___________________________________________________________________________
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Aleksandra Gutysz-Wojnicka
Wykonywanie czynności związanych z asystowaniem
podczas zabiegów stomatologicznych 322[01].Z2.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
lek. med. Ewa Rusiecka
mgr Katarzyna Zarębska
Opracowanie redakcyjne
mgr Aleksandra Gutysz-Wojnicka
Konsultacja:
mgr inż. Halina Śledziona
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[01].Z2.02
„Wykonywanie czynności związanych z asystowaniem podczas zabiegów stomatologicznych”,
zawartego w programie nauczania dla zawodu asystentka stomatologiczna.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 4
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Materiał nauczania 8
4.1. Rola asystentki stomatologicznej podczas wykonywania zabiegów 8
4.1.1. Materiał nauczania 8
4.1.2. Pytania sprawdzające 9
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 10
4.2. Środki ochrony indywidualnej 11
4.2.1. Materiał nauczania 11
4.2.2. Pytania sprawdzające 12
4.2.3. Ćwiczenia 12
4.2.4. Sprawdzian postępów 13
4.3. Asystowanie podczas badań i zabiegów profilaktycznych. 14
4.3.1. Materiał nauczania 14
4.3.2. Pytania sprawdzające 14
4.3.3. Ćwiczenia 15
4.3.4. Sprawdzian postępów 16
4.4. Asystowanie podczas leczenia różnych typów próchnicy 17
4.4.1. Materiał nauczania 17
4.4.2. Pytania sprawdzające 20
4.4.3. Ćwiczenia 20
4.4.4. Sprawdzian postępów 21
4.5. Asystowanie podczas usuwania złogów nazębnych 22
4.5.1. Materiał nauczania 22
4.5.2. Pytania sprawdzające 23
4.5.3. Ćwiczenia 23
4.5.4. Sprawdzian postępów 24
4.6. Zabiegi chirurgiczne wykonywane w gabinecie stomatologicznym i zasady
asystowania podczas zabiegów chirurgicznych 25
4.6.1. Materiał nauczania 25
4.6.2. Pytania sprawdzające 27
4.6.3. Ćwiczenia 27
4.6.4. Sprawdzian postępów 28
4.7. Asystowanie podczas leczenia protetycznego 29
4.7.1. Materiał nauczania 29
4.7.2. Pytania sprawdzające 30
4.7.3. Ćwiczenia 30
4.7.4. Sprawdzian postępów 32
4.8. Asystowanie podczas zabiegów ortodontycznych 33
4.8.1. Materiał nauczania 33
4.8.2. Pytania sprawdzające 33
4.8.3. Ćwiczenia 34
4.8.4. Sprawdzian postępów 35
4.9. Asystowanie podczas leczenia chorób przyzębia 36
4.9.1. Materiał nauczania 36
4.9.2. Pytania sprawdzające 36
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
4.9.3. Ćwiczenia 36
4.9.4. Sprawdzian postępów 37
4.10. Asystowanie podczas wszczepiania implantów 38
4.10.1. Materiał nauczania 38
4.10.2. Pytania sprawdzające 39
4.10.3. Ćwiczenia 40
4.10.4. Sprawdzian postępów 41
4.11. Metody profilaktyki przeciwpróchniczej i przeciwparadontologicznej 42
4.11.1. Materiał nauczania 42
4.11.2. Pytania sprawdzające 44
4.11.3. Ćwiczenia 44
4.11.4. Sprawdzian postępów 45
4.12. Zasady etyki 46
4.12.1. Materiał nauczania 46
4.12.2. Pytania sprawdzające 46
4.12.3. Ćwiczenia 46
4.12.4. Sprawdzian postępów 47
5. Sprawdzian osiągnięć 48
6. Literatura 53
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Tobie pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej asystowania podczas
zabiegów stomatologicznych.
W poradniku znajdziesz:
- wymagania wstępne - wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia - wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
- materiał nauczania - wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
- zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
- ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
- sprawdzian postępów czyli zestaw pytań dotyczących treści zawartych w poszczególnych
rozdziałach. Pozytywna odpowiedź na te pytania, potwierdzi opanowanie przez Ciebie
danego zakresu materiału i pozwoli przejść do następnych tematów.
- sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej.
- literaturę uzupełniającą.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
Schemat układu jednostek modułowych
322[01].Z2. 01
Dobieranie urządzeń oraz
instrumentów do zabiegów
stomatologicznych
322[01].Z2. 02
Wykonywanie czynności
związanych z asystowaniem
podczas zabiegów
stomatologicznych
322[01].Z2
Zasady asystowania podczas
zabiegów stomatologicznych
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- wykorzystywać w praktyce wiedzę z zakresu anatomii, fizjologii i patologii narządu,
żucia oraz wiedzę z zakresu komunikowania się z innymi,
- organizować pracę w gabinecie stomatologicznym,
- przygotowywać gabinet stomatologiczny do pracy,
- przygotowywać stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
- przygotowywać aparaturę oraz instrumenty stomatologiczne do użycia,
- charakteryzować leki stosowane w leczeniu chorób jamy ustnej,
- charakteryzować materiał stomatologiczny stosowany w gabinecie stomatologicznym,
- przygotowywać materiał stomatologiczny do wypełnień zgodnie z zaleceniami
producenta,
- kompletować zestawy instrumentów stosowanych podczas zabiegów leczniczych
i profilaktycznych wykonywanych w gabinecie stomatologicznym,
- dobierać urządzenia i instrumenty stosowane podczas różnych rodzajów zabiegów
stomatologicznych,
- stosować na stanowisku pracy przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
- pracować w zespole.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- określić rolę asystentki stomatologicznej podczas zabiegów stomatologicznych,
- zaplanować przebieg czynności wykonywanych podczas asystowania,
- dobrać i zastosować środki ochrony indywidualnej pacjenta oraz personelu,
- wykonać czynności związane z asystowaniem podczas badań profilaktycznych,
- wykonać czynności związane z asystowaniem podczas leczenia próchnicy niepowikłanej
z zastosowaniem metody tradycyjnej i na „cztery ręce”,
- wykonać czynności związane z asystowaniem podczas leczenia próchnicy powikłanej
z zastosowaniem metody tradycyjnej i na „cztery ręce”,
- wykonać czynności związane z asystowaniem podczas usuwania złogów nazębnych,
- scharakteryzować zabiegi chirurgiczne przeprowadzane w gabinecie stomatologicznym,
- wykonać czynności związane z asystowaniem w trakcie zabiegów chirurgicznych,
- przedstawić możliwości leczenia protetycznego i ortodontycznego w gabinecie
stomatologicznym,
- wykonać czynności związane z asystowaniem podczas leczenia protetycznego,
- wykonać czynności związane z asystowaniem w trakcie leczenia ortodontycznego,
- wykonać czynności związane z asystowaniem podczas leczenia chorób przyzębia,
- wykonać czynności związane z asystowaniem podczas wszczepiania implantów,
- wykonać czynności związane z asystowaniem podczas wykonywania zdjęć RTG i badań
ultrasonograficznych układu stomatognatycznego,
- wykonać prace porządkowe po zakończeniu zabiegów stomatologicznych,
- stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,
- przeprowadzić działania związane z rozpowszechnianiem profilaktyki
przeciwpróchniczej oraz zapobieganiem chorobom przyzębia,
- zastosować zasady etyki podczas asystowania oraz prowadzenia działań
profilaktycznych,
- zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Rola asystentki stomatologicznej podczas wykonywania
zabiegów
4.1.1. Materiał nauczania
Asystentka stomatologiczna jest nieodzownym członkiem zespołu stomatologicznego,
gdyż wspiera ona lekarza stomatologa przy wykonywaniu zabiegów, a tym samym
przyczynia się do zapewniania pacjentom usług na wysokim poziomie.
Podział zadań zawodowych asystentki stomatologicznej:
- przygotowanie gabinetu do pracy,
- rejestracja pacjentów,
- prace biurowe,
- praca zabiegowa - czynne asystowanie przy wykonywaniu zabiegów stomatologicznych.
Czynna asysta asystentki polega na współdziałaniu z lekarzem stomatologiem przez:
- świadome, dokładne wykonywanie pracy uprzednio zaplanowanej.
- wykonywanie swoich obowiązków nie tylko na polecenie, ale i bez polecenia
stomatologa, ze zrozumieniem złożoności pracy całego zespołu.
Zadania asystentki podczas wykonywania zabiegów to:
1. Przyjęcie pacjenta i przygotowanie do zabiegu:
- zapoznać się z kartą pacjenta,
- przygotować i położyć na stoliku materiałowo-narzędziowym zestaw jałowych
narzędzi diagnostycznych:
a) lusterko,
b) zgłębnik,
c) pęsetę.
- poprosić pacjenta do gabinetu, przywitać,
- ułożyć pacjenta na fotelu, uregulować wysokość fotela,
- założyć pacjentowi serwetę ochronną pod brodę i okulary ochronne,
- założyć maseczkę ochronną, okulary, rękawiczki jednorazowego użytku,
- w obecności pacjenta napełnić czysty kubek jednorazowy wodą do płukania jamy
ustnej.
1. Przygotowanie narzędzi i sprzętu odpowiednio do przewidywanego zabiegu.
Umieszczenie narzędzi bezpośrednio na stoliku materiałowo-narzędziowym przy unicie
lub ułożenie na tacce (w zależności od zwyczajów w gabinecie i rodzaju planowanego
leczenia).
2. Umieszczenie na stoliku dodatkowo: stojaka na wiertła, pakietu wysterylizowanych
wierteł, odpowiednich końcówek: końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu,
odpowiednie materiały.
3. Przygotowanie materiałów do wypełnień czy wycisków zgodnie z zaleceniami
producenta.
4. Podawanie w miarę możliwości dodatkowych narzędzi, leków i materiałów.
5. Obsługiwanie aparatury diagnostycznej lub leczniczej.
6. Troska o dobre oświetlenie, sprawny i bezpieczny przebieg pracy.
7. Uporządkowanie stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu:
- opłukać spluwaczkę wodą,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
- przepłukać ssak przed zdjęciem z niego końcówki,
- oddzielić i wrzucić do odpowiedniego pojemnika (odpornego na przekłucie)
wszystkie ostre narzędzia i sprzęt jednorazowego użycia,
- posortować odpady kliniczne i oczyścić stolik materiałowo-narzędziowy,
- wszystkie zużyte narzędzia przełożyć do pojemnika w miejscu przeznaczonym do
mycia i sterylizacji,
- jeżeli tak zaleca producent włączyć końcówki i skaler ultradźwiękowy na 20s przed
ich zdjęciem,
- zmienić rękawiczki,
- wyczyścić i zdezynfekować stolik materiałowo - narzędziowy i asystor, uchwyt
lampy, włącznik, i wszystkie miejsca dotykane przez lekarza,
- wytrzeć i zdezynfekować zagłówek fotela i fotel,
- zdjąć rękawiczki, maskę, okulary, odkazić okulary,
- umyć ręce.
