakreślenia przyszłej ewolucji WPR w stronę Wspólnej Polityki Rolnej Obszarów Wiejskich dla Europy. Zmiany:

- odejście od polityki sektorowej dot. rolnictwa na rzecz kompleksowych programów określonych przestrzennie.

-polityka rolna ma stanowić część strategii rozwoju regionów wiejskich

-cel polityki: utrzymanie gospodarczo efektywnego i środowiskowo zrównoważonego rolnictwa, pobudzenie rozwoju regionów wiejskich

-nowa polityka powinna być zgodna z ogólnymi celami społecznymi i gospodarczymi UE

- powinna uwzględniać zasadę subsydiarności

-instrumenty prawne i finansowe powinny być wyraźnie ukierunkowane na osiągnięcie wybranych celów

-bezpośrednie subsydia powinny być uniezależnione od produkcji

- polityka rolna powinna być uproszczona, bo teraz jest nieprzejrzysta i złożona

-zadania nowej polityki rolnej to: 1. stabilizacja rynku 2. zachowanie środowiska i krajobrazu 3. rozwój obszarów wiejskich 4. przejściowa pomoc dostosowawcza.

42. AGENCJE INTERWENCYJNE: AGENCJA RYNKU ROLNEGO I JEJ FUNKCJE, AGENCJA RESTRUKTURYZACJI I MODERNIZACJI ROLNICTWA.

Dla interwencji państwa w dziedzinie rolnictwa charakterystyczne są wyspecjalizowane struktury w postaci Agencji. Cechy Agencji:

1. osoby prawne prawa publicznego, wyrażające interes publiczny,

2. działają ściśle w ramach prawa, w granicach upoważnień ustawowych,

3. korzystają z przywilejów charakterystycznych dla os.prawnych pr.publicznego, np. ze zwolnień podatkowych w zakresie ich działalności,

4. są wyodrębnione z aparatu administracji rządowej i z zasadniczej struktury własnościowej , jaką jest Skarb Państwa, ale są instrumentem w rękach rządu,

5. ani Skarb Państwa nie odpowiada za ich zobowiązania, ani one nie odpowiadają za zobowiązania Skarbu Państwa,

6. są one wyposażone we własny majątek służący wykonywaniu ich zadań, niezbędny do ich należytego funkcjonowania(np. własne samochody),

7. rozporządzają one majątkiem państwowym we własnym imieniu, ale w interesie publicznym mamy tu do czynienia z powiernictwem - polega ono na tym, że powiernik dysponuje powierzonym mu majątkiem w interesie nie własnym, ale powierzającego albo określonej osoby lub osób(stosunek prawny trójstronny: powierzający, powiernik, osoba, na rzecz której powiernik ma działać - beneficjent; powiernik wobec osób trzecich występuje jak właściciel - 2 sfery stosunków: między powierzającym i powiernikiem oraz między powiernikiem a światem zewnętrznym - osobami trzecimi)

8. na czele Agencji stoi Prezes = 1-os. organ zarządzający + aparat wykonawczy.

AGENCJA RYNKU ROLNEGO (ARR)

Dysponuje przede wszystkim zapasami produktów rolnych, a więc mieniem ruchomym.

Została utworzona w 1990 r. jako 1 z Agencji obsługujących rolnictwo. Zadaniami jej były realizacja interwencyjnej polityki państwa w celu stabilizacji rynku produktów rolnych i żywnościowych oraz ochrona dochodów uzyskiwanych z rolnictwa.

Nowa ustawa z 11.03.2004 r. zmieniła te zadania. W UE regulacje rynków rolnych należą do organów UE, które kształtują Wspólną Politykę Rolną (WPR) - Rada Ministrów, która ustala podstawowe zasady i kierunki tej polityki i Komisja Europejska - podst. organ wykonawczy. Na terenie Polski organami, które realizują WPR, są Rada Ministrów oraz wyspecjalizowane Agencje, do których należy ARR.

Zadania ARR(katalog nie jest zamknięty, nowe obowiązki muszą być zbezpieczone dodatkowymi środkami finansowymi):

1. działania zapewniające stabilizację rynków produktów rolnych i żywnościowych w ramach WPR

2. analiza rynków produktów rolnych i żywnościowych,

3. upowszechnienie informacji dot. mechanizmów WPR,

4. działania promocyjne dot. produktów rolnych i żywnościowych,

5. administrowanie obrotem z zagranicą towarami rolnymi w ramach WPR,

6. realizacja płatności w ramach mechanizmów WPR finansowanych z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz ewidencja wydatków z Funduszu,

7. zgłaszanie Komisji E. zamiaru uczestnictwa Polski w programie dostarczania nadwyżek żywności dla najuboższej ludności UE.

8. skup interwencyjny - bezpośredni przez samą Agencję lub przez przedsiębiorstwa zajmujące się handlem produktami rolnymi(Agencja prowadzi ich rejestr, wyłaniani są corocznie w drodze przetargu). Obecnie - ten drugi sposób. ARR udziela przedsiębiorcom poręczeń kredytowych(sama nie może udzielać kredytów inwestycyjnych - to ARiMR). Rolnik otrzymuje ceną niższą od państwowej ceny interwencyjnej, pomniejszoną o marżę przedsiębiorstwa skupującego. Jednostkami hurtowymi są giełdy rolnicze - głównym klientem ich jest ARR.

Obowiązki ARR:

- odpowiednie zabezpieczenia finansowe dokonywanych płatności\transakcji, jeśli wynika to z przepisów UE

- kontrola, zwł.realizacji programów finansowanych przez UE(kontrolerzy ARR lub inne instytucje).

Nadzór nad ARR - min. właściwy d/s rolnictwa i rozwoju wsi w porozumieniu z min. wł. d/s finansów. Powołanie Prezesa ARR - Prezes RM na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w porozumieniu z Ministrem Finansów.

Prezes ARR:

- ustala roczny plan finansowy w porozumieniu z Ministrem Finansów i Ministrem RiRW.

- ustala w drodze administracyjnej kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych środków z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej i krajowych, przeznaczonych na realizację WPR (odwołanie do Ministrem RiRW, ściągane są w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji),

- posługuje się biurem centrali i oddziałami wojewódzkimi. Decyzja adm.wydawane są przez dyrektorów tych oddziałów(I inst.), odwołanie - Prezes ARR.

