8. Rola pracy w życiu osób niepełnosprawynch i ich rodzin, Ergoterapia


Rola pracy w życiu osób niepełnosprawnych i ich rodzin.

Praca zawodowa ma bardzo duże znaczenie dla większości ludzi. Przygotowanie się do niej oraz okres aktywności zawodowej zajmuje w życiu człowieka długi okres, trwający od młodości do wieku starczego. Problemy zawodowe, z jakimi zwykle borykają się osoby niepełnosprawnej związane są z wyborem zawodu, ewentualnie jego zmianą, przygotowaniem się do pracy zawodowej i jej uzyskaniem, adaptacją zawodową i utrzymaniem się w zatrudnieniu.

Osoba niepełnosprawna.
Definicja określona dla celów rehabilitacji zawodowej i społecznej podana została w Ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 roku z późniejszymi zmianami i brzmi: niepełnosprawną jest osoba, której stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności wykonywanie pracy zawodowej.  

Ustawa wyróżnia trzy stopnie niepełnosprawności, a mianowicie: znaczny, umiarkowany i lekki, podając definicje osób dotkniętych tymi stopniami niepełnosprawności z uwzględnieniem kryterium zawodowego.

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę, mającą naruszoną sprawność organizmu:

-niezdolną do podjęcia zatrudnienia,

-zdolną do wykonywania zatrudnienia w zakładzie pracy chronionej, albo w zakładzie aktywności zawodowej, wymagającą niezbędnej pomocy w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby, w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.


Zaliczenie do znacznego stopnia niepełnosprawności osoby nie wyklucza możliwości podejmowania przez tę osobę zatrudnienia, także poza zakładem pracy chronionej lub zakładem aktywizacji zawodowej.
Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, zdolną do wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy przystosowanym odpowiednio do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności, wymagającą w celu pełnienia ról społecznych, częściowej lub okresowej pomocy innej osoby, w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.
Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, zdolną do wykonywania zatrudnienia, nie wymagającą pomocy innej osoby, w celu pełnienia ról społecznych.

Niepełnosprawność ruchowa to wszelkie zaburzenia narządu ruchu, które mogą być wywołane wieloma przyczynami, ale ich konsekwencją jest zawsze ograniczenie sprawności ruchowej
Pracownicy niepełnosprawni ruchową stanowią grupę bardzo zróżnicowaną i wymagającą indywidualnego podejścia do zatrudnienia i przygotowania zarówno miejsca jak i stanowiska pracy. Niewątpliwie pewna liczba osób niepełnosprawnych ruchowo nie ma specjalnych czy dodatkowych potrzeb zawodowych i nie wymaga dodatkowej pomocy w kontekście zatrudnienia.
żadna praca nie wymaga od człowieka, który ma ją wykonywać, pełnej sprawności. Istnieją prace o różnej skali wymagań, jedne wymagają wysokiej sprawności fizycznej, inne wysokiej sprawności intelektualnej, a jeszcze inne specjalnych zdolności i umiejętności czy określonych cech osobowości. Osoby niepełnosprawne nie tracą wszystkich możliwości. Każda osoba niepełnosprawna mimo określonych ograniczeń związanych z uszkodzeniem i niepełnosprawnością dysponuje określonymi sprawnymi funkcjami, predyspozycjami psychicznymi oraz motywacjami, które mogą pozwolić na podjęcie określonych czynności zawodowych.
Niepełnosprawni w wyniku odpowiednich działań usprawniających mogą również uruchomić pewne mechanizmy kompensacyjne polegające na zastąpieniu uszkodzonych lub zaburzonych funkcji organizmu innymi, co w dużej mierze dotyczy osób niepełnosprawnych ruchowo. Istotną więc rzeczą jest ułatwienie im uczestniczenia w pracy zawodowej w takim zakresie w jakim dana osoba zachowała zdolność do pracy, wykorzystując swoje sprawności i możliwości.
Utrudnieniem w prowadzeniu rehabilitacji i w dalszym etapie zatrudnienia są niewątpliwie bariery wynikające z postaw społeczeństwa, bariery architektoniczno-urbanistyczne i komunikacyjne.
W wyniku analizy uzyskanych materiałów udało się wyodrębnić cztery grupy barier utrudniających zatrudnianie osób niepełnosprawnych w zakładach otwartego rynku pracy i są to:
• bariery o charakterze technicznym, do których zaliczyć można: - bariery architektoniczne związane z typem budynku jego jakością, stanem pomieszczeń i całej infrastruktury materialnej zakładu ,oraz - bariery „charakteru pracy” to znaczy stanowiska pracy.
• bariery o charakterze finansowym; to zła lub nienajlepsza kondycja finansowa zakłady uniemożliwiająca nawet niewielkie inwestycje, czy świadczenia socjalne,
• bariery społeczne; to przede wszystkim negatywne widzenie osoby niepełnosprawnej jako `pracownika: obawa przed koniecznością dokonania specjalnych przystosowań w zakładzie pracy, obawa co do jego efektywności, braku kwalifikacji a także możliwości fizycznych, lęk przed nie możliwością jego integracji w miejscu pracy,
• bariery „niewiedzy”; jako przyczyna do powstawania barier społecznych i domniemanych barier technicznych i finansowych, pracodawca nie posiadający wiedzy /przynajmniej w podstawowym zakresie/ odnośnie możliwości i potrzeb osób niepełnosprawnych jako potencjalnych pracowników dostrzega bariery często tam gdzie ich w zasadzie niema lub są niewielkie i możliwe do usunięcia niewielkim nakładem kosztów (A. Barczyński 2007).

W zależności od stopnia uszkodzenia organizmu i przygotowania do pracy osoby niepełnosprawne mogą być zatrudniane w zwykłych zakładach pracy czyli na otwartym rynku pracy:
• na warunkach konkurencyjnych - osoba niepełnosprawna jest przyjmowana i pracuje na takich samych zasadach i warunkach jak osoby pełnosprawne, z takim samym zakresem obowiązków, odpowiedzialności i uprawnień,
• na stanowiskach pracy specjalnie dobranych i przystosowanych do psychofizycznych potrzeb i możliwości pracownika niepełnosprawnego, wyposażonych w odpowiedni sprzęt rehabilitacji zawodowej (pomoce techniczne) tj: narzędzia, urządzenia czy elementy stanowiska w zależności od rodzaju i zakresu niepełnosprawności, wraz z prawem do korzystania ze specjalnych uprawnień przysługujących pracownikom niepełnosprawnym,
• w formie zatrudnienia wspomaganego, które polega na zatrudnieniu osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności na dobranym i przystosowanym stanowisku pracy z pomocą tzw zawodowego asystenta lub instruktora wspomagającego, który pomaga osobie niepełnosprawnej przystosować się do fizycznego i społecznego środowiska, opanować niezbędne umiejętności, a także wykonywać zadania zawodowe do czasu uzyskania całkowitej samodzielności i odpowiedniej wydajności, zgodnie z oczekiwaniami pracodawcy.
Osoby niepełnosprawne, które ze względu na naruszenie sprawności organizmu nie mogą podjąć zatrudnienia na otwartym rynku pracy mogą być kierowane do zakładów pracy chronionej oraz zakładów aktywności zawodowej. W ciągu ostatniego okresu coraz bardziej upowszechniana jest forma zatrudnienia w ramach tworzonych przez osoby niepełnosprawne spółdzielni socjalnych.
Niepełnosprawni mogą być także zatrudniani w systemie pracy nakładczej. Jest to praca bez specjalnych rygorów co do czasu i miejsca jej wykonywania i zwykle jest wykonywana poza zakładem pracy, na ogół we własnym mieszkaniu, często z pomocą członków rodziny.
Istnieje również możliwość zatrudniania osób niepełnosprawnych w systemie telepracy, którą pracownik wykonuje również poza zakładem pracy na stanowisku komputerowym zorganizowanym w jego mieszkaniu i odpowiednio przystosowanym do potrzeb i możliwości psychofizycznych osoby niepełnosprawnej. Jest ona jednak dostępna dla osób, które charakteryzują się wysokimi kwalifikacjami zawodowymi i pewnymi cechami osobowymi.
Istnieje również możliwość prowadzenia przez osoby niepełnosprawne własnej działalności gospodarczej, często jednak osoby niepełnosprawne nie posiadają odpowiedniego przygotowania do tego rodzaju działalności oraz środków finansowych na jego rozpoczęcie.
Informacje o osobie niepełnosprawnej, niezbędne podczas jej zatrudniania można ująć w kilka podstawowych grup:
• przeciwwskazania do pracy zawodowej,
• możliwości psychofizyczne,
• własna ocena osoby niepełnosprawnej o możliwościach podjęcia przez nią pracy,
• motywacje do podjęcia pracy,
• kwalifikacje, predyspozycje i preferencje zawodowe.

