Mózgowie - pięć pięter

• Kresomózgowie

• Międzymózgowie

• Śródmózgowie

• Tyłomózgowie wtórne
  (most i móżdżek)

• Rdzeniomózgowie (opuszka lub rdzeń przedłużony)

Kresomózgowie

• Kresomózgowie

• Kresomózgowie parzyste (Kresomózgowie boczne(półkule mózgu))

• Kresomózgowie nieparzyste (Kresomózgowie środkowe(ciało modzelowate)

Kresomózgowie boczne(półkule mózgu)

• Płaszcz (Kora mózgu, wyspa, węchomózgowie, hipokamp)

• jądra podstawne

• Istota biała półkul

• Komory boczne

Kora mózgu

• Zbudowana z 9 miliardów komórek nerwowych

• Każdy neuron kory mózgu ma od 5000 do 6000 synaps

• Ułożone są w 6 warstw

• 2 i 4 pełnią funkcje recepcyjne

• 3 i 5 emisyjne

• 1 i 6 koordynacyjne

Hipokamp (róg Ammona)

• Wpukla się do rogu dolnego komory bocznej

• Związany z powonieniem

• Ma ścisły związek z pamięcią

• Moduluje emocje - układ limbiczny

Węchomózgowie

• Opuszka węchowa

• Pasmo węchowe

• Trójkąt węchowy

• Istota dziurkowana przednia

Wyspa

• Należy do płaszcza

• Położona w dnie bruzdy bocznej

• Ośrodek smaku i układu autonomicznego

• Pokrywają ją części płatów nazwane wieczkami

• Wieczko czołowe

• Wieczko czołowo-ciemieniowe

• Wieczko skroniowe

Lokalizacja czynnościowa w korze mózgu

• Kora ruchowa - zakręt przedśrodkowy

• Kora czuciowa - zakręt zaśrodkowy

• Kora wzrokowa - bruzda ostrogowa

• Kora słuchowa - zakręty skroniowe poprzeczne

• Kora smakowa - wieczko czołowo-ciemieniowe

• Kora węchowa - zakręt hipokampa

Układ limbiczny - systema limbicum

• Nazywamy struktury kresomózgowia położone na powierzchni przyśrodkowej mózgu, odgrywające dużą rolę w koordynacji czynności układu somatycznego i autonomicznego oraz
  w powstawaniu stanów emocjonalnych.

• Stany emocjonalne obejmują:

• Percepcję - świadomość wrażeń i zazwyczaj ich przyczyny

• Efekt - samopoczucie

• Wolę - napęd do działania

Do czynności układu limbicznego zalicza się wpływ na:

• Reakcje emocjonalne

• Niektóre czynności przewodu pokarmowego

• Czynność układu powonienia

• Stany psychiczne (stan zadowolenia, przyjemności lub też odwrotnie stany przerażenia, grozy, szału)

• Niektóre czynności układu autonomicznego dotyczące ciśnienia krwi, pracy serca, procesu oddychania, zachowań seksualnych

Jądra podstawne

• Ciało prążkowane

- Prążkowie (Jądro ogoniaste, Skorupa)

- Gałka blada (Jądro soczewkowate)

• Ciało migdałowate

• Przedmurze

Istota biała półkul

• Torebka wewnętrzna

• Odnoga przednia

• Kolanko

• Odnoga tylna

• Torebka zewnętrzna

• Torebka ostatnia

• Wieniec promienisty

Międzymózgowie

• Wzgórzomózgowie

• Wzgórze

• Zawzgórze (ciała kolankowate)

• Nadwzgórze

• Podwzgórze (skrzyżowanie wzrokowe, guz popielaty, przysadka i lejek, ciała suteczkowate)

• Komora trzecia

• Niskowzgórze

Istota szara międzymózgowia

• Jądra brzuszne tylne wzgórza

• Przyśrodkowe (BTP) - dochodzą do niego włókna smakowe i wstęga trójdzielna

• Boczne (BTB) - dochodzi do niego wstęga przyśrodkowa i rdzeniowa

• Szyszynka - uzupełnić funkcje!

• Przysadka - uzupełnić funkcję!