4.1.2.Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie grupy zadań zawodowych można wyróżnić w pracy asystentki stomatologicznej?
2. Jakie czynności wykonuje asystentka stomatologiczna w celu przygotowania pacjenta do
zabiegu stomatologicznego?
3. Jakie czynności wykonuje asystentka stomatologiczna w celu przygotowania stanowiska
pracy lekarza i swojego, do przyjęcia pacjenta?
4. Jakie czynności wykonuje asystentka stomatologiczna po zakończeniu zabiegu u danego
pacjenta?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wymień wszystkie czynności, jakie wykonuje asystentka stomatologiczna od momentu
zaproszenia pacjenta do gabinetu stomatologicznego aż do chwili, gdy opuści on gabinet.
Każdą z czynności przydziel do jednej z grup zadań zawodowych: przygotowanie gabinetu do
pracy, rejestracja pacjentów, prace biurowe, praca zabiegowa.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.1.1. wiadomości na temat roli i zadań zawodowych
asystentki stomatologicznej oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) wykorzystać wiedzę, jaką już zdobył na temat przygotowania gabinetu
stomatologicznego, aparatury oraz instrumentów stomatologicznych do pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A3,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
Ćwiczenie 2
Wymień wszystkie czynności, jakie wykonuje asystentka stomatologiczna po
zakończeniu zabiegu stomatologicznego, przed przyjęciem następnego pacjenta. Określ cel
każdej z wymienionych czynności.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.1.1. wiadomości na temat roli i zadań zawodowych
asystentki stomatologicznej oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przeanalizować cele wykonywania poszczególnych czynności, z uwzględnieniem
powodów związanych z personelem, pacjentem i środowiskiem.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A3,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.1.4.Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) przygotować pacjenta do zabiegu stomatologicznego?
2) przygotować stanowisko pracy lekarza stomatologa i asystentki
stomatologicznej?
3) wykonać czynności będące w zakresie obowiązków asystentki po
zakończeniu pracy zabiegowej?
4) określić rolę asystentki stomatologicznej w gabinecie
stomatologicznym?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
4.2. Środki ochrony indywidualnej
4.2.1. Materiał nauczania
Środki ochrony osobistej (indywidualnej) są podstawowym sposobem zapobiegania
szerzeniu się zakażeń.
Do środków ochrony osobistej stosowanych w codziennej pracy przez personel
gabinetu stomatologicznego zaliczamy:
1. Okulary ochronne, z bocznymi przesłonami lub przyłbica na całą twarz - chronią oczy
personelu przed kontaktem z krwią i wydzielinami pacjenta w przypadku nagłego ich
rozbryzgu. Okulary ochronne, przyciemnione chronią też oczy podczas wykonywania
zabiegów fizykalnych takich jak naświetlanie promieniami nadfioletowymi, laseroterapia,
utwardzanie wypełnień lampą halogenową.
2. Maska ochronna jednorazowego użytku, zasłaniająca nos i usta chroni przed kontaktem
z krwią i wydzielinami pacjenta w przypadku nagłego ich rozbryzgu (drogą kontaktu
bezpośredniego), a także przed zakażeniami przenoszonymi droga kropelkową. Maseczka
ochronna powinna być zmieniana zawsze, gdy zostaje zanieczyszczona krwią lub
wydzielinami lub ulega zmoczeniu.
3. Rękawice gumowe lub silikonowe jednorazowego użytku zapobiegają szerzeniu się
zakażeń przenoszonych poprzez ręce, na których stale bytują bakterie chorobotwórcze.
Rękawice należy zmieniać zawsze, gdy ulegną uszkodzeniu, zabrudzeniu dużą ilością
krwi lub wydzielin, przed przyjęciem nowego pacjenta. Prace związane z prowadzeniem
dokumentacji, odbieraniem telefonu, należy wykonywać po zdjęciu rękawic i wykonaniu
higienicznego mycia rąk. Dłonią w rękawiczce nie wolno dotykać własnych oczu,
twarzy, ust. Do mycia narzędzi i sprzętu zakładać należy grubsze i dłuższe rękawice
gospodarcze.
4. Odzież ochronna - fartuch (garsona) powinny dokładnie osłaniać odzież osobistą.
Powinny być zawsze czyste i schludne. Najwygodniejsze są rozpinane fartuchy
z rękawami do łokcia. Po zabrudzeniu fartuch należy zdezynfekować, a następnie
wyprać.
5. Obuwie ochronne, powinno być wygodne, łatwe do mycia i dezynfekcji, antypoślizgowe.
W odzieży i obuwiu ochronnym nie należy wychodzić poza teren gabinetu
stomatologicznego.
6. Nieprzemakalne fartuchy ochronne stosowane w sytuacji, gdy spodziewane jest duże
krwawienie z pola zabiegowego i ryzyko zabrudzenia fartucha ochronnego krwią.
Do środków ochrony osobistej pacjenta zaliczamy:
1. Okulary ochronne, przyciemnione - chronią oczy pacjenta przed kontaktem z krwią
i wydzielinami w przypadku nagłego ich rozbryzgu, a także urazem mechanicznym,
fizycznym i chemicznym, spowodowanym przypadkowym wylaniem środków żrących,
narzędziem stomatologicznym, światłem lampy zabiegowej. Okulary należy odkazić po
użyciu.
2. Serweta ochronna, chusta lub śliniak zakładane pod brodę, które maja chronić odzież
pacjenta przed zabrudzeniem i zniszczeniem.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie środki ochrony indywidualnej są do dyspozycji zespołu stomatologicznego
w gabinecie stomatologicznym?
2. Jakie środki ochrony indywidualnej są do dyspozycji pacjenta w gabinecie
stomatologicznym?
3. Jaki jest cel stosowania środków ochrony indywidualnej dla personelu i pacjenta?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Do gabinetu stomatologicznego zgłosił się pacjent na badanie profilaktyczne. Dobierz
i zastosuj odpowiednie środki ochrony indywidualnej dla pacjenta i personelu. Uzasadnij
wybór.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.2.1. wiadomości na temat indywidualnych środków
ochrony oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi w wykazie literatury
pozycja 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przeanalizować dostępność poszczególnych rodzajów środków ochrony w gabinecie
stomatologicznym,
3) przeanalizować wskazania do zastosowania określonych środków ochrony indywidualnej
w zależności od rodzaju planowanego zabiegu stomatologicznego.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A3,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych),
- środki ochrony indywidualnej (różne rodzaje i rozmiary),
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Do gabinetu stomatologicznego zgłosił się pacjent na leczenie próchnicy niepowikłanej.
Asystentka stomatologiczna cierpi na infekcję górnych dróg oddechowych.
Dobierz i zastosuj odpowiednie środki ochrony indywidualnej dla pacjenta i personelu.
Określ zasady postępowania z poszczególnymi środkami ochrony po zakończeniu wizyty
pacjenta.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.2.1. wiadomości na temat indywidualnych środków
ochrony oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi w wykazie literatury
pozycja 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przeanalizować zagrożenia związane z infekcją dróg oddechowych i możliwości ich
eliminowania
3) przeanalizować zasady postępowania ze zużytym środkiem ochrony indywidualnej
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A3,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych),
- środki ochrony indywidualnej (różne rodzaje i rozmiary),
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) dobrać i zastosować środki ochrony indywidualnej dostępne dla personelu?
2) dobrać i zastosować środki ochrony indywidualnej dostępne dla pacjenta?
3) omówić sposób postępowania, z każdym z wymienionych środków po
zakończeniu wizyty pacjenta?
4) wymienić sytuacje szczególnie niebezpieczne ze względu na ryzyko
przeniesienia zakażenia pomiędzy personelem a pacjentem?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
4.3. Asystowanie podczas badań i zabiegów profilaktycznych
4.3.1. Materiał nauczania
Badanie profilaktyczne jest jednym z najczęściej przeprowadzanych zabiegów
w stomatologii. Badania pierwszorazowe i okresowe zawierają w sobie elementy badania
profilaktycznego. Badanie pierwszorazowe dodatkowo wiąże się z koniecznością zebrania
przez lekarza dokładnego wywiadu od pacjenta dotyczącego ogólnego stanu zdrowia
i zgłaszanych dolegliwości oraz wypełnienia przez asystentkę części diagnostycznej karty
pacjenta oraz diagramu zębów mlecznych lub stałych. Bardzo istotne jest nawiązanie
pozytywnego kontaktu z pacjentem, budowanie atmosfery zaufania i zrozumienia.
Asystentka stomatologiczna powinna wykonać następujące czynności:
1. Zapoznać się z kartą pacjenta,
2. Przygotować i położyć na stoliku materiałowo-narzędziowym zestaw jałowych narzędzi
diagnostycznych:
a) lusterko,
b) zgłębnik,
c) pęsetę.
3. Ewentualnie przygotować dodatkowo: końcówki do badania elektropobudliwości miazgi
lub chlorek etylu,
4. Poprosić pacjenta do gabinetu, przywitać,
5. Ułożyć pacjenta na fotelu, uregulować wysokość fotela,
6. Założyć pacjentowi serwetę ochronną pod brodę i okulary ochronne,
7. Założyć maseczkę ochronną, okulary, rękawiczki jednorazowego użytku,
8. W obecności pacjenta napełnić czysty kubek jednorazowy wodą do płukania jamy ustnej,
9. W trakcie, gdy lekarz zbiera wywiad od pacjenta i przeprowadza badanie profilaktyczne,
asysta powinna wypełnić część diagnostyczną karty pacjenta i zapisać wszystkie
informacje dotyczące przeprowadzonego badania, a dotyczące stanu błony śluzowej,
migdałków, higieny, stanu szkliwa, zaburzeń ortodontycznych
10. Zapisać odpowiednim symbolem w diagramie zębów mlecznych lub stałych, informacje
dotyczące poszczególnych zębów,
11. Wspólnie z lekarzem ustalić plan zabiegów profilaktyczno-leczniczych dla danego pacjenta,
12. Ustalić termin następnej wizyty,
13. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
14. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta,
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie czynności wykonuje asystenta podczas pierwszorazowego badania
profilaktycznego?
2. Jakie czynności wykonuje asystenta podczas okresowego badania profilaktycznego?
3. Z jakich części składa się stomatologiczna karta pacjenta?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Do gabinetu stomatologicznego zgłosiła się pacjentka na wizytę okresową w celu
wykonania badania profilaktycznego. Przygotuj stanowisko pracy lekarza i asystentki
stomatologicznej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.3.1. wiadomości na temat asystowania podczas badań
i zabiegów profilaktycznych oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przygotować sprzęt i instrumenty niezbędne do przeprowadzenia badania
profilaktycznego okresowego,
3) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- stomatologiczna karta pacjentki,
- diagram uzębienia pacjentki,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Do gabinetu stomatologicznego zgłosiła się pacjentka na pierwszą wizytę w celu
wykonania badania profilaktycznego. Wypełnij część diagnostyczną karty pacjenta i diagram
uzębienia na podstawie oceny stanu jamy ustnej wykonywanej przez lekarza i zgłaszanej
asystentce.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.3.1. wiadomości na temat asystowania podczas badań
i zabiegów profilaktycznych oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) odszukać w dostępnej literaturze informacji na temat symboli używanych do opisywania
stanu uzębienia,
3) zapoznać się ze wzorem stomatologicznej kart pacjenta.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- diagram do uzupełnienia,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić czynności wykonywane przez lekarza podczas badania
profilaktycznego?
