Współczesne teorie socjologiczne

Wykład 1 06-10-2006

Współczesne teorie socjologiczne - to koncepcje, które pojawiły się po II wojnie światowej, były jednak zakotwiczone w tym co się działo wcześniej. Jest to umowne rozumienie współczesności. Teoria ma wiele różnych znaczeń. Występuje przeważnie w naukach przyrodniczych, społecznych i w języku potocznym.

Minimalne znaczenie teorii:

TEORIA - propozycja wyjaśnienia zjawisk społecznych w realnie uprawianej socjologii, bardzo różnie teoria jest rozumiana. Na ile są wyjaśnieniem a na ile czym innym. Będziemy patrzeć co różni ludzie nazywają teorią. Bądź patrzeć czy na każde wyjaśnienie będzie teorią. Warunki jakie musi spełnić teoria:

• Musi mieć zdania ogólne - typy zjawisk

• Zdania które składają się na teorię powinny być ze sobą powiązane, powinny być spójne.

Socjologiczna definicja teorii:

- jest to jedna możliwa odpowiedź na niejasny temat.

Orientacje teoretyczno metodologiczne - systemy pojęciowe na które będą się składały:

• Wizje świata

• Propozycje

• System w którym są teorie metodologiczne i ogólne wizje świta.

Przydatność danych pojęć.

Rozdział teoretyczny - jak włączyć zjawiska, którymi się zajmujemy do wiedzy teoretycznej.

Jonathan H. Turner - takie sprawy, które są podejmowane na kursie

Giddens - „Socjologia” 2004 r str. 682-701

Jerzy Szacki 2002. Wydanie nowe 857-944

Blok I

Klasycy socjologii a nowe ujęcia teoretyczne.

Źródła współczesnej teorii:

August Comte

Szacki Jerzy - myśl społeczna przeszła przez kilka etapów, które były punktami przełomowymi w myśli społecznej. Myśl społeczna to klasyczna filozofia grecka - następuje w niej zmiana sposobu patrzenia na świat. Wcześniejsi filozofowie patrzyli na całość w której sprawy ludzkie nie są wyodrębnione od spraw przyrodniczych. Pojawia się u filozofów greckich filozofia społeczna, filozofia człowieka.

1) W okresie oświecenia pojawia się oddzielenie zjawisk społecznych od politycznych. Oddzielenie społeczeństwa od państwa. Społeczeństwo rządzi się prawami naturalnymi i da się je zbadać. Państwo jest oparte na prawie stanowionym przez ludzi (parlamenty, prezydent) Prawa natury człowiek nie może zmienić. Natomiast prawo stanowione możemy zmienić.

2) XIX w. pojawienie się nauki o społeczeństwie. Ta nauka wykrywa prawa i proponuje je sprawdzać (August Comte). Budowa naukowej socjologii.

3) Kolejny punkt czasowy w połowie XX w wielki rozwój metod empirycznych badań socjologicznych. W jaki sposób system sprawdzać.

Klasyczna socjologia.

Sposoby uprawiania nauk społecznych a sposoby uprawiania nauk przyrodniczych.

Stale wraca się do klasyki socjologii i korzysta z tych źródeł i idei.

Krótkie przypomnienie historii socjologii.

KLASYCY SOCJOLOGII:

• August Comte

• Max Weber

• Karol Marks

• Herbert Spencer

• Emil Durkheim

• Geod Simmel (XIX i XX w)

• Florian Znaniecki

Funkcjonalizm jako orientacja teoretyczno-metodologiczna

Główne teorie:

1. Organizmu, „organicyzm” - myślenie organiczne, oparte jest na metaforze organicznej. Mówiąc o społeczeństwie używamy terminologii, która tak naprawdę odnosi się do terminologii biologicznej (głowa państwa, rodziny, kościoła, serce narodu, prawa ręka, komórka społeczna, krwioobieg w społeczeństwie, zbrojna ręka). Metafora organiczna nie jest niczym specyficznym dla socjologii ani dla kultury obcej. Jest dla ludzi intuicyjna. Organizm jest systemem (Herberta Spancer) składa się z elementów i podsystemów. Organizm ma swoje podsystemy, które muszą ze sobą współdziałać dla dobra całości. My możemy ocenić działanie części z punktu widzenia całości. Część jest ważna jeżeli przyczynia się do dobra społecznego. Funkcja działania modelu świata to dobro, które przynosi dobro dla całości. (Comte, Spancer, Durkheim - chore społeczeństwo, patologia społeczna, zdrowe społeczeństwo, stany patologiczne) Po II wojnie światowej podejście organiczne nazywa się funkcjonalizmem.

2. konfliktowe - zakładało, że społeczeństwo jest całością ale części nie współpracują ze sobą, żyją w konflikcie (Karol Marks, Simmel). W każdym społeczeństw mamy pełno konfliktów. Konflikt jest naturalnym stanem społeczeństwa.

3. interakcjonistyczne - (interakcjonizm) popatrzenie na społeczeństwo z punktu widzenia nie elementarnych atomów czyli działanie społeczne (działanie jednostkowe na ogół) z działań - interakcje, stosunki społeczne potem grupa społeczna a potem społeczeństwo (Znaniecki, Weber)

Klasyczny funkcjonalizm socjologiczny Talcotta Parsonsa.

Funkcjonalizm - orientacja teoretyczno-metodologiczna - system informacji w którym są zawarte różne teorie. Prowadzenie analiz socjologicznych w których mamy pogląd na społeczeństwo. Funkcjonalizm jest oparty na ideach organicystycznych - socjologia Spencera, Durkheima, Wilfrieda Pareto - wprowadził pojęcie systemu społecznego w stanie równowagi. Nawet jak system jest wytrącony z równowagi to i tak potem wraca do stanu równowagi. Jest to również dorobek dwóch antropologów: Bronisława Malinowskiego i Alfreda Radcliffe-Brown.

3 aspekty (warstwy) sposoby postępowania w obrębie funkcjonalizmu:

1. Schemat pojęciowy - słownik tej analizy - zestaw podstawowych terminów istnieje w ramach funkcjonowania kilku schematów pojęciowych:

• Talcott Parsons - funkcjonalizm tradycyjny (funkcjonalizm nowoczesny Robert Merton). Tworzy schemat pojęciowy, zespół kategorii podobnie jak Znaniecki, Pareto wywodzi się od analizy działania społecznego zawsze ma jakiś cel do osiągnięcia, nastawione na coś.

• Działanie przy pomocy 5 różnych wymiarów (zmienne wzoru). Przebiega wg jakiegoś wzoru, który jest kulturowo określony, wzór jest jakąś zmienną

• Analiza systemu społecznego - społeczeństwo jest wg Parsonsa uogólnionym systemem działania społecznego ma swoje podsystemy, jest ich wiele ale można sprowadzić do 4 a je z kolei uporządkować:

Hierarchia cybernetyczna - jedne podsystemy są nad drugimi. Związki od góry do dołu i odwrotnie, związki są w obie strony:

1. 
   
   system kulturowy

2. struktura społeczna

3. osobowość

4. organizm

Dwa przeciwstawne kierunki oddziaływania. W dół idzie organizacja i kultura… osobowość kontroluje organizacja. Do góry idzie energia i motywacja.

Pełnić funkcje = przyczynianie do pożytku całości.

Koncepcja Parsonsa (Comte) to koncepcja strukturalno - funkcjonalna w ramach całości są jakieś części i te części pełnią odpowiednie funkcje. Te części służą głównie do chodzenia. Pełna zgodność strukturalno - funkcjonalna.

Podział funkcji:

	Instrumentalne (służą do czegoś dalej)	Celowe
Zewnętrzne	Adaptacja (do jakiegoś środowiska, to jest nasz środek po to żeby coś dalej) podsystemy ORGANIZM	Osiąganie celu - osiągamy cel poza sobą. Jest pełnione przez OSOBOWOŚĆ
Wewnętrzne	Uspokojenie - odbudowa wzorów kulturowych spełniana przez SYSTEM KULTUROWY	Integracja - jest zapewniana przez STRUKTURĘ SPOŁECZNĄ

Pewien sposób analizy funkcjonalno - strukturalnej AGIL

Działanie jest działaniem społecznym system to uogólniony system działania.

Ewolucja - rozumienie ewolucji społecznej ludzkich przez Parsonsa

Organizm przechodzi ewolucję a społeczeństwo to coś takiego jak organizm. Bardzo powolna ewolucja systemu społecznego jako całości. Najważniejszą jest analiza dynamiki instytucji - przekształcanie się . Instytucja - system wzorów kulturowych, który ma osiągnąć jakiś cel. Sposoby działania aby osiągnąć jakiś cel. Niektóre instytucje są trwałe okazały się przydatne w późniejszych warunkach są to powszechniki ewolucyjne. Od momentu w którym się pojawiły do dzisiaj są uniwersalne i trwałe:

1. Stratyfikacja - zróżnicowanie społeczne, uwarstwienie była zawsze, jest przyrodzonym stanem zbiorowości ludzkich.

2. System ideologiczny uzasadnień - teorie, które maja coś uzasadnić, wyjaśnić. W pewnym momencie się pojawiły i są

3. Biurokracja - istnieje od starożytnych Chin. Sposób administrowania, który ma być bez osobowy, bo ma dotyczyć problemów a nie osób ale jest skuteczny.

4. System pieniężno - rynkowy - wprowadzenie rynku, który jest oparty na uogólnionych środkach wymiany

5. Uogólniony i uniwersalny system prawny - inny niż feudalny. Do wszystkich obywateli stosuje się te same prawa i prawo, kodeks obowiązuje każdego

6. Stowarzyszenia demokratyczne - pojawiły się wraz z partiami politycznymi. Legalne i jawne zbiorowości, które służą rozwiązywaniu problemów publicznych.

Minimalna definicja teorii. Czy ta koncepcja Parsonsa jest teorią?

On mówi, że jest to abstrakcyjna teoria socjologiczna. Są to ogólne spójne stwierdzenia. Z punktu widzenia naszego jest to schemat ale nic nie wyjaśniamy.

Funkcjonalizm "nowoczesny" na przykładzie koncepcji Roberta K. Mertona, Kingsleya Davisa i Wilberta Moore'a

Robert Merton - przez wiele lat twórczości zajmował się wieloma dziedzinami socjologii „Struktura społeczna i teoria socjologiczna” 1949 rok

Analiza funkcjonalna - ogólna metodologia socjologii. Jak w ogółe podchodzić od badania społecznego, jakie ważne pojęcia występują i czy są one przydatne do analizy empirycznej.

Funkcja - zaspakajanie potrzeb społeczeństwa jest to coś dobrego. Jest to element wartościujący. To pojęcie jest za wąskie w jego rozumieniu FUNKCJA DZIAŁANIA to jest obiektywna konsekwencja tego działania, następstwo. Otwiera się duża perspektywa analizy socjologicznej. Konsekwencje pozytywne - gdy przyczynia się do większej integracji, lepszego działania lub negatywne - dysfunkcji. Należy badać takie zjawiska jak konflikty, zjawiska takie jak rozpad grupy. Nie tylko tym co jest do zajmować się. Trzeba odróżnić od siebie analizę motywacji od analizy funkcji. Analiza społeczna z punktu widzenia motywacji (coś subiektywnego) oraz co się dzieje w społeczeństwie.

