Pojęcie i cechy międzynarodowego prawa publicznego.

Jest to zespół norm regulujących stosunki między państwami oraz organizacjami międzynarodowymi Jak również innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych np. naród walczący o niepodległość czy strona wojująca, stolica apostolska.

Do cech charakterystycznych tego prawa można zaliczyć:

1. Brak ustawodawcy na wzór ustawodawcy wewnątrzpaństwowego. Prawo to jest tworzone przez państwa, które zawierają między sobą umowy międzynarodowe lub stosują określoną praktykę, która przekształca się w zwyczaj międzynarodowy.

2. Specyfika przymusu w prawie międzynarodowym.

Brak zorganizowanego aparatu przymusu, Każde państwo samo lub wspólnie może występować w szczególnych przypadkach w obro­nie naruszonego prawa stosując środki dopuszczalne, uznane w prawie międzynarodowym. Sankcje mogą być w rodzaju:

natury psychologicznej (stwierdzenie naruszenia prawa i napiętnowanie naruszającego prawo przez ' światową opinię publiczną), i sankcje natury odwetowej:

retorsje - działalność odwetowa Jaką podejmuje państwo na sprzeczne z Jego interesami działania drugiego państwa, takimi samymi środkami np. podniesienie opłat celnych, wizy.

represaria - odwet jaki podejmuje państwo na bezprawną działalność drugiego państwa takimi samymi sankcjami lub podobnymi środkami np. zatrzy­manie statku innego państwa, zawieszenie umowy,

sankcje z natury zorganizowanej (stosowane przez organ) i organizacyjne (zawieszenie, wykluczenie, ostrzeżenie czy wezwa­nie do przestrzegania postanowień); korygujące (nałożenie kary, wycofanie pomocy); środki przymusu bezpośredniego (mają charakter wyjątkowy i są używane w stosunku do państw popełniających przestępstwa lub zbrodnie międzynarodowe).

3. Generalnie brak obowiązkowego sądownictwa międzynarodowego (sądy te nie są wyposażone w kompetencje obowiązkowe ponieważ nie musi się ona opierać na zgodzie tych państw) Z chwilą kiedy kompetencje sądu zostaną uznane w danym przy­padku, jego wyrok jest wiążący.

Struktura i charakter norm międzynarodowego prawa publicznego:

- normy o charakterze powszechnym, obowiązują wszystkie państwa, podstawowe znaczenie, normy prawa umownego i zwyczajowego.

- normy o charakterze partykularnym, wielostronne, dla pewnych odrębności np. położenie geograficzne, różnice kulturowe, może wystąpić potrzeba tworzenia norm o ograniczonym zasięgu terytorialnym, np. OPA, OJA, NATO.

- normy o charakterze dwustronnym (bilateatralne) np. w umowach handlowych, ekstradycyjnych, konsularnych.

Niektóre normy bardziej istotne l podstawowe przepisy między­narodowego prawa mają charakter bezwzględnie obowiązujący tzn. stanowią normy prawa "jus cogens" i nie mogą one być w kon­kretnym stosunku prawnym uchylone wolą stron, tego stosunku. "Tus cogens" to norma, od której nie są dozwolone żadne od­stępstwa, i która może być zmodyfikowana jedynie przez późniejszą normę mającą taki sam charakter. Nie ma katalogu tych norm ale niewątpliwie zalicza się do nich np. zakaz agresji, czy tzw. normy humanitarne np. zakaz ludo­bójstwa, zakaz zabijania jeńców wojennych.

Źródła prawa międzynarodowego publicznego.

Art. 38 Statusu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (MTS) jako podstawy wyrokowania obok umów międzynarodowych i zwyczaju międzynarodowego także ogólne zasady prawne uznane przez narody cywilizowane. Specyficznym źródłem są uchwały organizacji międzynarodowych.

W 1969 r w Wiedniu na podstawie projektu opracowanego przez Komisję Prawa Międzynarodowego ONZ została podpisana Konwencja o prawie traktatów (umów) międzynarodowych.

Umowa międzynarodowa to porozumienie międzynarodowe zawarte w formie pisemnej między państwami, regulowana przez prawo międzynarodowe.

Rodzaje umów:

1.ze względu na liczbę kontrahentów:

a)umowy dwustronne bilateryjne b)umowy jednostronne

2.ze względu na sposób przystępowania do umowy:

a)otwarte b)zamknięte

3.ze względu na treść: a) polityczne b) gospodarcze

c) administracyjne

4 ze względu jaki organ państwowy występuje jako strona umowy i czy umowa podlega ratyfikacji czy zatwierdzeniu:

a) państwowe (podlegają ratyfikacji np. układy przyjaźni, współpracy)

b)rządowe (podlegają zatwierdzeniu a ich przedmiot należy do właściwości dwóch lub więcej ministerstw)

c)resortowe (ich przedmiot należy do właściwości jednego ministra i nie spełnia a i b)

Zawieranie umów międzynarodowych (procedura).

1.Umowy zawierane w trybie prostym: -negocjacje

-parafowanie -podpisanie

2Umowy zawierane w trybie złożonym:

-negocjacje -parafowanie -podpisanie -ratyfikacja lub zatwierdzenie.

Przygotowanie i uzgodnienie tekstu umów dwustronnych następuje w drodze wymiany not lub rokowań między zainteresowanymi państwami. Do zawarcia umowy wielostronnej zwoływane są konferencja z udziałem pełnomocników państwowych. Na konfe­rencjach uzgadniane są 'teksty umowy, następnie w drodze głoso­wania, uzgodniony tekst Jest przedstawiany do podpisu. Niekiedy ma miejsce parafowanie umowy przed jej podpisaniem, dokonują tego pełnomocnicy. Parafowanie oznacza, że strony uzgodniły tekst, i że nie można w nim czynić żadnych zmian. Przez zło­żenie podpisów nabierają mocy prawnej tylko te umowy, które nie wymagają ratyfikacji, bądź zatwierdzenia, są to umowy niższego rzędu.

Ratyfikacja - to zatwierdzenie umowy przez kompetentny do tego organ, głównie państwo, głowa państwa, oznacza ona ostateczną zgodę.

Natomiast jeśli umowy podlega zatwierdzeniu strony modyfikują sobie wzajemnie fakt zatwierdzenia przez konkretny organ - nie stosuje się uroczystej oprawy.

Dokumenty dotyczące ratyfikacji lub zatwierdzeniu nie są wy­mieniane lecz składane u depozytariusza, którym jest państwo na obszarze którego umowę podpisano.

Depozytariuszem może być sekretariat ONZ, jeśli umowa podpisy­wana jest na konferencji zwołanej przez ONZ.

W Polsce umowy państwowe podlegają ratyfikacji przez głowę państwa, sejm, senat, natomiast umowy rządowe podlegają ratyfi­kacji, gdy mają istotne znaczenie lub gdy sama umowa przewiduje wyraźnie ratyfikację. Inne umowy podlegają zatwierdzeniu przez Radę Ministrów jeśli umowa je przewiduje. Inne umowy resortowe, jeśli nie zostały podpisane przez samego ministra, podlegają jego zatwierdzeniu.

Karta . Narodów Zjednoczonych nakłada na członków obowiązek re­jestracji umów w sekretariacie ONZ. Sankcją za niezarejestrowanie jest niemożliwość powołania się na nią przez strony wobec jakiegokolwiek organu ONZ.

Przyczyny nieważności umowy.

Zastosowanie przymusu w postaci użycia siły lub groźby jej użycia przy zawieraniu umów międzynarodowych. Odróżnić należy przymus wobec przedstawiciela państwa i wobec państwa. W jednym i drugim przypadku przymus ten powoduje, że zgoda na związanie się umową jest pozbawiona wszelkich skutków prawnych. Art.2 Karty Narodów Zjednoczonych mówi, że nieważna jest umowa zawarta w wyniku groźby lub użycia siły z pogwałceniem zasad prawa międzynarodowego. Ponadto dekla­racja przyjęta pręż konferencję Wiedeńską uroczyście potępia groźbę i stosowanie nacisku we wszelkiej postaci, czy to wojskowego czy też ekonomicznego, przez jakiekolwiek państwo w celu zmuszenia drugiego państwa do dokonania jakiejkolwiek czynności związanej z zawarciem umowy międzynarodowej.

błąd-jest przyczyną nieważności umowy, jeżeli dotyczy faktu lub sytuacji, która istniała w czasie zawierania umowy i stanowiła istotną podstawę zgody państwa na związanie się tą umową. Nie można powołać się na błąd dla unieważnienia swojej zgody w umowie jeżeli własnym postępowaniem przyczyniło się do powstania błędu albo w określonych okolicznościach powinno ono liczyć się z możliwością błędu.

podstęp- czyli umyślne wprowadzenie w błąd ze strony in­nego państwa negocjującego, może ono powołać się na podstęp dla unieważnienia swojej zgody na związanie się umową. Takie samo prawo przysługuje państwu w przypadku, gdy jego zgoda na związanie się umową została wyrażona w wyniku bezpośredniego lub pośredniego przekupienia jego przedstawiciela przez inne państwo negocjujące.

Wykorzystanie przymusowej sytuacji.

wygaśnięcie umowy międzynarodowej przewidzianej i nieprzewidziane w umowie.

Od stwierdzenia nieważności, wygaśnięcia umowy różni się tym, że pociąga ona za sobą skutki prawne od chwili wygaśnięcia podczas, gdy stwierdzenie nieważności oznacza, że umowa od samego początku -była nieważna i nie mogła wywołać żadnych skutków prawnych.

Istnieją dwie grupy przyczyn nieważności umów międzynarodowych:

1.przewidziane w umowie -upływ czasu na jaki została zawarta, spełnienie warunku rozwiązującego np. Układ Warszawska!, oraz wypowiedzenie umowy - Konwencja Wiedeńska dopuszcza wypowie­dzenie umowy, w której brak jest klauzuli wypowiedzenia tylko wtedy, gdy można ustalić że strony dopuszczały taką możliwość albo charakter umowy domniemywać prawa wypo­wiedzenia.

2.nie przewidziane w umowie

- zgodność stron do uznania umowy za wygasłą

- całkowite wykorzystanie umowy np. wykorzystanie zapłaty odszkodowania)

- trwała niemożność wykonania urnowy

- niezgodność z nowo powstałą normą powszechnego prawa mię­dzynarodowego

- pogwałcenie umowy przez Jedną' z umawiających się stron.

Zwyczaj międzynarodowy

Powstaje w wyniku jednolitego tj. zgodnego postępowania państw.

By ów zaistniał niezbędne są:

1. zgodna praktyka państw

2. przeświadczenie państw, że praktyka ta tworzy prawo. Praktykę państw można podzielić na zbiorową, np. zawieranie umów międzynarodowych, działalności na forum międzynarodowym oraz indywidualnego np. dyplomatyczne, ustawodawcze, sądowo admini­stracyjne. Aby praktyka państw mogła tworzyć prawo musi być praktyką zgodną (Jednolitą) i nieprzerwaną (długotrwałą). Cały system prawa międzynarodowego powszechnego - wszystkie Je­go podstawy, instytucje np. suwerenność państw, zakaz agresji i interwencji, zwierzchnictwo terytorialne, prawo morskie, dyplo­matyczne, konsularne i wiele innych mają charakter zwyczajowy choć zostały potwierdzone w wielu umowach międzynarodowych. Obok umów międzynarodowych i zwyczaju międzynarodowego wymienia się również tzw. Ogólne zasady prawa uznane przez narody cy­wilizowane. W doktrynie wywołują one wiele kontrowersji. Jedni widzą w nich inne normy aniżeli normy obowiązujące prawa międzynarodowego powszechnego, a inni widzą w nich ogólne zasady p.m.p.

Trybunał nie oparł swojego orzeczenia wykładni na ogólnych zasadach uznanych przez narody cywilizowane. Można stwierdzić, że są to zasady bezsporne dla wszystkich systemów, prawnych tzn. prawa wewnętrznego jak i prawa międzynarodowego, np."Nikt nie może przekazać więcej praw niż sam posiada", "Nikt nie może wyciągnąć korzyści z własnego bezprawia", "Nie można dwa razy sądzić o to samo".

Uchwały organizacji międzynarodowych - źródło p.m.p.

Można je podzielić na:

- organizacje międzynarodowe tworzone przez państwa lub ich rządy,

- organizacje pozarządowe członkami są osoby prawne z różnych państw.

1. Odnoszące się do postępowania państw poza organizacją mię­dzynarodową -adresatami są tylko państwa członkowskie. Aby or­ganizacja mogła tworzyć prawo wiążące dla państw i regulować ich działalność poza organizacją musi mieć do tego uprawnie­nia sformułowane w statucie lub innej umowie zawartej przez państwa członkowskie.

2. Uchwały odnoszące się do zagadnień związanych z wewnętrzną strukturą i funkcjonowaniem samej organizacji. Są one prze­znaczone do tego co się dzieje na forum organizacji, np. do­tyczą działalności organów administracji. ich stosunków oraz działalności państw członkowskich samej organizacji i ich stosunków z organizacją. Nie odnoszą się one do działal­ności państw członkowskich poza daną organizacją. Uchwały te jeśli mają charakter prawotwórczy tworzą tzw. prawo wewnę­trzne organizacji np. wewnętrzne regulaminy, przepisy bud­żetowe, dot. personelu organizacji. Uprawnienia organizacji do tworzenia wewnętrznego prawa może wynikać ze statusu. Uchwały nie mają mocy wiążącej dla państw. 1948 r- Deklaracja Praw Człowieka..

Nie mają również charakteru prawotwórczego, posiadają tylko charakter wykonawczy decyzji administracyjnej np. Decyzja Rady Bezpieczeństwa wobec państwa nie tworzy nowych norm prawnych.

Podmioty prawa międzynarodowego.