Pierwszą istotną informacją, z którą powinna zapoznać się osoba decydująca o zatrudnieniu jest informacja o przeciwwskazaniach do pracy zawodowej, a więc czynnościach, których zgłaszająca się osoba niepełnosprawna nie może, z uwagi na stan zdrowia, wykonywać oraz warunki środowiska, w których nie może pracować.
Kolejna, równie ważna kwestia to określenie możliwości psychofizycznych osoby niepełnosprawnej, a więc odpowiedź na pytanie co może i w jakim zakresie robić, wykorzystując zachowane sprawne funkcje.
Pracodawca powinien również zapewnić swobodne wykonywanie czynności roboczych w wygodnej pozycji, przez umieszczenie przedmiotu pracy w optymalnym zasięgu kończyn. Powinna być oczywiście zapewniona również dobra widoczność i słyszalność w polu pracy.
Wygodna pozycja ciała, którą można przyjąć wykonując określoną pracę, uwarunkowana jest również możliwością dostosowania jego wymiarów do indywidualnych potrzeb pracownika przez regulację poszczególnych elementów stanowiska.
Zasadniczym elementem wyposażenia prawidłowo ukształtowanego stanowiska pracy, umożliwiającym uzyskanie przez danego pracownika wygodnej pozycji przy pracy jest regulowane siedzisko (krzesło, stołek niski lub wysoki, fotel), które powinno spełniać następujące warunki:
• zapewnienie użytkownikowi prawidłowej pozycji tułowia, kończyn oraz głowy;
• zgodność z wymaganiami fizjologicznymi i higienicznymi;
• stabilność i trwałość;
• łatwość dostosowania wysokości siedziska do stanowiska pracy;
• ukształtowanie płyty siedziska w taki sposób aby zapewniała prawidłowe podparcie miednicy, guzów kulszowych oraz ud;
• stosowanie różnych form podparć bocznych i podnóżków;
• stosowanie różnych form podparcia kręgosłupa podczas pracy;
• stosowanie łatwo dostępnych elementów regulacji.

Warto też zacytować definicję, opracowaną dla celów rehabilitacji zawodowej i zatrudniania osób niepełnosprawnych, przyjętą w Konwencji i Zaleceniu Międzynarodowej Organizacji Pracy (1983 r.), która brzmi: „osoba niepełnosprawna, oznacza jednostkę, której szanse uzyskania, utrzymania i awansu we właściwym zatrudnieniu są poważnie ograniczone na skutek fizycznej lub psychicznej niepełnosprawności oficjalnie orzeczonej”
Niepełnosprawność jest zjawiskiem bardzo złożonym, z uwagi na to osoby niepełnosprawne są grupą bardzo zróżnicowaną, zarówno pod względem rodzaju i stopnia niepełnosprawności, jak też wieku, płci, wykształcenia i kwalifikacji zawodowych.

Z uwagi na rodzaj niepełnosprawności można przyjąć podział na:

-osoby z niepełnosprawnością motoryczną, ruchową; z uszkodzeniem narządu ruchu, który umożliwia człowiekowi wykonywanie różnych ruchów i czynności oraz poruszanie się w przestrzeni,

-osoby z niepełnosprawnością narządów wewnętrznych.

-osoby z niepełnosprawnością wzrokową, osoby niewidome i słabo widzące,

-osoby z niepełnosprawnością słuchową, osoby głuche i słabo słyszące.

-osoby z upośledzeniem umysłowym, z niepełnosprawnością intelektualną,

-osoby z zaburzeniami psychicznymi, z zaburzeniami osobowości i zachowania,

-osoby cierpiące na epilepsję, z zaburzeniami świadomości.

Rehabilitacja zawodowa

Podstawowym aktem prawnym dotyczącym rehabilitacji osób niepełnosprawnych w Polsce jest Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z 27 sierpnia 1997r. wraz z kolejnymi zmianami oraz szereg rozporządzeń wykonawczych między innymi Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r. w sprawie zakresu opieki zdrowotnej w zakładach pracy, a także regulacje Kodeksu Pracy o obowiązku umożliwienia integracji osób niepełnosprawnych w środowisku pracy poprzez zakaz ich dyskryminacji.
Rehabilitacja zawodowa wg. Międzynarodowej Organizacji Pracy jest częścią ogólnego procesu rehabilitacji i polega na udzielaniu osobie niepełnosprawnej takich usług jak: poradnictwo zawodowe, szkolenie zawodowe i zatrudnienie, a następnie utrzymanie pracy oraz awans zawodowy w miejscu pracy.
Przyjmuje się, iż istnieją cztery podstawowe procesy rehabilitacyjne: leczniczy, psychologiczny, społeczny i zawodowy.
Rehabilitację zawodową poprzedza zazwyczaj rehabilitacja medyczna i psychiczna. System wczesnej rehabilitacji medycznej i psychicznej wiąże się w bezpośredni sposób z przywracaniem zdolności do pracy, a więc jest także zasadniczym elementem składowym rehabilitacji zawodowej. Od  wyników leczenia w dużej mierze zależy powodzenie w uzyskaniu pracy jak również w jej utrzymaniu. Właściwe zatrudnienie osoby niepełnosprawnej, zgodnie z jej możliwościami i predyspozycjami, pozwala na uaktywnienie tych osób oraz zwiększa pozytywne efekty prowadzonej rehabilitacji. Potrzeby, ściśle wynikające z rodzaju niepełnosprawności, określane przez zespół medyczny, powinny być powiązane z potrzebami społecznymi uwzględniającymi płeć, wiek, zawód, miejsce zamieszkania oraz subiektywne potrzeby samej osoby niepełnosprawnej. Powodzenie integracji lub reintegracji zawodowej uzależnione jest od czasu rozpoczęcia rehabilitacji społecznej i zawodowej. Im szybciej podjęta, tym większa szansa na skuteczny powrót do życia zawodowego. Z drugiej strony właściwe zatrudnienie osoby niepełnosprawnej, zgodnie z ich możliwościami i predyspozycjami, pozwala na uaktywnienie tych osób oraz zwiększa pozytywne efekty prowadzonej rehabilitacji.

Często efekty rehabilitacji medycznej i psychicznej decydują o powodzeniu i sukcesach rehabilitacji zawodowej. W rehabilitacji psychicznej dąży się do tego aby osoba niepełnosprawna:


Zazwyczaj działania z zakresu rehabilitacji medycznej i psychicznej wyprzedzają podjęcie rehabilitacji zawodowej, lecz potem towarzyszą jej stale (przebiegają równolegle) i leżą u podstaw powodzenia w podjęciu zatrudnienia i jego utrzymania oraz zawodowych sukcesów. Z drugiej strony prawidłowe zatrudnienie, zgodne z możliwościami psychofizycznymi osoby niepełnosprawnej, może mieć funkcje terapeutyczne i decydować o efektach usprawniających. Może też wpływać na lepsze poczucie jakości życia  w porównaniu z osobami niepełnosprawnymi, biernymi zawodowo.

Rehabilitacja zawodowa jest ważną cześcią rehabilitacji kompleksowej. Jej celem jest pomoc osobie niepełnosprawnej w rozwoju zawodowym i przebiegu aktywności zawodowej, a w szczegłoności w wyborze zawodu, przygotowaniu się do pracy, uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia i adaptacji zawodowej w miejscu pracy. Pomoc ta udzielana jest w formie specjalnych usług. Dlatego Międzynawodowa Organizacja Pracy, jedna z wyspecjalizowanych organizacji Narodów Zjednoczonych, definiuje rehabilitacje zawodową jako część ogólego procesu rehabilitacji, polegającą na świadczeniu osobom niepełnosprawnym takich usług, jak: poradnictwo zawodowe, szkolenie zawodowe i zatrudnienie, aby umożliwość jej uzyskanie, utrzymanie i awans zawodowy, a przez to integrację lub reintegrację w normalne życie społeczne.

Rehabilitacja zawodowa, jako forma pomocy osobie niepełnosprawnej w rozwiązywaniu i jej problemów zawodowych, przebiega w 4 etapach:

-pierwszy etap to poradnictwo zawodowe, oparte na ocenie zdolności do pracy. Jest to udzielenie własciwej porady zawodowej osobie niepełnosprawnej w sprawie wyboru odpowiedniego dla niej zawodu lub jego zmiany stanowi bardzo istostny etap, gdyż od tego zależy powodzenie calego procesu rehabilitacji zawodowej.

- nastepny etap stanowi przygotowanie do pracy polegające na opanowaniu przez osobe niepełnosprawną niezbednej wiedzy teoretycznej, umiejętności praktycznych oraz form funkcjonowania i zachowania się w sytuacjach zawodowych. Kierunek kształcenia lub ksztalcenia zawodowego ustalony jest na podstawie wyników badań, zdolności do pracy i diagnozy zawodowej. Odbywa się ono w różnych formach i systemach - integracyjnym i specjalnym.

