Polityka gospodarcza

(nie ma zwolnień z egzaminu)

Literatura:

1.Polityka gospodarcza pod redakcją Henryka Ćwiklińskiego

2.Bolesław Winiarski- Polityka Gospodarcza

3.Nicola Acocella- Zasady polityki gospodarczej

Uzupełniająca:

1.Zdzisław Federowicz- Polityka fiskalna

2.Jolanta Ciak- Polityka budżetowa

3. Wiesława Przybylska-Kapuścińska- Polityka pieniężna

4.Andrzej Kaźmierczak- Polityka pieniężna w gospodarce rynkowej

5.Barbara Woźniak- System finansowy w Polsce

6.10.2009r.- WYKŁAD 1

-Pojęcie i zakres polityki gospodarczej-

Polityka gospodarcza oznacza sztukę rządzenia państwem.

-oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową- na jej dynamikę i strukturę, na stosunki ekonomiczne w państwie oraz na jego relacje gospodarcze z zagranicą (B. Winiarski)

- polega na określeniu celów danego systemu gospodarczego oraz stosowaniu metod, środków i sposobów prowadzących do osiągnięcia tych celów, zgodnie z regułami nauk ekonomicznych

Ochrona prawna:

- sprawne funkcjonowanie rynku wymaga prawnej ochrony ze strony państwa

-większość transakcji nie następuje bezpośrednio, występuje rozdzielenie momentu wykonania usługi i wynagrodzenia za nią

-często brak zasad etycznych w zachowaniu jednostek gospodarczych

-wykorzystywanie luk w prawie

Niedoskonałości rynku:

-występowanie niedoskonałej konkurencji; monopolu

-rząd musi czuwać, aby zapewnić zdrową konkurencję

-obawa przed nadmiernym wzrostem cen

-uregulowania antymonopolowe

Dobra specyficzne- tzw. Dobra publiczne

-użytkowanie przez jedna osobę nie oznacza, iż równocześnie nie mogą być użytkowane przez innych ludzi- występuje zasada niewyłączności- niemożność odcięcia jednej jednostki od szans na korzystanie z dóbr publicznych (free riders)

-bardzo duże korzyści społeczne z istnienia dóbr publicznych

-sektor prywatny nie jest skory do finansowania produkcji dobra publicznego w ilości zaspokajającej popyt.

Efekty zewnętrzne:

-koszty lub korzyści społeczne

-pojawiają się, gdy decyzje podjęte przez jakąś jednostkę wpływają bezpośrednio, ale nie przez ceny rynkowe, na konsumpcję lub produkcję innych podmiotów

-rola państwa w pokrywaniu kosztów i rozdzieleniu korzyści

-przykład korzyści: poprzez oświatę całe społeczeństwo korzysta z wyższego poziomu kulturalnego i moralnego

-przykład kosztów: zanieczyszczenie środowiska

Niestabilność gospodarki:

-fluktuacje mechanizmu rynkowego, występowanie cykli koniunkturalnych

-zawodność „niewidzialnej ręki rynku”

-rola państwa w łagodzeniu recesji i pobudzeniu rynku

-funkcja polityki fiskalnej

-współczesny cykl koniunkturalny spłaszczony do dwóch faz

Dobra społeczne korzystne i niekorzystne:

-często preferencje indywidualne odbiegają od preferencji społecznych

-wolny rynek mógłby doprowadzić do zwiększonej produkcji dóbr niekorzystnych

-przykład dóbr niekorzystnych (antydóbr): alkohol, narkotyki

-przykład dóbr korzystnych: oświata

-rola państwa w zmienianiu negatywnych preferencji

Występowanie nierównego podziału dochodu:

-rynek nie koryguje różnic w bogactwie, wręcz sprzyja powiększaniu ich

-im bardziej liberalna gospodarka, tym większa rozpiętość dochodu

-rola państwa w korygowaniu rozpiętości dochodów poprzez wtórny ich podział

-skrajny liberalizm czy opcja socjalistyczna

Podmiot polityki gospodarczej:

Podmiotem polityki gospodarczej jest władza państwowa, a w jej imieniu organy:

-centralne organy władzy

-organy samorządu terytorialnego

-ponadnarodowe podmioty polityki ekonomicznej

Przedmiotem polityki gospodarczej jest gospodarka narodowa.

Nauka polityki ekonomicznej:

Pojęcie polityki ekonomicznej ma dwoistą treść:

-działalność państwa wpływająca na gospodarkę

-wiedza o tej działalności

Nauka polityki ekonomicznej:

Nauka polityki ekonomicznej jest dyscyplina naukową zajmującą się badaniem form, celów, narzędzi i sposobów oddziaływania państwa na społeczny proces gospodarczy.

Funkcje nauki polityki ekonomicznej:

-pozytywne- służą poznawaniu i opisywaniu rzeczywistości

-normatywne- wskazują możliwe i pożądane kierunki oraz sposoby jej przeobrażania.

Ekonomię polityczną (ekonomikę) traktuje się, jako naukę pozytywną, natomiast politykę ekonomiczną zalicza się do nauk normatywnych.

„Nauka o polityce ekonomicznej ma służyć wskazaniu doboru środków właściwych do osiągania zamierzonych celów i metod posługiwania się tymi środkami pod kątem osiągania wysuniętych celów.” (J.Tinbergen)

W literaturze mamy dychotomiczny podział tej dziedziny na:

-praktykę- czyli zjawisko kształtowania przez władze państwa pożądanego przez nie stanu gospodarki

-teorię-, czyli dyscyplinę naukową opisującą i objaśniającą te praktykę

Polityka gospodarcza:

-Praktyka i -teoria

| |

(podmiot) - państwo-teoretycy polityki gospodarczej

(przedmiot) -gospodarka-praktyka polityki gospodarczej

(cel) -osiągnięcie zamierzonych celów-opisanie i wyjaśnienie praktyki polityki gospodarczej

(narzędzia) -instrumenty prawne i inne- opis jakościowy i ilościowy, analiza pomiarów, narzędzia ilościowe

(uwarunkowania) -wewnętrzne i zewnętrzne, doktrynalne- dostępność informacji, ograniczenia własne badacza

(metodologia) -brak- zgodna z metodologią nauk społecznych

13.10.2009r.- WYKŁAD 2

-Ekonomiczne funkcje państwa-

System funkcjonowania gospodarki

Określa:

• W jaki sposób wytwarzanie uzupełniających się produktów ma być bilansowane i koordynowane pod kątem zaspokojenia różnorodnych potrzeb społecznych

• W jaki sposób ma być dokonywany podział globalnego produktu społecznego między członków społeczeństwa

Władza państwowa oddziałowuje na społeczny proces ekonomiczny, w którym uczestniczą różnorodne jednostki organizacyjne:

• Przedsiębiorstwa

• Gospodarstwa rolne

• Banki

• Zakłady ubezpieczeniowe

• Organizacje gospodarcze

• Gospodarstwa domowe

System funkcjonowania gospodarki

Procesy gospodarcze w społeczeństwie to:

1. Procesy realne- obejmujące produkcję, transport, magazynowanie, obrót towarami

2. Procesy regulacyjne- obejmujące czynności polegające na zbieraniu i przetwarzaniu informacji i podejmowaniu decyzji, kontrolowaniu ich wykonania itp.

-W przedsiębiorstwach przemysłowych, handlowych, w gospodarstwach rolnych i gospodarstwach domowych występują zarówno czynności zaliczane do sfery procesów realnych, jak i procesów regulacyjnych.

-Funkcje banków, zakładów ubezpieczeniowych, organizacji zrzeszających przedsiębiorstwa, a także organów rządowych i samorządowych wkraczają w sferę gospodarki polegającą głównie na czynnościach regulacyjnych.

Działania w zakresie polityki gospodarczej należą do sfery regulacji i wiążą się z przepływem informacji dotyczących:

-przepływu pieniądza

-informacji celowych

-informacje niecelowe (J.Kornai)

Sfera realna pozostaje także w zasięgu zainteresowań polityków gospodarczych ( informacje dotyczące efektów zastosowanych regulacji- funkcji reakcji).

Rodzaj decyzji podejmowanych w systemie gospodarczym zależy od funkcji reakcji. Wyróżniamy:

• Decyzje standardowe- powtarzają się okresowo, wymagają niewielu informacji, przynoszą w efekcie niewielkie zmiany w zakresie procesów realnych

• Decyzje podstawowe- wymagają obfitej informacji, dłuższego okresu przystosowania, przynoszą skutki w postaci nowych technologii, nowych przedsiębiorstw, nowych produktów itd.

-Jeżeli w dłuższym czasie przeważają w systemie decyzje standardowe, to system ten funkcjonuje w sposób wegetatywny. Przeważają w nim informacje niecelowe i występuje zjawisko przetwarzania procesów z przeszłości.

-Jeżeli występuje przewaga decyzji podstawowych, to system funkcjonuje dynamicznie.

Dwa podstawowe rodzaje systemów gospodarczych:

1. System gospodarczy, w którym próbuje się pokonać brak (niedobór) zasobów w ujęciu realnym

2. System, w którym próbuje się zmniejszyć bariery popytu

Równowaga makroekonomiczna w systemie gospodarczym występowałaby wówczas gdyby aspiracje ogółu sprzedających były równe aspiracjom kupującym

Jeżeli występuje przewaga aspiracji sprzedających nad aspiracjami kupujących, to sprzedający są zmuszeni do podejmowania wielu decyzji podstawowych. Stosunek aspiracji sprzedających do aspiracji kupujących wyrażana za pomocą wskaźnika relatywnej mocy sił rynkowych (omega). Jeżeli jest on większy od 1, przewaga decyzji podstawowych sprawia, że system funkcjonuje w sposób dynamiczny (przeważa ciśnienie).

Ω_j=α_j^(S)/α_j^(B)>1

Α- aspiracje

S-cel

B- buy

j- dany okres

Jeżeli w systemie przeważają aspiracje kupujących, zmuszonych na skutek ograniczeń za strony niedoborów zasobów, czyli powszechny brak towarów do ich stałych poszukiwań, wyczekiwania w kolejkach, kredytowania sprzedających, modyfikacji struktury zakupów (wymuszonej substytucji zakupów) itp., czyli jeśli wskaźnik relatywnej mocy sił rynkowych jest mniejszy od 1, to system zdominowany jest przez ssanie.

Ω_j=α_j^(S)/α_j^(B)<1

Kryterium oceny rezultatów	Ciśnienie	Ssanie
Wolumen	W krótkim okresie hamuje wzrost wolumen	W krótkim okresie stymuluje wzrost wolumen
Nakłady	Częściowe niewykorzystanie zasobów. Swobodne kombinowanie nakładów.	Pełne wykorzystanie zasobów. Wymuszona substytucja nakładów
Jakość	Stymuluje wprowadzanie nowych produktów . Stymuluje podnoszenie jakości i zapewnia niezawodną jakość	Nie stymuluje wprowadzania nowych produktów. Nie stymuluje podnoszenia jakości ani nie zapewnia niezawodnej jakości
konkurencja	Sprzedawcy konkurują o nabywcę. Nawet monopolista zachowuje się „jak konkurent.”	Nabywcy konkurują o sprzedawcę. Nawet sprzedawca w rozproszonej gałęzi zachowuje się „jak monopolista.”
przystosowanie	W krótkim okresie producent dostosowuje się do konsumenta	W krótkim okresie konsument dostosowuje się do producenta
niepewność	Ciężar niepewności ponosi sprzedawca	Ciężar niepewności ponosi nabywca
selekcja	Nabywca dokonuje selekcji. Przeważają postępowe kryteria selekcji	Selekcji dokonuje sprzedawca lub centralny organ gospodarczy. Przeważają obojętne lub przeciwne produkcji kryteria selekcji.
Przepływy informacyjne	Na ogół sprzedawca informuje nabywcę	Na ogół nabywca stara się uzyskać informacje o możliwości kupna

Ciśnienie, czyli stan wyrażający tendencję w zakresie nierównowagi na rynkach danego systemu gospodarczego, jest bezsprzeczne korzystniejsze, choć nie jest to stan trwale idealny.