- udziela pełnomocnictw w zakresie czynn.cywilnoprawnych, ogólnych i szczególnych(te do spraw dot. zakupu i sprzedaży środków trwałych, obejmowania\zbywania udziałów i akcji w spółkach pr. Handlowego, zaciągania zobowiązań finansowych ponad kwotę określoną przez Prezesa ARR).

- może tworzyć ciała doradcze - komisje opiniodawczo - doradcze i zespoły problemowe.

Minister RiRW nadaje ARR statut - szczegóły struktury i funkcjonowania.

AGENCJA RESTRUKTURYZACJI I MODERNIZACJI ROLNICTWA.

Dysponuje ona przede wszystkim środkami finansowymi, finansuje przede wszystkim działalność inwestycyjną.

Najbardziej znacząca funkcja - UE przyznając płatności bezpośrednie (wynikające ze zmian w WPR polegających na stopniowym ograniczaniu dopłat do produkcji rolnej, przy zapewnieniu rolnikom UE rekompensat płatnych od ha) zażądała wskazania tzw. jednostki płatniczej. Odpowiedzialnej za przejmowanie środków unijnych i rozliczanie z nich - jest nią ARiMR. Płatności bezpośrednie dot. działek nie mniejszych niż 1 ha, przy czym obszar poszczególnych upraw nie może być mniejszy niż 0,1 ha. Płatności obejmują jednolitą płatność obszarową i płatności uzupełniające do określonych przez Radę Ministrów upraw rolnych. Są one przyznawane na wniosek producenta rolnego przez kierownika biura powiatowego Agencji właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy(decyzja administracyjna, odwołanie do dyrektora oddziału regionalnego ARiMR). Kontrola wniosków- przez osoby posiadające imienne upoważnienie Prezesa ARiMR.

Do zadań Agencji należy wspieranie(min):

1) inwestycji w rolnictwie, w przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach na rzecz rolnictwa,

2) przedsięwzięć warunkujących wykorzystanie posiadanej bazy produkcyjnej gospodarstw rolnych i działów specjalnych produkcji rolnej w celu rozpoczęcia, zwiększenia lub wznowienia produkcji,

3) ⁽³⁾ poprawy struktury agrarnej, w tym zwłaszcza tworzenia i powiększania gospodarstw rodzinnych w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego,

4) przedsięwzięć tworzących nowe miejsca pracy dla mieszkańców wsi w obszarach gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, a także miast do 20 tysięcy mieszkańców,

5) realizacji zadań wynikających z polityki państwa w zakresie rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego,

6) ⁽⁷⁾ kształcenia mieszkańców wsi w szkołach wyższych poprzez udzielanie poręczeń spłaty kredytów studenckich zaciąganych na podstawie odrębnych przepisów,

7) ⁽⁸⁾ rozwoju rolnictwa ekologicznego i edukacji w zakresie ekologii.

Lista ta nie jest zamknięta- ustawy i rozporządzenia RM mogą nakładać na ARiMR inne zadania.

Agencja realizuje swoje zadania w szczególności przez:

1) dopłatę w pierwszej kolejności do oprocentowania kredytów bankowych, za pośrednictwem banków lub innych osób prawnych w oparciu o umowy zawierane przez Agencję z tymi podmiotami,

2) finansowanie lub udział w finansowaniu zadań inwestycyjnych(też za pośrednictwem banków).

3) udzielanie gwarancji i poręczeń kredytowych, określonych w planie finansowym, w tym na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, poszkodowanych w związku z klęską suszy, gradobicia, nadmiernych opadów atmosferycznych, wymarznięcia, powodzi, huraganu, pożaru, plagi gryzoni lub osuwisk ziemi(w szczególności poprzez dopłatę do oprocentowania kredytów bankowych na zakup nieruchomości rolnych, które utworzą gospodarstwo rodzinne albo wejdą w skład takiego gospodarstwa, z tym że kwota kredytu nie może przekraczać 90% wartości zakupywanej nieruchomości, a okres spłaty kredytu nie może przekraczać 20 lat),

4) zakup obligacji banków regionalnych, emitowanych celem restrukturyzacji należności kredytowych zrzeszonych w nich banków spółdzielczych( za pośrednictwem banków...),

5) finansowanie wydatków związanych z rejestracją i wyposażeniem w środki techniczne grup producentów owoców i warzyw(Wysokość środków ustala się w wysokości faktycznie poniesionych kosztów na te cele, z tym że nie mogą one przekraczać 5% - w pierwszym roku, 5% - w drugim roku, 4% - w trzecim roku, 3% - w czwartym roku, 2% - w piątym roku udokumentowanych przychodów ze sprzedaży produktów członków grupy),

6) udzielanie pomocy na tworzenie funduszu operacyjnego dla wpisanych do rejestru uznanych grup producentów owoców i warzyw,

7) wypłacanie rekompensat finansowych z tytułu niewprowadzania do obrotu owoców i warzyw.

Nadzór nad ARiMR - minister właściwy do spraw finansów publicznych w szczególności:

1) sprawdza stan przygotowania Agencji do obsługi i gospodarowania środkami pochodzącymi z funduszy Unii Europejskiej oraz krajowymi środkami publicznymi przeznaczonymi na współfinansowanie zadań,

2) sprawdza przestrzeganie przez Agencję szczegółowych zasad gospodarowania środka

3) kontroluje i weryfikuje plany finansowe Agencji w zakresie gospodarowania środkami, o oraz zgodność tych planów z zasadami udzielania pomocy z funduszy Unii Europejskiej.

 W razie stwierdzenia nieprawidłowości w przygotowaniu Agencji do obsługi i gospodarowania środkami lub nieprawidłowego gospodarowania przez Agencję tymi środkami minister właściwy do spraw finansów publicznych może zawiesić lub wstrzymać ich wydatkowanie.

W przypadku realizacji przez Agencję zadań określonych w Specjalnym Programie Akcesyjnym na Rzecz Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, zwanym dalej "programem SAPARD", minister właściwy do spraw rozwoju wsi, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, w drodze rozporządzenia:

1) określa podział środków programu SAPARD między poszczególne działania tego programu,

2) może określić podział środków w ramach działań programu SAPARD między poszczególne województwa albo sektory: mleczarski, mięsny, rybny oraz owoców i warzyw

- uwzględniając postanowienia właściwych umów międzynarodowych.