1. oddzielenie subiektywnej motywacji od obiektywnej konsekwencji

2. oddzielenie funkcji dysfunkcyjnej od dysfunkcji

1. Jawne - takie konsekwencje, które od razu widać

2. Ukryte - kompetentny obserwator nie może dostrzec pojawia się dopiero, wyjdą na jaw po jakimś czasie

3. Zamierzone

4. Niezamierzone

Alternatywy funkcjonalne - w różnych społeczeństwach mamy doczynienia z rożnymi potrzebami. Aby zaspokoić potrzeby możemy wybrać różne sposoby działania. Może być realizowana w różny alternatywny sposób możemy potrzeby zaspakajać. Zadaniem badacza jest zastanawianie się czy jest konieczne czy są jakieś konieczne.

Przymus strukturalny - ten zakres alternatyw jest duży ale zawsze jest ograniczony przez strukturę sytuacji. Wyklucza nie dopuszcza innych rozwiązań (np. tradycja) monarchia - wprowadzenie zabrania konstrukcja.

To co robi Merton to ogólna teoria socjologiczna. Postulat, ogólne bardzo dobrze ze sobą powiązane teorie.

3 sposoby uprawiania funkcjonalizmu „nowoczesnego” - faktyczna teoria socjologiczna. Teoria funkcjonalna stratyfikacji Mora i Davisa.

Teoria stratyfikacji: (istnieje dlatego, że przynosi pewne konsekwencje)

G Zjawisko pokazanie

Wyjaśnienie genetyczne Konsekwencji

Skąd się to zjawisko wzięło następstw

Jaka jest jego geneza,

Źródła, przyczyny

Stratyfikacja - podział społeczeństwa na warstwy społeczne, które się różnią rozdziałem nagród społecznych. Stratyfikacja służy temu aby motywować ludzi do tego żeby ludzie zechcieli zajmować ważne pozycje społeczne i żeby chcieli na nich trwać.

Neofunkcjonalizm na przykładzie koncepcji Niklasa Luhmanna

Neofunkcjonalizm - funkcjonalizm jako nurt myślowy zaczął upadać w II poł XXw. Pojawiły się nowe sposoby patrzenia na społeczeństwo. Bardzo szybko zaczyna się rozwijać konfliktowe spojrzenie na społeczeństwo. Funkcjonalizm odchodzi w cień ale wróci w II poł lat 80 XX w i wraca jako neofunkcjonalizm - Niklas Numan socjolog niemiecki uczeń Talcota Parsonsa. Teoria systemu szedł za Parsonsem i Spencerem.

Teoria systemu społecznego - działający w jakimś społecznym środowisku (społeczeństwo postindiustralne) Luhmann - mamy zupełnie nowy typ społeczeństwa w Stanach Zjednoczonych i musi być nowy typ teorii. Teoria powinna pokazywać drogi rozwoju. Teoria społeczna ma obowiązek do rozważania tego co w społeczeństwie najważniejsze, feflekcja społeczna nad sobą samym Heigher, Karol Marks.

Społeczeństwo postindustrialne zmienia się znacznie prawa, w większej mierze reguluje wszystko. Prawo kolonizuje resztę systemu społecznego wypiera inne dziedziny kultury. Taki ważny system jak religia, obyczaje zaczyna więdnąć. Dominacja prawa ma pozytywne znaczenie. Społeczeństwo postindustrialne jest bardzo złożone i dlatego prawo się rozwija tak szybko. Zawsze mamy wiele alternatyw rozwoju, nie ma ucieczki od wyboru, zawsze możemy popełnić błąd ale jesteśmy wolni. Każde nasze działanie podejmujemy w sytuacji ryzyka (związane z wyborem).

Media komunikacyjne - środki porozumiewania się

Kontyngencja - ryzyko rozczarowania starają się zawęzić liczbę opcji, redukowanie kompleksowości przez:

• Prawo - to co wolno i tego co nie wolno

• Pieniądz - mówi dokładnie ile co jest warte

• Władza - jakie zachowania podjąć bo są narzucane przez władzę lub nie podjąć bo są zakazane

• Miłość - pojęcie wymyślone społecznie, redukuje wybór bo powoduje założenie rodziny.

Narasta znaczenie takich mediów, które redukują ryzyko rozczarowania.

Autopojetyczności - systemy są autopojetyczne - rozwijają się same z siebie, rozwijają się bez sięgania do zasobów zewnętrznych. Rozwijają się poprzez samoobserwacje i samoodnoszenie.

WYKŁAD 2 03-11-2006

Funkcjonalizm - wizja społeczna oparta na metaforze biologicznej, organicznej. Całość silnie zintegrowana, brak konfliktów i napięć

Społeczeństwo jest walką. Istnieje silny przymus, który nie pozwala ujawniać się konfliktom i napięciom (ich na zewnątrz nie widać).

Na ten opis rzeczywistości spojrzeć można z dwóch punktów:

1. Funkcjonalizm

2. Ład jest dlatego, że w społeczeństwie jest przymus (spokój jest konsekwencją przymusu i przemocy)

KONFLIKTOWE WIZJE SPOŁECZEŃSTWA:

Należy odróżnić od siebie:

1. Teorie konfliktu wyjaśnienie takiego zjawiska jakim jest konflikt, konflikt jako zjawisko, które ma różne teorie

2. Teorie konfliktowe wyjaśniają różne teorie odwołując się do pewnego modelu społecznego, który mówi, ze do istoty życia społecznego należy przemoc, dynamika oraz pewne procesy.

Zgodnie z tymi teoriami ład społeczny jest wymuszony.

KONFLIKT - w socjologii mamy 3 różne poziomy rzeczywistości (3 sprawy o których możemy mówić:

1. Cecha struktury społecznej (to jest konflikt), sprzeczność interesów jest to sytuacja w której uważamy, że niemożliwe jest jednoczesne zrealizowanie interesów dwóch stron

2. Konflikt jest wtedy, gdy jest walka, pewien układ działań interakcji (rozumienie behawioralne), które są skierowane przeciw sobie, np. debata parlamentarna.

3. Konflikt to faktycznie wrogie emocje na poziomie jednostkowym lub grupowym, ma charakter psychologiczny, może być jednostronny lub dwustronny

LEWIS COSER Kontynuuje myśl G. Simmela. Zakłada, że konflikt w pewnych warunkach ma funkcje pozytywne, przyczynia się do podtrzymania spójności grupy

Systemy społeczne dzielimy na:

1. Sztywne - Nie uznają żadnych zachowań konfliktowych za właściwe

2. Elastyczne - dopuszczają istnienie działań konfliktowych

Tak naprawdę zawsze istnieją sprzeczności interesów, pewne powody do napięć = założenie

FAKTYCZNA TEORIA SOCJOLOGICZNA - funkcjonalna teorii stratyfikacji Kingslega Davisa i Gilberta Moore'a - to prawdziwa teoria.

Jak wyjaśnić stratyfikację? (podział wg dwóch kryteriów: dochodu i prestiżu. Stratyfikacja służy temu aby motywować ludzi do tego, żeby zechcieli zajmować ważne pozycje społeczne a ponadto żeby chcieli na nich trwać)

Dwa typy wyjaśnień:

1. Wyjaśnienie genetyczne - wyjaśnia coś pokazując tego przyczynę, genezę, źródło

2. Pokazuje konsekwencji - za pomocą tego wyjaśniamy zjawisko

Stratyfikacja - rozdział na pozycję, a nie podział.

NEOFUNKCJONALIZM - II poł. Lat 80 - tych (powrót funkcjonalizmu)

Niklas Luhmann - socjolog niemiecki, uczeń Parsonsa, rozwijał teorię systemu społecznego działającego w jakimś środowisku, w którym ewoluuje.

Nowy typ teorii - musi wyjaśniać to, co się dzieje i pokazywać drogi rozwoju, ma obowiązek do rozważania tego co najważniejsze i prezentowanie tego społeczeństwu.

Zmienia się znaczenie prawa, które w dużej mierze reguluje wszystko, kolonizuje reszt systemu społecznego, wypiera inne dziedziny kultury.

Ważny system norm - zaczyna więdnąć, także obyczaje są wypierane.

Człowiek ma przed sobą bardzo wiele alternatywnych wyborów (wielka złożoność) Duże ryzyko, bo nie jesteśmy w stanie zrozumieć wszystkich alternatywnych rozwiązań. Ryzyko związane z wyborem.

Kontyngencja - ryzyko rozczarowania

Społeczeństwo stara się realizować kompleksowość (zawężość rozwiązania)

Media komunikacyjne - środki porozumienia się:

• To jest np. prawo (dzieli świat na 2 części: wolno i nie wolno)

• Pieniądz (redukuje naszą kompensowość

• Prawda

• Popjęcie władzy

• Miłość (mówi z kim się kolegować, a z kim nie)

Tzw. autopojetyczność - tzn., że systemy rozwijają się same z siebie poprzez samoobserwacje i samoodnoszenie.

• W systemie sztywnym nie wolno ujawniać tych napięć, gdy nie ma możliwości ujawniania napięć i problemów następuje ich kumulacja (ale trwa to tylko do pewnego momentu).

• W systemie elastycznym cały czas wrze, wszystkie problemy od razu się ujawniają (jest to stałe rozwiązywanie problemów) mamy stałą dynamikę sytuacji, cały czas coś się przesuwa (konflikt podtrzymuje system). Model ten to model funkcjonalny, konfliktowy.

R. DAHRENDORF:

Konflikt w praktyce doprowadza do stałego przekształcania się systemu, konfliktu nie da się rozwiązać (jest nierozwiązalny) ale może przybierać różne formy (możemy ………..?? kanały prowadzenie konfliktu, konflikt jest dysfunkcjonalny (przechodzimy od jednego systemu do drugiego. Konflikt jest czymś stałym w życiu społecznym. Prowadzi do tłumienia konfliktu i napięć.

Jakie typy konfliktów prowadzą do jakich zmian?

Związek miedzy konfliktem a zmianą? MAMY DOCZYTAĆ!!

Jest procesem, rozwija się, zmierza ku czemuś, to proces behawioralny.

Konflikty w obrębie grupy i miedzy grupami!

Konflikty a ład (spokój)!!

Im ściślejsze stosunki społeczne w grupie tym większe prawdopodobieństwo ostrego konfliktu

Wg Cosera konflikty dzielimy na 2 grupy:

1. Zakończenie konfliktu behawioralnego jako systemu interakcji - ważna jest tu postawa strony słabszej, która może się bardzo długo bronić i to od niej zależy, kiedy konflikt się zakończy.

