ZAGADNIENIA DO EKONOMII

1. ZASADY EKONOMII

2. ALOKACJA ZASOBÓW

3. PODMIOT GOSPODARCZY

4. W JAKI SPOSÓB FUNKCJONUJE PRZEDSIĘBIORSTWO, ZESTAWIENIE FINANSOWE

5. TEORIA POPYTU

6. TEORIA PODAŻY

7. STAN RÓWNOWAGI RYNKOWEJ

8. ELASTYCZNOŚC CENOWA POPYTU

9. DECYZJE KONSUMENTA

10. DECYZJE PRODUKCYJNE PRZEDSIĘBIORSTWA

11. PRZYCHODY, ZYSK, OPTYMALNA WIELKOŚĆ PRODUKCJI

12. RYNEK I FORMY RYNKU

13. SCHEMAT PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE

14. PKB,PNB,PNN,PN

15. CYKLE KONIUKTURALNE

Ekonomia - nauka badająca w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym co, jak i dla kogo wytwarzać. Ekonomia jest więc nauką o procesach gospodarczych i stara się opisywać i wykrywać prawidłowości rządzące tymi procesami. Prawidłowości te nazywane są prawami ekonomicznymi.

Przedmiotem zainteresowań ekonomii jest więc gospodarowanie, czyli działalność gospodarcza ludzi. Istotnym uwarunkowaniem tej działalności jest w jaki sposób pogodzić nieograniczone potrzeby z ograniczonymi zasobami.

Zasoby gospodarcze obejmują:

- zasoby ludzkie, a więc wiedza i umiejętności

- zasoby naturalne, a więc ziemia wraz ze swoimi bogactwami

- zasoby będące wynikiem wcześniejszej działalności człowieka, np. przetworzone produkty, półfabrykaty, narzędzia, maszyny, budynki, hale fabryczne, żywność, środki transportu, środki finansowe.

Mikroekonomia - bada poszczególne elementy tworzące gospodarkę, tj.: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, branże, określone rynki.

Makroekonomia - zajmuje się badaniem i analizą gospodarki jako całości. Bada między innymi takie wielkości jak: globalne zatrudnienie, inwestycje, bezrobocie, itp.

Adam Smith- prekursor ekonomii klasycznej, liberalnej

Teoria logiczna, prosta tzw. Niewidzialna ręka rynku

Cel ekonomii: nauka o procesie gosp. Max. zysków min. Koszt

Metoda: przy pomocy modeli ekonomicznych (nie da się ich osiągnąć w życiu gosp., modele mają 2-3 czynniki, każdy model posiada pewną granicę błędu. Modele dla kilku zmiennych biorą tylko niektóre syt.

EKONOMIA

MIKROEKONOMIA MAKROEKONOMIA

Tzw. TEORIA CEN tzw. CYKLE KONIUKTURLANE

Bada zachowanie konsumenta bada mierniki sprawności gosp. jako całości

I producenta procesy gospod.

w odniesieniu do przedsiębiorstwa

przedm.: popyt, podaż elastyczność cenowa gospodarka jako całość, inflacja, popytu i podaży, użyteczność, koszty relacje bezrobocie a inflacja

1. ZASADY EKONOMII

Założenia ekonomii

• CAETERIS PARIBUS- dotyczy badania dwóch określonych elementów mających wpływ na dane zjawisko przy założeniu cen ( badamy 2 zmienne a reszta stała tzn. badamy a, b gdzie c, d, e = const.)

• HOMO ECONOMICUS- zakłada, ze człowiek zachowuje się racjonalnie ( zachowanie wbrew regułom) - (łac. człowiek gospodarujący) koncepcja jednostki zakładająca, że człowiek jako istota działająca racjonalnie dąży zawsze do maksymalizacji osiąganych zysków i dokonywania wyborów ze względu na wartość ekonomiczną rezultatów tych wyborów. W potocznym rozumieniu homo economicus to człowiek działający zgodnie z tą zasadą.

• MAKSYMALIZACJA ZYSKÓW- max. Zysków przy min. Nakładzie kosztów

POJĘCIA W EKONOMII:

• Dobro- produkt lub usługa, którą możemy zaoferować na wolnym rynku

• Produkt- dobro materialne

• Usługa- niematerialna lub połączona z dobrem materialnym

• Rzadkość- stan rzadkości- ilość środków mniejsza niż ta jaka pozwoliłaby zrealizować wszystkie nasze dążenia. Rzadkość często mylona jest z ubóstwem

• Koszt- koszt alternatywny to koszt utraconych możliwości ( świadomość straty) koszta są różne od ceny

• Substytut- dobra zamienne (np. chleb / bułka)

• Dobra komplementarne- uzupełniające się nawzajem (auto/benzyna)

• Dobra wolne- w nadmiarze

2. ALOKACJA ZASOBÓW ( krzywa możliwości produkcyjnych w długim okresie czasu)

KRZYWA MOŻLIWOSCI PRODUKCYJNYCH odnosi się do alokacji zasobów ( ulokowanie dostępnych zasobów)

Podstawowe kryteria zasobów

Co produkować? Kiedy produkować? Jak produk.?

Krzywa możliwości produkcyjnych - (zwana również jako krzywa transformacji) jest to zbiór punktów, które przedstawiają różne alternatywy struktury produkcji dwóch dóbr przy pełnym i efektywnym wykorzystaniu zasobów gospodarczych. Jest to najlepsza spośród możliwości utraconych w wyniku dokonywania wyboru ekonomicznego, nieuniknionego w warunkach rzadkości dóbr.

