Dzisiaj najczęściej czytanym artykułem jest:
Z ortografią za pan brat
|
Strona gotowa do druku
Drukuj jako PDF
Program wychowawczy: Terapia logopedyczna dziecka z oligofazją
Wysłany przez nastik dnia 18-02-2008 o godz. 09:30:49
Odpowiednio kształcone i stymulowane dzieci upośledzone umysłowo mogą stać się pełnosprawnymi użytkownikami języka potocznego, mówionego. Istotą terapii logopedycznej jest więc szeroko rozumiane wychowanie językowe, w którym zawiera się przede wszystkim: opanowanie poprawnych nawyków językowych, rozwijanie kompetencji społecznych, usprawnianie procesu komunikacji w stopniu umożliwiającym samodzielne radzenie sobie w życiu, a także rozbudzenie w osobie upośledzonej radości mówienia, chęci operowania słowem. Rehabilitacja mowy osób upośledzonych mimo, że jest trudna, to jest konieczna, bowiem stopień rozwoju mowy decyduje o samowystarczalności tych osób. Prawidłowa mowa pomaga w porozumiewaniu się, zaspokajaniu potrzeb fizycznych i duchowych, w przystosowaniu się do życia i pracy zawodowej w społeczeństwie.
ANNA NASTALSKA
PROGRAM TERAPII LOGOPEDYCZNEJ (DLA DZIECI Z OLIGOFAZJĄ)
PUŁAWY 2008
WSTĘP
Program terapii logopedycznej przeznaczony jest do realizacji w Zespole Placówek Opiekuńczo - Wychowawczych . Skonstruowany został w oparciu o szczegółowe rozpoznanie potrzeb naszych podopiecznych. Znaczny odsetek wśród wychowanków ZPOW stanowią dzieci, u których stwierdzono upośledzenie intelektualne w różnym stopniu: od lekkiego do znacznego.
Jedną z najczęściej zaburzonych funkcji u osób upośledzonych umysłowo jest mowa. U w/w dzieci występują na ogół te same rodzaje wad wymowy, co u dzieci w normie intelektualnej, ale są one bardziej złożone, nawarstwione, mogą występować całe zespoły wad. Struktura wypowiedzi niepełnosprawnych intelektualnie charakteryzuje się następującymi cechami:
ubogie słownictwo, zawierające przede wszystkim rzeczowniki i czasowniki, rzadkość występowania przymiotników, przysłówków, zaimków, liczebników, spójników,
słownik konkretny, brak określeń abstrakcyjnych
dominacja zdań prostych nad złożonymi; występujące zdania złożone to głównie współrzędne łączne lub przeciwstawne,
wypowiedzi formułowane są w czasie teraźniejszym, rzadziej przeszłym, a sporadycznie przyszłym,
występowanie błędów składniowych, brak koordynacji form gramatycznych, agramatyzm
Warto zauważyć, iż stopień zaburzeń mowy rośnie wprost proporcjonalnie do stopnia upośledzenia umysłowego, co oznacza, ze im głębszy deficyt intelektualny, tym niższy poziom opanowania mowy. Istotą nie jest jednak to, ile i jakie zjawiska logopedyczne obserwuje się w mowie upośledzonych dzieci, lecz to, w jakim stopniu utrudniają im one komunikowanie się z innymi ludźmi i na ile ograniczają przekazanie intencji i osiągnięcie celu wypowiedzi.
ZAŁOŻENIA OGÓLNE
Odpowiednio kształcone i stymulowane dzieci upośledzone umysłowo mogą stać się pełnosprawnymi użytkownikami języka potocznego, mówionego.
Istotą terapii logopedycznej jest więc szeroko rozumiane wychowanie językowe, w którym zawiera się przede wszystkim: opanowanie poprawnych nawyków językowych, rozwijanie kompetencji społecznych, usprawnianie procesu komunikacji w stopniu umożliwiającym samodzielne radzenie sobie w życiu, a także rozbudzenie w osobie upośledzonej radości mówienia, chęci operowania słowem. Rehabilitacja mowy osób upośledzonych mimo, że jest trudna, to jest konieczna, bowiem stopień rozwoju mowy decyduje o samowystarczalności tych osób. Prawidłowa mowa pomaga w porozumiewaniu się, zaspokajaniu potrzeb fizycznych i duchowych, w przystosowaniu się do życia i pracy zawodowej w społeczeństwie.