-po pomyślnym ukończeniu przygotowania do pracy następuje zatrudnienie na stanowisku pracy, odpowiadającym psychofizycznym możliwościom i uzyskanym kwalifikacjom zawodowym. Na tym etapie istotna jest pomoc osobie niepełnosprawnej w uzyskaniu odpowiedniej dla niej pracy zawodowej, a jej zapewnienie stanowi ukoronowanie całego procesu rehabilitacji zawodowej, lecz jeszcze go nie kończy.

-ostatni etap stanowi pomoc w adaptacji zawodowej w zakładzie pracy, zwłaszcza w początkowym okresie zatrudnienia, mającą na celu ułatwienie osobie niepelnosprawnej przystosowaniu się do wykonywania zadań zawodowych, do nowego środowiska pracy - fizycznego i społecznego.

Uprawnienia pracownika niepełnosprawnego:

Prawo do krótszego czasu pracy

Zgodnie z art. 15 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekroczyć 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, z tym że czas pracy osoby zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Krótszy wymiar czasu pracy, pracodawca jest zobowiązany stosować od dnia następującego po przedstawieniu mu przez pracownika orzeczenia o niepełnosprawności. Skrócone normy czasu pracy nie mogą mieć wpływu na wysokość wynagrodzenia za pracę. Odnosi się to zarówno do wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości, jak i wynagrodzenia wypłacanego według stawek godzinowych. Wskazane powyżej normy czasy pracy oznaczają dzienne i tygodniowe maksimum. Do czasu pracy osób niepełnosprawnych nie mają więc zastosowania przepisy Kodeksu pracy dotyczące przeciętnie dobowego i przeciętnie tygodniowego czasu pracy (poza wyjątkiem przewidzianym w art. 16 ustawy o rehabilitacji (…)

Skróconych norm czasu pracy nie stosuje się jednakże:

-do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz

-gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.

Dodatkowy urlop wypoczynkowy

Zgodnie z art. 19 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Dodatkowy urlop wypoczynkowy udzielany jest na takich samych zasadach, jak zwykły urlop wypoczynkowy.

Zgodnie z art. 154 § 1 Kodeksu pracy, wymiar urlopu wypoczynkowego jest uzależniony od stażu pracy i wynosi:

1) 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
2) 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Tak więc w przypadku osoby zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności wymiar urlopu wypoczynkowego będzie wynosił odpowiednio:

3) 30 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
4) 36 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba niepełnosprawna nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego ze stopni niepełnosprawności. Za dzień zaliczenia do danego stopnia niepełnosprawności należy uznać dzień posiedzenia zespołu orzekającego (data wydania orzeczenia)

Udzielając urlopu wypoczynkowego pracownikom zaliczonym do znacznego bądź umiarkowanego stopnia niepełnosprawności należy pamiętać, że jeden dzień urlopu odpowiada 7 godzinom pracy.

W sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, np. związanych z nabywaniem prawa do kolejnych urlopów dodatkowych bądź związanych z wykorzystaniem urlopu, stosuje się przepisy Kodeksu pracy.

WAŻNE!!!
1. Pracownik nabywa prawo do urlopu nawet jeżeli nie wykonywał pracy z powodu choroby i pobierał w tym czasie zasiłek chorobowy (dot. także świadczenia rehabilitacyjnego). Znaczenie bowiem ma pozostawanie w stosunku pracy, a nie jej świadczenie. Wyjątki: urlop bezpłatny, zdrowotny, wychowawczy, nieświadczenie pracy w związku z odbywaniem kary pozbawienia wolności, odbywaniem służby wojskowej.

2. Pierwszy dodatkowy urlop osoba niepełnosprawna nabywa w całości, nawet jeżeli uzyska do niego prawo dopiero w grudniu danego roku. Wynika to z brzmienia art. 19 ust. 1 ustawy o rehabilitacji (...): „Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności.”Prawo do kolejnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nabywa z dniem 1 stycznia każdego roku kalendarzowego, o ile pozostaje w zatrudnieniu.

3. Jeżeli osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności utraci status osoby niepełnosprawnej lub też zostanie zaliczona do lekkiego stopnia niepełnosprawności, nie traci prawa do urlopów, do których nabyła prawo przed utratą tego statusu lub zmianą stopnia niepełnosprawności na lekki (zarówno zaległych jak i bieżących). W takim przypadku brak jest podstaw do zastosowania zasady urlopu w wymiarze proporcjonalnym. Utrata bądź zmiana stopnia niepełnosprawności powoduje utratę prawa do kolejnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego.

4. Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi zaliczonemu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, chociażby nie wystąpił do pracodawcy o przyznanie takiego urlopu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2005 r. sygn. II PK 339/04). Ani przepisy ustawy o rehabilitacji, ani przepisy Kodeksu pracy nie uzależniają prawa do urlopu wypoczynkowego od wniosku osoby do urlopu uprawnionej. Nieuzyskanie przez pracodawcę wiadomości o przysługującym pracownikowi z mocy prawa prawie do dodatkowego urlopu wypoczynkowego może - w konkretnych okolicznościach - oznaczać tylko tyle, że pracodawcy nie można zarzucić zawinionego niewykonywania zobowiązania do udzielenia urlopu zgodnie z przepisami prawa pracy.

5. Dodatkowy urlop wypoczynkowy przechodzi na rok następny. Urlopu dodatkowego niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z planem urlopów na dany rok należy pracownikowi udzielić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego.

6. Roszczenia ze stosunku pracy, w tym dotyczące udzielenia dodatkowego urlopu wypoczynkowego ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Trzyletni termin przedawnienia prawa do urlopu rozpoczyna się najwcześniej w ostatnim dniu roku kalendarzowego, w którym pracownik nabył to prawo.

Prawo do korzystania ze zwolnienia z pracy

Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:

1) w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku,
2) w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

1) Zwolnienie od pracy w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym

Pracodawca udziela zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, na podstawie wniosku lekarza sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną, o skierowanie na turnus rehabilitacyjny. Pracownik niepełnosprawny powinien przedstawić pracodawcy skierowanie na turnus rehabilitacyjny w takim terminie, który umożliwi zapewnienie normalnego toku pracy w zakładzie. Natomiast podstawą wypłaty wynagrodzenia - obliczanego jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy - za czas zwolnienia, jest przedłożony pracodawcy dokument, który potwierdza pobyt na turnusie, wystawiony przez organizatora turnusu.

Łączny wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego i zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym nie może przekraczać 21 dni roboczych w roku kalendarzowym. Oznacza to, że w przypadku korzystania w danym roku przez osobę niepełnosprawną z dodatkowego urlopu wypoczynkowego, pracodawca ustalając wymiar zwolnienia na turnus, udzielonego w tym samym roku kalendarzowym, bierze pod uwagę wymiar wykorzystanego wcześniej dodatkowego urlopu. Przepis ten stosuje się odpowiednio przy ustalaniu wymiaru dodatkowego urlopu wypoczynkowego, w przypadku gdy najpierw osoba niepełnosprawna korzysta ze zwolnienia na turnus (np. jeśli pracownik wykorzysta na turnus rehabilitacyjny 14 dni roboczych, wówczas w ramach dodatkowego urlopu wypoczynkowego, może wykorzystać jedynie 7 dni). Prawo do zwolnienia od pracy jest całkowicie niezależne od prawa do urlopu wypoczynkowego, w tym dodatkowego. Pracodawca nie może żądać, aby pracownik niepełnosprawny wyjeżdżał na turnus w okresie urlopu wypoczynkowego.

Należy jednocześnie podkreślić, że art. 20 ust. 1 pkt 1 ustawy o rehabilitacji (…) daje prawo do korzystania ze zwolnienia w wymiarze 21 dni roboczych, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, jednak tylko w celu uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym. Osoby skierowane do sanatorium przez lekarza NFZ nie mogą więc z takiego zwolnienia korzystać.

Zwolnienie od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy

Zwolnienie od pracy w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy jest zwolnieniem skutkującym usprawiedliwioną nieobecnością pracownika w pracy, w sytuacji, gdy czynności te nie mogły być wykonane poza godzinami pracy. Nieobecność w takim przypadku może trwać cały dzień bądź kilka godzin, a pracodawca nie może wymagać, aby pracownik korzystał z urlopu wypoczynkowego.