2) wymienić kolejne czynności wykonywane przez asystentkę podczas
badania profilaktycznego?
3) wykonać poszczególne czynności związane z asystowaniem podczas
badania profilaktycznego?
4) wypełnić część diagnostyczną karty pacjenta?
5) wypełnić diagram uzębienia zębów stałych i mlecznych posługując
się przyjętymi symbolami?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
4.4. Asystowanie podczas leczenia różnych typów próchnicy
4.4.1. Materiał nauczania
Asystowanie podczas leczenia zębów może odbywać się metodą tradycyjną lub metodą
„na cztery ręce”. Podczas pracy metodą tradycyjną asystentka przygotowuje niezbędne
instrumenty i inne środki niezbędne podczas leczenia i zlecane przez lekarza na jego stoliku.
Lekarz sam sięga po potrzebny sprzęt lub środek. Podczas pracy metodą na „cztery ręce”
asystentka przygotowuje niezbędne instrumenty, urządzenia i środki na własnym stoliku tzw.
asystorze, a w trakcie pracy podaje żądany sprzęt lub środek bezpośrednio do ręki lekarza, tak
aby nie musiał od odrywać wzroku od miejsca zabiegu.
I. Asystowanie podczas leczenia próchnicy niepowikłanej:
1. Przygotować i zapoznać się z kartą pacjenta, przygotować radiogramy,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Przygotować zestaw narzędzi do leczenia zachowawczego:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych,
b) wydrążacz,
c) nakładacz,
d) upychadło
4. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, pakiet wysterylizowanych wierteł,
odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu,
odpowiednie materiały,
5. Jeżeli taka będzie potrzeba należy przygotować formówke, do odtworzenia kształtu
i konturu utraconych tkanek zęba,
6. Regulować oświetlenie,
7. Włączyć ślinociąg,
8. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe podczas
opracowywania ubytku i jego odbudowy,
9. Przepłukiwać bądź osuszać ubytek za pomocą strzykawki unitu - osuszać wtedy, gdy
lekarz przerywa opracowywanie ubytku, aby go obejrzeć, a po zakończeniu
opracowania ubytku przemyć go i osuszyć, aby przygotować do założenia
wypełnienia,
10. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia, leki lub materiały,
11. Po opracowaniu ubytku zarobić i podać lekarzowi dentyście odpowiedni materiał
wypełniający, uwzględniając oszczędne gospodarowanie, co przyczynia się do
zmniejszania kosztów leczenia,
12. Uporządkować stanowisko pracy po zakończeniu zabiegu,
13. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta,
II. Asystowanie podczas biologicznego leczenia miazgi zęba
W leczeniu endodontycznym można stosować techniki:
1) zachowawcze - przy leczeniu zębów z żywą miazgą (celem jest zachowanie żywotności
miazgi),
2) radykalne - polegają na usunięciu miazgi z jamy zęba (leczenie kanałowe).
Wśród technik zachowawczych stosowanych przy leczeniu zębów z żywą miazgą można
zastosować:
a) pośrednie pokrycie miazgi,
b) bezpośrednie pokrycie miazgi.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
Zadania asysty stomatologicznej podczas biologicznego leczenia miazgi zęba:
1. Przygotować kartę pacjenta,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta,
4. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, pakiet wysterylizowanych wierteł,
odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu, odpowiednie
materiały,
5. Przygotować zestaw narzędzi do leczenia zachowawczego do wstępnego opracowania
ubytku:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych,
b) wydrążacz,
c) nakładacz,
d) upychało.
6. Przygotować zestaw do leczenia biologicznego do opracowania ubytku w pobliżu miazgi
zęba oraz zarobienia materiału pokrywającego miazgę (specjalny jałowy zestaw) -
w jałowym pakiecie (kasecie metalowej zafoliowanej) - jałowe narzędzia diagnostyczne,
wydrążacz, nakładacz, upychadła, wiertła, narzędzia kanałowe, płytki, łopatki, kieliszek
do leków, kulki waty, płatki ligniny,
7. Ewentualnie przygotować zestaw do iniekcji w celu podania środka znieczulającego
8. Jeżeli taka będzie potrzeba należy przygotować formówkę, do odtworzenia kształtu
i konturu utraconych tkanek zęba,
9. Regulować oświetlenie,
10. Ząb należy dokładnie odizolować od śliny, jeżeli to możliwe najlepiej zastosować
ślinochron i włączyć ślinociąg,
11. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe podczas
opracowywania ubytku,
12. Przy pośrednim pokryciu miazgi - lekarz usuwa próchnicę z pozostawieniem cienkiej
warstwy zębiny próchnicowej pokrywającej miazgę, na którą nakłada on przygotowany
podkład na bazie wodorotlenku wapnia (działanie bakteriobójcze, stymulacja
wytwarzania zębiny wtórnej), a następnie wypełnia ząb tymczasowo cementem najlepiej
glasjonomerowym. Asysta przygotowuje i podaje podkład, a następnie wypełnienie
tymczasowe na instrumencie. Po kilku miesiącach usuwa się wypełnienie tymczasowe,
zdejmuje pozostawiona warstwę zębiny próchnicowej i w przypadku powodzenia zakłada
wypełnienie stałe. Jeżeli doszło do zakażenia miazgi stosuje się leczenie kanałowe.
13. Przy bezpośrednim pokryciu miazgi - na przykład wskutek jej przypadkowego obnażenia
w czasie opracowywania ubytku, należy zastosować technikę jej bezpośredniego
pokrycia - lekarz nakłada na ubytek pastę wodorotlenkowo-wapniową i cement
glasjonomerowy, a następnie wypełnienie stałe. Asysta przygotowuje (zarabia)
odpowiednie materiały i podaje lekarzowi na instrumencie.
14. Przepłukiwać bądź osuszać ubytek za pomocą strzykawki unitu - osuszać wtedy, gdy
lekarz przerywa opracowywanie ubytku, aby go obejrzeć, a po zakończeniu opracowania
ubytku przemyć go i osuszyć, aby przygotować do założenia podkładu, opatrunku lub
wypełnienia,
15. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia, leki lub materiały,
16. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
17. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
III. Asystowanie przy leczeniu kanałowym.
Przyczyny leczenia endodontycznego:
1) obnażenie i zakażenie żywej miazgi - w przypadku, gdy proces próchniczy zniszczył
twarde tkanki zęba chroniące miazgę, doszło do jej obnażenia a następnie zakażenia
miazgi zęba,
2) martwica miazgi - w wyniku toczącego się procesu próchniczego lub urazu zęba, który
doprowadził do uszkodzenia naczyń krwionośnych zaopatrujących miazgę, rozpad
miazgi występuje po ustaniu dopływu krwi,
3) ekstyrpacja miazgi w przypadku, gdy kanał korzeniowy będzie służył do zakotwiczenia
w nim wkładu lub ćwieka, na którym umieszczona będzie korona protetyczna,
Leczenie kanałowe składa się z następujących etapów:
1) usunięcie miazgi lub tkanek nekrotycznych z jamy zęba,
2) oczyszczenie, poszerzenie i ukształtowanie kanału korzeniowego,
3) szczelne wypełnienie kanału odpowiednim materiałem.
Można je wykonać dwiema metodami:
1) ekstyrpacji w znieczuleniu - wykonywana najczęściej podczas jednej wizyty pacjenta,
2) ekstyrpacji mortalnej - wykonywana na dwóch - trzech wizytach pacjenta.
Do zadań asysty należy:
1. Przygotować kartę pacjenta i radiogramy,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Przygotować ślinochron do założenia, w tym celu wyciąć otwór w płacie gumowym za
pomocą dziurkacza, dobrać klamrę, przygotować kleszcze i ramkę,
4. Przygotować zestaw narzędzi do leczenia zachowawczego do wstępnego opracowania
ubytku:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych
b) wydrążacz
c) nakładacz,
d) upychadło
5. Przygotować zestaw sterylnych narzędzi endodontycznych: w jałowym pakiecie (kasecie
metalowej zafoliowanej) - miazgociągi, udrażniacze, poszerzacze, igły Millera, Lentulo,
ćwieki, upychadła kanałowe, pilniki Hedstroema, typu K, jałowe narzędzia
diagnostyczne, wydrążacz, nakładacz, wiertła, płytki, łopatki, kieliszek do leków, kulki
waty, płatki ligniny,
6. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, odpowiednie końcówki, końcówkę
ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu,
7. Przygotować zestaw do iniekcji w celu podania środka znieczulającego,
8. Jeżeli taka będzie potrzeba należy przygotować formówkę, do odtworzenia kształtu
i konturu utraconych tkanek zęba,
9. Włączyć i regulować oświetlenie,
10. Założyć końcówkę i włączyć ślinociąg po przeciwnej stronie niż ślinochron,
11. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe podczas
opracowywania ubytku,
12. Przygotować materiały wypełniające kanał i ubytek zęba zgodnie z zaleceniami
producenta,
13. Przepłukiwać bądź osuszać ubytek za pomocą strzykawki unitu i powietrza,
14. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia, leki lub materiały,
15. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
16. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie kolejne czynności występujące po sobie wykonuje asystentka podczas leczenia
próchnicy niepowikłanej?
2. Jakie kolejne czynności występujące po sobie wykonuje asystentka podczas
biologicznego leczenia miazgi zęba?
3. Jakie kolejne czynności występujące po sobie wykonuje asystentka podczas leczenia
kanałowego?
4. W jaki sposób przygotowuje się ślinochron do założenia?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Do gabinetu stomatologicznego zgłosiła się pacjentka na leczenie ubytku próchnicowego
kl. V zęba 43. Przygotuj stanowisko pracy lekarza i asystentki. Wykonaj czynności związane
z asystowaniem przy leczeniu zachowawczym tego zęba metodą tradycyjną.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.4.1. wiadomości na temat asystowania podczas
leczenia próchnicy powikłanej i niepowikłanej oraz uzupełnić podane wiadomości
treściami zawartymi w wykazie literatury pozycja 2, 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem
rozdziału,
2) przeanalizować zasady asystowania metodą tradycyjną,
3) przygotować sprzęt i instrumenty stomatologiczne niezbędne do przeprowadzenia
leczenia zęba metodą tradycyjną,
4) przeanalizować możliwości wykorzystania materiałów do wypełnienia opracowanego
zęba i sposób ich przygotowania,
5) przeanalizować możliwość wykorzystania dodatkowych narzędzi i instrumentów
(formówka, zestaw do znieczulenia miejscowego),
6) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę w trakcie leczenia zęba,
7) asystować do zabiegu leczenia zęba.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- materiały do wypełnień, mieszalniki do amalgamatu,
- strzykawki oraz igły jednorazowego użytku,
- leki stomatologiczne,
- materiały opatrunkowe,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- diagram,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
Ćwiczenie 2
Do gabinetu stomatologicznego zgłosiła się pacjentka na leczenie kanałowe zęba 12.
