Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze

1.Przedmiot MSG

MSG- materialna sfera: wymiana towarów, usług, czynników produkcji, kapitału

MSG- wzajemne relacje (transakcje) między gospodarkami państw i podmiotów wchodzących w skład tej gospodarki.

MSG- wielodyscyplinarna dyscyplina badająca materialną sferę, obejmująca:

• makroekonomię (gospodarki otwartej) MSG to część ekonomii

• prawo międzynarodowe (gospodarcze i handlowe) umowy traktatowo-handlowe, prawne podstawy wymiany międzynarodowej

MSG stanowi przedmiot zainteresowania SM i nauk politycznych, bo polityka ekonomiczna (handlowa działanie polityczne z zastosowaniem środków i celów ekonomicznych) jest przedtem zainteresowania MSG.

Istota MSG- są to SM między gospodarkami narodowymi. Gospodarki narodowe państw maja swoją tożsamość wyznaczaną przez granice ekonomiczne (np. cła). Znoszenie granic ekonomicznych to proces integracji gospodarczej.

Gospodarka narodowa jest podstawą funkcjonowania państw, jest czynnikiem konstytuującym państwo. [Watykan nie ma gospodarki.]

Czynnikami wyróżniającymi gospodarki państwa:

1. waluta

2. prawa gospodarcze, ustroje, systemy prawne państwa

3. poziom rozwoju gospodarczego(wyznaczany przez PKB per capita)

/////

Mikroekonomia - koncentruje się na badaniu zasad gospodarowania w skali przedsiębiorstwa

Makroekonomia - skupia uwagę na badaniu zasad gospodarowania w skali kraju

Międzynarodowe stosunki gospodarcze - kładą nacisk na powiązania miedzy przedsiębiorstwami, krajami i grupami krajów, występujące w skali międzynarodowej.

Nauka o międzynarodowych stosunkach gospodarczych składa się z dwóch podstawowych części: teorii międzynarodowych stosunków gospodarczych oraz międzynarodowej polityki ekonomicznej.

2.Teorie przedklasyczne (najstarsze teorie dotyczące handlu międzynarodowego):

1 - koncepcja psychozy leku przed brakiem towarów; państwa-miasta dazyly do uzyskania mozliwie jak najwiekszej ilosci dobr, starajac sie jednoczesnie oferowac w zamian mozliwie jak najmniej. Przez podzial pracy chciano dysponowac towarami umozliwiajacymi zaspokojenie owczesnych potrzeb produkcyjnych i konsumpcyjnych.

2 - dogmat słusznej cenny: kazdy towar ma swoja sluszna cene, powyzej/ponizej ktorej nie powinien byc sprzedany (cena pokrywajaca koszty produkcji); sw. Tomasz z Akwinu.

3 - doktryna merkantylizmu:

• Pierwsze teoretyczne ujecie problematyki handlu

• Dopatrywano sie zrodel bogactwa narodu w korzystnym ksztaltowaniu sie bilansu handlowego i bilansu szerzej rozumianej wymiany gospodarczej z zagranica.

• Przeswiadczenie o celowosci zwiekszania przez kazdy kraj zasobow roznego rodzaju kruszcow szlachetnych.

• Postulowano stosowanie polityki ekonomicznej ukatwiajacej osiagniecie tych celow (ograniczenie importu za pomoca cel, kontyngentow importowych itd. oraz promowanie exportu przez udzielanie subsydiow).

• W poczatkowym okresie kladziono nacisk na zwiekszenie zasobow kruszcow.

• W okresie merkantylizmu wlasciwego kladziono nacisk na celowosc zwiekszania zasobow zagranicznych pieniedzy (w tym zlota i srebra)

eksportować więcej niż import.=> uzyskuje się dopływ złota;

• A. Smith stwierdzil, UNLESS obu krajom podejmujacym bez przymusubwzajemny handel, osiagaja korzysci, nie angazowalyby sie.

3.Teoria kosztów absolutnych

• A. Smith

• Pierwsza, stosunkowo dobrze rozwinięta teoria handlu m-n.

• Podstawa rozwoju specjalizacji m-n i źródłem osiągania korzyści z handlu m-n jest występowanie miedzy państwami bezwzględnych różnic kosztów wytwarzania (mierzone tutaj nakładem pracy)

• Jeśli określony kraj A jest bardziej efektywny (dysponuje absolutną przewagą) w produkcji dobra X, a zarazem jest mniej efektywny niż kraj B (tzn. nie dysponuje nad krajem B absolutną przewagą) w produkcji dobra Y, to oba kraje mogą osiągnąć korzyści wskutek rozwoju wzajemnego podziału pracy i to bez względu na stan bilansu handlowego, pod warunkiem, że kraj A eksportuje do kraju B całość lub część produkcji towaru X, w przypadku którego dysponuje absolutną przewagą, w zamian za import z kraju B całości lub części produkcji towaru Y, w przypadku którego absolutna przewaga dysponuje. jego partner handlowy;

4.Teoria kosztów realnych

• J.Viner

• Możliwości korzystnej specjalizacji m-n istnieją wtedy, gdy miedzy współpracującymi krajami występują względne różnice 'realne' ujmowanych i wyrażanych w pieniądzu kosztów zastosowania pracy i innych czynnków produkcji.

• Zasada ta sprowadza się do swoistego przeformułowania klasycznej zasady kosztów względnych, polegającej na uwzględnieniu w rachunku nakładów i wyników większej liczby czynników.

5.teorie kosztów względnych (teoria kosztów komparatywnych)

• Ricardo lub Torrens

• Możliwości korzystnej specjalizacji m-n istnieją również w warunkach utrzymywania się miedzy 2 krajami absolutnych różnic kosztów produkcji wyrażonych nakładem pracy=> także wtedy, gdy jeden z nich wytwarza wszystkie wyroby taniej/drożej niż drugi

• Przesłanką wystarczającą rozwoju specjalizacji i handlu m-n jest występowanie względnych różnic kosztów wytwarzania, mierzonych nakładami pracy.(klasycznie omawiana zasada kosztów względnych)=> IF KRAJ A POSIADA ABSOLUTNA PRZEWAGE NAD KRAJEM B W OBU TOWARACH, NIECH SPECJALIZUJE SIE W PRODUKCJI I EXPORCIE TEGO TOWARU, KTORY MOZE WYPRODUKOWAC STOSUNKOWO TANIEJ NIZ KRAJ B (=> tego towaru, w przypadku którego jego przewaga nad krajem B, mierzona nakładami pracy, jest stosunkowo największa lub brak przewagi jest stosunkowo najmniejszy). KRAJ B POWINIEN SIE SPECJALIZOWAC W PRODUKCJI I EXPORCIE TOWARU, W PRZYPADKU KTOREGO NIEKORZYSTNA POZYCJA TEGO KRAJU UJAWNIA SIE W STOSUNKOWO NAJMNIEJSZYM STOPNIU.

6. teorie kosztów alternatywnych:

• sformułowana przez Haberlera

• Każdy kraj dysponuje określonym zasobem czynników produkcji, które mogą być alternatywnie w gałęzi produkującej np. pszenice (p) lub gałęzi produkującej np. sukno(s).

• Każdy kraj jest w stanie wytworzyć pewna ilość p koncentrując się wyłącznie na jego produkcji (bądź towaru s, bądź kombinacja=> część czynników produkcji do jednej gałęzi, część do drugiej)=> zawsze jest możliwość wyboru produkcji towaru-> powoduje to powstanie kosztów nazwanych kosztami alternatywnymi.

• koszty alternatywne=> konieczność rezygnacji z produkcji określonej ilości towaru p po to, aby wytworzyć określoną ilość towaru s (lub na odwrót)=> rozwijanie korzystnej specjalizacji międzynarodowej-> BUT! przesuniecie musi odbywać się w sposób racjonalny

• Konieczność rozwoju specjalizacji istnieje w sytuacji zróżnicowania kosztów alternatywnych w różnych krajach

• Każdy kraj powinien się specjalizować w tych dziedzinach, w których ma relatywnie niższe koszty alternatywne (zasada kosztów alternatywnych)

• Podstawowym założeniem odróżniającym teorie kosztów alt. od klasycznej teorii kosztow wzglednych jest odrzucenie teorii wartosci opartej na pracy.

• Haberler proboje takze odejsc od nierealistycznych zalozen stalosci kosztow produkcji i dzialania wylacznie prawa proporcjonalnych przychodow

7. sformalizowana teoria obfitosci zasobów:

• Istotnym elementem stoz jest twierdzenie o wyrownywaniu sie czynnikow produkcji (Samuelson)

• Teoria obfitosci zasobow nie tlumaczyla zmniejszenia sie absolutnych roznic cen, rozumianego jako proces wyrownywania sie we wspolpracujacych krajach stawek pla i stop procentowych.

• Powyzszy proces przedstawia wlasnie Sanuelson formulujac zarazem warunki, w ktorych rozwoj handlu m-n moze doprowadzic do calkowitego wyrownania sie cen czynnikow produkcji:

> doskonala konkurencja na rynku towarow i czynnikow produkcji

> brak jakosciowych roznic miedzy takimi samymi czynnikami w dwoch krajach (przy roznym ich wyposazeniu w zasiby)

> czesciowa, a nie calkowita specjalizacja

> identyczne funkcje produkcji w obu krajach

> brak kosztow transportu

8. wspólczesne teorie rozwoju handlu miedzynarodowego:

A) teorie neoczynnikowe

• Rozszerzenie rozwazan Heckschera, Ohlia i Samuelsona na wieksza liczbe czynnikow produkcji niz tylko kapital i praca.

• Nalezy uwzglednic zasoby naturalne oraz niejednorodnosc czynnikow pracy i kapitalu.

• Proponuja dzielic prace na prosta i zlozona, kapital zas na rzeczowy i kapital ludzki (w zasadzie jest niczym innym jak praca zlozona).

• Uogolniaja zasade obfitosci zasobow, sprowadzajac do zasady, ze kazdy kraj powinien exportowac towary, ktorych wytwarzanie wymaga wiekszego zastosowania relatywnie obfitych czynnikow produkcji, i importowac towary, ktorych produkcja wymaga wiekszego zastosowania czynnikow wzglednie malo obfitych

B) teorie neotechnologiczne

• Teoria luki technologicznej; Teoria cyklu zycia produkcji; Teoria korzysci skali.

• Uwzglednia sie w nich zmiany spowodowane ciaglym rozwojem postepu technicznego.

• Teoria luki technologicznej-> kladzie nacisk na mozliwosci rozwoju korzystnego handlu dzieki m-narodowym roznicom w poziomie wiedzy techn. i tempie postepu technicznego.

• Teoria cyklu zycia produkcji-> podkresla w/w mozliwosci; handel m-n jest pochodna przechodzenia danego produktu-innowacji kolejno przez 3 fazy (innowacja, dojrzewanie, standaryzaja)

• Teoria korzysci skali produkcji i zbytu-> uzupelnienie poprzednich; korzysci skali produkcji i zbytu wystepuja wtedy, gdy wielkosci produkcji i zbytu rosna szybciej niz naklady czynnikow produkcji; mozna mowic o:

- statycznych korzysciach skali (krokookreswych)-> gdy wskutek specjalizaji zwiekszaja sie serie produkcyjne i serie sprzedazy, co prowadzi do:

> obnizenia jednostkowych kosztow wytwarzania dzieki zmniejszeniu czestotliwosci przestawiania aparatu produkcyjnego,

> wzrostu wydajnosci pracy zatrudnionych, > rozlozenia kosztow stalych na wieksza liczbe jednostek,

> dokonywania drobnych, stopniowych usprawnien stosowanej techniki produkcji

- dynamicznych korzysciach skali (sredniookresowych i dlugookresowych)-> gdy wystepuja bardziej radykalne zmiany techniki produkcji i obrotu handlowego, co prowadzi do:

> poprawy technologii wytwarzania,

> zwiekszenia zdolnosci produkcyjnej urzadzen,

> wzrostu ich sprawnosci

C) teorie popytowo-podazowe

• Duze znaczenie czynnikow podazowych i popytowych (ksztaltowanie sie wielkosci i struktury popytu)

• Jedna z istotnych korzysci z rozwoju handlu m-n jest lepsze zaspokojenie potrzeb konsumentow i inwestorow pod wzgledem ilosci oraz pod wzgledem jakosci

Bardzo potrzebne jest rozwijanie handlu wewnatrzgaleziowego (jego istota sprowadza sie do jednoczesnego importu i exportu towarow tych samych galezi i branz), poniewaz oprocz mozliwosci lepszego zaspokojenia potrzeb konsumentow oraz osiagnieciavkorzysci skali w sferze produkcji i zbytu, przyczynia sie on do lepszego wykorzystania zasobow, a takze znacznie zmniejsza trudnosci w realizowaniu procesow restrukturyzacyjnych (=> mozna go wykorzystywac jako instrument przeciwdzialania tendencjom protekcjonistycznym).

10.-11. Międzynarodowy handel usługami.