Opracowany program działań logopedycznych wychodzi naprzeciw potrzebom naszych wychowanków niepełnosprawnych intelektualnie w wieku od 13-18 lat.
Program realizowany będzie przez okres jednego roku, w godzinach popołudniowych w czasie nauki własnej lub w czasie wolnym od zajęć.
CELE WYCHOWAWCZO - TERAPEUTYCZNE
wyrobienie właściwych nawyków mownych jak: oddech, zamykanie ust, prze -łykanie śliny,
usprawnienie motoryki narządów artykulacyjnych oraz ich właściwa koordynacja,
tworzenie sytuacji sprzyjających spontanicznemu wypowiadaniu się,
zachęcanie dziecka do udziału w rozmowie kierowanej, tematycznej
wzbogacanie słownictwa, reedukacja od strony gramatycznej mowy,
przezwyciężanie trudności artykulacyjnych,
polepszenie funkcjonowania społecznego wychowanka
zdobycie nowych doświadczeń werbalnych
FORMY ZAJĘĆ
Zajęcia prowadzone będą w formie indywidualnej oraz formie grupowej ( max. 3-4 osobowej ).
Wykorzystane zostaną metody i narzędzia stosowane w praktyce logopedycznej.
TEMATYKA ZAJĘĆ
Ćwiczenia usprawniające motorykę narządów artykulacyjnych.
Ćwiczenia słuchowe: kształcenie umiejętności analizy i syntezy słuchowej.
Ćwiczenia nad rozwojem słownika.
Nauka odpowiednich zachowań werbalnych w konkretnych sytuacjach społecznych.
Wyrabianie umiejętności opisu i opowiadania
1. Warunkiem prawidłowego wymawiania wszystkich głosek jest min. sprawne działanie narządów mowy. Realizacja poszczególnych głosek wymaga różnego układu artykulacyjnego i różnej pracy mięśni. Narządy mowy trzeba tak ćwiczyć, aby wypracować zręczne i celowe ruchy języka, warg, podniebienia. Dziecko musi mieć wyczucie danego ruchu i położenia poszczególnych narządów mowy.
Wyrazistość mowy także zależy od sprawności mięsni narządów artykulacyjnych.
Usprawnianie motoryki narządów artykulacyjnych dotyczy:
Celami wszystkich ćwiczeń jest:
wypracowanie zręcznych i celowych ruchów poszczególnych narządów
podniesienie ich sprawności
opanowanie prawidłowych układów artykulacyjnych
ĆWICZENIA WARG I POLICZKÓW:
wysuwanie i spłaszczanie warg złączonych,
zakładanie wargi dolnej na górną i górnej na dolną,
przez wargi w kształcie dzióbka,
z zębami górnymi na dolnej wardze
wymawianie na przemian a-o przy maksymalnym oddaleniu od siebie wargi górnej i dolnej,
oddalanie od siebie kącików ust jak przy wymawianiu i,
zbliżanie do siebie kącików ust jak przy wymawianiu u
utrzymywanie ołówka na wardze górnej
chwytanie dolnymi zębami wargi górnej,
przesadna artykulacja głosek a-i-o-e-u-y,
u-a-i-o-y
o-a-y-i-u
y-i-o-a-u
u-i-y-a-o
nadmuchiwanie policzków z uwalnianiem nagromadzonego powietrza w jamie ustnej,
nadymanie jednego policzka i przesuwanie powietrza z jednej strony jamy ustnej na drugą, wargi pozostają zamknięte,
wciąganie policzków do jamy ustnej
dotykanie końcem języka kącików rozchylonych warg,
dotykanie językiem do nosa, do brody, w stronę ucha lewego i prawego,
wysunięty język przesuwać poziomo z jednej strony w drugą,
wysuwanie i chowanie języka przez zaciśnięte zęby - język przeciska się miedzy nimi, zęby masują język,
język wysunięty w kształcie grota wykonuje poziome ruchy wahadłowo od jednego do drugiego kącika ust; język nie powinien dotykać ust,
dążyć do wykonania rurki z wysuniętego języka,
oblizywanie zębów i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami,
oblizywanie warg ze stopniowym zwiększaniem wielkości ich otwarcia.