Nerwy czaszkowe

I nn. Węchowe C (Z)

II n. wzrokowy C (Z)

III n. okoruchowy R+ A

IV n. bloczkowy R

V n. trójdzielny R + C

VI n. odwodzący R

VII n. twarzowy R+C+A

VIII n. przedsionkowo-ślimakowy C

IX n. językowo-gardłowy R+C+A

X n. błędny R+C+A

XI n. dodatkowy R

XII n. podjęzykowy R

Pień mózgu

powierzchnia brzuszna

• Odnogi mózgu

• Wyniosłości piramidowe mostu

• Piramidy

• Oliwka

• Skrzyżowanie piramid

Powierzchnia grzbietowa

• Wzgórki górne i dolne

• Dół równoległoboczny
  (dno komory czwartej)

• Konary móżdżku

• Guzek jądra smukłego
  i klinowatego

Śródmózgowie

• Pokrywa

• Wzgórki górne i dolne

• Wodociąg

• Konary

• Nakrywka

• Odnogi mózgu

Most

• Część brzuszna

• Pęczki podłużne

• Włókna poprzeczne

• Część grzbietowa

• Wstęga przyśrodkowa

• Wstęga rdzeniowa

• Wstęga trójdzielna

• Wstęga boczna

• J. nerwów czaszkowych (ćwiczenia)
  i j. własne

Śródmózgowie budowa wewnętrzna- istota szara

Jądra własne

• J. wzgórka górnego - wzrok

• J. wzgórka dolnego - słuch

• J. czerwienne - układ pozapiramidowy

• Istota czarna - układ pozapiramidowy

• Jądra tworu siatkowatego

Jądra nerwów czaszkowych - ćwiczenia

W obrębie móżdżku wyróżnia się 4 większe jednostki strukturalne

• Płat przedni czyli dziobowy

• Płat środkowy

• Płat tylny czyli ogonowy

• Płat grudkowo-kłaczkowy (przednia część robaka zwana grudką i przednie części półkul zwane kłaczkami)

Móżdżek - budowa wewnętrzna

Istota szara to kora móżdżku oraz jądra móżdżku.

Istota biała tworzy ciało rdzenne (blaszki białe- gałązki tui) nazywane drzewem życia móżdżku.

Kora móżdżku zbudowana jest z 3 warstw:

• drobinowej, zwojowej, ziarnistej

Jądra móżdżku:

czopowate, zębate, kulkowate

Podział filogenetyczno-czynnościowy móżdżku

• Móżdżek nowy - płat środkowy, jądro zębate (90% kory móżdżku)
  - pionizacja ciała, koordynacja ruchów dowolnych i półautomatycznych

• Móżdżek stary zwany móżdżkiem rdzeniowym - płat przedni, płat tylny, jądro kulkowate i czopowate
  - napięcie mięśniowe

• Pramóżdżek filogenetycznie najstarszy - płat grudkowo-kłaczkowy, jądro wierzchu
  - równowaga

Funkcje móżdżku

• Pełni funkcję ośrodka koordynacyjnego organizmu odpowiedzialnego za koordynację ruchów i napięcie mięśniowe oraz równowagę.

• Pozostaje w związku z układem pozapiramidowym.

• Wszystkie ruchy natury dowolnej
  i mimowolnej, dzięki współdziałaniu móżdżku przebiegają gładko i precyzyjnie

Rdzeń przedłużony

• Odcinek podoliwkowy - budowa jak rdzenia kręgowego

• Odcinek oliwkowy

• Część brzuszna

• Piramida - drogi korowo-rdzeniowe

• Skrzyżowanie piramid

• Oliwka - układ pozapiramidowy

• Część grzbietowa - nakrywka tyłomózgowia

• J. klinowate i smukłe - czucie głębokie

• Dolna część komory IV

Twór siatkowaty (formatio reticularis)

• Zajmuje rozległy obszar mózgowia
  i odcinek szyjny rdzenia kręgowego.

• Przez klinicystów nazywany układem siatkowatym, retikularnym, układ rozległej aktywności itp.

• Składa się z włókien nerwowych i leżących między nimi komórek nerwowych

• Wyróżnia się w TŚ około 100 jąder

• Ma liczne połączenia z różnymi częściami OUN

Funkcje TŚ

• Reguluje procesy zachodzące w różnych częściach OUN.

