5.10.2006 r.

Psychologia kliniczna

Młody dział psychologii - koniec XIX w. wyłoniła się z psychologii ogólnej

Prekursor: Z. Freud, on jako pierwszy zajął się zaburzeniami. Zajmował się nerwicami, czyli nie chorobami psychicznymi. Nie wszystkie zaburzenia zachowania są chorobami psychicznymi.

Ważne jest psychologiczne podejście do zaburzeń: zaburzenia zachowania, nerwice (m. in. histeryczne - zajmował się nimi Abramowicz, a w latach 20. prof. Błażowski - przypadki tzw. wizji religijnych, są to histerie i sugestie).

Freud opracował teorię powstawania nerwic - aktualna.

Najpierw tworzono teorie jak pomóc, a dopiero potem jak to powstało. Psychologia kliniczna to nauka stosowana.

Historia:

W Polsce zaistniała od powstania Instytutu Higieny psychicznej - zał. w 1932 r. przez K. Dąbrowski: szkolenie psychologów do pracy w praktyce, poradnie (sieć poradni powstała). Na początku głównie zajmowano się dziećmi. Przerwano działalność instytutu w latach 50. - psychologowie zostali asystentami psychiatrów. Psychologie uznano za dziedzinę szkodliwą dla życia społecznego, tolerowano tylko neuropsychologię (urazy).

Przywrócono studia psychologiczne i Instytut w 1956 r.. W studiach psychologicznych zaczęto od 1963 r. zaczęto prowadzić psychologię kliniczną. W latach 80. prowadzono osobną specjalizację z psychologii klinicznej.

Powstały w tym czasie inne koncepcje diagnozy psychicznej: diagnoza testowa. W latach 60. model diagnozy oparty na nietekstowych metodach, funkcjonowanie czł. W życiu codziennym. Psychologia kliniczna zajmuje się opisem i wyjaśnianiem zaburzeń. Tym się różni od psychiatrii.

Psychologia a medycyna:

Psychiatria zajmuje się klasyfikacją chorób - czy istnieje zespół objawów czy nie i jak go zaklasyfikować. Psychologia kliniczna nie zajmuje się klasyfikacją, raczej opisem i wyjaśnianiem oraz zajmuje się metodami terapii.

Od lat 60. psych klin wchodzi w zakres różnych dziecin medycyny - początkowo głównie psychiatrii, ale jest szersza od psychiatrii.

Współpraca w diagnozie i leczeniu psychologii klinicznej z

• Psychiatrią

• neurologia

• neuropsychologia (funkcjonowanie człowieka w przypadku chorób neurologicznych, diagnoza, terapia; np. wylew),

• kardiologia (choroby układu krążenia - lęk przed śmiercią, strach przed jakąkolwiek aktywnością, psychoterapia ukierunkowania na zmianę osobowości; przeszczepy - poczucie winy, nie są tym kim są, nie ma takiego stanu przy innych przeszczepach)

• jest potrzeba na oddziałach położniczych i ginekologicznych - depresja po urodzeniu martwego dziecka, uszkodzonego dziecka, usunięcie macicy (załamania, depresje, odrzucenie przez partnera), piersi

• onkologia (można doprowadzić do zatrzymania nowotworu i jego zaniknięcia, wizualizacje)

Psychologia a sytuacje izolacji:

• psychologia penitencjarna - od 1963 r. jako specjalizacja w ramach psychologii klinicznej - badanie reakcji na odosobnienie,

• wojsko,

• marynarka - sytuacja izolacji (badania prowadził Ciosek: najtrudniej tuż przed zejściem na ląd).

Psychologia kliniczna zajmuje się zaburzeniami zachowania (Tomaszewski). Zachowanie ma 2 funkcje:

1. zaspokojenie potrzeb człowieka

2. rozwiązywanie zadań stawianych przez sytuację zewnętrzną

Zaburzenie - człowiekowi jest źle ze sobą albo innym jest z nim źle.

1. Trudności w przystosowaniu np. pójście na studia do innego miasta, trudności z komunikowaniem się

2. Nieracjonalności i dziwaczność zachowania np. nieustanne mycie rąk

3. Nieprzewidywalność i utrata kontroli - człowiek dorosły ma człon swojej osobowości, cechy względnie stałe, obserwowalne przez otoczenie względnie stałe sposoby zachowania

4. Dyskomfort obserwatora np. obecność jakiejś osoby powoduje, że źle się czujemy

5. Naruszanie ideałów i norm - nie każde, nieumiejętność dostosowania się do otoczenia.

Muszą one występować przez dłuższy okres czasu (przynajmniej 6 miesięcy), jest więcej niż jeden objaw, musi być adekwatna przyczyna.

Kryteria prawidłowego postępowania:

1. Pozytywne nastawienie do świata - samoakceptacja, akceptacja swoich ograniczeń, rozwijamy to co warte rozwijania, zadowolenie z siebie, lubimy siebie,

2. Wzrost i rozwój osobisty - nie ma stagnacji w życiu, dążymy do czegoś, mamy marzenia, realizujemy się, aktywność,

3. Autonomia - emocjonalna niezależność od otoczenia, wypracowanie sobie wewnętrznych standardów postępowania i możemy się oprzeć naciskom otoczenia; posiadamy normy i zasady postępowania, ale nie naruszamy potrzeb innych osób,

4. Adekwatne spostrzeganie rzeczywistości - umiejętność oderwania się od emocji, które nie mają zaburzyć nam obrazu świata, tolerancja (złożoność świata),

5. Kompetencja w działaniu - nie podejmujemy się aktywności, która przerasta nas, podejmujemy się tego, czego umiemy się nauczyć,

6. Pozytywne stosunki interpersonalne - umiemy brać i dawać, umiemy odmówić przebywania z osobą, która nas krzywdzi, bycie otwartym na drugiego człowieka np. „wszyscy kradną”.

12.10.2006 r.

• Helena Sęk „Psychologia kliniczna” cz. 2

• Lewicki „Psychologia kliniczna” cz. 1

Etiologia zaburzeń psychicznych:

1. biologiczne (endogenne, wewnętrzne, genetyczne);

2. egzogenne (somatyczne);

3. sytuacyjno-psychologiczne (psychogenne).

Ad. I.

Biologiczne

Wrodzony genotyp naszej osobowości, cechy, które dziedziczymy. Nie wiemy jak geny warunkują, jakie zachowania, ale możemy to określić z dużym prawdopodobieństwem.

To znaczy, że nastąpiły jakieś zmiany albo mutacje w całym układzie genów/chromosomów. Te zmiany powodują albo wadliwy metabolizm, albo wadliwe funkcjonowanie mózgu γ stąd zaburzone zachowanie.

• Badania nad bliźniakami (jedno- i dwujajowymi);

• Badania nad bliźniakami wychowanych w różnych środowiskach;

• Badania nad dziećmi adoptowanymi.

Jakie choroby uwarunkowane są genetycznie?

1. Psychozy - zaburzenia podstawowych procesów psychicznych; mogą być uwarunkowane genetycznie, somatycznie, czynnikami sytuacyjno-psych.

1. Genetycznie: badania nad schizofrenią (choroba uciążliwa, nieuleczalna)

1. Cierpi na nią 1 % każdej populacji - bez względu na to, jakie są warunki, jaka kultura, jaki wiek itd. to przemawia za tym, że schizofrenia jest dziedziczna; w zależności od kultury i obszaru geograficznego występują różne jej odmiany, ale jako całość - zawsze jest to 1 %;

2. 
   Są rodziny, w których co pokolenie występuje ta choroba, a są i takie, gdzie w ogóle nie występuje;

3. 
   Jeżeli jedno z rodziców ma schizofrenie - 13 % prawdopodobieństwa, że dziecko też zachoruje - niezależnie od tego, czy matka czy ojciec chorowali;

4. Gdy oboje rodzice są schizofrenikami, ryzyko zachorowania na schizofrenię dzieci wynosi 40 %;

5. Rodzeństwo ma schizofrenię - prawdopodobieństwo zachorowania kolejnego dziecka: 9 %;

6. 
   
   Bliźniaki jednojajowe - zgodność pod tym względem to 41-65 %;

7. Dwujajowe - do 28 %;

8. 
   