Agencja przeprowadza szkolenia rolników związane z realizacją jej zadań. Agencja prowadzi działania związane z przygotowaniem do obsługi płatności w ramach Wspólnej Polityki Rolnej.

Minister właściwy do spraw rozwoju wsi, w drodze rozporządzenia, nadaje statut Agencji.

Struktura ARiMR: Prezes - powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw rozwoju wsi oraz ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Prezesa Agencji odwołuje Prezes Rady Ministrów. W ramach Agencji wyodrębnia się:Centralę Agencji, oddziały regionalne działające w każdym województwie,biura powiatowe działające w każdym powiecie(W miastach na prawach powiatu nie tworzy się biur powiatowych).  Organem opiniodawczo-doradczym Prezesa Agencji jest Rada Agencji. Kadencja Rady trwa 4 lata. Rada składa się z 15 członków, z których 5 jest przedstawicielami ministrów: właściwego do spraw rozwoju wsi, właściwego do spraw finansów publicznych, właściwego do spraw środowiska, właściwego do spraw pracy oraz Prezesa Narodowego Banku Polskiego; pozostali członkowie są przedstawicielami związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, rolniczych związków spółdzielczych o zasięgu krajowym oraz Krajowej Rady Izb Rolniczych. Do zadań Rady należy opiniowanie projektu rocznego planu finansowego Agencji, sprawozdań z działalności Agencji, innych spraw przedstawionych przez Prezesa Agencji w ramach zadań realizowanych przez Agencję.

Agencja prowadzi samodzielną gospodarkę finansową. Przychodami Agencji są:

1) środki budżetowe określone corocznie w ustawie budżetowej,

2) odsetki od lokat bankowych,

3) środki uzyskane w ramach bezzwrotnej i kredytowej pomocy zagranicznej,

4) środki pochodzące z oprocentowania rezerw obowiązkowych odprowadzanych przez banki do NBP,

5) inne wpływy.

Agencja może emitować obligacje za zgodą MF.

 Agencja może dokonywać sprzedaży wymagalnych wierzytelności powstałych w związku z realizacją zadań ustawowych, w przypadku trwałej utraty przez dłużników Agencji zdolności do spłaty zadłużenia. Sprzedaży wierzytelności określonych w ust. 1 Agencja dokonuje za pośrednictwem banków, na podstawie zawieranych umów. Wymagalne wierzytelności są sprzedawane:

1) w drodze przetargu,

2) na podstawie oferty ogłoszonej publicznie,

3) w wyniku rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia.

Przy sprzedaży wierzytelności stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o zmianie wierzyciela z następującymi wyjątkami: nie jest wymagana zgoda dłużnika, a sprzedaż nie może być dokonana na rzecz dłużnika, jego zstępnych i wstępnych, podmiotu związanego stosunkiem zależności lub dominacji. Nie stosuje się tu przepisów prawa bankowego dot. tajemnicy obrotów i stanów rachunków bankowych a zakresie wierzytelności oferowanych do zbycia.

W ustawie jest nieco więcej wiadomości, wybierałam te, które są zaakcentowane w podręczniku.

44. Założenia podatku rolnego.

Podatek rolny jest podstawowym podatkiem obciążającym rolnictwo. Jest to niejako substytut podatku dochodowego w zakresie działalności rolniczej lub leśnej. Stanowi dochód budżetu gminy

Podatek rolny wprowadzono ustawą z 1984 r.

Obowiązek podatkowy w podatku rolnym ciąży na osobach fizycznych, osobach prawnych i jednostkach organizacyjnych, w tym spółkach nieposiadających osobowości prawnej, które są właścicielami, samoistnymi posiadaczami lub użytkownikami wieczystymi gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Obowiązek podatkowy ciąży także na posiadaczach gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem , z Agencją Nieruchomości Rolnych lub z innego tytułu prawnego albo jest bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład Zasobów Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych, w tym przypadku podatnikami są odpowiednio jednostki organizacyjne Agencji Nieruchomości Rolnych i Lasów Państwowych. Posiadacze zależni są obciążeni obowiązkiem podatkowym w zakresie podatku rolnego wtedy, gdy posiadają - na podstawie zawartej umowy albo innego tytułu prawnego, a także bezumownie - grunty wchodzące w skład gospodarstw rolnych stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy oraz gdy dzierżawią grunty gospodarstwa rolnego w całości lub w części, na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów ustawy o ubezpieczeniu rolników

Opodatkowaniu podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.

Ustawodawca odszedł od obowiązującej przed 1 stycznia 2003 formuły, iż opodatkowaniu podlegają tylko grunty gospodarstw rolnych. Obecnie przedmiot opodatkowania wyodrębniono ze względu na:

• kryterium nabycia gruntów,

• kryterium funkcji tych gruntów,

Ustawa wyodrębnia dwie kategorie gruntów podlegających opodatkowaniu

• grunty niewchodzące w skład gospodarstw rolnych,

• grunty gospodarstw rolnych,

Definicja gospodarstwa rolnego:

• obszar gruntów, sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza

• o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy,

• stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej lub prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki nieposiadającej osobowości prawnej,

W przeciwieństwie do definicji gospodarstwa rolnego z kodeksu cywilnego (art. 55 k.c.) definicja z ustawy o podatku rolnym nie zawiera warunku istnienia łączności ekonomicznej między poszczególnymi składnikami gospodarstwa.

Jeżeli grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza, stanowią współwłasność lub znajdują się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowią odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach (posiadaczach).

Jeżeli grunty te stanowią gospodarstwo rolne, obowiązek podatkowy ciąży na osobie będącej współwłaścicielem, która to gospodarstwo prowadzi w całości.

Podstawa opodatkowania podatkiem rolnym dla gruntów gospodarstw rolnych wyrażona jest w liczbie hektarów przeliczeniowych. Hektar przeliczeniowy to umowna jednostka przeliczeniowa związana z wartościowaniem ziemi rolniczej ze względu na jej położenie, klasę i rodzaj gruntów. Wysokość przelicznika zależy od okręgu podatkowego, w którym znajduje się dany grunt oraz od klasy bonitacyjnej gruntu. Każda gmina, miasto oraz dzielnica miasta zaliczone są przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa oraz po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Izb Rolniczych do jednego z czterech okręgów podatkowych.