przesuwanie czubka języka po podniebieniu jak najdalej w głąb jamy ustnej,
uderzanie wielokrotne językiem o górne dziąsła z jednoczesnym wymawianiem głoski t-t-t, potem d-d-d, n-n-n, l-l-l,
ĆWICZENIA DOLNEJ SZCZĘKI:
opuszczanie i unoszenie dolnej szczęki,
ruchy szczęki dolnej w prawo i lewo, z wyraźnym zaznaczeniem pozycji środkowej - ćwiczenie wykonuje się na cztery fazy:
powrót do pozycji środkowej,
powrót do pozycji środkowej,
ĆWICZENIA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO:
wywołanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej, język spoczywa na dnie jamy ustnej,
płukanie ciepłą wodą gardła,
lekki kaszel, język wysunięty,
chrapanie na wdechu i wydechu,
głębokie oddychanie przez jamę ustną przy zaciśniętych nozdrzach i przez nos przy zamkniętych ustach,
wymawianie połączeń głosek tylnojęzykowych zwartych z samogłoskami: ga, go, gu, ge, gą, gę, tak samo z głoską k,
2. Oddychanie jest niezbędną czynnością fizjologiczną. Prawidłowe oddychanie jest warunkiem poprawnej wymowy. Główne nieprawidłowości w procesie oddychania to:
oddychanie przez usta zamiast przez nos,
nierównomierna siła wydechu w trakcie budowania wypowiedzi ustnych,
nieekonomiczne zużywanie powietrza w czasie mówienia.
Cele ćwiczeń oddechowych:
zwiększenie pojemności płuc,
wzmocnienie mięśni oddechowych
wydłużenie fazy wydechowej,
nabycie umiejętności różnicowania fazy wydechowej i wdechowej,
wyrobienie nawyku oddychania nosem,
synchronizacja rytmu oddychania i struktury wypowiedzi
wdech przez nos, wydech ustami,
unoszenie rąk podczas wdechu, spokojne opuszczanie rąk podczas wydechu,
wykonywanie wdechu i zdmuchiwanie świeczki na wydechu,
wykonanie wydechu wymawiając s-s-s z jednakową głośnością,
dmuchanie na płomień świeczki, piłeczkę pingpongową, piórko, kłębuszki waty,
wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę,
3. Ćwiczenia logorytmiczne są to ćwiczenia słowno - ruchowe, których głównym składnikiem jest rytm. Są bardzo pomocne w pracy z dziećmi u których rozwój psychoruchowy nie przebiega prawidłowo. Dzieci z upośledzeniem umysłowym cechuje słabe poczucie rytmu i niezborność ruchowa. Znajduje to swoje odbicie w mowie dziecka, gdyż oddychanie i artykulacja to akty ruchowe. Zabawy muzyczno-ruchowe kształcąc ruchy całego ciała, wpływają pośrednio na usprawnianie narządów mownych.