Przesłanki do zapewnienia dynamicznego sposobu funkcjonowania systemu gospodarczego istnieją tylko wtedy, gdy dominuje w nim ciśnienie ( poziom aspiracji sprzedających przewyższa poziom aspiracji kupujących, w związku, z czym wskaźnik relatywnej mocy sił rynkowych jest większy od jedności) Ω>1

Dwie podstawowe płaszczyzny analizy przedmiotu polityki gospodarczej:

• Problemy oddziaływania sektora publicznego (tzn. państwa, władz regionalnych i samorządów lokalnych) na tworzenie takiego ładu rynkowego, który gwarantował będzie stabilny rozwój gospodarczy, umożliwiający długookresowy wzrost dochodów zarówno w wymiarze indywidualnym jak i zbiorowym

• Zagadnienia związane z udziałem sektora publicznego w podziale tych dochodów, które na mocy prawa traktowane są jako wspólne i przeznaczone na finansowanie takich powinności tego sektora, jak np.: zapewnienie obrony narodowej, zapobieganie degradacji środowiska naturalnego, ochrona zdrowia, oświata, zapobieganie przestępczości

FUNKCJE GOSPODARCZE SEKTORA PUBLICZNEGO

1. Bezpośrednie zaangażowanie sektora publicznego

-funkcja stabilizacyjna

-przedsiębiorstwa państwowe lub komunalne

2. Funkcje redystrybucyjne i alokacyjne sektora publicznego

-modyfikowanie rynkowego podziału dochodów

-kreowanie dóbr i usług publicznych oraz odnowa zasobów ogólnodostępnych

Funkcja stabilizacyjna

Istotą funkcji stabilizacyjnej polityki gospodarczej jest zapewnienie takiego ładu ekonomicznego, który będzie gwarantował efektywne funkcjonowanie systemu gospodarczego, a w szczególności długookresowy wzrost realnych dochodów indywidualnych i zbiorowych.

-Istnieje konieczność zapewnienia trwałej przewagi ciśnienia (Ω>1) w systemie gospodarczym, co gwarantować będzie brak ograniczeń ze strony zasobów naturalnych i powszechność reguły konkurencji o nabywców.

Oczekiwania w zakresie funkcji stabilizacyjnej:

Stopa bezrobocia nie przekracza 4 %

Zerowa stopa wzrostu cen (inflacja) w skali roku;

Przynajmniej 3%stopa wzrostu PKB rocznie;

Stabilność kursów walutowych;

Względna równowaga bilansu płatniczego i budżetu państwa, przy jednocześnie pomyślnych rezultatach związanych z realizacją funkcji redystrybucyjnych i alokacyjnych

( wysoki poziom usług publicznych, ochrona środowiska itp.)

Funkcja stabilizacyjna ma pierwotne i zasadnicze znaczenie w polityce gospodarczej, bowiem:

-warunkuje pozytywne efekty w zakresie pozostałych funkcji

-jest związana z pojęciem polityki gospodarczej sensu stricte

-jej istotne znaczenie zostało potwierdzone kryteriami spójności z Maastricht (odpowiedni poziom stopy inflacji, deficytu budżetowego, długu publicznego, stóp procentowych i wahań walutowych)

FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA I ALOKACYJNA

2 podstawowe płaszczyzny realizacji:

-korygowanie naturalnego, tj. rynkowego podziału wytworzonych w systemie dochodów

-kreowanie dóbr i usług publicznych oraz odnowa zasobów ogólnodostępnych

POLITYKA MAKROEKONOMICZNA I POLITYKA MIKROEKONOMICZNA W POLITYCE GOSPODARCZEJ

Polityka makroekonomiczna

Dla efektywnego funkcjonowania system gospodarczego najważniejsze znaczenie ma polityka makroekonomiczna. W jej skład wchodzą:

*polityka monetarna (pieniężna) - regulowanie stopy wzrostu podaży pieniądza;

-polityka kursu walutowego

*polityka fiskalna- wysokość i rodzaj obciążeń nakładanych na dochody obywateli, przedsiębiorstwa, konsumentów

Mikroekonomiczna polityka przejawia się w:

-państwowej lub komunalnej własności przedsiębiorstw

-regulacji struktury gospodarki

-ingerencji władz państwowych w ceny

-wspomagania finansowym wybranych gałęzi gospodarki lub regionów

Polityka mikroekonomiczna (jej zakres, głębokość, narzędzia) budzi kontrowersje- elementy polityki mikroekonomicznej nie powinny być sprzeczne z celami i zasadami polityki makroekonomicznej.

Ekonomiczne funkcje nowoczesnego państwa:

-nie podporządkowuje polityki ekonomicznej doraźnym celom politycznym, związanym np. z cyklem wyborczym

-stara się w sposób optymalny koordynować funkcje (cele) krótko i długookresowe, makro i mikroekonomiczne, wewnętrzne i zewnętrzne

-zdolne jest do metainterwencji (narzuceniu sobie ograniczeń)

-potrafi stworzyć warunki, w których wydatki publiczne wspierają sektor prywatny, a nie konkurują z nim

-przywiązuje duże znaczenie do wiarygodności prowadzonej polityki i roli oczekiwań podmiotów gospodarczych

-unika decyzji dyskrecjonalnych

20.10.2009r- WYKŁAD 3

-Uwarunkowania, dziedziny i cele ogólne polityki gospodarczej-

Główne uwarunkowania polityki ekonomicznej:

Uwarunkowania:

1. Ustrojowo-systeowe - ustrój polityczno- społeczny; struktury państwowo-administracyjne i społeczne; rozwiązania instytucjonalno-systemowe w gospodarce

2. Zewnętrzne- międzynarodowa sytuacja polityczna, stosunki z sąsiadami; przynależność do międzynarodowych ugrupowań politycznych, militarnych, gospodarczych; międzynarodowa sytuacja gospodarcza; warunki wymiany (terms of trade)

3. Wewnętrzne- stan i struktura zasobów: przyrodniczych, majątkowych, ludzkich; zagospodarowanie przestrzenne kraju i regionów; wewnętrzna sytuacja polityczna; stosunki narodowościowe; stosunek społeczeństwa do władzy; układ sił politycznych w kraju

Główne dziedziny (podsystemy) polityki gospodarczej

Podsystemy polityki gospodarczej można wyodrębnić kierując się:

-kryterium przedmiotowym

-kryterium instrumentacji

Wg kryterium przedmiotowego można wyodrębnić:

Polityki sektorowe

1. Politykę przemysłową

2. Politykę rolną

3. Politykę żywnościową

4. Politykę handlową

5. Politykę komunikacyjną

6. Politykę komunalną itd.

Polityki społeczne:

1. Politykę oświatową

2. Politykę ochrony zdrowia

3. Politykę mieszkaniową

4. Politykę demograficzną

Polityka sterowania rozwojem infrastruktury

Wg kryterium instrumentacji można wyodrębnić następujące dziedziny polityki gospodarczej:

• Pieniężną (monetarną) - obejmuje m.in. politykę emisyjną i politykę kredytową

• Budżetową (skarbową/ finansową) - obejmuje m.in. politykę podatkową i politykę celną;

Inne:

-polityka inwestycyjna

-polityka zatrudnienia

-polityka cenowo-dochodowa

-polityka ubezpieczeń

-polityka naukowa i innowacyjna

Kombinacja polityk instrumentalnych i sektorowych pozwala realizować politykę rozwoju społeczno-gospodarczego, na którą składają się:

1. Polityka wzrostu- polega na dynamizowaniu społecznego procesu gospodarczego w skali długookresowej oraz łagodzeniu przebiegu cyklu koniunkturalnego

2. Polityka strukturalna- polega na przekształceniu układu relacji i proporcji występujących między poszczególnymi sektorami, działami i gałęziami gospodarki oraz rodzajami produkcji społecznej a jej całością przez preferowanie rozwoju wybranych sektorów i gałęzi.

3. Polityka regionalna- oddziaływanie państwa oraz występujących w jego imieniu władz centralnych i regionalnych na proces rozwoju oraz zagospodarowania przestrzennego regionu.

4. Polityka ekologiczna- wzrost znaczenia ze względu na narastające zagrożenia i zniszczenia środowiska (bariery rozwoju)

W nowoczesnych ujęciach polityka wzrostu, polityka strukturalna, polityka regionalna i polityka ekologiczna są ze sobą zintegrowane i stanowią części składowe ogólnej polityki rozwoju społeczno-gospodarczego.

Cele polityki gospodarczej:

-generalne- suwerenność narodowa; sprawiedliwość; postęp ekonomiczno-społeczny; prawa człowieka

-ustrojowo-systemowe i polityczne- umacnianie istniejącego ustroju społeczno-gospodarczego, zapewnienie jego ewolucji

-ekonomiczne- pomnażanie bogactw kraju; powiększanie dobrobytu;

-----------------------------------------

efektywne wykorzystanie zasobów; wzrost gospodarczy; przemiany strukturalne; wzrost przedsiębiorczości; równowaga gospodarcza; wzrost udziału w międzynarodowym podziale pracy

-społeczne- sprawiedliwy podział dochodu; gwarantowanie zatrudnienia (pełne ztrudnienie); wyrównane szanse awansu; dostęp do dóbr kulturalnych i oświaty; zapewnienie ochrony zdrowia; zabezpieczenie społeczne

-ekologiczne- ochrona środowiska naturalnego; rekultywacja

-obronno-militarne- powiększanie potencjału gałęzi o znaczeniu obronnym; zapewnienie niezbędnych rezerw mocy produkcyjnych i środków produkcji

27.10.2009r.- WYKŁAD 4

-Podstawowe cele polityki gospodarczej i zależności między nimi-

Głównym celem polityki gospodarczej jest zapewnianie zadowolenia społecznego.

Warunkami zadowolenia społecznego są:

• Wzrost gospodarczy

• Kontrolowana inflacja

• Ograniczony poziom bezrobocia

• Redystrybucja dochodów

Czy tworzenie warunków wzrostu gospodarczego nie jest sprzeczne z zachowaniem innych warunków zadowolenia społecznego- niskim poziomem bezrobocia, stabilnością cen, ( czyli kontrolowanym poziomem inflacji) oraz redystrybucją dochodów?

Podstawowe zależności

• Inflacja a bezrobocie

• Wzrost gospodarki a inflacja

• Wzrost gospodarki a bezrobocie

• Wzrost gospodarki a redystrybucja dochodów

• Redystrybucja dochodów a bezrobocie

• Redystrybucja dochodów a inflacja

Inflacja a bezrobocie

-1958-A.W. Philips zauważył ujemną korelację pomiędzy zmianami płac nominalnych a stopą bezrobocia występującą w Wielkiej Brytanii w latach 1861-1957

-Zależność ta jest znana, jako krzywa Philipsa

-Krzywa Philipsa dowodzi, że wyższej stopie inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia i odwrotnie. Sugeruje to, że możemy wybrać niższe bezrobocie za cenę wyższej inflacji lub odwrotnie.

-W latach 60-tych XX wieku wydawało się, że krzywa Philipsa oferuje rozwiązania problemu wyboru właściwej polityki makroekonomicznej,

-rządy miały po prostu zdecydować, jak wysoką inflację akceptują w zamian za niższe bezrobocie

-lata 70 XX wieku dowiodły, że zależność ta przestała odpowiadać faktom

-przyszły lata, kiedy stopa bezrobocia i inflacji jednocześnie przekraczały 10%

Przesuwanie się krzywej Philipsa

Stopa bezrobocia może się chwilowo zmniejszyć pod wpływem nieoczekiwanego wzrostu poziomu cen:

Wzrost cen na rynku przedsiębiorstwa zwiększają produkcję i zatrudnienie spada bezrobocie (złudzenie)

Po pewnym czasie zaczynają rosnąć płace przedsiębiorstwa ograniczają zatrudnienie bezrobocie wzrasta (rzeczywistość?)