Podmiot p.m.p. -jest ten, kto posiada prawa i obowiązki wynikające bezpośrednio z prawa międzynarodowego i kto może dochodzić tych praw samo­dzielnie na płaszczyźnie międzynarodowej. Należy odróżnić podmioty chronione np. ko­biety, foki, wieloryby. Kategorie podmiotów

1.Państwa-podmioty pierwotne

2.Inne podmioty - uzyskują podmiotowość z woli państw.

1.Zorganizowane -terytorialnie, bezterytorialnie. Terytoria dzielą się na suwerenne i niesuwerenne, które dzielą się na trwałe i nietrwałe.

2.Niezorganizowane - jednostki osoby fizyczne.

Konwencja Wiedeńska użyła określenia państwa i inne podmioty prawa międzynarodowego, które mają prawo do zawierania umów, uznaje ona organizacje międzynarodowe.

Państwa-suwerenne organizacje terytorialne, łączące ludność terytorium. Państwo korzysta z twz. praw zasadniczych, które wynikają z jego istnienia np. równość, niezawisłość , integralność, czci, flagi, hymnu. Państwo korzysta z praw wynikających z umów międzynarodowych.

Suwerenność państwa-oznacza niezależność władzy państwowej od jakiejkolwiek władzy. W sensie międzynarodowym iż władza ta jest władzą najwyższą, niezależną od władzy zewnętrznej. W znaczeniu wewnętrznym jest to władza całkowita, pełna, wykonywana tylko na swoim terytorium w odniesieniu do osób tam przebywających i zdarzeń tam wywołanych. Podmiotem nie suwerennym jest np. .Monako.

Zasada równości suwerennej- występuje równość suwerenna wobec prawa oraz równość funkcjonalna praw i obowiązków w organizacji międzynarodowej. Może ona być zróżnicowana ze względu na rozwój gospodarczy itp. Jest takie zróżnicowanie w Unii Europejskiej, prawo głosu.

Przedmiotem p.m.p. są organizacje międzynarodowe.

- międzyrządowe - członkami są państwa

- pozarządowe

Organizacja międzynarodowa - szczególna forma współpracy państw powołana do istnienia na podstawie umowy międzynarodowej. Działalność organizacji międzynarodowych ma duże znaczenie dla prawa międzynarodowego policyjnego.

-ONZ - działa na podstawie umowy międzynarodowej, Karty Narodów Zjednoczonych. -Rada Europy - organizacja regionalna, działa na podstawie statutu z 1949 roku w Londynie. Jej celem jest osiągnięcie ścisłego związku między uczestnikami dla ochrony zasad postępu gospodarczego.

-Organizacje pozarządowe - Międzynarodowe Stowarzyszenie ZZ Policji, Międzynarodowe Stowarzyszenie Szefów Policji, Międzynarodowa Federacja Policji Kryminalnej Europol.

Osoby fizyczne

Zagadnienie podmiotowości prawno-międzynarodowej jednostek (osób fizycznych) należy do spornych w prawie międzynarodowym odmawia­nie osobą fizycznym uznania cech tej podmiotowości w stosunku do nich. Uznawano co najmniej prawo jednostki do korzystania z ochrony praw międzynarodowych, traktowanie tej jednostki bardziej przedmiotowo niż podmiotowo. Osoby fizyczne zostały poddane odpowiedzialności za łamanie prawa międzynarodowego, gdy po drugiej wojnie światowej zbrodnie wojenne podlegały odpowie­dzialności przed Trybunałem międzynarodowym. Dopiero rozwój międzynarodowej ochrony praw człowieka spowodował, iż niektóre umowy międzynarodowe przyznały jednostkom ludzkim, przez występowanie w charakterze podmiotowym. W sferze prawa międzynarodowego przykładem takiej umowy może być Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 roku. Konwencja ta uznając prawo osób fizycznych do składania tzw. Skarga indywidualna do EKPCz przyznała Jednostkom uprawnienia do indywidualnego występowania na płaszczyźnie międzynarodowej do organizacji międzynarodowych przeciwko państwu.

Zasady prawa międzynarodowego kształtujące sytuację cudzoziemców.

Każde państwo jest suwerenne w przedmiocie regulowania sytuacji prawnej ludności znajdującej się na jego terytorium. Powstaje pytanie czy i w jakim zakresie prawo międzynarodowe może ingerować w sprawy traktowania ludności przez władze państwa w związku z wykonywaniem suwerennego zwierzchnictwa terytorialnego. Ma to duże znaczenie także dla Policji jako instytucji uczestniczącej w szerokim zakresie w procesie realizacji przez państwo jego uprawnień w odniesieniu do osób fizycznych znajdujących się na jego terytorium. Normy międzyna­rodowe dotyczące traktowania przez państwa cudzoziemców ukształ­towały się wcześniej w tym także na drodze zwyczajowej np. co do przedstawicielstw dyplomatycznych i nadal są rozwijane na, płaszczyźnie traktatowej. Prawo międzynarodowe nie formułuje definicji cudzoziemca a sformułowane w prawie wewnętrznym definicje wywodzą się poprzez przeciwstawienie definicji obywatelstwa. Podaje się, iż cudzo­ziemcem jest każdy, kto nie posiada obywatelstwa danego państwa. Są to osoby fizyczne, które w dużej części są obywatelami innych państw, aniżeli państwa, na terytorium którego przebywają. Każde państwo indywidualnie ustala zasady prawne, rządzące nabyciem obywatelstwa i stąd mogą powstać takie sytuacje, w których dana osoba będzie uważana za swego obywatela przez więcej niż jedno państwo tzw. podwójne obywatelstwo bądź też żadne z państw nie uznaje tej osoby za swojego obywatela - bezpaństwowiec. Podwójne obywatelstwo może powstać poprzez pozytywny zbieg przepisów ustaw o obywatelstwie uznających nabycie obywatelstwa poprzez urodzenie, w oparciu o zasadę prawa krwi, lub w oparciu o zasadę prawa ziemi, gdy obywatelstwo nabywa się w oparciu o miejsce urodzenia. Podobna sytuacja może zaistnieć, gdy kobieta wychodząc za cudzoziemca nabywa jego obywatelstwo zachowując także własne.

Z kolei dana osoba może stać się bezpaństwowcem w wyniku niezawinionego zbiegu ustaw o obywatelstwie lub też w skutek utraty jednego obywatelstwa a nie uzyskanie innego. Zarówno stan podwójnego lub nawet wielorakiego obywatelstwa jak i bezpaństwowości są przez państwa uważane za niepożądane i starają się one do jego eliminacji. Tak np. w myśl przepisów ustaw o obywatelstwie polskim z 1962 r "Obywatel Polski w myśl prawa nie może być równocześnie uznany za obywatela innego państwa" (pomocniczo stosuje się u nas zasadę prawa ziemi w celu ograniczenia bezpaństwowości, gdy rodzice dziecka nie są znani, nie można ustalić pochodzenia lub nie mają żadnego obywatelstwa).

Sytuacje prawne cudzoziemców przebywających na terytorium danego państwa regulują przepisy jego prawa wewnętrz­nego i należy do kompetencji własnych danego państwa, jedno­cześnie na płaszczyźnie międzynarodowej państwa zawierają pomiędzy sobą umowy międzynarodowe korygujące sytuacje prawne ich obywateli na terytorium kontrahentów umowy. Współcześnie przyjął się system równouprawnienia cudzoziemców z obywatelami państwa na terytorium którego cudzoziemcy przebywają. W umowach międzynarodowych te kwestie są uregulowane i wykorzystywane w tzw. Klauzuli narodowej (równouprawnienie ogólne) i przyznanie cudzoziemcowi w zasadzie takiego samego zakresu praw cywilnych z jakiego korzystają obywatele danego państwa np. w licznych umowach dwustronnych w obrocie prawa które zawarła Polska z innymi państwami. Niezależnie od tych tendencji państwa nadal zajmują swe podstawowe uprawnienia jeżeli chodzi o podjęcie decyzji, które dotyczą przyjmowania bądź wydalania cudzoziemców z jego terytorium. Stosownie są ustawy o cudzoziemcach, może on przekroczyć granicę RP na podstawie paszportu lub innego właściwego dokumentu, po uzyskaniu wizy, chyba że ustawa stanowi inaczej. W grę może tu wchodzić zniesienie obowiązku wizowego, przez obywateli państw, z którymi RP zawarła umowy dwustronne na zasadzie wzajemności.

Wizy za granicą wystawiane są przez polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne lub konsularne a w kraju przez Wojewodę właściwemu z uwagi na miejsce przebywania cudzoziemca. Ponadto w oparciu o zarządzenie MSW z 1991 roku, uprawniono również do wydawania decyzji wizowych w stosunku do cudzoziemców przekraczających granicę RP Komendantów Placówek Granicznych. Dokonane w 1991 roku nowelizacja ustawy o cudzoziemcach, przekazuje uprawnienia dotyczące wystawiania wiz pobytowych na ręce Wojewodów, podobnie zresztą przekazano uprawnienia do wydawania cudzoziemcom kart stałego pobytu pozostawiając KWP jedynie funkcję opiniującą. Nowelizacja usunęła również z katalogu przyczyn umożliwiających wydania karty pobytowej, pozbawienia obywatelstwa polskiego po 09.05.45 roku pozostawiając wśród przyczyn następujące okolicz­ności np. działanie na szkodę interesów RP; skazanie za zbrodnie lub występek w RP lub za granicą; naruszenie przepisów o ochronie granic; o cudzoziemcach; przepisów celnych lub dewizowych. Zachowano również generalną klauzulę umożliwiającą odmowę wydania wizy, gdy inne okoliczności wskazują, że pobyt cudzo­ziemca na terytorium RP jest niewskazany i niepożądany ze względu na interes publiczny.

Z analogicznych przyczyn możliwe jest również wydalenie z tery­torium RP. Należy zaznaczyć, że jakiekolwiek wydalenie cudzo­ziemca z terytorium państwa należy do jego kompetencji własnej zgodnie z wiążącym Polskę Międzynarodowym Paktem Praw Obywatel­skich i Politycznych. Cudzoziemiec przebywający na terytorium państwa legalnie może być z niego wydalony jedynie na podstawie decyzji wydanej zgodnie z ustawą. Decyzje o wydaleniu podejmują właściwi Wojewodowie ze względu na miejsce przebywania cudzo­ziemców, po zasięgnięciu opinii KWP lub na jej wniosek albo na wniosek Komendanta Oddziału Straży Granicznej. Decyzje te podlegają zaskarżeniu w trybie właściwym dla zaskarżania decyzji administracyjnej. Gdy cudzoziemiec przebywał na terytorium RP nielegalnie, nie przysługuje mu prawo odwołania do NSA. Jeżeli cudzoziemiec nie opuści terytorium RP w terminie określonym w decyzji o wydaleniu może on być niezwłocznie odstawiony do granicy a wykonanie obowiązku odstawienia go do granicy spoczywa na KWP.

Duże kontrowersje wzbudziły wprowadzone nowelizacją z 1991 r uprawnienia w celu zabezpieczenia skuteczności wydalenia trzy instytucje a mianowicie:

wyznaczenie cudzoziemcowi miejsca przymusowego pobytu w strzeżonym ośrodku,

- zatrzymanie na czas 48 godzin

- areszt w celu wydalenia do 90 dni.

Decyzję o zastosowaniu aresztu wydaje wojewoda na wniosek KWP lub KOSG a miejsce wykonania aresztu wyznacza MSW.

Cudzoziemiec może w każdym czasie wystąpić do Sądu Rejonowego o nakazanie zwolnienia z aresztu w celu wydalenia jeżeli nie istnieją przyczyny umożliwiające stosowanie tego środka.

W praktyce polskiej stosowany jest nadal inny środek w celu pozbycia się cudzoziemca tzw. administracyjna wiza pobytowa. Środek ten pochodzący jeszcze z okresu minionego ustroju znajdował się swego czasu w dyspozycji MO. Aktualnie administra­cyjną wizę pobytową, oznaczającą praktycznie nakaz opuszczenia przez cudzoziemca kraju w określonym terminie i zwykle też zakaz wjazdu przez określony czas, wystawiana Jest do paszportu przez Wojewodę lub SG. Ta forma pozbycia się niepożądanego cudzoziemca jest prosta i tańsza do realizacji aniżeli procedura wydalenia. Zazwyczaj była ona stosowana wobec cudzoziemców dopuszczających się drobnych przestępstw. Jakkolwiek policja była angażowana do przymusowego odtransportowania cudzoziemca do granicy.

Zasady traktowania przedstawicieli dyplomatycznych i konsular­nych oraz przedstawicieli organizacji międzynarodowych. Wyłączenie, ulgi ,prawa i szczególna ochrona z jakiej korzystają przedstawiciele dyplomatyczni poza granicami swojego kraju określane są jako przywileje i immunitety dyplomatyczne. Przysługują one placówce dyplomatycznej.

Przywileje i immunitety osobowe.

Osoba przedstawicielstwa dyplomatycznego jest nietykalna co oznacza zakaz stosowania jakichkolwiek środków przymusu. Nakazuje obowiązek traktowania z należytym szacunkiem oraz podjęcia wszystkich kroków dla ochrony i zabezpieczenia przed jakimkolwiek zamachem na jego osobę ,wolność i godność.

Nietykalność rozciąga się na prywatne rezydencje, akta i korespondencję oraz na jego mienie. Przedstawicielstwa dyplomatyczne korzystają z immunitetu jurysdykcyjnego czyli wyłączone spod jurysdykcji karnej państwa przyjmującego oraz z trzech wyjątków spod jurysdykcji cywilnej, administracyjnej. Wyjątki to:

-dot. powództwa z zakresu prawa rzeczowego w odniesieniu do prywatnej własności położonej na terytorium państwa przyjmu­jącego.