Wysokość podatku ustalana jest ustawowo jako równowartość pieniężna 2,5 q żyta z hektara przeliczeniowego - dla gruntów gospodarstw rolnych, 5 q żyta od hektara dla gruntów rolnych nie wchodzących w skład gospodarstw rolnych, według średniej ceny skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy, ogłaszanej przez prezesa GUS. (Średnią cenę żyta ogłoszoną przez prezesa GUS może obniżyć Rada gminy, obniżając w ten sposób podstawę naliczania podatku rolnego w danej gminie).

Zwolnienia i ulgi

z urzędu:

• zwolnienie użytków rolnych klasy V, VI i VIz,

• zwolnienie gruntów zadrzewionych i zakrzewionych ustanowionych na użytkach,

• grunty położone w pasie drobi granicznej,

• użytki ekologiczne,

• grunty zajęte przez zbiorniki wody służące do zaopatrzenia ludności w wodę,

• grunty pod wałami przeciwpowodziowymi i położone w międzywalach,

Pozostałe zwolnienia wymagają wniosku podatnika złożonego we właściwym ze względu na położenie gruntów urzędzie gminy. Ich przyznanie wymaga decyzji wójta (burmistrza lub prezydenta miasta). Przyznawane one są na określony czas.

Do gruntów, które są czasowo zwolnione z podatku ustawa o podatku rolnym zalicza

• grunty orne, łąki i pastwiska objęte melioracją,

• grunty gospodarstw rolnych powstałych z zagospodarowania nieużytków,

• grunty gospodarstw rolnych otrzymane w drodze wymiany lub scalenia,

Ulgi

• ulga inwestycyjna

- zakup i zainstalowanie deszczowni,

- urządzeń melioracyjnych i urządzeń zaopatrzenia gospodarstwa w wodę,

- urządzeń do wykorzystywania na cele produkcyjne naturalnych źródeł energii

• ulga w razie klęski żywiołowej,

• ulga od gruntów położonych na terenach podgórskich i górskich,

W obecnym stanie prawnym podatek rolny ma charakter majątkowy, gdzie wartość gruntu wyrażana jest poprzez przeliczniki uważane za odzwierciedlenie czynników mających wpływ na wartość ziemi, do których należy zaliczyć rodzaj użytków rolnych, klasę gruntów, ich położenie. Grunt jest wyceniany w hektarach przeliczeniowych. Wycena dokonywana jest w sposób schematyczny. Wartość gruntu określona jest poprzez trzy zmienne:

• rodzaj użytków rolnych,

• klasę gruntu,

• okręg podatkowy, w którym grunt jest położony.

46. UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE (OBOWIĄZKOWE, DOBROWOLNE).

Funkcja, cel tego ubezpieczenia to pokrywanie strat przynoszących uszczerbek majątkowy, a powstałych w wyniku zajścia określonych ryzyk ubezpieczeniowych, takich jak klęski żywiołowe, nieszczęśliwe wypadki, czy też działanie człowieka.

Dużą rolę odegrała ustawa z 28.7.1990 o działalności ubezpieczeniowej. Zerwała ona z dotychczasowym monopolem państwa w dziedzinie ubezpieczeń i stworzyła podstawy prawne funkcjonowania niepaństwowych zakładów ubezpieczeń. Zachowała podział na ubezpieczenia obowiązkowe i dobrowolne, większą rangę uzyskała jednak dobrowolność ubezpieczeń, wyrażająca się w swobodnym zawieraniu umów ubezpieczenia. Liczba ubezpieczeń obowiązkowych została ograniczona, a w miejsce ubezpieczeń z mocy ustawy zostały wprowadzone ubezpieczenia obowiązkowe powstające na podstawie umowy. Charakter obowiązkowy tych ubezpieczeń przejawia się w obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia i dotyczy zarówno ubezpieczającego, jak i ubezpieczyciela. Charakter obowiązkowy miały 2 rodzaje ubezpieczeń rolniczych: ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolnik.ów z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego i ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych.

1.1.2004 r. weszły w życie nowe regulacje, min. ustawa z 22.5.2002 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych. Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Określa ona ogólne zasady dotyczące ubezpieczeń obowiązkowych.

1. UBEZPIECZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ ROLNIKÓW Z TYTUŁU POSIADANIA GOSPODARSTWA ROLNEGO.

Podlega mu rolnik - osoba fizyczna, w której posiadaniu lub współposiadaniu jest gospodarstwo rolne, w pozostałych przypadkach ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej może być realizowane w formie ubezpieczenia dobrowolnego.

Gospodarstwem rolnym - jest będący w posiadaniu osoby fizycznej obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami oraz sklasyfikowanych jako użytki rolne gruntów pod zabudowaniami, przekraczający łącznie powierzchnię 1 ha, jeżeli podlega on w całości lub w części opodatkowaniu podatkiem rolnym, a także obszar takich gruntów i użytków, niezależnie od jego powierzchni, jeżeli jest prowadzona na nim produkcja rolna, stanowiąca dział specjalny w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zarówno obowiązek zawarcia umowy, jak i zakres ochrony ubezpieczeniowej połączony jest z faktem posiadania gospodarstwa rolnego, a nie jego prowadzenia.

Obowiązkowe ubezpieczenie - rolnik jest zobowiązany zawrzeć umowę z dobrowolnie wybranym zakładem prowadzącym taki rodzaj ubezpieczenia, a ten nie może mu odmówić. Zawiera się ją na 12 miesięcy, jeśli przed końcem rolnik na piśmie jej nie wypowie - przedłużona na kolejne 12 m-cy, chyba że nie zapłacił składki lub gdy zakładowi cofnięto zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej lub gdy jest on w stanie upadłości, likwidacji. Obowiązek powstaje w dniu objęcia gospodarstwa rolnego. Przy przejściu posiadania gospodarstwa na inną osobę ubezpieczenie przechodzi na nią i umowa ubezpieczenia trwa do końca 12 m-cy, na które została zawarta, chyba że dana osoba wypowie ją przed upływem 30 dni od objęcia w posiadanie gospodarstwa. Wtedy rozwiązuje się ona z upływem 30 dni od objęcia gospodarstwa.