Przesuwanie się krótkookresowej krzywej Philipsa

Wnioski:

1. Wymienność między inflacją a bezrobociem może istnieć tylko w krótkim okresie

2. W długim okresie wymienność nie istnieje: długookresowa krzywa Philipsa przyjmuje postać pionowej prostej, przecinającej oś odciętych w punkcie określającym naturalną stopę bezrobocia (rynek w stanie równowagi)

3. Jedynie przy stopie bezrobocia równej jej naturalnemu poziomowi (bezrobocie frykcyjne i strukturalne) możliwy jest stabilny poziom inflacji; wyższe lub niższe bezrobocie oznacza przyhamowanie lub przyspieszenie procesów inflacyjnych

4. Nie ma sposobu utrzymania bezrobocia na poziomie niższym od stopy naturalnej bez rozkręcenia spirali inflacji.

-Wzrost gospodarki a inflacja-

-Długookresowym źródłem wzrostu gospodarczego mogą być innowacje technologiczne i organizacyjne, co wymaga przedsięwzięć inwestycyjnych

-inflacja powoduje zmianę warunków zaciągania i spłacania kredytów inwestycyjnych

-spadek poziomu cen powoduje wzrost wydatków konsumpcyjnych (inwestycyjnych) i wzrost realnego bogactwa

Wpływ inflacji na procesy inwestycyjne i wzrost gospodarczy (z uwzględnieniem relacji z zagranicą)

Wzrost stopy inflacji

Wzrost cen dóbr

importowanych i paliw WZROST

GOSPODARCZY

Spadek wiarygodności państwa

Deprecjacja waluty krajowej

Wycofanie się zagranicznego kapitału

Poziom cen i dochodu narodowego są odwrotnie zależne

Wielkość zmiany realnego dochodu narodowego wywołana zmianą poziomu cen (nachylenie krzywej AD) zależy od kilku czynników:

• Od reakcji stóp procentowych na zmianę wielkości realnych zasobów pieniądza

• Od reakcji wydatków inwestycyjnych na zmianę stóp procentowych

• Od reakcji wydatków konsumpcyjnych na zmianę realnego bogactwa ludności

• Od reakcji transakcyjnego popytu na pieniądz na zmianę poziomu dochodu narodowego

Poziom cen i dochodu narodowego

Wzrost gospodarki a bezrobocie

• Bezrobocie i wzrost gospodarczy są skorelowane ujemnie

• Bezrobocie oznacza niewykorzystanie potencjalnych zasobów

• Wzrost gospodarczy o charakterze długookresowym może wynikać albo z większego zaangażowania czynników produkcji, albo ze zwiększenia ich produktywności

• Wysokiemu poziomowi bezrobocia towarzyszy wysoki poziom produktu, którego wytworzenia zaniechano

Wzrost gospodarki a bezrobocie

Prawo Okuna

Dla każdego procentu wzrostu rzeczywistej stopy bezrobocia powyżej naturalnej stopy bezrobocia (naturalna stopa bezrobocia- poziom bezrobocia występujący w gospodarce gdy rynek znajduje się w stanie równowagi. Naturalna stopa bezrobocia jest to suma bezrobocia frykcyjnego i strukturalnego)

Luka PNB (różnica pomiędzy potencjalnym, a rzeczywistym PNB) powiększa się o 2,5%.

Przykład:

-stopa bezrobocia 8%

-naturalna stopa bezrobocia 5%

-luka PNB 7,5% (3,0*2,5)

Ekonomiczne koszty okresów wysokiego bezrobocia (USA)

Okres	Przeciętna stopa bezrobocia (%)	Utracona produkcja W mld dol. (w cenach roku 1984)	Utracona produkcja W % przeciętnego rocznego PNB w danym okresie
Wielki kryzys (1930-39)	18,2	2100	340
Stagnacja lat pięćdziesiątych (1954-60)	5,2	40	2
Stagnacja lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych (1975-84)	7,8	1150	35

-Wzrost gospodarki, a redystrybucja dochodów-

Wpływ redystrybucji dochodów na wzrost gospodarczy budzi kontrowersje

• Z jednej strony zapewnienie dochodów i rozwinięty system socjalny zwiększa poczucie bezpieczeństwa i skłonność do inwestowania

• Z drugiej strony rozbudowany system redystrybucji dochodów wiąże się z ponoszeniem kosztów w postaci obciążeń podatkowych, co zmniejsza możliwość inwestowania

• Otrzymywanie zasiłków przez osoby żyjące w ubóstwie zniechęca do podejmowania pracy

Koncepcja mnożnika

Mnożnik dochodów (m) mówi nam, ile razy trzeba pomnożyć początkową zmianę autonomicznych globalnych wydatków (∆TPE), by ukazać ostateczną zwiększoną zmianę dochodu narodowego (∆Y)

∆Y=m*∆TPE

W przypadku obniżenia wydatków rządowych, poziom dochodu narodowego też obniży się mnożnikowo

Wzrost wydatków rządu wywołuje tendencję- przez pośrednie podwyższenie stopy procentowej- do częściowego lub całkowitego zniwelowania wpływu tego wzrostu przez obniżkę („wypchnięcie z rynku”) wydatków prywatnych, prowadząc do zmniejszenia lub zniweczenia skuteczności polityki fiskalnej.

3.11.2009r.- WYKŁAD 5

-Redystrybucja dochodów a bezrobocie-

Redystrybucja dochodów od osób o wysokich dochodach na rzecz osób o dochodach niskich Przesunięcie dochodów do grup wykazujących większą krańcową skłonność do konsumpcji zwiększenie ilości zagregowanego popytu poprawa koniunktury ograniczenie bezrobocia cyklicznego

Uwaga:

-możliwość wywołania skutków inflacyjnych;

-spadek poziomu bezrobocia jedynie o charakterze doraźnym

-wytworzenie grupy osób zakładających z góry życie z uzyskiwanych zasiłków (free-riders)

Koncentracja mnożnika zatrudnienia

Oparta na keynesowskiej idei wzmożonej aktywności państwa w walce z bezrobociem i wspierania z budżetu robót publicznych.

Wzrost zatrudnienia przy robotach publicznych powoduje „mnożenie się” zatrudnienia w całej gospodarce, gdyż wzrost funduszu płac i popytu konsumpcyjnego pociąga za sobą kolejne przyrosty zatrudnienia w gałęziach dóbr konsumpcyjnych

Działa podobnie jak mechanizm mnożnika inwestycyjnego- przez krańcową stopę konsumpcji

Bezrobocie dobrowolne a redystrybucja dochodów

Bezrobotni o charakterze dobrowolnym celowo nie szukają pracy, gdyż płatności transferowe mogą przekraczać niektóre wynagrodzenia za pracę. Czas wolny też ma swoją wartość

Płatności transferowe dla bezrobotnych dobrowolnie są obarczone wysokim kosztem społecznym w postaci nieefektywnej alokacji zasobów. Płatności te mogliby skonsumować inni członkowie społeczeństwa.

Dylemat: Jak bardzo wspierać bezrobotnych?

-Redystrybucja dochodów a inflacja-

• Każda zmiana stopy inflacji wywołuje skutki redystrybucyjne, które powodują niekorzystne zakłócenia procesów gospodarczych

• Skuteczność redystrybucji dochodów jest ograniczona w warunkach wysokiej inflacji (niedobory towarów- ucieczka od pieniądza)

• Stymulowanie aktywności gospodarczej poprzez wydatki budżetowe może wywołać lub wzmacniać tendencje inflacyjne; gdyż wydatki te z reguły prawie w całości przeznaczane na konsumpcję mają bardziej, niż wydatki sektora prywatnego, inflacyjny charakter.

• Stosowanie progresji podatkowej uznawane za uzasadnioną formę redystrybucji dochodów od bardziej zamożnych na rzecz uboższych w warunkach inflacji jest bezpośrednim źródłem nieuzasadnionego przesuwania dochodów z sektora prywatnego do sektora publicznego. Określa się to mianem taksflacji

• Nieodpowiedzialne generowanie inflacji przez wprowadzanie do obiegu zwiększonej masy pieniądza może stwarzać w społeczeństwie przekonanie, że powstające w takich warunkach nieuzasadnione dochody pieniężne ludzi, niezajmujące się działalnością wytwórczą, powinny być administracyjnie ograniczone. Efekt- szukanie rządów silnej ręki.

Podsumowanie

• Aktywna polityka makroekonomiczna, zakładająca oddziaływanie na tempo wzrostu gospodarczego, inflację, poziom bezrobocia i redystrybucję dochodów- zakładająca świadome tworzenie deficytu budżetowego- pozwala na uzyskanie jedynie powierzchniowych skutków i krótkookresowych korzyści

• Czy zatem warunki trwałego i długookresowego wzrostu gospodarczego jest tworzenie warunków sprawnego funkcjonowania mechanizmów samoregulacji?

-Narzędzia polityki gospodarczej stosowane przez zwolenników podejścia popytowego-

Keynesizm (głównie polityka fiskalna)	Neoklasycyzm (głównie polityka monetarna/pieniężna)
Podejście popytowe	Podejście podażowe
Za interwencjonizmem i ingerencją państwa w rynek	Za liberalizmem i wolnym rynkiem
„ślepa ręka rynku”	„państwo psuje rynek”

Podstawy teorii Keynesa

• Lata trzydzieste - „rewolucja keynesowska”;

• W 1936 roku J.M. Keynes wydaje prace pt. „Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza”

• Teoria Keynesa powstała, jako reakcja na wielki kryzys ekonomiczny lat 1929-1933

• W tym czasie większość państw odnotowała znaczny spadek realnego PKB i wzrost bezrobocia.

• Podważa prawo rynku Saya i odrzuca pogląd, że gospodarka sama zmierza do stanu równowagi i że równowaga między globalnym popytem i globalną podażą oznacza pełne wykorzystanie czynników wytwórczych;

• Równowaga może ustalić się przy niepełnym wykorzystaniu czynników wytwórczych, a bezrobocie ma charakter przymusowy.

• W stanie równowagi oszczędności i inwestycje muszą być sobie równe, tzn. oszczędności są w całości inwestowane:

C+S=C+I

C-konsumpcja

S-oszczędności

I-inwestycje

Warunkiem równowagi jest, więc I=S

• Jeżeli I>S, to efektywny popyt jest większy od podaży i w gospodarce powstaje stan ożywienia koniunkturalnego

• Jeżeli I<S, to w gospodarce zarysowują się objawy depresji.

• W gospodarce nie ma czynników automatycznie prowadzących się do ustalania się stanu równowagi

• Siły decydujące o rozmiarach oszczędności są całkowicie rozbieżne z siłami decydującymi o rozmiarach inwestycji

• Stały wzrost dochodu na 1 mieszkańca wywołuje zmniejszenie się psychologicznej skłonności do konsumpcji, co prowadzi do szybszego wzrostu oszczędności niż konsumpcji

• W rezultacie następuje stan stałej przewagi oszczędności nad inwestycjami, który prowadzi do długotrwałej depresji i bezrobocia, stając się przyczyną tendencji stagnacyjnych

Konsekwencje teorii Keynesa dla polityki gospodarczej

• Jeśli mechanizmy autoregulacji zawodzą, a działanie ich prowadzi nieuchronnie do:

- wahań cyklicznych,

- wzrostu bezrobocia,

- nierównowagi w bilansach płatniczych,

to jedynym lekarstwem na ten stan rzeczy jest interwencja państwa w gospodarkę;

• Interwencja państwa w życie gospodarcze jest w stanie przeciwdziałać wahaniom koniunkturalnym i zapewnić równowagę gospodarczą;

• Ingerencja państwa powinna obejmować ustalanie wielkości stóp %, kursów walutowych, wykorzystywanie polityki budżetowej, a zwłaszcza wydatków państwa, do pobudzania popytu i przeciwdziałaniu tendencjom recesyjnym;

• Stronnictwa chrześcijańsko-demokratyczne i socjaldemokratyczne w krajach europejskich poszerzyły zalecenia Keynesa o postulaty zwiększenia opieki społecznej, powszechnej ochrony zdrowia, zabezpieczenia na starość - nadawanie państwu funkcji opiekuńczych;

• Tezy Keynesa były z powodzeniem stosowane w praktyce gospodarczej do połowy lat 70-tych;

• Głównym kierunkiem działań poszczególnych rządów było zmniejszenie bezrobocia do minimum.

Sterowanie popytem globalnym

• Szkoła Keynesowska położyła nacisk na analizę agregatowo ujmowanego popytu globalnego;

• Zwiększanie popytu jest środkiem przyśpieszającym tempo wzrostu gospodarczego i likwidującym bezrobocie;

• Aby zapewnić stały rozwój gospodarczy, należy - poprzez prowadzenie odpowiedniej polityki gospodarczej - pobudzać wzrost globalnych wydatków;

• Ekonomia keynesowska otrzymała nazwę ekonomii popytu;

• Państwo dysponuje wiedzą oraz zdolnością do uzyskania efektu lepszego w porównaniu ze skutkami działania samoczynnego mechanizmu rynkowego;

• Stabilizacja polityka państwa pozwala przeciwdziałać zjawisku niestabilności sektora prywatnego;

• Sterowanie przez państwo globalnym popytem odbywa się głównie za pomocą środków polityki:

- fiskalno-budżetowej

- pieniężnej.

Polityka fiskalno-budżetowa, jako narzędzie regulacji popytu

• Polityka fiskalno-budżetowa wpływa bezpośrednio na wielkość łącznego popytu;

• Proponowane przez Keynesistów działania w ramach polityki fiskalno-budżetowej:

1. Zwiększenie progresji opodatkowania,

2. Preferencje dla działalności inwestycyjnej,

3. Manipulowanie wielkością globalnych wydatków rządowych:

- bezpośrednie zasilanie finansowe niektórych grup społecznych

- inwestycje publiczne.