2. Nierealistyczne - są efektem emocji. Nie ma tu alternatywy funkcjonalnej (innej możliwości zrobienia tego samego)

Rola symboliki w kończeniu konfliktu - jest bardzo ważna

SOCJOLOGIA RADYKALNA I KRYTYCZNA

Socjologia powinna prowadzić analize krytyczną społeczeństwa (wg H. Saint - Simone oraz Marksa).

Socjologia…………. - ludzie wychwalają tylko swoje społeczeństwo i swój system.

Socjologia krytyczna - zaczęła się w Europie do Saint - Simmona i Comtea. Potem zaniknęła i powróciła w latach 70 - tych. Zwana jest socjologią radykalną.

Badania dotyczące filozofii Marksa - to interesowało badaczy, którzy zaczęli uprawiać ją

Badacz powinien analizowac podstawowe wartości swojego społeczeństwa. Rozwinęli oni w 1933 roku 2 dziedziny badań socjologicznych:

• Badania empiryczne nad antysemityzmem

• Badania nad osobowością autorytarną - osobowość która jest skłonna do podporządkowania się tym, którzy maja władzę i wymaga podporządkowania się sobie wszystkich tych, którzy są niżej w hierarchii od niego. Im system jest bardziej hierarchiczny tym większe prawdopodobieństwo do wystąpienia tej osoby. Osobowości autorytarnej przeciwstawiali osobowość tolerancyjną.

Cechy charakterystyczne socjologii krytycznej i radykalnej:

• Krytyka społeczeństwa własnego

• Oparta na konfliktowym modelu społecznym (konflikt jest naturalny)

• Możliwe jest zbudowanie modelu społeczeństwa utopijnego

• Model krytyczny to model konfliktowy - analityczny

• Badacze uważali, ze niemożliwa jest socjologia neutralna (sądzili, ze socjologia zawsze reprezentuje jakiś punkt widzenia, zwłaszcza tych, którzy maja władzę.

Krytyka - pojawia się w czasach odrodzenia i reformacji. Głęboka analiza tekstów biblijnych oraz myślicieli starożytnych. Potem pojawienie się M. E. Cante'a w czasie oświecenia oraz u Marksa, Freuda (dogłębna analiza psychiki - krytyka). Krytykujemy zawsze z jakiegoś punktu widzenia (najczęściej rozumu) Krytyka oświeceniowa - to krytyka za pomocą rozumu - krytykujemy coś co nie ma uzasadnienia w tradycji i objawieniu.

TEORIA KONFLIKTU WRIGHT - MILLS, THEODORA ADORNO, MAXA HORKHEMERA, HERBERTA MARCUSE'GO:

TEORIA KONFLIKTU JURGENA HABERMASA socjolog niemiecki należał do drugiego pokolenia szkoły Frankfurckiej:

ANALIZA RÓZNYCH TYPÓW WIEDZY:

1. Wiedza empiryczno - analityczna - wiedza przyrodnicza, jak społeczeństwo ma odkrywać prawidłowości świata (przyrodnicze i społeczne) po to aby można było lepiej świat opanować (maja one interes techniczny - chodzi o opanowanie świata)

2. Nauki historyczno - dialektyczne np. nauki filologicznie. Zajmują się językami i literaturą, teoria kultury. Służą one rozwinięciu i umocnieniu komunikacji miedzy ludźmi, realizują interes praktyczny

3. Nauki krytyczne - (Kant, Marks) maja na celu ujawnienie przeszkód blokady psychice) lub są to blokady strukturalne (stosunki klasowe np. ekonomia polityczna oraz ogólna teoria społeczeństwa). Nauki te realizują interes emancypacyjny.

Pewne aspekty socjologii kapitalizmu Habermasa:

Jego stosunek do tego pojęcia jest mieszany. System ten oparty jest na dwóch podstawach:

1. Praca - doprowadziła do „uczłowieczenia małpy”. Jest ot działalność instrumentalna

2. Socjalizacja, która odbywa się dzięki komunikacji.

Praca przestała być twórcza ale nadal jest taka socjalizacja i komunikacja.

System społeczny to sformalizowane stosunki społeczne. Wprowadza pojęcie LEBENSWELT - świat przeżywany i świat życia. Jest ot świat naszego codziennego życia i tzw. świat przedrozumień (czyli tego co wiemy nie wiadomo skąd, a co ułatwi nam komunikacje życie wg wartości, norm i tradycji). Świat kompetencji komunikacyjnej dzięki temu możemy się komunikować.

Świat życia - reprodukuje się drogą tradycji i jest zagrożony wg Habermasa przez system to świat przedrozumień ………….. formalizację, biurokrację, racjonalizacje.

Hobermos prowadzi badanie nad kapitalizmem i pojęciem KRYZYS to szczególny typ problemu, sytuacja problemu nierozwiązalnego w danym systemie. Możemy rozwiązać problem gdy zmieniamy system. Jeśli chcemy utrzymać system, nie rozwiążemy problemu.

METAFORA RYNKU leży u podstaw wielu wizji teoretycznych w socjologii. Bierze się z filozofii utylitaryzmu (pogląd, który powstał w oparciu o koncepcje hedonistyczne, chodzi tu o to, żeby było użyteczne) Człowiekiem rządzi dążenie do przyjemności i unikanie przykrości. Stara się człowiek uzyskać jak najwięcej korzyści jest racjonalny a przyjemność to podstawowe dobro.

Wymiana bywa na ogół zinstytucjonalizowana. Oddzielamy wymianę materialną od symbolicznej. W wymiarze musi być uzyskana jakś akceptowalna wymienność.

Mamy dwóch przedstawicieli klasycznej teorii wymiany:

1. GG. Hommans - sądził, że socjolog jest w stanie sformułować pewne empiryczne uogólnienia, ale nie jest w stanie dać empirycznych wyjaśnień. Teoria dla niego to jest wyjaśnienie. Wymiana to każde interakcje z drugim cżłowiekaiem (to ponoszenie kosztów z emancypacją pewnej nagrody

Elementarne zachowanie społeczne - to niesformalizowana wymiana, zachodzi zawsze i wszędzie. Jej cechy:

• Prowadzi do instytucjonalizacji

• W każdej instytucjonalizacji pojawiają się te elementarne zachowania na każdym poziomie

• Może mieć funkcje pozytywne (ludzie mogą wspierać instytucje w której pracują) i negatywne

Dystrybutywna sprawiedliwość - nasze nagrody mają być uzależnione od naszego wkładu.

Relatywna deprywacja - polega na tym, że wszyscy dostają tyle samo, chociaż ich wkłady były różne. Jest to brak dystrybutywnej sprawiedliwości.

Procesy wymiany są ahistoryczne (możemy tworzyć socjologie tak jak fizykę)

2. P. Blau - zajmował się ogólną teorią makrostruktury i teorii wymiany, która jest przeciwna do teorii wymiany Homansa.

Proponuje zestaw podstawowych pojęć (schemat pojęciowy).

Zakres pojęcia wymiana - tylko interakcje w których oczekujemy konkretnej nagrody od konkretnego innego są interesujące

W wymianie społecznej nie wiemy co ile kosztuje - przeciwnie niż w wymianie ekonomicznej. Z góry wiadomo jaki jest kontrakt (warunki) wymiany ekonomicznej. W społeczeństwie szybkie rewanżowanie się jest bardzo uciążliwe.

Znaczenie zasady wzajemności:

• U Hommansa - jest ona wypracowywana od samego początku

• U Blau'a istnieją w społeczeństwie miary mówiące o tym, jak wygląda ta zasada, życie społeczne pełne jest dylematów związanych z wymianą

Blau - każdy aktor uczestniczący w wielu wymianach. Nie jesteśmy w stanie zrównoważyć wszystkich wymian. Z niektórych musimy zrezygnować. Ludzie są zmuszeni do manipulowania własną atrakcyjnością

Blau wymienia następujące nagrody:

• Pieniądze - zyski materialne

• Poszanowanie społeczne

• Uległość - podporządkowanie - to uniwersalny środek płatniczy

• Dominacja (władza) - prowadzi do dwóch przeciwstawnych sytuacji:

• Do integracji wtedy, gdy władza dostarcza wystarczająco dużo tego co ludzi od niego potrzebują

• Do napięć i konfliktów, do braku równowagi.

Życie społeczne jest niestabilne i to jest istota życia społecznego. Lad jest tylko przypadłością przypadkową. Romans nie odróżniał stosunku wymiany w sferze mikro i makro. A Blau rozróżniał:

• W sytuacjach makrospołecznych wymiana dokonuje się poprzez jakieś instytucje

• W makro jest zinstytucjonalizowana

• W makro mamy więcej niż jeden poziom

KONFLIKTOWA TEORIA WYMIANY RANDALLA COLLINSA

Interesuje go wymiana w sytuacjach niepewności.

Interesuje go mikro i makro stosunki społeczne ( w jaki sposób makrosocjologia powinna być budowana.

Interakcje wymiany zachodzące w sytuacjach niepewności musza być zrytualizowane do łagodzenia niepewności społecznej

Sądzi on ze nie da się pokazać gdzie kończy się mikro a zaczyna makro. Ale pokazuje 3 kryteria wskazujące nam co jest makro a co jest mikro:

1. Liczba osób zaangażowanych w jakiś układ społeczny (im więcej osób tym bardziej makro)

2. Gdy przestrzeń jest mała mamy sytuacje mikro a gdy jest duża to makro

3. Czas - im dłużej trwa jakaś interakcja, tym bardziej jest marko

Co wnosimy do wymiany:

Odp. Wnosimy pewne zasoby:

1. Kapitał kulturowy - przysługuje jednostce ludzkiej. Jest to wykształcenie, umiejętności, możliwości wydawania poleceń, status, prawo do przyjmowania zaszczytów, itd. Używamy tego kapitału aby zdobyć odpowiednie miejsce w ważnej dla nas grupie, która dysponuje zasobem, którego my nie mamy.

2. Energia emocjonalna - nic nie załatwimy bez zaangażowania emocjonalnego

TEORIE RACJONALNEGO WYBORU M. HECHTERA I J. COLEMANA (kapitał społeczny - odnosi go do zbiorowości - to faktycznie jest poziom kontroli społecznej. Człowiek cierp na brak wolności.

Opierają się na założeniu mówiącym o tym, że ludzi działają w sposób indywidualistyczny (robią bilans kosztów i zysków) a jednocześnie zdają sobie sprawę z tego, ze działają w obrębie struktur.

Stawiają problem czy to są teorie w rozumieniu wyjaśnienia?

Odp. Teorie makro nie wyjaśniają, bo nie szukają korzeni makro w mikro (trzeba dokonać mikroprzekładu na makroteorie)

Hochter - badacz wielu spraw merytorycznych i kolonializmu wewnętrznego, stosunków etnicznych i religijnych

Jest to koncepcja solidarności - definiuje ją w sposób indywidualistyczny - solidarność grupowa jest tym większa im większa jest średnia proporcja prywatności zasobów każdego członka grupy zainwestowanych we wspólne cele.