   Lata 60. (L. Heston) pierwsze badania nad schizofrenią u adoptowanych dzieci 11 % chorych gdy biologiczny rodzic cierpiał na schizofrenię;

9. U adoptowanych dzieci, u których żaden rodzic nie chorował na schizofrenię wtedy dziecko też nie chorowało;

10. Nie wiadomo, jaki układ genów powoduje schizofrenię - ostatnio są hipotezy, że te odpowiedzialne za wydzielanie dopaminy

11. Leki obniżają siłę objawów, ale nie leczą.

12. Jest koncepcja, że matki odrzucające dziecko niewerbalnie, choć się nie przyznają tego, że one wywołują schizofrenię, ale okazało się to nieprawdą.

2. Psychozy afektywne - psychoza depresyjna (jednobiegunowa):

1. Zapadalność raczej w dojrzałym wieku.

2. Przebiegają fazowo - a w czasie przerwy można wrócić do normalnego życia.

3. Nie są tak mocno jak schizofrenia uciążliwe do otoczenia.

4. Występuje u 17 % populacji - dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn.

5. Trudno określić, czy dana depresja jest wrodzona, czy np. nabyta

3. Psychoza maniakalno-depresyjna (dwubiegunowa):

1. Zawsze u 1 % populacji;

2. Bliźnięta jednojajowe - zgodność 40 %;

3. Dwujajowe - 11 %;

4. Autyzm dziecięcy - przypomina schizofrenię dziecięcą:

1. Dziecko nie wykazuje aktywności poznawczej;

2. Nietypowe zachowanie;

3. Do niedawna uznawano, że wywołany jest negatywną postawą matki wobec dziecka;

4. Bliźnięta jednojajowe - 82 % zgodności zachorowań;

5. Dwujajowe - 10 %;

5. ADHD:

1. Nadpobudliwość, zaburzenia koncentracji uwagi;

2. Różne wyniki badań - trudno to badać (żeby nie włączyć do badanych dzieci z nadpobudliwością sytuacyjną);

3. Bliźnięta - zgodność 70 %;

2. Zaburzenia poznawcze: upośledzenia, zespoły psychoorganiczne powodujące zaburzenia intelektu:

1. Fenyloketonuria - zawsze 1 dziecko na 10 000 urodzeń;

2. Zespół Downa - sfera emocjonalna nie jest zaburzona, upośledzone intelektualnie;

3. Trudności w czytaniu i pisaniu (dysleksja, dysgrafia) - 10 % populacji, przeważają chłopcy;

1. Bliźnięta jednojajowe - 66 %;

2. Dwujajowe - 36 %;

4. Zespoły psychoorganiczne - u osób, które wcześniej funkcjonowały normalnie choroba Alzheimera: 50-60 rok życia - można to jedynie hamować;

Ad. 2.

Czynniki Egzogenne (somatyczne) - oddziałują na nas całe życie i uszkadzają centralny układ nerwowy:

1. czynnik działa w danej chwili, zaburzenia są w danej chwili a potem nie:

1. zatrucia mózgu w wysokiej temperaturze - stany psychotyczne;

2. zażycie narkotyku - zmiana pracy mózgu i występują zaburzenia np. świadomości, poczucia „ja”, ciała, osobowości, omamy;

3. atypowe zatrucia alkoholem - omamy, niepokój, nieadekwatne zachowanie do okoliczności;

2. czynnik działa długotrwale i trwale uszkadza mózg:

1. zatrucia mogą pozostawić trwałe uszkodzenia w postaci osłabienia funkcji poznawczych (10-15 lat picia alkoholem - psychozy alkoholowe); stany depresyjne;

2. choroby zakaźne - obniżenie sprawności intelektualnej i zaburzenia osobowości (niebezpieczne zwłaszcza u dzieci);

3. długotrwałe choroby - cukrzyca - przemiana materii zła, toksyny: charakteropatia cukrzycowa - charakterystyczny dla cukrzyków zaburzenia osobowości (lęk, niepokój, trudności w organizacji zachowania);

4. choroby układu krążenia

3. czynnik zadziałał raz, intensywnie, głęboko uszkodzenia trwałe:

1. urazy głowy;

Ad. 3.

Sytuacyjno-psychologiczne:

1. w danym momencie, aktualna

2. doświadczenia z przeszłości

etiologia	zaburzenia procesów psychicznych	jakościowe	ilościowe
genetyczne (endogenne)		psychozy (schizofrenia, p. afektywne)	upośledzenie umysłowe / otępienie zespoły otępienne
somatyczne (egzogenne)		psychozy (alkoholowe, ponarkotyczne, inne po zatruciach i uszkodzeniach mózgu)	upośledzenie umysłowe, zespoły psychoorganiczne, zaburzenia osobowości (charakteropatie)
sytuacyjno-psychologiczne (psychogenne)		psychozy (reaktywne)	nerwice, zaburzenia osobowości inne, reakcje na stres,

19.10.2006 r.

STRES

Pojęcie wieloznaczne - sytuacje, które spowodowały wzrost napięcia emocjonalnego lub

sam stan napięcia, a sytuacje to stresory.

Wprowadził to pojęcia (H. Selye) - na podstawie obserwacji chorych opracował pierwszą teorię stresu, która jest uwzględniana w teoriach psychologicznych i medycznych. Oparł się na pojęciu homeostazy - opracowanym przez Cannona, który twierdził, iż to, ze możemy się utrzymać przy życiu przy stale zmieniającym się środowisku zewn. zależy od tego, że jesteśmy wyposażeni w mechanizm działający na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego (np. termostat), stale nasz organizm dąży do utrzymania się pewnych optymalnych dla funkcjonowania granicach (to dot. fizjologii, fizyczności - np. mamy optymalną temperaturę ciała, gdy zadziałają czynniki szkodliwe i temperatura się podnosi, to uruchamiane są czynniki, które obniżają tę temperaturę).

Zjawisko homeostazy - dążymy do tego, by funkcjonować w optymalnych granicach.

Selye odniósł zjawisko homeostazy do stanu chorobowego: w każdej chorobie występują objawy swoiste i nieswoiste dla choroby - nieswoiste świadczą o aktywizacji mechanizmu obronnego (gł. kora nadnerczy). Wyróżni dwa zespoły adaptacyjne (objawy w miejscu zadziałania stresu) - LAS (Local Adaptation Syndrome) - i ogólny - GAS (General Adaptation Syndrome) wszystkie nieswoiste zmiany biologiczne mające na celu aktywizację całego organizmu do walki z chorobą.

Trzy stadia stresu (odnosi się to do chorób somatycznych, potem przeniesiono to do zaburzeń zachowania):

1. reakcja alarmowa (faza alarmowa) - pobudzenie organizmu do obrony,

2. faza adaptacji - odporność - względna adaptacja do czynnika chorobowego, organizm zaczyna przyzwyczajać się do czynników szkodliwych i tu się może stres zakończyć, organizm może przezwyciężyć czynnik szkodliwy,

3. faza wyczerpania - czynnik działa zbyt intensywnie, zbyt długo.

Teoria Selyego była mocno krytykowana - niejasne pojęcie stresu; Selye modyfikował teorię - wprowadził scholistyczne pojęcie człowieka - ciało i psychika stanowią całość (jakikolwiek stresor, czy on dotyczy somy czy psychiki, to dotyka całości).

Nasz stan homeostazy występuje wówczas, gdy fizycznie i psychicznie mamy dobry stan zdrowia.

Co jest stresorem? -

1. kryteria ilościowe jaką wartość mają stresory -

1. niską: hipostres, czy

2. wysoką: hiperstres;

2. jakościowe - każdy stresor ma wartość moralną, odnosi się do tego, co jest dla nas ważne:

1. zły stres (bad stress, disstress) niesie dezintegrację psychiczną i

2. dobry stres (mobilizacja do wysiłku).

Druga grupa teorii - teorie psychosomatyczne wywodzące się od Selyego. Obserwacja skutków silnych sytuacji stresowych - ludzie po wojnie. Pierwsze teorie w okresie II WW - obserwowano reakcje pilotów (Grinker i Springer) - obserwacja zachowań pilotów: na początku służby byli zadowoleni, z tego co robili, mieli silną motywację, ale po jakimś czasie gdy znajdowali się w sytuacjach zagrożenia życia i cierpieli na zmęczenie, trudności ze snem, zaburzenia gastryczne, bóle głowy, zmienność nastrojów, obniżenie kontroli emocji nerwica wojenna. Wg nich objawem nerwicy mają być:

• przemijające stany nerwowe

• zaburzenia somatyczne

• objawy konwersyjne - histeryczne (histeryczna ślepota, głuchota, upośledzenie)

• stany depresyjne

• stany zmęczenia nieuzasadnione.

