MSG zagadnienia, II rok, II sem, Międzynarodowe stosunki gospodarcze


Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze

1.Przedmiot MSG

MSG- materialna sfera: wymiana towarów, usług, czynników produkcji, kapitału

MSG- wzajemne relacje (transakcje) między gospodarkami państw i podmiotów wchodzących w skład tej gospodarki.

MSG- wielodyscyplinarna dyscyplina badająca materialną sferę, obejmująca:

MSG stanowi przedmiot zainteresowania SM i nauk politycznych, bo polityka ekonomiczna (handlowa działanie polityczne z zastosowaniem środków i celów ekonomicznych) jest przedtem zainteresowania MSG.

Istota MSG- są to SM między gospodarkami narodowymi. Gospodarki narodowe państw maja swoją tożsamość wyznaczaną przez granice ekonomiczne (np. cła). Znoszenie granic ekonomicznych to proces integracji gospodarczej.

Gospodarka narodowa jest podstawą funkcjonowania państw, jest czynnikiem konstytuującym państwo. [Watykan nie ma gospodarki.]

Czynnikami wyróżniającymi gospodarki państwa:

  1. waluta

  2. prawa gospodarcze, ustroje, systemy prawne państwa

  3. poziom rozwoju gospodarczego(wyznaczany przez PKB per capita)

/////

Mikroekonomia - koncentruje się na badaniu zasad gospodarowania w skali przedsiębiorstwa

Makroekonomia - skupia uwagę na badaniu zasad gospodarowania w skali kraju

Międzynarodowe stosunki gospodarcze - kładą nacisk na powiązania miedzy przedsiębiorstwami, krajami i grupami krajów, występujące w skali międzynarodowej.

Nauka o międzynarodowych stosunkach gospodarczych składa się z dwóch podstawowych części: teorii międzynarodowych stosunków gospodarczych oraz międzynarodowej polityki ekonomicznej.

2.Teorie przedklasyczne (najstarsze teorie dotyczące handlu międzynarodowego):

1 - koncepcja psychozy leku przed brakiem towarów; państwa-miasta dazyly do uzyskania mozliwie jak najwiekszej ilosci dobr, starajac sie jednoczesnie oferowac w zamian mozliwie jak najmniej. Przez podzial pracy chciano dysponowac towarami umozliwiajacymi zaspokojenie owczesnych potrzeb produkcyjnych i konsumpcyjnych.

2 - dogmat słusznej cenny: kazdy towar ma swoja sluszna cene, powyzej/ponizej ktorej nie powinien byc sprzedany (cena pokrywajaca koszty produkcji); sw. Tomasz z Akwinu.

3 - doktryna merkantylizmu:

eksportować więcej niż import.=> uzyskuje się dopływ złota;

3.Teoria kosztów absolutnych

4.Teoria kosztów realnych

5.teorie kosztów względnych (teoria kosztów komparatywnych)

6. teorie kosztów alternatywnych:

7. sformalizowana teoria obfitosci zasobów:

> doskonala konkurencja na rynku towarow i czynnikow produkcji

> brak jakosciowych roznic miedzy takimi samymi czynnikami w dwoch krajach (przy roznym ich wyposazeniu w zasiby)

> czesciowa, a nie calkowita specjalizacja

> identyczne funkcje produkcji w obu krajach

> brak kosztow transportu

8. wspólczesne teorie rozwoju handlu miedzynarodowego:

A) teorie neoczynnikowe

B) teorie neotechnologiczne

- statycznych korzysciach skali (krokookreswych)-> gdy wskutek specjalizaji zwiekszaja sie serie produkcyjne i serie sprzedazy, co prowadzi do:

> obnizenia jednostkowych kosztow wytwarzania dzieki zmniejszeniu czestotliwosci przestawiania aparatu produkcyjnego,

> wzrostu wydajnosci pracy zatrudnionych, > rozlozenia kosztow stalych na wieksza liczbe jednostek,

> dokonywania drobnych, stopniowych usprawnien stosowanej techniki produkcji

- dynamicznych korzysciach skali (sredniookresowych i dlugookresowych)-> gdy wystepuja bardziej radykalne zmiany techniki produkcji i obrotu handlowego, co prowadzi do:

> poprawy technologii wytwarzania,

> zwiekszenia zdolnosci produkcyjnej urzadzen,

> wzrostu ich sprawnosci

C) teorie popytowo-podazowe

Bardzo potrzebne jest rozwijanie handlu wewnatrzgaleziowego (jego istota sprowadza sie do jednoczesnego importu i exportu towarow tych samych galezi i branz), poniewaz oprocz mozliwosci lepszego zaspokojenia potrzeb konsumentow oraz osiagnieciavkorzysci skali w sferze produkcji i zbytu, przyczynia sie on do lepszego wykorzystania zasobow, a takze znacznie zmniejsza trudnosci w realizowaniu procesow restrukturyzacyjnych (=> mozna go wykorzystywac jako instrument przeciwdzialania tendencjom protekcjonistycznym).