Przepisy nie określają szczegółowych zasad udzielania przez pracodawcę zwolnienia od pracy w celu wykonania zabiegów leczniczych lub usprawniających. Do pracodawcy należy więc określenie tych zasad. Zwolnienie to może być udzielone np. na podstawie skierowania lekarza na zabiegi. Należy zauważyć, że w przypadku zwolnienia od pracy w celu wykonania zabiegów leczniczych lub usprawniających, nie ma żadnych ograniczeń dotyczących maksymalnego, łącznego wymiaru liczby dni roboczych tego zwolnienia (w przypadku zwolnienia na turnus jest to 21 dni roboczych). Określony jest tylko jeden warunek, tj. że czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

WAŻNE!!!

W przypadku zwolnienia w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy:

Awans zawodowy

Niepełnosprawni mają pierwszeństwo do urzędniczych stanowisk

Od soboty, 26 listopada, urzędy poszukujące kandydatów do pracy na stanowiskach w służbie cywilnej oraz w samorządach, mają obowiązek zapewnienia pierwszeństwa w zatrudnieniu osobom z niepełnosprawnościami - regulują nowe przepisy.

Osoba z niepełnosprawnością będzie miała pierwszeństwo w zatrudnieniu, gdy znajdzie się w gronie nie więcej niż pięciu najlepszych kandydatów. Przy naborze na wyższe stanowiska w służbie cywilnej niepełnosprawny kandydat zyska pierwszeństwo zatrudnienia, gdy znajdzie się w dwójce najlepszych kandydatów. W takiej sytuacji nie liczą się wyniki pozostałych kandydatów.

Osoba niepełnosprawna musi wraz ze swoją ofertą złożyć dokument potwierdzający jej niepełnosprawność. Jeśli tego nie zrobi, nie będzie mogła skorzystać z pierwszeństwa w zatrudnieniu.

Nowe przepisy dotyczą urzędów, w których w miesiącu poprzedzającym datę ogłoszenia o naborze wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych był niższy niż 6 proc. - w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Te same zasady dotyczą urzędów szukających kandydatów na stanowiska urzędnicze w samorządach. Wyjątek dotyczy naboru na wakaty kierownicze - w tym wypadku osoby niepełnosprawne nie będą uprzywilejowywane nawet wtedy, gdy wskaźnik zatrudnienia w urzędzie organizującym nabór jest niższy niż 6 proc.

Uprawnienia pracodawcy zatrudniającego osobę niepełnosprawną:

Dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych

CO TO JEST?
Pracodawcy zatrudniającemu osoby  niepełnosprawne przysługuje ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego, o ile pracownik ten został ujęty w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych prowadzonej przez PFRON.
Pracodawca może uzyskać dofinansowanie do wynagrodzenia osób niepełnosprawnych zatrudnionych na umowę o pracę, a w przypadku pracodawcy prowadzącego zakład pracy chronionej, także osób niepełnosprawnych wykonujących pracę nakładczą - jeżeli ich wynagrodzenie zostało ustalone co najmniej w wysokości najniższego wynagrodzenia - w stosunku do wykonawców, dla których praca nakładcza stanowi jedyne źródło utrzymania, połowy najniższego wynagrodzenia - w stosunku do pozostałych wykonawców, będących osobami niepełnosprawnymi, w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych (po wcześniejszym przedstawieniu przez te osoby orzeczenia o stopniu niepełnosprawności).

UWAGA!
Od 1 marca 2011 r. miesięczne dofinansowanie nie przysługuje na pracowników zaliczonych do umiarkowanego lub lekkiego stopnia niepełnosprawności, którzy mają ustalone prawo do emerytury. 

PODMIOTY UPRAWNIONE DO OTRZYMANIA POMOCY.

 
Do liczby pracowników nie wlicza się osób niepełnosprawnych przebywających na urlopach bezpłatnych oraz osób niebędących osobami niepełnosprawnymi zatrudnionych:

 WYSOKOŚĆ DOFINANSOWANIA:
Wysokość dofinansowania do wynagrodzenia niepełnosprawnych pracowników uzależniona jest od:

Miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego przysługuje maksymalnie w kwocie:

Kwoty te zwiększa się o 40 % najniższego wynagrodzenia w przypadku osób niepełnosprawnych, w odniesieniu do których orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych

Zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawne.

CO TO JEST?
Pracodawca, który zatrudni osobę niepełnosprawną przez okres co najmniej 36 miesięcy może otrzymać zwrot ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych kosztów:

  PODMIOTY UPRAWNIONE DO UZYSKANIA POMOCY
Zwrot kosztów dotyczy osób niepełnosprawnych:

WYSOKOŚĆ POMOCY
Zwrotu kosztów dokonuje starosta na podstawie umowy cywilnoprawnej, która określa obowiązki stron ją zawierających (starosty i pracodawcy).
Maksymalna wysokość pomocy na  przystosowanie jednego stanowiska wynosi dwudziestokrotność przeciętnego wynagrodzenie (tj. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale od pierwszego dnia następującego po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego) za każde przystosowane stanowisko pracy osoby niepełnosprawnej.

PROCEDURA UBIEGANIA SIĘ O POMOC
Pracodawca zainteresowany zatrudnianiem osoby niepełnosprawnej przy udziale środków Funduszu powinien złożyć wniosek na formularzu Wn-KZ określonym w rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 marca 2011 r. w sprawie zwrotu dodatkowych kosztów związanych z zatrudnianiem pracowników niepełnosprawnych do starosty właściwego ze względu na:

Zwrot kosztów dotyczy wyłącznie dodatkowych kosztów pracodawcy wynikających z zatrudnienia osób niepełnosprawnych (tj. takich których pracodawca nie poniósłby zatrudniając osoby pełnosprawne). Zawarcie umowy o zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy poprzedzają negocjacje prowadzone pomiędzy starostą a pracodawcą, podczas których m. in. uzgadniana jest wysokość kwoty zwrotu, która zostanie wypłacona pracodawcy jak i inne warunki umowy (m. in. termin i sposób rozliczenia pomocy, sposób dokumentowania realizacji umowy itp.).Zwrotowi nie podlegają koszty poniesione przez pracodawcę przed dniem zawarcia umowy. Warunkiem zwrotu  kosztów jest uzyskanie pozytywnej opinii Państwowej Inspekcji Pracy - wydanej na wniosek starosty - o przystosowaniu stanowiska pracy do potrzeb wynikających z niepełnosprawności zatrudnionego pracownika lub w przypadku gdy zatrudnienie osoby niepełnosprawnej nie wymagało przystosowania o spełnieniu warunków bezpieczeństwa i higieny pracy na tym stanowisku. Jeżeli okres zatrudnienia osoby niepełnosprawnej jest krótszy niż 36 miesięcy, pracodawca zwraca Państwowemu Funduszowi Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych za pośrednictwem starosty środki w wysokości 1/36 ogólnej kwoty zwrotu za każdy miesiąc brakujący do upływu 36 miesięcy, jednak w wysokości nie mniejszej niż 1/6 tej kwoty. Pracodawca jest zwolniony z obowiązku zwrotu w/w środków w przypadku zatrudnienia w terminie trzech miesięcy od dnia rozwiązania stosunku pracy z osobą niepełnosprawną, inną osobę niepełnosprawną zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotna lub poszukująca pracy i niepozostająca w zatrudnieniu.

Zakłady Pracy Chronionej

CO TO JEST ?

Zakładem Pracy Chronionej jest pracodawca, któremu wojewoda przyznał ten status w formie   decyzji administracyjnej.

PRACODAWCY  UPRAWNIENI  DO  OTRZYMANIA STATUSU ZAKŁADU PRACY CHRONIONEJ 

O status prowadzącego zakład pracy chronionej może ubiegać się każdy pracodawca, który:

               - co najmniej 40%, w tym co najmniej 10% ogółu zatrudnionych stanowić muszą osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;
              - co najmniej 30% w przypadku gdy pracodawca zatrudnia osoby niewidome lub psychicznie chore, albo upośledzone umysłowo zaliczone do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;

 Uwaga!
Z dniem 1 stycznia 2012 r. pracodawca prowadzący zakład prac y chronionej będzie musiał osiągać wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 50%, w tym co najmniej 20%  ogółu zatrudnionych stanowić muszą osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Natomiast pracodawcy, którzy przed dniem 31 grudnia 2010 r. uzyskali status zakładu pracy chronionej będą zobowiązani do zwiększenia tego wskaźnika zatrudnienia  osób niepełnosprawnych w terminie do dnia 30 czerwca 2012 r. 


Prowadzący zakład pracy chronionej tworzy zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych, którego środki są przeznaczane na finansowanie rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej.

Zakładowy  fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych tworzy się m. in. ze zwolnień :

W Polsce według stanu na dzień 30 czerwca 2010 r. funkcjonowało 1.969  zakładów pracy chronionej, które zatrudniały łącznie 197.156 osób niepełnosprawnych ze znacznym, umiarkowanym i lekkim stopieniem niepełnosprawności.