Krzywa możliwości produkcyjnych ilustruje jakie ilości poszczególnych dóbr gospodarka może wytworzyć przy danych zasobach i danym poziomie rozwoju technologii. Krzywa pokazuje również możliwości wyboru "koszyka" wytworzonych dóbr. W hipotetycznym przykładzie gospodarki, która wytwarza tylko masło i strzelby krzywa możliwości produkcyjnych mówi ile masła i strzelb może zostać wytworzone przy danych zasobach i technologii oraz z ilu strzelb trzeba zrezygnować żeby wyprodukować więcej kostek masła. Punkty znajdujące się na krzywej ilustrują alokacje efektywne tzn. takie w których nie można wytworzyć więcej jednego dobra nie zmniejszając produkcji drugiego. Punkty powyżej krzywej ilustrują alokacje dóbr nieosiągalne przy danych możliwościach produkcyjnych. Punkty poniżej krzywej ilustrują alokacje nieefektywne tzn. takie w których nie wszystkie zasoby są wykorzystane do produkcji i można wytworzyć więcej jednego dobra nie zmniejszając produkcji drugiego. Krzywa możliwości produkcyjnych zmienia swój kształt gdy zmienia się ilość zasobów w gospodarce lub zmienia się dostępna technologia produkcji.

Graficzne przedstawienie krzywej możliwości produkcyjnych może przybierać formę linii prostej lub wypukłej.

Liniowa krzywa możliwości produkcyjnych

Pokazuje, że ilość dobra, z której trzeba zrezygnować w zamian za konkretną ilość drugiego dobra pozostaje stała w miarę wzrostu produkcji.

Wypukła krzywa możliwości produkcyjnych

Wskazuje na to, że gdy wzrasta produkcja jednego dobra, trzeba zrezygnować z coraz większej ilości dobra drugiego (lub przy zmniejszaniu produkcji określonego dobra uzyskujemy w zamian coraz to większe ilości innego dobra). Wklęsłość krzywej względem początku układu współrzędnych to następstwo prawa malejących przychodów. Przemieszczając się po krzywej z punktu A do B, z B do C, z C do D uzyskujemy malejące przyrosty produkcji dobra X, poświęcając w zamian rosnące ilości dobra Y.

Na obu wykresach:

Krzywa możliwości produkcyjnych oddziela od siebie dwa zbiory - kombinacji nieefektywnych, ale osiągalnych (pod krzywą) i kombinacji nieosiągalnych (nad krzywą). Położenie w punkcie G, to sytuacja, w której nie wykorzystujemy wszystkich zasobów, którymi dysponujemy w danym momencie. Kombinacja w punkcie H jest nieosiągalna przy danych zasobach oraz danym poziomie wiedzy i techniki. Punkt H może zostać osiągnięty w dłuższym okresie czasu, np. w wyniku postępu technicznego. Punkty zawierające się na krzywej możliwości produkcyjnych (np. B, C) pokazują sytuację, w której dostępne zasoby są wykorzystywane w pełni efektywnie. Przejście z punktu A do B, z B co C itd. oznacza przemieszczanie zasobów produkcyjnych (np. maszyn, siły roboczej) z produkcji dobra Y do produkcji dobra X.

Krzywa możliwości produkcyjnych nazywana jest też krzywą transformacji, ze względu na fakt iż przemieszczając zasoby produkcji z jednego dobra do produkcji drugiego dokonujemy swoistej transformacji jednego dobra na drugie.

ALTERNATYWA	CHLEB	BUŁKI
A	1000	0
B	950	20
C	700	200
D	500	500
E	300	700
F	0	1000

CHLEB

BUŁKI

W krótkim okresie czasu krzywa możliwości produkcyjnych

krzywa możliwości produkcyjnych pokazuje najlepsza możliwość wytworzenia określonej struktury produkcji.

W ekonomii nie ma pojęcia „marki”, markowości ona wywodzi się z marketingu.

W długim okresie czasu dochodzi do usprawnienia procesu produkcji

Tzw. Efekt skali- miara, określająca zmiany produkcji relatywne do obniżenia kosztów produkcji i zwiększonego wykorzystania środków. Jest sumą elastyczności produkcji względem wszystkich czynników produkcji.

Istnieją dwa rodzaje korzyści płynących z efektu skali:

wewnętrzne - dotyczące przedsiębiorstwa

zewnętrzne - dotyczące całego przemysłu

Korzyści skali określane są jako rosnące przychody przy jednoczesnym spadku kosztów wraz z wzrostem rozmiarów produkcji. Spadek kosztów może wynikać np. z większej specjalizacji firmy.

Zastosowanie w przemyśle ale ręcznie krzywa nie jest dobra na roboty ręczne na dłuższy czas.

Krzywa możliwości produkcyjnych daje możliwości alokacji zasobów.

W pojęciu A. Smitha:

Praca ( człowiek)

Kapitał klasyczne zasoby

Ziemia

Współcześnie :

• Zasoby materialne w przedsiebiorstwie

• Zasoby finansowe w przedsieb.

• Zasoby ludzkie ( praca dzięki pracownikom, klientom)

• Zasoby informacyjne (inf. Płynące z rynku do klienta, przedsięb., o technologiach, dystrybucji, wiedza pracownika )

CZŁOWIEK NAJWAŻNIEJSZA RZECZ W SYSTEMIE EKONOMII.

3. PODMIOT GOSPODARCZY ( pojęcie, rodzaje, funkcje w gospodarce)

PODMIOT- określona forma organizacji, która kieruje samodzielnie

• organizacja, która podejmuje decyzje samodzielnie przy czym kieruje własnym interesem i związanym z tym ryzykiem.

Podmiot gospodarczy funkcjonuje jako podmiot niezależny, samodzielny.

Podmiotem gospodarczym nie można nazwać tych przedsiębiorstw, które były centralnie sterowane ( bo zaprzeczało to idei wolnego rynku).

Kwestia interesów i zysków:

1. Przedsiębiorstwa funkcjonują aby przynosić ZYSK- to jest klucz do istnienia. Gdy zacznie się zajmować czymś innym może upaść.