Umowa ubezpieczenia ulega rozwiązaniu:

- z upływem 12 m-cy, na które została zawarta,

- gdy użytki rolne... stracą charakter gospodarstwa rolnego,

- gdy użytki rolne... nie będą podlegać podatkowi rolnemu lub dochodowemu od osób fizycznych z tytułu prowadzenia produkcji rolnej stanowiącej dział specjalny,

- gdy nowy posiadacz wypowie umowę,

- 3 m-ce od ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń(ale można zawrzeć z kuratorem umowę o przeniesienia portfela ubezpieczeń do innego zakładu).

Jeśli rolnik wypowie umowę, musi zawrzeć kolejną najpóźniej ostatniego dnia przed rozwiązaniem umowy wypowiedzianej.

Zakres ochrony ubezpieczeniowej:

- Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jeżeli nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości(naturze) danych stosunków(art. 9 ust.1).. Przepis szczególny(art.50 ust.1) określa, że z umowy ubezpieczenia OC rolników przysługuje odszkodowanie, jeśli rolnik lub osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub pracująca w gospodarstwie rolnym rolnika jest zobowiązana do odszkodowania za wyrządzoną w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Przepis ten nie ograniczył ochrony ubezpieczeniowej do szkód wyrządzonych czynem niedozwolonym, dotyczy on także szkód wywołanych niewykonaniem\nienależytym wykonaniem zobowiązania. Przesłanką jest, że szkoda taka musi powstać w związku z posiadaniem gospodarstwa rolnego, a rolnik lub osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub pracująca w gospodarstwie jest odpowiedzialna za powstanie szkody.

- zakresem ochrony są objęte też przypadki, gdy szkoda powstała w związku z ruchem pojazdów wolnobieżnych w rozumieniu prawa o ruchu drogowym, będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa rolnego.

Jeśli rolnik nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC rolników, a są spełnione wszystkie przesłanki do objęcia ochroną ubezpieczeniową poszkodowanego, odszkodowanie jest wypłacane przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.(tak samo w przypadku upadłości zakładu ubezpieczeń).

Wysokość odszkodowania - w granicach odpowiedzialności cywilnej, najwyżej do ustalonej w umowie sumy gwarancyjnej, która nie może być niższa niż równowartość w zł:

- w przypadku szkód na osobie - 350 tys. Euro na każdego poszkodowanego

- szkody w mieniu - 200 tys. Euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem, bez względu na liczbę poszkodowanych.

Zakład wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni od zawiadomienia przez poszkodowanego o szkodzie(poszkodowany może dochodzić odszkodowania bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń, zakład informuje niezwłocznie ubezpieczonego). Jeśli w tym terminie nie da się wyjaśnić wszystkich okoliczności, wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie było możliwe, nie później niż 90 dni od zawiadomienia o szkodzie, chyba, że ustalenie okoliczności zależy od wyniku postępowania karnego lub cywilnego. Gdy szkoda została wyrządzona umyślnie, pod wpływem alkoholu, narkotyków itp. - zakład może dochodzić od ubezpieczonego zwrotu odszkodowania.

Obowiązkowemu ubezpieczeniu nie podlegają przypadki, gdy szkoda w mieniu została wyrządzona rolnikowi przez osoby pozostające z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub pracujące w jego gospodarstwie rolnym; gdy są spowodowane chorobami zakaźnymi nieodzwierzęcymi; spowodowane wadą dostarczonych towarów przez osobę objętą ubezpieczeniem towarów i usług(na osobie - gdy ubezpieczony rolnik wiedział o tych wadach); powstałych wskutek zniszczenia, utraty itp. rzeczy wypożyczonych lub przyjętych przez osobę objętą ubezpieczeniem OC rolników do naprawy, przechowania lub użytkowania; polegających na utracie biżuterii, dzieł sztuki, dokumentów itp.; polegających na zniszczeniu\skażeniu środowiska; wynikających z kar, grzywień sądowych, administracyjnych lub związanych z należnościami wobec budżetu państwa.

2. UBEZPIECZENIE BUDYNKÓW WCHODZĄCYCH W SKŁAD GOSPODARSTWA ROLNEGO OD OGNIA I ZDARZEŃ LOSOWYCH(tzw. budynki rolnicze).

Def. Rolnika, gospodarstwa rolnego, czas trwania umowy, przejście posiadania gospodarstwa, wypowiedzenie przez rolnika umowy, przyczyny rozwiązania umowy - jak wyżej.

Obowiązek ubezpieczenia - z dniem pokrycia budynku(=obiekt budowlany >20 m²) dachem. Ubezpieczenie nie są objęte budynki, które osiągnęły 100% normy zużycia; przeznaczone do rozbiórki na podstawie ostatecznych decyzji właściwych organów; namioty i tunele foliowe.

Odpowiedzialność zakładu rozpoczyna się z chwilą zawarcia umowy i zapłacenia pierwszej składki, chyba że jest późniejszy termin zapłaty składki lub jej raty - wtedy w momencie zawarcia umowy. Termin ten można określić inaczej, gdy zawiera się tę umowę przed objęciem budynków w posiadanie lub na okres kolejnych 12 m-cy przed rozpoczęciem tego okresu.

Odszkodowanie przysługuje za szkody spowodowane zdarzeniami losowymi: ogniem, huraganem, powodzią, lawiną, upadkiem statku powietrznego itp. Zakład nie odpowiada za szkody wyrządzone umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, górnicze i powstałe w wyniku trzęsienia ziemi. Wysokość szkody ustala się na podstawie cenników stosowanych przez zakład, zmniejsza się ona o wartość pozostałości, które mogą być przeznaczone do dalszego użytku, zwiększa się w granicach sumy ubezpieczenia o udokumentowane koszty uprzątnięcia miejsca szkody do 5% wartości szkody. Odszkodowanie jest wypłacane w kwocie odpowiadającej wysokości szkody w granicach sumy ubezpieczenia(ustalona jest ona odrębnie dla każdego budynku w umowie. Terminy wypłaty - jak wyżej.

Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny zaspokaja roszczenia poszkodowanych tylko w przypadku upadłości zakładu ubezpieczeń.

51. Prawo międzynarodowe i wspólnotowe w obszarze hodowli roślin

i nasiennictwa.