Zakłady Aktywności Zawodowej

CO TO JEST?

Zakład aktywności zawodowej jest wyodrębnioną organizacyjnie i finansowa jednostka tworzoną w celu zatrudnienia osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności i osób zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, u których stwierdzono autyzm, upośledzenie umysłowe lub chorobę psychiczną.

PODMIOTY UPRAWNIONE DO UTWORZENIA ZAKŁADU AKTYWNOSCI ZAWODOWEJ:

WARUNKI JAKIE MUSI SPEŁNIĆ ORGANIZATOR W CELU UZYSKANIA STATUSU ZAKŁADU AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ:

 zatrudnianie co najmniej 70 % osób niepełnosprawnych (stan zatrudnienia w zakładach aktywności zawodowej ustala się w osobach), w szczególności skierowanych do pracy przez powiatowe urzędy pracy:

-  zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,
 
- zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, u których stwierdzono autyzm, upośledzenie umysłowe lub chorobą psychiczną, w tym osób, w stosunku do których rada programowa warsztatów terapii zajęciowej zajęła stanowisko uzasadniające podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej. Jednakże stan zatrudnienia osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nie może być wyższy niż 35% ogółu zatrudnionych.

WNIOSEK

Wniosek o utworzenie zakładu aktywności organizator składa do marszałka województwa, z którym również zawiera umowę o dofinansowanie ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych kosztów utworzenia
i działania zakładu. Zawarcie umowy poprzedzone jest negocjacjami w przedmiocie warunków tej umowy oraz wysokości dofinansowania ze środków PFRON.
Maksymalna kwota dofinansowania ze środków PFRON kosztów tworzenia zakładu aktywności zawodowej nie może przekroczyć 65% tych kosztów. Natomiast w przypadku dofinansowania działania zaz nie może przekroczyć 90%.

DECYZJA

Decyzję w sprawie przyznania statusu zakładu aktywności zawodowej, potwierdzającą spełnianie wszystkich warunków, wydaje wojewoda.

ZAKŁADOWY FUNDUSZ AKTYWNOŚCI

Organizator zakładu aktywności zawodowej tworzy zakładowy fundusz aktywności na który przeznacza:  

Zakładowy fundusz aktywności przeznaczany jest na zaspokajanie potrzeb osób niepełnosprawnych np. na zakup sprzętu i wyposażenia pomagającego osobie niepełnosprawnej w samodzielnym życiu  i uczestnictwie w życiu społecznym w lokalnym środowisku, pomoc w przygotowaniu, budowie, remoncie i wyposażeniu indywidualnych i zbiorowych form mieszkalnictwa chronionego dla osób niepełnosprawnych, a także na dokształcanie, przekwalifikowanie i szkolenia itp.

UWAGA!

Od 1 stycznia 2011 roku niezgodnie z przepisami wydatkowanie środków zakładowego funduszu aktywności lub nieprzekazanie niewykorzystanych środków tego funduszu na wyodrębniony rachunek bankowy, w terminie do dnia 31 grudnia roku, w którym uzyskano te środki obliguje do dokonania:
1)    zwrotu 100 % kwoty tych środków na zakładowy fundusz aktywności
oraz
2) wpłaty w wysokości 30 % tych środków na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło ujawnienie odpowiednio wydatkowania zakładowego funduszu aktywności niezgodnego z przepisami lub niedotrzymania terminu do przekazania niewykorzystanych środków zakładowego funduszu aktywności na wyodrębniony rachunek bankowy.

Wpłata, 30% środków nie obciąża zakładowego funduszu aktywności.

W razie likwidacji lub utraty statusu zakładu aktywności zawodowej, wykreślenia organizatora z ewidencji działalności gospodarczej lub Krajowego Rejestru Sądowego, likwidacji lub upadłości organizatora zakładu aktywności zawodowej, środki publiczne otrzymane na utworzenie zakładu aktywności zawodowej oraz niewykorzystane według stanu na dzień zaistnienia którejkolwiek z tych okoliczności środki zakładowego funduszu aktywności podlegają niezwłocznie wpłacie do PFRON.

Warsztat terapii zajęciowej

Warsztaty terapii zajęciowej, WTZ są to placówki wyodrębnione organizacyjnie i finansowo, które mają na celu stwarzanie osobom z niepełnosprawnością możliwości uczestniczenia w rehabilitacji społecznej i zawodowej. Terapia realizowana jest poprzez zadania:

1. ogólne usprawnianie;

2. rozwijanie umiejętności wykonywania czynności życia codziennego, w tym
zaradności osobistej dzięki stosowaniu różnych technik ;

3. przygotowanie do życia w środowisku społecznym w szczególności poprzez rozwój umiejętności planowania i komunikowania się, dokonywania wyborów, decydowania o swoich sprawach oraz rozwój innych umiejętności niezbędnych w życiu, a także poprawę kondycji fizycznej i psychicznej;

4. rozwijanie podstawowych oraz specjalistycznych umiejętności zawodowych, umożliwiających późniejsze podjęcie pracy zawodowej w zakładzie aktywności zawodowej lub innej pracy zarobkowej bądź szkolenia zawodowego.

Zajęcia w warsztacie prowadzone są zgodnie z indywidualnym programem rehabilitacji i terapii.

Uczestnicy WTZ

Osoby niepełnosprawne będące klientami WTZ nazywane są uczestnikami.Uczestnicy WTZ muszą posiadać orzeczenie o niepełnosprawności. Orzeczenie takie (wraz z kwalifikowaniem terapii zajęciowej) wydaje Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania.

Formy terapii:

Zasadniczą formą terapii jest terapia zajeciowa. Poza nią WTZ-y wykorzystują najczęściej zajęcia ruchowe, ogólno usprawniające i komunikacje społeczną.

Podział prac na upośledzenia

    1. Praca osób z uszkodzonym narzędziem wzroku

„Każdy rodzaj czynności narządu wzroku może ulec uszkodzeniu na skutek zadziałania negatywnych czynników wewnętrznych ( genetycznych, wrodzonych, chorobowych) lub zewnętrznych (urazów), zwanych przyczynami uszkodzenia wzroku. Trwałe uszkodzenie wzroku, zwane także defektem wzroku, jest to stan nieprawidłowości lub wada jego struktury anatomicznej i/lub czynności w stosunku do stanu normalnego. Uszkodzenie może przyjąć różny zakres i stopień, tzn. może dotyczyć niektórych lub wszystkich czynności narządu wzroku i to w różnym stopniu. Każde uszkodzenie powoduje obniżenie sprawności jego funkcjonowania, a w sytuacji ekstremalnej całkowite zniesienie czynności wzrokowych czyli całkowitą ślepotę. Najistotniejsze są jednak uszkodzenia najważniejszych czynności wzrokowych, a mianowicie: uszkodzenie widzenia centralnego - obniżenie ostrości wzroku i widzenia obwodowego - ograniczenia i ubytki pola widzenia” (T. Majewski, 1995).

Osoby niewidome pozbawione są wszystkich bodźców wzrokowych, co ogranicza im możliwość wykonywania pracy przez ograniczoną orientację w sytuacji. Konieczna jest kompensacja przez pozostałe zmysły oraz odpowiednie dostosowanie pracy do ich możliwości poznawczych. Uszkodzenie zmysłu wzroku powoduje zaburzenia w orientacji na stanowisku pracy, przez co niewidomi pracownicy mogą mieć pewne problemy, przejawiające się w:

1. w braku decyzji na skutek braku orientacji - nie odebranie sygnałów potrzebnych do jej podjęcia,

2. w braku możliwości podjęcia decyzji na skutek niepełnej orientacji - nie odebranie sygnałów trudnych do zdefiniowania,

3. decyzją mylną (błędną) na skutek braku do niepełnej orientacji - brak sygnałów w ogóle lub braku sygnałów trudnych do zdefiniowania (tamże)

Przemysły, które są najbardziej odpowiednie dla osób niewidomych (Hulek, 1970):

- metalowy

- elektroniczny

- papierniczy

- skórzany i włókienniczy

- praca z wykorzystaniem maszyn

- praca ręczna

- prace montażowe

Osoby słabowidzące mogą mieć następujące problemy w procesie orientacji:

a) "w spostrzeganiu małych przedmiotów lub małych części większych przedmiotów,

b) w spostrzeganiu różnic i podobieństw w przedmiotach lub ich częściach

c) w ujmowaniu stosunków przestrzennych pomiędzy przedmiotami i zjawiskami w różnych ich położeniach i sytuacjach" (tamże). Znaczne osłabienie zmysłu wzroku powoduje zaburzenie koordynacji wzrokowo-ruchowej. "Ogólnie obserwuje się, że sprawność motoryczna osób słabowidzących jest obniżona.  Charakteryzuje się ona mniejszą dokładnością i precyzją. Wykonywane ruchy i czynności są również znacznie wolniejsze, co nie pozostaje bez wpływu na proces działania" (tamże). Sachsenweger (1963) podaje szereg wskazań dotyczących szkolenia zawodowego i zatrudnienia osób słabowidzących:

a) im niższa jest ostrość wzroku, tym bardziej praca osoby słabowidzącej powinna mieć charakter ustabilizowany - na stałym stanowisku pracy bez częstych zmian

b) osoby słabowidzące powinny otrzymać prace, w których będą mogły wykorzystywać zachowaną zdolność widzenia.