10.-11. Międzynarodowy handel usługami.

Usługi to czynności, które tworzą nowe wartości użytkowe: niematerialne, niewidoczne, nie nadające się do składowania i transportu, wymagające działania ludzi. Są one świadczone odpłatnie, w większości wypadków na rzecz usługobiorców z własnego kraju. Usługa jest przedmiotem kupna-sprzedaży (eksportu-importu) i staje się towarem. Przepływ usług tzw. samodzielnych (wyodrębnionych) ujmują statystyki międzynarodowego handlu. Natomiast usługi tak ściśle uzależnione i związane z innymi formami międzynarodowych wpływów gospodarczych i odpowiednio wchodzące w koszty innych kontraktów, iż nie można ich wyodrębnić i zarejestrować, to usługi niesamodzielne, są one objęte statystykami celnymi. Tylko usługi samodzielne mogą być wymienioną pozycją w bilansie płatniczym kraju eksportera lub importera takich usług.

Najczęściej stosowane w statystykach klasyfikacje usług w handlu międzynarodowym:

Wśród krajów rozwijających się najwięksi eksporterzy i importerzy usług to jednocześnie najbardziej zaawansowane w rozwoju kraje, z najdynamiczniejszymi przyrostami PKB i odpowiednio dynamiką eksportu towarowego.

Wpływ handlu zagranicznego na tempo wzrostu dochodu narodowego poprzez tzw. efekty mnożnikowe.

Można wyróżnić wpływ handlu zagranicznego na wielkość dochodu narodowego od strony podaży i strony popytu. W pierwszym przypadku handel zagraniczny, przez ujemne saldo obrotów handlowych z zagranicą, powiększa podaż towarów dostępnych w danym okresie w kraju. Z kolei działając od strony popytu, handel zagraniczny umożliwia zwiększenie całkowitego zapotrzebowania ponad wielkość popytu krajowego, powiększając w ten sposób wielkość dochodu narodowego wytworzonego.

Funkcjonowanie mechanizmu mnożnika inwestycyjnego w gospodarce zamkniętej.

Mnożnik - współczynnik określający rozmiary całkowitego wpływu, jaki zmiana jednej wielkości ekonomicznej wywiera na drugą wielkość, której ta pierwsza jest składnikiem.

Mechanizm mnożnikowy stanowi o roli handlu zagranicznego w określeniu wielkości całego popytu, a tym samym poziomie aktywności gospodarczej danego kraju lub inaczej mechanizm mnożnikowy jest stosowany przede wszystkim do wyjaśniania ostatecznego wpływu na gospodarkę, znajdującą się w stanie niepełnego wykorzystania mocy wytwórczych, początkowego impulsu pobudzającego ją do wzrostu. W gospodarce zamkniętej można wyróżnić następujące impulsy:

Istota wszystkich tych czynników polega na tworzeniu dodatkowego popytu, mogącego zaktywizować gospodarkę.

Teoria mnożnika sprowadza się do twierdzenia, że wielkość ostatecznego przyrostu dochodu pod wpływem każdego z wymienionych wyżej czynników znacznie przewyższa wielkość dodatkowego popytu początkowego.

W gospodarce rynkowej charakteryzującej się nie wykorzystanymi możliwościami produkcyjnymi, będącymi efektem przewagi podaży nad popytem, w przypadku wystąpienia określonych impulsów wzrostu gospodarczego może być uruchomiony mechanizm mnoż-nikowy. Mechanizm ten spowoduje zwiększenie dochodu narodowego w skali większej, niż wynikałoby to bezpośrednio z wielkości tych impulsów.

12.

13.

14. Czynniki produkcji

1) Za międzynarodowe czynniki produkcji (dalej jako MCP) uważa się:

2) Przepływ międzynarodowych czynników produkcji to ich transfer, import z innego państwa lub eksport do niego.