Usługi to czynności, które tworzą nowe wartości użytkowe: niematerialne, niewidoczne, nie nadające się do składowania i transportu, wymagające działania ludzi. Są one świadczone odpłatnie, w większości wypadków na rzecz usługobiorców z własnego kraju. Usługa jest przedmiotem kupna-sprzedaży (eksportu-importu) i staje się towarem. Przepływ usług tzw. samodzielnych (wyodrębnionych) ujmują statystyki międzynarodowego handlu. Natomiast usługi tak ściśle uzależnione i związane z innymi formami międzynarodowych wpływów gospodarczych i odpowiednio wchodzące w koszty innych kontraktów, iż nie można ich wyodrębnić i zarejestrować, to usługi niesamodzielne, są one objęte statystykami celnymi. Tylko usługi samodzielne mogą być wymienioną pozycją w bilansie płatniczym kraju eksportera lub importera takich usług.

Najczęściej stosowane w statystykach klasyfikacje usług w handlu międzynarodowym:

• Usługi sensu scricto (transport, turystyka międzynarodowa, ubezpieczenia niehandlowe, usługi komunikacyjne, reklama)

• Usługi czynnikowe - odstępowanie innemu krajowi czynników produkcji czyli kapitału i pracy (dochody odkapitału zainwestowanego za granicą - dywidendy; dochody z pracy za granicą)

Wśród krajów rozwijających się najwięksi eksporterzy i importerzy usług to jednocześnie najbardziej zaawansowane w rozwoju kraje, z najdynamiczniejszymi przyrostami PKB i odpowiednio dynamiką eksportu towarowego.

Wpływ handlu zagranicznego na tempo wzrostu dochodu narodowego poprzez tzw. efekty mnożnikowe.

Można wyróżnić wpływ handlu zagranicznego na wielkość dochodu narodowego od strony podaży i strony popytu. W pierwszym przypadku handel zagraniczny, przez ujemne saldo obrotów handlowych z zagranicą, powiększa podaż towarów dostępnych w danym okresie w kraju. Z kolei działając od strony popytu, handel zagraniczny umożliwia zwiększenie całkowitego zapotrzebowania ponad wielkość popytu krajowego, powiększając w ten sposób wielkość dochodu narodowego wytworzonego.

Funkcjonowanie mechanizmu mnożnika inwestycyjnego w gospodarce zamkniętej.

Mnożnik - współczynnik określający rozmiary całkowitego wpływu, jaki zmiana jednej wielkości ekonomicznej wywiera na drugą wielkość, której ta pierwsza jest składnikiem.

Mechanizm mnożnikowy stanowi o roli handlu zagranicznego w określeniu wielkości całego popytu, a tym samym poziomie aktywności gospodarczej danego kraju lub inaczej mechanizm mnożnikowy jest stosowany przede wszystkim do wyjaśniania ostatecznego wpływu na gospodarkę, znajdującą się w stanie niepełnego wykorzystania mocy wytwórczych, początkowego impulsu pobudzającego ją do wzrostu. W gospodarce zamkniętej można wyróżnić następujące impulsy:

• Inwestycje autonomiczne

• Przyrost wydatków z budżetu państwa

• Spadek podatków

• Konsumpcję autonomiczną

Istota wszystkich tych czynników polega na tworzeniu dodatkowego popytu, mogącego zaktywizować gospodarkę.

Teoria mnożnika sprowadza się do twierdzenia, że wielkość ostatecznego przyrostu dochodu pod wpływem każdego z wymienionych wyżej czynników znacznie przewyższa wielkość dodatkowego popytu początkowego.

• Mnożnik handlu zagranicznego.

• Warunki swobodnego funkcjonowania mechanizmu mnożnika eksportowego.

• Inwestycje pobudzone (supermnożnik).

• Handel zagraniczny a przenoszenie się koniunktury w skali międzynarodowej.

W gospodarce rynkowej charakteryzującej się nie wykorzystanymi możliwościami produkcyjnymi, będącymi efektem przewagi podaży nad popytem, w przypadku wystąpienia określonych impulsów wzrostu gospodarczego może być uruchomiony mechanizm mnoż-nikowy. Mechanizm ten spowoduje zwiększenie dochodu narodowego w skali większej, niż wynikałoby to bezpośrednio z wielkości tych impulsów.

12.

13.

14. Czynniki produkcji

1) Za międzynarodowe czynniki produkcji (dalej jako MCP) uważa się:

• kapitał

• siłę roboczą

• ziemię

• wiedzę techniczną

2) Przepływ międzynarodowych czynników produkcji to ich transfer, import z innego państwa lub eksport do niego.

3) Przyczyny i skutki MCP

- główny motyw: chęć pozyskania wyższego zysku

- gdy istnieje sytuacja niemożności zastosowania kapitału na rynku wewnętrznym lub

gdy jest go za dużo

• skutki dla kraju wywożącego kapitał:

- pogorszenie bilansu płatniczego w przypadku gdy inwestycja przynosi straty

- polepszenie bilansu pł. Gdy przynosi zyski

- utrata potencjalnych miejsc pracy w kraju

- wzrost eksportu gdy zaopatrzenie pochodzi z kraju rodzimego lub pogorszenie eksportu gdy produkty wyprodukowane za granicą wypierają produkty krajowe

• skutki dla państw przywożących kapitał:

• największe korzyści czerpią kraje rozwijające się w wyniku zwiększenia napływających funduszy, powstawania nowych miejsc pracy, ożywienia gosp.

• za negatywne skutki dla tych państw można uważać: likwidację krajowego przemysłu (konkurencja) lub przepływ nowoczesnych technologii gdy gospodarka tego kraju nie jest na to przygotowana

• w krajach już rozwiniętych, korzyścią jest wymiana wiedzy i nowej technologii lub szansa rozwoju regionów mniej zaawansowanych gospodarczo

• zapobiegnięcie monopolizacji w kraju w danej dziedzinie

• negatywnymi skutkami dla obu rodzajów państw jest strach przed następstwami zdominowania gospodarki narodowej przez obcy kapitał (np. sankcje ekonomiczne, czy nagłe wycofanie obcego kapit.)

- obawa przed nadmiernym eksploatowaniem zasobów naturalnych

• skutki międzynarodowe:

• postęp techniczny

• proces integracyjny (polityka ekonomiczna)

• internacjonalizacja procesu gospodarczego

• rozwój wielkich korporacji transnarodowych

• światowy kryzys zadłużeniowy, szczególnie krajów rozwijających się i państw Europy Środkowo-Wsch (niesie to za sobą wzrastające obciążenie ich obsługą długu oraz różne negatywne skutki społeczne, tj. rozpiętość rozwojową państw, hamuje dynamikę wzrostu gospodarczego świata, w skrajnym przypadku falę ubóstwa, głodu i problemów politycznych)

15. Przepływ kapitalu

W skali międzynarodowej może się dokonywać w trzech formach :

• kredytów zagranicznych

• inwestycji portfelowych

• inwestycji bezpośrednich

Charakterystyczne jest to, że:

• mają one charakter transakcji transferowych (wywóz kapitału nie wiąże się z bezpośrednim wywozem towarów czy usług).

• Kapitał może przekraczać granicę w formie pieniężnej, ale także aportu rzeczowego.

• Eksport kapitału nie powoduje przeniesienia prawa własności do tego kapitału (jak to było w przypadku eksportu towarów), eksporter otrzymuje prawo do użytkowania kapitału.

Kredyty zagraniczne

Podział wg przedmiotu kredytowania :

• kredyty towarowe (handlowe) - jest to bardzo rozpowszechniona forma kredytowania, polega na odroczeniu terminu płatności za importowane towary; stosowanie ich ma na celu stworzenie bardziej dogodnych warunków zakupu, podnoszą one także konkurencyjność w eksporcie (wykorzystywane jest to w polityce wspierania eksportu poprzez udzielanie przez państwo gwarancji na takie kredyty).

Około 90 % światowego handlu towarami i ok. 99 % handlu towarami inwestycyjnymi odbywa się w oparciu o kredyt kupiecki. W Polsce kredyt stosowany jest tylko w ok. 3 % wartości eksportu

• kredyty finansowe - podstawowym motywem udzielania kredytu w skali międzynarodowej jest chęć uzyskania zysku ze stopy procentowej przez kredytodawcę (od zwykłego kredytu różnią się one tym, że są udzielane podmiotom zagranicznym

Inwestycje portfelowe

• inwestycje, które oznaczają dokonywanie lokat w zagraniczne papiery wartościowe, czyli zakupy zagranicznych akcji, obligacji; motywem działania jest tutaj chęć uzyskania zysków z posiadania tych papierów wartościowych (zyski z dywidendy, z oprocentowania obligacji, różnice z różnic cen akcji)

Inwestycje bezpośrednie

• mogą polegać na budowie całkiem nowego zakładu produkcyjnego w innym kraju, albo na zakupie kontrolnego pakietu akcji firmy już istniejącej; motywem zakupu akcji w tym przypadku jest chęć przejęcia kontroli nad przedsiębiorstwem (kontrola rozumiana jako możliwość zarządzania tym przedsiębiorstwem)

Najprostszym sposobem przejęcia przedsiębiorstwa to przejęcie kontrolnego pakietu akcji i przez uczestniczenie w prywatyzacji danego przeds.

Przejęcie

ZALETY

• Przeds. Ma już swoją pozycję na rynku

• Istnieje w świadomości nabywców

• Mniejsze nakłady kapitałowe, żeby objąć kontrolę

• Istniejąca lokalizacja, zbudowane normy prawne

WADY:

• Przejmujemy przedsiębiorstwo takie jakie jest -z przestarzałymi narzędziami itd.

Budowa od podstaw

ZALETY:

• Stwarzamy przedsiębiorstwo takie jakie chcemy, z nowoczesnym majątkiem wykwalifikowaną kadrą nowoczesnymi systemami zarządzania i kadrami

Wady:

• Nowa forma na rynku

• Jest to dłuższa inwestycj

Międzynarodowy przepływ kapitału

Kapitał -wszelkiego rodzaju wartości które przynoszą dodatkowy zysk:

• Rzeczowy

• Finansowy -> depozyty

• Zasoby siły roboczej -> kapitał ludzki

Dlaczego jest przepływ kapitału?

• Najważniejszy motyw to chęć zysku, kiedy możliwy zysk - przenosi się kapitał

• Różnice w wyposażeniu w kapitał między państwami, gdy duzo kapitału - mniejsza cena, mniejsza stopa zwrotu: gdy mało kapitału - duży zwrot

• styl gospodarowania - gospodarki ukierunkowane na:

- wytwarzanie - wysoka skłonność do oszczędzania (Azja)

- konsumpcje - do nich płynie kapitał (USA)

• zjawisko liberalizacji przepływu kapitału (możliwości techniczne)

przyczyny przepływu kapitału inwestycyjnego:

• wykorzystanie przewagi technologicznej

• niższe koszty produkcji za granicą (niższe płace, podatki etc.)

• wysokie umiejętności siły roboczej

• decyzja o ominięciu bariery celnej (aby przyciągnąć zagraniczne firmy)

• budowa zakładów zapewniających dostawę surowców i podzespołow

korzyść dla exportującego:

- możliwośc pozyskania zysków z lokowania produkcji ( na tym rynku towar będzie tańszy - konkurencyjny)

- czynnik antyinflacyjny ( obniżenie cen)

negatywne czynniki dla exportera:

- strata mocy produkcyjnych - miejsc pracy

korzyść dla importującego:

- zwiększenie stopy inwestycji w dochodzie narodowym(przyciąganie inwestycji)

16. Międzynarodowy przepływ siły roboczej-

to zmiana miejsca pobytu i zamieszkania pracownika na okres nie krótszy niż 1 rok.

Przyczyna (cel)- chęć osiągnięcia większego dochodu, płacy

Kraj przyjmujący imigrantów uzyskuje na ogół nieco większe korzyści niż kraj ich pochodzenia:

• zyskuje pracowników (najczęściej młodych i wykształconych)

• może też stracić, pozbawiając miejsc pracy swoich obywateli

• musi przystosować emigrantów, z czym łączą się różne problemy społeczne

Podstawowe pojęcia :

Migracja ludności (poj. najszersze) - przemieszczanie się, wędrówka ludności na znaczny dystans i długi okres czasu

Emigracja - opuszczenie dotychczasowego miejsca pobytu i osiedlenie się na stałe lub na długi okres w innym kraju

Imigracja - napływ do danego kraju na stałe lub na długi okres ludzi zamieszkałych dotychczas w innym kraju

Repatriacja - zorganizowane przemieszczenie ludności

Przyczyny migracji :

• przyczyny ekonomiczne - niski poziom życia, niski poziom dochodów, wysokie bezrobocie, brak perspektyw, przeludnienie

• przyczyny polityczne - np. migracje z Polski po roku 1981

• przyczyny ideologiczne (są zbliżone do politycznych, jednak nie do końca, mogą to być kwestie wyznawanych ideologii, które mogą być nietolerowane lub zakazane na terenie niektórych krajów)

• przyczyny religijne - dana osoba musi opuścić swój kraj ze względu na przekonania religijne, np. migracje Żydów do Izraela po II wojnie światowej

• przyczyny o charakterze rasowym (ze względu na kolor skóry) (obecnie znaczenie tych migracji jest mniejsze, niemniej jednak kiedyś była to dosyć istotna przyczyna ruchów migracyjnych)

Ruch migracyjne w gospodarce światowej, które mają poważniejsze znaczenie :

1. do XIX wieku migracje odbywały się do Ameryki Płn. i Płd. z terenu Europy; migracje te miały głównie charakter polityczny, czy ideologiczny; w tym czasie odbywały się też migracje w Rosji Carskiej na Syberię

2. wiek XIX do 1914 roku (do wybuch I w. św.) - łącznie w tym okresie wyemigrowało około 47 mln. osób (biorąc pod uwagę ówczesną liczbę ludności, był to bardzo silny ruch migracyjny); główne kierunki migracji w tym okresie to :

• Ameryka Płn.