Badania wykazały, że przebywanie w stanach nerwowych wywołuje zarówno zaburzenia fizyczne jak i psychiczne.

Rola stresu i rola czynników psychicznych w wielu chorobach, zaburzeniach.

Założenia Łazowskiego o roli czynników psychicznych w chorobach somatycznych:

1. istnieją fizyczne korelaty emocji i zależność między intensywnymi emocjami i stanem fizycznym organizm reaguje nie tylko treścią, ale i fizyczne (napięcia);

2. istnieje jedność psychosomatyczna - każda emocja ma swój aspekt psychiczny i fizyczny;

3. warunkiem koniecznym do powstania syndromu psychosomatycznego jest wrodzona skłonność, słabość jakiegoś narządu pierwsze wyczerpie się to, co najsłabsze; nieprzyjemne napięcie emocjonalne może prowadzić do psychosomatycznego wyczerpania organizmu;

Rejkowski - na choroby układu krążenia o wcześniej swoistej osobowości bez względu na to, czy ten organ był słabszy, czy nie; wyodrębniono cechy osobowości prowadzące do zawału mają też więcej sytuacji stresowej niż inne osoby:

1. ograniczona zdolność do przeżywania pozytywnych emocji;

2. wyższy egocentryzm - skupieniem na sobie;

3. zaniżony poziom samoakceptacji;

4. większa bierność w realizacji celów;

Osoby żyjące długo - rozwinięty intelekt i są życzliwe w stosunku do innych.

To, jacy jesteśmy osobowościowo wpływa na to, jak będziemy żyć.

Wiele teorii stresu - różnice w nich wynikają nie z pojęcia stresu i źródeł stresu, ale z czego wynika odporność na stres.

Stres ujmowany najczęściej jako wzrost napięcia, wzrost poziomu aktywizacji. Poziom aktywizacji może być podniesiony (Lewicki) ze względu na zewn. i wewn. stresory:

podniecenie - różne nasilenie; zmiany - drżenie, pocenie się, subiektywny aspekt w postaci tego, jaki emocje czujemy (gniew, strach, przerażenie, radość, zadowolenie); to zależy od stresora i od naszej osobowości; stan napięcia; aspekt emocjonalny i fizjologiczny;

fizjologiczne podwzgórze układ wegetatywny w zależności od treści emocji uruchamia układ krążenia/motoryczny/mimiczny/nawyki; jeżeli nie odbierzemy sygnału, że już nie ma zagrożenia, to stan napięcia się utrzymuje, może rosnąć aż do zupełnego rozregulowania organizmu;

Po co nam stres - znaczenie przystosowawcze (Selye) służy temu, by poradzić sobie z zagrożeniami, pozwala radząc sobie ze stresorem powrócić do równowagi. Cannon - emocje pełnią funkcję przystosowawczą, przygotowuje nas do działań w sytuacjach trudnych (atak, obrona).

Inne teorie - niepotrzebny, szkodzi.

Podejście behawioralne - warunkowanie (Yerkes i Doodson) - stres może mieć taka i taką funkcję - czasem ma znaczenie przystosowawcze, a czasem dezorganizuje nasze zachowanie; przeprowadzali eksperymenty na zwierzętach (koty i myszy) działanie stresu zależy od kilku czynników i wymyślili dwa prawa:

1. prawo Yerkes-Doodson - w miarę wzrostu poziomu aktywacji wzrasta sprawność ale tylko do pewnego momentu, potem gdy poziom aktywacji podnosi się dalej i sprawność reakcji obniża się coraz bardziej aż do poziomu całkowitej dezorganizacji zachowania;

2. prawo Yerkes-Doodson - im zadanie trudniejsze do wykonania tym niższy poziom aktywacji jest optymalny dla jego wykonania - im zadanie trudniejsze tym szybciej nasze zachowanie się zdezorganizuje już przy niższym poziomie aktywacji; im czynność lepiej wyuczona tym wyższego poziomu aktywacji potrzeba by ją zdezorganizować;

Do pewnego momentu stres jest potrzebny, ale jest dezorganizujący jeśli przekroczy nasze możliwości.

19, 26.10.2006 r.

Gdy poziom optymalny zostanie przekroczony:

1. faza alarmowa - wzrost napięcia i dezorganizacja zachowania (całego);

formy dezorganizacji zachowania: zaburzenie poznania i emocji, zachowania są nieprzemyślane i impulsywne, pojawiają się zachowana nawykowe:

1. lękowe zahamowanie działania: drżenie rąk, załamanie głosu, przerwania działania w ogóle;

2. agresja - werbalna, fizyczna, nastawiona na źródło stresu albo przeniesiona na inne osoby, przedmioty, na siebie;

3. regresja - zastosowanie technik rozwiązywania problemów charakterystycznych dla wcześniejszych faz rozwoju - zachowania infantylne;

4. fiksacja - uparte wykonywanie czynności, która jest nieskuteczna;

5. (Cameron) powrót objawów wcześniej przebytych chorób somatycznych - ale bez choroby;

2. faza adaptacji do stresora- albo

1. próbujemy poradzić sobie ze stresorem

1. techniki racjonalne - rozwiązanie sytuacji i obniżenie poziomu napięcia;

2. techniki obronne - jakie techniki zastosujemy zależy od tego, czego nauczyliśmy się w życiu (doświadczenie, obserwacje, tendencja do powtarzania technik, które już kiedyś zastosowaliśmy i były skuteczne); mogą być nieprawidłowe i prowadzić do nerwic:

1. techniki obronne, które nie rozwiązują sytuacji stresowej, mają na celu obniżenie napięcia, stosowane są często, ale nie muszą prowadzić do zaburzeń, czasem pomagają znaleźć racjonalne rozwiązanie:

1. odreagowanie - wygadanie się racjonalnie zaczynamy porządkować sytuację, nabieramy do niej dystansu

2. „narkotyzowanie się” - upicie się, narkotyki, celem jest to, że poprzez zażycie środka doprowadzamy na drodze chemicznej do obniżenia napięcia; niedobrze, gdy technika się utrwali, bo staje się początkiem uzależnienia zaburzenia funkcjonowania;

2. techniki zastępczego zaspokajania potrzeb - nie zaspokajamy potrzeby, działa to na napięcie, ale nie likwiduje problemu:

1. identyfikacja - identyfikowanie się z kimś bliskim lub ważnym, kto ma za nas zaspokoić potrzebę - np. rodzic nie skończył studiów i wtedy dziecko musi koniecznie to zrobić, dziecko ma zrealizować jego marzenia; na porażki tej osoby reagujemy jak na własne porażki, bardzo źle na to reagujemy, reakcja na stres, który danej osoby nie dotyczy;

2. fantazjowanie - marzenie o tym, że się ma coś, czego nie można zrealizować, to tworzy nierealny świat przeżywany jak realny świat - np. dzieci osamotnione fantazjują, że mają przyjaciela; skrajny przypadek - pseudologia fantastica - tworzenie sobie innego życia, dorabianie sobie np. innych przodków i wiara w to; też np. przeżywania filmów;

3. przemieszczenie przedmiotu potrzeby - np. szef jest stresorem, ale nie możemy napięcia rozładować na nim, wiec po powrocie do domu rozładowujemy się w sytuacji bezpiecznej (w domu);

3. techniki obronne w ścisłym znaczeniu - ich zastosowanie świadczy o zaburzeniach osobowości:

1. wyparcie - wypieramy ze świadomości, ze wspomnień przykre zdarzenia; również nie dostrzegamy czegoś, co jest przykre; tzw. taktyka strusiej głowy; może też być obrona spostrzeżeniowa, czyli uczestniczymy w sytuacji bolesnej, ale nie ma z tego wspomnienia; niedobrze, gdy stosujemy tę technikę często;

2. formowanie reakcji przeciwnej - celem jest udowodnienie sobie lub innym, że nie posiada się jakichś wad, albo się czegoś nie odczuwa (a tak naprawdę się odczuwa); np. ktoś nie lubi kogoś innego, ale pokazanie tego postawiłoby tę osobę w złym świetle, więc ten ktoś jest bardzo grzeczny; jest tu teatralność, przesada; z tego może też wynikać nadopiekuńczość matek - z emocjonalnego odrzucenia dziecka, dziecko to widzi i odrzuca - stąd czasami anorektyczki, gdy miłość matki objawia się ciągłym dawaniem jedzenia;