3) Przyczyny i skutki MCP

- główny motyw: chęć pozyskania wyższego zysku

- gdy istnieje sytuacja niemożności zastosowania kapitału na rynku wewnętrznym lub

gdy jest go za dużo

- pogorszenie bilansu płatniczego w przypadku gdy inwestycja przynosi straty

- polepszenie bilansu pł. Gdy przynosi zyski

- utrata potencjalnych miejsc pracy w kraju

- wzrost eksportu gdy zaopatrzenie pochodzi z kraju rodzimego lub pogorszenie eksportu gdy produkty wyprodukowane za granicą wypierają produkty krajowe

- obawa przed nadmiernym eksploatowaniem zasobów naturalnych

15. Przepływ kapitalu

W skali międzynarodowej może się dokonywać w trzech formach :

Charakterystyczne jest to, że:

Kredyty zagraniczne

Podział wg przedmiotu kredytowania :

Około 90 % światowego handlu towarami i ok. 99 % handlu towarami inwestycyjnymi odbywa się w oparciu o kredyt kupiecki. W Polsce kredyt stosowany jest tylko w ok. 3 % wartości eksportu

Inwestycje portfelowe

Inwestycje bezpośrednie

Najprostszym sposobem przejęcia przedsiębiorstwa to przejęcie kontrolnego pakietu akcji i przez uczestniczenie w prywatyzacji danego przeds.

Przejęcie

ZALETY

WADY:

Budowa od podstaw

ZALETY:

Wady:

Międzynarodowy przepływ kapitału

Kapitał -wszelkiego rodzaju wartości które przynoszą dodatkowy zysk:

Dlaczego jest przepływ kapitału?

- wytwarzanie - wysoka skłonność do oszczędzania (Azja)

- konsumpcje - do nich płynie kapitał (USA)

przyczyny przepływu kapitału inwestycyjnego:

korzyść dla exportującego:

- możliwośc pozyskania zysków z lokowania produkcji ( na tym rynku towar będzie tańszy - konkurencyjny)

- czynnik antyinflacyjny ( obniżenie cen)

negatywne czynniki dla exportera:

- strata mocy produkcyjnych - miejsc pracy

korzyść dla importującego:

- zwiększenie stopy inwestycji w dochodzie narodowym(przyciąganie inwestycji)

16. Międzynarodowy przepływ siły roboczej-

to zmiana miejsca pobytu i zamieszkania pracownika na okres nie krótszy niż 1 rok.

Przyczyna (cel)- chęć osiągnięcia większego dochodu, płacy

Kraj przyjmujący imigrantów uzyskuje na ogół nieco większe korzyści niż kraj ich pochodzenia:

Podstawowe pojęcia :

Migracja ludności (poj. najszersze) - przemieszczanie się, wędrówka ludności na znaczny dystans i długi okres czasu

Emigracja - opuszczenie dotychczasowego miejsca pobytu i osiedlenie się na stałe lub na długi okres w innym kraju

Imigracja - napływ do danego kraju na stałe lub na długi okres ludzi zamieszkałych dotychczas w innym kraju

Repatriacja - zorganizowane przemieszczenie ludności

Przyczyny migracji :

Ruch migracyjne w gospodarce światowej, które mają poważniejsze znaczenie :

  1. do XIX wieku migracje odbywały się do Ameryki Płn. i Płd. z terenu Europy; migracje te miały głównie charakter polityczny, czy ideologiczny; w tym czasie odbywały się też migracje w Rosji Carskiej na Syberię

  2. wiek XIX do 1914 roku (do wybuch I w. św.) - łącznie w tym okresie wyemigrowało około 47 mln. osób (biorąc pod uwagę ówczesną liczbę ludności, był to bardzo silny ruch migracyjny); główne kierunki migracji w tym okresie to :

Emigranci pochodzili głównie z Irlandii, Wielkiej Brytanii, Europy Środkowej (Polska), częściowo ze Skandynawii. Migracje w tym okresie dotyczyły przede wszystkim ludzi o bardzo niskich kwalifikacjach, były to migracje o charakterze ekonomicznym, częściowo również religijnym, czy politycznym

Dosyć istotne pod względem liczebności były ruchy migracyjne Chińczyków na terenie Azji i do USA; istotne były także przemieszczenia się Hindusów do Afryki Zach. i Płd.