c) w czasie zatrudnienia należy zachęcać osoby słabowidzące do dalszego kształcenia zawodowego i podnoszenia kwalifikacji zawodowych, aby podążały za postępem w swojej dziedzinie.

d) Na stanowisku pracy, na których pracują osoby słabowidzące, przepisy o bezpieczeństwie i higienie pracy powinny być przestrzegane bardzo dokładnie z uwagi na większe prawdopodobieństwo wypadków.

e) Dla zachowania dobrej orientacji na stanowisku pracy osoby słabowidzące powinny skrupulatnie przestrzegać porządku - narzędzia i materiały powinny znajdować się zawsze na swych stałych miejscach.

f) Pracownicy słabowidzący powinni pracować razem z pracownikami normalnie widzącymi, którzy mogą przyjść im z pomocą w razie niespodziewanej awarii.

g) Osoby słabowidzące dotknięte ślepotą zmierzchową ( brak adaptacji do widzenia w warunkach słabego oświetlenia) powinny pracować tylko na zmianach dziennych .

Niesiołowska (1990, s.58 i 59) wymienia zawody najbardziej dostępne dla niewidomych i słabowidzących:

a) Zawody o charakterze umysłowym: masażysta, nauczyciel, pracownik upowszechniania kultury, pracownik administracyjny, telefonista, pracownik naukowy, asystent socjalny, muzyk,  prawnik (radca prawny), instruktor rehabilitacji, dziennikarz, informatyk, stroiciel fortepianów, tłumacz.

b) Zawody o charakterze fizycznym: metalowiec ( montaż elementów metalowych), elektrotechnik ( montaż elementów elektromechanicznych), dziewiarz, tkacz, rolnik. Rozwój elektroniki w szybkim tempie rozszerza możliwości wykonywania przez niewidomych prac umysłowych.

    1. Praca osób z uszkodzonym narządem słuchu

Słuch stanowi ważną wartość w życiu człowieka, wiarze się on z:

Przygotowanie zawodowe osób głuchych musi być dostosowane do ich możliwości i potrzeb, wykorzystywać nie werbalne środki przekazu. Osoby głuche w wyborze pracy powinny się kierować:

  1. W pracy nie powinno być znaczącej ilości sygnałów dźwiękowych,

  2. Praca nie powinna stanowić zagrożenia dla pozostałych zmysłów,

  3. Praca musi odpowiadać intelektualnym możliwością osoby głuchej,

  4. Powinna to być praca dobrze zorganizowana tzn. sygnały dźwiękowe zastępowane sygnałami wzrokowymi lub dotykowymi,

  5. Ważna jest postawa współpracowników słyszących- zrozumienie, pomoc oraz współpraca

Hulek (1970) wymienia prace których osoby głuche nie powinny wykonywać lub które stanowią dla nich duże trudności:

  1. Prace wymagające określonego sposobu porozumiewania się( urzędniczka przy okienu na poczcie, telegrafista)

  2. Prace wymagające słuchu (zegarmistrzostwo, obsługa maszyn precyzyjnych)

  3. Prace związane z dużym ruchem ulicznym(goniec w dużym mieście)

  4. Prace na wysokościach (rusztowania, drabiny) chodzi o głuchych z zaburzeniami równowagi

  5. Praca w zespołach gdzie zachodzi potrzeba wspólnego porozumiewania się

  6. Wszelkie prace związane z kierowaniem przedmiotami poruszającymi się w zaludnionych miejscach (pojazdy mechaniczne, suwnice)

  7. Praca wykonywana w bardzo dużym pyle i słabym oświetleniu (ochrona wzroku)

Wg autora najlepsze możliwości pracy stwarza odzieżownictwo, przemysł skórzany, włókienniczy, poligraficzny, metalowy i papierniczy, rzemiosło rolnictwo, ogrodnictwo oraz obecnie- rozwój technik komputerowych.

    1. Praca osób z uszkodzeniem kończyn górnych

Najtrudniej jest gdy obie kończyny są uszkodzone wówczas czynności motoryczne są całkowicie zniesione. w przypadku uszkodzenia jednej kończyny górnej: -(amputacje, porażenia, niedowłady, deformacje) są duże trudności i ograniczenia w wykonywaniu różnych ruchów, czynności zabiegów czy operacji występujących w określonych zawodach. W przypadku paraliżu lub niedowładu kończyny sytuacja jest trudniejsze ponieważ wykonywanie ruchów roboczych jest praktycznie całkowicie zniesione. Deformacje kończyny, w zależności od ich rodzaju mogą w rożnym zakresie ograniczać możliwości wykonywania ruchów roboczych. Największe możliwości zatrudnienia takich osób stwarzają prace i zawody o charakterze umysłowym, (pracownik administracyjny, ekonomista, nauczyciel, prawnik, telefonista, doradca zawodowy, pracownik socjalny. Inne prace wykonywane przez te osoby muszą być odpowiednio dobrane do możliwości wykonywania ich jedna ręką. Ograniczenia motoryczne mogą być skompensowane np., protezą co poprawi sprawność wykonywania niektórych czynności.

    1. Praca osób z uszkodzeniami dolnymi

Do uszkodzeń kończyn dolnych należy całkowity lub częściowy brak jednej lub obu kończyn dolnych, paraplegię, czyli porażenie obu kończyn oraz różnego rodzaju deformacje tych kończyn. Osoby z uszkodzeniami kończyn dolnych mogą wykonywać wszystkie czynności manipulacyjne. Kłopoty i ograniczenia polegają na utrzymaniu pozycji stojącej i poruszaniu się w miejscu pracy. Dlatego istnieją duże możliwości pracy pod warunkiem, że będzie to praca nie wymagająca częstego poruszania się poza stanowiskiem, a więc praca głównie w pozycji siedzącej, np. praca biurowa. Należy przystosować stanowisko pracy (np. odpowiednie pole pracy i siedzisko), jak też zapewnić takiej osobie dojazd do miejsca pracy. Budynek również powinien być odpowiednio przystosowany (winda, podjazdy, brak progów). Osoby te mogą pracować też w zawodach o charakterze produkcyjnym. Przy lżejszych uszkodzeniach osoby te mogą pracować w rolnictwie, ogrodnictwie. Podobnie jak osoby z uszkodzonymi kończynami górnymi mają one duże możliwości wykonywania różnych prac o charakterze umysłowym, pod warunkiem uzyskaniem odpowiednich kwalifikacji.

Przygotowanie do pracy osób z uszkodzeniem narządów ruchu.

Uczniowie mogą korzystać z werbalnych i wizualnych metod nauczania. Dlatego większość z nich może kształcić się w systemie zintegrowanym. U uczniów z uszkodzeniami kończyn dolnych należy kształcić umiejętności opanowania pozycji stojącej lub przemieszczania się poza stanowisko pracy, a także poruszanie się w pomieszczeniach.

    1. Praca osób z uszkodzonymi narządami wewnętrznymi

U osób z uszkodzonymi narządami wewnętrznymi mogą występować trwałe uszkodzenia anatomicznej struktury narządów wewnętrznych (wady serca, usunięcie jednego płuca) lub choroby przewlekłe, czyli długotrwałe zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu np. astma, choroba wrzodowa, choroba nadciśnieniowa.

Obniżenie sprawności funkcjonowania narządów ma zasadniczy wpływ na obniżenie jakości funkcjonowania całego organizmu. Takie osoby nie mogą wykonywać pracy fizycznej, która wymaga dużego wysiłku. Osoby te ulegają łatwo zmęczeniu.

A więc pracę mogą oni znaleźć w jakiś biurach, bankach, urzędach, gdzie nie potrzebny jest duży nakład siły, a praca jest bardziej umysłowa niż fizyczna.