Ludziom chodzi o maksymalizowanie korzyści. By mi było najlepiej. Człowiek musi podporządkować się grupie, która jest dostarczycielem dóbr (publicznych (czysta woda, powietrze) bardziej lub mniej oraz dóbr prywatnych)

Dylemat racjonalnego wyboru - mamy dwa sprzeczne sposoby myślenia: dla nas jest racjonalne „załapywanie się i gapiostwo” ale tylko na krótki czas. Z punktu widzenia społecznego jest istotna KONTROLA SPOŁECZNA - bo każdy chciałby się załapać a nie każdy chce inwestować.

Grupa powinna:

• Kontrolować, monitorować swoich członków

• Uzależniać ich od siebie

PODEJŚCIE NEOINSTYTUCJONALNE W SOCJOLOGII

Oparty na tym, co teoria racjonalnego wyboru: czyli na przyjeciu ograniczeń instytucjonalnych

Rozróżniają instytucję od organizacji.

Instytucja - reguły gry i zespół norm mówiący jak należy postępować. Są zmienne w czasie, rozwijają się. Mamy instytucje formalne i nieformalne.

Organizacja - gracze lub konkretni aktorzy

INKREMENTALNE PROCESY - to procesy bardzo stopniowe, które są nieintencjonalne, przebiegają poprzez kumulowanie się różnych mian. Są to prawdziwe procesy instytucjonalne.

Mamy różne poziomy reguł:

• Konstytucyjny

• Decyzji zbiorowych

• Nieformalny

Instytucje zapewniają nam to, że wiemy jak mamy działać zwiększają naszą wolność faktyczną, która jest większa wtedy gdy istnieją regulacje. Nadają idea moc sprawczą. Redukują koszty transakcyjne, bo narzucają pewne reguły ,przenosi negocjacje na inny poziom.

WYKŁAD 3 08-12-2006

Teorie wymiany - przekład teorii utalistycznej (ważny jest pożytek i brak pożytku)

2 klasyczne teorie wymiany Blau.

Są to koncepcje makrostrukturalne czyli globalne

Mikrotransakcja - wyjaśnić te zjawiska odnosząc się do jednostki. Optymalizowanie zysków. Każdy sam na rynku funkcjonuje ale bierze pod uwagę struktury w których się funkcjonuje przy podejmowaniu decyzji.

Racjonalny wybór człowieka - działa w oparciu o struktury

Metafora rynku - jak najwięcej nagród przy minimalnych kosztach.

Metafora biologiczna - społeczeństwo traktowane jako organizm, jakoś szczególnie zabudowane, jest całością, której funkcjonowanie części pozwala na funkcjonowanie organizmu. We wszystkich kulturach społecznych jest traktowane jako organizm.

Socjobiologia próby budowania nauk społecznych

Ekologia społeczna w oparciu o metafory biologiczne

Społeczeństwo jest pośrednim opakowaniem tego co jest istotne samo w sobie nie jest niczym ważnym. Organiczna metaforyka jest intuicyjna i prosta. Ta wymagała rozwoju biologii i genetyki oraz skomplikowanych badań genetycznych. W okresie międzywojennym zaczęły się pojawiać koncepcje które porównywały zachowanie ludzi do zachowania zwierząt. Te koncepcje nazywają się etologią (Konrad Lorenz - lata 30- te)

W Holandii, Niemczech, Austrii w oparciu o zachowania kury, małpy i ludzi usiłowano skonstruować funkcje zachowania. Wiele ludzkich zachowań są takie same jak zachowania kury. Eksponowano podobieństwa i różnice. Stosowano tzw. antropomorfizacje języka - używanie terminologii ludzkiej w odniesieniu do innych obiektów (król lew, król zwierząt, dominacja, władza, królowa pszczół). Etologia była dyscypliną bardzo empiryczną obserwowali badania zachowań różnych gatunków i starali się wskazywać podobieństwa i różnice.

Socjobiologia - koniec lat 60 - tych i początek 70 - tych. Była to próba analizy zachowaniu ludzi, analiza konsekwencji dorobku genetycznego ludzi.

Edward Wilson socjobiologia - nowa synteza zajmuje się życiem zwierząt społecznych, które żyją w stadach. Jeden z rozdziałów poświęcony jest ludziom. Wilson nawiązuje do genetyki i zajmuje się w sensie genetycznym podstawami ludzkiego zachowania. Podstawą życia społecznego są geny. Geny w naturalny sposób dążą do powielenia się, mają taki wewnętrzny mechanizm. Organizmy wykonują czynności, które maja służyć powielaniu się genów u kobiet i mężczyzn. W interesie kobiety jest to, żeby mieć dzieci z takimi mężczyznami, którzy się zajmą nimi i dziećmi aby dziecko było dobrze przygotowane do powielania genów. Reprodukcja bezpośrednia nie jest jedyną drogą, można zająć się np. bratankiem, jeżeli nie może się mieć własnych dzieci.

Altruizm - zachowania w których ja nie odnoszę korzyści ale doprowadzam do tego, żeby ktoś inny poniósł korzyści.

Altruizm krewniaczy ma te same geny

Altruizm odwzajemniony - ja wykazuje zachowanie pomocnicze wobec kogoś, kto nie jest ze mną spokrewniony ale oczekuje, że ktoś w przyszłości zrobi to samo wobec mnie i moich krewnych. Działa to wobec ludzi i zwierząt.

Dobór krewniaczy - występuje przede wszystkim u zwierząt, dobieranie kogoś kto posiada podobne geny jak moje.

Indusie fittness - łączna wartość przystosowawcza zwiazana z altruizmem krewniaczym. Umożliwienie powielania genów. Ważniejsze jest to żeby suma wysiłków przystosowawcza moja i rodzeństwa.

Wszystkie zjawiska społeczne odwołują się do genów które w nas powstały. Geny znaczną część naszego zachowania wyjaśniają. To czynniki genetyczne są ważne a nie społeczne stosowanie genetyki do wyjaśnień zjawisk np.:

• Antropogeneza - tworzenie się człowieczeństwa. Biogram człowieka - ewolucyjnie wykształcony repertuar zachowań

• Hierarchia i dominacja społeczna - we wszystkich społeczeństwach i gatunkach mamy doczynienia z hierarchią i dominacją

• Powszechniki kulturowe - odnosi się do wzorów zachowań i instytucji, które są charakterystyczne dla wszystkich znanych społeczeństw. Np. Rodzina - występuje wszędzie, Religia, Władza, socjobiologia potrafi wyjaśnić powszechniki kulturowe - one tkwią w naszych genach, wykształciły się geny, które skłaniają nas do takich zachowań.

Socjobiologia zaczęła wpływać od 2 nauk:

• Politologii - zajmuje się władzą

• Antropologia społeczeństw kulturowych

Pod koniec lat 70 - tych wywołało to wielką burzę - zakwestionowano wyjątkowość gatunku ludzkiego.

Specyficzność gatunku ludzkiego można to użyć też do gatunku słoni i innych zwierząt.

Wpływ kultury na zachowanie człowieka jest zasadniczo szkodliwy. Pojawiały się środki, które są bardziej radykalne i powodują spustoszenie. Kultura jest czymś istotnym ale dziedziczymy cechy po przodkach ale możemy zrobić dużo więcej złego czego przodkowie nie mogą zrobić. Trzeba pilnować kultury bo już nic nie zrobimy z agresywności i dominacją ale wtedy ograniczamy nasze instynkty i możliwości

Dzisiaj używa się pojęcia psychologia ewolucyjna a nie socjobiologia, kładą oni większy nacisk na środowisko, socjalizacje ma dla nich to znacznie. 50% to geny a 50% to czynniki społeczne. Wpływ na dziecko mają rówieśnicy a nie rodzice.

Socjobiologia psychologia ewolucyjna uważają, że socjobiologia powinna być zbudowana na podstawie biologii (Comte) synteza wszystkich nauk o życiu jest w biologii. Mówi się o altruizmie ale jest specyficzny utylitaryzm. Genom chodzi o maksymalizację korzyści - powielanie, rozmnażanie. Jest to wyraźna antropomorfizacja genów. Jest to specyficzny funkcjonalizm - jesteśmy zainteresowani procesami utrzymania powielania.

Redukcjonizm społeczeństwa do jednostek a jednostek do genów.

Ekologia społeczna - dyscyplina biologiczna, która zajmuje się gatunkami, które żyją w jakimś środowisku. Interakcje pomiędzy różnymi gatunkami środowisk. `

Pomiędzy gatunkami roślinnymi i zwierzęcymi a ludźmi następują dynamiczne interakcje. W danym środowisku może się pojawić nowy gatunek i może wypierać inne rośliny, może pojawić się nowe zwierze (migracje zwierząt lub człowiek je przywiózł) i zmienia się wtedy równowaga ekologiczna. Badacze zjawisk społecznych uznali, że pojęcie środowiska może odnosić się do spraw ludzkich. Metafora środowiska okazała się bardzo intuicyjna. Od XVIII w mamy analizy tego jakie znaczenie ma środowisko dla gatunku ludzkiego jak to środowisko wpływa na ludzi (Monteskiusz). Dla sposobu funkcjonowania społecznego mają znaczenie czynniki o charakterze kulturowym, czynniki fizyczne (klimat, wydajność ziemi, wielkość populacji) w zależności od klimatu ludzie inaczej będą funkcjonować. Typ granic (wyspa, kraj otoczony ladami, granice umowne czy o charakterze naturalnym).

Emil Durkheim - technologie komunikowania i transportu - ważny element środowiska, technika ułatwia nasze życie, przekracza logiczność. Transport - komunikacja jest sprawą ekologiczną (np. przekroczenie 1 km odległości jak jest łąka i jak są góry) odległość geograficzna i odległość ekologiczna to 2 różne rzeczy. Różne typy środowiska, który zawiera komponent techniczny.

Herbert Spancer Szkoła Chicagowska (1 szkoła) - grupa uczonych pod kierownictwem Roberta Parka - zajmowali się miastem i zjawiskami tzw. naturalne procesy ekologiczne wywołane przez środowisko i napływ nowych grup ludności. Pojawiają się procesy o charakterze czysto ekologicznym pozostają w:

• Socjologia wsi - tereny o cechach czysto geograficznych

• Socjologia miasta - (R. Park) żywiołowe procesy, które zachodzą w mieście np. ludzie budują domy poza granicami i miejscami do tego wyznaczonymi.

• Badania regionalne - stosunki społeczne są zdeterminowane przez to co należy do przyrody np. węgiel; spowodowało to koncentracje ludzi i szlaków transportowych. To łączy ale też dzieli.

Coraz mniej jesteśmy uzależnieni od środowiska przyrodniczego żyjemy tak jakby w środowisku sztucznym

Analiza biologiczna - uwarunkowania różnego typu jest analizą obiektywną, nasze intencje nie mają tutaj nic do rzeczy. Możemy zrozumieć to jakie mamy uwarunkowania genetyczne. Procesy zachodzą w wsiach miastach nie maja wiele wspólnego z nasza świadomością. Wszelkie socjologie, które kładą nacisk na problematykę znaczeń, intencji nią są nic warte. Od ludzkich determinacji, motywacji żeby coś zrobić wiele zależy. Motywacja to nadawanie sensu ludzkiego świata.