  1. lata 1914 - 1930 - w tym czasu wyemigrowało około 16 mln. osób, przede wszystkim do Ameryki Płn., Płd., Australii, Nowej Zelandii i Republiki Południowej Afryki. Emigranci pochodzili w dalszym ciągu z Irlandii, Anglii, Niemiec, Polski, Włoch i Skandynawii.

Przemiany w Europie jakie dokonywały się w Europie spowodowały dość silną presję migracyjną, przede wszystkim na obszary USA, ale także Ameryki Płd. czy Antypodów (Australia, Nowa Zelandia)jeżeli chodzi o migracje do RPA do dotyczyły one głównie Niemców i Holendrów.

Emigrantami były głównie osoby o dosyć niskich kwalifikacjach

  1. po II wojnie światowej kierunkiem emigracji były głównie USA, Kanada, Australia. Emigranci pochodzili przede wszystkim z Europy Środkowej, Wschodniej, z Azji Wsch. (Chiny, Tajwan). Wśród innych ruchów migracyjnych należy wymienić dosyć duże migracje z byłych kolonii obywateli krajów Europejskich w momencie rozpadu systemu kolonialnego (Brytyjczycy, Francuzi, Holendrzy)

Zmienia się tutaj charakter emigracji, szczególnie do USA, Kanady czy Australii z Europy Środk.-Wsch. - zaczynają migrować ludzie o stosunkowo wysokich kwalifikacjach.

Wśród przyczyn ekonomicznych, które tutaj decydują jest brak perspektyw rozwojowych, niski poziom życia.

Współcześnie ruchy migracyjne dotyczą przede wszystkim przemieszczeń ludzi związanych z procesem globalizacji gospodarki światowej. W ostatnich latach znowu zmienia się charakter tych migracji - przestali wyjeżdżać ludzie o wysokich kwalifikacjach.

Współczesne ruchy migracyjne pod względem liczebności są dużo słabsze niż było to kiedyś.

Przykłady : migracje związane z rozpadem byłego Związku Radzieckiego, przemieszczenia ludzi z byłych republik do Rosji, migracje ludzi pochodzenia Żydowskiego do Izraela (z byłego ZSRR), migracje Niemców z obszaru Rosji i Ukrainy do Niemiec, migracje pomiędzy dwoma państwami niemieckimi (wschodnia i zachodnia część Niemiec).

Z przepływami siły roboczej wiążą się i pewne korzyści i koszty dla krajów przyjmujących; to samo dotyczy krajów, skąd emigrują ludzie.

Korzyści dla krajów przyjmujących :

Koszty dla krajów przyjmujących :

Koszty dla kraju macierzystego :

17) Międzynarodowy transfer wiedzy technicznej-

ma miejsce wtedy, gdy określona wiedza dostępna w danym momencie w jednym kraju, staje się znana w innym w sposób odmienny niż niezależne badania, poszukiwania czy doświadczenia

wiedza techniczna- jest produktem wiedzy naukowej, a także doświadczenia zdobywanego w czasie produkcji. W jej skład wchodzą: wynalazki, projekty inwestycyjne itp., dzieli się na:

-wiedzę ogólną np. obróbka metali

-wiedzę szczegółową, dotyczącą konkretnego wynalazku, receptury, pomysłu itp.

Nośnikami wiedzy są: ludzie, publikacje, dokumenty, czasopisma, same towary.

Wiedza może być odpłatna (np. licencje) lub przekazana bezpłatnie

transfer technologii.

Jest to ta forma transferu czynników produkcji której rola sukcesywnie wzrasta. Wraz z umiędzynaradawianiem się życia gospodarczego i z globalizacją gospodarki światowej transfery technologii są coraz większe i coraz szybsze. Głównym ogniwem (siecią) dzięki którym odbywają się transfery technologii są korporacje międzynarodowe; sieć filii, oddziałów korporacji rozsianych po całym świecie powoduje, że technologie są dosyć szybko rozprzestrzeniane do wszystkich filii, wszystkich sieci tej korporacji.

Transfer technologii traktuje się jako przenoszenie w skali międzynarodowej dorobku intelektualnego w zakresie metod wytwarzania, metod organizacji pracy, organizacji produkcji, wiedzy techniczno-organizacyjnej, menedżerskiej i marketingowej.