3. kompensacja - usunięcie przykrego poczucia niższości - nie mam czegoś, więc robię różne rzeczy, by skompensować te braki: chwalenie się, zwracanie na siebie uwagi, szukamy w sobie innych możliwości, rozwijamy się na innym polu np. wyzywający, ekstrawagancki ubiór, zachowanie zwracający na mnie uwagę; te zachowania są przesadzone;

1. prawidłowa;

2. nieprawidłowa;

4. ekspiacja - mechanizm obrony przez własną wrogością wobec jakiegoś człowieka / grupy ludzi staramy się wynagrodzić tym osobom rzekome krzywdy - pomaganie, robienie czegoś dla takiej osoby;

5. projekcja - powszechny; przypisywanie innym winy za własne niepowodzenia, błędy lub przypisywanie innym cech, których nieakceptujemy u siebie np. nadmiernie krytykujemy, przypisujemy innym to, co sami robimy; kozioł ofiarny (np. Żydzi);

6. racjonalizacja - intelektualne opracowanie sytuacji aż do rozwiązania - wtedy to jest prawidłowa reakcja; źle, gdy stosujemy ją jako mechanizm zniekształcający rzeczywistość:

1. technika kwaśnych winogron - coś chcę osiągnąć, ale boję się tego np. z góry zakładam, że nie zdam egzaminu wstępnego na studia i wtedy obniżamy wartość tego, co chcielibyśmy osiągnąć;

2. technika słodkiej cytryny - przekonywanie siebie, że to co mam to jest najlepsze i nie muszę do niczego dążyć - podczas gdy tak naprawdę chce się coś mieć; np. żony alkoholików zostające z mężami;

7. wewnętrzna izolacja - unikanie dysonansu poznawczego pojawiającego się gdy mamy rozbieżność między poglądami i zachowaniami - uciekamy z pola dysonansu tak jakby miało się do czynienia z dwoma różnymi osobami;

2. jeśli nie potrafimy pojawiają się mechanizmy obronne one nie likwidują przyczyny napięcia, ale pozwalają zmniejszyć przykre doznania związane ze stresem, manipulujemy napięciem zaburzenia zachowania

9.11.2006 r.

Sytuacje stresowe (stresory):

1. Deprywacje - pozbawienie czegoś - może dot. możliwości zaspokojenia biologicznych potrzeb:

1. deprywacja informacyjna - brak bodźców; przy deprywacji sensorycznej mogą wystąpić zaburzenia np. u dzieci chowanych w izolacji - spadek sprawności intelektualnej albo nieosiągnięcie poziomu intelektualnego, który można osiągnąć ze względu na swoje geny; okresy krytycznie - np. miedzy 3-4 rokiem życia ćwiczymy sprawność ruchową, jeśli pozbawimy dziecka takiej aktywności, to ono potem tego nie nadrobi;

Eksperymentalne pozbawienie dopływu bodźców - już po kilku godzinach następowały zaburzenia; utrzymywał się spadek funkcji intelektualnych;

w szpitalach (wszystko na biało); w nowoczesnych szpitalach w domu dziecka dzieci umierały, a tam gdzie więźniarki się nimi zajmowały - żyły; tłumaczono to do drugiej wojny światowej tym, że takie podrzucane dzieci są gorsze genetycznie;

monotonne bodźce - np. reakcją są fatamorgany na pustyni;

2. deprywacja emocjonalna - nieodwracalne zmiany w życiu - młodsze dzieci podczas II WW wywiezione z Anglii zaczynały chorować i umierać - dziecku w określonym wieku rodzina jest niezmienna, najpierw twierdzono, że musi to być kontakt z matką, ale najważniejsze jest to, by mieć przy sobie stale bliskie osoby obecne od początku; zaburzenia przypominały schizofrenię (dzieci do lat 3);

badania organizowane przez Bolwiego (Borbiego?) - okresem krytycznym dla deprywacji potrzeby macierzyńskiej - od 6 mies. do 3 roku życia (a najbardziej 8-12 mies.); oddzielenie od matki na okres dłuższy niż 6 miesięcy daje trwałe zaburzenia, krótszy - zaburzenia, przy czym możliwa jest terapia; już jeden dzień powoduje zaburzenia - sa różne fazy:

1. najpierw reakcja rozpaczy - płacz, odmawianie pokarmu;

2. faza adaptacyjna - dziecko adaptuje się ale nieprawidłowo - traci kontakt z otoczeniem, obniża się sprawność intelektualna, regres w rozwoju, stereotypie ruchowe (mają na celu obniżenie lęku: kiwanie, głową w ścianę, wyrywanie włosów, wygryzanie), „lepkość” - wczepianie się w każdego;

3. faza dezorganizacji ponownej, śmierć - obniżenie odporności na różne choroby, choć już teraz dzieci raczej nie umierają, raczej cały czas trwa faza druga i utrwalają się zaburzone zachowania; duży odsetek takich osób wśród np. prostytutek;

zostają lęki - lęk przed porzuceniem powierzchowne kontakty z ludźmi, kształtuje się psychopatyczna lub neurotyczna osobowość;

deprywacja osób na statkach morskich - emocjonalna (brak kontaktu z osobami bliskimi);

więzienie;

zamknięte zakony.

2. frustrujące - zamknięcie realizacji jakiejś potrzeby - reakcją jest często agresja na przedmiot przeszkadzający

3. sytuacje bolesne i drażniące:

1. fizyczne - choroba, ból lub

2. psychiczne - przykre;

4. zagrożenia - sygnalizują sytuację zagrożenia np. uprzedzenie o czymś;

5. konfliktowe - najpowszechniejsze; chodzi o sytuacje wyborów, a nie konflikt z kimś; sytuacje:

1. + + dwa nęcące cele, a możemy wybrać jedną „osiołkowi w żłobie dano;

2. - - musimy wybrać mniejsze zło; obie sytuacje budzą negatywne skutki, ale musimy wybrać;

3. - + / + - aby osiągnąć coś pozytywnego musimy najpierw przejść przez coś negatywnego i odwrotnie;

6. kryzysowe - nieuniknione w życiu - śmierć osoby bliskiej, ślub i założenie rodziny, rodzenie się dzieci, wyprowadzka, wchodzenie w dorosłe życie;

7. traumatyczne - sytuacje realnie zagrażają życiu i zdrowiu (również psychicznemu) - np. kataklizm, katastrofa; doświadczamy głębokiej traumy, która może zostać na całe życie; lęk, agresja, depresja, obniżenie aktywności, bezsenność:

1. stres:

1. Stres poznawczy - zewnętrzne zadania do wykonania, które są trudne do wykonania; powodują wzrost napięcia i zaburzenia zachowania np. fiksacja.

2. Stres emocjonalny - zagrożone są nasze wartości, potrzeby dążenia, zwłaszcza poczucie godności, samoocena.

2. Bezpośrednie skutki - zespół posttraumatyczny; w momencie działania traumy - lęk, panika, lękowa zahamowanie działania;

1. potem - utrzymywanie się przeżyć: powracające obrazy sytuacji, koszmarne sny, poczucie że sytuacja się powtórzy, intensywny lęk w sytuacji podobnej do zagrożenia, podobne reakcje fizjologiczne w sytuacjach podobnych;

2. unikanie bodźców związanych z traumą, unikanie miejsc i czynności podobnych;

3. Obniżenie ogólnej aktywności życiowej;

4. Obojętność wobec innych ludzi, zamknięcie się na innych ludzi;

5. Niezdolność do przeżywania serdecznych uczuć;

6. Ograniczona perspektywa przyszłości - po co jak i tak coś może się zdarzyć;

7. Zaburzenia wegetatywne - snu, trudności w koncentracji, drażliwość, wybuchy gniewu, dolegliwości somatyczne nieistniejących chorób bezpośrednio po sytuacji stresowej i później; uczucie braku bezpieczeństwa, próby samobójcze, zjawisko wiktymizacji - myślenie o sobie w kategoriach ofiary, obwinianie siebie, brak tolerancji dla swoich słabości;

3. Objawy przewlekłe lub nawracające; nawrót objawów albo pojawienie się nowych przy odtwarzaniu traumatycznej sytuacji np. w przypadku przesłuchiwania ofiar;

16.11.2006 r.

Zaburzenia u dzieci i młodzieży.