Socjologia interpretatywna - mówią, ze świat społeczny istnieje tylko w sensie zinterpretowanym przez człowieka nie istnienie w sposób obiektywny.

Sposoby interpretacji świata:

Źródła myślicieli europejskich i amerykańskich

Kimmel - ład społeczny jest konsekwencją interakcji pomiędzy poszczególnymi jednostkami. Osobowość ludzka wypływa z interakcji społecznych

Max Weber - makrosocjologia systemu gospodarczego, polityczna władza - socjologia rozumiejąca to czym się zajmował. Musimy poznać subiektywny sens ludzkich działań.

Znaniecki - socjologia humanistyczna - współczynnik humanistyczny - analiza społeczna sytuacji pod względem poglądów autorów nie wystarczy obserwacja

Durkheim - socjolog czysto obiektywistyczny, podział pracy, podkreśla znaczenie czynników ekologicznych, ludzkie intencje nie mają nic do rzeczy.

„Elementarne formy życia religijnego' - widzi sposób powstaje świadomość zbiorowa - podczas interakcji rytualnych. Wpływają na utrzymanie porządku makrospołecznego świadomość zbiorowa nie jest czyś zewnętrznym wnika w trakcie rytuałów.

FENOMENOLOGIA SPOŁECZNA - ZA TYDZIEŃ

XIX i XX w pragmatyzm - problematyka środowiska człowieczeństwo powstaje w trakcie naszego przystosowania się do środowiska: (Wiliam James - jaźń - to coś takiego co jest równocześnie przedmiotem i podmiotem, coś co może obserwować również siebie, możemy mieć stosunek do siebie, sami możemy reagować na własne zachowania. Wytwarza się w trakcie interakcji z innymi.

Charls Cooley jesteśmy równocześnie podmiotem i przedmiotem - jaźń subiektywna i odzwierciedlona. Interakcja w grupach pierwotnych ta jaźń się wykształca.

John Dewey - problematyka jaźni i tworzenia się umysłu.

Gorge H. Mead - (wykładowca filozofii 30 lat) - przypisywał sam siebie do kierunku behawioryzmu. Pogląd: ludzie są biologicznie słabi, po to żeby przetrwać w środowisku musza nawiązywać ze sobą współpracę bez tej współpracy nie mogli by przetrwać. Ludzie wykonują czynności które przynoszą pożytek (będą powtarzane) i które nie przynoszą pożytku (będą wygaszane)

Umysł tworzy się w taki sposób, że człowiek wykonuje chaotyczne i przypadkowe gesty, które przynoszą pożytek albo nie. Będziemy wzmacniać te które przynoszą pożytek, te gesty najpierw są kompletnie przypadkowe. Przypisujemy im znaczenie. Są też gesty wokalne, które podlegają takiemu samemu procesowi.

Gest konwencjonalny - takie same znacznie dla tego kto emituje jak dla odbiorcy. Dzięki temu gestowi wykształca się wspólny system znaczeń.

Robert Park - wprowadza do socjologii pojęcie roli społecznej i wiąże z nim system oczekiwań.

Sposób myślenie w socjologii - symboliczny interakcjonizm 1937 Herbert Blummer był profesorem socjologii na uniwersytecie chicagowskim przejmował kursy po Meadzie i Parku. Rozpoczyna nurt socjologii, który przeorał socjologię amerykańską i zakwestionował dominację funkcjonalizmu. Społeczeństwo oparte na działaniach ludzkich i interakcji pomiędzy indywidualnymi osobami Ludziom przypisywał znaczenie temu co robią inni i robią sami.

Wiele Typologii patrzenia na społeczeństwo:

1. Tzw. szkoła Chicagowska (2 szkoła)

2. Tzw. szkoła Iowa

3. Teoria ugruntowana

4. Szkoła dramaturgiczna

Ad. 1

Są to nazwy geograficzne, które lokują na mapie miejsce gdzie były te szkoły. Ale to co rozwijali tak się nazywało. Te nazwy są typologiczne a nie geograficzne.

Malford Kunt

PODOBIEŃSTWA:

1. Cechy jednostek ludzkich

Blummer - niezdeterminowanie i spontaniczność. Jaźń podmiotowa „I”, jaźń przedmiotowa „me” - kontynuacja naszego działania, pamiętamy kim byliśmy wcześniej. U Blummer jest nacisk na „I” na jaźń podmiotową.

Kunt - kładł nacisk na „Me” - rdzeń jaźni w dzieciństwie kształtuje się podstawowy zasób cech, znaczeń i podstaw. To jest wynikiem socjalizacji a nie biologii. Ten pogląd ma konsekwencje jeżeli poznamy ten rdzeń to będzie można bardo dobrze przewidywać zachowanie człowieka jeżeli znamy grupę w której człowiek przebywa to będziemy wiedzieć jaki będzie miał człowiek charakter do końca życia.

Metodologia badania jaźni (osobowości) tzw. tes 20 stwierdzeń TST

2. Istota interakcji:

Blummer - jest spontaniczna

Kunt - podlega wzorą

3. Społeczeństwo

Blummer - nie jesteśmy w stanie przewidzieć

Kunt - uporządkowane w którym zachodzą procesy które jesteśmy w stanie przewidywać

4. Metody

Kunt - stosowanie metod statystycznych

Blummer - wyłącznie jakościowe metody

5. Tworzenie teorii

Kunt - na podobieństwo nauk przyrodniczych

Blummer - interpretacja tego co widzimy, nie ma sensu tworzyć ogólnych teorii

6. Pojęcia

Blummer - Rozstrzygające i uczulające

Kunt - precyzyjnie zdefiniowane definicje podstawowym zakresie zainteresowań

O charakterze niedookreślonym - nieprecyzyjne i niedokładne definicje czegoś

Blummer - bardzo poważne analizy makrosocjologiczne, stosował mirkotranslację socjologii.

SZKOŁA DRAMATURGICZNA - tylko fragment działań Goffmana. Metafora znana od czasów renesansu, Szekspira - „Człowieka w teatrze życia codziennego”

Kehet Berg - przedstawiał społeczeństwo jako teatr społeczny jest teatrem ale nie całkiem aktorem. Teatr to też prawdziwe życie. Nawiązuje do Mead'a - interakcje społeczne tworzą rzeczy społeczne. Durkheim - znaczenie rytuału w podtrzymywaniu tożsamości grupy i solidarności. Simmel - podejścia formalne, pomija historyczne zróżnicowanie. Można go przypisać do szkoły Chicagowskiej. Metafora teatralna - gdy ludzie wchodzą w interakcje to próbują kierować wrażeniami jakie będzie odbierać ta druga osoba. W rezultacie każdy prezentuje jakiś pokaz.

Podobieństwa miedzy Goffmanem a etnometodologią.

Przyjmują założenie że życie społeczne jest niemożliwe bez norm które trzebaby badać, ale nie wiadomo jak je badać. Ulegamy im ale ich nie zauważamy. To jest tak jak z powietrzem. Trzeba by normy łamać by zobaczyć w jaki sposób zbiorowości ludzkie będą się starać je zrekonstruować:

Techniki naturalne łamania norm:

1. Sytuacje nieoczekiwane

2. Błędy

3. Niezręczności, gafy

4. Skandale

5. Przejawy chorób umysłowych

Nie ma systematycznej teorii. Również jesteśmy aktorami, staramy się manipulować własną atrakcyjności. Aktor gdy schodzi ze sceny i idzie do garderoby to przestaje grać rolę ale nie przestaje grac, zmienia się tylko rola i publiczność.

Lata 60 - te rozwijane do dzisiaj w Polsce Krzysztof Konecki „Studia z metodologii badań jakościowych”. W socjologii dominuje pojęcie teorii aulo bardzo ogólnego zbioru pojęć i hipotez. Stanowi siatkę pojęciową. Teoria tradycyjna przegapia ona bardzo wiele zjawisk z życia społecznego, które nie mieszczą się w tych pojęciach prowadzonych przez teorie jest ona formalna. Tymczasem prawdziwa teoria ma być faktyczna ma się odnosić do faktów, nie może być bardzo ogólna. Ma być gęsta, ma mieć wiele twierdzeń, zawierać minimalną ilość hipotez, które wszystko wyjaśniają poziom ogólności powinien być twierdzeniem wyprowadzonym z jednego badania powinny być Użyteczne również przy innych badaniach.

Teoria ugruntowana (Strauss, Barneu Glazer, Juliet Corbin) - tzn. że jest zanurzona w empirii, nie ma potwierdzać wcześniejszej teorii, ma wyrastać z badań , ma być ugruntowana w badaniach empirycznych czyli musi być bliska empirii. Należy odteoretyzować świat, dostrzec nie tylko to co opisują teorie formalne. Powinniśmy z każdego badani wyprowadzić ogólne teorie i potem zastanowić się w jakiej innej dziedzinie możemy to wykorzystać.

Badanie empiryczne musi być stałe przechodzenie między indukcją a dedukcją z każdego badanie powinniśmy wyciągać wnioski ogólne a potem sprawdzać je w kolejnych badaniach(dedukcja)

Procesualności jest bardzo ważna.

Metody:

• Wywiady

• Obserwacje

• Analiza biograficzna i autobiograficzna

• Wywiady narracyjne

Staramy się nie definiować

Pobieranie próby:

Teoretyczne (przeciwstawne do pobierania próby losowej) teoretyczne pobieranie próby wychodzimy od wizji świata i dobieramy takie osoby które odpowiadają tej wizji. Jest to typ próby celowej.

Teoretyczne nasycenie - zwiększanie próby nie wnosi żadnego nowego materiału odnosi się też do obserwacji.

WYKŁAD 4 15-12-2006

SOCJOLOGIA FENOMENOLOGICZNA ALFREDA SHUTZA.

FENOMENTOLOGIA - typ problematyki filozoficzne zostały upowszechnione przez Georga Helga początek XIX w. Edmund Husser (XIX i XX w tworzył). Wprowadził pojęcie Lebenswelt koncepcja Jurgena. Np. świat przeżywany, świat życia, świat życia codziennego tak to jest tłumaczone. Nasze doświadczenia są usankcjonowane naturalnym nastawieniem traktujemy świat jako coś realnego, coś co jest intersubiektywne (takie samo dla mnie i innych) Po to żeby dotrzeć do istoty rzeczy musimy zawiesić nasze naturalne nastawienie tzn. musimy zrezygnować z tego poglądu o oczywistości tego wszystkiego co widzimy i tylko wtedy możemy dotrzeć do istoty rzeczy. Alfred Szhutz do 1933 mieszkał w Austrii potem wyjechał do Stanów Zjednoczonych wykorzystał pojęcia użyte przez Husserla w socjologii. Postanowił odwrócić porządek rzeczy w to co Husser kazał wątpić Shutz uznał za podstawę socjologii. Jedynie ten świat, który widzimy jest światem realnym i nie ma niczego poza nim. Podejmuje analizę poglądów Maksa Webera:

1. Działanie

2. Intersubiektywność - świat mój jest takim samym światem jak innych

G.H. Mead nawiązywał w szczególności do uogólnionego innego (społeczeństwo) alterego (Shutz) - ten drugi, drugie ja. Stosunek pomiędzy alterego a ego go interesuje.