• Kraje Ameryki Płd.

• Australia

Emigranci pochodzili głównie z Irlandii, Wielkiej Brytanii, Europy Środkowej (Polska), częściowo ze Skandynawii. Migracje w tym okresie dotyczyły przede wszystkim ludzi o bardzo niskich kwalifikacjach, były to migracje o charakterze ekonomicznym, częściowo również religijnym, czy politycznym

Dosyć istotne pod względem liczebności były ruchy migracyjne Chińczyków na terenie Azji i do USA; istotne były także przemieszczenia się Hindusów do Afryki Zach. i Płd.

3. lata 1914 - 1930 - w tym czasu wyemigrowało około 16 mln. osób, przede wszystkim do Ameryki Płn., Płd., Australii, Nowej Zelandii i Republiki Południowej Afryki. Emigranci pochodzili w dalszym ciągu z Irlandii, Anglii, Niemiec, Polski, Włoch i Skandynawii.

Przemiany w Europie jakie dokonywały się w Europie spowodowały dość silną presję migracyjną, przede wszystkim na obszary USA, ale także Ameryki Płd. czy Antypodów (Australia, Nowa Zelandia)jeżeli chodzi o migracje do RPA do dotyczyły one głównie Niemców i Holendrów.

Emigrantami były głównie osoby o dosyć niskich kwalifikacjach

4. po II wojnie światowej kierunkiem emigracji były głównie USA, Kanada, Australia. Emigranci pochodzili przede wszystkim z Europy Środkowej, Wschodniej, z Azji Wsch. (Chiny, Tajwan). Wśród innych ruchów migracyjnych należy wymienić dosyć duże migracje z byłych kolonii obywateli krajów Europejskich w momencie rozpadu systemu kolonialnego (Brytyjczycy, Francuzi, Holendrzy)

Zmienia się tutaj charakter emigracji, szczególnie do USA, Kanady czy Australii z Europy Środk.-Wsch. - zaczynają migrować ludzie o stosunkowo wysokich kwalifikacjach.

Wśród przyczyn ekonomicznych, które tutaj decydują jest brak perspektyw rozwojowych, niski poziom życia.

Współcześnie ruchy migracyjne dotyczą przede wszystkim przemieszczeń ludzi związanych z procesem globalizacji gospodarki światowej. W ostatnich latach znowu zmienia się charakter tych migracji - przestali wyjeżdżać ludzie o wysokich kwalifikacjach.

Współczesne ruchy migracyjne pod względem liczebności są dużo słabsze niż było to kiedyś.

Przykłady : migracje związane z rozpadem byłego Związku Radzieckiego, przemieszczenia ludzi z byłych republik do Rosji, migracje ludzi pochodzenia Żydowskiego do Izraela (z byłego ZSRR), migracje Niemców z obszaru Rosji i Ukrainy do Niemiec, migracje pomiędzy dwoma państwami niemieckimi (wschodnia i zachodnia część Niemiec).

Z przepływami siły roboczej wiążą się i pewne korzyści i koszty dla krajów przyjmujących; to samo dotyczy krajów, skąd emigrują ludzie.

Korzyści dla krajów przyjmujących :

• transfer technologii wraz z ludźmi

• dopływ siły roboczej (której brakowało w danym kraju)

Koszty dla krajów przyjmujących :

• koszty typowo finansowe, związane z wypłacaniem zasiłków dla emigrantów, z koniecznością organizacji kursów językowych, zawodowych; zapewnienie im zakwaterowania, wyżywienia itd.

• koszty społeczne (dużym ruchom migracyjnym towarzyszą przeważnie takie zjawiska jak : wzrost przestępczości, przenoszenie różnego rodzaju patologii społecznych, zjawisk kryminalnych, związków mafijnych itd.)

Koszty dla kraju macierzystego :

• odpływ ludzi o określonych kwalifikacjach, najczęściej wchodzących w wiek produkcyjny

17) Międzynarodowy transfer wiedzy technicznej-

ma miejsce wtedy, gdy określona wiedza dostępna w danym momencie w jednym kraju, staje się znana w innym w sposób odmienny niż niezależne badania, poszukiwania czy doświadczenia

wiedza techniczna- jest produktem wiedzy naukowej, a także doświadczenia zdobywanego w czasie produkcji. W jej skład wchodzą: wynalazki, projekty inwestycyjne itp., dzieli się na:

-wiedzę ogólną np. obróbka metali

-wiedzę szczegółową, dotyczącą konkretnego wynalazku, receptury, pomysłu itp.

Nośnikami wiedzy są: ludzie, publikacje, dokumenty, czasopisma, same towary.

Wiedza może być odpłatna (np. licencje) lub przekazana bezpłatnie

transfer technologii.

Jest to ta forma transferu czynników produkcji której rola sukcesywnie wzrasta. Wraz z umiędzynaradawianiem się życia gospodarczego i z globalizacją gospodarki światowej transfery technologii są coraz większe i coraz szybsze. Głównym ogniwem (siecią) dzięki którym odbywają się transfery technologii są korporacje międzynarodowe; sieć filii, oddziałów korporacji rozsianych po całym świecie powoduje, że technologie są dosyć szybko rozprzestrzeniane do wszystkich filii, wszystkich sieci tej korporacji.

Transfer technologii traktuje się jako przenoszenie w skali międzynarodowej dorobku intelektualnego w zakresie metod wytwarzania, metod organizacji pracy, organizacji produkcji, wiedzy techniczno-organizacyjnej, menedżerskiej i marketingowej.

Formy transferu :

• przemieszczanie się ludzi o określonej wiedzy (zarówno technicznej, jak również wiedzy menedżerskiej, marketingowej, itd.) z kraju do kraju; proces ten nazywa się „drenażem mózgów” (wielkie korporacje przenoszą ze swoich filii do centrali macierzystych - Stany Zjednoczone, Europa Zach., Japonia - najlepszych pracowników zwerbowanych na rynku pracy danego kraju). Jest to stosunkowo tani i dosyć skuteczny sposób transferu technologii.

• import towarów ( na podstawie badań tych towarów dokonuje się analizy od strony technicznej, jakie metody produkcji wykorzystano, przy użyciu jakich maszyn, surowców, itd.) - umożliwia to nie wprost transferowania gotowego rozwiązania technicznego, ale przybliża dany kraj w badaniach nad tym nowym rozwiązaniem

• współpraca produkcyjna - jeżeli istnieje kooperacja pomiędzy przedsiębiorstwami z różnych krajów to w ślad za tą kooperacją idzie również przepływ technologi

• zakup licencji, sprzedaż licencji - najbardziej klasyczna forma transferu technologii - jeżeli chodzi o sprzedaż licencji, to najczęściej jednak ta forma transferu odnosi się do pewnych rozwiązań technicznych nie najnowocześniejszych (nikt nie sprzedaje licencji na rozwiązania techniczne, które są bardzo nowoczesne)

• franchising - forma dosyć często wykorzystywana - sprzedaż kompletnej koncepcji przedsiębiorstwa ( nie tylko technologie wytwarzania, czy organizacji pracy, tylko kompletną koncepcję przedsiębiorstwa - począwszy od technologii produkcji, poprzez technologie organizacji pracy, zasady doboru personelu, wystrój wnętrza, znak firmowy, ubiór pracowników, po kolor wykładziny, oświetlenie, itd.) np. sieć McDonald's, BurgerKing, w przemyśle hotelarskim, w gastronomii. Odbywa się to tak, że wykorzystuje się kapitał miejscowy (on kieruje tą firmą), ale cała koncepcja pochodzi od firmy, która poprzez franchising sprzedaje tą koncepcję. Ten, który kupuje koncepcję później płaci pewien udział swoich zysków na rzecz firmy, która to udostępniła; ma on jednak ograniczoną swobodę jeżeli chodzi o decyzje co do funkcjonowania firmy

• wymiana dokumentacji nie objętej licencją - często dodatkowo, poza sprzedażą licencji, istnieje potrzeba uzupełnienia dokumentacji o dodatkową dokumentację techniczną

• świadczenie usług technicznych, np. budowa kompletnych obiektów przemysłowych (wiąże się to nie tylko ze świadczeniem usług budowlanych, ale również z przekazaniem technologii wytwarzania

• consulting - zamawiając usługi w tym zakresie w firmie zagranicznej, to pracownicy tej firmy wykorzystują swą wiedzę w zakresie organizacji pracy, wiedzę menedżerską, marketingową i przekazują ją nam (przekazują nam pewne sugestie co do możliwości polepszenia funkcjonowania firmy, zwiększenia płynności, itd.)

• kształcenie kadr za granicą ( rząd finansuje studia obywateli własnego kraju na uczelniach zagranicznych); kształcenie kadr w kraju, ale przez zagranicznych specjalistów (rząd finansuje prowadzenie wykładów przez zagranicznych specjalistów) - jest to forma znacznie tańsza

• konferencje, seminaria naukowe

• oficjalne i nieoficjalne kontakty zagraniczne (niekiedy przybierają one formę wywiadu gospodarczego)

• wspólne badania finansowane w skali międzynarodowej (np. Unia Europejska finansuje wspólne badania nad nowymi rozwiązaniami; owoce tych badań są wspólnym dorobkiem wszystkich krajów i wszystkich przedsiębiorstw na terenie Unii)

• targi i wystawy

• literatura fachowa, sieć internetowa

19. - 21 Ceny międzynarodowe

Cena - wyrażona w pieniądzu wartość towaru, usługi waluty zagranicznej, określonego czynnika produkcji.

Powstaje w wyniku zderzenia się popytu i podaży. Jest to efekt:

• Odchodzenia od przewagi podaży tego towaru nad popytem na ten towar

• Odchodzenia od przewagi popytu na ten towar nad jego podażą.

Ceny kształtują się na rynku, tzn. miejscu spotkania się popytu i podaży.

Rynek międzynarodowy wyróżnia się specyfiką

• Nie wszystkie towary i usługi są przedmiotem handlu międzynarodowego i nie mają ceny ani wartości międzynarodowej.

• Połączone różnorodne rynki narodowe w jeden rynek międzynarodowy są mniej elastyczne niż rynek narodowy.

• Różnie kształtują się relacje popytu i podaży oraz ceny.

Również na rynku międzynarodowym można mierzyć relacje między popytem, podażą i ceną. Jako miernika używa się tzw. elastyczności cenowe. Wyróżnia się:

• Cenowe elastyczności popytu

• Cenowe elastyczności podaży

• Cenowe elastyczności punktowe ( w danym punkcie)- jest to współczynnik wskazujący na reakcję popytu na zmianę ceny, gdy zmiana ceny jest bardzo mała.

• Cenowe elastyczności popytu typu łukowego- wskazuje na siłę reakcji popytu przy dużych zmianach cen

Reakcje popytu i podaży na zmiany cen

• „Ujemne nachylenie krzywej popytu”- gdy cena spada, popyt wzrasta, a gdy cena wzrasta popyt maleje

• „dodatnie nachylenie krzywej podaży”- gdy cena wzrasta, wzrasta też podaż, a gdy cena maleje, spada też podaż

Na kształt ceny na rynku międzynarodowym wpływa też zmiana dochodów. Wpływają one także na kształtowanie się krzywych popytu i podaży. Jeśli wzrastają dochody, wzrasta popyt, co można mierzyć za pomocą dochodowej elastyczności popytu. Ze wzrostem dochodu wzrasta podaż, co mierzy dochodowa elastyczność podaży.

22. Rodzaje rynków międzynarodowych:

23. Kształtowanie się międzynarodowych cen towarów.

1. w krótkim okresie( zmiany o charakterze koniunkturalnym)

• towary standaryzowane: surowce, art. Rolno-spożywcze. Mogą być łatwo zastąpione przez inne, gdy producent podniesie cenę. Ich walory użytkowe są identyczne, łatwo je klasyfikować bez względu na miejsce wytwarzania.

W krótkim okresie ich ceny charakteryzują się znaczną zmiennością. Przyczyny tego są różne.

Ogólnie cenowa elastyczność popytu na te towary jest wyższa niż cenowa elastyczność podaży, przy czym obie te wartości są niskie, co wpływa na kształtowanie się cen.