1. Hodowla roślin i nasiennictwo - istotny gospodarczo dział rolnictwa, obejmujący wytwarzanie i stosowanie biologicznego środka produkcji (materiału siewnego odmian roślin)

Obowiązujące w prawie polskim ustawy:

• o nasiennictwie (26 VI 2003)

• o ochronie prawnej roślin (23 VI 2003)

W osobnych ustawach dokonano rozdzielenia materii dotyczączej nasiennictwa oraz ochrony prawnej odmian roślin.

2. Ustawa o nasiennictwie :

• reguluje sprawy rejestracji odmian roślin uprawnych oraz wytwarzania, oceny oraz obrotu i kontroli materiału siewnego odmian.

• uwzględnia wspólny katalog odmian dopuszczonych do obrotu (dyrektywa 70/458/EEC o wspólnym katalogu odmian rolniczych) i wpólne wymagania dotyczące materiału siewnego i szkółkarskiego (dyr. 70/458/EEC w sprawie obrotu nasionami roślin warzywnych oraz dyrektywy dotyczące obrotu materiałem siewnym poszczególnych grup gatunków roślin uprawnych)

(OECD) Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju prowadzi systemy oceny i kontroli materiału siewnego, do którego Polskę dopuszczono.

3. Ustawa o ochronie prawnej roślin reguluje sprawy ochrony prawnej odmian roślin (w szczgólności):

• tryb oraz sposób przyznawania i pozbawiania prawa do ochrony wyhodowanej albo odkrytej i wyprowadzonej przez hodowcę odmiany,

• zarobkowego korzystania z niej oraz zakres ochrony tego prawa

ustawa dostosowana jest do:

1. Konwencji międzynarodowej o ochronie nowych odmian roślin (Konwencja UPOV)

2. Prawa wspólnotowego (rozporządzenie Rady 2100/94/EC w sprawie wspólnotowego prawa do odmian roślin)

3. Obowiązku płynącego z porozumiena Światowej Organizacji Handlu dotyczący własności intelektualnej TRIPS (polega na konieczności wprowadzeniu do wewnętrznego systemu prawa państwa członkowskiego WTO w stosunku do nowych odmian „patentu lub jakiejkolwiek innej formy sui generis albo teżkombinacji obu tych systemów”.

Dokonujące się obecnie stałe zmiany ustawodawcze, podążają za kolejnymi zmianami w prawie międzynarodowym i w prawie wspólnotowym. Chociaż omawiana regulacja służyć ma przede wszystkim postępowi biologicznemu w rolnictwie, udzielana przez prawo ochrona w coraz większym stopniu uwzględnia aspekt handlowy. Zmianie ulegają także uprawnienia podmiotów występujących w tym obszarze.

Gdy chodzi o hodowlę twórczą odmian roślin, obok sektora publicznego występuje bardzo rozwinięty sektor prywatny (również koncerny o dużej koncentracji kapitału) nastawiony na powiększenie zysku. Z drugiej strony następuje erozja uprawnień użytkowników (szerokiej rzeszy rolników), w coraz większym stopniu zależnych od dostarczycieli materiału siewnego.

Obawa: rozwój nauki, może przejść z centrów intelektualnych sektora publicznego (uni, instytuty) w kierunku ośrodków o znaczącym kapitale ekonomicznym (potężne finansowo firmy).

Ostateczna jednak ocena dokonań w dziedzinie postępu biologicznego - zawsze będzie w ośrodkach myśli wolnych od dyktatu ekonomicznego.

52. Wyłączne prawo odmiany.

Wyłączne prawo odmiany wprowadzono po raz pierwszy do polskiego prawa
w 1987r.

Wyłączne prawo do odmiany obejmuje

• wytwarzanie lub rozmnażanie,

• przygotowanie do rozmnażania,

• oferowanie do sprzedaży,

• sprzedaż lub inne formy zbywania,

• eksport

• import

• przechowywanie

materiału siewnego odmiany chronionej.

Wyłączne prawo do odmiany udziela hodowcy ochrony przede wszystkim w zakresie handlu materiałem siewnym. Dotyczy odmian wszystkich rodzajów i gatunków roślin, włączając rosnące w lesie drzewa, krzewy i rośliny zielone.

Cechą charakterystyczną wyłącznego prawa do odmiany jest przywilej hodowcy polegający na tym, że może swobodnie korzystać również z odmian chronionych dla celów doświadczalnych, na własne niezarobkowe potrzeby, oraz do tworzenia nowych odmian.

Obok wspomnianego wyżej przywileju hodowcy istnieje również przywilej rolnika. Polega on na tym, że prawo wyłączne nie obejmowało materiału ze zbioru chronionej odmiany uprawianej w gospodarstwie rolnika, rolnik mógł swobodnie (bez zgody hodowcy i bez uiszczania wynagrodzenia na jego rzecz) wykorzystać jako materiał siewny w następnym roku gospodarczym. Obecnie występuje tendencja ograniczająca przywilej rolnika, (w Polsce zrezygnowano z pełnego stosowania tego przywileju już 1995 r.) natomiast wzmacnia się i rozszerza przywilej hodowcy

Wyłączne prawo obowiązuje od dnia wydania decyzji o jego przyznaniu (decyzję wydaje dyrektor Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych - COBORU) i trwa 30 lat - w przypadku odmian winorośli, drzew oraz ziemniaka, a 25 lat w przypadku pozostałych odmian. Jest prawem dziedzicznym i zbywalnym w drodze umowy zawartej w drodze pisemnej.

Hodowca może ubiegać się o przyznanie wyłącznego prawa, jeżeli odmiana jest odrębna, wyrównana i trwała oraz nowa, a jej nazwa odpowiada obowiązującym wymaganiom.

COBORU - prowadzi księgę ochrony wyłącznego prawa, która jest wykazem chronionych odmian oraz licencjobiorców, którzy otrzymali licencje przymusową.

Hodowca posiadający wyłączne prawo może, w drodze umowy licencyjnej, udzielić innej osobie upoważnienia (licencji) do korzystania z wyłącznego prawa. Umowa licencyjna wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Umowa licencyjna może mieć postać licencji:

• ograniczonej (zastrzeżono w umowie ograniczenie korzystania z wyłącznego prawa),

• pełnej (korzystanie z wyłącznego prawa w takim samym zakresie jak licencjodawca),

• niewyłącznej (jeżeli nie zastrzeżono wyłączności korzystania z wyłącznego prawa, często stosowana w praktyce)

• przymusowej (udziela nie hodowca, ale minister właściwy ds. rolnictwa w drodze decyzji)

Wyłącznego prawa nie przyznaje się, jeżeli odmiana została zgłoszona do ochrony albo jest chroniona przez Wspólnotowe Biuro Odmian Roślin. Zakaz możliwości kumulacji ochrony wynikającej z prawa krajowego i wspólnotowego jest zawarty w rozporządzeniu Rady UE w sprawie wspólnotowego prawa odmian roślin.