-spraw, które dotyczą dziedziczenia, w których przedstawiciel dyplomatyczny występuje jako wykonawca, administrator, spadko­bierca, zapisobiorca w charakterze osoby postronnej a nie w interesie państwa występującego

-w zakresie roszczeń z tytułu działalności narodowej lub handlowej wykonywanej poza pomieszczeniami urzędowymi.

Dla uniknięcia możliwości wywierania jakiegokolwiek nacisku ze strony władz sądowych nie ma on obowiązku składania zeznań w charakterze świadka.

Immunitet jurysdykcyjny dyplomaty może być uchylony przez państwo wysyłającego dyplomatę, które kieruje się interesami w stosunkach dwustronnych.

Immunitet sądowych w państwie przyjmującym nie oznacza, że dyplomata nie podlega sądowi swojego państwa. W wypadku popeł­nienia przestępstwa po odwołaniu może być on sądzony i skazany przez sąd państwa wysyłającego. Przedstawiciel dyplomatyczny nie podlega przepisom o ubezpieczeniach społecznych i jest uwolniony z opłat i podatków osobistych, państwowych, regionalnych czy komunalnych. Zwolnienia obejmują również opłaty celne, na przedmioty przewożone do użytku służbowego i osobistego. Bagaż osobisty Jest zwolniony od wszelkiej kontroli, chyba że istnieją podstawy, że zawiera on przedmioty lub artykuły, których przewożenie lub wywóz jest zakazany przez prawo państwa pobytu. Jeżeli chodzi o immunitet od jurysdykcji administracyjnej to często określa się go jako niepodlegający jurysdykcji policyjnej. Nie zwalnia to jednak dyplomaty od obowiązku przestrzegania przepisów. Immunitet ten oznacza, iż władze miejscowe np. poprzez policję nie mogą stosować wobec dyplomaty środków przymusu przewidzianych przepisami. Osoba taka jednak jest zobowiązana na wezwanie policji lub innych władz nie tylko zaprzestać fotogra­fowania miejsc zabronionych lecz też sama zniszczyć na jego wezwanie lub w jego obecności kliszę. Gdy chodzi o noszenie i używanie broni (także myśliwskiej) to dozwolone jest to jedynie po otrzymaniu pisemnego zezwolenia przez MSZ i pozwolenia z MSW. Z pełnych przywilejów i immunitetów poza szefem misji i perso­nelem dyplomatycznym (radca handlowy, sekretarze, attache) korzys­tają członkowie ich rodzin pozostający z nimi we wspólnocie domowej, jeśli nie są oni obywatelami państwa przyjmującego. W przypadku członków personelu technicznego i kancelaryjnego i ich rodzin (lekarze, szyfranci, tłumacze, sekretarki) immunitet jurysdykcyjny w sprawach administracyjnych i cywilnych nie rozciąga się na czynności nie mające charakteru oficjalnego.

Członkowie służby misji (kierowcy, sprzątaczki) korzystają z immunitetu tylko w stosunku do czynności oficjalnych. W przypadku czynności urzędowych członka misji immunitet ma cha­rakter trwały tzn. trwa po zakończeniu jego funkcji jako członka misji zgodnie z zasadą interesów i swobody funkcji.

Funkcjonariusze konsularni

Państwo przyjmujące jest zobowiązane traktować urzędników konsularnych z należytym szacunkiem i podejmować wszelkie kroki mające na celu zapobieganie jakimkolwiek zamachom na ich osobę, wolność i godność.

Istnieje podstawowa różnica między sytuacją prawną konsula i dy­plomaty. Dyplomata nie podlega jurysdykcji władzy miejscowej tzn. korzystania z pełnego immunitetu, natomiast konsul z wyjątkiem swych czynności urzędowych podlega władzy i jurysdykcji państwa przyjmującego. Tak więc immunitet konsularny Jest niepełny, chro­ni konsula w zakresie wykonywanych funkcji urzędowych - ma on charakter funkcyjny a nie osobowy - chroniona jest funkcja a nie osoba.

Funkcjonariusze konsularni nie podlegają aresztowaniu ani zatrzymaniu z wyjątkiem ciężkiej zbrodni i tylko na mocy postanowień sądu. Mogą oni być pozbawieni wolności tylko w wykonaniu ostatecznego i prawomocnego orzeczenia sądowego. Funkcjonariusze konsularni (konsul v-ce konsul i agent konsu­larny) a także członkowie personelu administracyjno-techniczngo nie podlegają jurysdykcji władz sądowych lub administracyjnych w odniesieniu do czynności wykonywanych w trakcie pełnienia funkcji konsularnych.

Każdy przypadek aresztowania, zatrzymania bądź wszczęcia postępo­wania karnego przeciwko urzędnikowi konsularnemu, wymaga natychmiastowego powiadomienia władz państwa wysyłającego. Immunitet nie ma zastosowania w przypadku wytoczenia powództwa cywilnego wynikającego z zawarcia przez f-sza konsularnego umowy, w której nie występuje on wyraźnie lub w sposób dorozumiany jako przed­stawiciel państwa wysyłającego a także w przypadku powództwa z tytułu szkody powstałej w wyniku wypadku samochodowego w państwie przyjmującym przez pojazd, statek lub samolot. Członkowie urzędu konsularnego nie są zobowiązani do składania zeznań Jeżeli dotyczą one faktów związanych z wykonywaną funkcją oraz do przedstawiania ich korespondencji, dokumentów urzędowych. Korespondencja prywatna konsula nie korzysta z powyższego immunitetu. Urzędnicy i pracownicy konsularni nie korzystają w takim wymiarze Jak dyplomaci od zwolnień w przypadkach świadczeń osobistych, immunitetu celnego i podatkowego na podstawie umów dwustronnych między państwami sytuacja w tym względzie może być zrównana do sytuacja dyplomaty). Zwolnieni są ponadto z wszel­kiej obowiązkowej rejestracji cudzoziemców i zezwolenia na pobyt. Sporny był problem czy przywileje obowiązują na całe terytorium państwa czy tylko w okręgu konsularnym. Konwencja Wiedeńska z 1963 r nie ograniczyła ich terytorialnie. Specyficzna jest również choć nie jednorodna co do zakresu sytuacja prawno-międzynarodowa f-szy zatrudnionych w organach międzynarodowych. F-sze ci znajdują się w służbie organizacji, ich funkcje mają charakter względnie utraty oraz wyłączny tzn. nie rangą oni równocześnie wykonywać innych stałych zajęć zawodowych. W swojej działalności f-sze ci muszą być niezależnie od władz państwa, których są obywatelami, a także od władz państwa, siedziby organizacji. F-sze ci korzystają z przywilejów i immunitetów o charakterze funkcyjnym odnoszą się do działal­ności urzędowej. Najwyżsi f-sze zwłaszcza organizacji uniwer­salnej np. ONZ, sekretarz generalny i z-cy korzystają z tych przy­wilejów i immunitetów zbliżonych do dyplomatycznych. F-sze pozostałych organizacji nie mających ch-ru uniwersalnego korzystają z nich w dużo węższym zakresie w takim jak uzna to organizacja za stosowne. Różnie to wygląda w przypadku różnych organizacji. Nie ulega wątpliwości, iż u różnych wykonywanych czynności urzędowych sprawowanej funkcji przysługuje mu ochrona i specyficzne traktowanie.

Działalność policji a międzynarodowa ochrona praw człowieka.

Prawa człowieka w dokumentach międzynarodowych -26.02.1945r została podpisana Karta Narodów Zjednoczonych, która weszła w życie 24.10.1946 roku. Jest to wielostronna umowa międzynarodowa.

Jest to pierwszy wielostronny traktat o uniwersalnym zasięgu obowiązywania, który formułuje międzynarodowe zasady ochrony praw człowieka.

W preambule do Karty mowa jest o przywróceniu wiary w podstawowe prawa człowieka, w dostojeństwo i wartość jego osoby, w równouprawnienie mężczyzn i kobiet oraz w równości prawa narodów wielkich i małych.

Art.55 Karty Narodów Zjednoczonych stanowi, iż organizacja popiera powszechne poszanowanie i przestrzeganie praw człowieka, podstawowych wolności dla wszystkich bez względu na rasę, płeć, język lub wyznanie. Wszyscy członkowie zobowiązują się do współdziałania 7. organizacją indywidualnie i zbiorowo dla osiągnięcia celów wskazanych w art.55 KNZ.

Ogólnikowa forma w jakiej zasada poszanowania praw człowieka występuje w Karcie postawiła Narody Zjednoczone wobec koniecz­ności podjęcia prac nad jej rozwinięciem i konkretyzacją. Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Powszechna Deklaracje Praw Człowieka 10.12.1948r. Składa się ona ze wstępu i 30 artykułów. Traktuje ona o prawach obywatelskich i politycznych wymieniając zakaz niewolnictwa, torturowania lub traktowania w sposób nieludzki, okrutny lub poniżający. Wśród praw i wolności osobistych wymienione są między innymi:

-prawo do jednakowej ochrony prawnej

-prawo do swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania w granicach wybranego państwa

-prawo do małżeństwa

-prawo do posiadania własności i wolności myśli, sumienia, wyra­żania opinii i swobody jej wysławiania.

Ponadto deklaracja poświęca uwagę w prawie ekonomicznym, kulturalnym, społecznym np.

- prawo do ubezpieczeń społecznych

- prawo do pracy i swobody .jej wyboru

- prawo do ochrony przed bezrobociem.

Deklaracja jako rezolucja zgromadzenia ogólnego ONZ nie ma for­malnie wiążącego charakteru - była swoistego rodzaju apelem do państw. Formułowała ona tylko minimum praw, które mogły być przyjęte przez państwa o różnych ustrojach, tradycji i kulturze. Deklaracja jednak spełnia rolę przełomową w ochronie praw człowieka, stała się jakby inspiracją dla późniejszych traktatów o prawach człowieka l wywołała duży wpływ na treść konstytucji wielu państw a zwłaszcza tych państw, które powstały w wyniku upadku systemu kolonialnego. W wielu konstytucjach powtarzają się jej postanowienia nawet bez wyraźnego powoływania się na nią.

Po przyjęciu Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka w 1948r Komisja Praw Człowieka ONZ zajęła się opracowaniem paktów praw człowieka. Pakty zostały uchwalone obok uniwersalnego systemu ochrony praw człowieka, który funkcjonuje w ramach ONZ l działają dziś 3 systemy regionalne:

- w ramach Rady Europy

- Organizacji Państw Amerykańskich (OPA)

- Organizacji Jedności Afrykańskiej (OJA).

Dla regionalnej ochrony praw człowieka w ramach systemu euro­pejskiego znaczenie mają:

- Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950r(Europejska Komisja Praw Człowieka)

- Europejska Karta Socjalna z 1961 r określająca tzw. prawa socjalne.

Katalog praw człowieka w międzynarodowych paktach praw człowieka

Najpełniejszy katalog praw człowieka oba w/w pakty. Do praw oraz wolności osobowych i politycznych, pakty zawierają:

- Prawo do życia

Zakaz tortur i nieludzkiego, okrutnego oraz poniżającego karania

- Zakaz niewolnictwa, poddaństwa, pracy przymusowej lub obowiąz­kowej

- Prawo do sprawiedliwego sądu

- Prawo osoby pozbawionej wolności do godnego i humanitarnego traktowania

- Wolność wyboru miejsca zamieszkania

- Prawo opuszczenia każdego kraju także swojego kraju i prawo powrotu do swego kraju.

Pakty ograniczają również nietolerancję w życiu prywatnym jed­nostki i w jej życiu rodzinnym.

I6.12.1966r na XXI Sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ uchwalono: - Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kultu­ralnych Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych

Pakty w porównaniu z Deklaracją stanowią poważny postęp w dzie­dzinie międzynarodowej ochrony praw człowieka, mają one charakter wiążący dla strony, gdyż są umowami międzynarodowymi. W porówna­niu z deklaracją zawierają dużo pełniejszy katalog praw czło­wieka i potwierdzają prawo narodów do samostanowienia. Ich postanowienia dotyczą również zabezpieczenia rzeczywistego po­szanowania praw człowieka. Pakty te mają charakter traktatów międzynarodowych, do których mogą przystąpić wszystkie kraję świata, weszły one w 1976 roku, kiedy to uzyskały wymowną liczbę 35 ratyfikacji

Obok deklaracji i paktów mających charakter ogólny obowiązuje wiele Konwencji szczególnych uchwalonych w systemie ONZ. np:

- Konwencja o bezpaństwowcach, - Konwencja o uchodźcach, - Konwencja o prawach politycznych kobiet, - Konwencja o prawach dziecka, lub inne np:

- Konwencja o eliminacji segregacji rasowej,

- Konwencja o zakazie pracy przymusowej,

- Konwencja o zapobieganiu i karaniu ludobójstwa. W systemie ONZ uchwalono około 60 takich konwencji. Doniosłość konwencji szczególnych polega na tym, że państwom zazwyczaj łatwiej jest zobowiązać się do realizacji niektórych praw, niż do całego obszernego katalogu praw człowieka w paktach. Pakty proklamują również prawa człowieka do odpowiedniego pozio­mu życia i stałego polepszania warunków bytowych.

- prawo do korzystania z najlepiej osiągalnej ochrony zdrowia psychicznego i fizycznego

- prawo do korzystania z postępu naukowego.

Traktaty o prawach człowieka nakładają na państwa obowiązek zagwarantowania określonych w nich praw i wolności własnym oby­watelom lub wszystkim osobom (uchodźcom lub bezpaństwowcom). Społeczność międzynarodowa wprowadziła wiele instytucji służą­cych ochronie praw człowieka. Podstawą jet prawo wniesienia skargi przez poszkodowanego do organów międzynarodowych powo­łanych do nadzorowania realizacji praw człowieka. Osoby przebywające na terytorium RP, które uważają, że w stosun­ku do nich nastąpiło pogwałcenie praw człowieka mają od paź­dziernika 1991 roku możliwość złożenia skargi do Komitetu Praw Człowieka ONZ w razie naruszenia praw gwarantowanych przez mię­dzynarodowe pakty praw obywatelskich lub politycznych. Mają one również możliwość składania skargi do Europejskiej Instytucji Praw Człowieka w razie naruszenia praw gwarantowanych przez Eu­ropejską Konwencje Praw Człowieka do Europejskiej Komisji Praw Człowieka w Strasburgu.