Ad. A)

• Przy wysokich dochodach wzrost wydatków przeznaczonych na konsumpcję jest niewielki w stosunku do całkowitego wzrostu dochodów;

• Przy niskich dochodach krańcowa skłonność do konsumpcji jest wysoka;

• Keynesiści proponują zwiększenie progresji opodatkowania wysokich dochodów przy jednoczesnym wzroście świadczeń społecznych na rzecz grup najniżej uposażonych;

• W rezultacie, przy niezmienionym poziomie dochodu narodowego, powinno się osiągnąć pewne zwiększenie globalnej konsumpcji i pewne zmniejszenie rozmiarów globalnych oszczędności, co z kolei przyczyni się do wzrostu globalnego popytu i popytu inwestycyjnego, a w następstwie do zwiększenia rozmiarów produkcji i zatrudnienia.

Ad. B)

• Polega na obniżce stopy podatkowej od zysków przeznaczonych na inwestycje;

• Stwarza to bezpośrednie zachęty do wzrostu inwestycji.

Ad. C)

• Bezpośrednie zasilanie finansowe niektórych grup społecznych-zwiększenie wydatków w okresie recesji przyczynia się do zwiększania globalnego popytu,

• Inwestycje publiczne - znajdują zastosowanie wówczas, gdy inne środki polityki gospodarczej nie przynoszą oczekiwanych rezultatów;

Inwestycje finansowane przez państwo pozwalają na zwiększenie liczby miejsc pracy i wywierają efekt popytowy,

Inwestycje te nie powinny mieć charakteru produkcyjnego, gdyż zwiększałyby podaż,

Powinny polegać na rozbudowie infrastruktury (drogi, mosty, szpitale, itp.)

MNOŻNIK INWESTYCYJNY

-efekt pierwotny, pobudzenia popytu, spotęgowany zostanie dzięki mechanizmom mnożnikowym,

- dzięki mnożnikowi dochód narodowy wzrośnie o pewną wielokrotność wzrostu wydatków rządowych,

- rząd powinien, więc zmienić wielkość swoich wydatków jedynie o ułamek pożądanej zmiany dochodu narodowego,

- górną granicą mnożnika inwestycyjnego, który działa w warunkach niepełnego wykorzystania czynników wytwórczych, jest osiągnięcie stanu pełnego zatrudnienia,

- wielkość mnożnika zależy od krańcowej skłonności do konsumpcji.

Wzrost rozmiarów inwestycji wzrost dochodów otrzymywanych przez producentów środków produkcji część ich dochodu (zależna od krańcowej skłonności do konsumpcji) przeznaczona zostanie na zakup środków konsumpcji powstaje dodatkowy popyt na środki konsumpcji dalsze impulsy do wzrostu zatrudnienia i dochodów.

Zależność między przyrostem dochodu narodowego a uruchomieniem nowych inwestycji przedstawia wzór:

∆Y = K * ∆I

∆ Y - przyrost dochodu narodowego,

K - współczynnik mnożnika inwestycyjnego,

∆ I - przyrost inwestycji.

K=∆Y/∆I

W miejsce ∆I wstawiamy wyrażenie ∆Y-∆C

K=

Dzieląc licznik i mianownik, przez ∆Y otrzymamy keynesowski wzór mnożnika inwestycyjnego

Zmiana	Faza 1	Faza 2	Faza 3	Faza 4	Faza 5	…
I	1	0	0	0	0	…
Y	0	1	0,7	(0,7)^2	(0,7)^3	…
C	0	0,7	(0,7)^2	(0,7)^3	(0,7)^4	…

Faza 1 - przyrost wydatków na inwestycje o jednostkę,

Faza 2 - wzrost dochodu i popytu inwestycyjnego o jednostkę, przedsiębiorstwa reagują na przyrost popytu wzrostem produkcji o jednostkę; konsumpcja wzrasta o 0,7

Faza 3 - przedsiębiorstwa zwiększają produkcję o 0,7 aby zaspokoić zwiększony popyt konsumpcyjny, z kolei popyt konsumpcyjny wzrasta o 0,49 itd.

Mnożnik=1+0,7+(0,7)²+(0,7)³+(0,7)⁴+…

Mnożnik=

10.11.2009r.- WYKŁAD 6

_-Aktywna polityka pieniężna, jako narzędzie regulacji popytu-

• Keynesiści zaproponowali w okresie dekoniunktury podjęcie przez państwo działań na rzecz zwiększenia zasobów pieniądza w społeczeństwie

• Zwiększenie ilości pieniądza w obiegu zmniejszyły skłonność do przechowywania go w formy płynnej, w rezultacie, przyczyniając się do obniżenia stopy procentowej, gdyż wysokość stopy procentowej wyznaczana jest przez ilość pieniądz w połączeniu z preferencją płynności

• Niższa stopa procentowa z kolei powinna pozytywnie oddziaływać na zwiększenie rozmiarów inwestycji.

• Prowadzenie ekspansywnej polityki budżetowej bez równoczesnego dostosowania kierunku polityki pieniężnej prowadzi w rezultacie do recesji

• Zmiana podaży pieniądza wpływa na poziom cen, ale również na wielkości realne, takie jak: poziom produkcji i zatrudnienie

• Dlatego polityka pieniężna nie może być podporządkowana wyłącznie stabilizacji pieniądza, ponieważ może to prowadzić do ograniczenia inwestycji, a poprzez to do ograniczenia produkcji i zatrudnienia.

Polityka dochodowa

• Polityka dochodowa jest narzędziem uzupełniającym politykę fiskalno-budżetową i pieniężną

• Jej zastosowanie uznano za konieczne w celu rozwiązania dylematu stałych cen i pełnego zatrudnienia, ponieważ:

-główną przyczyną inflacji pełzającej jest dążenie sprzedawców dóbr i siły roboczej do poprawienia własnej pozycji poprzez windowanie cen.

• Receptą na wyhamowanie zjawisk inflacyjnych jest według noekeysenistów odpowiednia polityka dochodów, ponieważ za pomocą samej polityki fiskalno-budżetowej i polityki pieniężnej można osiągnąć stabilizację cen jedynie przy wzroście bezrobocia i niewykorzystaniu mocy wytwórczych

• Polityka cen i dochodów zmniejsza oczekiwania inflacyjne, a tym samym oddziaływuje na stopę procentową, porozumienie płacowe i inne decyzje gospodarcze

• Płace stanowią w gospodarce rynkowej najistotniejszy element kosztów i dlatego jedna z głównych metod przeciwdziałania inflacji staje się polityka dochodowa.

Polityka dochodowa przybiera różne formy:

• Dobrowolna- zachęcanie przez rząd do niepodnoszenia cen i płac powyżej pewnego poziomu poprzez formułowanie wytycznych w sprawie dopuszczalnego wzrostu cen i płac

• Ustawowa- ustawowe zamrożenie płac i cen, co jednak pociąga za sobą wysokie koszty kontroli administracyjnej.

Powstała też koncepcja oparcia polityki cenowo-dochodowej na systemie podatkowym, której idea sprowadzała się do ustalenia pewnej dopuszczalnej normy wzrostu płac, po której przekroczeniu byłby nakładany większy podatek na pracodawcę.

Polityka handlu zagranicznego

• Pobudzanie popytu globalnego ma istotny wpływ na sytuację w handlu zagranicznym

• Zakłócenia równowagi bilansu płatniczego pojawiają się zazwyczaj w wyniku stymulowania popytu wewnętrznego

• Realizacja polityki ekspansji popytu może zaowocować zwiększonym importem, który doprowadzi do deficytu bilansu obrotów bieżących

• Dodatkowym zjawiskiem może być zmiana struktury aktywów pieniężnych ludności na korzyść walut obcych w skutek spadku poziomu stóp procentowych

• Z punktu widzenia bilansu handlowego należy uzupełnić keynesowski program polityki gospodarczej o instrumenty podażowe, które sprzyjałyby ekspansji eksportowej i neutralizowały wzrost importu.

Politykę handlu zagranicznego można realizować przez:

• Wspieranie działalności badawczo-rozwojowej

• Subsydia lub ulgi podatkowe dla eksporterów w celu wzmacniania międzynarodowej konkurencyjności danego kraju.

Problem zmiany struktury portfela aktywów pieniężnych na korzyść walut obcych można rozwiązać np.:

• Przez podatek wyrównawczy od różnicy stóp oprocentowania, który nakładany jest na dochody z procentów uzyskiwanych od aktywów zagranicznych, jeśli stopy tam obowiązujące są wyższe niż w kraju, lub

• Niewielki podatek obrotowy od wszelkich transakcji kupna-sprzedaży walut obcych (ograniczenie transakcji spekulacyjnych) (podatek Tobina - Tobin tax).

Podsumowanie

Główne cechy ujęcia, keynesistowskiego:

• Produkcja określana jest przez globalny popyt, czynniki podażowe odgrywają niewielką rolę,

• Może wystąpić efekt mnożnikowy będący łącznikiem między autonomicznymi zmianami w popycie a zmianami w produkcji,

• Zmiany w ilości pieniądza w obiegu oddziałują na kształtowanie się wielkości rolnych (wolumenu produkcji i /lub zatrudnienia);

• Bezrobocie ma w zdecydowanej mierze charakter przymusowy, wynikający z niedostatecznego popytu,

• Istnieje szerokie pole dla aktywnej polityki fiskalnej i monetarnej państwa.

Kwestią sporną jest, które elementy teorii Keynesa są nieaktualne, a które zostały negatywnie zweryfikowane przez praktykę gospodarczą.

17.11.2009r- WYKŁAD 7

Narzędzia polityki gospodarczej proponowane przez neoklasyków

Neoklasycyzm

Nurty neoklasyczne (nawiązują to teorii klasycznych, w szczególności do prac A. Smitha) mówią, że:

• Niezakłócony mechanizm rynkowy skłania jego uczestników do podejmowania optymalnych decyzji w skali makrogospodarczej,

• Indywidualne decyzje uczestników rynku są obiektywnie najbardziej efektywne i każda próba interwencji w ten mechanizm (szczególnie ze strony instytucji publicznych) powoduje szkody dla całego systemu gospodarczego,

• Im większy zakres integracji, tym większe szkody w gospodarce narodowej,

• Wydatki państwa powinny być skierowane przede wszystkim na bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne kraju, wymiar sprawiedliwości, urządzenia użyteczności publicznej(kanały, mosty, itp.) oraz na cele reprezentacyjne (utrzymanie majestatu władzy),

• Kładzie nacisk na przeciwdziałanie i usuwanie interwencji instytucji publicznych a także likwidację jej negatywnych skutków.

Do głównych kierunków polityki gospodarczej nawiązujących do teorii klasycznych zalicza się:

• Monetaryzm,

• Nową ekonomię klasyczną (szkołę racjonalnych oczekiwań),

• Nową szkołę austriacką,

• Ekonomiczną teorię polityki (teorię wyboru publicznego),

• Ekonomię strony podażowej (ekonomię podaży).

MONETARYZM

Przedstawiciele: M. Friedman, A. Metzler

Dwie cechy gospodarki mają wpływ na kształtowanie polityki gospodarczej:

• Gospodarka jest stabilna w długim okresie, (jeśli nie zakłóca się mechanizmu rynkowego),

• W polityce gospodarczej decydującą rolę odgrywa polityka pieniężna (równowaga pieniężna; zrównoważona, bezinflacyjna podaż pieniądza)

Monetaryści wyróżniają cztery sfery aktywności rządu, które można pogodzić z systemem wolnego rynku i które są niezbędne dla poprawnego funkcjonowania państwa:

• Ochrona jednostek przed przemocą z zewnątrz,

• Ochrona jednostek przed zagrożeniami ze strony innych współobywateli,

• Ochrona i umacnianie wolnego społeczeństwa,

• Opieka nad tymi członkami społeczeństwa, których nie można uznać za jednostki „odpowiedzialne”.

1. Polityka popytowa jest nieskuteczna ze względu na oczekiwania podmiotów gospodarujących,

2. Zjawisko „iluzji pieniądza” (traktowania zmian nominalnych wielkości pieniądza, jako zmiany realne) występuje jedynie w krótkim okresie,

3. W dłuższym okresie następuje stabilizacja gospodarki na wyższym poziomie cenowym,

4. Zatem w dłuższym okresie polityka nadmiernej kreacji popytu osiąga wyłącznie jeden wyraźny skutek: wzrost cen, a w konsekwencji zakłócenia równowagi i niezrównoważenie rynku pracy (bezrobocie).