2. Podejmowanie jakichkolwiek działalności związane jest z RYZYKIEM.

Samodzielność decyzji

Zysk kluczowe priorytety działalności gospodarczej

Ryzyko

OGRANICZENIA W PROWADZENIU DZIAŁALNOSCI :

1. ograniczenia regulacyjne- wynikają z ograniczeń zwyczajowych lub prawnych ( określone zwyczajowo lub prawnie)

np. w krajach żydowskich nie będą proponować wieprzowiny

2. ograniczenia realne- określone przez warunki przyrodnicze

3. ograniczenia przez zasoby- finansowe, realne, kadrowe, z braku kapitału

GOSPODARRSTWA DOMOWE

Dobrowolny związek ludzi wspólnie zamieszkujących i podejmujących wspólne decyzje dotyczące sposobu zarobkowania i wydawania zarobionych pieniędzy.

Budżet pokazuje na co wydaje się pieniądze i jak zarobkuje ( przekazuje prace na rzecz przedsiębiorstwa)

To dawcy pracy w sensie umiejętności, zdolności itp.

GOSPODARRSTWA DOMOWE ROLNE

MAŁE GOSPODARSTWA ROLNE- produkują płody rolne- część zastos. dla własnej konsumpcji, a część sprzedana opłacając podatek itp.

• celowo zorganizowany zespół ludzi, ziemi i innych środków produkcji, którego zadaniem jest wytwarzanie produktów rolniczych przez uprawę roślin i chów zwierząt^],

• rolniczo-wytwórcza jednostka gospodarcza, obejmująca obszar gruntu umożliwiający produkcję rolniczą i opierający swą działalność na zespole sił wytwórczych zorganizowanych w jedną organiczną całość na zasadzie wzajemnego zharmonizowanie,

• celowo zorganizowany, mający własne kierownictwo, zespół ludzi, ziemi i pozostałych środków produkcji, który zajmuje się produkcją roślinną i zwierzęcą, a niekiedy roślinną, zwierzęcą i przetwórstwem rolnym.

4. W JAKI SPOSÓB FUNKCJONUJE PRZEDSIĘBIORSTWO, ZESTAWIENIE FINANSOWE

PRZEDSIĘBIORSTWO-

TO podmiot gospodarczy, który prowadzi na własny rachunek działalność produkcyjno-usługową w celu osiągnięcia zysku. ( albo cos produkuje, albo wytwarza usługi).

Pphu- przedsiębiorstwo produkcyjno-handlowo-usługowe- handel jest formą usługi.

KLASYFIKACJA PRZEDSIEBIORSTW Z PUNKTU WIDZENIA ICH WŁASNOSCI:

• Przedsiębiorstwa prywatne

• Przedsiębiorstwa państwowe ( posiada 51% udziałów skarbu państwa)

• Przedsiębiorstwa spółdzielcze ( tzw. Spółdzielnie)

• Przedsiębiorstwa samorządu terytorialnego - ( MPO, MPK, w oparciu o ustawy w samorządzie terytorialnym)

• Przedsiębiorstwa mieszane ( o różnorodnych formach własności)

NIŻ RYNKOWY- obszar rynku, który jest stosunkowo mały - 2-3% udziałów, ale który pozwala na specjalizację unikatowych na rynku produktów)

KLASYFIKACJA PRZEDSIEBIORSTW Z PUNKTU WIDZENIA WŁASNOSCI PRAWNYCH:

• Jednoosobowe

• Spółka cywilna

• Spółka handlowa

• Inne formy spółek handlowych

KLASYFIKACJA PRZEDSIEBIORSTW ZE WZGLĘDU NA RODZAJ WYTWARZANYCH ICH DÓBR:

• USŁUGOWE

• PRODUKUJĄCE DOBRA MATERIALNE

KLASYFIKACJA PRZEDSIEBIORSTW ZE WZGLĘDU NA TERYTORIALNE ROZCZŁONKOWANIE:

• Jednozakładowe ( jedne miejsce gdzie świadczą usługi)

• Wielozakładowe ( mogą mieć filie, oddziały)

• Sieciowe ( korporacje trans narodowe):

** geograficznie w różnych miejscach

** zdywersyfikowana w usługach i produkcji ( produkują wiele rzeczy - np. Daewoo- statki, samoloty, AGD, RTV)

KLASYFIKACJA PRZEDSIEBIORSTW ZE WZGLĘDU NA ICH INTERNACJONALIZACJĘ:

• Krajowe

• Międzynarodowe

• Wielonarodowe ( przynajmniej kilkunastu krajów)

• Globalne ( np. Coca-cola)

Po co funkcjonują przedsiębiorstwa? Aby przynosić zysk właścicielom.

Zysk- podstawowy cel każdego przedsiębiorstwa, jest czymś naturalnym i dobrym.

Zestawienie finansowe- bilans- zestawienie statyczne- obrazuje syt. Przedsiębiorstwa na dany dzień ( np. 31.12)

BILANS

OTWARCIA ZAMKNIĘCIA PUBLIKACYJNY

Na dany dzień likwidacja służy do informacji

Otwarcia na giełdzie- prospekt

emisyjny

bilans posiada 2 części

AKTYWNA ( majątek przedsięb.)

PASYWNA kapitał własny

Od najmniej płynnych do najb. finansowych ( europejski) Od najb. płynnych do najm ( usa) MAJĄTEK TRWAŁY PRZEDSIĘBIORSTWA I-wartości niematerialne i prawne II-rzeczowy majątek trwały III-finansowy majątek trwały MAJĄTEK OBROTOWY Zapasy Należności i roszczenia Papiery wartościowe do obrotu Środki pieniężne ROZLICZENIA MIĘDZY-OKRESOWE Koszty ubezpieczeń społecznych majątku, przygot.do uruchomienia nowej linii produktu)

Od długo terminowych do krótko terminow. Źródła finansowe tego majątku KAPITAŁ WŁASNY podstawowy ( uzależn. Od formy prawnej prowadz. Działalności, np. kapitał zakładowy) należne ale nie wniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego kapitał zapasowy kapitał rezerwowy, z aktualizacji wyceny pozostałe kapitały rezerwowe niepodzielony wynik finans. Z lat ubiegłych wynik finans. Netto roku obrotowego REZERWY ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE I FUNDUSZE SPECJALNE krótkoterminowe fundusze specjalne ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE I PRZYCHODY PRZYSZŁYCH OKRESÓW

( SUMA AKTYWÓW=SUMIE PASYWÓW)

ZŁOTA ZASADA BILANSOWA

Bilans służy analizie finansowej.