Komitet Praw Człowieka ONZ - jest organem, który składa się z 18 członków wybieranych przez państwa, strony paktów. Skargi do komitetu przysługują osobie, która czuje się ofiarą napręże­nia swych praw. Nie mogą ich składać partie polityczne, związki zawodowe czy organizacje. Dopuszczone jest złożenie skargi przez pełnomocnika pokrzywdzonego lub przez osobę najbliższą, gdy ten, którego prawa się dochodzi nie może sam działać np.(ZK). Przed­miotem skargi mogą być nienaruszalność domów i korespondencji oraz ochrona Jednostki przed bezprawnymi atakami na jej honor i dobre imię. Fakty gwarantują wolność myśli i sumienia oraz wyznania, swobody głoszenia swoich poglądów, zakazując propa­gandy wojennej, praw do spokojnego zgromadzania się, do stowa­rzyszania się z innymi np. prawo do tworzenia Związków Zawodowych, prawo do uczestniczenia w kierowaniu sprawami publicznymi, bezpośrednio lub za pośrednictwem swobodnie wybranych przed­stawicieli. Pakty przyjmują zasadę, że wszyscy są równi wobec prawa i uprawnieni do jednakowej ochrony prawnej. Uznają też za niedopuszczalne karanie za czyny, które według prawa we­wnętrznego lub międzynarodowego nie były przestępstwami, w chwi­li ich popełnienia. Zasada ta nie może być uchylona nawet wtedy, gdy wyjątkowe niebezpieczeństwo publiczne zagraża istnieniu narodu. Osoby należące do mniejszości etnicznych lub językowych mają prawo do życia, wyznania, praktykowania własnej religii oraz posługiwania się własnym językiem.

Pakty zaliczają do praw społecznych i kulturalnych:

- prawo każdego człowieka do pracy zarobkowej, którą sam swo­bodnie wybierze i przyjmie,

- prawo do sprawiedliwych i korzystnych warunków pracy,

- prawo do tworzenia i przystępowania do związków Zawodowych,

- do strajku, . .

- do opieki ze strony państwa, •

- do zabezpieczenia społecznego.

Europejska Komisja Praw Człowieka - 1954r

Europejski Trybunał Praw Człowieka

Konwencja Praw Człowieka zawiera 11 protokołów dodatkowych. Część z nich dotyczy zmian w artykułach Konwencji. Inna grupa załączników to protokoły dodatkowe pełniące ideę załączników wyjaśniających te prawa ł możliwości nie ujęte w Konwencji. Są one wiążące tylko dla tych państw, które je ratyfikowały, np. prawo do nauki.

EKPCz składa się z 2 podstawowych części. Zawiera ona katalog praw i wolności człowieka, do których przestrzegania zobowiązały się państwa. Druga to postanowienia o mechanizmie kontroli przestrzegania tych praw.

Katalog praw EKPCz

- prawo do życia art.2 - zakaz tortur oraz nieludzkiego traktowania i karania art.3 - zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej art.4 -prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego art.5 -prawo do rzetelnego procesu sądowego art.6 -prawo do poszanowania życia prywatnego, rodzinnego i kores­pondencyjnego

- wolności myśl i sumienia i wyznania - wolność wyrażania opinii - prawo do zgromadzania się i stowarzyszania - prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny - prawo do skutecznego środka odwoławczego - zakaz dyskryminacji.

Komitet Ministrów Rady Europy.

Mechanizm kontroli przestrzegania oparty jest na systemie składania skarg przez państwo lub osobę jak również grupę osób. Prawo do składania skargi zawiera pewne ograniczenia art.26,27 mówią, że komisja nie może rozpatrywać skargi przed wykorzysta­niem wszystkich środków odwoławczych przewidzianych prawem wewnętrznym, kiedy rozstrzygniecie zapadło przed upływem 6 mie­sięcy,s kargi anonimowej, skarg identycznych co do istoty już rozpatrzonych, skargi, które nie dają się pogodzić z postanowie­niami konwencji. Aby skargę składać indywidualnie państwo musi wyrazić zgodę. Skargę składa się za pośrednictwem Centrum Praw Człowieka Biura ONZ z siedzibą w pałacu Narodów w Genewie. W skardze należy podać pełne dane o jej autorze, a jeżeli nie jest nim pokrzywdzony także o nim, określić państwo, strony paktu prze­ciwko któremu skarga jest skierowana, wskazać przepisy, które naruszono oraz wskazać te środki przewidziane przez prawo da­nego państwa, które przysługują pokrzywdzonemu w celu ochrony jego praw. Komitet Ochrony Praw Człowieka jest upoważniony do rozpatrzenia tylko takich skarg, w których skarżący wykorzystał dostępne a zarazem skuteczne środki ochrony gwarantowane przez prawo wewnętrzne państwa. Skarga do Komitetu wymaga szczegóło­wego uzasadnienia przede wszystkim przez opisanie faktów, które pogwałciły pakt. Po zarejestrowaniu skargi Komitet bada je i formułuje swój pogląd, który komunikuje stronom sporu, po czym podaje go do publicznej wiadomości. Wprawdzie pogląd Komitetu nie ma charakteru wiążącego dla państw, których dotyczy, jednak ze względu na międzynarodowy autorytet, państwa starają się dosto­sować swą praktykę lub prawo do zaleceń Komitetu.

Prawa Człowieka a Europejska Konwencja Praw Człowieka 1950r. Wszystkie państwa Rady Europy ratyfikowały Europejską Konwencję Praw Człowieka. Polska ratyfikowała konwencję w 1993r. Dokument ten nie jest umową i nie zawiera wiążących praw. Stał się wzorem do zawierania umów międzynarodowych, mechanizm ten polega na załatwianiu polubownym spraw a jeżeli okaże się to niemożliwe to Komisja sporządza sprawozdanie o faktach, które uniemożliwiły takie załatwienie i przekazuje do komitetu Mi­nistrów Rady Europy oraz zainteresowanych stron. Komisja nie ma uprawnień stanowiących np. uznać rację którejś ze stron. Na­stępnym szczeblem jest Międzynarodowy Trybunał Praw Człowieka ale tylko wtedy, gdy państwo strona uznało kompetencje tego or­ganu przy ratyfikacji Deklaracji. Wtedy w ciągu 3 miesięcy pozew może być skierowany do Trybunału. Trybunał rozpatruje sprawy w trybie sądowym l wydaje wyrok.

Regulacja Międzynarodowa dotycząca statusu i zasad działania policji.

Status policji i policjanta.

Rada Europy w uchwalonej Deklaracji o Policji przyjętej w 1979r. przyjętej przez Zgromadzenie parlamentarne Rady Europy, przyjęła za podstawę fakt. że należy zapewnić ludziom odpowiednie warunki życia, a głównie egzystencję pokojową(pokój wewnętrzny i zew­nętrzny). Policja musi strzec tego pokoju, zapewniając możli­wość korzystania z praw i wolności.

Deklaracja o Policji składa się z 3 części:

1. dotyczy etyki zawodowej.

Postanowienia te dotyczą członków Rady Europy.

Zasady działań Policji i policjanta wynikające z części pierw­szej: -zakaz tortur -zakaz stosowania trybu doraźnego przy wykonywaniu wyroku, -zakaz okrutnego i poniżającego traktowania bez wzglądu na sytuację -funkcjonariusz powinien wypełniać rozkazy przełożonych z wy­jątkiem tych, o których wie, że rozkaz ten jest przestępstwem -policjant powinien wystrzegać się przed podejmowaniem czyn­ności skierowanym przeciwko osobom ściganym wyłączenie ze względu na wyznania, poglądy itp.

Wobec policjanta odmawiającego wykonania polecenia (w sytuacji, gdy jest do tego uprawniony) nie można wyciągać konsekwencji dyscyplinarnych

-policjant ma zwalczać naruszenia prawa;

-policjant powinien wykazać zdecydowanie w dążeniu do osiąg­nięcia legalnego celu w czasie wykonywania zadań służbowych (zasada minimalizacji i stopniowania)

-policjant powinien mieć instrukcję (jasną) dotyczącą użycia broni

-obowiązek zapewnienia opieki medycznej i pomocy) potrzebującemu

-policjant powinien mieć czynne, moralne wsparcie społeczeństwa, któremu służy.

Zasady użycia siły i broni przez Policjanta

ONZ - Uchwała z 1990r (VIII Kongres - Kuba)

Zasady te dotyczą funkcjonariuszy porządku prawnego. Ta uchwała nie ma mowy wstępnej.

Funkcjonariusz porządku prawnego ma chronić prawo osób do życia i wolności:

-można używać różnego typu broni (nie tylko ostrej)

-przypadki użycia broni winny być sprawdzane

-powinno być stopniowanie środków w stosunku do potrzeb

-zminimalizowanie szkód i strat, konieczność udzielania pomocy medycznej)

-każdorazowe rozpatrywanie przypadków użycia broni

-samowolne lub niezgodne z przypadkami użycie broni powinno podlegać odpowiedzialności jak za przestępstwo pospolite

Przepisy szczegółowe;

ustala się zasadę, że funkcjonariusz porządku prawnego za wyjątkiem pewnych sytuacji szczególnych może zastosować:

-samoobronę

-obronę innych osób przed groźbą śmierci lub ciężkiego usz­kodzenia ciała

-zapobieganie szczególnie niebezpiecznemu przestępstwu lub zatrzymanie osoby stwarzającej zagrożenie

Istnieje tu pewna procedura (przedstawienie się itp.)

-zasada przechowywania broni

-użycie broni podczas nielegalnych zgromadzeń

-w stosunku do osób zatrzymanych i tymczasowo aresztowanych.

-zasada wolnego dostępu obywateli do służby policji (przejaw zasady niedyskryminacji)

-policjant powinien być wszechstronnie wykształcony ogólnie i zawodowo do służby(znajomość problematyki praw człowieka)

status funkcjonariusza policji.

Powinien mieć zapewnione warunki zawodowe, materialnie i psy­chologicznie, aby mógł w sposób prawidłowy wykonywać funkcje policyjne, wynagrodzenie musi uwzględniać pewne cechy służby (dyspozycyjność, ryzyko itp.)

-rola reprezentacji zawodowej ( reprezentacja Interesów policja-państwo)

-funkcjonariusz policji w postępowaniu dyscyplinarnym lub karnym posiada takie same prawa jak inni obywatele.

3. sytuacje wyjątkowe(wojna, stan wyjątkowy) Wojna między państwami (okupacja)

Trzecia Konwencja Genewska z 1949r przewiduje włączenie policji do działań zbrojnych.

Teraz policja ma nadal wykonywać swoje obowiązki (nie ma sta­tusu kombatanta, jeńca).

Siły okupujące nic mogą zmuszać policji do wykonywania swoich czynności, nie może być zmuszana do działań przeciwko miej­scowej ludności.

Współpraca międzynarodowa w kontroli nad przestępczością,

Współpraca międzynarodowa dotyczy najgroźniejszych form prze­stępczość.

Przestępstwo międzynarodowe (niezbędna jest tu współpraca) -polega ono na naruszeniu prawa międzynarodowego przez podmiot prawa międzynarodowego.

Sposoby współdziałania:

1. Kontrola nad przestępczością transnacjonalną (międzynarodowa).

Umowa międzynarodowa:

-o współpracy w zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości

-umowy o międzynarodowej pomocy w sprawach karnych (w tym ekstra­dycja)

Umowy o współpracy w zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości

- pierwsze takie umowy Polska zaczęła podpisywać w 1991 roku z Nimcami. Umowy te są dwustronne, zawarte przez organy zwierzchnie resortu, gdzie wykonują je organy MSW- są to umowy resortowe.

Państwo zobowiązuje się do wzajemnej pomocy w dziedzinie za­bezpieczania porządku publicznego a w szczególności w walce z terroryzmem, przestępczością zorganizowaną ,nielegalną pro­dukcją środków odurzających i psychotropowych, poszukiwanie osób i przedmiotów, ochrona granicy państwowej i zapobieganie jej nielegalnemu przekraczaniu, zapewnienia bezpieczeństwa osób, które korzystają z przywilejów państwowych. handlu ludźmi.

Współpraca ta obejmuje;

-wymianę filmów i materiałów o charakterze prawnym, naukowym, tech­nicznym,

-współpraca w szkoleniach

-współpraca w szkoleniach w dziedzinie socjalnej i ochronie zdrowia.

Prawem właściwym jest prawo państwa, do którego skierowano prośbę o współpracą. Każda strona może odmówić takiej współ­pracy ,gdy może to zagrozić suwerenności lub własnym interesom państwa lub gdy będzie ono niezgodne z jego wewnętrznymi przepisami.

Umowa gwarantuje tajność współpracy i zachowania tajności in­formacji oraz koszty współpracy.

Podział kompetencji między organami (rzeczowy)

-terroryzm- UOP

-przestępczość zorganizowana - UOP

-narkotyki KGP

-fałszerstwo - policja

-zwalczanie przestępczości kryminalnej - KCP

- poszukiwanie osób i rzeczy - policja

- ochrona granic - SG

- ochrona osób uprzywilejowanych - BOR

- zwalczanie handlu ludźmi - SG

- bezpieczeństwo w ruchu drogowym - KGP

- współpraca w dziedzinie ekspertyz itd. - gabinet MSW

Umowy specjalne.

Są to umowy wielostronne. Działanie na zasadzie współpracy jest możliwe dzięki funkcjonującej w naszym prawie zasadzie represji wszechświatowej.