5. inflacja jest zjawiskiem pieniężnym,

6. walka z nierównowagą, przejawiającą się w postaci inflacji jest głównym zadaniem polityki

Monetarystom zawdzięczamy RÓWNANIE OBIEGU PIENIĄDZA:

MV= PQ PQ=Y(PNB)

M - ilość pieniądza

V - prędkość obiegu pieniądza

P - poziom cen

Q - poziom produkcji krajowej

Y - poziom dochodu narodowego (realnyPKB)

V - prędkość obiegu pieniądza - jest to wskaźnik, który mówi nam, ile razy średnio rzecz biorąc pieniądz był wykorzystywany w wymianie w określonym odcinku czasu; V jest w krótkim okresie względnie stała.

• Zwiększenie zasobów pieniądza M musi wywołać wzrost P lub Q. Jeśli gospodarka znajduje się w stanie pełnego zatrudnienia, wytwarza wówczas wszelkie możliwe dobra i usługi Q - wzrost Q jest, więc niemożliwy. Wzrost M musi, więc wywołać wzrost P - czyli wzrost poziomu cen.

• Q rośnie w wyniku wzrostu produktywności, jeżeli M i V bez zmian, musi spadać P, (aby ceny nie spadały, gdy rośnie Q, musi rosnąć M i/lub V)

w okresach wzrostu produkcji, wzrost zasobów pieniądza prowadzi do stabilności cen.

- Monetaryści odrzucają wykorzystywanie manipulacji stopą % w celu regulowania podaży i popytu na pieniądz,

- wolny rynek powinien ustalać wszystkie ceny - także cenę na pieniądz, którą jest stopa procentowa,

- sztuczne regulowanie ceny kredytu poprzez manipulowanie stopą procentową daje dokładnie odwrotne efekty od zakładanych,

Sztuczne obniżenie stóp procentowych wzrost inflacji nieefektywna alokacja zasobów podwyższenie stóp procentowych

Podsumowanie:

• Monetaryści postulowali skorelowanie podaży pieniądza ze wzrostem dochodu narodowego, pozostawiając gospodarkę pod wpływem wolnej gry rynkowej,

• Nadmierne rozmiary instytucji publicznych destabilizują gospodarkę, wskazane jest obniżenie podatków w celu zapewnienia takiej sumy wpływów, która pozwoli na zapewnienie klasycznych, społeczno - ustrojowych funkcji państwa.

NOWA EKONOMIA KLASYCZNA

Przedstawiciele: R. Lucas, G.S. Becker

• Radykalna odmiana monetaryzmu nazywana „monetaryzmem typu 2”

• Ludzie formułują swoje oczekiwania (przewidywania), co do przebiegu procesów gospodarczych, opierając się na całej dostępnej im wiedzy, nie popełniając przy tym systematycznych błędów,

• Stosowanie środków polityki gospodarczej zarówno w długim jak i w krótkim okresie jest jałowe, ponieważ podmioty gospodarujące są w stanie przewidzieć ich skutki i odpowiednio zmodyfikować swoje działania w celu minimalizacji strat z tytułu stosowania tychże środków,

• Formy aktywnej polityki stabilizacyjnej są nieskuteczne z dwóch powodów
  - podmioty podejmują decyzje wyłącznie na podstawie zmiany wielkości realnych (zjawisko iluzji pieniądza nie występuje),

- przy formułowaniu oczekiwań dotyczących przyszłych procesów gospodarczych nie popełnia się systematycznych błędów (ludzie uczą się na własnych błędach).

• Rząd nie może, więc wywołać ani ożywienia gospodarczego ani spadku aktywności gospodarczej,

• Stosowanie zestawu narzędzi polityki gospodarczej nie ma większego znaczenia, jedynie zwiększa wahania produkcji, a nie jej naturalny poziom,

• System kursu walutowego także nie odgrywa większej roli, ponieważ ludzie dostosowują swoje reakcje do sytuacji niezależnie, czy cena danej waluty jest określona w sposób sztywny czy płynny,

• Instytucje państwa powinny w sferze gospodarczej kłaść nacisk na utrzymanie stabilności cen oraz stymulowanie podażowej strony gospodarki.

NOWA SZKOŁA AUTRIACKA

Przedstawiciel: F. von Hayek

Procesy gospodarcze charakteryzują się dużą niepewnością i stałymi zakłóceniami równowagi.

• Informacja jest rozproszona wśród bardzo dużej liczby Lidzi,

• Najlepszą instytucją koordynującą działania podmiotów gospodarujących jest rynek,

• Rynek umożliwia pozyskiwanie informacji i ich weryfikację głównie poprzez mechanizm cenowy,

• Do podjęcia poprawnej decyzji jednostki potrzebują mniejszego zakresu wiedzy, niż teoretycznie musiałyby posiadać bez wykorzystania instytucji rynku,

• Instytucje państwowe nigdy nie będą w stanie zastąpić rynku jako mechanizmu alokacji, ponieważ będą miały zbyt mało informacji,

• Polityka gospodarcza rządu powinna być przede wszystkim skierowana na respektowanie i ochronę mechanizmu wolnego rynku,

• Zwalczanie bezrobocia i inflacji uzależnione jest nie tylko od ograniczania i stabilizowania tempa podaży pieniądza, ale także od skutecznego hamowania ekspansji i roli związków zawodowych,

• Działalność związków zawodowych jest poważnym czynnikiem zwiększającym poziom inflacji, recesji oraz największą przeszkodą w podniesieniu poziomu życia pracowników najemnych.

EKONOMICZNA TEORIA POLITYKI (teoria wyboru publicznego)

Przedstawiciele: D. Black, A. Downs, M. Olson

• Zwana public choice (wybór społeczny)

• Dotyczy ekonomicznych analiz nierynkowych procesów decyzyjnych,

• Za pomocą metod oraz instrumentów ekonomicznych opisuje zjawiska polityczne.

Trzy główne założenia metodologiczne:

1. Założenia behawioralne - metodologiczny indywidualizm i założenie o racjonalności jednostek,

2. Założenie o opisywaniu zjawisk politycznych za pomocą narzędzi opisujących rynek - głosujący angażują się w wymianę, ujawniają swoje funkcje popytu w głosowaniu, partie polityczne konkurują programami,

3. Założenie podobieństwa charakteru problemów badawczych do tych, które rozwiązuje tradycyjna teoria cen - np. problemy uwarunkowań i charakteru równowagi.

Hipoteza Lewiatana:

Instytucje państwowe stale rozrastają się w skutek wady procesów wyborczych i szczególnych zachowań polityków oraz biurokratów, a ograniczając wolności obywatelskie stając się „Lewiatanem”

• Główną przyczyną stałego rozrostu sektora publicznego jest nadmierna eksploatacja budżetu,

• Rozrost budżetu jest z kolei spowodowany procedurą demokratyczną,

• Interesy mniejszości są ignorowane, natomiast koszty decyzji większości muszą ponosić wszyscy - także mniejszość,

• „dyktatura większości”

Instytucje państwowe rozrastają się także dzięki „iluzji podatkowej” - zjawisko występuje szczególnie w przypadku podatków pośrednich (np. VAT,)

• Biurokraci pragną maksymalizować swoje korzyści, (co jest normalne i racjonalne) i dążą do maksymalizacji skali działania instytucji, w której pracują - podobnie zachowują się politycy,

• Aktywna polityka gospodarcza zamiast stabilizować gospodarkę, świadomie ją destabilizuje, aby najlepszy stan przypadł na okres kampanii wyborczej.

Demokracja jest politycznym rynkiem:

- partie polityczne zachowują się jak producenci (programów politycznych),

- wyborcy zachowują się jak konsumenci - oddając głos na partię, po której spodziewają się największych korzyści dla siebie.

Działalność grup interesów i koalicji komplikuje stosunki społeczne i wzmacnia znaczenie rządu oraz innych instytucji publicznych, pojawia się coraz większa liczba regulacji, przywilejów, zwolnień podatkowych, itp.

Instytucje publiczne nie powinny być oceniane według innych kryteriów niż instytucje prywatne - mogą interweniować gospodarczo tylko wtedy, kiedy mechanizm rynkowy stanowi droższe rozwiązanie.

24.11.2009r.- WYKŁAD 8

Ekonomia strony podażowej (ekonomia podaży)

• Silnie nawiązują do klasycznej teorii ekonomii

• Zakłócenia stabilności gospodarczej wynikają ze złej polityki gospodarczej instytucji państwowych, głównie rządu

• Aby gospodarka rozwijała się stabilnie należy usunąć z niej „balast państwa” a wtedy jak „sprężyna” rozkurczy się i osiągnie swój naturalny stan.

• Relacje gospodarowania mają bezpośredni wpływ na relacje cen (kosztów). Każdy podatek powoduje efekt akcyzowy, czyli podwyższa cenę danego produktu w stosunku do innych

• W konsekwencji obciążeń podatkowych, następuje obniżenie poziomu aktywności gospodarczej, straty w produkcji i zmniejszenie zatrudnienia

• Spadek podaży środków produkcji poprzez wzrost opodatkowania i spadek popytu na te środki zilustrowano za pomocą tzw. Klina podatkowego (tax wedge).

Klin podatkowy

Klin podatkowy

• Klin podatkowy ma tym większy obszar, im wyższe są obciążania podatkowe

• Wzrost klina oznacza wzrost kosztów użytkowania czynnika produkcji spadek popytu na ten czynnik

• Zmniejszenie cen otrzymywanych przez dostawcę spadek podaży

• Każdy wzrost klina (wzrost opodatkowania) powoduje spadek produkcji, spadek inwestycji i spadek zatrudnienia

Ekonomia strony podażowej (ekonomia podaży)

A.Laffer sformułował 4 uwagi odnośnie do polityki podatkowej:

• Zmiany stawek opodatkowania oddziałują bezpośrednio na produkcję: niższym stawkom odpowiada wyższa produkcja

• Zmiany stawek opodatkowania oddziałują bezpośrednio na zatrudnienie obydwu czynników produkcji ( praca i kapitał): niższe stawki dla któregokolwiek z czynników zwiększa zatrudnienie obydwu

• Układ stawek opodatkowania utrzymujący wpływy rządu na stałym poziomie oddziałuje na produkcję: to, w jaki sposób podatki są zbierane, jest równie ważne, jak ich wysokość

• Zmniejszenie stawek opodatkowania doprowadzi do mniejszego spadku wpływów z podatku, niżby to wynikało z pomnożenia początkowej bazy opodatkowania przez zmianę stawki, zmniejszenie stawek zredukuje także pośrednie koszty opodatkowania.

A.Laffer sformułował tzw. Krzywą Laferra- zależność między stopą opodatkowania a wielkością wpływów podatkowych;

Opodatkowanie ma dwoisty charakter: wywołuje efekt arytmetyczny (wyższe podatki wyższe wpływy) oraz ekonomiczny (wyższe podatki niższa produkcja niższe wpływy)

Krzywa Laffera

Krzywa Laffera

• Instytucje publiczne nigdy nie spożytkują środków finansowych tak efektywnie jak podmioty prywatne

• Nie jest wskazane maksymalizowanie wpływów podatkowych na poziomie T, D

• Zmniejszenie stopy opodatkowania z T do T₁ spowoduje pozostawienie różnicy dochodu D-D₁ w rękach podmiotów prywatnych

• Przez lepsze wykorzystanie tego dochodu spowodują one wzrost produkcji, a zatem i wzrost wpływów podatkowych w przyszłym okresie.

PODSUMOWANIE

Kierunki neoklasyczne:

• Kładą nacisk na ograniczenie realnej, jak i regulacyjnej roli państwa w gospodarce

• Pomnożenie bogactw zamiast dzielenie biedy

• Skłaniają się ku restytucji i ochronie instytucji wolnego rynku, jako najlepszej i sprawdzonej metodzie zapewniającej stabilny wzrost gospodarczy

Polityka pieniężna

Miejsce polityki pieniężnej w polityce finansowej państwa

Polityka gospodarcza państwa

Polityka finansowa państwa

Polityka pieniężna- działalność banku centralnego prowadzona w imieniu państwa, a polegająca na wyborze pieniężnych celów makroekonomicznych i ich realizacji przez regulowanie podaży pieniądza i popytu na pieniądz, za pomocą wykorzystania wybranych instrumentów ekonomicznych i administracyjnych.

Istota polityki pieniężnej

• Polityka pieniężna polega na użyciu podaży pieniądza, jako instrumentu realizacji ogólnych celów polityki gospodarczej

• Instytucją publiczną, za pośrednictwem, której państwo prowadzi politykę pieniężną, jest bank centralny.