Przyczyny wahań cen i zmiany popytu na żywność i surowce wynikają z

-niestabilności własnej produkcji w kraju importującym ,

-zmiany stanów aktywności gospodarczej w głównych ośrodkach ekonomicznych

-czynniki pozaekonomiczne.

• Towary zindywidualizowane-charakteryzują się walorami użytkowymi określanymi przez potrzeby indywidualnych odbiorców lub poszczególnych segmentów rynku. Trudne do określenia są różnice między walorami użytkowymi , często maja charakter pozorny i umowny. Są to art. Przemysłowe, pozornie standaryzowane art.. spożywcze: niektóre gatunki tytoniu, win, koniaków.

Krótkim okresie ich ceny są znacznie bardziej stabilne niż ceny towarów standaryzowanych.

Przyczyny:

-decydujące znaczenie ma kształtowanie się na relatywnie wysokim poziomie cenowej elastyczności podaży, wyższej od cenowej elastyczności popytu, ale obie te wartości są znacznie wyższe niż w przypadku towarów standaryzowanych.

-ceny w mniejszym stopniu zależą od kształtowania się kosztów, stanu koniunktury, sytuacji

politycznej, nastrojów społecznych.

24. W długim okresie czasu.

Do czynienia wtedy mamy z przemianami o charakterze strukturalnym i technicznym. Towarzyszą temu zmiany w dochodach. W tym celu wykorzystuje się wskaźniki dochodowej elastyczności podaży i popytu.

Do badania zmian relacji cen mających miejsce w handlu międzynarodowym służą narzędzia zwane terms of trade

• towarowe terms of trade -relacje zmian ( indeksu) cen w eksporcie do zmiany ( indeksu) cen w imporcie. Jest to najczęściej używany miernik. Jego wzrost jest traktowany jako zjawisko pozytywne.

• Dochodowe terms of trade - wskaźnik zmian cen w obrotach handlowych danego kraju otrzymany w wyniku pomnożenia towarowych terms of trade przez indeks eksportu. Dają odpowiedź na pytanie, czy w porównaniu z okresem wyjściowym dany kraj może sprowadzić z zagranicy więcej czy mniej dóbr. Wzrost ponad 100 wskazuje, że dany kraj ma zwiększone możliwości importu.

• Cenowe terms of trade - wskazuje na względne zmiany cen w eksporcie danego kraju do względnych zmian cen towarów importowanych przez ten kraj. Taki kierunek zmian oznacza zwiększona siłę nabywczą. Pojawiają się, gdy ceny towarów eksportowych w danym okresie rosną szybciej niż ceny towarów importowanych przez ten kraj. Taki kierunek zian oznacza zwiększone możliwości nabywcze.

• Ilościowe terms of trade - zmiany ilości towarów, jakie dany kraj musi eksportować, aby móc importować określone ilości towarów.

• Czynnikowe terms of trade starają się odnosić wahania cen w eksporcie i imporcie do zmian w kształtowaniu się niektórych tendencji wewnątrz gospodarki danego kraju.

• -jednoczynnikowe terms of trade oznaczają relacje zmian cen towarów eksportowych oraz towarów importowych przez dany kraj w określonym czasie, skorygowaną o zmiany wydajności czynników produkcji zatrudnionych w produkcji eksportowej ( za jednostkę pracy zatrudnioną w sektorze eksportowym można kupić więcej dóbr importowych).

• -dwuczynnikowe terms of trade wskazuje na zmiany cen i zmiany wydajności pracy kraju X względem kraju innego ( zmiany relacji cen towarów eksportowych i importowanych przez dany kraj są korygowane prze zmiany relacji wymiennych czynników produkcji zawartych w towarach wywożonych przez ten kraj do czynników produkcji zawartych w towarach przywożonych).

25. Parytet złota

sposób określania wartości jednostki walutowej danego kraju. W przeszłości, w warunkach pełnej wymienialności waluty na złoto, a później w systemie stałego kursu walutowego (system walutowy), stosowany był do tego celu parytet złota, wyrażający ilość czystego złota (w g) "zawartą" w jednostce monetarnej danego kraju.

Obowiązywał on z mocy ustawy ogłaszanej przez władze państwowe, po II wojnie światowej - w uzgodnieniu z Międzynarodowym Funduszem Walutowym (MFW). Obniżenie parytetu złota oznaczało dewaluację, a jego podwyższenie rewaluację waluty. Z czasem kolejne kraje rezygnowały z ustalania wartości swej waluty w oparciu o parytet złota, prawna jego likwidacja nastąpiła w wyniku ratyfikacji w dniu 1 IV 1978 zmienionego statutu MFW.

Obecnie poszczególne kraje mają pełną, gwarantowaną prawem międzynarodowym swobodę w ustalaniu zasad kursowych swych walut. Ich wartość mogą ustalać w stosunku do waluty międzynarodowej, koszyka walutowego, europejskiej jednostki walutowej (ECU) lub specjalnych praw ciągnienia (SDR).

W niektórych krajach, nie będących członkami MFW, utrzymano parytety złota, jednakże nie mają one związku z wzajemnymi kursami ich walut i walut innych państw.

26. System z breton Woods i MFW

Podstawowe zasady, na których miał się opierać powojenny system rozliczeń międzynar., zostały sformuowane na konferencji w Bretton Woods (1944r.), której uczestnicy opowiedzieli się za wolnym handlem i swobodną wymienialnością walut przy systemie kursu sztywnego. By spełnić te założenia kraje członkowskie musiały zostać wpierw wyposażone w odpowiedni zasób międzynar. płynności, którą utraciły w czasie wojny. W tym celu na konferencji opracowano dwie koncepcje: plan Keynesa (stanowisko krajów zniszczonych wojną) i plan White-a (punkt widzenia USA). Ostatecznie przyjęto stanowisko amerykańskie, które zakładało utworzenie międzynar. instytucji finansowej, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, stanowiacej pulę wydzielonych środków pochodzących z wpłat członkowskich (75% wpłat w walucie krajowej i 25% wpłat w walucie swobodnie wymienialnej). MFW miał być instytucją kredytową i stanowić dodatkowe źródło międzynar. płynności, a jego głównym zadaniem było pomaganie krajom członkowskim w osiągnięciu podstawowego celu czyli przywrócenia pełnej wzajemnej wymienialności walut w obrotach bierzących. Utworzony został również Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy) mający zajmować się finansowaniem projektów inwestycyjnych. Poza tym plan White-a zakładał:

• rozwiązanie systemu kursu sztywnego, opartego na relacji urzędowych parytetów walut określonych w złocie lub w stosunku do $. Kurs mógł się wahać w granicach 1% w górę i w dół od kursu parytetowego - przy przekroczeniu tej granicy bank zobowiązany był do interwencji na rynku z zamiarem niedopuszczenia do wyjścia kursu poza ten margines,

• zmiany kursu parytetowego tylko w przypadku nieodwracalnej, długotrwałej nierównowagi o charakterze strukturalnym (zmiana owego kursu o ponad 10% uwarunkowana była zgodą MFW),

• zobowiązanie się krajów członkowskich do przywrócenia pełnej wzajemnej wymienialności swoich walut, przy zachowaniu prawa do tymczasowego utrzymania istniejących już ograniczeń w tym zakresie i nie wprowadzania nowych,

• przyjęcie systemu dewizowo-złotego (parytet okreslony w złocie i w $), który ze względu na malejącą rolę innych walut jako składników rezerw przekształcił się w system dolarowo-złoty.

Ze względu na to, że $ stał się praktycznie podstawą swiatowego systemu pieniężnego, a deficyt bilansu płatniczego USA stanowił źródło międzynar. płynności, rola MFW i B.Ś. początkowo zmalała. Pomoc gosp. płynęła głównie z Ameryki w postaci inwestycji, kredytów rządowych i specjalnych programów pomocy gosp. Dopiero w latach 60-tych działalność pożyczkowa MFW i B.Ś. nabrała wagi, kiedy gospodarki państw powojennych zostały odbudowane, a ich waluty ponownie stały się wymienialne.

W okresie bezpośrednio powojennym waluty krajów europejskich były niewymienialne, natomiast wzajemny handel odbywał się na zasadzie dwustronnego clearingu. W stosunkach płatniczych z krajami spoza sfery obowiazywały ograniczenia dewizowe - wpływy dewizowe z eksporu odprowadzane były do wspólnej puli, skąd pochodziły przydziały dewiz na finansowanie importu. Późniejsze wprowadzenie w ramach OEEC clearingu wielostronnego, zwanego Europejską Unią Płatniczą i opartego na zasadzie równoważenia obrotów każdego państwa nie z każdym odrębnie, a z grupą członków unii jako całości, pozwoliło krajom europejskim szybko rozwinąć wzajemne obroty. I tak w 1958r. cała ta grupa dojrzała do równoczesnego wprowadzenia wymienialności swoich walut, zarazem zewnętrznej jak i wewnętrznej, we wzajemnych obrotach bierzących. Tym samym spełniony został art.8 Statutu MFW o przywróceniu wzajemnej wymienialności. Jednocześnie nastąpił wielki boom gospodarczy w Europie Zach i Japonii, który postawił te kraje w pozycji bardziej wyrównanej w stosunku do USA. Wzrost dolarowych zobowiązań Stanów Zj. (dolar był bowiem trzymany jako rezerwy) zapewniał światu odpowiedni poziom międzynar. płynności, z drugiej strony jednak oznaczał krótkoterminowy kredyt udzielany Ameryce przez pozostałe kraje. Formalnie kredyt ten był wymienialny na złoto lecz ze względu na to, że cena złota od lat 30-tych była niezmienna a zobowiazania stale rosły już w 1960 r. było wiadome, że amerykańskie zasoby złota nie wystarczają by pokryć owe krótkoterminowe zobowiązania. Dalszy rozwój handlu światowego wymagał stałego powiekszania płynności międzynar. (poprzez wzrost krótkoterminowych zobowiazań USA i deficytu bilansu płatniczego), rezerwy złota były jednak niewystarczajace co podważało istnienie systemu dolarowo-złotego i zagrażało międzynar. płynności.

27. Płynność sterowana

28. Europejski system walutowy

Rynek eurowalutowy - jego charakter, geneza i znaczenie dla rozwoju współpracy międzynarodowej.

Gdy kraje Europy Zach. i Japonia zostały odbudowane i dorównały USA pod względem gospodarczym, a deficyt bilansu płatniczego Ameryki dostatecznie nasycił rezerwy dewizowe owych krajów, nadal napływające $ zaczęły być przejmowane przez banki komercyjne, które wykorzystywały ową walutę do akcji kredytowych. W ten sposób poza USA powstał alternatywny rynek kredytów dolarowych, zwany rynkiem eurodolarowym (będący segmentem rynku eurowalutowego). Obfitość rezerw dolarowych w krajach uprzemysłowionych wystepowała równocześnie z intensywnym zapotrzebowaniem na kredyty dolarowe w innych krajach, a atrakcyjność kredytowa rynku eurodolarowego w stosunku do kredytów udzielanych przez MFW lub Stany Zj. polegała na tym, że nie wymagały one spełniania rygorystycznych warunków nakładanych przez MFW lub USA. Rynek eurowalutowy, a zwłaszcza eurodolarowy, w latach 60-tych i 70-tych niezwykle szybko się rozwijał. Charakteryzował się tym, że funkcjonował na „obszarze eksterytorialnym” nie podlegając żadnym normom ostrożnościowym i regulacyjnym. Brak jakiegokolwiek nadzoru nad tym rynkiem i wolność od takich skrępowań jak np.: obowiązek utrzymywania rezerw zabezpieczających wkłady sprzyjał obniżaniu kosztów i stawiał banki działające na tym rynku w wysoce konkurencyjnej pozycji. Dynamizm owego rynku wyrażał się również w wynajdywaniu nowych, bardziej elastycznych form działalności i typów produktów finansowych. Okres szczytowego rozwoju rynku eurowalutowego (ściślej eurodolarowego) przypada na lata 70-te, kiedy to ów rynek stał się podstawowym źródłem płynności międzynar., służącym rozwiązywaniu finansowych skutków wzrostu cen ropy naftowej. Kraje OPEC, zachęcone atrakcyjnością materialnych ofert owego rynku, plasowały na nim gros swoich nowo pozyskanych zasobów dolarowych. Natomiast kraje importujace ropę, które stanęły wobec problemu ogromnych deficytów spowodowanych nowymi cenami ropy, musiały zaciągać kredyty dla uzupełniania rezerw. W ten sposób rynek eurodolarowy pełnił rolę pośredniczącą, recyrkulując petrodolary z krajów OPEC do krajów importujących. Nie było to jednak zjawisko pozytywne, gdyż zwiększało wielkość międzynar. zadłużenia (poprzez stałe kredytowanie importerów przez rynek) i wkrótce doprowadziło do światowego kryzysu owego zadłużenia (1982r.). Tymczasem natomiast, w latach 70-tych, finansowanie importu kredytami eurorynku przyczyniało się do wzmożenia inflacji.