Płynność finansów= nieuregulowanie pieniędzy

Bilans= zestawienie dynamiczne za dany okres lub za czas (np.3 miesiące) na giełdzie

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT- cash flow- w jaki sposób pieniądz krąży w przedsiębiorstwie

Suma ( przychody) - koszty = zysk lub strata

- cashflow - przepływ pieniędzy (jak pieniądz krąży w przedsiębiorstwie)

5. TEORIA POPYTU ( ramy, prawo, krzywa, efekt subst., dochodu, paradoksy, wskazać jak rośnie i maleje popyt jako funkcja ceny, pozacenowe czynniki)

POPYT- zapotrzebowanie jakie zgłaszamy na dany produkt ( dobro) za które nabywca (klient) gotowy jest zapłacić na rynku ustalona cenę dysponując przy tym odpowiednią suma dochodu pieniężnego.

Np. mam 1000zł a buty są po 100 zł. To popyt = 10 bo mogę kupić 10 par butów)

Z popytem łączy się tzw. Efekt dochodowy- im mniej środków pieniężnych to popyt maleje. Gdy cena wzrasta to popyt również maleje (wprost proporcjonalnie do dochodów i ilości przeznaczenia na dobro). Jak maleją dochody maleje popyt.

( Nie znaczy ze kupują)

-ilość towaru jaka nabywcy są skłonni kupić przy różnych poziomach ceny w określonym czasie ( założenie caeteris paribus- stałości czynników)

Należy oddzielić popyt od decyzji zakupienia faktycznego produktu. Jak nie mam za co kupić to też nie może być popyt.

POPYT= CHĘCI+ PIENIĄDZE

Efekt substytucyjny= w momencie gdy jest tańszy substytut wybieramy tańszy.

Popyt zawsze jest w określonym czasie! ( może zmienić się w czasie)

Substytut- produkty, które dają się zastąpić.

Tabela popytu

wariant	cena	Łączny popyt	Dodatkowy popyt
A	20	100	-
B	30	90	-10
C	40	80	-20
D	50	70	-30
E	60	60	-40
F	70	50	-50
G	80 gdy cena wzrasta	40 popyt maleje proporcjonalnie	-60 ujemny o różnicę ponieważ się zmniejszył to znak -

Rozmiary popytu- konkretna ilość towaru jaką nabywcy chcą kupić przy określonej cenie w określonym czasie.

Popyt- ilość rozmiary popytu- konkretna ilość

d- krzywa popytu

d1

d

d2

B.Say ( XVIII w) sformułował prawo rynku

Gdy następuje zmiana ceny to poruszamy się po krzywej popytu.

Inne czynniki niż czynniki pozacenowe to decyduje o przesunięciu krzywej popytu, w odniesieniu do nachylenia tej krzywej.

Punkty na krzywej to są rozmiary popytu ( warianty popytu)

Krzywa jako całość obrazuje popyt.

PRAWO POPYTU:

Wraz ze wzrostem ceny maleją rozmiary popytu. Wraz ze spadkiem ceny wzrastają rozmiary popytu.

(zależność odwrotnie proporcjonalna)

WYJĄTKI OD REGUŁY:

• PARADOKS WEBLENA- dotyczy towarów luksusowych i ludzi nowobogadzkich w krajach biednych ( efekt demonstracji lub snobizmu) jeśli będzie spadała cena rozmiary popytu również będą malały

• PARADOKS GIFFENA- dotyczy ludzi biednych i produktów które zaspokajają ich podstawowe ceny. (Jeśli wzrasta cena rozmiary popytu również będą wzrastały - np. rezygnujemy z wędliny serów żeby kupować więcej chleba, który zaspokaja podstawowe potrzeby)

• MODA- gdy produkt jest modny to bez względu na cenę

• OKAZJONALNOŚĆ- przy wzrostach cen ( np. lodów latem) popyt i tak nie będzie malał

• POPYT SPEKULACYJNY- wzrostowi ceny może towarzyszyć wzrost popytu jeżeli konsumenci przewidują że ceny będą rosły to robią zapasy i kupują produkty to popyt rośnie. Spadek cen, gdy konsumenci uznają ze w przyszłości ceny będą spadały.

POPYT JEST FUNKCJĄ CENY.

POZACENOWE CZYNNUKI DECYDUJĄCE O ROZMIARACH POPYTU:

• DOCHODY- zależność wprost proporcjonalna do rozmiarów popytu ( wyjątek dobra najniższe)

• LICZBA I STRUKTURA NABYWCÓW- im większa liczba nabywców tym większa ilość popytu

• CENY INNYCH TOWARÓW- dobra komplementarne ( uzupełniające się) np. wzrost ceny na samochód spowoduje spadek ceny na benzynę- odwrotnie proporcjonalna

A wzrost ceny masła , wzrost ceny na margarynę - wprost proporcjonalna

• GUSTY I PREFERENCJE- gdy zainteresowanie produktem to popyt rośnie ( im większe zainteresowanie marketingowe to popyt rośnie)

• OCZEKIWANIA DOTYCZĄCE PRZYSZŁOŚCI CEN- wzrost cen w przyszłości powoduje wzrost popytu - zależność wprost proporcjonalna-

A spadek cen, spadek popytu ( dotyczy tylko produktów, które łatwo się przechowują)

• OCZEKIWANIA DOTYCZĄCE PRZYSZŁYCH DOCHODÓW- gdy przypuszczam wzrost dochodów w przyszłości spowoduje wzrost popytu

A spadek przyszłych dochodów spowoduje spadek popytu na produkt- zależność wprost proporcjonalna

GDY CENA JEST STAŁA TO POPYT ROŚNIE GDY:

• Rosną dochody nabywców

• Rośnie liczba nabywców

• Rośnie cena dóbr substytucyjnych

• Spada cena dóbr komplementarnych

• Oczekuje się wzrostu ceny danego dobra w przyszłości

• Oczekuje się wzrostu dochodów w przyszłości a gusty i preferencje kierują się w stronę produktu

GDY CENA JEST STAŁA a POPYT SPADA GDY:

• Spadają dochody nabywców

• Spada liczba nabywców

• Spada cena dóbr substytucyjnych

• Rośnie cena dóbr komplementarnych

• Oczekuje się spadku ceny danego dobra w przyszłości

• Oczekuje się spadku dochodów w przyszłości a gusty i preferencje kierują się w stronę produktu

6. TEORIA PODAŻY ( rozmiary, krzywa, efekt skali, pozacenowe czynniki)

PODAŻ- zbiór ilości towaru jaką sprzedawcy gotowi są zaoferować przy różnych możliwych poziomach ceny w określonym czasie przy założeniu caeteris paribus. ( badamy 2 czynniki a reszta const.)

- gotowość co mogą zaoferować sprzedawcy na Rynku! ( zwykle większa niż sama sprzedaż)

SRZEDAŻ- objęta faktyczna ilość produktu do sprzedaży

RYNEK- negocjacje dotyczące cen ( patrz Bliski Wschód)

Obecnie sklepy zaczynają powracać do negocjacji.

Kupujący ( w przypadku popytu) negocjują co kupią i za ile.

Sprzedający ( w przypadku podaży) negocjują za ile sprzedają.

Podaż jest związana z popytem!

Im wyższa cena tym sprzedający jest w stanie więcej zaoferować.

OKREŚLONA CENA W PODAŻY!

Cena spełnia funkcję dla kupującego.

ROZMIARY PODAŻY- konkretna ilość produktu jak sprzedawcy są w stanie zaoferować w określonym czasie i cenie.

Koszty danego dobra produkcji + marża ( zysk do otrzymania)= METODA USTALANIA CENY

CENY MINIMALNE= producenci zmuszeni są do sprzedaży określonego dobra w określonej cenie min. ( podaje je Agencja Rolna w przypadku owoców i produktów rolnych).

Najwięcej zarabiają pośrednicy- np. skup owoców- nadają marżę do sprzedaży.

Warianty podaży	ceny	Łączne rozmiary	Podaż dodatkowa
A	20	40	-
B	30	50	+10
C	40	60	+20
D	50	70	+30
E	60	80	+40
F	70	90	+50
G	80	100	+60

KRZYWA PODAŻY- ma nachylenie dodatnie

S1

s cena decydująca

s2 czynniki pozacenowe

Zmiany ceny powodują ruch krzywej podaży. Zmiany pozacenowe czynniki decydują o przesunięciu krzywej w prawo lub w lewo.

NACHYLENIE KRZYWEJ MIERZONE JEST STOSUNKIEM ZMIANY PRZYROSTU CENY DO ZMIANY PRZYROSTU PODAŻY.

C -przyrost ceny

Q - zmiana podaży

Cena( zmiana) może być + ( rosnąć) lub - ( maleć).

Krzywa jako całość (s)- podaż a poszczególne punkty rozmiary podaży.

S1, s2 nie są równoległe do s ( odchylenie się albo w górę albo na dół).

Odchylenie równoległe przesunięcie krzywej s świadczy o zmianie ceny podaży.

PRAWO PODAŻY

WRAZ ZE WZROSTEM CENY ROZNIE PODAŻ. WZROST CENY POWODUJE WZROST ROZMIARU PODAZY. SPADEK CENY POWODUJE SPADEK ROZMIARU PODAŻY.

EFEKT KORZYŚCI SKALI

Wraz ze wzrostem ( rozmiarów produkcji) spadają jednostkowe koszty produkcji. Rośnie zysk.

KOSZTY

STAŁE ZMIENNE

Bez wzgl. Na wielkość produkcji ulegają zmianie wraz ze wzrostem produkcji

Np. opłata za energię

Każda dodatkowa wyprod. jednostka powoduje ze my produkujemy więcej i taniej.

Obniżenie kosztów najpierw mniej niż proporcjonalnie, po przekroczeniu progu rentowności koszty są bardziej proporcjonalne.

POZACENOWE CZYNNUKI DECYDUJĄCE O ROZMIARACH PODAŻY:

• CENY CZYNNIKÓW PRODUKCJI- podstawowy wyznacznik tego jakie sa koszty produkcji ( jak wzrasta ceny podaży) zależność wprost proporcjonalna

• POSTĘP TECHNICZNY- zależność wprost proporcjonalna - wzrost produkcji powoduje wzrost postępu powoduje wzrost ceny powoduje wzrost podaży

• WZROST PODATKU- obniżenie produkcji- zależność odwrotnie proporcjonalna

• SPADEK PODATKU- zależność odwrotnie proporcjonalna

• LICZBA PRODUCENTÓW- im wyższa tym gorzej

PODAŻ SPADA GDY:

• ROSNĄ PODATKI

• LICZBA PRODUCENTÓW MALEJE

• REZYGNUJE SIĘ Z POSTĘPU TECHNICZNEGO ( NP. ROLNICTWO EKOLOGICZNE)

PODAŻ ROŚNIE GDY:

• liczba producentów mała

• podatki maleją

• ceny czynników produkcji maleją

7. STAN RÓWNOWAGI RYNKOWEJ ( cena równowagi rynkowej, cena min., cena max., dlaczego są i jak się zmienia równowaga rynkowa)

GDZIE PODAŻ = POPYT

Sytuacja gdy rozmiary podaży = rozmiarom popytu. A cenę w stanie równowagi rynkowej nazywa się cena równowagi rynkowej.

d s

NADWYŻKA RYNKOWA gdy podaż > od popytu

NIEDOBÓR RYNKOWY gdy podaż < od popytu

Gdy cena rośnie dużo osób oferuje podaż ale mało nabywców popytu.