Rodzaje polityki pieniężnej- ze względu na różne kryteria:

Horyzont czasowy:

• Polityka krótkookresowa- realizacja zadań bieżących, konieczność elastycznych dostosowań do zmieniających się warunków ekonomicznych kraju, w trakcie przebiegu cyklu koniunkturalnego

• Polityka średniookresowa- skoncentrowana na realizacji wzrostu gospodarczego i neutralizowaniu odchyleń od wyznaczonej ścieżki wzrostu

• Polityka wieloletnia (strategiczna) - określa drogę dochodzenia do stabilizacji siły nabywczej pieniądza

Charakter oddziaływania na gospodarkę:

• Polityka restrykcyjna- ograniczająca, preferuje metody i środki administracyjne regulacji obiegu pieniądza

• Polityka ekspansywna- wspomagająca aktywność gospodarczą, liberalizująca istniejące ograniczenia administracyjne

• Polityka neutralna-, gdy pieniądz spełnia jedynie rolę ewidencyjną, obrachunkową, pasywną, pozostawiając rynkowi swobodę działania

Koszt pieniądza w gospodarce:

• Polityka taniego pieniądza- mająca stymulować system gospodarki

• Polityka drogiego pieniądza- mająca za zadanie hamowanie nadmiernego ożywienia gospodarczego

Cele polityki pieniężnej:

• Jako główny cel polityki pieniężnej przyjmuje się zapewnienie stabilności cen

• Ponieważ bank centralny nie może bezpośrednio kierować poziomem inflacji, wyznacza sobie odpowiednie cele pośrednie i bieżące (operacyjne)

Hierarchia celów polityki pieniężnej

Instrumenty	Cele operacyjne	Cele pośrednie	Cele finalne
Służą do osiągania celów finalnych polityki pieniężnej banku centralnego za pośrednictwem celów operacyjnych i pośrednich	Wielkości poddające się dość dokładniej kontroli za pomocą instrumentów	Wielkości poddające się kontroli tylko w pewnym stopniu, związane ściśle z celami finalnymi	Wielkości niepoddające się kontroli za pomocą instrumentów w gestii banku centralnego
Przykłady
Operacje otwartego rynku. Stopa (re) dyskontowa	Stopy procentowe O/N. Wolne rezerwy banków	Podaż pieniądza (dowolnego agregatu). Kurs walutowy	Stabilność cen (BCI). Określony poziom PKB

Cele operacyjne

Cele operacyjne polityki pieniężnej to wielkości poddające się bezpośredniej kontroli w układzie dziennym, mające związek z celami pośrednimi tej polityki.

W praktyce banki centralne wykorzystują 2 rodzaje celów operacyjnych. Są to:

• Kontrola krótkoterminowych stóp procentowych- jednostkowych O/N do trzymiesięcznych

• Kontrola wąskiego agregatu pieniężnego- wolne rezerwy banków komercyjnych lub agregat MO.

Cele pośrednie

Najczęściej wykazywanymi celami pośrednimi polityki pieniężnej są:

• Kontrola stóp procentowych- stosunkowo rzadko stosowany, zwolennikami wykorzystania są keynesiści

• Kontrola agregatów pieniężnych- teoretyczną podstawą dla stosowania jest ilościowa teoria pieniądza

• Kontrola kursu walutowego- polega na związaniu ceny waluty krajowej z waluta dużego kraju lub grupy krajów o stabilnej gospodarce i niskiej inflacji.

Cele te są wobec siebie alternatywne.

Cel finalny

• Celem finalnym polityki pieniężnej banku centralnego prawie zawsze jest niska stopa inflacji i stabilizacja cen. Czasami banki centralne zobowiązane są do jednoczesnego osiągania innych celów gospodarczych

• Niska inflacja oznacza zazwyczaj roczny wzrost poziomu cen w granicach 0-4%

BCI- bezpośredni cel finalny

Od początku lat 90-tych kraje przechodzą od klasycznej strategii celu finalnego (cel finalny osiągany za pomocą jednego z celów pośrednich polityki pieniężnej np. stopę procentową lub agregat pieniężny) do bezpośredniej strategii inflacyjnej;

• BCI został sformułowany przez RPP w 1999roku

• BC realizując BCI oddziałowuje jednocześnie na wiele czynników kształtujących poziom cen i wykorzystuje wiele instrumentów polityki pieniężnej równocześnie

• BCI uniemożliwia jednak włączenie się BC do polityki antycyklicznej i walki z bezrobociem

8.12.2009r.- WYKŁAD 9

Pieniądz, baza monetarna, podaż

Pieniądz- wszystko, co jest powszechnie akceptowane, jako środek regulowania zobowiązań.

Spełnia 3 funkcje

• Miernik wartości

• Środka wymiany i środka płatniczego

• Środek przechowywania (tezauryzacji) wartości

Obecnie w krajach o gospodarce rynkowej pieniądz występuje w następujących formach:

1.Gotówkowej

• Bilety banku centralnego

• Bilon metalowy

2.Bezgotówkowej

• Depozyty na rachunkach w banku centralnym

• Depozyty na rachunkach w innych bankach

Baza monetarna lub inaczej zasób pieniądza wielkiej mocy - to łączna ilość banknotów i bilonu znajdującego się w obiegu pozabankowy i będących w posiadaniu systemu bankowego.

Mnożnik kreacji pieniądza- obrazuje wielkość zmiany zasobu pieniądza wywołanej zmianą bazy monetarnej o jednostkę.

Podaż pieniądza M₁= mnożnik kreacji pieniądza * baza monetarna

Agregaty pieniężne

Wybrane elementy systemu bankowego

• Banki komercyjne- pośrednicy finansowi, którym państwo udzieliło licencji na działalność polegającą na udzielaniu kredytów i przyjmowania depozytów, włączając w to wkłady, w których ciężar mogą być wstawiane czeki

• Pośrednik finansowy- instytucja finansowa, która stanowi ogniwo ułatwiające kontakty pomiędzy kredytodawcami i kredytobiorcami. Pośrednik finansowy gromadzi fundusze oszczędzających lub udzielających pożyczki, aby udzielić pożyczek zaciągającym pożyczki przy oprocentowaniu ich stopą, która generalnie pokrywa, co najmniej koszty operacji (wraz z normalnym zyskiem)

Głównym realizatorem polityki pieniężnej jest na ogół BC. Wpływ rządu na BC, a zatem stopień oddziaływań na realizację polityki pieniężnej, jest różny w różnych krajach.

BC spełnia trzy podstawowe funkcje:

1. Emituje pieniądz gotówkowy

2. Jest bankiem banków

3. Jest bankiem państwa

Instytucje polityki pieniężnej- Rada Polityki Pieniężnej

W skład RPP wchodzi 10 członków, w tym: przewodniczący, który jest prezesem NBP, po 3 osoby powołane na 6 lat przez Prezydenta, Sejm i Senat RP

Uchwały RPP realizowane są przez Zarząd NBP

Instytucje polityki pieniężnej- Rada Polityki Pieniężnej

Podstawowe zadania RPP:

• Ustalenie wysokości stóp %-owych NBP

• Ustalenie zasad i stopy rezerwy obowiązkowej banków komercyjnych

• Określenie górnych granic zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych

• Zatwierdzenie planu finansowego NBP oraz sprawozdania z jego działalności

• Przyjmowanie rocznych sprawozdań finansowych NBP

• Ustalenie zasad operacji otwartego rynku

Instrumenty polityki pieniężnej

To narzędzia (środki) za pomocą, których władze monetarne dokonują zmian w podaży pieniądza.

Rezerwa obowiązkowa

Jest to określona część aktywów (kredyty) lub pasywów (depozyty) banku komercyjnego, którą bank jest zobowiązany utrzymywać na rachunku w banku centralnym lub w postaci innych, ściśle określonych aktywów, jak gotówka w kasie czy pewne rodzaje papierów wartościowych.

Podział instrumentów polityki pieniężnej ze względu na pozycję przyjmowaną przez BC w stosunku do banków komercyjnych

1. Środki oddziaływania administracyjnego

• Pułapy kredytowe (limity, plafony)

• Rezerwa obowiązkowa

• Inne: ograniczenia obrotu z zagranica przez banki komercyjne i kontrola dewizowa, obligatoryjny zakup przez banki papierów wartościowych, przepisy regulujące stopę procentową, ograniczenia obszaru i zakresu działania instytucji finansowych

Środki oddziaływania rynkowego

• Operacje otwartego rynku

• Operacje kredytowo-depozytowe

Ze względu na typ instrumentów:

1. Instrumenty kontroli ilościowej

• Stopy procentowe stosowane przez BC

• System rezerw obowiązkowych

• Operacje otwartego rynku

• Pułapy kredytowe

2. Instrumenty kontroli jakościowej

• Maksymalne terminy płatności kredytów

• Dodatkowe gwarancje, co do rodzaju i wysokości kredytu

• Określenie celów, na jakie mogą być udzielone kredyty

• Ustalenie procentowe stosunku poszczególnych pożyczek do kapitału banku itd.

Funkcje rezerwy obowiązkowej

Rezerwa obowiązkowa

• Ma na celu zapewnienie wypłacalności banków komercyjnych- element ten nie jest już obecnie najistotniejszy

• Ważniejsze jest znaczenie dla kształtowania ilości pieniądza w obiegu

Wskaźnik rezerw obowiązkowych nie jest instrumentem szybkiego działania, nie modyfikuje płynności finansowej z dnia na dzień

• Powinien być stosowany do kształtowania długookresowej płynności systemu bankowego

• Jest stosunkowo mało elastyczny

• Powinien być stosowany, jako uzupełniające narzędzie polityki pieniężnej

Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku (OOR) są to transakcje o charakterze rynkowym dokonywane przez BC z bankami komercyjnymi z wykorzystaniem papierów wartościowych.

Cele operacji otwartego rynku

• Wpływanie na płynność systemu bankowego oraz jego zdolność do kreacji pieniądza

• Pośrednie lub bezpośrednie wpływanie na poziom stóp %-owych

• Zwiększanie efektywności działania rynku pieniężnego, w tym głównie wtórnego rynku skarbowych papierów wartościowych

Instrumenty będące przedmiotem transakcji na otwartym rynku to:

Papiery wartościowe
Emitent	Rząd	BC
Przykład	Bony, obligacje skarbowe	Bony pieniężne

15.12.2009r.- WYKŁAD 10

Klasyczny podział operacji otwartego rynku

Zakup przez BC od banków komercyjnych papierów wartościowych pod warunkiem ich odsprzedaży w określonym terminie i po określonej cenie	Sprzedaż przez BC BK papierów wartościowych pod warunkiem ich odkupu w określonym terminie i po określonej cenie
Ang. Repo	Ang. Reverse Repo
Odpowiednik krótkoterminowych kredytów udzielanych przez BC bankom komercyjnym	Odpowiednik krótkoterminowych oprocentowanych lokat przyjmowanych przez BC od BC
Czasowe zwiększenie płynnych rezerw banków komercyjnych	Czasowe zmniejszenie płynnych rezerw BK
Zakup papierów wartościowych przez BC od BK		Sprzedaż papierów wartościowych przez BC bankom komercyjnym ( w tym emisja papierów wartościowych przez BC)
Ang. Outright purchase		Ang. Outright sale
Służą zazwyczaj, jako instrument sygnalizujący rynkowi kierunek zmian polityki pieniężnej
Trwała zmiana struktury portfela aktywów BK i BC

Operacje warunkowe:

• Krótkoterminowe- termin ich zapadalności wynosi od 1-14 dni

• Długoterminowe- stosując je BC wpływa na stopy %-owe transakcji o dłuższym terminie płatności

Wg klasyfikacji opartej na oddziaływaniu na płynność systemu bankowego, operacje otwartego rynku dzielimy na:

1. Operacje absorbujące (zmniejszające płynność)

-Reverse repo- warunkowa sprzedaż

-Outright sale- bezwarunkowa sprzedaż

-Emisja papierów wartościowych

2. Operacje zasilające (zwiększające płynność)

-Repo- warunkowy zakup

-Outright purchase- bezwarunkowy zakup

Transakcje kredytowe

-obejmują wykorzystywane przez BC kredyty refinansowe

-BC występują, jako „kredytodawca ostatniej instancji”

Podstawowym zadaniem kredytów refinansowych jest zapewnienie płynności BK w sytuacji niespodziewanego jej zachowania.

-Jest to instrument krótkoterminowy i o wyjątkowym charakterze, dlatego BC w celu jego utrzymania mogą nakładać dwojakiego rodzaju ograniczenia.