Do analizy świata przeżywanego intersubiektywnego Shutz wprowadza kilka pojęć:

• Sytuacja biograficzna - każdy człowiek ma jakiś zasób wiedzy reguł, koncepcji, zachowań, które powstały w trakcie jego socjalizacji. Każdy inaczej się socjalizował. W każdej socjalizacji znajdujemy tzw. podręczny zasób wiedzy - podstawowe nasze przekonania, które kierują naszym życiem, które pozwalają nam interpretować świat.

• Poczucie wzajemności perspektyw - tzn. z mojej perspektywy świat wygląda tak samo jak z perspektywy innych ludzi śiwat jest ten sam dla wszystkich. Analizując nasze życie, ze niektóre z tych warunków są pod moją kontrolą a inne nie mój stosunek do świata zależy od tego czy jestem w stanie nim kontrolować czy one mnie kontrolują.

2 wymiary analizy życia:

• Przestrzenny - siebie (ego) i drugie ego czyli alterego w przestrzeni. Tu (gdzie ja jestem) i tam (gdzie jest alterego) jest taki sam widok na świat. Alterego widzi to co ja. Ja mam prawo mu przypisać, że ma taki sam pogląd na świat.

• Czasowy - żyjemy w czasie w historii i nasze relacje można uporządkować z tymi co żyjemy

• równocześnie, są nam spółcześni. Podziela czas ale nie podziela naszej przestrzeni. Ci co podzielają z nami przestrzeń to koledzy - interakcje z nimi są gęstsze.

• Ci którzy żyli wcześniej - nie możemy mieć na nich wpływu ale oni mieli wpływ na to. Metaforycznie mamy na nich wpływ, bo możemy reintrpretować ich działania

• Tacy sami, którzy żyją po naszej śmierci - następcy są dla nas anonimowi ale będą istniały takie osoby ale nie wiemy kto to będzie. Mamy wpływ na ich życie oni literalnie nie mają na nas wpływu ale metaforycznie mają na nas wpływ:

• Mikro - dzieci i wnuki (wyobrażenie o nich wpływa na nasze działania

• Makro - nam nie pomorze ale pomoże wnukom

Będąc anonimowi mają wpływ na nas.

Analiza działania społecznego - Shutz uważa, że działanie jest zawsze jakoś motywowane (socjalizacja interpretatywna) wprowadza 2 pojęcia motywów:

Dlaczego

Po co

1. odpowiedź na pytanie dlaczego podzieliśmy jakieś działania. Szukamy uwarunkowań w przeszłości wyjaśnianie poprzez wskazanie przyczyny

2. analiza typowa dla humanistyki, jest analizą w kategorii projektów o patrzenie w przyszłość; o cele które chcemy osiągnąć a nie uwarunkowania naszego działania.

Konsekwencją fenomenologii było kilka projektów, przebił się i znalazł zastosowanie w:

Etnometodologia (Gaurfingel) jest empirycznym zastosowaniem fenomenologii Shutza tzn. że wprowadzał kategorie pojęciowe mówił jak można analizować problem działania. Sam się nigdy tym nie zajmował zostało to pojęte przez ETNOMETODOLOGIE.

ETNOMETODOLOGIA ludowa Etnos - lud. Nie chodzi tutaj o techniki badań tylko o metody przy pomocy których ludzie podtrzymują wiarę w intersubiektywność. Świat istnieje dzięki temu, że ludzie wypracowali sobie metody stałego przywracania poczucia intersubiektywności. Jest kierunkiem o silnym ładunku empirycznym. Nawiązują do Goffana. Trudno badać normy społeczne, bo ich nie kwestionujemy.

Pojawiają się techniki poczucia jedności świata, intersubiektywności. Pokazują szereg technik przy pomocy których da się to badać:

1. analiza konwersacji - analiza komunikacji międzyludzkiej (niewerbalna i werbalna) sprawdzają w jaki sposób ludzie przywracają zakłócony porządek. Może być naturalną analizą, może analizować faktyczne debaty. Eksperymenty konwersacyjne to będą sztuczne zakłócenia konwersacji tzw. pojęcia traktowane jak klisze - wymiana zdań

2. Eksperymenty przerywane - podejmuje działania mające na celu przywrócenie poczucia ładu w świecie. Nie chodzi o prostą analizę konwersacyjną. Próba przywrócenia starego ładu. Takie metody byłyby nie etyczne. Idea jest taka jak ludzie to robią próbując podtrzymywać ład społeczny. Etnolodzy robią to przerywają ten ład. Mamy zwroty, które podkreślają tą intersubiektywność np. „no wiesz”.

Świat jest społecznym instruktem. Strukturalizm kulturowy Piera Bourdeilll.

Strukturalizm - sposób myślenia Karol Marksa i różnych jego kontynuatorów (marksiści i antymarksiści). Nawiązanie do tradycji francuskiej do myśli francuskiej. Clod Reditstross - postmarksistowski. Świat według strukturalistów zbudowany jest z kilku warstw, poziomów.

Świat życia - nasze uczucia, myśli relacje z innymi, dla socjologii jest to jedyny świat, którym się zajmują. Stuktualiści mówią, że jest inny poziom tzw. Warstwa głęboka. Nasz świat życia jest zdeterminowany przez tą warstwę głęboką. 2 typy spraw w warstwie głębokiej:

1. Nasze codzienne życie jest zdeterminowane przez strukturę klasową, walkę o nasze miejsce w strukturze. To wszystko jest klasowo zdeterminowane, przez wzory kulturowe, głęboko osadzone normy. Z góry wiadomo co zrobimy ale nam się wydaje, że mamy wybór. Wzory kulturowe bardzo silno wpływają na nasze działanie determinuje je. Pier Bulier uważał że struktura klasowa jest bardzo ważną zasadą porządkującą struktury społeczne. Determinacja klasowa. Wprowadza do socjologii pojęcie kapitału - pewien zasób społeczny, który możemy stracić, pomnożyć, możemy odcinać odsetki.

Typy kapitału;

1. Społeczny - inna niż u Kolmana tutaj ma go człowiek u Kolmana ma go grupa społeczna. Są to wszystkie sieci społeczne w których ja tkwię - znajomi.

2. ekonomiczny - pieniądze

3. kulturowy - Kolins - wiedza umiejętności sposób wysławiania się

4. konwersja kapitału - różne typy kapitału można przekładać na siebie np. mój kapitał kulturowy mogę sprzedać za pieniądze.

Pojęcie habitusu - to sposób funkcjonowania jednostki który jest traktowany przez nią jako coś naturalnego a który ma genezę społeczną. My sobie tego nie uświadamiamy, nie wiemy tego żeby ktoś nas tego uczył. Wierzymy, bo wzięliśmy to z domu - jest to pierwotny habitus, traktują to jako coś naturalnego, jest wzmacniany przez szkołę. Mają pewien system przekonań, który jest trudny do zmienienia.

Habitus wtórny - przekształcony i modyfikowany przez szkołę.

Krytyczna socjologia edukacji B…..

Standardowa socjologia edukacji - jest to system edukacji służy do awansu społecznego wyrównywania szans, klasy niższe mogły zapoznać się z kulturą narodową.

W społeczeństwach o stabilnej strukturze klasowej służy system oświatowy reprodukcji systemu (żeby utrzymać to co już jest)

Język realny - coś co jest zrozumiałe (np. nauczyciel mówi w dziwny sposób o rzeczach nie mających znaczenia)

Cuda - ograniczona wrażliwość, duża inteligencja, np. chłopskie pochodzenie a zostaje profesorem akademickim. Ktoś kto wwodzi się z rodziny chłopskiej „wysoko” zachodzi.

Anthony Giddens - odróżnia teorie społeczne i socjologię. Teoria społeczna - ontologia życia społecznego - to struktury dynamiki zachowań ludzkich. Socjologia jest szczegółową dyscypliną, która zajmuje się społeczeństwami postindiustralnymi i industrialnymi jednak ten punkt widzenia nie wszyscy podzielają. Odrzuca idee socjologii jako nauki przyrodniczej budowanej na podobieństwo nauk przyrodniczych. Nie możliwe jest zbudowanie socjologii jak fizyki i budowanie pojęć rozstrzygających musi używać pojęcia uwrażliwiające. Socjologia jest zaangażowana w debatę publiczną i tym samym zmienia przedmiot swojego zainteresowania. Nie ma powodów budować odrębnej teorii krytycznej bo socjologia z istoty swojej jest dyscypliną krytyczną, ujawnia to co wielu ludzi nie chciałoby ujawnić. Przeciwstawia się analizą: mikro - makro, przedmiot - podmiot, jednostka - społeczeństwo, subiektywny - obiektywny, to SA aspekty działania ludzkiego a to jest najważniejsze.

Teoria strukturacji - odnosi się do roli pełnionej przez struktury (normy i zasoby) w życiu społecznym.

Neoinstytucjonalizm socjologii - struktura społeczna równocześnie ograniczają i umożliwiają. Te normy umożliwiają nam działanie innych ludzi, możemy planować w oparciu o struktury. Pokazują nam wyraźnie co nam wolno a co nie wolno zrobić. Przy pomocy struktur świat możemy zmienić. Normy konstytucyjne mówią nam jak zmienić struktury. Mówi nam o dualności struktury.

Problem podmiotowości - jednostka i grupa wykonują jakieś działanie w oparciu o swoje intencje. U Giddensa nazywa się to problemem AGENCY. 2 ludzi opiera się na działających podmiotach - podejmuje działanie w celu uzyskania czegoś. Dla niego problem podmiotowości jest to problem sprawstwa, liczy to co aktor i podmiot chciał dokonać a nie intencje. Nie są intencje jednak kompletnie pomijane. Jednostki rozważają konsekwencje swego działania w celu uzyskania czegoś może to być pod wpływem 2 poziomów świadomości:

• świadomość dyskursywna - ja potrafię zinterpretować to działanie komuś innemu.

• Świadomość praktyczna - nasza wiedza, której nie potrafimy wytłumaczyć

AGENCY - ma wymiar nieświadomy (Erik Ericsson) główną siłą która stoi za naszym działaniem jest dążenie do uzyskania poczucia ufności (bezpieczeństwo ontologiczne) My podświadomie działamy tak aby mieć poczucie bezpieczeństwa. Śledzenie naszego działania na poziomie dyskursywnej i praktycznej.

Jak my to robimy żeby mieć poczucie bezpieczeństwa?:

1. Rutenizacja

2. regionalizacja interakcji

1. na nadawaniu im ciągłości w czasie stałe reprodukowanie struktury

2. dotyczy struktury przestrzennej to są dwa podstawowe mechanizmy

Są to archetypowe struktur myślowe, że wszystko dzieje się w przestrzeni i czasie.