Gdy cena maleje mało osób oferuje podaż ale dużo chętnych nabywców popytu.

wariant	cena	Rozmiar popytu	Rozmiar podaży	Nadwyżka niedobór
A	20	100	40	-30
B	30	90	50	-20
C	40	80	60	-10
D	50	70	70	0
E	60	60	80	+10
F	70	50	90	+20
G	80	40	100	+30

8. ELASTYCZNOŚC CENOWA POPYTU ( rodzaje, mieszanka cenowa, elastyczność dochodu popytu i podaży )

POPYT- NABYWCA (ODWROTNIE PROPORCJ.)

PODAŻ- SPRZEDAWCA ( WPROST PROPORCJ.)

ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU- mierzy relacje wielkości popytu ( zapotrzebowania ) na zmianę ceny danego dobra przy niezmienności cen innych dóbr i danych wysokości dochodu.

ELASTYCZNOŚĆ PROSTA (ELASTYCZNOŚĆ cenowa ZWYKŁA) jest wielkością ujemną bo gdy maleje cena popyt wzrasta

Wysoka elastyczność nieelastyczna elastyczność sztywna elastyczność

Popyt elast. gdy jest cenowa popyt jest nieelastyczny gdy jego gdy elastycz.= -1

< od - 1 elastyczność -1<d<0 to popyt ma elast.=jedności

elastyczność popytu

ELASTYCZNOŚĆ MIESZANA- relacja między względną ( procentową zmianą) zapotrzebowania na dobro „i” a względną % zmiany ceny dobra „j”.

Może mieć wartość dodatnią jak i ujemną. Wartość dodatnią ma najczęściej w przypadku substytutów, a wartość ujemną ma najczęściej w przypadku dóbr komplementarnych.

Elastyczność dochodowa - jest to stosunek względnej (procentowej) zmiany wielkości zapotrzebowania na określone dobro do względnej (procentowej) zmiany dochodu.

Wszystkie dobra, które nie są dobrami luksusowymi są dobrami podstawowymi

Dobra podstawowe > 1 (elastyczność)

- dobra normalne - elastyczność dodatnia

- dobra niższego rzędu (podst. potrzeby człowieka: snu, pragnienia, głodu) - elastyczność ujemna

- dobra luksusowe - elastyczność < 1

Elastyczność podażowa - mierzy relacje zmiany ilości oferowanej do zmiany ceny ( elastyczność zawsze będzie dodatnia)

ELASTYCZNOŚĆ MIESZANA- relacja między względną ( procentową zmianą) zapotrzebowania na dobro „i” a względną % zmiany ceny dobra „j”.

Dobra substytucyjne lub dobra komplementarne

9. DECYZJE KONSUMENTA ( linie ograniczające budżet, użyteczność, krzywa obojętności, efekt dochodowy, efekt substyt.)

Ograniczenia z niezależności naszej:

-dochody - ceny dóbr

Ograniczenia:

-Linia ograniczenia budżetowego

- użyteczność

Koszyk dóbr - zestawienie dóbr, które wybierają konsumenci

Posiłek - 5 zł.

Film - 10 zł.

Łącznie 50 zł

Stopień nachylenia uzależniony jest od stosunku cen dóbr znajdujących się w koszyku.

Linia pokazuje max ilość jednego dobra przy danej ilości drugiego dobra

Gusty i preferencje konsumenta

Gusty ujawniają się przez poziom satysfakcji

Użyteczność - gusty umieszczone są na krzywej użyteczności

Krzywa użyteczności ma nachylenie ujemne

Konsument wybierze taki koszyk dóbr, który da mu pełną satysfakcję

Malejąca krańcowa stopa substytucji

Przy stałej sumie użyteczności dodatkowe jednostki danego dobra można pozyskać przy coraz mniejszych ilościach drugiego dobra.

Krzywa użyteczności ograniczona jest przez linie ograniczenia budżetowego.

Efekt dochodowy obrazuje wpływ zmiany ceny produktu na zmianę zgłaszanego zapotrzebowania na ten produkt, a spowodowanego zmianą siły nabywczej dochodu konsumenta. Obniżenie ceny zwiększa dochód konsumenta, a tym samym umożliwia mu zakup większej ilości każdego produktu. Podwyższenie ceny tymczasem powoduje spadek możliwej do zakupienia ilości produktów, spowodowany zmniejszeniem siły nabywczej dochodu.

Efekt substytucyjny - zmiana stosunku nabywanych dóbr (usług) wywołana zmianą ceny jednego z nich. Wraz z efektem dochodowym opisuje wpływ zmiany ceny na siłę nabywczą i decyzje konsumenta.

10. DECYZJE PRODUKCYJNE PRZEDSIĘBIORSTWA

( koszta całkowite, jednostr., krańcowe przeciętne stałe, zmienny alternatywny)

Decyzje producenta

NA decyzje producenta będzie miało wpływ:

- otoczenie

- wybór (jaką działalność chce prowadzić)

Podstawowym celem działalności przedsiębiorstwa jest max zysku (poprzez minimalizacje kosztów)

ZYSK = przychody - koszty

Zysk brutto = przychody (utarg) - koszty

Koszty

- koszty stałe (są niezależne od rozmiarów produkcji. Należą do nich: amortyzacja trwałego majątku produkcyjnego, płace kierownictwa i administracji, koszty konserwacji urządzeń, energia zużywana do ogrzewania pomieszczeń, itp.)

-koszty zmienne (zmieniają się w zależności od rozmiarów produkcji danego przedsiębiorstwa i są to koszty zużycia materiałów, energii i siły roboczej do bieżącej produkcji)

- koszty jednostkowe

- koszty całkowite (suma kosztów jednostkowych)

- koszty przeciętne (koszty całkowite podzielone przez wielkość produkcji)

- koszty krańcowe (przyrost kosztów całkowitych wywołany wzrostem produkcji o jednostkę)

- koszt alternatywny (wartość korzyści, które zostały utracone prze wybór danej alternatywy, inaczej mówiąc jako wartość najlepszej utraconej inicjatywy, zatem rzeczywisty koszt mierzony jest w tym przypadku przez koszt utraconych możliwości)

11. PRZYCHODY, ZYSK, OPTYMALNA WIELKOŚĆ PRODUKCJI

Jaka wielkość produkcji będzie wielkością optymalną?