Umowa zostaje zawarta i kryminalizuje ona pewien czyn (uznaje za czyn zabroniony, niekiedy go penalizuje na listą przestępstw międzynarodowych). Państwo po jej przyjęciu ma obowiązek wpro­wadzenia zmian do prawa karnego (wewnętrznego) w ten sposób następuje unifikacja prawa karnego na świecie.

Przestępstwa transgraniczne

- piractwo morskie,

- piractwo powietrzne

- terroryzm przeciwko osobom chronionym prawem międzynarodowym

- zerwanie czy też uszkodzenie kabla ,przewodu, rurociągu podmorskiego

- zanieczyszczenie środowiska naturalnego.

Terroryzm powietrzny

- z r.1968 - Konwencja Tokijska -. dotyczy, gdy statek znajdzie się w locie

- z r 1970 - Konwencja Haska - przeciwko uprowadzeniu statków powietrznych ,samolot musi przekroczyć granicę, od momentu gotowości przez start do wylądowania (przed otwartym zatrzy­maniem)- z 1971 - Konwencja Montrealska - bezpieczeństwo lot­nictwa cywilnego - statek w służbie - samolot na kilkadziesiąt godzin przed i po locie.

Umowy o pomocy prawnej w sprawach karnych.

ekstradycja- opiera się wyłącznie o umowę międzynarodową. Gdy umowa nie stwierdza oba wydania - to nie ma ta­kiego obowiązku. Może tu być stosowana zasada wzajem­ności.

Umowy wielostronne np. dot. zwalczania terroryzmu.

Umowy nie mieszczące się w tej klasyfikacji (bo pasuje do 1 ale

jest wielostronna). .

- współpraca w zakresie szkolenia policji z 1991r.

Organizacje międzynarodowe

Organizacja mająca wielu uczestników i stałe organy, ma możli­wość stałej koordynacji współpracy między państwami. Organy międzynarodowe a porządkowe dot. charakteru organizacji

- podstawy prawne

- członkostwo

Kompetencje ogólne posiada tylko kilka organizacji międzynarodowych (zajmują się wszystkim). Na poziomie regionalnym będą to organizacje państw amerykańskich czy jedności afrykańskiej. Na poziomie światowym ONZ, współdziałanie to musi się opierać o przepisy prawa międzynarodowego.

ONZ - statut stanowi podstawę do zajmowania się przez nią przestępczością. Po utworzeniu ONZ została podpisana umo­wa z międzynarodową Komisją Karną i Penitencjarną, której konwencje przyjęła ONZ,

Wybrane elementy międzynarodowe prawa karnego.

W prawie międzynarodowym ustala się pewne rozwiązania prawne standardowe i powinno przyjąć do wewnętrznego porządku praw­nego. Od tego ile państw przyjmie takie umowy l jak je bada wypełniać zależy powodzenie takiej operacji.

Współpraca międzynarodowa w sprawach kryminalnych i karnych. Ekstradycja-wydanie przez jedno państwo drugiemu osoby po­dejrzanej o popełnienie przestępstwa lub osoby skazanej za po­pełnienie przestępstwa.

W tej dziedzinie nie wykształtował się jeszcze zwyczaj. Obowią­zek istnieje tylko na podstawie obowiązującej umowy międzyna­rodowej. W większości są to umowy dwustronne, zdarzają się również wielostronne. Są to najczęściej umowy ogólne, w których ustala się za jakie przestępstwa będzie istniał obowiązek ekstradycji.

Polska podpisała ponad 20 umów w oparciu, o które można mówić o obowiązku wydania.

Gdy taka umowa nie jest zawarta jedyną podstawą do ekstradycji mogą być przepisy wewnętrzne w jednym i drugim państwie, obowiązku wydania tu jednak nie ma. Państwo też ma całkowitą dowolność w pojęciu ekstradycji. Państwa tu postępują na za­sadzie wzajemności.

Warunki przyjmowania ekstradycji.

-zasada podwójnej karalności (zarówno w jednym jak ł drugim państwie)

-zasada specjalności(należy wystąpić z wnioskiem o ekstradycję). Państwo wydające może postawić warunki np. .zagwaranto­wanie praw, aby nie wykonano kary śmierci itp. Jeśli we wnio­sku o ekstradycję wymienia się 3 czyny, to państwo przyjmu­jące musi zagwarantować, że sprawca będzie odpowiadał za te czyny. - zasada niewydawania przestępców politycznych

-zasada nie wydawania własnych obywateli.

Zbrodniarze wojenni - prawo norymberskie ,na jego podstawie przeprowadzana jest ekstradycja.

Organy zajmujące się problematyką przestępczości:

1. Organy o kompetencji ogólnej i cząstkowej.

Zgromadzenie ogólne - naczelny organ ONZ -wchodzą tam wszyst­kie państwa członkowskie mają one równe prawa. Posiada ono organy pomocnicze 2 z Komitetów Głównych (III ds. społecznych, humanitarnych i kulturalnych, II prawny.)

Funkcjonuje też Komisja Prawa Międzynarodowego (przy Zgro­madzeniu Ogólnym). Zgromadzenie ogólne może tworzyć cały sze­reg innych organów, które uzna za odpowiednie.

Rada społeczno-gospodarcza - co rok składa sprawozdanie. Zgromadzenie ogólne podobnie jak sekretarz zajmuje się spra­wami gospodarczymi i społecznymi.

Przestępstwo jest zjawiskiem społecznym i ma wpływ na gospodarkę państwa.

Komisje funkcjonalne Rady Gospodarczo -Społecznej:

Komisja Rozwoju Społecznego - nadzoruje ten rozwój, na który ma wpływ przestępczość Komisja Środków Odurzających - rozwój narkomanii na świecie, zjawiska kryminogenny.

Podkomisja ds. handlu środkami odurzającymi na bliskim wschodzie

Komisja Praw Człowieka

-podkomisja ds. dyskryminacji i mniejszości narodowych,

Komisja statystyczna

Regionalne Komisje Ekonomiczne (podział według kontynentów)

Organy socjalne

-Międzynarodowa rada Obrotu środkami odurzającymi (dla celów medycznych i eksperymentalnych)

-Fundusz ONZ dla kontroli nadużywania narkotyków- Interpol i inne organy przygotowujące programy zapobiegające w o-parciu o ten fundusz,

-fundusz dla ochrony ekonomicznej i społecznej.

Sekretarz generalny ONZ: - wydział prawny - wydział środków odurzających - wydział praw człowieka

Organizacje wyspecjalizowane

mają one kompetencję częściową, zajmują się one również te­matyką przestępczości.

-Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego z siedzibą w Kanadzie zajmuje się między innymi bezpieczeństwem lotnictwa, opracowuje zalecenia w tej dziedzinie.

-WHO - Światowa Organizacja Zdrowia z siedzibą w Lozannie (Szwajcaria) narkomania

-ITU - Organizacja Telekomunikacyjna - Szwajcaria - walka z nielegalnym przekazem telewizyjnym ł radiowym

-Organizacja ds. wyżywienia i rolnictwa (FAO)

-IMO Międzynarodowe Organizacje Morskie - piractwo morskie

-Międzynarodowy organ prawny.

Organy o kompetencji wyłącznej i pełnej

- zajmują się tą problematyką przy okazji wchodzi to w zakres Zgromadzenia Ogólnego

są to organy powołane do tego Rady gospodarczo-społeczne

1/ podlegające radzie gospodarczo-społecznej

- Kongres dotyczący(ONZ) przestępczości odbywa się co 5 lat, mogą w nim uczestniczyć państwa nie będące członkami ONZ, członkowie innych organizacji jest też możliwe ułożenie pewnej praktyki na świecie. Na kongresie załatwia się osta­tecznie .sprawy przygotowane wspólnie w czasie kongresów regionalnych. Odbywają się od 1955r.

- Komitet zapobiegania i Kontroli Przestępczości:

wchodzi tu 27 (osób). Osoba taka reprezentuje siebie, swe walory, a nie państwa. Komitet przygotowuje kongresy, zbie­ra się raz na dwa lata. Prócz nich w charakterze obserwa­torów uczestniczą przedstawiciele państw zainteresowanych. Komitet przygotowuje programy współpracy międzynarodowe i obejmujące okresy od 2 do 10 lat (współpraca światowa, regionalna i w ramach Jednego państwa).

- Korespondenci krajowi - reprezentują państwa i są łącznikami między ONZ i swym państwem. Przekazuje on swego rodzaju in­formacje półoficjalne, niezupełne, konkrety oficjalne.

- System instytutów ONZ (szkoleniowych,naukowych)

a)Instytu Światowy w Rzymie

b) Instytut w Japonii i Helsinkach

Prowadzą one badania nad problematyką przestępczości. Wchodzą tu w grę różnice regionalne, szkolenie dot. wszyst­kich służb wzajemnych związanych z przestępczością (SG, SW, Celnicy, Policja).

2/Organizacje działające pod nadzorem Sekretarza General­nego ONZ

- Wydział zapobieganiu przestępczości i wymiaru sprawiedli­wości

- Doradca międzyregionalny w Wiedniu.

Interpol

Organizacja międzynarodowa utworzona w roku 1929 w Wiedniu -powołano międzynarodową komisję policji kryminalnej. Do 1930 roku uzależniony od rządu austriackiego. W Wiedniu znajdo­wały się wtedy aktualne zebrane dane o przestępcach. Utwo­rzono później wiele komórek ds. fałszowania pieniędzy i dokumentów, daktyloskopii, kartoteka przestępców międzynarodowych. W 1931 roku odbyła się sesja w Bukareszcie. Archiwa dostały się w race nazistów. Siedzibę przeniesiono do Berlina. W 1946 roku organizacja ta odrodziła się (Bruksela) zmieniono status obowiązujący do tej pory i nazwano ją Międzynarodową Organizacją Policji Kryminalnej.

Policja polska od samego początku była uczestnikiem komisji, szczególnie aktywna przed wojną. Po II wojnie światowej de­legacja MO wzięła udział, później zimna wojna. Lata 40-50 -oziębienie stosunków i nieoficjalne wycofanie się Polski z tej organizacji. Dopiero w latach 90 wznowiła współpracę. Polska została ponownie przyjęta w roku 1990 na sesji w Kana­dzie razem z ZSRR. Wpłynęły na to również kwestie pieniężne (opłacanie składek lub części za lata ubiegłe). Następnie zorganizowano Biuro Interpolu będące jak gdyby łącznikiem między państwem a organizacją. Musi ono przestrzegać regula­minów międzynarodowych np. dot. współpracy policji z 1962r. Polskie Biuro było początkowo wydziałom w biurze policji kryminalnej, teraz jest samodzielne ale istnieją znów tendencje do włączenia go do operacyjno-rozpoznawczego.

W praktyce mimo tego, (że nie przewiduje tego statut) biuro współpracuje również ze służbami specjalnymi np. UOP w sprawach terroryzmu, narkotyków, przestępstw gospodarczych.

zadania Interpolu wg statutu;

-Koordynowanie współpracy międzynarodowej w sprawie kontroli przestępczości

-Promowanie i tworzenie instytucji w tym zakresie (wymiana infor­macji a w bardzo niewielkim stopniu działanie operacje) Oficerowie łącznikowi Interpolu zajmują się narkotykami i terroryzmem w pewnym sensie wykonują czynności operacyjne (uprawnienia władcze należą do policji miejscowej).

Interpol prowadzi dział mający na celu przekazywanie informacji dot. przygotowania funkcjonariuszy do wykonywania zawodu (Po­licyjne Służby Celne) co dwa lata organizowane są konferencje dyrektorów biur policyjnych.

Zasady współpracy Interpolu.

-muszą opierać się na zasadach prawa międzynarodowego

-zasada suwerenności- działalność organizacji nie może naruszać suwerenności państwa

-nie ingerować w sprawy wewnętrzne

-poszanowanie praw wewnętrznych

-zasada wzajemności.

Ograniczenia współpracy wystąpiły po II wojnie światowej. Wcześniej komisja zajmowała się wszystkimi sprawami art.3 statutu organizacji - nie zajmuje się sprawami politycznymi, re­ligijnymi, rasowymi i wojskowymi. Musi być sytuacja gdy czyn np. terrorystyczny będzie miał więcej elementów kryminalnych niż politycznych. Przełom stanowiło posiedzenie zgromadzenia w Luxemburgu, gdzie dokonano wykładni art.3 - organizacja będzie się zajmowała każdym przestępstwem ale tylko aspektami kryminalnymi.

Charakter pracy Interpolu.

Trudno to jednoznacznie określić (czy jest pozarządowa czy międzynarodowa). Bierze się to ze sposobu powstania organizacji w 1923 roku, kiedy to zjechali się przedstawiciele z różnych krajów, ale reprezentowali oni siebie a nie państwo. Później zachodziły różne zmiany ale mimo to pozostał jako organizacja pozarządowa. Na tym, że sprawa ta jest niewyjaśniona cierpi sama organizacja. Organizacja ma szereg przepisów wewnętrznych. W jednych przepisach określa się, że członkiem organizacji jest policja, a w innych, że kraj, a jednym ścisłym określeniem -państwo.

W statucie (1956) napisano, że członkiem jest policja, a wszyst­kie nowe przepisy mówią, że państwo. Organizację można by trakto­wać jak organizację międzynarodową, ale te rozbieżności unie­możliwiają to. Faktycznie jednak państwo jest członkiem Inter­polu.

Interpol przestał być organizacją pozarządową:

-statut daje możliwość traktowania jej jako międzypaństwowej (prośbę o przyjęcie policji do organizacji wysyła rząd)

-zaproszenie wysyła się drogą dyplomatyczną.

W 1975 r uchwalono w Radzie gospodarczo-społecznej rezolucje umożliwiającą współpracę Interpolu z ONZ na zasadach przewidzia­nych dla organizacji międzynarodowych.