Przygotuj stanowisko pracy lekarza i asystentki. Wykonaj czynności związane
z asystowaniem przy leczeniu kanałowym tego zęba metodą „na cztery ręce”.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.4.1. wiadomości na temat asystowania podczas
leczenia próchnicy powikłanej i niepowikłanej oraz uzupełnić podane wiadomości
treściami zawartymi w wykazie literatury pozycja 2, 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem
rozdziału,
2) przeanalizować zasady pracy metodą „na cztery ręce”,
3) przygotować sprzęt i instrumenty stomatologiczne niezbędne do przeprowadzenia
leczenia kanałowego zęba,
4) przeanalizować możliwości wykorzystania materiałów do wypełnienia kanału
i opracowanego zęba i sposób ich przygotowania,
5) przeanalizować możliwość wykorzystania dodatkowych narzędzi i instrumentów
(ślinochron, formówka, zestaw do znieczulenia miejscowego, zdjęcia RTG),
6) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę w trakcie leczenia zęba,
7) asystować podczas leczenia zęba.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- instrumentarium endodontyczne,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- diagram,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić i wykonać kolejne czynności występujące po sobie, które
wykonuje asystentka podczas leczenia próchnicy niepowikłanej?
2) wymienić i wykonać kolejne czynności występujące po sobie, które
wykonuje asystentka podczas biologicznego leczenia miazgi zęba?
3) wymienić i wykonać kolejne czynności występujące po sobie, które
wykonuje asystentka podczas leczenia kanałowego?
4) przygotować ślinochron do założenia?
5) przygotować zlecony środek miejscowo znieczulający do podania?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
4.5. Asystowanie podczas usuwania złogów nazębnych
4.5.1. Materiał nauczania
Kamień nazębny, zarówno nad - jak i poddziąsłowy powstaje w wyniku mineralizacji
płytki nazębnej zlokalizowanej w okolicy dziąsła. Kamień nazębny i osad nazębny można
usuwać dwiema metodami:
— tradycyjną z wykorzystaniem narzędzi ręcznych do usuwania złogów nazębnych,
— za pomocą urządzeń ultradźwiękowych i pneumatycznych
Zabieg usuwania złogów nazębnych wykonuje higienistka stomatologiczna lub lekarz
stomatolog.
Usuwanie złogów nazębnych metodą tradycyjną.
Zadania asysty stomatologicznej:
1. Przygotować kartę pacjenta,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta.
4. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, pakiet wysterylizowanych wierteł,
odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu, odpowiednie
materiały,
5. Przygotować zestaw narzędzi do ręcznego usuwania złogów nazębnych:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych
b) strzykawka jednorazowego użytku z igłą
c) środki dezynfekujące
d) oraz skrobaczki, sierpy, lemiesze, haczyki, pilniczki (do usunięcia kamienia),
szczoteczki, gumki, pasty (do usunięcia osadu),
6. Regulować oświetlenie,
7. Włączyć ślinociąg,
8. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe podczas usuwania
złogów nazębnych,
9. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia,
10. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
11. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
Usuwanie złogów nazębnych z wykorzystaniem urządzeń ultradźwiękowych
i pneumatycznych.
Zadania asysty stomatologicznej:
1. Przygotować kartę pacjenta,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta,
4. Przygotować zestaw narzędzi:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych,
b) strzykawka jednorazowego użytku z igłą,
c) środki dezynfekujące,
5. Przygotować i sprawdzić sprawność działania urządzeń stosowanych do usuwania
złogów,
6. Regulować oświetlenie,
7. Włączyć ślinociąg,
8. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe podczas usuwania
złogów nazębnych,
9. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
10. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
11. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
4.5.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są metody usuwania złogów nazębnych?
2. Jakie kolejne czynności następujące po sobie wykonuje asystentka w czasie usuwania
złogów nazębnych metoda tradycyjną?
3. Jakie kolejne czynności następujące po sobie wykonuje asystentka w czasie usuwania
złogów nazębnych za pomocą urządzeń ultradźwiękowych i pneumatycznych?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Do gabinetu stomatologicznego zgłosiła się pacjentka w celu usunięcia złogów
nazębnych. Pacjentka chce mieć usunięte złogi przy pomocy urządzeń ultradźwiękowych.
Przygotuj stanowisko pracy lekarza i asystentki stomatologicznej. Czynnie asystuj podczas
wykonywania zabiegu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.5.1. wiadomości na temat asystowania podczas
usuwania złogów nazębnych oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przygotować sprzęt i instrumenty niezbędne do wykonania zabiegu przy pomocy
urządzeń ultradźwiękowych,
3) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę,
4) czynnie asystować podczas zabiegu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- skaler, piezodenty, piaskarka,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Do gabinetu stomatologicznego zgłosiła się pacjentka w celu usunięcia złogów
nazębnych. Pacjentka chce mieć usunięte złogi przy pomocy narzędzi ręcznych. Przygotuj
stanowisko pracy lekarza i asystentki stomatologicznej. Czynnie asystuj podczas
wykonywania zabiegu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.5.1. wiadomości na temat asystowania podczas
usuwania złogów nazębnych oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przygotować sprzęt i instrumenty niezbędne do wykonania zabiegu przy pomocy
urządzeń ultradźwiękowych,
3) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę,
4) czynnie asystować podczas zabiegu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- ręczne narzędzia do usuwania złogów,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić metody usuwania złogów nazębnych?
2) wymienić i wykonać kolejne czynności następujące po sobie, które
wykonuje asystentka w czasie usuwania złogów nazębnych metodą
tradycyjną?
3) wymienić i wykonać kolejne czynności następujące po sobie, które
wykonuje asystentka w czasie usuwania złogów nazębnych za
pomocą urządzeń ultradźwiękowych i pneumatycznych?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
4.6. Zabiegi chirurgiczne wykonywane w gabinecie
stomatologicznym i zasady asystowania podczas zabiegów
chirurgicznych
4.6.1. Materiał nauczania
W gabinetach stomatologicznych najczęściej przeprowadzanymi zabiegami
chirurgicznymi są:
1. Chirurgiczne usunięcie zębów i korzeni zębów
2. Resekcja wierzchołków korzeni zębów
3. Zabiegi z zakresu implantologii
4. Zabiegi chirurgiczne na przyzębiu
Każdy zabieg chirurgiczny można podzielić na fazy, są to:
1) faza przedzabiegowa,
2) zabieg chirurgiczny,
3) faza pozabiegowa.
Rola asysty podczas wykonywania stomatologicznych zabiegów chirurgicznych to:
1. Dbać o wygodę pacjenta i uspokajać go,
2. Oczyszczać pole zabiegowe z krwi, śliny i innych substancji za pomocą ssaka,
3. Asystować bez zasłaniania pola widzenia lekarzowi,
4. Poprawiać ustawienie oświetlenia, jeżeli wystąpi taka potrzeba,
5. Kontrolować tkanki miękkie, aby odsłonić pole zabiegowe,
6. Przed zabiegiem przygotować całe instrumentarium,
7. Sprawdzać samopoczucie pacjenta.
Wykonanie zabiegu chirurgicznego wymaga wcześniejszego wykonania radiogramów
pojedynczego zęba lub wszystkich zębów w zależności od potrzeb. Uprawnienia do
wykonywania radiogramów asystentka stomatologiczna może zdobyć na odpowiednich
szkoleniach. Bez odbycia takiego przeszkolenia asystentka nie może wykonywać zdjęć Rtg.
Faza zabiegu Przebieg Czynności wykonywane przez asystentkę
Faza
przedzabiegowa
1. Wywiad od pacjenta lub
opiekuna - zebranie
informacji dotyczącej
aktualnego stanu
zdrowia pacjenta,
chorób przebytych
i występujących obecnie,
przyjmowanych leków,
uczuleń na leki i inne
środki.
Uzyskanie zgody
pacjenta na zabieg.
2. Premedykacja pacjenta
na zlecenie lekarza
(doustnie przed wizytą
lub w iniekcji
bezpośrednio przed
zabiegiem)
1. Współudział w zbieraniu informacji
dotyczących stanu zdrowia pacjenta
2. Przygotować zestaw do iniekcji, zlecony
przez lekarza lek znieczulający
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
3. Przygotowanie do
zabiegu
3. Wykonać:
a) umieścić radiogramy w negatoskopie,
b) przygotować zestaw do znieczulenia
miejscowego,
c) przygotować niezbędne sterylne
narzędzia chirurgiczne na sterylnym
stoliku materiałowo - narzędziowym,
narzędzia dodatkowe, które mogą
okazać się potrzebne umieścić
zapakowane w pobliżu stanowiska
asysty,
d) wygodnie posadzić pacjenta w fotelu,
ustawić zagłówek w odpowiedniej
pozycji, tak, aby głowa, szyja i tułów
pozostawały w linii prostej, zmyć
nadmiar makijażu,
e) nałożyć pacjentowi okulary ochronne,
f) obłożyć pacjenta serwetami
ochronnymi,
g) przetrzeć skórę pacjenta środkiem
dezynfekującym,
h) zalecić pacjentowi płukanie jamy
ustnej środkiem odkażającym,
Zabieg
ekstrakcji zęba
Lekarz podaje środek
miejscowo znieczulający
Lekarz zakłada kleszcze
na ząb, który ma być
usunięty i usuwa go.
Miejsce po usunięciu zęba
uciska jałowymi gazikami
i) przygotować zestaw narzędzi
diagnostycznych,
j) przygotować zestaw do znieczulenia
miejscowego i zlecony przez lekarza
lek, nabrać do strzykawki w sposób
aseptyczny odpowiednią dawkę leku,
podać strzykawkę lekarzowi,
k) przygotować i umieścić na stoliku
materiałowo - narzędziowym sterylne:
odpowiednio dobrane kleszcze i
dźwignie, łyżki zębodołowe, gaziki,
l) regulować oświetlenie,
m) włączyć ślinociąg,
n) obsługiwać ssak - usuwać z jamy
ustnej resztki płynne i pozabiegowe,
o) podać gaziki i dodatkowo potrzebne
narzędzia,
Faza
pozabiegowa
Lekarz wydaje zalecenia
pozabiegowe dla pacjenta
p) uporządkować stanowisko pracy po
zakończeniu zabiegu,
q) uzupełnić kartę pacjenta,
r) przygotować stanowisko pracy do
przyjęcia następnego pacjenta.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
4.6.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie zabiegi chirurgiczne mogą być wykonywane w gabinecie stomatologicznym?