Wielkość, kiedy poniesiemy jak największy zysk

Kiedy koszty krańcowe są niższe od kosztów przeciętnych to koszty przeciętne spadają.

Jeżeli koszty krańcowe są wyższe od kosztów przeciętnych to koszty przeciętne rosną.

12. RYNEK I FORMY RYNKU ( monopol, oligopol, duopol, konkurencja Doskonała, konkurencja Monopolistyczna, rynek

- miejsce, w którym dokonujemy określonych transakcji

- całokształt transakcji kupna - sprzedaży odbywających się w określonych warunkach wynikających z relacji pomiędzy dwoma wielkościami popytem i podażą.

Formy rynku:

• Konkurencja doskonała

• pełen dostęp do informacji dla konsumenta i producenta

• produkty są jednorodne (standardowe, bez nadawania jakichkolwiek cech)

• brak konkurencji poza cenowej

• swoboda wejścia i wyjścia z rynku (bariery prawne, technologiczne, społeczne)

• duża liczba producentów i duża liczba konsumentów

• ceny są kształtowane pomiędzy podażą i popytem (konsumenci i producenci jednakowo wpływają)

• monopol pełny

• nie występuje konkurencja poza cenowa

• występuje jeden producent (np. mennica państwowa)

• monopson - na rynku występuje tylko jeden nabywca

• towar nie ma swojego substytutu

• bariery wejścia i wyjścia z rynku są ogromne

• ceny kształtują producent

• konkurencja monopolistyczna

• duża liczba producentów o różnym stopniu udziału w rynku, a także duża liczba konsumentów

• zróżnicowanie wyrobów

• istnieje konkurencja poza cenowa

• większa swoboda przenoszenia zasobów

• dostęp do informacji zdecydowanie większy po stronie producenta

• oligopol (monopol wielu)

• forma konkurencji niedoskonałej

• niewielka liczba producentów (znaczący udział w produkcji branży)

• firmy mogą wytwarzać produkty jednorodne jak i różnorodne

• pojawia się konkurencja poza cenowa ale jest ona z przymusu

• istnieją silne bariery wejścia i wyjścia z rynku

• kartel (okresowa umowa niezależnych producentów tej samej produkcji)

• najczęściej określa się minimalne ceny zbytu

• konglomerat (np. połączenie szeregu przedsiębiorstw w różnych branżach w jedną firmę)

• koncern (połączenia poziome (tej samej branży) lub pionowe (firmy uzupełniające się technologicznie))

• trust (połączenie poziome przedsiębiorstw w jedną firmę (tej samej branży, które należą do tego samego rynku))

13. SCHEMAT PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE

Makroekonomia - zajmuje się procesami gospodarowania w skali kraju (globalnej)

Ogromne znaczenie ma schemat okrężny przepływów pieniężnych

Ujęcie wydatkowe - górne

Ujęcie przychodowe - dolne

Stagflacja - spadek cen

Dochód społeczny - jest to suma wartości dóbr i usług wytwarzanych w każdym społeczeństwie przy pomocy zasobów.

14. PKB,PNB,PNN,PN

Wskaźniki:

- Produkt Narodowy Brutto (PNB)

- Produkt Krajowy Brutto (PKB)

- wskaźnik inflacji

- wskaźnik bezrobocia

- wzajemne relacje pomiędzy inflacją a bezrobociem, czyli tzw. krzywa Philipsa

Produkt Krajowy Brutto (PKB, ang. GDP - Gross Domestic Product) - pojęcie ekonomiczne, oznaczające jeden z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkach narodowych. PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu (najczęściej w ciągu roku).

Produkt Narodowy Brutto (PNB Gross National Product, GNP) - miara wartości wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na jego terenie niezależnie od tego, czy podmioty te działają w kraju, czy za granicą. Pomijane są dochody obcokrajowców w danym państwie.

Składniki:

- osobiste wydatki konsumpcyjne (C) - nabywane przez społeczeństwo dobra konsumpcyjne trwałego i nietrwałego użytku

- krajowe instytucje prywatne (I) - odtworzeniowe (np. remont) i inwestycyjne (np. zbudowanie obwodnicy

- wydatki rządowe (G) - które wytwarzane są z inwestycji strukturalnych do celów zbrojeniowych i zakup dóbr, które są niezbędne do funkcjonowania szpitali, itp. Nie zalicza się wydatków związanych z rentami, emeryturami, stypendiami, zasiłkami, subwencjami, nie powiększają one rozmiaru wytwarzanej produkcji

- eksport netto (NE) - różnica pomiędzy eksportem towarów (dobra, które zostały wytworzone w kraju a następnie sprzedane za granicą) a ich importem (towary, które zostały wytworzone za granicą a następnie kupione za majątek gospodarki narodowej danego kraju)

- dochód netto z tytułu własności za granicą (NI) - różnica pomiędzy napływem dochodów własności za granicą a opływem z tytułu własności cudzoziemców w danym kraju

PN = C + I + G + NE + NI

PK = C + I + G + NE

Brutto - zawiera amortyzację (czyli zużycie środków trwałych)

Netto - dochód narodowy pomniejszony o amortyzację, faktyczna suma wartości dodanych

Paradoks oszczędzania - polega na tym, że w momencie kiedy społeczeństwo zaczyna oszczędzać prowadzi to do obniżenia popytu globalnego (suma popytów indywidualny klientów na dane dobro)

Jeżeli zmniejsza się popyt globalny to automatycznie zmniejszają się czynniki produkcji

Popyt globalny ― czynniki produkcji ― zanik inwestycji ― zmniejszają się renty, płace, itd. ― to mniej kupujemy (zmniejszenie popytu) ― PKB

Produkt narodowy netto, PNN (ang. NNP) - miara efektów rocznej działalności gospodarki, rozumiany jako różnica produktu narodowego brutto oraz wartości amortyzacji kapitału trwałego.