Ograniczenia kredytu refinansowego

Kredyt redyskontowy:

• Związany z obiegiem weksla w gospodarce

• BC przyjmując od BK przedstawione do wykupu weksle handlowe udziela mu niejako kredyty pod zastaw tych weksli

• BK odzyskuje środki zainwestowane

Klient oddaje weksel do dyskonta w BK Przyjmując weksel BK udziela swojemu klientowi pożyczki Termin do wykupu Kiedy nadejdzie termin płatności weksla BK odzyskuje środki po wykupieniu weksla przez płatnika

Klient oddaje weksel do dyskonta w BKPrzyjmując weksel BK udziela swojemu klientowi pożyczkiPrzed terminem wykupu Jeżeli BK poszukuje dodatkowych źródeł płynności może oddać ten weksel do redyskonta w BC

Kredyt redyskontowy:

• BC, przyjmując przedstawione mu do wykupu weksle, udziela bankom kredytów pod zastaw tych weksli

• Przyjmując weksel od BK, BC potrąca od nominalnej kwoty weksla redyskonto

Kredyt lombardowy:

• Udzielany jest BK pod zastaw papierów wartościowych

• Przeznaczony do krótkotrwałego uzupełniania płynności przez BK w sytuacji niespodziewanego jej zachwiania

• Przyjmowane w zastaw papiery wartościowe stanowią zabezpieczenie zwrotu kredytu

• Wartość kredytu nie przekracza 80% wartości papierów

Kredyt lombardowy:

• Udzielany jest BK pod zastaw papierów wartościowych

• BC może regulować wolumen udzielanego kredytu na kilka sposobów

• Najważniejszym narzędziem BC pozostaje oprocentowanie kredytów

Transakcje kredytowe BC są stopniowo wybierane przez operacje otwartego rynku, jako instrument bardziej elastyczny i wygodniejszy do zastosowania.

Transakcje depozytowe

Limity kredytowe- charakterystyka

Jest to instrument działający szybko, bez opóźnień czasowych, poważnie ogranicza jednak konkurencję między bankami i mechanizm kreacji pieniądza.

Regulacja stóp procentowych

Oddziaływanie BC na BK przez perswazję:

• BC przekazuje sugestie, co do pożądanego kierunku polityki kredytowej

• Sugestie te nie są zazwyczaj formalnie obowiązujące, chociaż w niektórych przypadkach BC może zastosować środki przymusu

• Potrzeba zachowania dobrego imienia i stosunków z BC nakłania do stosowania się do zaleceń BC

• Im mniej banków, tym większa skuteczność tego instrumentu; im więcej banków tym skuteczność mniejsza

Podsumowanie polityki pieniężnej-, czyli, co powinien robić BC, aby:

1. Zwiększyć podaż pieniądza (ekspansywna polityka)

-obniżyć stopę dyskontową w celu zwiększenia rozmiarów pożyczek udzielanych BK

-zakupić wyemitowane przez rząd papiery wartościowe na otwartym rynku

-obniżyć poziom wskaźnika rezerw obowiązkowych

2. Zmniejszyć podaż pieniądza (restrykcyjna polityka)

-ograniczyć ogólną sumę pożyczek udzielanych, BK przez podwyższenie stopy dyskontowej

-sprzedawać wyemitowane przez rząd papiery posiadane przez BC

-podwyższać poziom wskaźnika rezerw obowiązkowych

Definicja polityki kursowej

Polityka kursowa to całokształt działań instytucji publicznych związanych z kształtowaniem kursu walutowego oraz warunków działania rynku walutowego.

Od zasad polityki kursu walutowego uzależniony jest system walutowy określonego obszaru, a w konsekwencji reguły obrotu i wymienialności walut.

Celem polityki kursu walutowego jest ustalenie jego optymalnego poziomu z punktu widzenia potrzeb bilansu płatniczego i gospodarki wewnętrznej.

Kurs waluty krajowej wpływa na wysokość cen towarów w eksporcie i cen towarów z importu na rynku krajowym. Jego zmiany wpływają, więc na bilans handlowy, a przez to na całą gospodarkę.

-Podwyższenie kursu waluty krajowej nazywamy aprecjacją/rewaluacją, natomiast obniżenie kursu nazywamy deprecjacją/dewaluacją.

Dewaluacja/deprecjacja- obniżenie kursu walutowego

-wzrost zdolności konkurencyjnej dóbr krajowych

-wzrost eksportu i zatrudnienia

-działa korzystnie na bilans handlowy i płatniczy

Dewaluacja/ aprecjacja- podwyższenie kursu walutowego

-spadek zdolności konkurencyjnej dóbr krajowych za granicą

-spadek eksportu

-działa niekorzystnie na bilans handlowy i płatniczy

-ułatwia nasycenie rynku wewnętrznego potrzebnymi towarami

-sprzyja pobudzeniu konkurencji na rynku wewnętrznym

-osłabia tendencje inflacyjne

Definicja waluty

Pojęcie waluty obejmuje system pieniężny danego obszaru walutowego składającego się przeważnie z jednego terytorium państwowego, a czasami terytorium państw połączonych unią walutową.

Pojęcia tego używa się na 3 płaszczyznach:

• Oznaczenie narodowej jednostki walutowej

• System pieniężny danego obszaru walutowego

• Powiązanie systemów pieniężnych dwóch lub kilku obszarów walutowych

Klasyfikacja walut pod kątem ich znaczenia w międzynarodowych stosunkach walutowych:

• Waluty twarde- cechują się wymienialnością, można je zamienić na inne w dowolnym czasie i miejscu na globie. Należą do walut wiodących i cieszą się szczególnym zaufaniem.

• Waluty słabe (miękkie) - nie można ich swobodnie wymieniać na inne, a ich wywóz z danego obszaru walutowego podlega licznym administracyjnym restrykcjom.

WYKŁAD 12

Pasywna polityka fiskalna + automatyczne stabilizatory koniunktury

Polityka fiskalna według monetarystów

• Wskazują na liczne wady aktywnej polityki fiskalnej

• Pierwszoplanowa rola dla narzędzi polityki monetarnej

• Oddziaływanie na popyt jedynie pośrednio przez zmiany ilości pieniądza i kształtowanie warunków na rynku pieniężnym i kredytowym

• Rola władz powinna ograniczać się do tworzenia odpowiednich warunków dla gospodarki prywatnej oraz zapewnieniu stałej stopy wzrostu ilości pieniądza i odpowiadającemu jej wzrostu produktu narodowego

• Funkcje regulacyjne pełnić będzie mechanizm rynkowy

• Polityka fiskalna ma jedynie znaczenie redystrybucyjne

• Stabilizacyjne działania są zbędne, mogą jedynie ograniczać efektywność sektora prywatnego

• Właściwa polityka fiskalna powinna mieć charakter pasywny.

Istota pasywnej polityki fiskalnej

• Pasywna polityka fiskalna opiera się na koncepcji działania automatycznych stabilizatorów koniunktury, które oddziałują na popyt globalny

• Automatyczne stabilizatory to narzędzia polityki fiskalnej, które reagują na zmiany aktywności gospodarczej bez potrzeby podejmowania jakichkolwiek decyzji dotyczących ich zastosowania

• Działają samoczynnie, chociaż ustanowienie ich wymaga aktywności państwa.

Automatyczne stabilizatory koniunktury

• Podatki dochodowe

• Podatki pośrednie

• Zasiłki z tytułu bezrobocia i inne świadczenia społeczne

• Programy pomocy dla rolnictwa

Automatyczne stabilizatory koniunktury

• Działanie automatycznych stabilizatorów koniunktury wynika z właściwej niektórym dochodom podatkowy i wydatkom budżetowym wrażliwości (Elastyczności)

Działanie podatków. W warunkach spadku koniunktury, - czego wyrazem są m.in. malejące dochody - progresja podatkowa zmniejsza ciężar opodatkowania, przeciwdziałając nadmiernemu spadkowi popytu, produkcji i zatrudnienia:

• W warunkach nadmiernej ekspansji gospodarczej, kiedy dochody rosną szybko, powoduje wyhamowanie popytu i nadmiernie „przegrzanej” koniunktury.

Działanie zasiłków dla bezrobotnych

• Utrata pracy oznacza automatyczne uzyskanie zasiłków, podjęcie pracy oznacza pozbawienie praw do jego pobierania

• W ten sposób zasiłki dla bezrobotnych stają się narzędziem tworzenia lub redukowanie popytu w zależności od sytuacji na rynku pracy.

Automatyczne stabilizatory koniunktury

Zalety:

• Szybkość reakcji na cykliczne wahania popytu

• Samoczynny charakter automatycznej stabilizacji upodabnia ją do naturalnych mechanizmów rynkowych

Wady:

• Mechaniczny charakter reakcji

• Bezradne wobec zakłóceń natury strukturalnej

• Niezdolność do stworzenia bodźców do zmiany istniejącej sytuacji ekonomicznej

• Ich funkcją jest obrona istniejącego poziomu aktywności gospodarczej przez obronę wyjściowych rozmiarów popytu globalnego, niezależnie od tego, czy popyt ten ustabilizował się na poziomie zapewniającym wysokie zatrudnienie czy też nie.

AKTYWNE POLITYKA FISKALNA + NIEAUTOMATYCZNE STABILIZATORY KONIUNKTURY

Aktywna polityka fiskalna

• Poprzez aktywną politykę fiskalną państwo próbuje kształtować rzeczywistość gospodarczą tak, by maksymalnie ograniczać zjawiska negatywne, takie jak: bezrobocie, a zarazem stymulować zjawiska pozytywne taki jak np. wzrost gospodarczy

• Aktywna polityka fiskalna stanowi element interwencjonizmu państwowego oparta jest na wykorzystaniu nieautomatycznych stabilizatorów gospodarki, wśród których szczególną rolę odgrywają różnego rodzaju składniki wydatków budżetowych.

Nieautomatyczne stabilizatory koniunktury - wydatki budżetowe

• Wydatki tradycyjne - związane są z pewnymi podstawowymi funkcjami państwa, jako organizacji społecznej i politycznej np. obrona narodowa, administracja

• Wydatki państwa dobrobytu (opiekuńczego) - to w dużej mierze transfery w postaci rent, emerytur, zasiłków chorobowych rodzinnych, czy też zasiłków dla bezrobotnych

• Wydatki gospodarki mieszanej - powstają, jako konsekwencja włączania się do gospodarki np. subsydia oraz niektóre inwestycje strukturalne.

Wady nieautomatycznych stabilizatorów koniunktury:

• Realizowanie aktywnej polityki budżetowej wymaga wprowadzenia zmian legislacyjnych w programach budżetowych

• Występuje tzw. efekt opóźnień czasowych:

• Fazy rozpoznania

• Fazy diagnozy

• Fazy decyzyjnej

• Fazy instrumentalnej

DEFICYT BUDŻETOWY

Deficyt budżetowy w teoriach ekonomii:

• Jedna z głównych idei keynesowskich podstaw interwencjonizmu państwowego opierała się na założeniu, że budżet państwa nie musi być zrównoważony, umożliwia to, bowiem prowadzenie aktywnej polityki anty-cyklicznej.

• Neoklasyczne nurty myśli ekonomicznej kwestionują celowość i praktyczną skuteczność wykorzystania deficytu budżetowego, jako narzędzia polityki stabilizacyjnej.

Krytyka deficytu budżetowego, jako narzędzia polityki fiskalnej

• Usuwa symptomy, a nie rzeczywiste przyczyny kryzysowych zjawisk w gospodarce

• Finansowanie deficytu budżetowego prowadzi do nasilenia presji inflacyjnej w gospodarce

• Powstanie, tzw. efektu wpychania (crowding out effect) - konsekwencje deficytu jest wzrost zaopatrzenia rządu na kredyt, co prowadzi do wzrostu stopy procentowej i spadku ilości prywatnych kredytów inwestycyjnych. Oznacza to, że dodatkowy popyt wywołany rosnącymi wydatkami budżetowymi jest neutralizowany spadkiem aktywności sektora prywatnego.

Źródła finansowania deficytu budżetowego

Sposoby finansowania deficytu to:

• Pożyczenie pieniędzy do innych podmiotów gospodarczych - groźba wpadnięcia w tzw. pułapkę zadłużenia, kiedy to odsetki od zaciągniętych kredytów stają się tak duże, że wymagają zaciągania coraz to nowych, większych kredytów, dla utrzymania wypłacalności budżetu

• Zwiększanie emisji pieniądza - zależy od relacji między bankiem centralnym a rządem

Sposób pierwszy nie zwiększa łącznej ilości pieniądza w gospodarce, sposób drugi przyczynia się do wzrostu ilości pieniądza.

Dług publiczny.

Aby zrównoważyć deficyt budżetowy, niezbędne jest uzyskanie dodatkowych przychodów przez zadłużenie instytucji publicznych. W ten sposób powstaje dług publiczny/

Dług publiczny to zobowiązanie Skarbu Państwa i innych jednostek sektora finansów publicznych, wynikające z zaciągnięcia kredytów w krajowych i zagranicznych instytucjach finansowych pozostających do wykupienia papierów wartościowych oraz innych tytułów np. bieżących i długoterminowych rozliczeń z bankami, kredytów infrastrukturalnych.