Jest część zaburzeń, które są takie same u dzieci i dorosłych, a są też specyficzne zaburzenia dla dzieci i młodzieży. Są trudne w klasyfikacji. Możemy tylko rozróżnić tylko coś takiego jak:

1. Zaburzenia w rozwoju (czytanie, pisanie, arytmetyka)

2. Zaburzenia mowy

3. Zaburzenia emocjonalne i zachowania - często nie ma na nie nazwy, cechy charakterystyczne, które utrudniają klasyfikację:

1. Zależność od wieku - to samo zachowanie raz normą raz zaburzeniem w zależności od wieku

1. np. moczenie się (do 2 roku życia to norma);

2. Wady wymowy np. dziecko 4-letnie nie wymawia „r”, ale do 6-ściu lat powinno już się nauczyć;

3. Egocentryzm - norma u nastolatka, nieumiejętność wczucia się w uczucia innych, to też może być zależność;

2. Zmienność objawów - u tego samego dziecka z tej samej przyczyny może występować jeden objaw a potem inny - bez zmiany przyczyny; zniknięcie objawu nie oznacza, że zniknął problem;

3. Zależność od sytuacji zewnętrznej; ta sama sytuacja zewnętrzna u różnych dzieci może wywoływać różne objawy, a tej sam objaw może być efektem wielu sytuacji zewnętrznej;

4. Przeniesienie z jednej sytuacji na drugą - jeżeli objaw występuje w jakiejś sytuacji, to nie zawsze tam jest przyczyna, im dziecko starsze tym częściej przeniesienie; najpierw objaw skierowany na sytuację, a jeżeli to jest nieskuteczne przeniesienie na inną sytuację;

5. U dzieci małych już jeden objaw może być oznaką zaburzenia - im starsze tym więcej objawów;

Objawy zaburzeń emocjonalnych u dzieci:

1. Steniczne - widzimy na zewnątrz: ruchliwość, nadpobudliwość,

1. Negatywizm

2. Opór

3. Kradzieże

4. Agresja

5. Zażywanie narkotyków

6. Picie alkoholu

7. Funkcjonowanie w szkole poniżej możliwości intelektualnych

2. Asteniczne

1. Bierność

2. Nadmierna męczliwość

3. Mutyzm wybiórczy

4. Płaczliwość

5. Fobie

3. Wegetatywno-somatyczne:

1. Moczenie się nocne

2. Tiki

3. Jąkanie

4. Stereotypie ruchowe

5. Bóle głowy

6. Bóle brzucha

7. Wymioty

8. Omdlenia

9. Wzrost temperatury ciała

Przyczyny zaburzeń:

1. wadliwa struktura rodziny:

1. wadliwie pełnione role

2. miejsce dziecka

3. prawa i obowiązki

4. relacje z rodzicami

5. objawy - zachowanie celowe i ukierunkowane na rodzinę

2. szkoła:

1. tu ujawniają się zaburzenia (w 80 %) wyniesione z rodziny

2. szkoła może poprzez swoją organizację może ujawnić (np. dysleksja; niedostosowanie wymagań) lub nasilić pewne zaburzenia;

3. niewykształceni nauczyciele (agresywne zachowanie, poniżające; do czwartej klasy sympatia nauczyciela wpływa pozytywnie na pozycję ucznia, potem jest odwrotnie)

4. grupa rówieśnicza

5. szkoła nie uwzględnia biologicznych wymogów (np. ciągle zaczynające się o innej godzinie; brak poczucia bezpieczeństwa w szkole - chodzenie do różnych sal)

6. niedostosowanie nauczania do dzieci z problemami w nauce

7. system oceniania

Zaburzenia jedzenia - u młodszych inne niż u starszych:

1. U dzieci młodszych - mija ok. 12 roku życia:

1. Jeden objaw: dziecko nie je albo je nadmiernie

2. są za małe jak na swój wiek lub

1. jedzą tylko niektóre

2. jedzenie ma charakter ceremoniału

3. jedzenie długo trwa

4. dziecko nie je w domu a poza domem je

3. za grube

1. je normalne posiłki + cały czas pomiędzy (potrzeba żucia)

4. źródło jest w rodzinie:

1. Brak poczucia bezpieczeństwa

2. Lęk

3. Konflikty w rodzinie

4. Nadopiekuńcza lub nadmiernie lękowa matka

5. Jedzenie pełni inne funkcje niż jedzenie np. jedzenie jest wyrazem mojej miłości

2. U dzieci starszych:

1. Anoreksja (jadłowstręt) - choroba psychiczna; najstarsze wzmianki - w żywotach świętych; od XV wieku opisywano przypadki anoreksji u młodych zakonnic, które były uważane za wybrane przez Boga (a były w zakonie wbrew swojej woli)

pierwszy medyczny opis - XVIII w. (Morton) - uważał, że jest to postać gruźlicy; wówczas gruźlica była chorobą społeczną histeria;

2. Rozpoznaje się ją jako zespół zaburzeń już powyżej 13 roku życia (poniżej tego wieku głównie chłopcy) - gł. dziewczęta;

3. Objawy:

1. Ograniczanie ilości jedzenia,

2. Ograniczanie jakości jedzenia,

3. Natrętne liczenie kalorii we wszystkim,

4. Wyczerpujące ćwiczenia fizyczne,

5. Środki przeczyszczające,

6. 
   Natrętne myśli o jedzeniu - poczucie winy (np. gotowanie dla całej rodziny, ale nie jedzenie tego),

7. Zaburzenie obrazu własnego ciała,

8. Zaburzenia hormonalne, zanik, zatrzymanie, opóźnienie dojrzewania drugorzędnych cech płciowych,

9. 
   Utrata 40-60 % masy ciała,

10. Euforia, a potem zaburzenia depresyjne z myślami samobójczymi, próbami samobójczymi, samobójstwami ponury nastrój, agresywne zachowania, złość,

11. Ograniczenie aktywności i kontaktów, życia zewnętrznego, zerwanie z przyjaciółkami, koleżankami,

12. Wrogość wobec świata zewnętrznego,

13. Nadmierny perfekcjonizm - najczęściej dotyczy nauki („Ja muszę…”),

14. Strach przed lekarzem,

15. Bardzo duże marznięcie - wiele warstw ubrań, czasami ciało pokrywa się meszkiem (walka z chłodem),

16. Sinienie palców,

17. 
    Spowolnienie oddechu,

18. Zanik mięśnia sercowego,

19. 
    Suchość skóry,

20. Wypadanie włosów,

21. Zmniejsza się pojemność płuc,

22. Nie rozwijają się narządy płciowe - zwł. gdy młoda dziewczyna się głodziła: niedorozwój organów płciowych,

4. Przyczyny:

1. Rodzina:

1. Odizolowana od świata zewnętrznego, skoncentrowana na sobie,

2. Wewnątrz są zatarte wszelkie granice, ale to jest „opakowane” w miłość, granie na emocjach,

3. Nie ma indywidualności, rodzice kontrolują każdy krok, brak prywatności,

4. Zatrzymanie rozwoju - relacje nieodpowiednie do wieku dziecka,

5. Dużo racjonalizacji i projekcji,

6. Pomieszanie ról,

7. Często złe relacje między rodzicami (rozczarowanie i niechęć), ale są razem dla dzieci, chcą być „dobrymi rodzicami”, ale to jest pomieszane z poświęceniem, które jest manifestowane to bardzo obciąża dziecko, wywołuje poczucie winy,

8. Bycie rodzicem stanowi nadrzędną wartość, to jest jedyny sens życia,

9. Dziecko włączane w konflikty między rodzicami,

10. Intensywność emocjonalnych relacji,

11. Nadopiekuńczość lub nadopiekuńczość jako formowanie reakcji przeciwnej,

12. Nie jedzą razem, często nie mają nawet stołu,

13. Jedzenie służy innemu celowi niż zazwyczaj - raczej okazaniu miłości;

14. Kontrola - np. nie ma kieszonkowego, za każdym razem trzeba prosić;

15. Często nagłe śmierci, z którymi sobie nie poradzono;

2. Cechy osobowości - choć to zależy często od rodziny:

1. Wysoki iloraz inteligencji,

2. Wielostronnie uzdolnienie,

3. Duża wrażliwość emocjonalna,

4. Nasilone poczucie odpowiedzialności (za całą rodzinę, za życie, za zdrowie),

5. Obowiązkowość i pilność,

6. Ambicje i potrzeba sukcesu,

7. Poczucie niskiej wartości,

8. Nieakceptacja wyglądu,

9. Posłuszeństwo i konformizm,

10. Zależność emocjonalna od rodziny, mała samodzielność - nieadekwatne do wieku,

11. Potrzeba akceptacji ze strony rodziny;

3. Czynniki kulturowe - ale nie jest to główny czynnik przyczynowy, on powoduje pewne objawy, ale przyczyna zaburzeń jest inna.