2. Na jakie fazy można podzielić każdy zabieg chirurgiczny?
3. Jaka jest rola asystentki stomatologicznej podczas zabiegów chirurgicznych?
4. Jakie kolejne czynności następujące po sobie wykonuje asystentka w czasie zabiegu
usunięcia zęba?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Do gabinetu chirurgii stomatologicznej zgłosił się pacjent w celu usunięcia zęba
trzonowego górnego prawego. Przygotuj pacjenta i stanowisko pracy. Czynnie asystuj
podczas zabiegu usunięcia zęba.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.6.1. wiadomości na temat asystowania podczas
zabiegów chirurgicznych oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 3, 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przygotować sprzęt i instrumenty niezbędne do wykonania zabiegu usunięcia zęba,
3) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę,
4) czynnie asystować podczas zabiegu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- instrumentarium chirurgiczne,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Do gabinetu stomatologicznego zgłosiła się pacjentka w celu usunięcia zęba 18 i korzeni
zęba 17. Przygotuj stanowisko pracy lekarza i asystentki stomatologicznej. Czynnie asystuj
podczas wykonywania zabiegu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.6.1. wiadomości na temat asystowania podczas
zabiegów chirurgicznych oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 3, 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przygotować sprzęt i instrumenty niezbędne do wykonania zabiegu usunięcia zęba
i korzenia zęba,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
3) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę,
4) czynnie asystować podczas zabiegu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- instrumentarium chirurgiczne,
- zestaw do znieczulenia,
- leki do znieczulenia miejscowego,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) scharakteryzować zabiegi chirurgiczne, które mogą być wykonywane w
gabinecie stomatologicznym?
2) wskazać fazy, na które można podzielić każdy zabieg chirurgiczny?
3) określić rolę asystentki stomatologicznej podczas zabiegów
chirurgicznych?
4) wykonać czynności następujące po sobie, które wykonuje asystentka
podczas zabiegu usunięcia zęba?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
4.7. Asystowanie podczas leczenia protetycznego
4.7.1 Materiał nauczania
Protetyka stomatologiczna zajmuje się zastępowaniem brakujących zębów i tkanek
w jamie ustnej protezami.
Rodzaje uzupełnień protetycznych:
1. Uzupełnienia protetyczne ruchome - pacjenci sami mogą je wyjmować z jamy ustnej.
2. Uzupełnienia protetyczne stałe - należą do nich:
a) korony (mocowane za pomocą cementów lub materiałów łączących),
b) uzupełnienia, których wykonanie poprzedza założenie korony (wkłady
koronowo-korzeniowe wykonywane techniką pośrednią lub bezpośrednią),
c) mosty (mocowane za pomocą cementów lub materiałów łączących),
d) wkłady i nakłady stosowane w zębach tylnych,
e) licówki na zęby przednie.
Uzupełnienia te są najczęściej wykonywane techniką pośrednią tzn. poza jamą ustną
pacjenta
3. Uzupełnienia protetyczne na bazie implantów.
Do zadań asysty stomatologicznej w protetyce stomatologicznej należy:
1. Ustalenie wizyty. Wizyty są umawiane z wyprzedzeniem. Asysta powinna znać plan
leczenia, aby mieć wystarczająco dużo czasu na odebranie prac laboratoryjnych,
wykonywanych pomiędzy wizytami.
2. Sporządzanie i dokonywanie wpisów w kartach pacjenta. Asysta stomatologiczna ściśle
ze wskazówkami lekarza wprowadza szczegółowe informacje zarówno do kart pacjenta
jak i kart zleceń do laboratorium.
3. Dbałość o sprzęt i materiały. Wszystkie narzędzia i przedmioty muszą zostać
oczyszczone, wysterylizowane lub odpowiednio odkażone i ułożone zgodnie
z wymogami.
4. Asystowanie w leczeniu na zasadzie członka zespołu.
5. Udzielanie pomocy pacjentowi.
Asystowanie podczas zabiegów związanych z wykonywaniem koron i mostów:
1. Przygotować kartę pacjenta i umieścić radiogramy w negatoskopie,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta,
4. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, odpowiednie końcówki, końcówkę
ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu,
5. Przygotować zestaw narzędzi w zależności od etapu leczenia protetycznego:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych - na każdym etapie leczenia,
b) narzędzia i instrumenty do opracowania zęba,
c) zestaw do pobrania wycisków przygotowanego zęba i innych zębów w tej szczęce
(masa wyciskowa, łyżki wyciskowe, gumowa miseczka i szpatułka do mieszania,
taśma przylepna),
d) nici retrakcyjne do retrakcji dziąsła
e) model zębów przeciwstawnej szczęki lub zwarciowy z laboratorium,
f) nóż i szpatułka do wosku, krajak Le Cron,
g) wzornik kształtów i kolornik,
h) wosk modelowy i zgryzowy,
i) kęsek zgryzowy,
j) palnik gazowy,
k) łuk twarzowy, narzędzia do pomiarów przy ustalaniu wysokości zwarcia,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
l) zestaw do cementowania (mocowania) koron i mostów na opracowanym zębie,
m) instrumenty do korekcyjnego szlifowania i polerowania zębów, gumki polerskie,
kamienie, kalka, krążki, gumki.
6. Włączyć ślinociąg i przygotować ślinochron do założenia, w tym celu wyciąć otwór
w płacie gumowym za pomocą dziurkacza, dobrać klamrę, nacinane dzioby kleszczy
umieścić w klamrze, przygotować ramkę, podać lekarzowi przygotowany ślinochron,
7. Odchylać szpatułką język, policzki, tkanki miękkie, aby ułatwić pracę lekarzowi,
8. Po opracowaniu zęba przez lekarza, podać wskazaną przez lekarza nić retrakcyjną do
odsunięcia tkanki dziąsła od zęba,
9. Przygotować masę wyciskową zgodnie z zaleceniami producenta np. masę alginatową
mieszać w elastycznej misce, mieszadłem z tworzywa, dolewając do odmierzonej
fabryczną miarką ilości proszku, odpowiednia ilość wody przegotowanej lub odstanej,
o temp. około 18 stopni, mieszać intensywnie, aż do uzyskania jednorodnej masy
ciastowatej o plastycznej konsystencji. Czas mieszania 40 - 90s, czas wiązania 1,5-2,5
min.
10. Nałożyć masę na odpowiednio dobraną łyżkę wyciskową, podać lekarzowi,
11. Odkazić wycisk przed przekazaniem do laboratorium,
12. Cały czas oczyszczać i chłodzić pole zabiegowe wykorzystując spray wodny i powietrze,
13. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe w podczas
pobierania wycisków,
14. Asystować podczas doboru korony tymczasowej, podawać dodatkowo potrzebne
narzędzia,
15. Przygotować szybkowiążący cement do mocowania korony tymczasowej, zgodnie
z zaleceniami producenta i podać lekarzowi na życzenie,
14. Dbać o komfort psychiczny i fizyczny pacjenta,
15. Uzupełnić kartę pacjenta zgodnie z instrukcją lekarza,
16. Uporządkować stanowisko pracy po zakończeniu zabiegu,
17. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
4.7.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie rodzaje uzupełnień protetycznych można wyróżnić?
2. Jakie są zadania asystentki stomatologicznej podczas leczenia protetycznego?
3. Jakie czynności wykonuje asystentka na poszczególnych etapach leczenia protetycznego?
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Do gabinetu stomatologicznego na pierwszą wizytę zgłosił się pacjent w celu wstawienia
korony zęba trzonowego dolnego lewego. Przygotuj pacjenta i stanowisko pracy. Czynnie
asystuj podczas leczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.7.1. wiadomości na temat asystowania podczas
leczenia protetycznego oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
2) przygotować sprzęt i instrumenty niezbędne do zaplanowania leczenia protetycznego
i pobrania wycisków,
3) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę podczas pierwszej wizyty,
4) czynnie asystować podczas zabiegu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- nici refrakcyjne,
- nóż i szpatułka do wosku, wosk,
- palnik gazowy
- zestaw do pobrania wycisków,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Do gabinetu stomatologicznego zgłosiła się pacjentka w celu dopasowania korony
porcelanowej zęba 12. Przygotuj stanowisko pracy lekarza i asystentki stomatologicznej
dostosowane do etapu prac protetycznych. Czynnie asystuj podczas wykonywania zabiegu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.7.1. wiadomości na temat asystowania podczas
leczenia protetycznego oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 2, 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przygotować sprzęt i instrumenty niezbędne do wykonania zabiegu dopasowania,
mocowania i szlifowania korony zęba,
3) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę,
4) czynnie asystować podczas zabiegu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- instrumenty do korekcyjnego szlifowania i polerowania zębów,
- zestaw do cementowania (mocowania) korony,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
4.7.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić rodzaje uzupełnień protetycznych?
2) określić rolę i zadania asystentki stomatologicznej podczas leczenia
protetycznego?
3) wykonać czynności związane z asystowaniem na poszczególnych
etapach leczenia protetycznego?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
4.8. Asystowanie podczas zabiegów ortodontycznych
4.8.1 Materiał nauczania
P
rzed właściwym założeniem pierścieni i elementów mocujących aparat ortodontyczny,
pacjent jest proszony na dodatkowa wizytę, podczas której założone będą raspatory zębów,
wykonane z elementów plastycznych, drutu miękkiego lub drutu sprężystego (7 dni przed),
aby zrobić miejsce dla zakładanych pierścieni.
Zadania asystentki stomatologicznej podczas zabiegów ortodontycznych to:
1. Przygotować kartę pacjenta, radiogramy umieścić w negatoskopie,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Asystować przy wykonywaniu fotografii pacjenta przed i po leczeniu ortodontycznym,
4. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta,
5. Przygotować zestaw narzędzi w zależności od rodzaju zabiegu:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych,
b) raspatory do rozdzielania zębów,
c) zestaw do pobrania wycisków (masa wyciskowa, łyżki wyciskowe, gumowa
miseczka i szpatułka do mieszania),
d) narzędzia i materiały do mocowania zamków (pasta profilaktyczna, wytrawiacz -
35% kwas fosforowy, żywica łącząca),
e) kleszcze ortodontyczne do zakładania łuków drucianych i formowania grotów,
f) narzędzia do pomiarów przy ustalaniu wysokości zwarcia,
g) wiertła go korekcyjnego szlifowania zębów,
h) instrumenty do korekcyjnego szlifowania zębów gumki polerskie, kamienie, kalka,
krążki, gumki,
i) umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, pakiet wysterylizowanych wierteł,
odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu,
odpowiednie materiały.
6. Regulować oświetlenie,
7. Włączyć ślinociąg,
8. Dbać o utrzymanie suchości w jamie ustnej,
9. Odchylać szpatułką język, policzki, tkanki miękkie, aby ułatwić pracę lekarzowi,
10. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe,
11. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia,
12. Dbać o komfort psychiczny i fizyczny pacjenta,
13. Uzupełnić kartę pacjenta zgodnie z instrukcją lekarza,
14. Uporządkować stanowisko pracy po zakończeniu zabiegu,
15. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
4.8.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są zadania asystentki stomatologicznej podczas leczenia ortodontycznego?