Jako organizacja międzynarodowa Interpol jest podmiotem prawa międzynarodowego. Podstawą tej podmiotowości jest uznanie państw. Podstawy podmiotowe:

- zdolność traktatowa (możliwość zawierania umów)

-z organizacjami - 1971 z ONZ

-1959 z Radą Europy

-z poszczególnymi państwami z lat 70,80,90 dot. immunitetów,

-dysponowanie przywilejami i immunitetami(organizacja poza­rządowa ich nie posiada) nietykalność archiwów i pomieszczeń. Przywileje są nieznacznie węższe niż w innych organizacjach międzynarodowych. Umowy te zawiązuje się tylko z tymi państwami, gdzie są jednostki organizacyjne Interpolu.

- ograniczona zdolność procesowa.

Struktura Interpolu

- zgromadzenie ogólne(wchodzą tu wszystkie państwa członko­wskie)

- komitet wykonawczy 13-osobowy organ kontrolny

- sekretariat. generalny-Jedyny stały organ organizacji.

Sesje zgromadzenia ogólnego odbywają się raz w roku na jesieni i debatują o najistotniejszych sprawach, przyjęciu lub wydaleniu członka, ustaleniu polityki finansowej i kryminalnej. Zgroma­dzenie też decyduje o obsadzie niektórych stanowisk.

Komitet wykonawczy - prezydent,3 viceprezydetnów i członkowie (każdy powinien reprezentować inne państwo).

Prezydent reprezentuje organizację lecz jest to raczej repre­zentacja formalna. Praktycznie rolę tę spełnia główny sekre­tarz.

Sekretarz generalny - przywileje dyplomatyczne, im niżej w se­kretariacie tym mniejsze przywileje, a nawet żadne.

Sekretariat dzieli się na:

-Wydział ogólny -Wydział policyjny(koryguje współpracę) -Wydział statystyki jest jednocześnie biblioteką -Wydział techniczny - umożliwia stałą łączność z państwami członkowskimi.

Biura regionalne organizacji dążą do tego, aby każdy kontynent miał kilka swoich biur np. w Afryce są 3,w Europie- Lion.

Interpol jest krytykowany za długą procedurę i istnieją próby tworzenia nowych organizacji np. Europa tworzy Unię Europejską, inni twierdzą, że instytucje te mogą uzupełniać Interpol.

Duże problemy w zwalczaniu przestępczości mają państwa Unii Europejskiej (brak granic, brak ograniczeń w poruszaniu sprzyjają rozwojowi przestępczości i jedynie współpraca międzynarodowa może sprostać temu zadaniu.

Organizacje pozarządowe - w stosunku do międzynarodowych mają dużo mniejsze możliwości, Jest ich kilkakrotnie więcej niż mię­dzynarodowych. Organizacje te zrzeszają osoby prawne inne niż państwa lub osoby fizyczne albo jedne i drugie. Dają one propozycje, uczestniczą w obradach międzynarodowych np. Stowarzy­szenie Prawa Międzynarodowego) interesują je przestępstwa transnacjonalne, opracowują projekty umów w tym zakresie. Międzynarodowe Towarzystwo Kryminologiczne (kryminologia i wiktymologia), Stowarzyszenia zrzeszające sędziów, prokuratorów, policjantów umożliwiające wymianę doświadczeń.

Organizacje pozarządowe posiadają często porozumienia z organi­zacjami międzypaństwowymi. Posiadają status konsultacyjny co umożliwia intensywniejszą współpracę z organizacjami międzypaństwowymi.

IPA - Międzynarodowe Stowarzyszenie Policjantów. Jest to największa organizacja policyjna. Jej funkcjonowanie jest uwarunkowane istnieniem wspólnych problemów we wszystkich policjach świata. Powstała w 1950r w Wielkiej Brytanii. Obecnie ma swoje oddziały w blisko 60 krajach świata. Należy do niej ok. 2 tys. f-szy.

Rola Organizacji (zadania)

Organizowanie współpracy między funkcjonariuszami policji za­równo zawodowej Jak i socjalnej i kulturalnej.

Formy współpracy

- problemy uświadamiania młodzieży zagrożeń wynikających z nar­komanii, wymiana młodzieży (obozy letnie), organizowanie imprez sportowych.

Struktura IPA

Do organizacji należą sekcje krajowe, których członkami są po­licjanci z poszczególnych krajów. Najwyższym organem Jest międzynarodowa Rada Wykonawcza, w skład której wchodzą delegaci sekcji krajowych (1 głos). Zbiera się ona raz w roku i podejmuje decyzje. Cała organizacja działa na podstawie statutu a każda sekcja krajowa ma swój statut (działa przez biuro krajowe). Wybory następują co 3 lata na szczeblu międzynarodowym, we władzach krajowych zależy od statutu. Siedziba organizacji znajduje się w Genewie.

Organizacjami pomocniczymi są komisje międzynarodowe: - wewnętrzna - kultiralna - socjalna - zawodowa - ONZ

Komisje wewnętrzne - zajmują się badaniem przepisów wewnętrznych

Komisje kulturalne - organizują i koordynują współpracę kultu­ralną.

Komisje socjalne- sprawy socjalne, opieka nad członkami IPA i ich rodzinami.

Komisje zawodowe - Jej funkcjonowanie umożliwia dokonywanie po­równań między policjantami różnych państw.

Komisja ONZ - zajmuje się odzyskaniem statutu konsultacyjnego względem ONZ ( sprawa z sekcją północno-afrykańską).

IPA posiada status konsultanta w Radzie Europy.

Sekcja Polska

Powstała w 1991 roku, uznana na konferencji w listopadzie 1992 r. Działa bardzo prężnie, składa wiele wniosków np. przeniesie­nie siedziby IPA do Notingam.

jednych przepisach określa się, że członkiem organizacji jest policja, a w innych, że kraj, a jednym ścisłym określeniem -państwo.

W statucie (1956) napisano, że członkiem jest policja, a wszyst­kie nowe przepisy mówią, że państwo. Organizację można by trakto­wać jak organizację międzynarodową, ale te rozbieżności unie­możliwiają to. Faktycznie jednak państwo jest członkiem Inter­polu.

Interpol przestał być organizacją pozarządową:

-statut daje możliwość traktowania jej jako międzypaństwowej (prośbę o przyjęcie policji do organizacji wysyła rząd)

-zaproszenie wysyła się drogą dyplomatyczną.

W 1975 r uchwalono w Radzie gospodarczo-społecznej rezolucje umożliwiającą współpracę Interpolu z ONZ na zasadach przewidzia­nych dla organizacji międzynarodowych.

Jako organizacja międzynarodowa Interpol jest podmiotem prawa międzynarodowego. Podstawą tej podmiotowości jest uznanie państw. Podstawy podmiotowe:

- zdolność traktatowa (możliwość zawierania umów)

-z organizacjami - 1971 z ONZ

-1959 z Radą Europy

-z poszczególnymi państwami z lat 70,80,90 dot. immunitetów,

-dysponowanie przywilejami i immunitetami(organizacja poza­rządowa ich nie posiada) nietykalność archiwów i pomieszczeń. Przywileje są nieznacznie węższe niż w innych organizacjach międzynarodowych. Umowy te zawiązuje się tylko z tymi państwami, gdzie są jednostki organizacyjne Interpolu.

- ograniczona zdolność procesowa.

Struktura Interpolu

- zgromadzenie ogólne(wchodzą tu wszystkie państwa członko­wskie)

- komitet wykonawczy 13-osobowy organ kontrolny

- sekretariat. generalny-Jedyny stały organ organizacji.

Sesje zgromadzenia ogólnego odbywają się raz w roku na jesieni i debatują o najistotniejszych sprawach, przyjęciu lub wydaleniu członka, ustaleniu polityki finansowej i kryminalnej. Zgroma­dzenie też decyduje o obsadzie niektórych stanowisk.

Komitet wykonawczy - prezydent,3 viceprezydetnów i członkowie (każdy powinien reprezentować inne państwo).

Prezydent reprezentuje organizację lecz jest to raczej repre­zentacja formalna. Praktycznie rolę tę spełnia główny sekre­tarz.

Sekretarz generalny - przywileje dyplomatyczne, im niżej w se­kretariacie tym mniejsze przywileje, a nawet żadne.

Sekretariat dzieli się na:

-Wydział ogólny -Wydział policyjny(koryguje współpracę) -Wydział statystyki jest jednocześnie biblioteką -Wydział techniczny - umożliwia stałą łączność z państwami członkowskimi.

Biura regionalne organizacji dążą do tego, aby każdy kontynent miał kilka swoich biur np. w Afryce są 3,w Europie- Lion.

Interpol jest krytykowany za długą procedurę i istnieją próby tworzenia nowych organizacji np. Europa tworzy Unię Europejską, inni twierdzą, że instytucje te mogą uzupełniać Interpol.

Duże problemy w zwalczaniu przestępczości mają państwa Unii Europejskiej (brak granic, brak ograniczeń w poruszaniu sprzyjają rozwojowi przestępczości i jedynie współpraca międzynarodowa może sprostać temu zadaniu.

Organizacje pozarządowe - w stosunku do międzynarodowych mają dużo mniejsze możliwości, Jest ich kilkakrotnie więcej niż mię­dzynarodowych. Organizacje te zrzeszają osoby prawne inne niż państwa lub osoby fizyczne albo jedne i drugie. Dają one propozycje, uczestniczą w obradach międzynarodowych np. Stowarzy­szenie Prawa Międzynarodowego) interesują je przestępstwa transnacjonalne, opracowują projekty umów w tym zakresie. Międzynarodowe Towarzystwo Kryminologiczne (kryminologia i wiktymologia), Stowarzyszenia zrzeszające sędziów, prokuratorów, policjantów umożliwiające wymianę doświadczeń.

Organizacje pozarządowe posiadają często porozumienia z organi­zacjami międzypaństwowymi. Posiadają status konsultacyjny co umożliwia intensywniejszą współpracę z organizacjami międzypaństwowymi.

IPA - Międzynarodowe Stowarzyszenie Policjantów. Jest to największa organizacja policyjna. Jej funkcjonowanie jest uwarunkowane istnieniem wspólnych problemów we wszystkich policjach świata. Powstała w 1950r w Wielkiej Brytanii. Obecnie ma swoje oddziały w blisko 60 krajach świata. Należy do niej ok. 2 tys. f-szy.

Rola Organizacji (zadania)

Organizowanie współpracy między funkcjonariuszami policji za­równo zawodowej Jak i socjalnej i kulturalnej.

Formy współpracy

- problemy uświadamiania młodzieży zagrożeń wynikających z nar­komanii, wymiana młodzieży (obozy letnie), organizowanie imprez sportowych.

Struktura IPA

Do organizacji należą sekcje krajowe, których członkami są po­licjanci z poszczególnych krajów. Najwyższym organem Jest międzynarodowa Rada Wykonawcza, w skład której wchodzą delegaci sekcji krajowych (1 głos). Zbiera się ona raz w roku i podejmuje decyzje. Cała organizacja działa na podstawie statutu a każda sekcja krajowa ma swój statut (działa przez biuro krajowe). Wybory następują co 3 lata na szczeblu międzynarodowym, we władzach krajowych zależy od statutu. Siedziba organizacji znajduje się w Genewie.

Organizacjami pomocniczymi są komisje międzynarodowe: - wewnętrzna - kultiralna - socjalna - zawodowa - ONZ

Komisje wewnętrzne - zajmują się badaniem przepisów wewnętrznych

Komisje kulturalne - organizują i koordynują współpracę kultu­ralną.

Komisje socjalne- sprawy socjalne, opieka nad członkami IPA i ich rodzinami.

Komisje zawodowe - Jej funkcjonowanie umożliwia dokonywanie po­równań między policjantami różnych państw.

Komisja ONZ - zajmuje się odzyskaniem statutu konsultacyjnego względem ONZ ( sprawa z sekcją północno-afrykańską).

IPA posiada status konsultanta w Radzie Europy.

Sekcja Polska

Powstała w 1991 roku, uznana na konferencji w listopadzie 1992 r. Działa bardzo prężnie, składa wiele wniosków np. przeniesie­nie siedziby IPA do Notingam.

Odurzających - rozwój narkomanii na świecie, zjawiska kryminogenny.

Podkomisja ds. handlu środkami odurzającymi na bliskim wschodzie

Komisja Praw Człowieka

-podkomisja ds. dyskryminacji i mniejszości narodowych,

Komisja statystyczna

Regionalne Komisje Ekonomiczne (podział według kontynentów)

Organy socjalne

-Międzynarodowa rada Obrotu środkami odurzającymi (dla celów medycznych i eksperymentalnych)

-Fundusz ONZ dla kontroli nadużywania narkotyków- Interpol i inne organy przygotowujące programy zapobiegające w o-parciu o ten fundusz,

-fundusz dla ochrony ekonomicznej i społecznej.

Sekretarz generalny ONZ: - wydział prawny - wydział środków odurzających - wydział praw człowieka

Organizacje wyspecjalizowane

mają one kompetencję częściową, zajmują się one również te­matyką przestępczości.

-Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego z siedzibą w Kanadzie zajmuje się między innymi bezpieczeństwem lotnictwa, opracowuje zalecenia w tej dziedzinie.

-WHO - Światowa Organizacja Zdrowia z siedzibą w Lozannie (Szwajcaria) narkomania

-ITU - Organizacja Telekomunikacyjna - Szwajcaria - walka z nielegalnym przekazem telewizyjnym ł radiowym

-Organizacja ds. wyżywienia i rolnictwa (FAO)

-IMO Międzynarodowe Organizacje Morskie - piractwo morskie

-Międzynarodowy organ prawny.