Cele ćwiczeń logorytmicznych:
rozbudzanie aktywności dziecka,
rozbudzanie wrażliwości słuchowej,
doskonalenie poczucia rytmu,
ćwiczenie koordynacji słuchowo - ruchowej,
rozwijanie umiejętności sprawnego wukonywania ruchu,
wyklaskiwanie lub wystukiwanie rytmu,
zabawa w "rytmiczne echo" - wypowiadanie swojego imienia i imion kolegów w formie rytmizowanej,
maszerowanie w podanym rytmie,
powtarzanie znanych wyliczanek,
4. Sprawne funkcjonowanie analizatora słuchowego jest jednym z warunków opanowania umiejętności czytania i pisania.
Umiejętność różnicowania dźwięków mowy ludzkiej określa się mianem słuchu fonematycznego. Analiza i synteza słuchowa polega na odebraniu bodźca, rozłożeniu go na elementy, następnie złożeniu w całość dźwiękową. Poziom tych procesów doskonali się w trakcie rozwoju językowego dziecka. Dzieci z zaburzonym słuchem fonematycznym dobrze słyszą słowa, lecz w ciągu mownym nie potrafią różnicować pojedynczych dźwięków lub złożyć ich w całość dźwiękową.
Cele ćwiczeń słuchowych, usprawniających funkcje analizatora słuchowego:
wyrabianie wrażliwości słuchowej,
nabywanie umiejętności rozpoznawania, porównywania i naśladowania dźwięków,
nabywanie umiejętności różnicowania części wyrazów,
nabycie umiejętności dokonywania syntezy wyrazów,
niwelowanie trudności w pisaniu ze słuchu, zniekształcaniu wyrazów,
kształcenie myślenia, spostrzegawczości,
rozumienie bardziej skomplikowanych poleceń słownych,
rozpoznawanie odgłosów naturalnych z otoczenia,
różnicowanie dźwięków mowy przez powtarzanie głosek, określanie ich położenia w wyrazie,
wyklaskiwanie słów sylabami np.: mo-tyl, ze-ga-rek, drze-wo,
odgadywanie wymawianych sylabami słów ( z zachowaniem pauz w wymowie):
o-kno, mał-pa, mu-cha, so-bo-ta, pa-ra-sol,
porównywanie i układanie słów według kryterium ilości występujących sylab: mysz, kosz, zegarek, waga, samolot, poniedziałek, wypatrywać
rozcinanie na sylaby kartoników z zapisanymi wyrazami,
podawanie jak największej ilości wyrazów zaczynających się ( kończących) lub posiadających określoną głoskę,
ćwiczenie: co powstanie, gdy do: os dodamy a
wod dodamy a
traw dodamy a
my dodamy sz
kre dodamy t
wybieranie obrazków ze słowami zawierającymi daną głoskę,
zagadki np.: zaczyna się na k i miauczy,
r i pływa
w i syczy
p i szczeka
5. Wszyscy wypowiadamy się. Nasze wypowiedzi są czasem dłuższe, nieraz krótsze, o czymś mówimy chętnie. Bywają też wypowiedzi bardzo krótkie. Często to, co wypowiadamy, nazywamy zdaniem. Każde zdanie złożone jest z mniejszych cegiełek (słów, wyrazów). Aby efektywnie porozumiewać się z innymi ludźmi powinniśmy dysponować jak najbardziej rozbudowanym słownikiem.
Cele ćwiczeń stymulujących rozwój językowy:
kształcenie spostrzegawczości, myślenia, umiejętności kojarzenia,
wzbogacanie słownictwa dziecka,
kształtowanie umiejętności budowania zdań,
usprawnienie procesu porozumiewania się,
ĆWICZENIA NAD ROZWOJEM SŁOWNIKA:
poszukiwanie wyrazów określających: rzeczy, czynności, kolory, ubiory, zwierzęta, drzewa, kwiaty, imiona, samochody przedmioty gospodarstwa domowego itp.
szukanie słów na daną literę,
zabawa pt. Coś w pobliżu na literę...
jakie odgłosy wydają zwierzęta np. koń (rży), pies (szczeka), kot (miauczy), kogut (pieje), kaczka (kwacze), kura (gdacze), baran (beczy),
szukanie rymów do słów: czapka (łapka)
słońce (gorące, mieniące, śmiejące)
jagoda (przygoda, wygoda, uroda, moda, woda)
domek (Tomek, Romek)
bajka (fajka, jajka)
kończenie rymowanych zdań: Ten kwiatek nazywa się ...(bratek).
Wskocz do wody dla... (ochłody).