2. Jakie czynności wykonuje asystentka na poszczególnych etapach leczenia
ortodontycznego?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
4.8.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Do gabinetu stomatologicznego na pierwszą wizytę zgłosił się ojciec z 5 - letnim
dzieckiem w celu zaplanowania leczenia ortodontycznego. Przygotuj pacjenta i stanowisko
pracy. Czynnie asystuj podczas leczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.8.1. wiadomości na temat asystowania podczas
leczenia ortodontycznego oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przygotować sprzęt i instrumenty niezbędne do zaplanowania leczenia ortodontycznego
oraz pobrania pomiarów i wycisków,
3) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę podczas pierwszej wizyty,
4) asystować podczas leczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- instrumentarium ortodontyczne i protetyczne,
- zestaw do pobrania wycisków,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Pacjent przedstawiony w ćwiczeniu 1 zgłosił się na kolejną wizytę, której celem jest
zakładanie łuków drucianych. Przygotuj stanowisko pracy lekarza i asystentki
stomatologicznej dostosowane do etapu prac protetycznych. Czynnie asystuj podczas
wykonywania zabiegu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.8.1 wiadomości na temat asystowania podczas
leczenia protetycznego oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przygotować sprzęt i instrumenty niezbędne do wykonania zabiegu zakładania łuków
drucianych,
3) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę,
4) asystować podczas leczenia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- instrumentarium ortodontyczne i protetyczne,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.7.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić rolę i zadania asystentki stomatologicznej podczas leczenia
ortodontycznego?
2) wykonać czynności związane z asystowaniem na poszczególnych
etapach leczenia ortodontycznego?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
4.9. Asystowanie podczas leczenia chorób przyzębia
4.9.1. Materiał nauczania
Zadania asysty stomatologicznej:
1. Przygotować kartę pacjenta,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta,
4. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, pakiet wysterylizowanych wierteł,
odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu, odpowiednie
materiały,
5. Przygotować zestaw narzędzi:
a) zestaw narzędzi diagnostycznych
b) strzykawka jednorazowego użytku z igłą
c) środki dezynfekujące do przepłukiwania tkanek przyzębia,
6. Przygotować i sprawdzić sprawność działania urządzeń stosowanych do usuwania
złogów,
7. Regulować oświetlenie,
8. Włączyć ślinociąg,
9. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe,
10. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia,
11. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
12. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
4.9.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytanie, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie kolejne czynności następujące po sobie wykonuje asystentka w czasie leczenia
chorób przyzębia?
4.9.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Do gabinetu stomatologicznego zgłosiła się pacjentka z powodu krwawień, bolesności
i zmian chorobowych w obrębie dziąseł. Celem wizyty jest ustalenie rozpoznania i podjęcie
leczenia choroby przyzębia. Przygotuj stanowisko pracy lekarza stomatologa i asystentki
stomatologicznej. Czynnie asystuj podczas wykonywania badania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.9.1 wiadomości na temat asystowania podczas
leczenia chorób przyzębia oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przygotować sprzęt i instrumenty niezbędne do wykonania badania i leczenia chorób
przyzębia,
3) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę w trakcie badania,
4) czynnie asystować podczas zabiegu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- instrumenty periodontologiczne,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.9.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić objawy chorób przyzębia?
2) wymienić skład instrumentarium periodontologicznego?
3) wymienić i wykonać kolejne czynności następujące po sobie, które
wykonuje asystentka w czasie leczenia chorób przyzębia?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
4.10 Asystowanie podczas wszczepiania implantów
4.10.1. Materiał nauczania
Zabieg wszczepiania implantów najczęściej poprzedzony jest wcześniejszym
szczegółowym badaniem pacjenta i oceną warunków zabiegowych. Zmusza to pacjenta do
odbycia kilku wizyt w gabinecie stomatologicznym, a każda z tych wizyt ma ściśle określony
cel.
Cel wizyty pierwszej to:
1) badanie pacjenta,
2) ocena warunków na podstawie radiogramów,
3) pobieranie wycisków do odlania modeli diagnostycznych,
4) planowanie przebiegu leczenia.
Zadania asysty stomatologicznej:
1. Przygotować kartę pacjenta,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta,
4. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, pakiet wysterylizowanych wierteł,
odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka lub ślinociągu, strzykawkę unitu, odpowiednie
materiały,
5. Przygotować zestaw narzędzi:
a. zestaw narzędzi diagnostycznych,
b. zestaw do wycisków (łyżki wyciskowe, masa wyciskowa, gumowa miseczka
i szpatułka do mieszania, taśma przylepna, tacki),
6. Włączyć ślinociąg, końcówkę umieścić w jamie ustnej pacjenta,
7. Włączyć oświetlenie i regulować je w razie potrzeby,
8. W czasie oceny jamy ustnej pacjenta przez lekarza dentystę dokonywać wpisów do karty
pacjenta,
9. Przygotować masę wyciskową alginatową, nałożyć na łyżkę wyciskową, podać lekarzowi
(odkazić wycisk przed przekazaniem do laboratorium),
10. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe,
11. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia,
12. Uzupełniać kartę pacjenta, ustalić termin kolejnej wizyty,
13. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
14. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
Cel pierwszej wizyty chirurgicznej to:
- umieszczenie implantów w kości w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym
Przygotować należy:
1. Jałowe fartuchy ochronne, maski, jałowe rękawiczki dla lekarza i asysty,
2. Jałowe serwety do obłożenia pacjenta,
3. Zestaw do znieczulenia miejscowego, leki uzgodnione z lekarzem,
4. Zestaw narzędzi diagnostycznych,
5. Sprawny ssak i ślinociąg, sprawne końcówki i inne urządzenia pomocnicze,
6. Wiertła o różnych rozmiarach, wskaźniki kierunku nawiercania,
7. Implanty, które umieszcza się w nawierconych otworach za pomocą końcówki
o kontrolowanej sile nacisku przy szybkości 45 obrotów na min lub ręcznego wkrętaka
o określonym nacisku i momencie obrotowym,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
39
8. Śruby do umieszczenia w przygotowanych podstawach implantów,
9. Nóż chirurgiczny i zestaw do szycia dziąsła (imadło, igła chirurgiczna, nici chirurgiczne
wchłanialne).
Asystowanie:
1. Przygotować kartę pacjenta, radiogramy umieścić w negatoskopie,
2. Przywitać, przyjąć i przygotować pacjenta do zabiegu,
3. Sprawdzić ogólnomedyczną historię choroby pacjenta,
4. Upewnić się, że pacjent zjadł tylko lekki posiłek,
5. Upewnić się, że pacjent zostawił numer telefonu do osoby, która go odbierze po zabiegu,
6. Komunikować się z pacjentem, dbać o jego komfort,
7. Przed zabiegiem wyjąć pacjentowi protezę i włożyć ja do płynu odkażającego,
8. Zastosować środki ochrony osobistej dla zespołu stomatologicznego i pacjenta,
9. Przygotować w sposób aseptyczny środek znieczulający miejscowo (lek zgodny ze
zleceniem lekarza, podać lekarzowi strzykawkę ze zmienioną jałową igłą,
10. Umieścić na stoliku dodatkowo: stojak na wiertła, pakiet wysterylizowanych wierteł,
odpowiednie końcówki, końcówkę ssaka i ślinociągu, strzykawkę unitu, odpowiednie
materiały,
11. Włączyć oświetlenie i regulować je w razie potrzeby,
12. Ssak i ślinociąg przypiąć spinaczem do serwety na piersi pacjenta, włączyć ślinociąg,
końcówkę umieścić w jamie ustnej pacjenta,
13. Lekarz i asysta chirurgicznie myją ręce, nakładają maski, ubierają się w sterylne fartuchy,
nakładają jałowe rękawice,
14. Pacjenta obłożyć należy sterylnymi serwetami,
15. Lekarz nacina wyrostek zębodołowy, a następnie nawierca kość. Asysta na życzenie
lekarza może zmieniać rozmiary wierteł, kontrolować skuteczność chłodzenia kości
podczas nawiercania, chłodzić nawiercaną kość jałowym roztworem aquay w spray,
16. Obsługiwać ssak - usuwać z jamy ustnej resztki płynne i pozabiegowe,
17. Podawać dodatkowo potrzebne narzędzia,
18. Przygotować igłę chirurgiczną z nicią do zszycia dziąsła,
19. Powoli unieść pacjenta do pozycji siedzącej, wyłączyć lampę, zdjąć serwety,
20. Uzupełniać kartę pacjenta, ustalić termin kolejnej wizyty, przekazać zalecenia
pozabiegowe,
21. Uporządkować stanowiska pracy po zakończeniu zabiegu,
22. Przygotować stanowisko pracy do przyjęcia następnego pacjenta.
4.10.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są etapy przygotowania pacjenta do wszczepienia implantów?
2. Jakie kolejne czynności następujące po sobie wykonuje lekarz i asystentka w czasie
pierwszej i kolejnych wizytach leczenia wszczepianiem implantów?
3. Jaki jest skład zestawu do szycia?
4. Jakie zasady aseptyki muszą być przestrzegane przy zabiegu chirurgicznym wszczepiania
implantów?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
40
4.10.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Do gabinetu stomatologicznego zgłosiła się pacjentka w celu zaplanowania leczenia
wszczepienia implantu zęba trzonowego dolnego lewego i zaopatrzenia protetycznego.
Przygotuj stanowisko pracy lekarza i asystentki stomatologicznej podczas pierwszej wizyty.
Czynnie asystuj podczas wykonywania badania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.10.1. wiadomości na temat asystowania podczas
wszczepiania implantów oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 3, 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przygotować sprzęt i instrumenty niezbędne do wykonania badania i oceny warunków
zabiegowych,
3) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę,
4) czynnie asystować podczas zabiegu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- instrumentarium diagnostyczne,
- zestaw do pobierania wycisków,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Pacjentka przedstawiona w ćwiczeniu 1 zgłosiła się na kolejna wizytę. W czasie tej
wizyty implant zostanie wprowadzony do otworu nawierconego w kości żuchwy. Przygotuj
stanowisko pracy lekarza i asystentki stomatologicznej. Czynnie asystuj podczas
wykonywania zabiegu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.10.1 wiadomości na temat asystowania podczas
wszczepiania implantów oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 3, 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) przeanalizować sprzęt i instrumenty niezbędne do wykonania zabiegu u przedstawionej
pacjentki,
3) przeanalizować kolejność wykonywania poszczególnych czynności przez lekarza
dentystę i asystentkę,
4) czynnie asystować podczas zabiegu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
41
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- wyposażona pracownia demonstracyjna (umiejętności praktycznych) - fotel
stomatologiczny, unit,
- jałowa bielizna zabiegowa,
- instrumentarium diagnostyczne,
- instrumentarium chirurgiczne,
- zestaw do znieczulenia,
- zestaw do szycia,
- ręczne narzędzia do usuwania złogów,
- stomatologiczna karta pacjenta,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.10.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić i scharakteryzować etapy przygotowania pacjenta do
zabiegu wszczepienia implantów?