Organy o kompetencji wyłącznej i pełnej

- zajmują się tą problematyką przy okazji wchodzi to w zakres Zgromadzenia Ogólnego

są to organy powołane do tego Rady gospodarczo-społeczne

1/ podlegające radzie gospodarczo-społecznej

- Kongres dotyczący(ONZ) przestępczości odbywa się co 5 lat, mogą w nim uczestniczyć państwa nie będące członkami ONZ, członkowie innych organizacji jest też możliwe ułożenie pewnej praktyki na świecie. Na kongresie załatwia się osta­tecznie .sprawy przygotowane wspólnie w czasie kongresów regionalnych. Odbywają się od 1955r.

- Komitet zapobiegania i Kontroli Przestępczości:

wchodzi tu 27 (osób). Osoba taka reprezentuje siebie, swe walory, a nie państwa. Komitet przygotowuje kongresy, zbie­ra się raz na dwa lata. Prócz nich w charakterze obserwa­torów uczestniczą przedstawiciele państw zainteresowanych. Komitet przygotowuje programy współpracy międzynarodowe i obejmujące okresy od 2 do 10 lat (współpraca światowa, regionalna i w ramach Jednego państwa).

- Korespondenci krajowi - reprezentują państwa i są łącznikami między ONZ i swym państwem. Przekazuje on swego rodzaju in­formacje półoficjalne, niezupełne, konkrety oficjalne.

- System instytutów ONZ (szkoleniowych,naukowych)

a)Instytu Światowy w Rzymie

b) Instytut w Japonii i Helsinkach

Prowadzą one badania nad problematyką przestępczości. Wchodzą tu w grę różnice regionalne, szkolenie dot. wszyst­kich służb wzajemnych związanych z przestępczością (SG, SW, Celnicy, Policja).

2/Organizacje działające pod nadzorem Sekretarza General­nego ONZ

- Wydział zapobieganiu przestępczości i wymiaru sprawiedli­wości

- Doradca międzyregionalny w Wiedniu.

Interpol

Organizacja międzynarodowa utworzona w roku 1929 w Wiedniu -powołano międzynarodową komisję policji kryminalnej. Do 1930 roku uzależniony od rządu austriackiego. W Wiedniu znajdo­wały się wtedy aktualne zebrane dane o przestępcach. Utwo­rzono później wiele komórek ds. fałszowania pieniędzy i dokumentów, daktyloskopii, kartoteka przestępców międzynarodowych. W 1931 roku odbyła się sesja w Bukareszcie. Archiwa dostały się w race nazistów. Siedzibę przeniesiono do Berlina. W 1946 roku organizacja ta odrodziła się (Bruksela) zmieniono status obowiązujący do tej pory i nazwano ją Międzynarodową Organizacją Policji Kryminalnej.

Policja polska od samego początku była uczestnikiem komisji, szczególnie aktywna przed wojną. Po II wojnie światowej de­legacja MO wzięła udział, później zimna wojna. Lata 40-50 -oziębienie stosunków i nieoficjalne wycofanie się Polski z tej organizacji. Dopiero w latach 90 wznowiła współpracę. Polska została ponownie przyjęta w roku 1990 na sesji w Kana­dzie razem z ZSRR. Wpłynęły na to również kwestie pieniężne (opłacanie składek lub części za lata ubiegłe). Następnie zorganizowano Biuro Interpolu będące jak gdyby łącznikiem między państwem a organizacją. Musi ono przestrzegać regula­minów międzynarodowych np. dot. współpracy policji z 1962r. Polskie Biuro było początkowo wydziałom w biurze policji kryminalnej, teraz jest samodzielne ale istnieją znów tendencje do włączenia go do operacyjno-rozpoznawczego.

W praktyce mimo tego, (że nie przewiduje tego statut) biuro współpracuje również ze służbami specjalnymi np. UOP w sprawach terroryzmu, narkotyków, przestępstw gospodarczych.

zadania Interpolu wg statutu;

-Koordynowanie współpracy międzynarodowej w sprawie kontroli przestępczości

-Promowanie i tworzenie instytucji w tym zakresie (wymiana infor­macji a w bardzo niewielkim stopniu działanie operacje) Oficerowie łącznikowi Interpolu zajmują się narkotykami i terroryzmem w pewnym sensie wykonują czynności operacyjne (uprawnienia władcze należą do policji miejscowej).

Interpol prowadzi dział mający na celu przekazywanie informacji dot. przygotowania funkcjonariuszy do wykonywania zawodu (Po­licyjne Służby Celne) co dwa lata organizowane są konferencje dyrektorów biur policyjnych.

Zasady współpracy Interpolu.

-muszą opierać się na zasadach prawa międzynarodowego

-zasada suwerenności- działalność organizacji nie może naruszać suwerenności państwa

-nie ingerować w sprawy wewnętrzne

-poszanowanie praw wewnętrznych

-zasada wzajemności.

Ograniczenia współpracy wystąpiły po II wojnie światowej. Wcześniej komisja zajmowała się wszystkimi sprawami art.3 statutu organizacji - nie zajmuje się sprawami politycznymi, re­ligijnymi, rasowymi i wojskowymi. Musi być sytuacja gdy czyn np. terrorystyczny będzie miał więcej elementów kryminalnych niż politycznych. Przełom stanowiło posiedzenie zgromadzenia w Luxemburgu, gdzie dokonano wykładni art.3 - organizacja będzie się zajmowała każdym przestępstwem ale tylko aspektami kryminalnymi.

Charakter pracy Interpolu.

Trudno to jednoznacznie określić (czy jest pozarządowa czy międzynarodowa). Bierze się to ze sposobu powstania organizacji w 1923 roku, kiedy to zjechali się przedstawiciele z różnych krajów, ale reprezentowali oni siebie a nie państwo. Później zachodziły różne zmiany ale mimo to pozostał jako organizacja pozarządowa. Na tym, że sprawa ta jest niewyjaśniona cierpi sama organizacja. Organizacja ma szereg przepisów wewnętrznych. W

dziedzinie za­bezpieczania porządku publicznego a w szczególności w walce z terroryzmem, przestępczością zorganizowaną ,nielegalną pro­dukcją środków odurzających i psychotropowych, poszukiwanie osób i przedmiotów, ochrona granicy państwowej i zapobieganie jej nielegalnemu przekraczaniu, zapewnienia bezpieczeństwa osób, które korzystają z przywilejów państwowych. handlu ludźmi.

Współpraca ta obejmuje;

-wymianę filmów i materiałów o charakterze prawnym, naukowym, tech­nicznym,

-współpraca w szkoleniach

-współpraca w szkoleniach w dziedzinie socjalnej i ochronie zdrowia.

Prawem właściwym jest prawo państwa, do którego skierowano prośbę o współpracą. Każda strona może odmówić takiej współ­pracy ,gdy może to zagrozić suwerenności lub własnym interesom państwa lub gdy będzie ono niezgodne z jego wewnętrznymi przepisami.

Umowa gwarantuje tajność współpracy i zachowania tajności in­formacji oraz koszty współpracy.

Podział kompetencji między organami (rzeczowy)

-terroryzm- UOP

-przestępczość zorganizowana - UOP

-narkotyki KGP

-fałszerstwo - policja

-zwalczanie przestępczości kryminalnej - KCP

- poszukiwanie osób i rzeczy - policja

- ochrona granic - SG

- ochrona osób uprzywilejowanych - BOR

- zwalczanie handlu ludźmi - SG

- bezpieczeństwo w ruchu drogowym - KGP

- współpraca w dziedzinie ekspertyz itd. - gabinet MSW

Umowy specjalne.

Są to umowy wielostronne. Działanie na zasadzie współpracy jest możliwe dzięki funkcjonującej w naszym prawie zasadzie represji wszechświatowej.

Umowa zostaje zawarta i kryminalizuje ona pewien czyn (uznaje za czyn zabroniony, niekiedy go penalizuje na listą przestępstw międzynarodowych). Państwo po jej przyjęciu ma obowiązek wpro­wadzenia zmian do prawa karnego (wewnętrznego) w ten sposób następuje unifikacja prawa karnego na świecie.

Przestępstwa transgraniczne

- piractwo morskie,

- piractwo powietrzne

- terroryzm przeciwko osobom chronionym prawem międzynarodowym

- zerwanie czy też uszkodzenie kabla ,przewodu, rurociągu podmorskiego

- zanieczyszczenie środowiska naturalnego.

Terroryzm powietrzny

- z r.1968 - Konwencja Tokijska -. dotyczy, gdy statek znajdzie się w locie

- z r 1970 - Konwencja Haska - przeciwko uprowadzeniu statków powietrznych ,samolot musi przekroczyć granicę, od momentu gotowości przez start do wylądowania (przed otwartym zatrzy­maniem)- z 1971 - Konwencja Montrealska - bezpieczeństwo lot­nictwa cywilnego - statek w służbie - samolot na kilkadziesiąt godzin przed i po locie.

Umowy o pomocy prawnej w sprawach karnych.

ekstradycja- opiera się wyłącznie o umowę międzynarodową. Gdy umowa nie stwierdza oba wydania - to nie ma ta­kiego obowiązku. Może tu być stosowana zasada wzajem­ności.

Umowy wielostronne np. dot. zwalczania terroryzmu.

Umowy nie mieszczące się w tej klasyfikacji (bo pasuje do 1 ale

jest wielostronna). .

- współpraca w zakresie szkolenia policji z 1991r.

Organizacje międzynarodowe

Organizacja mająca wielu uczestników i stałe organy, ma możli­wość stałej koordynacji współpracy między państwami. Organy międzynarodowe a porządkowe dot. charakteru organizacji

- podstawy prawne

- członkostwo

Kompetencje ogólne posiada tylko kilka organizacji międzynarodowych (zajmują się wszystkim). Na poziomie regionalnym będą to organizacje państw amerykańskich czy jedności afrykańskiej. Na poziomie światowym ONZ, współdziałanie to musi się opierać o przepisy prawa międzynarodowego.

ONZ - statut stanowi podstawę do zajmowania się przez nią przestępczością. Po utworzeniu ONZ została podpisana umo­wa z międzynarodową Komisją Karną i Penitencjarną, której konwencje przyjęła ONZ,

Wybrane elementy międzynarodowe prawa karnego.

W prawie międzynarodowym ustala się pewne rozwiązania prawne standardowe i powinno przyjąć do wewnętrznego porządku praw­nego. Od tego ile państw przyjmie takie umowy l jak je bada wypełniać zależy powodzenie takiej operacji.

Współpraca międzynarodowa w sprawach kryminalnych i karnych. Ekstradycja-wydanie przez jedno państwo drugiemu osoby po­dejrzanej o popełnienie przestępstwa lub osoby skazanej za po­pełnienie przestępstwa.

W tej dziedzinie nie wykształtował się jeszcze zwyczaj. Obowią­zek istnieje tylko na podstawie obowiązującej umowy międzyna­rodowej. W większości są to umowy dwustronne, zdarzają się również wielostronne. Są to najczęściej umowy ogólne, w których ustala się za jakie przestępstwa będzie istniał obowiązek ekstradycji.

Polska podpisała ponad 20 umów w oparciu, o które można mówić o obowiązku wydania.

Gdy taka umowa nie jest zawarta jedyną podstawą do ekstradycji mogą być przepisy wewnętrzne w jednym i drugim państwie, obowiązku wydania tu jednak nie ma. Państwo też ma całkowitą dowolność w pojęciu ekstradycji. Państwa tu postępują na za­sadzie wzajemności.

Warunki przyjmowania ekstradycji.

-zasada podwójnej karalności (zarówno w jednym jak ł drugim państwie)

-zasada specjalności(należy wystąpić z wnioskiem o ekstradycję). Państwo wydające może postawić warunki np. .zagwaranto­wanie praw, aby nie wykonano kary śmierci itp. Jeśli we wnio­sku o ekstradycję wymienia się 3 czyny, to państwo przyjmu­jące musi zagwarantować, że sprawca będzie odpowiadał za te czyny. - zasada niewydawania przestępców politycznych

-zasada nie wydawania własnych obywateli.

Zbrodniarze wojenni - prawo norymberskie ,na jego podstawie przeprowadzana jest ekstradycja.

Organy zajmujące się problematyką przestępczości:

1. Organy o kompetencji ogólnej i cząstkowej.

Zgromadzenie ogólne - naczelny organ ONZ -wchodzą tam wszyst­kie państwa członkowskie mają one równe prawa. Posiada ono organy pomocnicze 2 z Komitetów Głównych (III ds. społecznych, humanitarnych i kulturalnych, II prawny.)

Funkcjonuje też Komisja Prawa Międzynarodowego (przy Zgro­madzeniu Ogólnym). Zgromadzenie ogólne może tworzyć cały sze­reg innych organów, które uzna za odpowiednie.

Rada społeczno-gospodarcza - co rok składa sprawozdanie. Zgromadzenie ogólne podobnie jak sekretarz zajmuje się spra­wami gospodarczymi i społecznymi.

Przestępstwo jest zjawiskiem społecznym i ma wpływ na gospodarkę państwa.

Komisje funkcjonalne Rady Gospodarczo -Społecznej:

Komisja Rozwoju Społecznego - nadzoruje ten rozwój, na który ma wpływ przestępczość Komisja Środków

ochrony jego praw. Komitet Ochrony Praw Człowieka jest upoważniony do rozpatrzenia tylko takich skarg, w których skarżący wykorzystał dostępne a zarazem skuteczne środki ochrony gwarantowane przez prawo wewnętrzne państwa. Skarga do Komitetu wymaga szczegóło­wego uzasadnienia przede wszystkim przez opisanie faktów, które pogwałciły pakt. Po zarejestrowaniu skargi Komitet bada je i formułuje swój pogląd, który komunikuje stronom sporu, po czym podaje go do publicznej wiadomości. Wprawdzie pogląd Komitetu nie ma charakteru wiążącego dla państw, których dotyczy, jednak ze względu na międzynarodowy autorytet, państwa starają się dosto­sować swą praktykę lub prawo do zaleceń Komitetu.