30.11.2006 r.

PSYCHOPATOLOGIA OGÓLNA - wiedza z wykładu;

Ew. psychiatria pod red. Bilikiewicza i Strzyżewskiego, podręcznik dla studentów medycyny.

Będziemy mówić o objawach i zespołach objawów (syndromach).

Objaw: zaburzenie jakiegoś podstawowego, prostego procesu psychicznego.

Zespół objawów, syndrom: objawy zaburzeń chorobowych, które tworzą pewien zespół lub syndrom - choroba psychiczna; zbiór objawów charakterystyczny dla jakiejś choroby.

Zaburzenia ilościowe i jakościowe.

ilościowe: w środku continuum jest norma;

jakościowe: zmiana jakości, coś, co nie ma odniesienia do rzeczywistości, taka zmiana, że powstaje coś, co nie ma odnośnika w rzeczywistości.

Postrzeganie:

Proces, dzięki któremu odbieramy świat.

Wrażenie spostrzeżenie (różne w zależności z jakiego receptora pochodzą; mogą ulegać zniekształceniom zaburzenia = objawy patologiczne).

Zaburzenia:

1. złudzenia - trzeba odróżnić fizjologiczne (np. w perspektywie wielkość widzimy inaczej, to nie jest patologia, bo one są korygowane), wywołane emocjami, nastawieniami (korygowane);

jeżeli nie korygujemy złudzeń mogą one przybierać formę zaburzeń patologicznych; gł. zaburzeniem są omamy (halucynacje): polegają na tym, że spostrzeżenia przedmiotów, zjawisk, które nie istnieją w rzeczywistości (czyli to nie jest zniekształcenie); cechy omamów: spostrzeganie czegoś bez bodźców zewnętrznych, rzutowanie na zewnątrz, przekonanie o realności halucynacji;

• omamy (zaburzenia jakościowe):

• elementarne - dotyczą wrażeń: błyski, migotania, pojedyncze dźwięki;

• proste - dotyczą jednego analizatora: rozmowa, widzenie czegoś, czego nie ma;

• złożone - dotyczy czegoś więcej niż jeden analizator: wzrokowe, słuchowe, całe sceny.

Wg analizatora:

• wzrokowe - błyski, iskry, ludzie, zwierzęta, przedmioty takie jakie są lub zniekształcone przede wszystkim w psychozach alkoholowych, wywołują wielki lęk; są realne, więc wywołują u chorego określone działania;

• słuchowe - trzaski, szmery, dźwięki, słowa, niekiedy zawierają nakazy, zakazy (imperatywne); same albo z innymi - często z urojeniami; w schizofrenii, ale tu chory może rozpoznać je jako nieprawdziwe, choć je słyszy;

• smakowe - rzadsze; występują w różnych zaburzeniach, ale głównie w schizofrenii, współwystępują z węchowymi; coś zaczyna mieć inny smak - głównie zły, wiążą się z urojeniami, że ktoś chce zabić, otruć; najczęściej w psychozach alkoholowych;

• węchowe - czujemy zapachy - obrzydliwe, dziwne, męczące, przykre;

• dotykowe - doświadczenia z powierzchni lub spod powierzchni skóry; owady; psychozy alkoholowe, schizofrenia; objawy czucia wewnątrzustrojowego - np. żołądka się nie ma, mózg się rozrzedza, gotuje; schizofrenia, w chorobach organicznych

• pseudohalucynacje - powstaje obraz, ale te obrazy powstają w głowie, nie możemy ich kontrolować; chory słyszy głosy wewnątrz siebie; przede wszystkim w schizofrenii;

• halucynoidy - proste wrażenia powstające bez realnych bodźców - głównie w padaczce, tuż przed napadem; chory wie, że to jest chorobowe;

1. Zaburzenia myślenia - treści myślenia o toku myślenia

• Treść -

• Urojenia - fałszywe sądy, wypowiadane z przeświadczeniem o ich prawdziwości, niekorygowalne; przesłanka, na której się opieramy jest nieprawdziwa, nierealna, nie ma odniesienia do rzeczywistości;

• Podział wg treści: urojenia prześladowcze - ktoś nas śledzi (ktoś konkretny lub ogólny, KGB, UB, siły wyższe), łączą się z omamami słuchowymi (szelesty - ktoś się skrada); schizofrenia, psychoza alkoholowa, psychoza starcza;

• Urojenia zazdrości - powstaje założenie w umyśle o tym, że partner/ka zdradza; wszystko jest interpretowane by uzasadnić tę tezę; u kobiet - w okresie przekwitania, menopauzy; zespół Otella u pijących mężczyzn;

• Urojenia hipochondryczne - istnienie bardzo ciężkiej choroby - nie musi być konkretna; np. rozpada się ciało, rozpada się coś w środku;

• Urojenia zniekształcenia ciała - zewnętrzne: coś rośnie np. nos, uszy; połączone z omamami dotykowymi; to może prowadzić do obcięcia danej części ciała, operacji plastycznych, zmiany płci;

• Urojenia grzeszności i winy - przypisywanie sobie winy za przestępstwa, nieszczęścia; np. przypisywanie sobie winy za wojnę w Afganistanie; to prowadzi to pokutowania; schizofrenia, psychozy depresyjne;

• Urojenia poniżenia, upośledzenia (nihilistyczne) - jestem nikim, rozpadam się, zanika mi ciało, nic się nie ma, niewiadomo przez kogo, jestem do niczego, życie jest bez sensu,

• Urojenia wielkościowe - mam coś, co mnie czyni lepszym od innych, np. wynalazki zrobiłem, jestem wybrany, tylko ja potrafię, mam wpływy, mogę podejmować decyzje np. czy będzie wojna, jestem kimś ważnym; chodzi o niedorzeczną ważność;

• Urojenia odnoszące - interpretowanie wydarzeń zewnętrznych, odnoszenie ich do siebie; np. ludzie, którzy idą ulicą właśnie znają moje myśli, telewizja nadaje do mnie;

• Urojenia oddziaływania - na ciało lub umysł chorego ktoś lub coś oddziałuje, bezpośrednio lub aparatami; np. ktoś zamontował aparat, który wysysa myśli; nasyłanie myśli;

• Owładnięcia - działa siła, która automatycznie narzuca nam myśli - przy schizofrenii;

Urojenia wg budowy:

• Paranoiczne - usystematyzowane, wewnętrznie spójne, logiczne, jedynie założenie jest absurdalne; występują w zespołach paranoicznych i schizofrenii;

• Paranoidalne - nieusystematyzowane, nie wiążą się w szczegółach, zmieniają się;

• Inkoherentne, niespójne - duża absurdalność i zmienność;

• idee nadwartościowe - trudne do rozpoznania - przekonanie, które człowiek uważa ze szczególnie ważne, słuszne, jest z nim związany emocjami, silnie i sztywnie przywiązany do realizacji tego przekonania; nic innego się nie liczy; trudno ich odróżnić od działaczy, twórców - oni realizują się poza swoimi zadaniami, a osoby zaburzone nie mają nic innego; najczęściej dotyczą ideologii: rzeczywiście jest się przekonanym, że dany ustrój/religia są najlepsze i będziemy o to walczyć,

cechy charakterystyczne:

• żarliwe propagowanie,

• sztywność w realizacji „po trupach”,

• podporządkowanie wszystkiego wbrew zewnętrznym realiom,

• nie poddawanie się krytyce;

zaburzenia osobowości (np. borderline), stanowią silną motywację do działania, czasem szkodliwego dla innych; cechują niektórych działaczy politycznych, niektórych religijnych;

• natręctwa myślowe - uporczywe narzucające się myśli lub czynności mimo ich niedorzeczności - natrętne myśli i czynności; wątpliwości co do działań, powtarzanie czynności np. liczenie wszystkiego dookoła, nie można się od czegoś oderwać; natrętne wyobrażenia - często to dot. jakichś treści erotycznych i religijnych, one są męczące; sprawdzanie czegoś wiele razy, mycie rąk, rytuały, sprzątanie do połysku; jeżeli się tej czynności nie zrobi, pojawiają się lęki; głównie w nerwicach i depresjach;

• Tok myślenia:

• Przyspieszenie myślenia - od nieznacznego do gonitwy myśli - psychoza maniakalna i zaburzenia świadomości;

• Zwolnienie myślenia - nieznaczne w depresjach, w przygnębieniu depresyjnym; organiczne zaburzenia, padaczka;

• Zahamowanie myślenia - w depresjach; wiemy, co myśleliśmy

• Zatamowanie myślenia - nagłe przerwanie i poczucie pustki - w schizofrenii;

• Rozkojarzenie myślenia - brak logicznego związku między dłuższymi wypowiedziami, wtrącanie, perseweracja (powtarzanie); charakterystyczne dla schizofrenii;

• Splątanie toku myślenia - zaburzenia świadomości; stany pomroczne;

• Lepkość myślenia - przywieranie, powtarzanie jednego tematu - padaczka;

• Rozwlekłość myślenia - w różnych chorobach organicznych centralnego układu nerwowego;

• Myślenie magiczne - nieracjonalne łączenie wydarzeń - w schizofrenii, jako mechanizm obronny;

• Ambiwalencja, ambisentencja - wygłaszanie obok siebie twierdzeń zupełnie sprzecznych ze sobą.