2) wymienić i wykonać czynności następujące po sobie, które wykonuje
lekarz i asystentka w czasie pierwszej i na kolejnych wizytach
leczenia wszczepianiem implantów?
3) przygotować zestaw do szycia?
4) wyjaśnić zasady aseptyki, które muszą być przestrzegane przy
zabiegu chirurgicznym wszczepiania implantów?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
42
4.11. Metody profilaktyki przeciwpróchniczej i przeciwparadontologicznej
4.11.1. Materiał nauczania
I. Profilaktyka przeciwpróchnicza
Profilaktyka próchnicy zębów dzieli się na:
1. Profilaktykę podstawową (pierwszego stopnia) - celem jest zapobieganie wystąpieniu
próchnicy.
Podstawowa profilaktyka próchnicy zębów może być:
— zbiorowa, czyli masowa (bierna)
— indywidualna, czyli osobnicza (czynna)
Zapobieganie masowe (bierne odbywa się najczęściej bez naszej wiedzy i bez naszego
udziału. Polega na stosowaniu związków fluoru zarówno w wodzie do picia, (jedna część
fluoru na milion części wody), jak i produktach żywnościowych. Pewną formą zapobiegania
masowego jest także szerokie propagowanie zasad stomatologicznej oświaty zdrowotnej.
Zapobieganie osobnicze (czynne) polega na czynnym uczestnictwie pacjenta
w określonych zabiegach profilaktycznych.
Obejmuje ono:
— odpowiednią dietę,
— higienę uzębienia i jamy ustnej,
— stosowanie preparatów fluoru metodą tabletkową lub metodami kontaktowymi,
— powlekanie powierzchni zębów warstwami izolacyjnymi (laki szczelinowe),
— stosowanie preparatów usuwających płytkę nazębną lub zmieniających jej metabolizm,
— zapobieganie chorobom wieku dziecięcego,
— Częste wizyty w gabinecie stomatologicznym w celu badania kontrolnego.
2. Profilaktyka drugiego stopnia to działania mające na celu wczesną diagnozę
i rozpoznanie możliwych do usunięcia zmian, które są następnie leczone przez
remineralizację stosowaną dodatkowo, oprócz kontynuowania metod zapobiegania
podstawowego.
3. Profilaktyka trzeciego stopnia obejmuje wszystkie procedury odtworzeniowe mające na
celu ograniczenie postępu poszczególnych objawów, ochronę miazgi zębów, odtworzenie
funkcji oraz zapewnienie środowiska, w którym stosowanie profilaktyki pierwszego
stopnia może okazać się skuteczne.
Podstawowe techniki profilaktyczne:
1. Zapewnienie właściwego odżywiania.
Prawidłowa budowa zęba zależy od dostarczenia odpowiednich składników
pokarmowych podczas tworzenia się tkanek zęba, przed jego wyrżnięciem. Następuje to już
w czasie kształtowania się zawiązków zębów mlecznych (w okresie życia płodowego) oraz
zawiązków zębów stałych (po urodzeniu u małego dziecka). Niezbędne jest dostarczenie
odpowiedniej ilości białek, soli mineralnych (wapń, fosfor, żelazo) pierwiastków śladowych
(zwłaszcza fluoru) oraz witamin A, C, D. Najlepsze pełnowartościowe białko zawierają
produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak: mleko, ser, jaja, mięso, podroby, wędliny, ryby
itp., a także produkty roślinne takie jak: groch, fasola, chleb, kasza. Głównym źródłem
wapnia jest mleko w każdej postaci i jego przetwory, ryby, jaja i niektóre warzywa. Dużo
fosforu zawierają ryby, żółtko jaj. W prawidłowej diecie powinny znaleźć się świeże owoce,
jarzyny, poza bogactwem witamin, oczyszczają one zęby z miękkich osadów oraz pokarmy
twarde, włókniste, które oczyszczają zęby i pobudzają wydzielanie śliny. Szczególnie
niekorzystny wpływ na zęby mają węglowodany. Przy czym należy pamiętać, że ich
szkodliwe działanie zależne jest od ich czasu działania w jamie ustnej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
43
Szkodliwe działanie węglowodanów można ograniczyć przestrzegając następujących
zasad:
— słodycze spożywać 3-4 razy w tygodniu i starać się jeść je szybko, aby jak najkrócej
przebywały w jamie ustnej,
— unikać jedzenia słodyczy pomiędzy posiłkami głównymi, a zwłaszcza przed snem,
— korzystniej jest zjeść jednorazowo większą porcję słodyczy, niż spoczywać je często,
małymi porcjami,
— u osób z próchnicą kwitnącą należy wyeliminować spożywanie węglowodanów.
2. Higiena uzębienia i jamy ustnej.
Właściwa higiena jamy ustnej może zredukować częstość występowania nowych
ubytków próchnicowych o połowę. Sposoby zapewnienia higieny jamy ustnej to:
— Szczotkowanie zębów - usuwa miękkie złogi nazębne. Jego skuteczność zależy od:
— odpowiednio dobranej szczoteczki - długość całkowita dla dorosłych nie więcej niż
15-17 cm, dla dzieci 11-14 cm, część pracująca szczoteczki tzw. głowica powinna
być mała (2,5-3 cm u dorosłych i 2-2,5 cm u dzieci), rzadka (6-8 pęczków włosia,
ułożonych w 3-4 szeregach)z możliwie prostą, ale mocna oprawką, włosie powinno
być równo ścięte, bez wypukłości i wycięć. Najlepsze są szczoteczki średnio twarde
lub miękkie. Szczoteczki z napędem mechanicznym łączące ruch
posuwisto-zwrotny i obrotowy są tak samo skuteczne jak szczoteczki ręczne.
Szczoteczki elektryczne są szczególnie polecane u pacjentów upośledzonych
manualnie.
— metody i liczby zabiegów oczyszczania - czas niezbędny do skutecznego usunięcia
płytki wynosi około 5 min u dorosłego i 3 min u dziecka. U większości pacjentów
czyszczenie zębów dwa razy na dobę jest wystarczające. Szczególnie ważne jest
czyszczenie zębów bezpośrednio przed udaniem się na sen. Zalecaną metodą
szczotkowania jest modyfikacja metody Bassa lub Stillmanna. W tej technice:
— włosie szczoteczki kieruje się poziomo i w kierunku wierzchołka korzenia pod kątem 45
do długiej osi zęba,
— naciskając łagodnie wprowadza się włosie do szczeliny dziąsłowej i przestrzeni
międzyzębowych,
— delikatnym ruchem wibracyjnym wykonuje się około 10 krótkich ruchów w przód i tył,
— dochodząc do przednich zębów główkę szczoteczki ustawia się bardziej pionowo i ruch
wibracyjny staje się bardziej ruchem w górę i dół,
— po oczyszczeniu każdej powierzchni szyjkowej włosie można przesunąć w kierunku
powierzchni zgryzowej,
— powierzchnie zgryzowe mogą być czyszczone poziomym ruchem szorującym.
Inne poprawne metody oczyszczania zębów to metoda ruchów okrężnych Fonesa oraz
metoda ruchów obrotowych (wymiatania).
— stosowanych środków dodatkowych (past i proszków). Pasty do zębów spełniają dwie
podstawowe funkcje: kosmetyczną i terapeutyczną. Najistotniejszym dodatkiem
terapeutycznym past jest fluor. Pasta do zębów dla dorosłych zawiera 1000-1100 ppm
(mg%) fluoru, natomiast dla dzieci 400-500 ppm fluoru. Poza właściwościami
oczyszczającymi pasty powinny także: zwiększać odporność zębów na próchnicę,
wpływać dodatnio na dziąsła, zapobiegać odkładaniu się miękkich i twardych złogów
nazębnych.
3. Utrzymanie higieny przestrzeni międzyzębowej
Przybory do usuwania płytki z przestrzeni międzyzębowych to:
— nici dentystyczne,
— uchwyty z nitkami dla osób mających problem z posługiwaniem się konwencjonalną
nitką,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
44
— drewniane pałeczki międzyzębowe,
— szczoteczki międzyzębowe lub szczoteczki do powierzchni bocznych zębów.
Służą one do efektywnego usuwaniu bakteryjnej płytki nazębnej z przestrzeni
międzyzębowych. Wybór przyboru zależy od wielkości przestrzeni międzyzębowej,
indywidualnych zdolności manualnych pacjenta, kosztów, dostępności i wygody stosowania.
II.Profilaktyka przeciwparadontologiczna
Choroby przyzębia stanowią efekt reakcji pacjenta na stałe oddziaływanie
drobnoustrojów w poddziąsłowej płytce bakteryjnej. Reakcja zapalna organizmu powoduje
wystąpienie choroby przyzębia.
Mechaniczne usuwanie płytki bakteryjnej jest jedyną skuteczną forma zapobiegania
chorobom przyzębia. Wymaga to stosowania właściwej techniki szczotkowania połączonej
z odpowiednimi technikami zwalczania płytki w przestrzeniach międzyzębowych, a czasami
także stosowania płynów do płukania jamy ustnej.
Regularne usuwanie osadu i kamienia nazębnego stanowi profilaktykę drugiego stopnia,
a leczenie przyzębia w celu powstrzymania i ograniczenia postępu choroby stanowi
profilaktykę trzeciego stopnia.
4.11.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie rodzaje profilaktyki przeciwpróchniczej wyróżnia się?
2. Jakie są podstawowe techniki profilaktyki przeciwpróchniczej?
3. Na czym polega profilaktyka przeciwparadontologiczna?
4.11.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj odpowiedni rodzaj i techniki profilaktyki przeciwpróchniczej dla dzieci
przedszkolnych w grupie 3 - latków.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.11.1. wiadomości na temat rodzajów i technik
profilaktyki przeciwpróchniczej oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 2, 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) dokonać analizy przydatności poszczególnych rodzajów, stopni profilaktyki w danej
grupie wiekowej,
3) dokonać analizy przydatności poszczególnych technik profilaktyki w tej grupie
wiekowej,
4) dokonać wyboru metod i technik profilaktyki przydatnych u 3 - letnich dzieci,
5) przeprowadzić instruktaż z zakresu szczotkowania zębów u małych dzieci.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papiery format A4
- środki dydaktyczne do promocji higieny jamy ustnej
- filmy dydaktyczne z zakresu promocji higieny jamy ustnej
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
45
Ćwiczenie 2
Przeprowadź instruktaż z zakresu właściwej techniki szczotkowania zębów wśród
dorosłych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.11.1. wiadomości na temat rodzajów i technik
profilaktyki przeciwpróchniczej oraz uzupełnić podane wiadomości treściami zawartymi
w wykazie literatury pozycja 2, 4 i 6 w zakresie zgodnym z tematem rozdziału,
2) dokonać analizy przydatności poszczególnych technik profilaktyki w tej grupie
wiekowej,
3) dokonać wyboru metod i technik profilaktyki przydatnych u dorosłych,
4) przeprowadzić instruktaż szczotkowania zębów u dorosłych.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- środki dydaktyczne do promocji higieny jamy ustnej,
- filmy dydaktyczne z zakresu promocji higieny jamy ustnej,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.11.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić rodzaje, techniki profilaktyki przeciwpróchniczej?