Socjologia historyczna - termin, który obejmuje rzeczy merytorycznie ze sobą nie powiązane. Otwieramy coś co dotyczy czegoś co ma wiązek z upływem czasu z dynamiką. Jest to opozycja do podejścia strukturalnego.

Socjologia historyczna pojawiała się w latach 70 XXw Weber zajmował się materiałem historycznym, badania historyczno - socjologiczne. Na przełomie XIX i XX wieku wielu badaczy odeszło od tego ugruntowania socjologii. W historii zaczęto dokonywać analiz na materiale historycznym, budowanie socjologii w oparciu o materiał historyczny również o normach społecznych. Nawoływanie do ogólności badań socjologicznych. Aby mówić że coś jest socjologią potrzebne są próby budowania ogólniejszych hipotez, pytania socjologiczne, narzędzia socjologiczne, wtedy to będzie prawdopodobnie socjologia. Analizują niektórzy systemy znaczeń, symbolikę, aparat pojęciowy socjologii interpretatywej o historii.

Teorie ruchu społecznego - wielu teoretyków uważa, że ta teoria to jest ukonkretnienie pewnych źródeł zmiany społecznych. Ruchy społeczne są ważnym czynnikiem, są przedmiotem zainteresowań socjologii od dawna. W latach 50 tych zmienił się paradygmat - sposób analizy. Byłyby to skoordynowane i pozainstytucjonalne działania ludzkie, które maja doprowadzić do jakiegoś celu (żeby coś zrobić albo przeszkodzić w zrobieniu czegoś jest to pojęcie uwrażliwiające. Wcześniej określano to zachowaniami zbiorowymi. W normalnym społeczeństwie istotą zmiany jest państwo. Zachowania zbiorowe to jest patologia społeczna. Od lat 50 tych socjologowie dostrzegają że demokracja podlega częstej kontroli, częściej niż raz na 4 lata.

Lata 60 te 2 grupy teorii:

1. Teoria amerykańska (teorie mobilizacji zasobów) idea: pytania: kiedy pojawiają się ruchy społeczne - gdy pojawia się nowy problem. Problemy są stale ale tylko niektóre wywołują ruchy społeczne. Kiedy problem doprowadza do tego że jest ruch społeczny - gdy pojawia się możliwość mobilizacji zasobów (emocjonalnych, środki finansowe, organizacja ludzie którzy będą chętni do zrobienia czegoś)

2. koncepcja europejska (teoria nowych ruchów społecznych ) stare ruchy to XIX wieczne ruchy i dotyczą wyzwolenia narodów, obywateli, wyzwolenia narodowego tzw. Ruchy narodowo - wyzwoleńcze, wielkie masy ludzi domagają się uznania ich odrębności narodowej, ruch robotniczy (uznanie ich praw), ruch emancypacji kobiet (nadanie praw kobietom w Polsce lata 1919). Chodziło o globalną zmianę świata. Wielkie grupy ludzi grupy ludzi zdominowanych aby zmienić świat żey zmienić swój los.

Nowe ruch społeczne po II wojnie światowej - ruch antyatomowy, ekologiczny, antywojenny, kontrkulturowy, uczestniczą w nich ludzie, aktorzy te osoby, które należ co najmniej do klasy średnich, wymaga obycia kulturowego i nacisku, poza rzeczy materialne. Są to ruchy które kładą nacisk na sprawy lokalne, mają prawa obywatelskie.

Teoria nowych ruchów społecznych - społeczeństwo wytwarza wciąż nowe ważne problemy, gdy pojawiają się one to pojawiają się ruchy. Nie jest prawdą ze problemy stale ważne.

Teoria stamotworzenia się społecznego - (Alen Touraine) liczne badania nad ruchami robotniczymi, kobiecymi, pacyfistycznymi, studenckimi, nowymi zjawiskami. W społeczeństwie postindiustralnym przestaje chodzić o wiele kwestii które były istotne w czasach indiustralizmu (kierowanie produkcją własność) tak naprawdę chodzi o to jakie projekty rozwoju społecznego są realizowane, to nazywa się u Touraine historycznością. Chodzi o to kto będzie decydował o tym na czym będą polega przekształcenia społeczne.

Rząd próbuje formułować projekty przekształcenia społecznego. Społeczeństwo postidiustralne jest aktywne stale domaga się respektowania swojej własnej podmiotowości, samo sobie chce stanowić. Ruchy są przejawem centralnego ruchu i konfliktu społecznego tzn. że dałoby się np. we Francji wydzielić szereg

Ruchów społecznych i można te ruchy rozpatrywać osobno. Dotyczą te ruchy samostanowienia społecznego poprzez te ruchy chce pokazać że chce kontrolować to co będzie się z nimi działo chce kontrolować historyczność. Nie jest to patologia. Działa przeciwko samorządności jest działaniem przeciwko społeczeństwu. Społeczeństwo samo wytwarza się. Społeczeństwo postindiustralne są to społeczeństwa, które same się wytwarzają. Pier Budier - socjologia która mówi, że nic się nie zmienia we Francji od 200 lat.

Touraine - cały czas jesteśmy w ogniu walki społecznej aby było podmiotem swojej działalności. Ta teoria wizja staje się wizją zachęcającą do pracy socjologie.

Wykład 5 12.01.2007

Struktura społeczna stale się odtwarza, powiela. Społeczeństwa stale się przekształcają (Turen) trwa stały konflikt pomiędzy 2 wizjami społeczeństwa:

• organizacjami państwowymi

• ruchy społeczne

9. Poststrukturalizm i postmodernizm w teorii społecznej. Feministyczne nauki społeczne. Socjologia ryzyka.

Strukturalizm - pogląd ten na świat społeczny jest taki, że uważamy, że życie społeczne składa się z 2 lub więcej poziomów:

codzienne obserwowane przez nas codziennego, życia poziom, który badamy empirycznie w badaniach sondażowych (Hoffman, Blumer) poziom świata przeżywanego, świata życia naszego normalnego, refleksyjnego i bezrefleksyjnego. To życie jest uwarunkowane czymś głębszym, główną strukturą.

Życie codzienne Świat przeżywany

Poziom determinacji - warunkuje on nasze życie wpływa na to jak nasze życie wygląda jakie ono jest. Wizja struktur sięga do Karola Marksa. Pier bulier - nasze życie jest uwarunkowane strukturą klasową. To do jakiej klasy należymy determinuje nasze życie. Wybieramy te kontakty, które należą do pewnej pulu o której decyduje struktura klasowa.

Kody kulturowe i systemy symboliczne też ludzi różnią. Tak jest zbudowane społeczeństwo.

Ten model jest znany od dzieciństwa. Wszystkim, którzy byli w teatrze marionetek. Patrzymy na ten świat lalek i uważamy, że to jest prawdziwy świat życia codziennego tych lalek. Ale dorośli wiedzą, że ktoś nad tymi lalkami jest i nimi kieruje. To jest właśnie takie wyobrażenie świata.

Poststrukturalizm proponują inne wyobrażenie (trzeba odejść od tego świata). Uważają, że jest tylko świat przezywany. Konflikty istnieją na powierzchni w świecie przezywanym jest bardzo wiele różnych konfliktów.

Sprawa rozumu.

Nowoczesność która się zaczyna w XVIII w(początki krytyki) wiąże się z wizją uniwersalnego rozumu, która przyczyniła się do postępu społecznego. Jest jeden uniwersalny rozum i on jest podstawowym kryterium przyjmowania twierdzeń.

Są też inne kryteria przyjmowania twierdzeń np. wiara. Ta koncepcja jest alternatywna, nie jest sprzeczna może być 1 i 2.

Koncepcja oświeceniowa - uniwersalny rozum, które twierdzenia przyjmować. Krytycy tego poglądu nie muszą iść tą drogą religijną (wiara) trzeba rozważyć co to jest uniwersalny rozum, socjologiczna interpretację trzeba podjąć.

Pytania:

1. Czy ludzie, którzy mają dyplom i ludzie po podstawówce mają taki sam rozum

2. ludzie którzy są wykształceni maja taki sam rozum jak ludzie z bez wykształcenia, z Hula Gula, którzy uprawiają magię

3. mężczyźni i kobiety czy mają taki sam rozum

Uniwersalny rozum mają ludzie zachodu bo znają naukę ale nie wszyscy przejawiają ten rozum. Tylko ludzie wykształceni i zamożni z klas średnich i wyższych.

Gdy mówimy o rozumie to chodzi o małą część społeczną. Wyłączamy wszystkich co nie maja tego rozumu. Ogranicza się do wąskiej grupy, reszt ma rozum potencjalny. To jest bardzo ograniczona kategoria.

Istnieje wiele sposobów rozumowania:

• charakterystyczny dla ludzi z Hula Gula

• charakterystyczny dla kobiet

Istnieje pewien dyskurs dominujący i istnieją dyskursy ujarzmione (spoza kultury zachodniej, słabo wykształcone, kobiet, ludzi z klas niższych).

Chodzi o to aby oddać głos dyskursom ujarzmionym aby zrównoważyć, aby mogli mieć coś do powiedzenia ci którzy wcześniej nie byli dopuszczani do głosu. Mogą mieć też charakter lokalny.

Dyskurs lokalny i dyskurs globalny (państwowy). Dyskursy regionalne są pomijane oddać głos dyskursowi lokalnemu, wydobycie lokalnych narracji.

Musimy zrezygnować z tradycji modernistycznej jednej prawdy. To co uważamy za prawdę jest efektem czasowej walki społecznej. Prawda tych którzy aktualnie rządzą. Poststrukturaliści mówią, że to jest normalne, bo historia nie stanie. Absolutna prawda istnieje ale na jakiś czas. Kwestia władzy i wiedzy, władzy i prawdy.

Kwestionują to, że wiedza społeczna jest niezależna od władzy. Ktokolwiek nie rządzi to uczeni docierają do prawdy - to jest czysta fantazja. Wiedza jest zdeterminowana przez władze, bo to ona daje pieniądze na badania i mówi, które kierunki badawcze rozwijać. Ci którzy maja władzę decydują, co jest prawdą a co nie wybieranie takich ludzi, którzy mówią co jest prawdą, przez wpływ na ludzi na pewnych stanowiskach.

Wiedza ma wpływ na władzę taki, że przynoszą pożytki wyniki badawcze, kiedy będą wykorzystywane w praktyce ale wtedy gdy władza sfinansuje to. Władza i wiedza są ze sobą powiązane. Władza to nie jest tylko coś złego. Bez władzy nie jest możliwe utrzymywanie ładu społecznego. Tam gdzie jest władza tam jest zawsze opór. W systemach totalitarnych ten opór jest niewidoczny. Stałe napięcie miedzy władzą a oporem.

Koncepcja

Mikrofizyka władzy - władza w społeczeństwie nowoczesnym jest rozproszona w każdym momencie jesteśmy od kogoś lub czegoś zależni. Nie można się wyrwać z okopów władzy z sytuacji wiecznego ryzyka.