Jeżeli hodowca odmiany chronionej wyłącznym prawem w RP uzyska wspólnotowe wyłączne prawo do odmiany, to wyłączne prawo uzyskane w RP zostanie zawieszone na okres, przez który hodowca będzie korzystał ze wspólnotowego wyłącznego prawa, nie dłużej jednak niż czas trwania wyłącznego prawa w RP.

53. Rejestracja odmian, obrót materiałem siewnym, kontrola materiału siewnego, i opłaty sanacyjne.

Obrót odmianą to w rzeczywistości obrót materiałem siewnym danej odmiany, tyle, że materiał siewny jest kategorią materialna a odmiana to zbiór cech. Obrót w ustawie o nasiennictwie oznacza:

Obrót - oznacza oferowanie do sprzedaży, sprzedaż, dostawę materiału siewnego lub inny sposób dysponowania tym materiałem, z wyjątkiem materiału siewnego przeznaczonego do:

a)    oceny i kontroli,

b)    przerobu, uszlachetniania i pakowania,

c)    innych celów niż siew i sadzenie,

d)    celów naukowych, doświadczalnych i hodowli roślin;

Rejestr odmian prowadzi się dal gatunków odmian określonych w załączniku do ustawy

Krajowy rejestr jest w istocie doborem odmian w uprawie jest prowadzona przez CBORU (Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych),odmianę wpisuje się do krajowego rejestru, jeżeli jest odrębna, wyrównana trwała i ma zadowalającą warto gospodarczą. A ponadto hodowca nadał jej nazwę i posiada wystarczającą ilość materiału siewnego di prowadzenia badań.

Za zadowalającą wartość gosp. uważa się odmianę wtedy, gdy w porównaniu do odmian wpisanych do rejestru ma takie właściwości, które powodują poprawę wartości gospodarczej w uprawie oraz w przerobie i użytkowaniu materiału ze zbioru lub wyrobów wytworzonych z tego materiału.

Wymóg zadowalających wartości gospodarczej nie dotyczy odmian rolniczych zarejestrowanych w innym państwie członkowskim na podstawie badań wartości gosp., jeśli ich materiał siewny będzie wytwarzany na terytorium RP z przeznaczeniem do obrotu na terenie innych państw członkowskich.

Wpisu dokonuje się na okres nie jest to bezterminowe

25 lat-w przypadku odmian drzew i winorośli

20lat-w przypadku odmian drzew i krzewów i bylin

10lat w przypadku odmian pozostałych roślin

Licząc od roku kalendarzowego następującego po roku zarejestrowania uprawy. Okres w/w może być przedłużony o kolejne 25,20,10 lat, jeżeli dalej spełnia odmianę. Hodowcy może być przyznane wyłączne prawo odmiany lub tez nie mógł go uzyskać ze względu na brak nowości. Odmiana z wyłącznym prawem odmiany może być wpisana tylko do księgi być poza obrotem albo może być wpisana na obu listach i albo tylko na jednej. Chroniona odmian może być w wolnym obrocie i nie podlegać rejestracji i(np. roślin ozdobnych)

Odmiany zmodyfikowane genetycznie mogą być dopuszczone do obrotu na podst,ust o nasiennictwie i po spełnieniu warunków z ustawy o GMO.

Ocenę materiału siewnego dokonuje Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin I Nasiennictwa czy dany materiał siewny spełnia wymagania jakościowe. Za pobranie próbek i ocenę materiału siewnego pobiera się opłatę. I wystawiane jest świadectwo oceny.

Obrót materiałem siewnym

Mogą prowadzić przedsiębiorcy wpisani do rejestru przedsiębiorcy biorców, prowadzonego prze wojewódzkiego inspektora właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę przedsiębiorcy. Jeżeli przedsiębiorca narusza przepisy dot. wytwarzania materiału siewnego to woj. insp. Skreśla go z rejestru.

Kontrola materiału siewnego

Polega na sprawdzaniu jakoś oraz innych wymagań dotyczących wytwarzania i,oceny przechowywania materiału siewnego. Kontrolę wykonuje wojew.insp. I stosuje środki nadzoru w postaci decyzji.(Art.66 ust. o nasiennictwie)

Opłaty sanacyjne

Stosuje się, jeśli przedsiębiorca prowadzi obrót niezgodny z przepisami i zostanie produkt wycofany z obrotu na jego koszt. Ma on poza tym obowiązek wnieść opłaty sanacyjne na rachunek właściwego urzędy skarbowego w wysokości 200% kwoty należnej za sprzedany materiał siewny.

54. ZAKRES I CECHY PRAWA ŻYWNOŚCIOWEGO.

Zakres prawa żywnościowego wyznaczają normy regulujące:

1. Bezpieczeństwo żywności,

2. wytwarzanie żywności,

3. obrót żywnością.

BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI - ustawa o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia z 11.5.2001 r. bezpieczeństwo żywności jest tu skojarzone z tzw. jakością zdrowotną, tj. ogółem cech i kryteriów, za pomocą których charakteryzuje się żywność pod względem wartości odżywczej, jakości organoleptycznej(=zespół cech obejmujących smak, zapach, wygląd, barwę i konsystencję, które można wyodrębnić i ocenić za pomocą zmysłów człowieka) oraz bezpieczeństwa(ogół warunków i działań podjętych przy produkcji żywności i obrotu nią w celu zapewnienia życia i zdrowia człowieka) dla zdrowia konsumenta.

WYTWARZANIE I OBRÓT ŻYWNOŚCIĄ - szczególne znaczenie ma tu unormowanie standardu produktu i określone wymagania wymiany towarowej. Jakość produktu to regulacja jego standardu i zasad funkcjonowania określonego systemu oceny zgodności z wymaganiami wobec produktu(np. normy europejskie).Wspólnotowe prawo żywnościowe określa zasada swobodnego przepływu żywności i dążenie do zapewnienia konkurencyjności przemysłu europejskiego.