2) wykonać instruktaż z zakresu techniki szczotkowania zębów,
odżywiania i utrzymania higieny przestrzeni międzyzębowych?
3) wymienić sposoby zapobiegania chorobom przyzębia?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
46
4.12. Zasady etyki
4.12.1 Materiał nauczania
Etyka to nauka o moralności.
Wyróżniamy następujące działy etyki: normatywną i nienormatywną.
Etyka normatywna odpowiada na pytania, jakie ogólne normy działania i oceniania są
godne akceptacji i dlaczego? Teoria normatywna powinna pomagać nam zrozumieć, jaka jest
natura pojęć moralnych, zasad czy sposobu myślenia w moralności.
Działem etyki normatywnej jest etyka zawodowa. Etyka zawodowa to zbiór zasad
postępowania, norm i wskazówek moralnych związanych z wykonywaniem zawodu.
Kodeksy etyki zawodowej w początkowym okresie były opracowywane na potrzeby zawodu
lekarza i pielęgniarki, obecnie jasne zasady i normy postępowania są niezbędne również
w odniesieniu do innych zawodów medycznych.
Od etyki zawodowej oczekuje się, aby:
1) regulowała stosunki wewnętrzne w grupie zawodowej, której dotyczy,
2) określała stosunek członka danej grupy zawodowej do podmiotu działania zawodowego,
3) kształtowała i utrwalała prestiż danej grupy zawodowej,
4) kształtowała i wzbogacała moralność danej grupy zawodowej poza sferą zawodową.
Dla zawodów medycznych szczególne znaczenie mają następujące zasady etyczne:
1) autonomii pacjenta, która ma swój wyraz głównie w poszanowaniu praw pacjenta,
2) dobroci czyli czynienie dobra,
3) sprawiedliwości - niedyskryminowania pacjentów z jakichkolwiek powodów,
4) poufności - lojalność, szacunek, przestrzeganie tajemnicy zawodowej,
5) prawdomówności, - jeżeli nie jest ona sprzeczna z zasadą nieuszkodzenia,
6) odpowiedzialności zawodowej za podjęte działania - przed sobą samym i własnym
sumieniem.
W zawodzie asystentki stomatologicznej szczególnie ważne są następujące normy
moralne:
1) poszanowania godności pacjenta i jego praw,
2) ochrona pacjenta przed krzywdą i szkodą,
3) powinność niesienia dobra,
4) powinność bycia sprawiedliwym wobec pacjenta,
5) przestrzegania tajemnicy dotyczącej pacjentów,
6) odpowiedzialności za swoje poczynania zawodowe.
4.12.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie wyróżnia się rodzaje etyki?
2. Jakie zasady etyczne mają szczególne znaczenie w zawodach medycznych?
3. Jakie są zadania etyki zawodu?
4.12.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Która z zasad etycznych wydaje Tobie się najbardziej istotna w zawodzie asystentki
stomatologicznej i dlaczego?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
47
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.12.1. wiadomości na temat zasad etyki zawodowej
oraz treści uzupełniające dostępne w literaturze,
2) dokonać analizy poszczególnych zasad etycznych i ich znaczenia w pracy asystentki
stomatologicznej,
3) dokonać indywidualnego wyboru zasady szczególnie dla ciebie istotnej.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Podaj dwa przykłady dylematów etycznych, które mogą wystąpić w pracy asystentki
stomatologicznej. Rozważ możliwości ich rozwiązania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale nauczania 4.12.1. wiadomości na temat zasad etyki oraz treści
uzupełniające dostępne w literaturze,
2) dokonać analizy poszczególnych zasad etycznych i własnych doświadczeń zawodowych,
3) dokonać indywidualnego wyboru możliwych dylematów etycznych.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- długopis, kartka papieru formatu A4,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 7 poradnika dla ucznia.
4.12.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić i scharakteryzować podział etyki?
2) wymienić zasady etyczne, które mają szczególne znaczenie w
zawodach medycznych?
3) wymienić oczekiwania wobec etyki zawodu?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
48
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Tobie trudność, odłóż jego rozwiązanie na
później i wróć do niego, gdy zostanie Tobie wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.
Powodzenia!
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
49
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Zadania zawodowe asystentki stomatologicznej to
a) rejestracja pacjentów i prace biurowe.
b) przygotowanie gabinetu do pracy.
c) czynne asystowanie przy wykonywaniu zabiegów.
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.
2. Podczas zabiegu, gdy spodziewane jest duże krwawienie z pola zabiegowego dodatkowo
stosuje się
a) fartuch z tworzywa wchłaniającego płyny.
b) czystą odzież ochronną.
c) nieprzemakalny fartuch ochronny.
d) nie wymagane są dodatkowe środki ochrony.
3. Rękawice gumowe zmienia się
a) przed przyjęciem nowego pacjenta.
b) po zakończeniu dnia pracy.
c) zawsze, gdy ulegną uszkodzeniu i po zabrudzeniu dużą ilością krwi lub wydzielin.
d) odpowiedzi B i C są prawidłowe.
4. Do mycia narzędzi i sprzętu
a) zakładamy grubsze i dłuższe rękawice gospodarcze.
b) nie zakładamy rękawic.
c) zakładamy rękawiczki gumowe.
d) zakładamy rękawiczki silikonowe.
5. Maska ochronna
a) chroni przed kontaktem z krwią i wydzielinami pacjenta.
b) przed zakażeniami przenoszonymi drogą kropelkową.
c) zakładana jest tylko w przypadku, gdy asystentka ma katar.
d) odpowiedzi A i B są prawidłowe.
6. Fartuch ochronny (garsonka)
a) powinien być zawsze czysty i schludny
b) zmieniamy raz dziennie.
c) zmieniamy raz w tygodniu.
d) zmieniamy do każdego pacjenta.
7. Do badania profilaktycznego asystentka przygotowuje
a) lusterko, zgłębnik, pęsetę.
b) lusterko, zgłębnik, pęsetę i masę wyciskową.
c) dokumentację pacjenta.
d) odpowiedź A i C są prawidłowe.
8. W leczeniu endodontycznym zębów z żywą miazgą stosuje się technikę
a) radykalną.
b) chirurgiczną.
c) ortodontyczną.
d) zachowawczą.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
50
9. Narzędzia do biologicznego leczenia miazgi zęba podajemy
a) na tacy.
b) w pakiecie z ligniny.
c) w jałowym pakiecie (kasecie metalowej zafoliowanej).
d) na pokrywce elektrycznego wyjaławiacza.
10. Przy usuwaniu złogów nazębnych metodą tradycyjną
a) nie stosujemy środków ochrony osobistej.
b) stosujemy środki ochrony osobistej tylko dla pacjenta.
c) należy zastosować środki ochrony osobistej dla pacjenta i personelu.
d) środki ochrony osobistej stosuje tylko lekarz.
11. Zabieg chirurgiczny dzielimy na
a) fazę przedzabiegową, zabieg chirurgiczny, fazę pozabiegową.
b) fazę przedzabiegową, fazę przedchirurgiczną, właściwą chirurgiczną.
c) fazę przygotowawczą, fazę operacyjną, fazę pooperacyjną.
d) nie wyróżnia się żadnych faz zabiegu chirurgicznego.
12. Do stałego uzupełnienia protetycznego należą
a) korony i uzupełnienia poprzedzające założenie korony.
b) mosty, wkłady i nakłady.
c) licówki.
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.
13. Implanty w kości umieszcza się
a) bez znieczulenia.
b) zawsze w znieczuleniu miejscowym.
c) w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.
d) zawsze w znieczuleniu ogólnym.
14. Podczas pierwszej wizyty związanej z wszczepieniem implantów, nie wykonuje się
a) umieszczenia implanta w kości.
b) badania pacjenta i oceny warunków na podstawie radiogramów.
c) pobierania wycisków.
d) planowania przebiegu leczenia.
15. Asystowanie do wszczepienia implantów polega między innymi na
a) włączeniu oświetlenia.
b) wyjęciu protezy pacjentowi i włożeniu jej do płynu odkażającego.
c) obłożeniu pacjenta jałowymi serwetami zabiegowymi.
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.
16. Podstawowym sposobem zapobiegania próchnicy zębów nie jest
a) zapewnienie właściwego odżywiania.
b) unikanie stresu.
c) higiena uzębienia i jamy ustnej.
d) utrzymanie higieny przestrzeni międzyzębowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
51
17. Najbardziej skuteczną metodą zapobiegania chorobom przyzębia jest
a) stosowanie związków fluoru w wodzie i produktach spożywczych.
b) wizyta w gabinecie stomatologicznym w celu leczenia chorób.
c) mechaniczne usuwanie płytki bakteryjnej.
d) stosowanie fluoru metodą tabletkową.
18. Stomatologiczna oświata zdrowotna ma na celu
a) zapobieganie wystąpieniu próchnicy i chorób przyzębia.
b) ograniczeniu postępu objawów chorobowych.
c) wczesnym rozpoznawaniu zmian chorobowych.
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.
19. Etyka jest nauką o
a) prawach pacjenta.
b) moralności.
c) prawach zawodowych asystentki stomatologicznej.
d) odpowiedzialności zawodowej.
20. Etyka zawodowa powinna regulować
a) normy związane z bezpieczeństwem i higieną pracy.
b) wysokość gratyfikacji finansowej za wykonywana pracę.
c) stosunki wewnętrzne w danej grupie zawodowej.
d) czas pracy przedstawicieli danego zawodu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
52
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko………………………………………………………………………………….
Wykonywanie czynności związanych z asystowaniem podczas zabiegów
stomatologicznych
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania Odpowiedź Punkty
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
53
6. LITERATURA
1. Bladowski M. (red.): Techniki pracy na cztery ręce w stomatologii ogólnej.
Wydawnictwo medyczne SANMEDICA, Warszawa 1999
2. Fejerskov O., Kidd E.: Próchnica zębów - choroba próchnicowa i postępowanie
kliniczne. Wydawnictwo Medyczne, Urban & Partner, Wrocław 2006
3. Hans H. Brandy, Kryst L.: Wprowadzenie do implantologii. Wydawnictwo Medyczne
Urban & Partner, Wrocław 1997
4. Jańczuk Z. (red.): Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych.
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005
5. Jańczuk Z.: Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny. PZWL, Warszawa 2002
6. Leah Vern Barnett (red.): Asystowanie w stomatologii. Podręcznik dla asyst i higienistek
stomatologicznych. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2006
7. Czasopisma specjalistyczne: Nowa stomatologia, Przegląd stomatologiczny