    1. Praca osób chorych psychicznie 
      Psychozy są najgłębszą postacią zaburzeń psychicznych. Charakteryzują się zmianami w zakresie myślenia, świadomości, intelektu, woli, uczuć, działania i innych czynności psychicznych, prowadzące do znacznych zaburzeń zachowań w środowisku społecznym. Do najważniejszych objawów zaburzeń psychicznie należą:
      - w zakresie procesów poznawczych: halucynacje, urojenia, rozkojarzenia myślenia, zaburzenia toku myślenia, natręctwa
      - w zakresie procesów emocjonalnych: zaburzenia nastroju, stany lękowe, fobie
      - w zakresie działania: zaburzenia aktywności, niedostosowanie (nieodpowiednie reakcje i zachowania)
      -w zakresie osobowości: autyzm (wycofanie się z czynnego współżycia z otoczeniem i skupienie się na własnych przeżyciach)
      - w zakresie świadomości: zamroczenia (zawężenie przytomności) 
      Rehabilitacja zawodowa rozpoczyna się przeważnie na terenie szpitala. Tam pacjent korzysta z zajęć w warsztatach terapii zajęciowej lub warsztatach terapii pracą, albo zostaje skierowany do zakładu pracy chronionej na dalszą rehabilitację zawodową. Pacjenci kierowani po zakończeniu hospitalizacji na rehabilitację zawodową do zakładu pracy chronionej lub innej placówki, powinni spełniać następujące kryteria:
      - stabilizacja objawów chorobowych
      - brak w ostatnim okresie zachowań agresywnych
      - utrzymanie kontaktu z rzeczywistością
      - utrzymanie właściwych stosunków z innymi osobami

      g) Praca osób upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim
      Wiele osób podejmuje prace w warsztatach rzemieślniczych prowadzonych przez inne osoby. Mogą to być warsztaty krawieckie, tapicerskie, dziewiarskie, stolarskie, murarskie. Dobre warunki zatrudnienia dla osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim stwarzają również takie dziedziny zawodowe jak rolnictwo, ogrodnictwo, hodowla zwierząt, gastronomia, pralnictwo, utrzymanie zieleni miejskiej, pomoc w placówkach dla ludzi w podeszłym wieku. Osoby upośledzone umysłowo w stopniu lekkim mogą zostać wykształcenie w następujących zawodach:
      - kradzież odzieży, w toku nauczania osoba przygotowywana jest do wykonywania różnego rodzaju ubiorów
      - ogrodnik, przygotowany jest do wykonywania prac związanych z uprawą i pielęgnacją roślin ozdobnych i warzywnych, sadów , szkółek itp.
      - kucharz, sporządza różnego rodzaju potrawy i wyroby kulinarne według obowiązujących receptur 
      - stolarz, pracuje przy produkcji i naprawie mebli 
      - fryzjer, absolwent przygotowany jest do pracy w zakładzie fryzjerskim i kosmetycznym
      - mechanik pojazdów samochodowych, przygotowany do pracy w warsztatach samochodowych
      - rzeźnik wędliniarz, może pracować w zakładach mięsnych
      - piekarz, zna wyposażenie techniczne piekarni 
      - stolarz maszynowy, zajmuje się mechaniczną obróbką drewna 
      - sprzątacz, potrafi przy użyciu środków chemicznych zadbać o czystość i porządek pomieszczeń
      - kaletnik, przygotowany jest do wytwarzania różnego rodzaju wyrobów galanteryjnych 
      - introligator, przygotowany jest do wykonywania opraw książek
      - koszykarz-plecionkarz, przygotowany jest do produkcji różnego rodzaju wyrobów użytkowych i artystycznych np. wyplatane meble
      - tapicer, wytwarza metodą rzemieślniczą różnego rodzaju meble wyściełane  
       

    1. Praca osób umiarkowanie i znacznie upośledzonych umysłowo.

Możliwości zatrudnienia tych osób są niewielkie. Najczęściej SA zatrudniane w zakładach pracy chronionej. Osoby te mogą się nauczyć prostych czynności takich ja: ciecie, zbijanie, montaż różnych elementów, składanie itp. Praca ta powinna składać się z niewielu czynności zawodowych powtarzających się i nie zmieniających się często

Proces szkolenia zawodowego - przyuczenia do wykonywania określonych czynności zawodowych osób upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym jest bardzo trudny i wymaga wiele wysiłku, czasu i cierpliwości. Najlepszą metodą jest bezpośredni pokaz wraz ze słowną instrukcją oraz rezygnacją z ekonomicznego podejścia do sposobu i tempa wykonywania przez nich operacji. W dalszej kolejności okazała się skuteczna metoda pokazu i słownej instrukcji wraz z wymaganiem od ucznia słownego opisu przebiegu wykonywanej operacji (Trąmpczyński, 1979)

Istotnym problemem przy pracy tych osób jest ich zachowanie w sytuacji pracy i przystosowanie się d jej wymagań. „ Dużo pracy wymaga wypracowanie takich form zachowania jak: punktualność. Zdyscyplinowanie, systematyczność, dokładność wykonywania zadań, utrzymanie porządku itp. Okazuje się, że wiele z nich potrafi być także pracowitymi i pracować w miarę swoich możliwości systematycznie i dokładnie oraz osiągać oczekiwane rezultaty. Istotną sprawą jest wyraźne zrozumiałe i osiągalne postawienie celu, a także stwarzanie zachęt do pracy. Niekoniecznie musi to być zachętą finansowa, lecz np. zachęta słowna, współzawodnictwo itp. System kar i nagród powinien być elastyczny, urozmaicony i zindywidualizowany. Zasadą powinno być stopniowe przechodzenie od nagradzania za dobre chęci, do wynagradzania za dobre wyniki oraz od stosowanie nagród konkretnych, do pochwal słownych wobec całego zespołu i powierzania wykonywania czynności uznanych w zakładzie jako lepsze”( T. Majewski. 1995).

    1. Praca osób z niepełnosprawnością złożoną.

Osoby te mają bardzo niekorzystną sytuację jeśli chodzi o zatrudnienie. Problemy i ograniczenia pojawiają się w procesach orientacyjnych, decyzyjnych i wykonawczych. Należy pamiętać o różnorodności tej grupy i rozpatrywać indywidualnie każdy przypadek. Wiele osób ma możliwości podjęcia pracy zawodowej na otwartym rynku pracy. Przed podjęciem decyzji zawodowych powinny zostać poddane starannej ocenie zdolności zawodowych w celu doboru odpowiedniego zajęcia. Osoby z niepełnosprawnością złożoną mogą być zatrudniane przede wszystkim pracach usługowych. Przy zatrudnieniu osób z niepełnosprawnością złożoną należy kierować się dwiema podstawowymi zasadami:

- bardzo dokładne wytypowanie czynności zawodowych uwzględniające ich faktyczne możliwości psychofizyczne;

- konieczność przystosowania stanowiska pracy do ich psychofizycznych ograniczeń.

Większość osób z niepełnosprawnością złożoną może pracować w zakładach pracy chronionej. Często jednak osoby te nie kwalifikują się do pracy, a przy braku odpowiednich warunków w domu rodzinnym, przebywają w domach pomocy społecznej.

Zatrudnienie niepełnosprawnych a jakość życia

Ocenia się, iż aktywność zawodowa może w pewnym zakresie kompensować osobie niepełnosprawnej ograniczenia wynikające z niepełnosprawności, a tym samym poprawić jakość życia. Aktywność zawodowa poza poczuciem, że jest się  potrzebnym innym, daje możliwość samorealizacji. Osoba niepełnosprawna, pracująca, ma znacznie więcej kontaktów społecznych, ma bardziej uregulowany tryb życia oraz posiada większe aspiracje i perspektywy awansu i rozwoju osobistego. Daje też poczucie niezależności materialnej i osobistej i w dużej mierze zabezpiecza przed marginalizacją społeczną (Maj,2007).  Praca niewątpliwie daje niezależność, a ta koreluje z poczuciem jakości życia.

Coraz częściej pojawia się też termin ergoterapia,  pojmowana jako terapia pracą. Można przez to rozumieć poprawę jakości życia, poczucie niezależności  i samorealizację.

Pojęcie poczucia jakości życia ma charakter temporalny i podlega zmianom czasowym. W odniesieniu do osób niepełnosprawnych rozumienie temporalności odnosi się zarówno do percepcji własnej niepełnosprawności, jak i postaw społecznych wobec niej, w konsekwencji kształtuje ona także ich aktualną ocenę sytuacji życiowej. Dlatego dokonywanie pomiaru jakości życia  i uzyskane wyniki mogą stanowić wartościowe dane  dla polityki społecznej, edukacji, spraw zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a także szeroko pojętej integracji. Pomiar poczucia jakości życia dokonany po realizacji zaprojektowanych działań integracyjnych może stanowić miernik ich skuteczności, a zarazem zachodzących zmian w osobie niepełnosprawnej na różnych płaszczyznach jej funkcjonowania. (Parchomiuk, Byra 2006).