Formy transferu :

19. - 21 Ceny międzynarodowe

Cena - wyrażona w pieniądzu wartość towaru, usługi waluty zagranicznej, określonego czynnika produkcji.

Powstaje w wyniku zderzenia się popytu i podaży. Jest to efekt:

Ceny kształtują się na rynku, tzn. miejscu spotkania się popytu i podaży.

Rynek międzynarodowy wyróżnia się specyfiką

Również na rynku międzynarodowym można mierzyć relacje między popytem, podażą i ceną. Jako miernika używa się tzw. elastyczności cenowe. Wyróżnia się:

Reakcje popytu i podaży na zmiany cen

Na kształt ceny na rynku międzynarodowym wpływa też zmiana dochodów. Wpływają one także na kształtowanie się krzywych popytu i podaży. Jeśli wzrastają dochody, wzrasta popyt, co można mierzyć za pomocą dochodowej elastyczności popytu. Ze wzrostem dochodu wzrasta podaż, co mierzy dochodowa elastyczność podaży.

22. Rodzaje rynków międzynarodowych:

23. Kształtowanie się międzynarodowych cen towarów.

  1. w krótkim okresie( zmiany o charakterze koniunkturalnym)

W krótkim okresie ich ceny charakteryzują się znaczną zmiennością. Przyczyny tego są różne.

Ogólnie cenowa elastyczność popytu na te towary jest wyższa niż cenowa elastyczność podaży, przy czym obie te wartości są niskie, co wpływa na kształtowanie się cen.

Przyczyny wahań cen i zmiany popytu na żywność i surowce wynikają z

-niestabilności własnej produkcji w kraju importującym ,

-zmiany stanów aktywności gospodarczej w głównych ośrodkach ekonomicznych

-czynniki pozaekonomiczne.

Krótkim okresie ich ceny są znacznie bardziej stabilne niż ceny towarów standaryzowanych.

Przyczyny:

-decydujące znaczenie ma kształtowanie się na relatywnie wysokim poziomie cenowej elastyczności podaży, wyższej od cenowej elastyczności popytu, ale obie te wartości są znacznie wyższe niż w przypadku towarów standaryzowanych.

-ceny w mniejszym stopniu zależą od kształtowania się kosztów, stanu koniunktury, sytuacji

politycznej, nastrojów społecznych.

24. W długim okresie czasu.

Do czynienia wtedy mamy z przemianami o charakterze strukturalnym i technicznym. Towarzyszą temu zmiany w dochodach. W tym celu wykorzystuje się wskaźniki dochodowej elastyczności podaży i popytu.

Do badania zmian relacji cen mających miejsce w handlu międzynarodowym służą narzędzia zwane terms of trade

25. Parytet złota

sposób określania wartości jednostki walutowej danego kraju. W przeszłości, w warunkach pełnej wymienialności waluty na złoto, a później w systemie stałego kursu walutowego (system walutowy), stosowany był do tego celu parytet złota, wyrażający ilość czystego złota (w g) "zawartą" w jednostce monetarnej danego kraju.

Obowiązywał on z mocy ustawy ogłaszanej przez władze państwowe, po II wojnie światowej - w uzgodnieniu z
Międzynarodowym Funduszem Walutowym (MFW). Obniżenie parytetu złota oznaczało dewaluację, a jego podwyższenie rewaluację waluty. Z czasem kolejne kraje rezygnowały z ustalania wartości swej waluty w oparciu o parytet złota, prawna jego likwidacja nastąpiła w wyniku ratyfikacji w dniu 1 IV 1978 zmienionego statutu MFW.

Obecnie poszczególne kraje mają pełną, gwarantowaną prawem międzynarodowym swobodę w ustalaniu zasad kursowych swych walut. Ich wartość mogą ustalać w stosunku do waluty międzynarodowej,
koszyka walutowego, europejskiej jednostki walutowej (ECU) lub specjalnych praw ciągnienia (SDR).

W niektórych krajach, nie będących członkami MFW, utrzymano parytety złota, jednakże nie mają one związku z wzajemnymi kursami ich walut i walut innych państw.