1. Zaburzenia pamięci:

• Nadczynność pamięci - szybkie pamiętanie

• Niedoczynność - częściej - zaburzenia organiczne, niedoczynność czynnościowa

• Niepamięć - luka pamięciowa - krótka lub długotrwała - organiczna niedoskonałość mózgu, zaburzenia świadomości te luki wypełnia się konfabulacjami

2. Zaburzenia uwagi - zaburzenia koncentracji uwagi:

• Nadmierna przerzutność uwagi - stany maniakalne

• Zbyt wolne - trudno się oderwać od jednego tematu - stany organiczne

7.12.2006 r.

Zaburzenia stanów emocjonalnych (emocje, uczucia, nastroje, afekty); emocje to stosunek do czegoś; w psychopatologii: nastroje, wzruszenia, afekty.

1. Emocje:

1. Znak (+, -),

2. Treść (gniew, radość),

3. siła,

4. trwałość.

1. Nastroje: nieznaczne nasilenie, długotrwałe, bezprzedmiotowe (nie odnoszą się do czegoś).

2. Wzruszenia: nagły początek i związane z syt. zewn., różne nasilenie.

3. Afekty: fizjologiczne i patologiczne; silne emocje o nagłym początku, którym towarzyszą silne objawy wegetatywne o mają wpływ na procesy poznawcze (zaburzają je).

1. Afekty fizjologiczne: siła emocji i ich treść jest adekwatna do sytuacji;

2. Afekt patologiczny - nieadekwatny do bodźca zewnętrznego, brak kontroli emocji, często niepamięć po tym wydarzeniu; często ma podłoże organiczne; często potem poczucie znużenia.

1. Lęk:

1. Fizjologiczny - zwykły, np. przed egzaminem; adekwatny, wywołany konkretnym bodźcem

2. Patologiczny - długotrwały, nieokreślony lęk, nie odnosi się do konkretnej sytuacji, bezprzedmiotowy stan napięcia lękowego - np. nerwica;

3. Fobie - napady panicznego lęku w sytuacjach absurdalnych, silne objawy wegetatywne (łącznie z omdleniami); np. lęk przestrzeni, przed zamkniętymi pomieszczeniami, przed zwierzętami; to często jest lęk przeniesiony z innej sytuacji;

4. Leki towarzyszące omamom i urojeniom w psychozach - silnie, realistycznie przeżywane.

2. Obniżony nastrój:

1. Fizjologiczny - przygnębienie, smutek;

2. Objaw chorobowy, gdy nie ma przyczyny lub jest niewspółmierny do sytuacji - nerwice, depresje, zespoły organiczne;

3. Podwyższony nastrój - euforia - bez przyczyny zewnętrznej, nieadekwatny do sytuacji; wesołkowatość, brak dystansu i krytycyzmu; np. psychoza maniakalna;

4. Dysforia - nastrój gniewliwy - obniżony, ale nie ma smutku tylko złość; łatwość irytowania się, wybuchy gniewu.

3. Zobojętnienie uczuciowe - pustka emocjonalna, nie obchodzi osoby co się dzieje z nią samą i z najbliższymi - schizofrenia;

4. Autyzm - odizolowanie się, niechęć do przeżywania jakichkolwiek uczuć, nieprzeżywanie bodźców emocjonalnych; schizofrenia;

5. Chwiejność emocjonalna - nadmierna zmienność nastroju - przy małym nastroju; np. zespoły organiczne.

6. Lepkość emocjonalna - nadmiernie długi czas trwania emocji - zaleganie emocji; zaburzenia organiczne, padaczka.

7. Ambiwalencja emocjonalna - jednoczesne przeżywanie skrajnie odmiennych uczuć bez żadnego krytycznego ustosunkowania się do tego.

Zaburzenia aktywności:

1. Obniżenie aktywności - obniżenie chęci do działania, brak zainteresowań; towarzyszy obniżeniom nastroju.

2. Podwyższenie - za szybko coś robimy, kilka rzeczy na raz, nieuporządkowane zachowanie np. w manii.

3. Spowolnienie ruchowe - wolniej myślimy, wolniej robimy np. w zespołach psychoorganicznych, w depresji; aż do osłupienia = stupor - całkowity bezruch np. schizofrenia katatoniczna,

4. Pobudzenie ruchowe - szybkie, nieskoordynowane ruchy; np. nerwica; aż do bardzo dużego pobudzenia np. w psychozach starczych.

5. Stereotypie ruchowe - wielokrotne wykonywanie nieskoordynowanych ruchów - charakter mechanizmu obronnego w sytuacjach stresowych; w psychozach; w psychozie katatonicznej - mogą dot. nie tylko ruchów: echopraksja - naśladowanie czyichś ruchów; echolaria - powtarzanie; np. schizofrenia.

Zaburzenia świadomości: świadomość to zdolność do odbierania informacji i reagowania na nie. Ma kontinuum - sen to stan początkowy, senność, przebudzenie, czuwanie.

1. Ilościowe

1. Senność patologiczna - nagłe zapadanie w sen niezależnie od sytuacji; np. zaburzenia organiczne, zaburzenia hormonalne;

2. Stan półśpiączki - utrata przytomności - zachowane są odruchy obronne; poza tym nie ma reakcji na bodźce zewnętrzne;

3. Śpiączka - zniesienie wszelkiej aktywności, najczęściej kończy się śmiercią.

2. Jakościowe:

1. Przymglenie proste - osłabienie zdolności postrzegania i zrozumienia, spowolnienie ruchowe, obojętny nastrój - w zespołach organicznych;

2. Zespół majaczeniowy - zaburzenia orientacji w świecie (jest orientacja na siebie, wiemy kim jesteśmy), nie wiemy jaki jest dzień, jakie jest otoczenie, niepokój ruchowy, omamy wzrokowe, urojenia (często prześladowcze); choroby zakaźne i choroby z wysoką gorączką.

3. Zespół pomroczny - dezorientacja co do otoczenia i siebie; zmiana osobowości, jest się kimś innym niż się faktycznie jest, podniecenie ruchowe, niepamięć po tych wydarzeniach;

4. Zespół splątaniowy - głębokie zaburzenia świadomości bezradność, niepokój ruchowy, stereotypie ruchowe, reakcje na bodźce zewn. zanikają lub są wzmożone, inkoherencja myślenia, wypowiedzi niedorzeczne; np. ciężkie choroby somatyczne.

Psychopatologia szczegółowa:

1. Psychozy - choroby psychiczne - występują zarówno ilościowe jak i jakościowe zaburzeni procesów psychicznych i mogą być uwarunkowanie endogennie i egzogennie.