Trend kulturowy dla postmodernizmu (filozofia społeczna, antropologia kulturowa) ale możemy go znaleźć w socjologii - socjologia postmodernistyczna.

Zygmunt Bauman:

1. ponowoczesność - (stan kultury, który jest coraz bardziej widoczny w rozwijających społeczeństwach zachodnich od połowy lat 70 XXw.

2. Postmodernizm - pewna filozofia i analiza afirmatywna analiza wspiera ten stan kultury jest opisem akceptującym tą ponowoczesność

Zaczęło się od architektury

Eklektyki - mieszanie się ze sobą stylów, zmniejszenie znaczenia oryginału, nacisk na powielanie i cytaty, wielość równorzędnych stylów, brak jednoznacznej mody w sztuce. Wszystko uchodzi, wszystko jest jednakowo piękne. Te style zazębiają się, nachodzą na siebie. Nie wiadomo w jakim kierunku coś pójdzie. Brak wielkich narracji - takich systemów myślowych, któryby wszystko wyjaśniały (np. chrześcijaństwo, narracja marksizmu, funkcjonalizm, ewolucjonizm, strukturalizm) ale to się wszystko skończyło, nie ma wielkiej narracji, któryby nam wszystko wyjaśniła.

Z. Bauman zaczął używać terminu płynna nowoczesność (a nie ponowoczesność) jesteśmy nadal w etapie nowoczesności ale ten etap jest płynny. Od końca lat 90 mówi o refleksyjnej nowoczesności (później chodzi o postmodernizm).

Anthony Giddens - refleksyjna nowoczesność, refleksyjne stadium nowoczesności. Nowoczesność to odejście od tradycji i tradycyjnego sposobu twierdzeń (odwoływały się do autorytetu biblii i Kościoła). Nowoczesne społeczeństwo odeszło od tego, odwrót od tradycji.

Intensyfikacja - radykalniejszy etap nowoczesności (odwrotu od tradycji). Odrywają się kontakty ludzkie od naturalnego podłoża (rodzina społeczność lokalna, naród - to naturalne podłoże kontaktów). Teraz mamy do czynienia z takim czymś co spowodowało, że ludzie zerwali te kontakty, bo pojawiły się nowe abstrakcyjne kody, sposoby porozumiewania się z ludźmi, nowe technologie, możemy mieć znajomych, których nie widzieliśmy na oczy. Nieskończona czasoprzestrzeń w której odbywają się te stosunki społeczne. Nawet 25 lat temu tego nie było. Abstrakcyjne normy i kody nie dadzą się przetłumaczyć na życie codzienne. Jednostki muszą same przekształcać i interpretować ogólne zasady w konkretnych sytuacjach. Interpretacja znaczeń stała się obowiązkiem. W społeczeństwie tradycyjnym bezkrytycznie podchodziliśmy do przyjmowanej wiedzy (do autorytetów). Jednostki muszą traktować informacje w sposób wybiórczy, wybieramy i ponosimy odpowiedzialność. W nowoczesności dominującym ideologiami były scjentyzm (uwielbienie nauki) i technokracja(zaufanie do postępu technicznego, powinniśmy im oddać kierowanie nad społeczeństwem np. inżynierom, bo mają taką wiedzę na wszelkie tematy).

To są ukryte formy tradycjonalizmu, pełnego zaufania autorytetu (naukowców i inżynierów). Refleksyjna nowoczesność zrywa z tym, dawną pewność nauki traktujemy jako fałszywą i zastępuje zaufaniem wielu rozmaity również sprzecznym koncepcją.

Kładzie nacisk na rozwój ruchów społecznych każdy może sobie wybrać to co mu pasuje musi wybrać nawet to co tradycyjne. Mamy wiele perspektyw na świat, musi istnieć mediacja między tymi perspektywami. To jest ogromnie trudne życie. Jest to życie w sytuacji konieczności interpretacji i wyboru.

Problem tożsamości - nie występuje w społeczeństwie tradycyjnym. Pojawia się wtedy gdy jest zagrożona (Bauman) gdy pojawiają się migracje wielokulturowość (Bauman). Giddens mówi, że tożsamość jest projektem (nie jest rzeczą daną) to my sami wymyślamy siebie. Poprzez to, że możemy sami określić siebie. Tożsamość to refleksyjny projekt. Nie ma jedynego ogólnego problemu klasowego. W tych różnych sytuacjach jesteśmy kimś różnym.

Socjologia postmodernistyczna to taka, która nie ucieka od tych problemów.

Socjologia feministyczna - przejaw poststrukturalizmu, próba aby zbudować socjologię poprzez odrzucenie panującego dyskursu w oparciu o inne zasady niż konstruowano przedtem. Lata 70 problemy badawcze podejmowanie przez kobiety. Twórcy mówią, że trzeba popatrzeć na świat z innej perspektywy, z perspektywy mężczyzn socjologia tradycyjna. Trzeba ludzi badać z perspektywy kobiet. W praktyce to znaczy poświęcanie więcej miejsca kobietą i ich roli w społeczeństwie, analiza strukturalna kobiety w społeczeństwie - naród społeczny, socjalizacji mężczyzn i kobiet, pracy i płacy, tzw. szklany sufit (brak możliwości awansu, niewidoczny, zaprzeczany sufit) pola konfrontacja mężczyzn i kobiet. Zwrócenie uwagi na problematykę, która nie była podejmowana. Problemy te nie były postawione. Jest socjologią krytyczną. Przeciwstawiają się ustalonym paradygmatom analizy społecznej. Te socjologie postmodernistyczne mówią, że nie jest dana tożsamość, że jest czymś konstruktywnym.

Socjologia ryzyka - późna nowoczesność. Analiza ryzyka w socjologii, w naukach społecznych jest czymś nowym (lata 80 XX w) Mary Douglas (antropolog) podchodzi z punktu widzenia:

• Żyje się coraz lepiej, dłużej, chorujemy mniej, żyjemy zdrowiej a równocześnie mamy przekonanie o tym, że żyjemy w strasznych czasach, że ryzyko jest większe, jest generowane przez nowoczesność, życie w świadomości ryzyka, w kulturze w której stało się to codziennością. Problematyka jaki jest związek między zagrożeniem życia o odpowied …. Moralnej…

W socjologii pojawia się w Polowie lat 90 Virlich Beck - całe życie jest pełne ryzyka. Zainteresowania naukowe ryzykiem nie są związane z socjologią tylko z matematyką, a to z kolei z hazardem. Instytucjonalizacja związana z wyborem. Wszystkie nasze decyzje są związane z ryzykiem i związane z wyborem między A a B. korzyści są związane z kłopotami. Analiza teorii racjonalnego wyboru zaczyna być uzupełniana teorią ryzyka. Im bardziej jesteśmy my uzależnieni od przyrody i techniki to tym większe ryzyko ponosimy.

Ryzyko związane z rozwojem nauki techniki, wszystkie wynalazki przynoszą rozmaitego typu zagrożenia. Mamy badać problem kalkulacji ryzyka i uświadamiać sobie ryzyko.

Problem umiejscowienia ryzyka w strukturze. Ludzie zamożni mogą pewnego typu ryzyka uniknąć. Częściowo ryzyko da się kupić, częściowo jest związane ze strukturą społeczną. Społeczne osadzenie ryzyka częściowo się rozkłada na grupy.

Ryzyko i czas - możliwość odsuwania ryzyka. Wydobywanie tego co jest tanie teraz a pokoleniom zostawia się to co drogie. Rodzi to problemy globalne,

Problem wielości paradygmatów(sposobów patrzenia na społeczeństwo). Utrzymywanie się paradygmatów starych pomimo, że pojawiają się nowe. Świat jest bardzo skomplikowany.

Typy złożoności świata społecznego.

• Pewne zjawiska społeczne są zatomizowane a inne bardzo silnie strukturyzowane (każdy człowiek jest inny, ma swoje poglądy, typy zachowań) jako niezależne od innych możemy traktować zjawiska społeczne jako dystrybutywne, stosować różne miary (umożliwia to przewidywanie różnych zjawisk zatomizowanych)

Podporządkowują się wzorom i normom społecznym. Jeśli zrozumiemy wzór to będziemy wiedzieć jak społeczeństwo będzie się zachowywać ale tylko w tradycyjnych społeczeństwach jest to możliwe.

W każdej nauce część interpretacji to jest sztuka. Jak człowiek nie ma talentu i szczęścia to się nie przebije (żeby wiedzieć jakie metody zastosować)

• Aspekty subiektywne i obiektywne (światy znaczeń interpretacji i realnego zachowania się ludzi) te światy są rozbieżne

• Zjawiska przedspołeczne (np. biologiczne) stosują się do nas pewne prawidłowości, które stosują się do wszystkiego (np. przyciąganie ziemskie) jesteśmy przedmiotami materialnymi, istotami biologicznymi przejawami życia, które ewoluowało od mln lat. Mamy pewne zasady funkcjonowania, które mamy wkodowane. Ludzie mogą funkcjonować tylko z innymi ludźmi, to nie dotyczy tylko ludzi. Są aspekty życia społecznego człowieka do których można zastosować metody socjobiologii. To jest związane między innymi z systemem reprodukcyjnym, nasza świadomość społeczna nie ma wiele do rzeczy.

Modele pojęciowe - systemy hipotez odnoszących się do tego, co traktujemy jako najważniejsze cechy życia społecznego i co uważamy za najważniejsze związki miedzy tymi cechami. Modelowanie występuje w całym naszym życiu. Model musi być poręczniejszy i pokazuja to co jest istotne, głównie cel poznawczy. Modele realistyczne - organiczny, w wielu socjologia rodzinna jest takim modelem realistycznym, bo występuje wiele typów stosunków. Model funkcjonalny, konfliktowy.

Modele niesystemowe: społeczeństwo składa się ze społecznie związanych jednostek.

Modele naturalistyczne: wymiany, kulturowe.

Model to obraz świata społecznego.

Teorie to systemy wyjaśnień Pytamy „Dlaczego”, „Po co” składać z licznych twierdzeń.

Metafory:

Wizje socjologiczne nawiązują do metafor dzięki czemu mogą być intuicyjne. (funkcjonalizm, konfliktowe - społeczeństwo jest stałą walką, wymiany - metafora rynku, symboliczny interakcjonizm - metafora teatru, społeczeństwo jest teatrem, nawet teatr nie jest do końca teatrem) nie powinniśmy się dać zwieść łatwości metaforycznego myślenia. Społeczne zachowanie ludzi da się wyjaśnić metaforą teatru, jest wiele aspektów życia, które nie da się sprowadzić do metafory teatru.

Socjologie dynamiczne i strukturalne. Ten podział (Comte) i nasze myślenie zostało ……….., że ten podział jest czymś sztucznym. Po to żeby była dynamika coś się musi zmieniać.

Koncepcja (nowego rodzaju wytrychy):

• Kapitał społeczny

• Teoria ugruntowana i jej metodologia

• Problematyka zaufania społecznego

34

---