• Najbardziej wyraźny wpływ ma na motorykę, sen i czuwanie, percepcję bodźców czuciowych oraz czynności wegetatywne (ośrodki naczynioruchowe i sercowe, ośrodki oddychania, ośrodki związane z czynnością przewodu pokarmowego i układu moczowego)

Jądra ruchowe nerwów czaszkowych

1. J. początkowe III

2. J. początkowe IV

3. J. początkowe V (żwaczowe)

4. J. początkowe VI

5. J. początkowe VII

6. J. dwuznaczne IX, X, XI

(j. rdzeniowe XI)

7. J. początkowe XII

Jądra przywspółczulne n. czaszkowych

8. J. dodatkowe III

9. J. ślinowe górne VII

10. J. ślinowe dolne IX

11. J. grzbietowe X

Jądra czuciowe nerwów czaszkowych

12. J. pasma śródmózgowego V

13. J. główne V

14. J. pasma rdzeniowego V

15. J. pasma samotnego VII, IX, X

16. J. przedsionkowe VIII (górne, dolne, przyśrodkowe, boczne)

17. j. ślimakowe VIII (brzuszne i grzbietowe)

Drogi ruchowe

• Układ piramidowy - ruchy dowolne (drogi biegnące przez piramidy rdzenia kręgowego

• Układ pozapiramidowy - ruchy zautomatyzowane - praksje, regulacja postawy ciała i napięcia mięśniowego (drogi ruchowe które nie biegną przez piramidy r.k.

Zarówno droga piramidowa, jak również łańcuch neuronów pozapiramidowych kończą się ostatecznie w ruchowych komórkach rogu przedniego r.k.

Układy korowe dla dowolnej czynności ruchowej są uzupełnione poprzez układ pozapiramidowy jako wyższego rzędu jednostki czynnościowej, która ułatwia układowi piramidowemu dokładny i płynny przebieg każdego ruchu dowolnego.

Droga korowo-jądrowa

• Ciało I neuronu - zakręt przedśrodkowy płata czołowego

• Wieniec promienisty

• Torebka wewnętrzna

• Odnoga mózgu -śródmózgowie

Droga korowo-jądrowa

• Drugi neuron (obwodowy) zaczyna się w jądrach początkowych (ruchowych) nerwów czaszkowych pnia mózgu (III, IV, V, VI, VII,IX, X, XI, XII)

• Droga nerwów czaszkowych dochodzą impulsy do efektorów (mięśni szkieletowych)

Droga korowo-rdzeniowa

• Ciało I neuronu - zakręt przedśrodkowy płata czołowego

• Wieniec promienisty

• Torebka wewnętrzna

• Odnoga mózgu -śródmózgowie

• Wyniosłość piramidowa mostu

• Piramida rdzenia kręgowego

• Skrzyżowanie piramid - 75- 90% włókien krzyżuje się i przechodzi do sznura bocznego rdzenia kręgowego, 10-25% nie skrzyżowanych biegnie sznurem przednim

• Droga korowo-rdzeniowa boczna i przednia dochodzą do rogu przedniego rdzenia kręgowego (droga korowo-rdzeniowa przednia krzyżuje się przed dojściem do komórek ruchowych, tak więc obie drogi dochodzą do komórek ruchowych skrzyżowane)

• Komórki ruchowe tych rogów stanowią drugi neuron (obwodowy) drogi piramidowej

Drogi czucia eksteroceptywnego
(ból, temperatura, dotyk- ucisk nieprecyzyjny)

• Droga zwojowo-rdzeniowo-wzgórzowo-korowa (tractus gangliospinothalamocorticalis)

• Ciała komórek pierwszego neuronu znajdują się
  w zwoju rdzeniowym.

• Ciała komórek drugiego neuronu leża w rogach tylnych rdzenia kręgowego (istota galaretowata, jądro właściwe)

• Ciała komórek trzeciego neuronu leżą w jądrze BTB wzgórza

• Ośrodek czucia znajduje się w zakręcie zaśrodkowym płata ciemieniowego kory mózgu

Drogi czucia głębokiego
i precyzyjnego dotyku i ucisku

• Droga zwojowo-opuszkowo-wzgórzowo-korowa (droga sznurów tylnych rdzenia kręgowego) -Pęczek smukły i klinowaty

• Droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna
  i przednia - dzięki tym drogom móżdżek otrzymuje informacje o wszystkich dośrodkowych impulsach czucia głębokiego i wpływa na napięcie mięśniowe. Stanowi wyższy obwód nad niższymi obwodami sprzężeń zwrotnych rdzenia kręgowego

---