Integracja walutowa w Europie - istota i warunki utworzenia oraz sprawnego działania w unii walutowej.

Destabilizacja systemu dolarowo-złotego pod koniec lat 60-tych powodowała wzmożenie napięć wewnętrznych w EWG, gdyż osiągnięty już wysoki poziom zintegrowania gospodarek członkowskich uczynił te państwa bardzo wrażliwymi na zaburzenia monetarne i zmiany kursów wzajemnych wewnątrz tego ugrupowania. Daleko zaawansowana integracja powodowała, iż zmiany kursów stwarzały wiele kłopotów we współpracy gosp. Dotychczas polityka walutowa i kruszcowa pozostawała w gestii krajów członkowskich (Traktat Rzymski), natomiast w obliczu obecnej sytuacji uznano przymus poddania polityki walutowej i wew. polityki pieniężnej ściślejszej koordynacji i wspólnej regulacji. W ten sposób zrodził się zamiar dążenia do unii walutowej i gosp. w Europie, której celem miało być dopełnienie procesów integracji ekonomicznej i uwieńczenie ich integracją monetarną. W 1969 r. w Hadze doszło do spotkania głów państw i szefów rządów EWG, na którym podjęto prace nad sformułowaniem koncepcji unii gosp. i walutowej - unia walutowa jest formą połączenia gospodarek na gruncie wspólnego pieniądza, emitowanego przez wspólny bank centralny, lub na gruncie nieodwołalnie ustalonych kursów wymiennych walut narodowych, przy całkowitym zniesieniu ograniczeń płatniczych. Ustalono, iż realizacja unii będzie przebiegać etapami, a z debat na ten temat wyłoniły się dwie koncepcje: plan R.Barre-a i plan K.Schillera. Ostatecznie przyjęty został Raport Wernera, który zakładał:

• zawężenie zakresu wahań kursów wzajemnych, przy szerszym zakresie wspólnego wahania się walut europejskich względem $ i sporadyczne korekty kursowe - ostateczne zafiksowanie kursów miało nastąpić dopiero pod sam koniec,

• proces centralizacji rezerw i rozszerzanie wzajemnej pomocy kredytowej,

• natychmiastowy proces koordynacji polityki pieniężnej i makrofinansowej.

Pierwszym krokiem było zawężenie zakresu wzajemnych wahań kursów europejskich przy rozszerzeniu skali wahań w stosunku do $ („wąż w tunelu”). Powołano Europejski Fundusz Współpracy Walutowej, będący początkiem ponadnarodowej instytucji monetarnej EWG, i przeprowadzono komasację 20% rezerw złota i $ we wspólnej puli postawionej do dyspozycji Funduszu. Jednak zaburzenia walutowe z 1973 r. zlikwidowały wahania względem $ i najważniejsze waluty zachodnioeuropejskie przeszły na floating względem waluty USA. Kryzys naftowy z 1973 r. przekreślił pracę nad unią walutową na kilka nastepnych lat i dopiero w 1979 r. ich ponowne podjęcie zaowocowało powstaniem Europejskiego Systemu Walutowego. W systemie tym wprowadzony został nowy element - wspólna jednostka monetarna, zwana europejską jednostką walutową ECU, która miała stać się osią systemu monetarnego europejskiego obszaru walutowego i zalążkiem przyszłego wspólnego pieniądza. Wartość ECU reprezentowała koszyk walut członkowskich z przypisaniem im wag odpowiadających udziałowi kraju w wewnatrzeuropejskim obrocie gospodarczym. Parytet walut członkowskich ESW został ustalony w stosunku do ECU (kurs centralny) i kurs rynkowy każdej z nich mógł się wahać w granicach 2,25% w górę i w dół od bilateralnego kursu centralnego (bank był zobowiązany do działań interwencyjnych w przypadku osiągania przez kurs krańcowych wartości). W praktyce najczęstszym źródłem nacisku w mechaniźmie kursowym była relacja bilateralna do marki niemieckiej i procesy dostosowawcze były wymuszane przez ten zaczep.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy powołany na konferencji z Bretton Woods jest międzynar. instytucją finansową, która zgodnie ze statutem organizuje i promuje współpracę swoich członków w dziedzinie walutowej i zabiega o poszerzenie swobodnego obrotu płatniczego oraz utrzymanie ustabilizowanych relacji kursowych. Jest naczelną instytucją monetarną świata dbającą o sprawne funkcjonowanie światowego systemu pieniężnego. Głównym zadaniem Funduszu jest nadzorowanie polityki kursowej członków, tj. nadzór nad przestrzeganiem zasad

29. Rynek i kurs walutowy- definiowanie

Kurs walutowy to cena pieniądza 1 kraju wyrażona w pieniądzu innego kraju. Kształtuje się on jako popyt i podaż na zagr. środki płatnicze.

Podaż dewiz na rynku kraj. - eksporterzy

Popyt na dewizy na rynku kraj. - importerzy i all którzy muszą dokonać płatności zagr.

Rynek walutowy, to rynek, na którym handluje się walutami (ew. dewizami). Na rynku tym tworzy się kurs walutowy (kurs wymiany), który odzwierciedla stosunek ceny między dwoma walutami. Handel może odbywać się zarówno na rynku kasowym (wymiana jest dokonywana natychmiast) jak i rynku terminowym (wymiana zostanie dokonana w późniejszym, ściśle określonym terminie).

Najważniejszymi uczestnikami rynku walutowego są inwestorzy, którzy zajmują się wyłącznie spekulacją. Ponadto aktywne są podmioty zajmujące się eksportem bądź importem towarów bądź usług. Do trzeciej istotnej grupy uczestników rynku walutowego należą banki centralne, które sprzedają lub skupują walutę w celu zapobiegania nadmiernemu wzrostowi bądź spadkowi danej waluty (interwencja).

Kurs walutowy - cena danej waluty wyrażoną w innej walucie.

Miejscem transakcji na którym przedmiotem są waluty krajowe jest rynek walutowy; sprzedaje się jedną walutę w zamian za inną. Mowa jest o rynku, należy podkreślić że występuje na nim: podaż, popyt, i cena. Na ogół o relacjach wymiany walut, czyli o kursach walut, decyduje podstawowe prawo rynku tworzące kurs (cenę) równowagi przy zrównaniu popytu z podażą danej waluty.

Czynniki określające podaż danej waluty i popyt na nią:

1. Obroty handlowe w stosunkach dwustronnych, wymiana usług, ruch turystyczny, przepływ technologii itp., czyli tzw. bilans płatniczy

2. Polityka walutowa rządu która między innymi określa system kursów. Wyróżniamy system kursów sztywnych i system kursów płynnych.

Rodzaje kursów walut.

• kurs walut. = cena pieniądza kraju A wyrażona w pieniądzu kraju B, kształtuje się w miejscu spotkania podaży i popytu na zagr. środki płatnicze

• rodzaje kursów

1. arbitralny (sztywny) - cena pieniądza danego kraju ustalona przez odpow. władze wobec pieniądza innego kraju, nie ulegająca zmianom w dłuższym okresie

2. stały - cena pieniądza danego kr. wyrażona w pieniądzu innego kr., ale odpow. władza monetarna (bank centralny) zobow. do utzrymywania wahania kursu w pewnych gr. np. + lub - 1% - '44 Bretton Woods

• w war. systemu waluty złotej

• w war. systemu waluty sztabowo-złotej

• w war. systemu waluty dewizowo-złotej

• zmienny - cena pieniądza danego kr., a odpow. władza monetarna kontroluje wahania tego kursu lub pozostawia pełną swobodę (brudny lub czysty kurs zmienny)

• dualny system kursowy - oprócz rynku urzędowego - rynek prywatny np. kantorowy w Polsce, więc urzędowe kursy walut i prywatne okr. przez siły rynkowe

• jednolity - kurs o okr. poziomie, stosowany przy zawieraniu wszystkich transakcji

• zróżnicowany - w różnych przekrojach:

• podmiotowym - różne kursy dla pryw. osób pr., dla przedsięb. pań.

• przedmiotowym - odmienne dla transakcji handl., trans. usługami, w obrotach kap.

• geogr. - w stos. z różnymi pań.

1. podwartościowy - nie doszacowany, kurs rynkowy niższy od kursu równowagi

2. nadwartościowy - przeszacowany, wyższy

3. efektywny - kurs obliczany w stos. do walut do gł. partnerów handl.

4. efektywny realny - ile towarów zagr. można uzyskać za wolumen towarów kr.

5. nominalne - gdy stopy inflacji się nie uwzględnia

6. realne - kursy skorygowane o stopy inflacji

7. bezpośrednie - kurs marki niem. wyrażony w dolarach amer.

8. krzyżowe - uzyskuje się przez podzielenie kursu 2 walut w stos. do trzeciej waluty np. funta szterlinga

9. oparte na otwartym koszyku innych walut

10. oparte na zamkniętym koszyku innych walut

11. bieżące - na rynkach bieżących (kasowych)

terminowe - na rynkach terminowych, gdzie zakup/sprzedaż walut z wyprzedzeniem w stos. do terminu dostawy walut - 1, 3, 6 miesięczne

Czynniki określające kurs walutowy.

• ekonom.

1. strukturalne

• poziom rozwoju i struktura gosp.

• poziom konkurencyjności gosp.

• sytuacja w bilansie płatniczym

• techniczne

• intensywność i struktura przemian tech.

• poziom rozwoju zaplecza tech. funkcjonowania rynków

1. koniunkturalne

• tempo wzrostu PKB

• tempo inflacji

• zmiany stóp proc.

• pozaekonom.

1. polityczne

• stopień stabilizacji polit.

• stopień ryzyka polit.

• szoki polit.

1. instytucjonalne

• stosowane rozwiązania systemowe

• stopień liberalizacji rynków

• stosowana polityka pieniężna, fiskalna

• częstotliwość i sposoby interwencji BC

1. psychologiczne

• oczekiwania społ., świata biznesu

• poziom ryzyka finansowego

• wewnętrzne - zależne od kr.

• zewnętrzne - niezależne od kr.

• wpływające bezpośrednio na poziom kursów

• wpływające pośrednio - poprzez zmiany czynników koniunk., polit., psychol.

• czynniki ww mogą oddziaływać stabilizująco lub destabilizująco na poziom kursów walut. - wahania kursów

1. antycypowane - nie antycypowane (oczekiwane lub nie przez rynek)

2. permanentne - okresowe (deficyt - wahania zw. z cyklem koniunk.)

3. realne - monetarne (dot. zachodzących procesów - dot. stóp proc. i ich poziomów)

4. ogólnoekonm. - specyficzne dla branż (dot. całej gosp. - dot. okr. branż)

związane z silnymi lub słabymi oczekiwaniami zmian kursów

Pojęcie wymienialności walut.

Wymienialność walut polega na prawie swobodnego kupowania i sprzedawania obcego pieniądza, w tym złota, za walute krajową oraz dokonywania rozliczeń międzynarodowych w walucie narodowej i walutach obcych bez jakichkolwiek ograniczeń.

• ze względu na przedmiot wymiany:

1. wymienialność na złoto

2. wymienialność na wszystkie inne waluty (tzw całkowita)

3. wymienialność na określone waluty ( w obrębie stref walutowych)

• ze względu na tytuł do wymiany:

1. wymienialność zupełna

2. wymienialność częściowa

• ze względu na podmiot wymiany:

1. wymienialność wewnętrzna (mogą to robić jedynie obywatele, krajowe podmioty gosp…)

2. wymienialność zewnętrzna ( mogą to robić rezydenci zagraniczni)

30. Kurs walutowy w dlugim okresie

31. Kurs walutowy w krótkim okresie

32. Wahania kursów walutowych

33 - 36 . Pojecie bilansu platniczego

BP to zestawienie transakcji (wydatków i wpływów) dokonanych między podmiotami (fachowo - rezydentami)krajowymi (Uwaga zaliczamy tutaj również turystów i inne osoby które czasowo przebywają poza granicami kraju i zaliczamy filie korporacji transnarodowych) a zagranicą w jakimś okresie czasu, najczęściej 1 rok. Pozwala określić sytuację finansową ($) kraju w stosunkach z zagranicą.