Prawa Człowieka a Europejska Konwencja Praw Człowieka 1950r. Wszystkie państwa Rady Europy ratyfikowały Europejską Konwencję Praw Człowieka. Polska ratyfikowała konwencję w 1993r. Dokument ten nie jest umową i nie zawiera wiążących praw. Stał się wzorem do zawierania umów międzynarodowych, mechanizm ten polega na załatwianiu polubownym spraw a jeżeli okaże się to niemożliwe to Komisja sporządza sprawozdanie o faktach, które uniemożliwiły takie załatwienie i przekazuje do komitetu Mi­nistrów Rady Europy oraz zainteresowanych stron. Komisja nie ma uprawnień stanowiących np. uznać rację którejś ze stron. Na­stępnym szczeblem jest Międzynarodowy Trybunał Praw Człowieka ale tylko wtedy, gdy państwo strona uznało kompetencje tego or­ganu przy ratyfikacji Deklaracji. Wtedy w ciągu 3 miesięcy pozew może być skierowany do Trybunału. Trybunał rozpatruje sprawy w trybie sądowym l wydaje wyrok.

Regulacja Międzynarodowa dotycząca statusu i zasad działania policji.

Status policji i policjanta.

Rada Europy w uchwalonej Deklaracji o Policji przyjętej w 1979r. przyjętej przez Zgromadzenie parlamentarne Rady Europy, przyjęła za podstawę fakt. że należy zapewnić ludziom odpowiednie warunki życia, a głównie egzystencję pokojową(pokój wewnętrzny i zew­nętrzny). Policja musi strzec tego pokoju, zapewniając możli­wość korzystania z praw i wolności.

Deklaracja o Policji składa się z 3 części:

1. dotyczy etyki zawodowej.

Postanowienia te dotyczą członków Rady Europy.

Zasady działań Policji i policjanta wynikające z części pierw­szej: -zakaz tortur -zakaz stosowania trybu doraźnego przy wykonywaniu wyroku, -zakaz okrutnego i poniżającego traktowania bez wzglądu na sytuację -funkcjonariusz powinien wypełniać rozkazy przełożonych z wy­jątkiem tych, o których wie, że rozkaz ten jest przestępstwem -policjant powinien wystrzegać się przed podejmowaniem czyn­ności skierowanym przeciwko osobom ściganym wyłączenie ze względu na wyznania, poglądy itp.

Wobec policjanta odmawiającego wykonania polecenia (w sytuacji, gdy jest do tego uprawniony) nie można wyciągać konsekwencji dyscyplinarnych

-policjant ma zwalczać naruszenia prawa;

-policjant powinien wykazać zdecydowanie w dążeniu do osiąg­nięcia legalnego celu w czasie wykonywania zadań służbowych (zasada minimalizacji i stopniowania)

-policjant powinien mieć instrukcję (jasną) dotyczącą użycia broni

-obowiązek zapewnienia opieki medycznej i pomocy) potrzebującemu

-policjant powinien mieć czynne, moralne wsparcie społeczeństwa, któremu służy.

Zasady użycia siły i broni przez Policjanta

ONZ - Uchwała z 1990r (VIII Kongres - Kuba)

Zasady te dotyczą funkcjonariuszy porządku prawnego. Ta uchwała nie ma mowy wstępnej.

Funkcjonariusz porządku prawnego ma chronić prawo osób do życia i wolności:

-można używać różnego typu broni (nie tylko ostrej)

-przypadki użycia broni winny być sprawdzane

-powinno być stopniowanie środków w stosunku do potrzeb

-zminimalizowanie szkód i strat, konieczność udzielania pomocy medycznej)

-każdorazowe rozpatrywanie przypadków użycia broni

-samowolne lub niezgodne z przypadkami użycie broni powinno podlegać odpowiedzialności jak za przestępstwo pospolite

Przepisy szczegółowe;

ustala się zasadę, że funkcjonariusz porządku prawnego za wyjątkiem pewnych sytuacji szczególnych może zastosować:

-samoobronę

-obronę innych osób przed groźbą śmierci lub ciężkiego usz­kodzenia ciała

-zapobieganie szczególnie niebezpiecznemu przestępstwu lub zatrzymanie osoby stwarzającej zagrożenie

Istnieje tu pewna procedura (przedstawienie się itp.)

-zasada przechowywania broni

-użycie broni podczas nielegalnych zgromadzeń

-w stosunku do osób zatrzymanych i tymczasowo aresztowanych.

-zasada wolnego dostępu obywateli do służby policji (przejaw zasady niedyskryminacji)

-policjant powinien być wszechstronnie wykształcony ogólnie i zawodowo do służby(znajomość problematyki praw człowieka)

status funkcjonariusza policji.

Powinien mieć zapewnione warunki zawodowe, materialnie i psy­chologicznie, aby mógł w sposób prawidłowy wykonywać funkcje policyjne, wynagrodzenie musi uwzględniać pewne cechy służby (dyspozycyjność, ryzyko itp.)

-rola reprezentacji zawodowej ( reprezentacja Interesów policja-państwo)

-funkcjonariusz policji w postępowaniu dyscyplinarnym lub karnym posiada takie same prawa jak inni obywatele.

3. sytuacje wyjątkowe(wojna, stan wyjątkowy) Wojna między państwami (okupacja)

Trzecia Konwencja Genewska z 1949r przewiduje włączenie policji do działań zbrojnych.

Teraz policja ma nadal wykonywać swoje obowiązki (nie ma sta­tusu kombatanta, jeńca).

Siły okupujące nic mogą zmuszać policji do wykonywania swoich czynności, nie może być zmuszana do działań przeciwko miej­scowej ludności.

Współpraca międzynarodowa w kontroli nad przestępczością,

Współpraca międzynarodowa dotyczy najgroźniejszych form prze­stępczość.

Przestępstwo międzynarodowe (niezbędna jest tu współpraca) -polega ono na naruszeniu prawa międzynarodowego przez podmiot prawa międzynarodowego.

Sposoby współdziałania:

1. Kontrola nad przestępczością transnacjonalną (międzynarodowa).

Umowa międzynarodowa:

-o współpracy w zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości

-umowy o międzynarodowej pomocy w sprawach karnych (w tym ekstra­dycja)

Umowy o współpracy w zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości

- pierwsze takie umowy Polska zaczęła podpisywać w 1991 roku z Nimcami. Umowy te są dwustronne, zawarte przez organy zwierzchnie resortu, gdzie wykonują je organy MSW- są to umowy resortowe.

Państwo zobowiązuje się do wzajemnej pomocy w

humanitarnego traktowania

- Wolność wyboru miejsca zamieszkania

- Prawo opuszczenia każdego kraju także swojego kraju i prawo powrotu do swego kraju.

Pakty ograniczają również nietolerancję w życiu prywatnym jed­nostki i w jej życiu rodzinnym.

I6.12.1966r na XXI Sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ uchwalono: - Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kultu­ralnych Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych

Pakty w porównaniu z Deklaracją stanowią poważny postęp w dzie­dzinie międzynarodowej ochrony praw człowieka, mają one charakter wiążący dla strony, gdyż są umowami międzynarodowymi. W porówna­niu z deklaracją zawierają dużo pełniejszy katalog praw czło­wieka i potwierdzają prawo narodów do samostanowienia. Ich postanowienia dotyczą również zabezpieczenia rzeczywistego po­szanowania praw człowieka. Pakty te mają charakter traktatów międzynarodowych, do których mogą przystąpić wszystkie kraję świata, weszły one w 1976 roku, kiedy to uzyskały wymowną liczbę 35 ratyfikacji

Obok deklaracji i paktów mających charakter ogólny obowiązuje wiele Konwencji szczególnych uchwalonych w systemie ONZ. np:

- Konwencja o bezpaństwowcach, - Konwencja o uchodźcach, - Konwencja o prawach politycznych kobiet, - Konwencja o prawach dziecka, lub inne np:

- Konwencja o eliminacji segregacji rasowej,

- Konwencja o zakazie pracy przymusowej,

- Konwencja o zapobieganiu i karaniu ludobójstwa. W systemie ONZ uchwalono około 60 takich konwencji. Doniosłość konwencji szczególnych polega na tym, że państwom zazwyczaj łatwiej jest zobowiązać się do realizacji niektórych praw, niż do całego obszernego katalogu praw człowieka w paktach. Pakty proklamują również prawa człowieka do odpowiedniego pozio­mu życia i stałego polepszania warunków bytowych.

- prawo do korzystania z najlepiej osiągalnej ochrony zdrowia psychicznego i fizycznego

- prawo do korzystania z postępu naukowego.

Traktaty o prawach człowieka nakładają na państwa obowiązek zagwarantowania określonych w nich praw i wolności własnym oby­watelom lub wszystkim osobom (uchodźcom lub bezpaństwowcom). Społeczność międzynarodowa wprowadziła wiele instytucji służą­cych ochronie praw człowieka. Podstawą jet prawo wniesienia skargi przez poszkodowanego do organów międzynarodowych powo­łanych do nadzorowania realizacji praw człowieka. Osoby przebywające na terytorium RP, które uważają, że w stosun­ku do nich nastąpiło pogwałcenie praw człowieka mają od paź­dziernika 1991 roku możliwość złożenia skargi do Komitetu Praw Człowieka ONZ w razie naruszenia praw gwarantowanych przez mię­dzynarodowe pakty praw obywatelskich lub politycznych. Mają one również możliwość składania skargi do Europejskiej Instytucji Praw Człowieka w razie naruszenia praw gwarantowanych przez Eu­ropejską Konwencje Praw Człowieka do Europejskiej Komisji Praw Człowieka w Strasburgu.

Komitet Praw Człowieka ONZ - jest organem, który składa się z 18 członków wybieranych przez państwa, strony paktów. Skargi do komitetu przysługują osobie, która czuje się ofiarą napręże­nia swych praw. Nie mogą ich składać partie polityczne, związki zawodowe czy organizacje. Dopuszczone jest złożenie skargi przez pełnomocnika pokrzywdzonego lub przez osobę najbliższą, gdy ten, którego prawa się dochodzi nie może sam działać np.(ZK). Przed­miotem skargi mogą być nienaruszalność domów i korespondencji oraz ochrona Jednostki przed bezprawnymi atakami na jej honor i dobre imię. Fakty gwarantują wolność myśli i sumienia oraz wyznania, swobody głoszenia swoich poglądów, zakazując propa­gandy wojennej, praw do spokojnego zgromadzania się, do stowa­rzyszania się z innymi np. prawo do tworzenia Związków Zawodowych, prawo do uczestniczenia w kierowaniu sprawami publicznymi, bezpośrednio lub za pośrednictwem swobodnie wybranych przed­stawicieli. Pakty przyjmują zasadę, że wszyscy są równi wobec prawa i uprawnieni do jednakowej ochrony prawnej. Uznają też za niedopuszczalne karanie za czyny, które według prawa we­wnętrznego lub międzynarodowego nie były przestępstwami, w chwi­li ich popełnienia. Zasada ta nie może być uchylona nawet wtedy, gdy wyjątkowe niebezpieczeństwo publiczne zagraża istnieniu narodu. Osoby należące do mniejszości etnicznych lub językowych mają prawo do życia, wyznania, praktykowania własnej religii oraz posługiwania się własnym językiem.

Pakty zaliczają do praw społecznych i kulturalnych:

- prawo każdego człowieka do pracy zarobkowej, którą sam swo­bodnie wybierze i przyjmie,

- prawo do sprawiedliwych i korzystnych warunków pracy,

- prawo do tworzenia i przystępowania do związków Zawodowych,

- do strajku, . .

- do opieki ze strony państwa, •

- do zabezpieczenia społecznego.

Europejska Komisja Praw Człowieka - 1954r

Europejski Trybunał Praw Człowieka

Konwencja Praw Człowieka zawiera 11 protokołów dodatkowych. Część z nich dotyczy zmian w artykułach Konwencji. Inna grupa załączników to protokoły dodatkowe pełniące ideę załączników wyjaśniających te prawa ł możliwości nie ujęte w Konwencji. Są one wiążące tylko dla tych państw, które je ratyfikowały, np. prawo do nauki.

EKPCz składa się z 2 podstawowych części. Zawiera ona katalog praw i wolności człowieka, do których przestrzegania zobowiązały się państwa. Druga to postanowienia o mechanizmie kontroli przestrzegania tych praw.

Katalog praw EKPCz

- prawo do życia art.2 - zakaz tortur oraz nieludzkiego traktowania i karania art.3 - zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej art.4 -prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego art.5 -prawo do rzetelnego procesu sądowego art.6 -prawo do poszanowania życia prywatnego, rodzinnego i kores­pondencyjnego

- wolności myśl i sumienia i wyznania - wolność wyrażania opinii - prawo do zgromadzania się i stowarzyszania - prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny - prawo do skutecznego środka odwoławczego - zakaz dyskryminacji.

Komitet Ministrów Rady Europy.

Mechanizm kontroli przestrzegania oparty jest na systemie składania skarg przez państwo lub osobę jak również grupę osób. Prawo do składania skargi zawiera pewne ograniczenia art.26,27 mówią, że komisja nie może rozpatrywać skargi przed wykorzysta­niem wszystkich środków odwoławczych przewidzianych prawem wewnętrznym, kiedy rozstrzygniecie zapadło przed upływem 6 mie­sięcy,s kargi anonimowej, skarg identycznych co do istoty już rozpatrzonych, skargi, które nie dają się pogodzić z postanowie­niami konwencji. Aby skargę składać indywidualnie państwo musi wyrazić zgodę. Skargę składa się za pośrednictwem Centrum Praw Człowieka Biura ONZ z siedzibą w pałacu Narodów w Genewie. W skardze należy podać pełne dane o jej autorze, a jeżeli nie jest nim pokrzywdzony także o nim, określić państwo, strony paktu prze­ciwko któremu skarga jest skierowana, wskazać przepisy, które naruszono oraz wskazać te środki przewidziane przez prawo da­nego państwa, które przysługują pokrzywdzonemu w celu

---