26. System z breton Woods i MFW

Podstawowe zasady, na których miał się opierać powojenny system rozliczeń międzynar., zostały sformuowane na konferencji w Bretton Woods (1944r.), której uczestnicy opowiedzieli się za wolnym handlem i swobodną wymienialnością walut przy systemie kursu sztywnego. By spełnić te założenia kraje członkowskie musiały zostać wpierw wyposażone w odpowiedni zasób międzynar. płynności, którą utraciły w czasie wojny. W tym celu na konferencji opracowano dwie koncepcje: plan Keynesa (stanowisko krajów zniszczonych wojną) i plan White-a (punkt widzenia USA). Ostatecznie przyjęto stanowisko amerykańskie, które zakładało utworzenie międzynar. instytucji finansowej, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, stanowiacej pulę wydzielonych środków pochodzących z wpłat członkowskich (75% wpłat w walucie krajowej i 25% wpłat w walucie swobodnie wymienialnej). MFW miał być instytucją kredytową i stanowić dodatkowe źródło międzynar. płynności, a jego głównym zadaniem było pomaganie krajom członkowskim w osiągnięciu podstawowego celu czyli przywrócenia pełnej wzajemnej wymienialności walut w obrotach bierzących. Utworzony został również Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy) mający zajmować się finansowaniem projektów inwestycyjnych. Poza tym plan White-a zakładał:

Ze względu na to, że $ stał się praktycznie podstawą swiatowego systemu pieniężnego, a deficyt bilansu płatniczego USA stanowił źródło międzynar. płynności, rola MFW i B.Ś. początkowo zmalała. Pomoc gosp. płynęła głównie z Ameryki w postaci inwestycji, kredytów rządowych i specjalnych programów pomocy gosp. Dopiero w latach 60-tych działalność pożyczkowa MFW i B.Ś. nabrała wagi, kiedy gospodarki państw powojennych zostały odbudowane, a ich waluty ponownie stały się wymienialne.

W okresie bezpośrednio powojennym waluty krajów europejskich były niewymienialne, natomiast wzajemny handel odbywał się na zasadzie dwustronnego clearingu. W stosunkach płatniczych z krajami spoza sfery obowiazywały ograniczenia dewizowe - wpływy dewizowe z eksporu odprowadzane były do wspólnej puli, skąd pochodziły przydziały dewiz na finansowanie importu. Późniejsze wprowadzenie w ramach OEEC clearingu wielostronnego, zwanego Europejską Unią Płatniczą i opartego na zasadzie równoważenia obrotów każdego państwa nie z każdym odrębnie, a z grupą członków unii jako całości, pozwoliło krajom europejskim szybko rozwinąć wzajemne obroty. I tak w 1958r. cała ta grupa dojrzała do równoczesnego wprowadzenia wymienialności swoich walut, zarazem zewnętrznej jak i wewnętrznej, we wzajemnych obrotach bierzących. Tym samym spełniony został art.8 Statutu MFW o przywróceniu wzajemnej wymienialności. Jednocześnie nastąpił wielki boom gospodarczy w Europie Zach i Japonii, który postawił te kraje w pozycji bardziej wyrównanej w stosunku do USA. Wzrost dolarowych zobowiązań Stanów Zj. (dolar był bowiem trzymany jako rezerwy) zapewniał światu odpowiedni poziom międzynar. płynności, z drugiej strony jednak oznaczał krótkoterminowy kredyt udzielany Ameryce przez pozostałe kraje. Formalnie kredyt ten był wymienialny na złoto lecz ze względu na to, że cena złota od lat 30-tych była niezmienna a zobowiazania stale rosły już w 1960 r. było wiadome, że amerykańskie zasoby złota nie wystarczają by pokryć owe krótkoterminowe zobowiązania. Dalszy rozwój handlu światowego wymagał stałego powiekszania płynności międzynar. (poprzez wzrost krótkoterminowych zobowiazań USA i deficytu bilansu płatniczego), rezerwy złota były jednak niewystarczajace co podważało istnienie systemu dolarowo-złotego i zagrażało międzynar. płynności.

27. Płynność sterowana

28. Europejski system walutowy

Rynek eurowalutowy - jego charakter, geneza i znaczenie dla rozwoju współpracy międzynarodowej.