Mała Ania nie jadła dzisiaj ...(śniadania).
Beata podłogę miotłą...(zamiata).
Różowy słonik trzyma w ręku...(balonik).
Wlazł kotek na...(płotek).
Zróbmy koło, będzie...(wesoło).
Koło choinki stoją trzy...(dziewczynki).
Ryby pływają a ptaki...(fruwają).
Kwitną na łące kwiatki...(pachnące).
Abecadło z pieca...(spadło).
kończenie rozpoczętego zdania np. Kasia idzie...
Moja lalka ma...
Jutro będzie...
W lecie...
układanie zdań z danym wyrazem np. długopis, pies, telewizja,
poszukiwanie przymiotników określających dany przedmiot np. but, długopis, książka, telewizja, dom,
próba nazywania emocji i określenia cech charakterystycznych dla danego stanu emocjonalnego,
układanie zdań z rozsypanki wyrazowej,
6. W przypadku dzieci upośledzonych intelektualnie należy szczególną uwagę zwrócić na językową sprawność sytuacyjną, która wyraża się umiejętnością posługiwania się językiem w konkretnych sytuacjach społecznych np. w sklepie, urzędzie.
Drugą ważną zdolnością jest językowa sprawność społeczna, która u dzieci upośledzonych nie zawsze wykształca się w dostatecznym stopniu. Dzieci te nie potrafią np. zachować dystansu wobec osób dorosłych, traktując ich jak rówieśników. Zaburzone tez jest wykształcanie się językowej sprawności pragmatycznej - często dzieci te mają dużą trudność rozumienia pojęć wartościujących i określających stany i uczucia np. dziecko zamiast prosić, żąda.
Cele ćwiczeń:
wykształcenie zdolności formułowania pytań, próśb, poleceń
nabycie umiejętności sygnalizowania własnych potrzeb, życzeń, pretensji,
umiejętność nawiązywania i prowadzenia rozmowy,
nabycie umiejętności odpowiadania na pytania,
zabawa pacynkami - próba przeprowadzenia dialogu na zadany temat,
zabawa w sklep - dokonywanie zakupów w różnych sklepach: spożywczym, obuwniczym, kosmetycznym, gospodarstwa domowego, z upominkami, w aptece,
odgrywanie scenek: u fryzjera,
w urzędzie
w banku
na poczcie
przy kasie biletowej
w restauracji
u lekarza
7. Umiejętność opisu i opowiadania stosujemy w ciągu całego życia podczas swobodnych wypowiedzi na różne tematy, rozmowy z kolegami, znajomymi, dzielenia się wrażeniami i spostrzeżeniami.
Cel zajęć:
wyrobienie umiejętności opisu i opowiadania
opowiadanie historyjek obrazkowych,
podejmowanie próby opisu ilustracji,
słuchanie wierszyków J. Brzechwy: "Samochwała", "Leń", " Jajko", "Kaczka - dziwaczka", próba opowiadania ich własnymi słowami,
EWALUACJA
Przeprowadzona zostanie po dokonaniu analizy poziomu mowy i stopnia rozwoju kompetencji komunikacyjnych dzieci biorących udział w programie.
BIBLIOGRAFIA
Antos D., Demel G., Styczek I.: Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy. Warszawa, PZWL 1967.
Demel G.: Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola. Warszawa, WSIP 1994.
Gałkowski T., Jastrzębowska G. (red): Logopedia - pytania i odpowiedzi. Opole, wyd. Uniwersytet Opolski, 1999.
Grabias S.: Mowa i jej zaburzenia. (w:) Audiofonologia, t.X, Warszawa - Lublin 1997.
Kościelska M.: Oblicza upośledzenia.Warszawa, PWN 1995.
Sękowska Z.: Pedagogika specjalna. Lublin, UMCS 1989.
Sołtys - Chmielowicz A., Tkaczyk G.: Usprawnianie mowy u dzieci specjalnej troski.Lublin, UMCS 1993.
Styczek I.: Logopedia. Warszawa, 1980.
|
|