Rodzaje transakcji





Odpłatne: Nieodpłatne:

Export i import dóbr i usług, darowizny,

Ruch kapitału krótko i długoterminowego jednostronne transfery np. pomoc humanitarna rządu polskiego dla Iraku

A.BILANS OBROTÓW BIEŻĄCYCH (rachunek bieżący)obejmuje wszelkie płatności kraju związane z międzynarodowa wymianą towarów i usług oraz dochody z kapitału i transferów jednostronnych. Wg rodzajów transakcji zaliczamy do niego:

1.Bilans handlowy

Zestawienie płatności z tytułu importu (im.) i exportu (ex.), towarów gdy im.>ex. To mamy deficyt obrotów handlowych, gdy im.<ex. to nadwyżka obrotów handlowych (ma największy wpływ na ogólna postać bilansu bo stanowi jego duża pozycję)

2.Bilans usług

Zestawienie płatności z tytułu obrotów usługami miezy danym krajem a zagranicą np. usługi transportowe, turystyczne, bankowe, ubezpieczeniowe(ten kawałek bilansu jest ważny np. dla Cypru bo on ma duża flotę, zyje z turystów i usług bankowych)

3.Bilans procentów i dywidend

Zestawienie wpływów i wydatków z tytułu obsługi kapitału i pracy np. dywidendy od inwestycji bezpośrednich (Francuz kupił akcje polskiej spółki i dostaje część swojej działki czyli dywidendy $ ), odsetki od udzielonych lub otrzymanych kredytów, $ zarobione za granicą.(ka3wałek bilansu ważny dla kraju który jest im lub ex kapitału czyli dużo inwestuje albo w nim inwestuje się dużo)

4.Bilans transferów jednostronnych

Zestawienie $, towary i usługi które płyną tylko w jedną stronę tzn albo ,my płacimy zagranicy albo ona nam, mogą być transfery prywatne np.:$ wysyłane przez emigranta lub pracownika sezonowego do kraju lub rządowe np.: bezpłatne dostawy lekarstw w ramach pomocy dla jakiegoś państwa, składki płacone różnym organizacjom i instytucjom np. dla ONZ)

B.BILANS OBROTÓW KAPITAŁOWYCH(inaczej rachunek kapitałowy i finansowy)

Zestawienie przepływu kapitału we wszystkich formach, przez podmioty prywatne i bank centralny

1.Rachunek kapitałowy

transfery kapitałowe bezzwrotne przeznaczone na: finansowanie środków trwałych czyli np. na naprawę maszyn, umorzenie długu oraz kupowanie i sprzedawanie aktywów niefinansowych i nie produkowanych(np. praw autorskich, działek, patentów)

2.Rachunek finansowy

obejmuje zestawienie inwestycji bezpośrednich, portfelowych i innych, do innych zaliczamy np. udzielony lub uzyskane kredyty długo i krótko terminowe oraz lokaty w bankach lub rachunki bieżące (np.: Polak pożyczył od Francuza pieniądze na więcej niż 5 lat - kredyt długoterminowy, Niemiec o d Polaka pożyczył na mniej niż 5 lat - kredyt krótkoterminowy, Niemiec ma konto w banku na Majorce, albo lokatę w banku na Karaibach)

Jest jeszcze BILANS OBROTÓW WYRÓWNAWCZYCH (tzw pozycje finansujące), zaliczamy tu:

1.Zmiany stanu oficjalnych rezerw danego kraju w walutach wymienialnych i złocie (używane do pokrywania deficytu bilansu płatniczego gdy mamy do czynienia z kursem sztywnym, lub używane do oddziaływania na poziom kursu waluty w przypadku kursów płynnych)

2.Kredyty MFW

3.Transakcje finansowania wyjątkowego należą tu zrestrukturyzowane(na aktualnym poziomie) zobowiązania i należności zagraniczne.

Równowaga BP

Równowaga rachunkowa tzn że tyle ile wypłynęło tyle wpłynęło np. sprzedaliśmy do kraju Bangla cegły na budowę wiatraków o warte 10 000 to znaczy ze jak nam zapłacą to wpłynie nam 10 000, czyli się zbilansuje -10 000 - _10 000

Równowaga ekonomiczna BP: gdy transakcje autonomiczne równoważą się, a transakcje wyrównawcze nie występują.

Transakcje autonomiczne to takie które są zawierane bez względu na stan BP, a wyrównawcze to takie które zawierane są z myślą o wyrównaniu BP

Do autonomicznych zaliczamy

• Transakcje wchodzące w skład obrotów bieżących

• Przepływ kapitałów długoterminowych

• (inna teoria mówi ze do autonomicznych zaliczamy wszystkie transakcje zawarte przez podmioty prywatne co jest chyba najbardziej logiczne)

Równowaga rzeczywista: gdy równowaga ekonomiczna utrzymywana jest przez dłuższy czas bez interwencji państwa, inaczej równowaga utrzymywana w wyniku działania sił rynkowych.

SPOSOBY PRZYWRACANIA RÓWNOWAGI BP

Równowagę ekonomiczną państwo może przywrócić dokonując transakcji wyrównawczych.

Automatyczne Mechanizmy przywracania równowagi

Cenowy zwraca się uwagę jedynie na zmiany cen i zakłada się ze „niewidzialna ręka rynku” doprowadzi do pełnego zatrudnienia i równowagi zew. i wew.

Dochodowy gdy jest deficyt BP samoczynnie następuje zmniejszenie wydatków i spada wartość PKB i spada import. Gdy jest nadwyżka BP samoczynnie następuje wzrost wydatków i wzrasta PKB wzrasta import.

Kursowy przez obniżenie poziomu kursu waluty krajowej można spowodować ze nasze towary będą tanie dla innych czyli wzrośnie eksport bo będą chcieli od nas kupować i jednocześnie spadnie import bo nasze towary będą tańsze w stosunku do importowanych.

Stopy procentowej - przy pogarszaniu się BP bank centralny podnosi stopę dyskontową (czyli cenę kredytów dla banków komercyjnych) wtedy banki komercyjne podnoszą stopą procentową (masz większy zysk z lokaty bankowej, kredyty są drogie)więc zmniejsza się ilość pieniądza na rynku a to powoduje zmniejszenie popytu a tym samym zmniejszenie importu i poprawę BP

////

RÓWNOWAGA BILANSU PŁATNICZEGO
Z rachunkowego punktu widzenia bilans jest zawsze zrównoważony. Bilans jest zestawieniem sporządzonym według ogólnych zasad księgowości czyli każda transakcja jest księgowana podwójnie.
Z ekonomicznego punktu widzenia bilans jest zrównoważony gdy saldo obrotów na rachunkach bieżących równy jest saldu obrotów na rachunkach kapitałowych. Gdy kurs walutowy jest nieograniczenie płynny to bilans równoważy się w sposób automatyczny. Gdy kurs walutowy jest kursem centralnym to nie ma automatycznego równoważenia się bilansu. Saldo nie musi równać się zero i zwykle występuje nadwyżka lub deficyt w bilansie płatniczym. Konieczne są wtedy transakcje wyrównawcze polegające na zmianie stanu oficjalnych rezerw walutowych państwa i zaciągnięciu przez państwo pożyczek w taki sposób, że deficyt w obrotach bieżących musi być zrównoważony. Aby ocenić czy bilans jest zrównoważony dokonuje się podziału transakcji na 2 kategorie:
1. Transakcje autonomiczne: wykonywane niezależnie od stanu bilansu
Obroty bieżące + przepływ kapitałów długoterminowych (z kredytami);
2. Transakcje wyrównawcze: z myślą o wyrównaniu bilansu
¨ Przepływ kapitałów krótkoterminowych (przede wszystkim w formie pożyczek, które powodują zmiany zadłużenia kraju)
¨ Zmiany stanu rezerw dewizowych.

Jeżeli obroty automatyczne zrównoważą się to mamy bilans zrównoważony.
Jeżeli potrzebne są operacje wyrównawcze to ozn, że bilans jest niezrównoważony.
Przyczyny zakłóceń bilansu mogą być różnorakie np.
- zmiany relacji cen krajowych do cen zagranicznych,
- zmiany wysokości stopy % za granicą w stosunku do stopy krajowej,
- zmiany terms of trade (warunki wymiany handlowej- zmiany relacji cen dóbr eksportowanych do dóbr importowanych),
- klęski naturalne.
W długich okresach czasu (więcej niż 5 lat) o równowadze bilansu płatniczego decydują takie czynniki jak:
¦ krajowa stopa oszczędności inwestycji,polityka budżetowa państwa,postęp techniczny i wydajność pracy, zmiany struktury własnościowej, rozwój rynku kapitałowego.
Równowaga bilansu płatniczego w dłuższym okresie może być zachowana tylko wówczas gdy wzrostowi gospodarczemu towarzyszy wzrost krajowych oszczędności i napływ kapitału zagranicznego. Gdy oszczędności krajowe są zbyt małe istnieje tendencje do wzrostu importui pogłębiania się deficytu obrotów bieżących. Jeżeli nie da się tego skompensować to topnieją rezerwy dewizowe lub kraj się zadłuża.


ŚRODKI PRZYWRACANIA RÓWNOWAGI W BILANSIE PŁATNICZYM

Mechanizmy
· polityka monetarna: automatyczne przywracanie równowagi w bilanskie przez zmiany relacji popytu i podaży na pieniądz. Baza monetarna- obejmuje pieniądze trzymane przez ludność i banki oraz depozyty w b. Centralnym. Składnik krajowy to kredyt udzielany przez instytucję danego kraju np. NBP. Slładnik zagraniczny to rezerwy walutowe danego kraju. Mnożnik jest relacją między przyrostem ilości pieniądza a przyrostem bazy o jednostkę.

Gdy kurs stały i def. Budżetowy->podaż wieksza niż popyt-> nadwyżka podaży prowadzi do zwiększenia wydatków->wzrost cen krajowych->większy Im i spadek Ex-> def bilansu płatniczego->zmniejszenie rezerw waluty niezbedznych do sfinansowania deficytu->zmniejszenie bazy waluty i zmniejszenie podaży pieniądza->zmniejszenie wydatków->obniżenie cen-> wzrost Ex i Spadek Im-> równowaga b. Płatniczego

Gdy kurs płynny: nadwyżka podaży pieniądza->wzrost wydatków->większy import i def. Płatniczy-> deprecjacja waluty->wzrost cen->wzrost popytu na pieniądz-> wraca równowaga między podażą i pop i balans ok.

• mechanizm cenowy gdy kurs płynny (deficyt bilansu-> deprecjacja->ceny jego dóbr wyrażone w walutach zag. Obniżają się, a rosną ceny dóbr zagranicznych wyrażonych w walucie narodowej->wzrost eksportu i spadek importu), (stałe kursy: def->odpływ cześci rezerw złota->zmniejszenie ilości pieniądza->spadek cen krajowych-> wzrost ex, spad. Im-> przywrócenie równowagi)

• dochodowy( zamknięta: wielkość dochodu = wydatki na konsumpcję+ oszczędności; wielkość wydatków= wiekość konsumpcji+ przewidywane inwestycje O=I)

Mnożnik->współczynnik określajacy rozmiary całkowitego wpływu, jkai zmiana jednej wielkości ekon. Wywiera na drugą, której na pierwsza jest częścią. W zamkniętej: przyrost wielkości konsumpcji i inwestycji powoduje znacznie większy przyrost dochody (ale gdy niewykorzystane moce wytwórcze)przyrost inwest-> zwiększenie popytu-> zw. Zatrudnienia->ludzie maja kaske->czesć na konsumpcje i tak to się kręci, az do wykorzystania mocy wytwórczych

W otwartej: Im i O wzrastają wraz z poziomem dochody (Y) nie zwiększają jednak wydatków. Ex i I zwiększają wydatki. I+Ex=O+Im; Ex-Im=O-I-> równowaga wew. gdy nadwyżka Ex nad Im= nadw. O nad I; albo gdy def. Bilansu handl. Ale musi być nadwyżka I nad O. Mnożnik to relacja przyrostu dochodu, do wywołującego go przyrostu inwestycji. Wielkość mnożnika odwrotnie proporcjonalna do sumy skłonności do oszczędzania i krańcowej skłonności do Im. Przyrost I gdy Ex=0 albo Ex gdy I=0 powoduje uruchomienie mnożnika.

Def. Bil. Pł- przywrócenie równowagi przez zmniejszenie poziomu dochodu przez to ograniczenie importu

Nadw. Bil.pł- wzrost importu przez wzrost dochodu

38. Zagraniczna polityka ekonomiczna

Zagraniczna polityka ekonomiczna - świadome oddziaływanie państwa na stosunki z zagranicą. Przedmiotem oddziaływania jest: obrót towarowy i usługowy z zagranicą oraz przepływ czynników produkcji (pracy, kapitału, zasobów bogactw naturalnych i technologii) z zagranicą.

Środki zagranicznej polityki ekonomicznej - wyrażone rzeczowo lub wartościowo zasoby czynników produkcji służące państwu do osiągnięcia priorytetów zagranicznej polityki ekonomicznej. W gospodarce rynkowej dwa sposoby na oddziaływanie tymi środkami:

1. pośredni (dominuje) - polega na zasilaniu podmiotów gosp. (przedsiębiorstw, org. gosp.) w środki zwiększające ich konkurencyjność na rynku międzynarodowym, np.: subwencje do eksportu, ulgi kredytowe dla eksporterów, państwo może zwracać część kosztów etc.

2. bezpośredni - stosowany w sferze gospodarki, której to państwo jest własnością (przedsiębiorstwa podejmują wszelkie decyzje inwestycyjne, produkcyjne i handlowe wpływające na osiągnięcie celów zagranicznej polityki państwa).