Żywność(wg rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady) to każda substancja lub produkt, przetworzone lub nie, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub których spożycia przez ludzi można się spodziewać. Żywność obejmuje napoje, gumę do żucia i każdą substancję, łącznie z wodą, świadomie dodane do żywności podczas jej wytwarzania, przygotowania lub obróbki. Żywność nie obejmuje min. tytoniu, pasz, kosmetyków, narkotyków.

Artykuł rolno - spożywczy(wg ust.z 2000 r. o jakości handlowej art. rolno-s.) to produkt rolny, runo leśne, dziczyzna, organizmy morskie i słodkowodne w postaci surowców, półproduktów oraz wyrobów gotowych otrzymywanych z tych surowców i półproduktów, w tym środki spożywcze.

Cechy prawa żywnościowego:

1. w przeważającym zakresie prawo publiczne,

2. posługuje się przede wszystkim metodą administracyjnoprawną

3. o autonomiczność pr.ż. decyduje szczególny przedmiot handlu, jakim jest żywność i jej wyjątkowa rola dla każdego konsumenta, co warunkuje ochronę ze względu na życie i zdrowie,

4. wspólnotowe prawo ż. kreuje model prawa instrumentalnego, służącego budowaniu strategii ekonomicznej UE w dziedzinie żywności,

5. w polskim prawie reguluje je przede wszystkim ust. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia oraz przepisy weterynaryjne,

6. akty prawne dotyczące żywności opracowywane są przez różne resorty, głównie zdrowia i rolnictwa,

7. znaczny obszar prawa żywnościowego obowiązującego w polskim porządku prawnym na podstawie rozporządzeń wspólnotowych,

ustawa o w.z.ż.i ż. i przepisy wspólnotowego prawa żywnościowego stanowią lex specialis do przepisów o ogólnym bezpieczeństwie produktów. Regulacja ogólnego bezpieczeństwa produktu spełnia funkcję uszczelniającą; nie można bowiem wykluczyć sytuacji, że będą spełnione wymogi prawa żywnościowego, ale ze względu na bezpieczeństwo konsumenta określony produkt nie powinien wejść na runek lub też powinien być wycofany.

55- regulacja zagadnień polskiego prawa żywnościowego.

Produkcje i obrót żywnością oraz materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością wolno prowadzić jeżeli zostaną spełnione wymagania konieczne do zapewnienia właściwej jakości zdrowotnej , w tym wymagania dotyczące pomieszczeń, urządzeń oraz ich lokalizacji, a stan zdrowia osób biorących udział w produkcji lub obrocie będzie odpowiadał wymaganiom określonym w przepisach o chorobach zakaźnych i zakażeniach oraz osoby te będą posiadały kwalifikacje w zakresie przestrzegania zasad higieny w procesie produkcji i obrocie żywnością.

Podjecie produkcji lub wprowadzenie do obrotu wymaga decyzji Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub Weterynaryjnej, czyli organu urzędowej kontroli. Przestrzeganie właściwej jakości zdrowotnej żywności oraz zasad higieny w procesie produkcji obrocie żywnością w zakładach produkujących żywność i wprowadzających ja do obrotu jest zapewnione przez kontrole wewnetrzną- istotnym jej instrumentem jest HACCP. Idea ta zrodziła się w USA-lata 60- dla produkcji żywności w 100% bezpiecznej dla konsumentów. Do polskiego prawa wprowadzono po raz 1 w 1996rdla dietetycznych środków produkcji. obecnie jest to system obligatoryjny dla zakładu branży żywnościowej.

Urzędowa kontrola żywności.

urzędowa kontrola żywności -to kontrola zgodności żywności z obowiązującymi wymaganiami w zakresie warunków zdrowotnych żywności i żywienia, w tym znakowania żywności, oraz warunków sanitarno-higienicznych produkcji i obrotu żywnością, przeprowadzaną przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej i Inspekcji Weterynaryjnej oraz inne uprawnione organy w ramach ich kompetencji w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności.

Nadzór nad urzędową kontrolą żywności sprawuje minister wł do spraw zdrowia, który dziła w porozumieniu z ministrem do spraw rolnictwa.

Organy urzędowej kontroli posługują się środkami nakazowo-zakazowymi np. zakaz produkcji. Polskie prawo przyjęło że organy sprawujące nadzór będą działać wyprzedzająco zgodnie z zasadą ostrożności , dziania takie stosuje się wtedy gdy brak jest naukowych wiarygodnych dowodów potwierdzających nieszkodliwość żywności.

Znakowanie żywności dotyczy 2 aspektów:

• Ochrony zdrowia konsumenta

• Rzetelności handlu

Jednocześnie realizuje zasadę swobody wyboru po stronie konsumenta. Wszelkie informacje ważne dla zdrowia konsumenta powinny być zmieszczone na opakowaniu.

Przez oznakowanie żywności rozumie się wszelkie informacje umieszczone na opakowaniu, w dokumencie, ulotce, etykiecie, obwolucie lub zawieszce.

Przez prezentację rozumiemy przedstawienie żywności konsumentom z uwzględnieniem wyglądu, kształtu sposobu opakowania i zastosowania materiałów opakowaniowych.

Od oznakowania należy odróżnić reklamę której celem jest zwiększenie sprzedaży i usług, chociaż może pełnić funkcję informacyjną. Reklama na produkcie są te elementy oznakowania , których podawanie nie jest obowiązkowe i które z reguły maja charakter ocenny, nie mogą jednak wprowadzać konsumenta w błąd.

Zasady dotyczące znakowania żywności. Oznakowanie powinno zawierać informacje dotyczącą wartości odżywczych , informacje istotne ze względu na ochronę życia i zdrowia człowieka . informacje te nie mogą wprowadzić konsumenta w błąd, ani też przypisywać środkowi spożywczemu działania i właściwości , których nie posiada. Oznakowanie winno być wykonane w jez. polskim w sposób czytelny i zrozumiały, widoczny i nieusuwalny .nazwa środka spożywczego powinna informować konsumenta o rodzaju artykułu rolno-spożywczego, umożliwić jego odróżnienie. Polskie prawo zakazuje umieszczania informacji że produkt jest ”zdrowy” lub „bezpieczny”.

---