PNN = PNB - amortyzacja

PNN w cenach rynkowych (ang. net national product in market prices) jest równy produktowi narodowemu brutto pomniejszonemu o amortyzację, czyli o wartość zużycia narzędzi pracy. Aby otrzymać „prawdziwy” (czysty) efekt rocznej pracy obywateli kraju, od wartości dóbr finalnych wytworzonych przez krajowe czynniki produkcji powinniśmy odjąć amortyzację.

15. CYKLE KONIUKTURALNE

Cykl koniunkturalny - zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie. Najczęściej tymi zmiennymi są: PKB, zatrudnienie, ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki rynku kapitałowego, nakłady inwestycyjne i zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw.

Problemy:

- Jewons - jest to związane z plamami na słońcu

- Hobes - łączył cykle koniunkturalne z cenami czynników produkcji

- przyczyny polityczne

Fazy cyklu koniunkturalnego:

1 - faza kryzysu

2 - depresja

3 - ożywienie

4 - rozkwit

Faza kryzysu:

• rozpoczyna się spadkiem popytu inwestycyjnego

• tworzą się nadmierne zapasy w skutek ograniczenia produkcji

• spadki cen

• spada stopień wykorzystania mocy wytwórczych

• spadają zyski przedsiębiorców

• zwalnianie pracowników

• obniżanie płac pozostałym pracownikom

• spadek popytu konsumpcyjnego

• dalsze pogarszanie się sytuacji przedsiębiorstw

• problemy związane z wzięciem kredytu.

Faza depresji:

• popyt i produkcja na bardzo niskim poziomie (popyt inwestycyjny i konsumpcyjny)

• niskie ceny kursów akcji przedsiębiorstw

• rośnie kurs obligacji (bo są gwarantowane przez rządy państw)

• inwestycje ograniczone do inwestycji odtworzeniowych, nie ma nowych inwestycji

• wskaźniki ekonomiczne kształtują się na bardzo niskim poziomie

• mogą pojawić się pierwsze oznaki poprawy (wzrosty kursów akcji)

Faza ożywienia:

• przełamanie bariery psychologicznej w społeczeństwie

• przystąpienie do inwestowania (zwiększenie popytu inwestycyjnego i globalnego)

• zaczynają się nowe inwestycje

• zwiększenie popytu na kredyty bankowe

• następuje wzrost inwestycji ekonomicznych

• tworzenie miejsc pracy = zwiększenie produkcji

• rosną zyski przedsiębiorstw.

Faza rozkwitu:

• rosną rozmiary produkcji

• rośnie popyt globalny

• podaż mimo wszystko jest większa niż popyt (popyt rośnie wolniej niż produkcja)

• maleją zapasy, ale w pewnym momencie zaczną rosnąć i jest to pierwszy symptom kryzysu

Produkcja będzie miała kluczowe znaczenie dla cyklu koniunkturalnego

16. BANKI i FUNDUSZE INWESTYCYJNE

Banki jako szczególny rodzaj przedsiębiorstw:

Zajmują się zawodowo różnego rodzaju operacjami pieniężnymi

Funkcje banku:

- gromadzenie wolnych środków pieniężnych

- udzielanie kredytów

-udzielanie poręczeń i gwarancji bankowych

BANKI KOMERCYJNE

Prowadzą różnorodną działalność bankową, mogą prowadzić rachunki bieżące społeczeństwa, organizują obrót bezgotówkowy za pomocą czeków i przelewów, przyznają kredyty, mogą lokować część dochodów w papierach wartościowych, dyskontują weksle

BANKI CENTRALNY (NBP)

Jest bankiem państwa, utrzymuje fundusze państwa, udziela państwu pożyczek, realizuje wydatki państwa, jest bankiem banków (udziela bankom komercyjnym kredytów), może kreować pieniądz bezgotówkowy, pełni funkcję emisyjną (pieniądz papierowy - monopol pełny) i realizowanie obiegu pieniężnego.

Regulowanie podaży pieniądza w obiegu i oddziaływanie na politykę kredytową banków komercyjnych

Weksel - dokument prawny, w którym wydawca weksla zobowiązuje się do bezgotówkowego uregulowania należności w ściśle określonym terminie.

Dyskontowanie - polega na sprzedaży weksla bankowi przed terminem jego płatności.

Fundusze inwestycyjne:

- inwestor powierza mu swoje pieniądze a fundusz obraca mini w taki sposób, aby dostarczyć swemu klientowi jak największy zysk

Giełda - instytucja, która tworzy specjalny rynek, na którym spotykają się sprzedający i kupujący, na którym obowiązują określone reguły. Wyróżniamy giełdy towarowe, giełdy obligacji.

Obligacja - papier wartościowy o stałym oprocentowaniu, który stanowi formę kredytu udzielanego przez nabywcę jej emitentowi (może nim być Skarb Państwa, przedsiębiorstwo państwowe - zobowiązuje się do spłaty w określonym terminie wyszczególnionej kwoty i regulowanie odsetek)

BANKI - PRZEDSIĘBIORSTWA KTÓRE ZAJMUJE SIĘ ZAWODOWO RÓZNEGO RODZJU OPERACJAMI PIENIĘZNYMI

TO GROMADZENIE RÓŻNYCH ŚRODKÓW PIENIĘZNYCH

1 CEL- LOKATY PIENIĘDZY

2 CEL UDZIELANIE KREDYTÓW

3 CEL UDZIELANIE PORĘCZEŃ I GWARANCJI BANKOWYCH

Pierwsze banki XV wiek- Italia.

W Polsce centralny bank- NBP i banki komercyjne

NBP- BANK PAŃSTWA, utrzymuje fundusze państwa realizuje wydatki i udziela państwu pożyczek

To bank banków- posiada rezerwy pieniężne

Udziela

1

18

19

---