39. Narzędzia taryfowe:

Cła - opłata nadana przez państwo na towary przewożone przez granicę podatek. Głównym celem jest zwiększenie dochodu budżetu, najstarsze narzędzie polityki zagranicznej. Podział ceł:
- autonomiczne (jest wprowadzany przez państwo bez uzgadniania tej decyzji z innym państwem)
- umowne (jest uzgadniane miedzy państwami)
Inny podział:
- importowe - cła nakładane na towary przywożone do kraju, celem jest ochrona bilansu handlowego, ochrona poziomu ceł wewnętrznych lub ochrona krajowych producentów przed konkurencją zagraniczną. Inne cele: fiskalny - chęci zwiększenia dochodu budżetu, dyskryminacja określonego partnera zagranicznego
- eksportowe - nakładane na towary wywożone z kraju
- tranzytowe - nakładane na towary przewożone przez terytorium danego kraju. Większość państw nie stosuje ceł tranzytowych
Inny podział: cła od wartości, od ilości i kombinowane. Maleje znaczenia ceł od ilości na rzecz ceł od wartości

plus:

Oprócz stawek celnych wysokość ceł mogą regulować także inne środki taryfowe. Mianowicie:

• zawieszenie poboru ceł (całkowicie lub częściowe).

• kontyngenty taryfowe,

• plafony taryf owe.

Zawieszenie poboru ceł oznacza ustalenie ich na poziomie ,,0" (zawieszenie w całości) lub na poziomie niższym niż dotychczas. Jest wprowadzane na czas określony.

Kontyngent taryfowy to określona ilościowo lub wartościowo pula towaru, na którą ustalono obniżone stawki cele. Najczęściej określony jest także czas jego obowiązywania.

Plafon taryfowy to określona ilościowo lub wartościowo pula towaru, dla której ustalono obniżone stawki cele. W porównaniu do kontyngentu taryfowego określona w plafonie ilość towaru może zostać przekroczona, jeżeli nastąpi to przed terminem zamknięcia. Import w ramach plafonu nie wymaga pozwoleń

40. Narzędzia parataryfowe - ograniczenia w handlu zagranicznym nie będą­ce cłami, a powodujące skutki identyczne jak cła (cła są mniej skuteczne). W zasadniczej swej części prowadzą one do wzrostu ceny importowanego towaru i zmniejszają jego konkurencyjność na rynku wewnętrznym kraju, które je stosuje (zastępują cła lub je uzupełniają). Rodzaje:

• opłaty wyrównawcze - różnica między niższą cena towaru importowanego a wyższa ceną krajową, gwarantowaną przez państwo;

• opłaty fiskalne - wobec towarów nie produkowanych w kraju importera w celu zwiększenia dochodów budżetowych;

• opłaty specjalne - konsularne, stemplowe, administracyjne etc. (różne cele: dochody do budżetu, ochrona bilansu płatniczego etc.);

• podatki - wew. obciążające zysk importera (są zwracane w kraju eksportera by uniknąć podwójnego opodatkowania);

• subsydia eksportowe - świadczenia ze strony państwa na rzecz przedsiębiorstw produkujących i sprzedających towary za granicą w formie różnicy między wyższą ceną krajową a niższą ceną na rynku zagranicznym;

• subsydia bezpośrednie - wypłacanie eksporterom określonych premii zależnie od zrealizowanego eksportu;

• subsydia pośrednie - forma wspierania eksporterów w formie trudnej do wykrycia przez kraj importujący (ulgi podatkowe, obniżki oprocentowania kredytów etc.);

• dumping - sprzedaż towarów poniżej ceny krajowej lub poniżej kosztów produkcji;

• depozyty importowe - obciążenie przez państwo obowiązkiem wpłaty na specjalny, nie oprocentowany rachunek kwoty proporcjonalnej do wielkości importu;

• kontyngenty importowe - likwidacja bądź obniżka stawki celnej do pewnego poziomu importu;

• inne bariery parataryfowe - przepisy, certyfikaty etc.

41. Narzędzia pozataryfowe - niejednoznaczne pojęcie inne niż cła i narzędzia parataryfowe bariery w handlu międzynarodowym, które pełnią funkcję ograniczenia obrotów handlowych z zagranicą. Rodzaje:

• ograniczenia ilościowe/ kontyngenty - wielkość importu określona przez państwo, która nie może być przekroczona w skali roku;

• licencje importowe - zezwolenia wydawane przez władze państwowe na przywóz określonej ilości towarów;

• dobrowolne ograniczenia eksportu - wprowadzane przez kraj zmniejszający swój wywóz na żądanie importera;

• porozumienia o dobrowolnym ograniczeniu eksportu - dotyczą tzw. towarów wrażliwych, zawierane na określony czas, eksporter zawiera porozumienie w celu uniknięcia innych obostrzeń handlowych, np.: kontyngentu;

• ograniczenia dewizowe - całkowite lub częściowe zniesienie swobody obrotów dewizowych z zagranicą, w ich przypadku stosowane są różne formy rozliczeń:

• transakcje barterowe - wymiana jednego towaru na inny;

• transakcje kompensacyjne - wiązanie po stronie importu i eksportu większej liczby towarów niż jeden;

• umowy płatnicze - dopuszczają pewien, określony zakres rozliczeń dewizowych;

• umowy clearingowe - rozliczenia dokonywane w walutach narodowych importera i eksportera.

• zakupy rządowe - preferowanie zakupu rodzimych towarów (nawet w przypadku, gdy są droższe od importowanych).

42. Międzynarodowa Polityka Ekonomiczna

międzynarodowa polityka ekonomiczna- dotyczy działalności państw w organizacjach międzynarodowych i działalności (umów o charakterze gospodarczym) na arenie międzyn.

Organizacje, których działalność jest urzeczywistnieniem polityki handlowej prowadzonej w imię interesu gospodarczego całej społecznośći.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy ( MFW)

Cel: zapewnienie stabilności rynku walutowego / kursu walutowego. Państwa nie mogą przeprowadzać dewaluacji bez zgody MFW.

MFW prowadzi działalność: - w zakresie pomocy

• w zakresie analizy

• nie działa na rzecz rozwoje gospodarczego

Bank Światowy ( BŚ) org. Która wchodzi w skład ONZ

Funkcje: - prorozwojowe

- może przenikać sferę prywatną - wspierać procesy prywatyzacji.

Znaczenie: - szersze - grupa banku światowego- konglomerat 4 instytucji

Cel: - wspieranie rozwoju gospodarczego na świecie, za pośrednictwem środków

kredytowych i doradczych wobec krajów potrzebujących.

-udzielanie preferencyjnych kredytów, aby gospodarka stała się bardziej

konkurencyjna i bardziej otwarta na wymianę międzyn.

GATT / WTO z książki

GATT - Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu został powołany do życia w 1948( chyba to mało istotne, ale może ktoś zabłyśnie).

Zadania / Funkcje: A/ liberalizacja handlu międzynarodowego w dwojaki sposób:

1. przez ustalenie reguł określających zasady postępowania w handlu międzyn.

2. Przez zapewnienie forum do wielostronnych rokowań na temat liberalizacji.

B/ reguluje handel międzyn. wg dwóch zasad:

1. wzajemności - uznanie konieczności obustronnego charakteru ustępstw w dziedzinie ułatwienia dostępu do swego rynku.

Odstępstwa: - udzielanie przez kraje wyżej rozwinięte jednostronnych ustępstw w stosunku do państw rozwijających się. Odbyło się to w ramach Systemu Powszechnych Preferencji Celnych, przyniosło niewielkie korzyści ze względu na ograniczenia pozataryfowe (rozdz.9 )

2. niedyskryminacji - obowiązek jednakowego traktowania przez każdy kraj członkowski wszystkich swych partnerów należących do GATT.

Wyrazem dążenie jest:

Klauzula największego uprzywilejowania wg której obniżanie taryfy celnej w stosunku do jednego państwa musi powodować taką samą redukcje w stosunku do innych.

WYJATKI: - nie ma obowiązku jej udzielanie państwom spoza ugrupowania

-obroty handlowe między byłymi koloniami i metropoliami.

Klauzula narodowa wg której towary pochodzące z zagranicy nie mogą być na danym rynku gorzej

traktowane od produktów krajowych.

Oprócz tych dwóch zasad GATT reguluje:

• zasady postępowania antydumpingowgo

• zasady stosowania zasady subwencji i ograniczeń ilościowych

C/ Ponad to GATT może pełnić funkcję arbitrażową. Każdy kraj członkowski ma

prawo złoenia skargi gdy nastąpiło naruszenie zasad GATT. Kraje są zobowiązane się

podporządkować decyzjom GATT.

D/ organizuje wielostronne rokowania na temat redukcji stawek celnych i innych

ograniczeń

RUNDA URUGRAJSKA: wyniki

• Porozumienie GATS w dziedzinie międzyn. obrotów usługami- zakłada się w nim stopniowe rozciągniecie na handel usługami wszystkich zasad obowiązujących obecnie w obrocie towarowym.

• Porozumienie TRIPS w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej.

• Porozumienie w sprawie rolnictwa dot. Taryfikacji czyli zastąpienia większości ograniczeń pozataryfowych cłami.

• W odniesieniu do artykułów przemysłowych uznano za sprzeczne z regułami GATT dobrowolne ograniczenia eksportowe i określono terminy ich wyeliminowania.

Zmiany instytucjonalne 1 stycznia 1995 powołano WTO. WTO jest w odróżnieniu do GATT pełnoprawną organizacją międzyn. mającą osobowość prawną.

Międzynarodowe porozumienia towarowe (m.p.t.)- umowy gospodarcze zawierane przez kraje eksporterów określonych towarów z zamiarem stabilizacji cen. Najważniejszą rolę odgrywają porozumienia działające na rynku cyny, kawy, cukru i kakao.

Kraje rozwijające się eksportujące surowce dotkliwie odczuwają nie tylko długookresową tendencję spadkową ich cen, ale także wahania ich poziomu spowodowane:

• małą cenową elastycznością popytu -wynika z charakteru potrzeb ludzi- np. bez względu na cenę ludzie i tak kupią pewne towary, nie znaczenia czy cena będzie wyższa czy niższa.

• małą cenową elastyczność podaży - wiąże się z: charakterem produkcji, wydobyciem złóż - jest to rozłożone w czasie.

W krajach rozwijających się dużą rolę odgrywają wpływy z eksportu, dlatego trudno jest go ograniczyć i stąd niekiedy reakcją eksporterów z krajów rozwijających się na zmniejszanie się cen jest zwiększenie podaży , mający na celu utrzymanie stałych wpływów. W rzeczywistości prowadzi to do dalszej obniżki cen surowców na rynku światowym, a tym samym do zmniejszenia wpływów krajów je eksportujących. Kraje te dążą do ustabilizowania poziomu cen eksportowanych przez nie surowców. Ich rezultatem jest powstanie wielu międzynarodowych porozumień towarowych.

Dwoma podstawowymi narzędziami stosowanymi w m.p.t są:

• kwoty eksportowe

Punktem wyjścia wprowadzenia mechanizmu kwot eksportowych jest przyjęcie przez kraje - eksporterów docelowego poziomu ceny dobra będącego podmiotem porozumienia. Potem prognozuje się wielkość popytu światowego, to pozwala na określenie łącznej wielkości podaży, która dzielona jest na kwoty będące limitami produkcji przyznawanym krajom członkowskim

• zapasy buforowe

System zapasów buforowych jest wprowadzany przy porozumieniu państw eksportujących i importujących surowce. Istota tego systemu polega na utworzeniu funduszu wyposażonego w środki finansowe oraz postawione im do dyspozycji zasoby określonego surowca. Fundusz ten wpływa na stabilizacje cen surowca, prowadząc odpowiednia politykę sprzedaży i zakupów. W razie spadku ceny dokonuje on interwencyjnych zakupów surowca, gdy ceny rosną prowadzi sprzedaż z posiadanych zasobów.

Ostatnim mechanizmem są kontrakty wielostronne. Istotą tego mechanizmu jest wspólne wyznaczenie przez eksporterów i importerów przedziału cen. Eksporterzy określają najniższą cenę po jakiej są w stanie sprzedać a importerzy najwyższą ceną po jakiej są w stanie kupić.

43.Podmioty miedzyn.polityki ekonomicznej:

44. Międzynarodowe organizacje gospodarcze

Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) - jako wyspecjalizowana organizacja ONZ od grudnia 1945 z siedzibą w Waszyngtonie.

Do zadań MFW należy przede wszystkim: popieranie międzynarodowej współpracy walutowej oraz uporządkowanych stosunków walutowych, tworzenie warunków dla wielostronnego regulowania należności za bieżące operacje w handlu międzynarodowym, udzielanie pomocy w likwidacji trudności płatniczych, wpływanie na zachowanie pożądanego stopnia płynności międzynarodowych systemów płatniczych, podejmowanie działań zmierzających do uporządkowanego rozwoju i wzrostu handlu międzynarodowego.

Państwa członkowskie MFW zobowiązane są udostępniać szczegółowe informacje gospodarcze, dzięki którym władze MFW mogą oceniać ich sytuację gospodarczą i finansową oraz podejmować określone decyzje. Finansowanie działalności MFW jest oparte na kapitale zakładowym, który powstał z wpłat udziałów przez państwa członkowskie.