1. Uwarunkowane genetycznie - endogenne - schizofrenie i psychozy afektywne (dwubiegunowe, maniakalno-depresyjne).

1. Schizofrenie - uwarunkowane genetycznie, ale szuka się jeszcze innych przyczyn;

1. praktycznie nieuleczalne, możemy tylko stłumić objawy;

2. zaczyna się w młodym wieku, choroba ludzi młodych - niektóre w okresie dojrzewania, początek zachorowania najczęściej 20-25 lat;

3. Przechodzi, powtarza się w rodzinie - uwarunkowana genetycznie;

4. Ma bardzo różny przebieg, mogą być długie okresy remisji; trzy objawy osiowe mogą występować w różnym nasileniu i w (rodzaj schizofrenii zależy od dodatkowych jeszcze objawów towarzyszących):

1. Autyzm - utrata kontaktu ze światem zewn., odsuwanie się od świata, koncentracja na własnych przeżyciach;

2. Stępienie uczuciowe - pustka uczuciowa, obojętność, niewrażliwość na innych, na własną sytuację życiową niepewne, może to dotyczy części chorych, tych zamkniętych w zakładach, możliwe że te osoby są nadwrażliwe i łatwo się zamykają; stępienie uczuciowe dot. 50 % chorych; może być faktyczne, a może być tylko objawowe:

3. Zaburzenia myślenia - często + rozpad osobowości; naduogólnienia, nielogiczny tok myślenia; tworzenie nowych słów;

• Schizofrenia prosta - objawy osiowe:

postępujące stępienie uczuciowe,

stopniowe ograniczanie aktywności,

nieadekwatność reakcji na bodźce,

myślenie magiczne,

stereotypie zachowań,

zanik zainteresowania seksem,

przewlekła;

• Schizofrenia paranoidalna

najczęstsza w naszym obszarze kulturowo-geograficznym (sama schizofrenia występuje w każdej populacji, ale rodzaj zależy od kultury),

omamy i urojenia - najczęściej słuchowe, smakowe, czuciowe i tym omamom towarzyszą urojenia zgodne treścią z omamami + lęk,

uczucia wpływu na myśli - ktoś steruje moimi myślami,

po pewnym czasie chory rozróżnia urojenia od rzeczywistości,

zaburzenia postrzegania ciała;

• Schizofrenia hebefreniczna - u nas rzadka, a dominuje w Ameryce Południowej i w Afryce:

zmiany nastroju,

wesołkowatość,

taniec, śpiewanie,

zaburzenia myślenia,

duże pobudzenie ruchowe;

dlaczego tam? - objawy są takie, żeby dało się przystosować do kultury, otoczenia;

• Schizofrenia katatoniczna -

zaburzenia napędu psychoruchowego

zahamowanie napędu psychoruchowego aż do stuporu

postać hiperkinetyczna - pobudzenie z zaburzeniami aktywności, bezcelowe pobudzenie ruchowe, dużo przypadków śmierci (70 %) z powodu pobudzenia;

najczęściej w Azji;

• Schizofrenia dziecięca - bardzo rzadka, 3-6 rok życia, niektórzy mówią, że to autyzm, niektórzy to rozróżniają;

dziecko się normalni rozwija na początku i następuje zahamowanie rozwoju, izolacja, brak reakcji uczuciowych,

wrogość, agresywność,

tylko stereotypowe zabawy, monotonne powtarzanie jednego ruchu zabawowego;

mutyzm (dziecko przestaje mówić) lub mowa zostaje zubożona

2. Psychozy afektywne, maniakalno-depresyjne, cyklofrenie
   przebiegają zaburzeniami afektu (nastroju); mają przebieg fazowy, tzn. może być dwubiegunowa (depresja i mania na przemian) albo jednobiegunowa; głębokość i częstotliwość fazy może być różna o różnych osób albo nawet u jednej osoby np. na wiosnę, może być bez okresów remisji;

W okresach remisji nie ma żadnych zaburzeń - te choroby nie dotykają intelektu i osobowości.

etiologia - genetyczna;

dwukrotnie częściej chorują kobiety;

choroba wieku średniego, u mężczyzn zazwyczaj ok. 50 roku życia.

Objawy:

1. faza depresyjna: obniżony nastrój, samopoczucie;

2. ogólny smutek;

3. spowolnienie myślenia, obniżenie aktywności;

4. poczucie winy za wszystkie grzechy świata np. za jakąś wojnę;

5. lęk, absurdalne poczucie zagrożenia;

6. urojenia np. grzeszności, małej wartości;

7. myśli i próby samobójcze - udane; mogą być samobójstwa rozszerzone np. matka ma poczucie winy za zło, poczucie grzeszności, wówczas zabija dzieci i siebie;

8. obniżony popęd płciowy;

9. faza maniakalna: podwyższony nastrój, świat jest dobry i piękny i my też;

10. brak snu, dużo i szybko się je;

11. przyspieszony tok myślenia, dużo pomysłów;

12. urojenia wielkościowe;

13. wzmożony popęd płciowy chory może dopuszczać się czynów lubieżnych na nieletnich - zaburzone postrzeganie

3. Paranoja Vera - zaburzenia myślenia o różnym nasileniu, usystematyzowane, logiczne urojenia - opierają się na fałszywym założeniu; bardzo sztywne i nie podlega żadnej korekcie. Pojawia się ok. 30 roku życia i nie ma związku z panującą sytuacją. Uważa się, że cierpią na nią przywódcy sekt lub fanatycy.

2. Psychozy egzogenne, powstające na skutek uszkodzeń mózgu trwałe lub przejściowe. Powstają na skutek czynnika zewnętrznego działającego na centralny układ nerwowy;

1. może być tak, że psychoza powstaje, gdy działa czynnik -

1. np. po zażyciu narkotyku zaburzenia nastroju, napędu psychoruchowego, lęki, omamy głównie wzrokowe; po alkoholu - może się pojawić stan zaburzeń psychotycznych upicie patologiczne (w tym stanie często popełniane są czyny przestępcze): charakterystyczne jest to, że potrzebna jest niewielka ilość alkoholu, utrata kontaktu z otoczeniem, gwałtowne i agresywne zachowania, niepokój, omamy i urojenia (ale najczęściej po tych wydarzeniach jest pełna niepamięć); różny jest czas trwania tego upicia patologicznego, potem zapada się w nagły sen, po którym się nic nie pamięta; podłoże ogólne osłabienie organizmu: głód, niedojedzenie, brak snu, choroby somatyczne, po których organizm jest osłabiony, przebyte urazy głowy i stres;

2. po amfetaminie - wzrost aktywności, stany podobne do schizofrenii, podobnie po halucynogenach (+ omamy); kokaina - pobudzenie, agresja, potem obniżenie i senność; cannabis itd. - podwyższenie nastroju, omamy, napady lęku, śmiechu; zjawisko flashbacku;

3. choroby somatyczne np. wysoka temperatura wywołuje lęk, zaburzenia świadomości i omamy u dzieci i osób starszych; cukrzyca, zaburzenia krążenia (urojenia, pobudzenie), neurologiczne, hormonalne, niedobory witaminowe (obniżenie nastroju, senność, agresja, pobudzenie ruchowe), głód, choroby tarczycy

2. a może i tak, że psychoza już jest na stałe - alkohol może prowadzić do trwałych uszkodzeń:

1. psychozy alkoholowe - niebezpieczne, bo bardzo realistyczne, duży niepokój:

1. majaczenie alkoholowe, delirium tremmens - występuje po kilkunastu latach picia np. podczas przerwy w piciu; dezorientacja co do siebie i do świata zewnętrznego, omamy wzrokowe, lęk, zaburzenia świadomości; napad trwa 3-7 dni, po czym następuje sen terminalny, po którym wszystko się pamięta; omamy są naprawdę realne, nie da się tak jak w przypadku schizofrenii rozróżnić po pewnym czasie omamów od realiów;

2. halucynoza alkoholowa - ostra trwa kilka dni, ale często są postacie przewlekłe, trwające miesiące i lata; omamy słuchowe, węchowe, smakowe i urojenia z nimi związane; najczęściej są to urojenia prześladowcze; niepokój ruchowy - ale bez zaburzeń świadomości; jest dość rozpowszechniona;

2. 
   
   
   

Bliźniaki

Adopcja

Rodzice

Stadia stresu

Faza alarmowa

Faza adaptacji do stresora

Faza wyczerpania

lękowe zahamowanie działania

agresja

regresja

fiksacja

objawy przebytych chorób somatycznych

techniki racjonalne

techniki obronne

obniżenie napięcia

zastępcze zaspokajanie potrzeb

w ścisłym znaczeniu

odreagowanie

„narkotyzowanie się”

identyfikacja

fantazjowanie

przemieszczenie przedmiotu potrzeby

wyparcie

formowanie reakcji przeciwnej

kompensacja

ekspiacja

projekcja

racjonalizacja

wewnętrzna izolacja

Zaburzenia zachowania

Skutki w sferze biologicznej

Skutki w sferze psychicznej

---