D - deficyt budżetowy
G - wydatki państwa na dobra i usługi
H - transfery
r - stopa oprocentowania długu publicznego
B - wielkość długu publicznego
T - podatki

Ciężar obsługi długu publicznej to r*B, oprócz samej kwoty długu publicznego istotna jest także stopa jego oprocentowania.

Doktryna ekonomiczna	Rola państwa	Polityka budżetowa	Deficyt nadwyżki	Dług publiczny
Ekonomia klasyczna	- odrzucenie ingerencji państwa w procesy gospodarcze - państwo jako nocny stróż, pilnujący ogólnego porządku	- nie wywiera wpływu na wzrost produktu narodowego. W związku z tym jest nieefektywnym narzędziem dla polityki gospodarczej	- budżet powinien być bezwzględnie zrównoważony. W gospodarce nie należy wydawać więcej aniżeli wynoszą dochody	- brak takiej kategorii

WYKŁAD 13

MODEL IS-LM (Temat do przygotowania samemu)

Polityka rozwoju gospodarczego

Istota:

• Tworzenie warunków dla trwałego wzrostu gospodarczego jest jedynym z podstawowych wyzwań polityki gospodarczej państwa

• Wzrost gospodarczy jest procesem tworzenia i powiększania rzeczywistych rozmiarów społecznego produktu

• Wzrost gospodarczy oraz towarzyszące mu zmiany strukturalne określa się łącznie mianem rozwoju gospodarczego.

Czynniki długookresowego wzrostu gospodarczego

• Praca (L)- ludzie zdolni do podjęcia pracy

• Kapitał (K)- rozmiary rzeczowe zdolności produkcyjnej wraz z infrastrukturą

• Postęp techniczny (t)

Modele wzrostu

• Najprostsze modele wzrostu uzyskują związek między zmianami produkcji Y a zmianami zasobu kapitału. Związek ten jest wyrażony za pośrednictwem inwestycji.

• Z kolei funkcja produkcji wiąże się produkt z zatrudnieniem, kapitałem, a także postępem technicznym, który determinuje wzór metod produkcji i tym samym udział kapitału i pracy w produkcji

Y=F (L,K,t)

• We wszystkich modelach zasadniczym i wewnętrznym ich elementem jest akumulacja kapitału uznana za motor wzrostu gospodarczego

• Po II wojnie światowej dominowało zainteresowanie modelami wzrostu krótkoterminowego. W końcu lat 70-tych zaczęło wzrastać zainteresowanie wzrostem długookresowym.

• Model wzrostu Solowa

Y=AK^αL^β

A-stały współczynnik

Y- wielkość produktu

K- kapitał pracy

L- ilość pracy

Alfa i beta- współczynniki elastyczności produkcji w stosunku do nakładów kapitału i pracy (alfa+beta=1)

Nowe modele wzrostu

Y=AK^α+βL^1-α

Alfa+beta może być większa od 1

W modelu tym wzrost inwestycji w danym przedsiębiorstwie przez wzrost zasobów wiedzy i kwalifikacji przyczynia się do wzrostu produkcji w innych przedsiębiorstwach. Jeśli ten wpływ jest wystarczająco silny, może doprowadzić do tego, że w skali gospodarki nie wystąpią malejące przychody z kapitału w długim okresie. Taka sytuacja tworzy miejsce dla integracji państwa w postaci odpowiedniej polityki inwestycyjnej w nowe technologie, szkolnictwo, infrastrukturę itd.

Problemy strategii rozwoju

Typy strategii rozwoju

• Liberalna (monetarystyczna, ortodoksyjna) - poprawienie alokacji zasobów przez wykorzystanie wskazówek dawanych przez rynek i zdanie się na jego mechanizmy

• Strategia gospodarki otwartej- usiłuje dodatkowo uzyskać korzyści komparatywne kraju w skali międzynarodowej

• Strategia industrializacji- za drogę do przyspieszenia wzrostu uważa się szybką ekspansję sektora przetwórczego

• Strategia rozwoju rolniczego („zielonej rewolucji”) - nacisk na wzrost produkcji rolnej; stosowana tam, gdzie najważniejszym sektorem gospodarki jest rolnictwo i problemem podstawowym jest walka z głodem

• Strategia redystrybucyjna- zasadniczym celem jest poprawa podziału dochodu i bogactwa, a ściśle mówiąc likwidacja ubóstwa.

Rodzaje polityk strategicznych

• Polityka strukturalna

• Polityka przemysłowa

• Polityka rozwoju gospodarki żywnościowej

• Polityka regionalna

• Polityka ochrony środowiska

• Polityka naukowa i innowacyjna

• Polityka inwestycyjna

Polityka strukturalna

• Nabiera współcześnie coraz większego znaczenia

• Niemożliwe jest zatrzymanie obniżenia się tempa wzrostu, podobnie jak niemożliwy jest powrót do akceptowanego poziomu bezrobocia i inflacji bez dokonania odpowiednich dostosowań i przekształceń strukturalnych

• Cele polityki przeobrażeń strukturalnych są znacznie zróżnicowane w poszczególnych krajach w zależności od ich warunków rozwojowych.

Cele:

• Dążenie do ekonomicznej efektywności gospodarki

• Przyspieszenie wzrostu gospodarczego i przeciwdziałanie bezrobociu

• Dążenie do unowocześnienia gospodarki

• Dążenie do podniesienia konkurencyjności krajowych wyrobów na rynkach światowych

• Wykorzystanie procesu zmian strukturalnych do ograniczenia wpływu barier surowcowych, energetycznych, demograficznych itp. Występujących w procesie rozwoju.

Rodzaje polityk:

• Dostosowawcza- nacisk na rozwój nowych dziedzin

• Zapobiegawcza- opiera się na mechanizmie rynkowym i popieraniu prywatnej inicjatywy

• Antycypacyjna- polega na ułatwieniu przedsiębiorstwom dostosowania się do nowych warunków gospodarowania w przyszłości

Polityka przemysłowa

Kryteria wyboru gałęzi przemysłu, zasługujące na poparcie rządu

• Gałęzie osiągające dużą wartość dodaną na jednego zatrudnionego

• Gałęzie będące podporą rozwoju innych gałęzi przemysłu

• Gałęzie o potencjalnych rezerwach przyszłego rozwoju

• Gałęzie wymagające osłony

• Gałęzie przemysłu o wysokiej technologii

• Gałęzie ważne dla bezpieczeństwa kraju

Typy oddziaływania

• Bodźcowe- najbardziej powszechne są subsydia

• Regulacyjne- nakładanie na podmioty gospodarcze określonych ograniczeń

• Bezpośrednie- przejmowanie przez władze państwowe roli klienta i roli właściciela

Typowe instrumenty polityki przemysłowej

• Ulgi podatkowe, subwencje, kredyty, pożyczki, gwarancje, przyspieszona amortyzacja, cła, kontyngenty, standaryzacja

Strategie rozwoju regionalnego

• Strategia ekonomicznej aktywizacji- w stosunku do regionów opóźnionych w rozwoju

• Restrukturyzacji- w stosunku do regionów depresyjnych

• Rekultywacji- w stosunku do obszarów ekologicznego zagrożenia

• Wspierania drobnej przedsiębiorczości

Instrumenty polityki ochrony środowiska

• Regulacje bezpośrednie

• Opłaty

• Bodźce finansowe służące egzekucji prawa (karty)

• Subwencje i fundusze ekologiczne.

Polityka naukowa i innowacyjna

Cele polityki naukowej:

• Strategiczne (realizowane dłuższym okresie):

-przemiany strukturalne w gospodarce

-zwiększenie liczby innowacji przemysłowych

-podnoszenie konkurencyjności wyrobów na rynkach międzynarodowych

-zwiększanie liczb miejsc pracy

-poprawa warunków pracy

-poprawa opieki zdrowotnej

• Taktyczne (działania bieżące)

-polepszenie obsługi informacyjnej

-wzmacnianie bazy naukowej

-zwiększenie popytu na innowacje służące społeczeństwu

Typy polityki naukowej

• Partycypacja- finansowe wspieranie badań za pośrednictwem wyspecjalizowanych instytucji funduszy

• Regulacja-, gdy władza państwowa określa pewne ramy oddziaływań służących realizacji polityki naukowej

• Popieranie- oddziaływanie pośrednie na jednostki badawczo-rozwojowe

Polityka inwestycyjna-kierunki działań:

• Regulowanie ogólnych rozmiarów inwestycyjnych

• Kształtowanie struktury inwestycji

• Podnoszenie efektywności procesu inwestycyjnego

Środki realizacji polityki:

• Środki administracyjnoprawne- zasady i tryb postępowania lokalizacyjnego, kredytowania, opodatkowania, ochrony środowiska

• Środki techniczno- finansowe- kapitały

• Inwestycje publiczne- najsilniejszy sposób interwencji

26

Stopa bezrobocia (%)

Stopa inflacji (%)

y1 y2 y3

Realny dochód narodowy i produkcja (y)

Krańcowa skłonność do konsumpcji

Dochód narodowy (y)

Poziom cen (P)

AD1

AD2

P1

P2

B

A

y1 y2 y3 y4

Dochód narodowy (y)

Stopa bezrobocia (U)

U1

U2

U3

U4

Polityka monetarna (polityka pieniężna oraz polityka kursu walutowego)

Polityka fiskalno-budżetowa

Cena otrzymywana

Cena płacona

Cena

Q₁

Produkcja

Q

S

D

D

D₁

0%

T₁

T

100%

Stopa podatkowa

Dochód

Ilość

L

M3

M2

M1

M1= gotówka w obiegu + depozyty na żądanie

M2= gotówka w obiegu + depozyty na żądanie + depozyty krótkoterminowe

M3=. gotówka w obiegu + depozyty na żądanie + depozyty krótkoterminowe + depozyty średnio i długookresowe

L= jest to suma agregatów M oraz wartość papierów wartościowych - bonów skarbowych oraz obligacji skarbu państwa.

OCHRONA DEPONENTÓW

Zapewnienie bezpieczeństwa gromadzonych przez banki środków w razie niespodziewanego wzrostu wypłat spowodowanego np. złą sytuacją w systemie bankowym lub plotką o bankructwie jednego z banków

REGULACJA PODAŻY PIENIĄDZA

Związana z mechanizmem kreacji pieniądza bezgotówkowego, która to przy braku jakichkolwiek ograniczeń mogłaby przybierać nieskończone wielkości. Jest to skuteczny instrument długookresowej kontroli płynności w systemie bankowym.

REGULACJA STÓP PROCENTOWYCH

Banki na koniec okresu rozliczeniowego uzupełniają stan środków zgromadzonych, jako rezerwy. Stosowanie takiego systemu rezerwy uśrednionej powoduje, że wahania stóp procentowych występują tylko na koniec okresu rozliczeniowego.

Warunkowe

Bezwarunkowe

Kontyngenty (limity) ilościowe- maksymalna łączna kwota kredytu, jaki BK może zaciągnąć w BC w ciągu roku

Oprocentowanie kredytów- ustalane znacznie powyżej poziomu rynkowych stóp procentowych, zachęca BK do wykorzystywania tańszych źródeł płynności

BK uzyskuje możliwość ulokowania nadwyżki wolnych środków w sposób przynoszący określane korzyści finansowe przy praktycznie zerowym ryzyku

Oprocentowanie depozytów przyjmowanych przez BC stanowi dolny poziom wahań rynkowych stóp %-owych

Określają maksymalny pułap udzielanych kredytów

Wyrażone kwotowo, procentowo, jako przyrost wielkości kredytu

Dotyczą wszystkich kredytów lub ich określonego rodzaju

Określanie przez BC maksymalnego i/lub minimalnego lub stałego oprocentowania

Może dotyczyć wszystkich stóp procentowych lub poszczególnych jej rodzajów

Niekorzystnie wpływa na działalność BK i oddziałuje na popyt podmiotów gospodarujących

Spadek cen towarów eksportowanych na rynkach zagranicznych

Wzrost cen towarów z importu na rynku krajowym

Wzrost cen towarów eksportowanych na rynkach zagranicznych

Spadek cen towarów z importu na rynku krajowym

TRANSAKCJE DEPOZYTOWO-KREDYTOWE

TRANSAKCJE KREDYTOWE (kredyty refinansowe)

KREDYT LOMBARDOWY

KREDYT REDYSKONTOWY

TRANSAKCJE DEPOZYTOWE

---