Światowa Organizacja Handlu, World Trade Organization, WTO, organizacja międzynarodowa utworzona 1994 w Marrakeszu. Jej głównym zadaniem jest liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, obniżanie ceł i taryf, przestrzegania praw własności intelektualnej, prowadzenie wspierającej handel polityki inwestycyjnej, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej. Kraje przystępujące do WTO zobowiązane są do dostosowania ustawodawstwa wewnętrznego do norm Organizacji oraz udzielania koncesji handlowych podmiotom zagranicznym. Polska należała do państw założycielskich WTO i ratyfikowała 1995 stosowne porozumienie.

Bank Światowy - Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju został utworzony na konferencji w Breton Woods w 1944r. a swoją działalność rozpoczął w 1946r.

Cele działalności Banku Światowego:

1. odbudowa zniszczonych przez wojnę gospodarek krajów członkowskich

2. popieranie prywatnych inwestycji zagranicznych na terytorium krajÚ ów członkowskich

3. doprowadzenie do równowagi w wymianie międzynarodowej

4. rozwój przedsiębiorstw lokalnych poprzez dostarczenie im zagranicznych źródeł finansowania

Działalność kredytowa Banku Światowego skupia się głównie na:

1. bezpośrednim finansowaniu projektów inwestycyjnych

2. współudziale w pożyczkach zaciągniętych z różnych źródeł

3. udzielanych gwarancji rządowych

Rodzaje pomocy kredytowej BŚ:

1. bezpośrednie finansowanie projektów inwestycyjnych

2. udzielanie gwarancji kredytowych

GATT - Układ wszedł w życie 1 stycznia 1948 roku. Z założenia miało być jedynie tymczasowym układem poprzedzającym powstanie ITO (Międzynarodowej Organizacji Handlowej). Jednakże brak zgody między państwami nie pozwalający na wejście w życie statusu ITO, przedłużył obowiązywanie układu GATT do 31 grudnia 1994. Organizacja ta miała być - obok wcześniej utworzonych MFW i Banku Światowego (1944) - trzecią instytucją międzynarodową ułatwiającą współpracę gospodarczą między krajami.

• Podstawowym zadaniem GATT była liberalizacja handlu międzynarodowego (kontrola, usuwanie przeszkód stojących na drodze rozwoju współpracy, koncyliacja).

Jednym z najważniejszych efektów funkcjonowania GATT było 10-krotne obniżenie przeciętnego poziomu ceł.

OECD - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju -

przeciwdziałanie niebezpieczeństwom w skali międzynarodowej

EFTA - jednolity wspólny obszar gospodarczy

CEFTA - Środkowoeuropejskie Porozumienie Wolnego Handlu (kraje stowarzyszone Unii Europejskiej)

NAFTA (1996r.) - Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu. Wzrost obrotów pomiędzy USA-Kanadą-Meksykiem.

MERCOSUR - Argentyna, Brazylia, Urugwaj, Paragwaj + '96 Chile + '97 Boliwia. Powstanie jednego rynku pod względem swobody przepływu kapitału; PKB 840 mld., 2% udziału w światowym eksporcie

46 i 47. Istota i modele międzynarodowej integracji gospodarczej

Międzynarodowa integracja gospodarcza jest to proces scalania gospodarek narodowych w wyniku którego powstają nowe organizmy gospodarcze o odmiennych właściwościach.
Międzynarodowa integracja gospodarcza jest zjawiskiem wielopłaszczyznowym, obejmującym różne dziedziny życia gospodarczego, społecznego, politycznego itp. W zależności od tego który aspekt integracji jest przedmiotem definiowania, różne może być rozumienie tego zjawiska. Można wymienić kilka kryteriów definiowania integracji :
A. Kryterium horyzontu integracji - chodzi o to czy można odpowiedzieć na pytanie czy integracja jest nie kończącym się procesem czy ma swój kres.
B. Kryterium mechanizmu funkcjonowania integracji - chodzi o to, czy powinien to być mechanizm wolnej konkurencji i wolnego handlu, czy też efekt danej polityki integrujących się państw.
C. Kryterium korzyści z integracji - czy korzyści powinny być dzielone równo między integrujące się kraje, czy też mogą im przypadać w nierównych częściach.
Pojęcie integracji doczekało się wielu badań i analizy oraz wielu definicji. Ogólnie podzielić ja można na dwa podejścia. Po pierwsze integracja jako stan i jako proces, oraz jako proces regulowany przez dwa czynniki: wolny rynek lub państwo.
Współczesna integracja gospodarcza jest procesem obiektywnym. Lecz aby integracja mogła istnieć obecnie ważne są wymagania współczesnego rozwoju gospodarczego ogólnie. A są to: wielka skala produkcji, szybki postęp techniczny, rozwój specjalizacji i kooperacji (produkcja i badania naukowe), i szerokie rynki zbytu aby zapewnić go wielkiej skali produkcji.
Cele integracji są jasne i nie ma wątpliwości, że bez integracji nie możliwy byłby postęp tak szybki i w tak wielu dziedzinach jak obecnie. Integracja powoduje wzrost efektywności gospodarowania co prowadzi do wzrostu dochodu narodowego a to daje możliwości unowocześniania gospodarki. Integracja daje możliwość krajom, koncentracji nakładów w dziedzinach najbardziej efektywnych oraz daje dostęp do zewnętrznych zasobów produkcyjnych takich jak surowce, których inny kraj nie posiada, czy dostęp do wiedzy czy nowych technologii. Te współdziałania umożliwiają likwidację barier narodowych wzrostu gospodarczego.
Model integracji - całościowy obraz układu integracyjnego obejmujący zespół jego głównych właściwości, w tym zwłaszcza podział kompetencji między organami międzynarodowymi lub ponadnarodowymi a rządami państw członkowskich oraz między centralnymi ośrodkami władzy gospodarczej w poszczególnych krajach a przedsiębiorstwami.
Mechanizm integracji obejmuje zasady funkcjonowania rynku w obrębie ugrupowania integracyjnego. W jego zakres wchodzą funkcje parametrów rynku międzynarodowego, takich jak: pieniądz międzynarodowy, kursy walut, ceny międzynarodowe, rozliczenia międzynarodowego itp., a także ich związki z parametrami rynków narodowych. W gospodarce rynkowej między mechanizmami funkcjonowania gospodarek narodowych a mechanizmem funkcjonowania rynku międzynarodowego w skali ugrupowania integracyjnego istnieje bowiem sprzężenie zwrotne. W tym rozumieniu mechanizm integracji jest elementem składowym modelu integracji.

W procesie integracji gospodarczej dwu lub więcej państw ważne są czynniki mające pozytywny wpływ na ich integrację.
W gospodarce rynkowej rozpatrywane są dwa modele integracji: model integracji międzynarodowej i model integracji ponadnarodowej.
Model integracji międzynarodowej (integracja nie regulowana lub liberalna) zakłada, iż wszystkie decyzje powinny być podejmowane przez przedsiębiorstwa krajach członkowskich, przy czym ośrodki integracyjne i państwa członkowskie odgrywają zdecydowanie małą rolę. Państwo jest tu stróżem porządku w skali poszczególnych krajów, a ośrodki integracyjne są stróżem w skali integracyjnej. Funkcjonuje tu wolny rynek i wolny handel, gdzie podstawowymi podmiotami są konsumenci i producenci oraz gra rynkowa. Państwo nie podejmuje tu żadnych regulacji. Jest to model czysto teoretyczny, nie mający odpowiedników w praktyce, celem ugrupowań jest dążenie do niego.
Drugim modelem jest model integracji ponadnarodowej, gdzie ośrodek narodowy i ponadnarodowe mają wpływ na procesy integracyjne. Mogą działać tu takimi narzędziami jak cła, subwencje, ograniczeniami para i poza taryfowymi, stopami procentowymi itp. Jest to interwencjonizm państwowy. Tego typu model stosowany jest w polityce Unii Europejskiej.
Cele integracji są jasne i nie ma wątpliwości, że bez integracji nie możliwy byłby postęp tak szybki i w tak wielu dziedzinach jak obecnie. Integracja powoduje wzrost efektywności gospodarowania co prowadzi do wzrostu dochodu narodowego a to daje możliwości unowocześniania gospodarki. Integracja daje możliwość krajom, koncentracji nakładów w dziedzinach najbardziej efektywnych oraz daje dostęp do zewnętrznych zasobów produkcyjnych takich jak surowce, których inny kraj nie posiada, czy dostęp do wiedzy czy nowych technologii. Te współdziałania umożliwiają likwidację barier narodowych wzrostu gospodarczego.
Integracja umożliwia wprowadzenie w życie zasad międzynarodowego podziału pracy, który jest specjalizacją w produkcji. Różne kraje w różnym stopniu mają zasoby różnych czynników produkcji i różnie mogą je wykorzystywać.
W procesie integracji gospodarczej dwu lub więcej państw ważne są czynniki mające pozytywny wpływ na ich integrację. Jest to na pewno ich jednolity ustrój i zbieżność celów polityki zagranicznej. Porozumienie nigdy nie jest idealne i kompromisy są zawsze konieczne ale ważny jest brak różnic tak istotnych, że mogłyby tę integrację uniemożliwić. Integracja działa tez pozytywnie na tempo wzrostu dochodu narodowego, a to dzieje się na skutek rozwoju handlu. W znacznym stopniu poprawia się także efektywność gospodarowania w państwach zintegrowanych a to za sprawą wdrożenia nowych technologii.
Integracja zapewnia też istotną pomoc i ułatwienia w takich ważnych kwestiach jak unifikacja systemów funkcjonowania urządzeń, wspólne kształtowanie infrastruktury tzn. komunikacja, łączność, informatyczne systemy itp. Czy działanie na rzecz ochrony środowiska naturalnego.
Jak już wspomniałam nie wszystkie kraje mogą się ze sobą integrować, aby integracja była możliwa muszą zaistnieć określone warunki integracji. Po pierwsze struktury gospodarcze tych państw muszą być komplementarne, czyli wzajemnie dopasowane na dwóch poziomach. Międzygałęziowo - gdzie podstawami są różnice w zasobach czynników produkcji (surowce, klimat, kapitał pracy, technologia) oraz wewnątrz gałęziowo - gdzie różnice dotyczą wydajności posiadanych czynników produkcji. Niemniej istotna jest odpowiednia infrastruktura krajów integrujących tj. drogi, kolej czy telekomunikacja, co oczywiste najlepsza sytuacja „dotyka” kraje sąsiedzkie, oraz sprzyjająca polityka ekonomiczna, która objawia się pod postacią preferencji taryfowych (brak lub niskie narzędzia taryfowe - cła, poza taryfowe) i swobodnym przepływem dóbr.
Etapy międzynarodowej integracji gospodarczej :


Etapy integracji:

1. Strefa wolnego handlu - kraje s. w. h. zobowiązują się do stopniowego eliminowania barier handlowych, a przede wszystkim wewnętrznych taryf celnych. W przeciwieństwie do unii celnej, gdzie objęte nią państwa tworzą jednolity system (taryfę) ceł zewnętrznych, kraje skupione w s. w. h. zachowują swe narodowe cła zewnętrzne wobec państw trzecich.

2. Unia Celna - Wspólna polityka handlowa wobec krajów trzecich obejmuje m.in.

• ustalanie wspólnej taryfy celnej,

• zawieranie umów celnych i handlowych,

• ujednolicenie narzędzi polityki eksportowej i środków ochronnych.

Państwa przeniosły swoje kompetencje w zakresie ustalania taryfy celnej na organ ponadnarodowy - Radę Ministrów i Komisję Europejską. Komisja negocjuje - w imieniu państw członkowskich - wszelkie traktaty i porozumienia handlowe, w tym również w ramach Układu Ogólnego o Cłach i Handlu (GATT), obecnie - Światowej Organizacji Handlu (WTO).

3. Wspólny Rynek - Wspólny rynek polega na połączeniu rynków krajowych w sposób możliwie zbliżony do rynku wewnętrznego tych krajów. Oznacza swobodę przepływu:

• osób,

• usług,

• towaru,

• kapitału;

4. Unia gospodarczo - walutowa - oznacza wspólną politykę politykę pieniężną, walutową, charakteryzuje się dużym stopniem zintegrowania polityki makroekonomicznej; najwyższym stopniem tego etapu integracji jest wspólna waluta.

5. Unia polityczna - najwyższy stopień integracji; polega na połączeniu uczestników integracji w jeden organizm państwowy.


Warunki integracji:
1)komplementarność gospodarek (rzeczywista lub potencjalna możliwość uzupełniania się tych gospodarek
2)integracja sąsiedzka (sąsiedztwo)
3)odpowiednia infrastruktura ( rozwinięte połączenia drogowe, morskie, telekomunikacyjne, informatyczne)
4)sprzyjająca polityka ekonomiczna ( wzajemne preferencje celne, wprowadzenie swobody przepływu kapitału, pracy koordynacja polityki gospodarczej
5)chęć i rola integracji

24

---