Gdy kraje Europy Zach. i Japonia zostały odbudowane i dorównały USA pod względem gospodarczym, a deficyt bilansu płatniczego Ameryki dostatecznie nasycił rezerwy dewizowe owych krajów, nadal napływające $ zaczęły być przejmowane przez banki komercyjne, które wykorzystywały ową walutę do akcji kredytowych. W ten sposób poza USA powstał alternatywny rynek kredytów dolarowych, zwany rynkiem eurodolarowym (będący segmentem rynku eurowalutowego). Obfitość rezerw dolarowych w krajach uprzemysłowionych wystepowała równocześnie z intensywnym zapotrzebowaniem na kredyty dolarowe w innych krajach, a atrakcyjność kredytowa rynku eurodolarowego w stosunku do kredytów udzielanych przez MFW lub Stany Zj. polegała na tym, że nie wymagały one spełniania rygorystycznych warunków nakładanych przez MFW lub USA. Rynek eurowalutowy, a zwłaszcza eurodolarowy, w latach 60-tych i 70-tych niezwykle szybko się rozwijał. Charakteryzował się tym, że funkcjonował na „obszarze eksterytorialnym” nie podlegając żadnym normom ostrożnościowym i regulacyjnym. Brak jakiegokolwiek nadzoru nad tym rynkiem i wolność od takich skrępowań jak np.: obowiązek utrzymywania rezerw zabezpieczających wkłady sprzyjał obniżaniu kosztów i stawiał banki działające na tym rynku w wysoce konkurencyjnej pozycji. Dynamizm owego rynku wyrażał się również w wynajdywaniu nowych, bardziej elastycznych form działalności i typów produktów finansowych. Okres szczytowego rozwoju rynku eurowalutowego (ściślej eurodolarowego) przypada na lata 70-te, kiedy to ów rynek stał się podstawowym źródłem płynności międzynar., służącym rozwiązywaniu finansowych skutków wzrostu cen ropy naftowej. Kraje OPEC, zachęcone atrakcyjnością materialnych ofert owego rynku, plasowały na nim gros swoich nowo pozyskanych zasobów dolarowych. Natomiast kraje importujace ropę, które stanęły wobec problemu ogromnych deficytów spowodowanych nowymi cenami ropy, musiały zaciągać kredyty dla uzupełniania rezerw. W ten sposób rynek eurodolarowy pełnił rolę pośredniczącą, recyrkulując petrodolary z krajów OPEC do krajów importujących. Nie było to jednak zjawisko pozytywne, gdyż zwiększało wielkość międzynar. zadłużenia (poprzez stałe kredytowanie importerów przez rynek) i wkrótce doprowadziło do światowego kryzysu owego zadłużenia (1982r.). Tymczasem natomiast, w latach 70-tych, finansowanie importu kredytami eurorynku przyczyniało się do wzmożenia inflacji.

Integracja walutowa w Europie - istota i warunki utworzenia oraz sprawnego działania w unii walutowej.

Destabilizacja systemu dolarowo-złotego pod koniec lat 60-tych powodowała wzmożenie napięć wewnętrznych w EWG, gdyż osiągnięty już wysoki poziom zintegrowania gospodarek członkowskich uczynił te państwa bardzo wrażliwymi na zaburzenia monetarne i zmiany kursów wzajemnych wewnątrz tego ugrupowania. Daleko zaawansowana integracja powodowała, iż zmiany kursów stwarzały wiele kłopotów we współpracy gosp. Dotychczas polityka walutowa i kruszcowa pozostawała w gestii krajów członkowskich (Traktat Rzymski), natomiast w obliczu obecnej sytuacji uznano przymus poddania polityki walutowej i wew. polityki pieniężnej ściślejszej koordynacji i wspólnej regulacji. W ten sposób zrodził się zamiar dążenia do unii walutowej i gosp. w Europie, której celem miało być dopełnienie procesów integracji ekonomicznej i uwieńczenie ich integracją monetarną. W 1969 r. w Hadze doszło do spotkania głów państw i szefów rządów EWG, na którym podjęto prace nad sformułowaniem koncepcji unii gosp. i walutowej - unia walutowa jest formą połączenia gospodarek na gruncie wspólnego pieniądza, emitowanego przez wspólny bank centralny, lub na gruncie nieodwołalnie ustalonych kursów wymiennych walut narodowych, przy całkowitym zniesieniu ograniczeń płatniczych. Ustalono, iż realizacja unii będzie przebiegać etapami, a z debat na ten temat wyłoniły się dwie koncepcje: plan R.Barre-a i plan K.Schillera. Ostatecznie przyjęty został Raport Wernera, który zakładał:

Pierwszym krokiem było zawężenie zakresu wzajemnych wahań kursów europejskich przy rozszerzeniu skali wahań w stosunku do $ („wąż w tunelu”). Powołano Europejski Fundusz Współpracy Walutowej, będący początkiem ponadnarodowej instytucji monetarnej EWG, i przeprowadzono komasację 20% rezerw złota i $ we wspólnej puli postawionej do dyspozycji Funduszu. Jednak zaburzenia walutowe z 1973 r. zlikwidowały wahania względem $ i najważniejsze waluty zachodnioeuropejskie przeszły na floating względem waluty USA. Kryzys naftowy z 1973 r. przekreślił pracę nad unią walutową na kilka nastepnych lat i dopiero w 1979 r. ich ponowne podjęcie zaowocowało powstaniem Europejskiego Systemu Walutowego. W systemie tym wprowadzony został nowy element - wspólna jednostka monetarna, zwana europejską jednostką walutową ECU, która miała stać się osią systemu monetarnego europejskiego obszaru walutowego i zalążkiem przyszłego wspólnego pieniądza. Wartość ECU reprezentowała koszyk walut członkowskich z przypisaniem im wag odpowiadających udziałowi kraju w wewnatrzeuropejskim obrocie gospodarczym. Parytet walut członkowskich ESW został ustalony w stosunku do ECU (kurs centralny) i kurs rynkowy każdej z nich mógł się wahać w granicach 2,25% w górę i w dół od bilateralnego kursu centralnego (bank był zobowiązany do działań interwencyjnych w przypadku osiągania przez kurs krańcowych wartości). W praktyce najczęstszym źródłem nacisku w mechaniźmie kursowym była relacja bilateralna do marki niemieckiej i procesy dostosowawcze były wymuszane przez ten zaczep.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy powołany na konferencji z Bretton Woods jest międzynar. instytucją finansową, która zgodnie ze statutem organizuje i promuje współpracę swoich członków w dziedzinie walutowej i zabiega o poszerzenie swobodnego obrotu płatniczego oraz utrzymanie ustabilizowanych relacji kursowych. Jest naczelną instytucją monetarną świata dbającą o sprawne funkcjonowanie światowego systemu pieniężnego. Głównym zadaniem Funduszu jest nadzorowanie polityki kursowej członków, tj. nadzór nad przestrzeganiem zasad

29. Rynek i kurs walutowy- definiowanie

Kurs walutowy to cena pieniądza 1 kraju wyrażona w pieniądzu innego kraju. Kształtuje się on jako popyt i podaż na zagr. środki płatnicze.

Podaż dewiz na rynku kraj. - eksporterzy

Popyt na dewizy na rynku kraj. - importerzy i all którzy muszą dokonać płatności zagr.

Rynek walutowy, to rynek, na którym handluje się walutami (ew. dewizami). Na rynku tym tworzy się kurs walutowy (kurs wymiany), który odzwierciedla stosunek ceny między dwoma walutami. Handel może odbywać się zarówno na rynku kasowym (wymiana jest dokonywana natychmiast) jak i rynku terminowym (wymiana zostanie dokonana w późniejszym, ściśle określonym terminie).

Najważniejszymi uczestnikami rynku walutowego są inwestorzy, którzy zajmują się wyłącznie spekulacją. Ponadto aktywne są podmioty zajmujące się eksportem bądź importem towarów bądź usług. Do trzeciej istotnej grupy uczestników rynku walutowego należą banki centralne, które sprzedają lub skupują walutę w celu zapobiegania nadmiernemu wzrostowi bądź spadkowi danej waluty (interwencja).

Kurs walutowy - cena danej waluty wyrażoną w innej walucie.

Miejscem transakcji na którym przedmiotem są waluty krajowe jest rynek walutowy; sprzedaje się jedną walutę w zamian za inną. Mowa jest o rynku, należy podkreślić że występuje na nim: podaż, popyt, i cena. Na ogół o relacjach wymiany walut, czyli o kursach walut, decyduje podstawowe prawo rynku tworzące kurs (cenę) równowagi przy zrównaniu popytu z podażą danej waluty.

Czynniki określające podaż danej waluty i popyt na nią:

  1. Obroty handlowe w stosunkach dwustronnych, wymiana usług, ruch turystyczny, przepływ technologii itp., czyli tzw. bilans płatniczy

  2. Polityka walutowa rządu która między innymi określa system kursów. Wyróżniamy system kursów sztywnych i system kursów płynnych.

Rodzaje kursów walut.