Na uwagę zasługują zależności pomiędzy jakością życia a relacjami społecznymi, wsparciem społecznym i możliwościami korzystania z dóbr dostępnych ogółowi społeczeństwa. Można też zauważyć, iż wiele wymiarów ma swoją specyfikę, gdy odnosimy je do osób niepełnosprawnych, czego przykładem jest zatrudnienie. Analiza każdego z wcześniej wymienionych czynników wskazuje na to, iż uwarunkowania jakości życia osób niepełnosprawnych są specyficzne, a często zależą od relacji społecznych, związanych z postawami społecznymi, w tym osób najbliższych, wobec osób niepełnosprawnych. Odczuwanie odrzucenia i braku akceptacji ze strony otoczenia nasila tendencję do zaniżonej samooceny. Źródłem satysfakcji z życia jest fakt bycia potrzebnym, a nie tylko tolerowanym (Sękowski 2006).

Praca w życiu człowieka, w tym niepełnosprawnego, zajmuje szczególne miejsce. Między innymi pełni funkcję instrumentalną, dzięki której osoba uzyskuje środki do zapewnienia egzystencji własnej i rodzinie. Zajmowana przez nią pozycja zawodowa wyznacza jej pozycję ekonomiczną. Wysokość otrzymywanego wynagrodzenia jest ważnym elementem mającym wpływ na podejmowane decyzje o założeniu rodziny i prokreację. Wyznacza również poziom jednostkowej niezależności, a także miejsce w hierarchii prestiżu społecznego i uznania. Wykonywanie pracy zawodowej pozwala również czuć się osobą niezależną i użyteczną społecznie oraz określa jej pozycję w hierarchii społecznej. Ponadto zaspakaja szeroko rozumiane potrzeby określane przez kulturę i strukturę grupy do które należy. Poprzez pracę człowiek porządkuje otaczający go świat zgodnie z własną wizją, a także może być to sposób na wyrażenie swego „ja”. (Poliwczak 2007).

Praca umożliwia rozwijanie umiejętności, doświadczanie osiągnięć, oraz potwierdzenie własnych zdolności sprostania oczekiwaniom zewnętrznym, co w konsekwencji doprowadza do wzrostu samooceny i pewności siebie oraz wpływa na poczucie jakości życia. Można więc stwierdzić, iż jakość życia niewątpliwie ma  związek z pracą i zatrudnieniem. Jej brak wyraźnie obniża poczucie jakości życia, z uwagi na to we wszystkich koncepcjach jakości życia praca zawodowa stanowi ważny jej wyznacznik.

To właśnie dzięki zatrudnieniu człowiek wzmacnia poczucie własnej wartości co jest bardzo ważne w przypadku osób niepełnosprawnych, które często mają zaniżoną samoocenę, oraz zaspokaja swoje potrzeby związane z kontaktem z innymi ludźmi. Pracę zalicza się do czynników, które bardzo przyśpieszają powrót do pełnej lub częściowej sprawności, ponieważ poprawia ogólną sprawność ruchową, wzmacnia obraz swojej osoby. Rehabilitacja może być bardziej efektywna  gdy osoba jest czynna zawodowo. Przeciwdziała też izolacji społecznej, daje możliwość kontaktu z innymi ludźmi.

Rola jaką odgrywa praca w życiu nie jest jednakowa, zależy bowiem od cech charakteru danej osoby oraz kultury i społeczeństwa w jakim żyje. Postawy wobec pracy zależą również od poziomu wykształcenia, posiadanych kwalifikacji, rodzaju wykonywanej pracy, miejsca, jakie zajmuje praca w systemie wartości danej osoby lub grupy społecznej do której przynależy, osiągnięcia w pracy zawodowej, poziomu satysfakcji czerpanej z jej wykonywania. Należy jednak brać pod uwagę fakt, iż w początkowym okresie adaptacyjnym, po podjęciu zatrudnienia, ocena jakości życia i samopoczucia psychicznego może być nawet gorsze aniżeli osób nie pracujących. Podjęcie pracy stawia przed osobą niepełnosprawną nowe wymagania, trudności, czasami lęki (np. lek przed utratą nowo otrzymanej pracy. Po okresie adaptacyjnym wzrasta zainteresowanie otoczeniem, polepsza się samopoczucie psychiczne oraz lepiej oceniane jest własne życie. Nowe kontakty zawodowe są w takich sytuacjach szansą dla osób niepełnosprawnych na wykorzystanie własnych umiejętności i realizację celów (Kurkus-Rozowska, Najmiec 2000)..

Wykonywana praca powinna być źródłem satysfakcji. Badania wskazują jednak, że wiele osób niepełnosprawnych nie jest w pełni zadowolonych ze swego zatrudnienia. Nie wynika to z niechęci do pracy zarobkowej, ale raczej z właściwości oferowanej im pracy, ponieważ nie zawsze proponuje im się pracę dostosowaną do  ich potrzeb, możliwości, ambicji i aspiracji zawodowych.
Brak możliwości spełniania się jako osoba pracująca powoduje zaburzenia w postrzeganiu siebie, która może osiągnąć sukces, z wysokim poczuciem własnej wartości oraz zdeterminowanej i gotowej do podejmowania  wszelkich wyzwań.

Utrata pracy jest bardzo krytycznym wydarzeniem życiowym człowieka. Burzy nie tylko system wartości, lecz także życie rodzinne. Generuje powstawanie zachowań patologicznych, jest czynnikiem konfliktogennym w rodzinie, powoduje obniżenie pozycji społecznej, wywiera negatywny wpływ na jej styl życia i samopoczucie, szczególnie wraz z przedłużaniem się stanu bezrobocia (Szczupał 2006).

Rodzina

Dzieci niepełnosprawne wymagają opieki rodziców, często przez całe życie, ponieważ nie są w stanie się usamodzielnić. Właśnie dlatego możliwość wykonywania pracy przez osobę niepełnosprawną fizycznie lub psychicznie jest wielką radością dla całej rodziny. Rodzice przestają z przerażeniem myśleć o przyszłości dziecka i nie muszą decydować o jego życiu. Są również odciążeni finansowo, gdyż zdobycie pracy umożliwia niezależność finansową osoby niepełnosprawnej. Wzrasta pozycja tej osoby w rodzinie. Rodzicom wielką radość sprawia świadomość, że ich dziecko może zdobywać w pracy nowe umiejętności, doświadczenia, kontakty społeczne, a także zajmowanie jakiegoś miejsca w hierarchii społecznej. Rodzina z pewnością dostarcza wielkiego wsparcia, akceptacji.
Szczególnie niebezpieczne jest zjawisko tak zwanego długotrwałego bezrobocia, które może prowadzić do powstania wielu negatywnych tendencji:

-obniżenie sprawności intelektualnej oraz zanik kwalifikacji  i umiejętności nabytych w procesie kształcenia,

-zmniejszenie gotowości do podjęcia obowiązków zawodowych,

-obniżenie progu ambicji życiowych i zawodowych,

-przesunięcie odpowiedzialności za własne losy na instytucje lub rodzinę.

Doświadczenia zatrudnienia wspomaganego pokazały, że rodzice stają się bardzo dumni, że ich dzieci potrafią wykonywać płatna pracę. Uczestnictwo rodziców i rodziny trzeba od początku wspierać, ponieważ są oni źródłem wartościowych informacji o dziecku. Rodzinę i rodziców można zachęcać do współuczestnictwa, podkreślając ich rolę stymulującą i wspierającą rozwój ich dziecka. Jest wiele korzyści płynących z zatrudnienia wspomaganego mają wiele pozytywnych skutków dla rodziny osoby niepełnosprawnej:

-rodzice mogą pełnic aktywna role w rozwoju swoich dzieci;

- mogą obserwować jak ich dziecko staje się pełnowartościowym członkiem społeczeństwa;

- ich dziecko może również wspierać rodzinny budżet, co jest bardzo istotne w krajach o niskim poziomie rozwoju ekonomicznego;

Otwarty rynek pracy polega na tym, że zatrudnienie osób niepełnosprawnych wygląda następująco: osoby niepełnosprawne ubiegają się o pracę na takich samych warunkach jak kandydaci pełnosprawni, a pracodawca, wybierając pracownika bierze pod uwagę doświadczenie zawodowe i kwalifikacje. Zatrudnienie następuje na takich samych zasadach jak zatrudnienie pracownika pełnosprawnego. W grę mogą wchodzić jedynie pewne przywileje wynikające z ogólnych przepisów dotyczących osób niepełnosprawnych (dodatkowy urlop, skrócony czas pracy, itp.) Pracownik niepełnosprawny w pracy ma takie same zadania i obowiązki jak pracownik pełnosprawny. Na pracodawcy spoczywa jednak obowiązek przystosowania stanowiska pracy w sposób uwzględniający potrzeby niepełnosprawnego pracownika. Otwartym rynkiem pracy kieruje zasada konkurencyjności i zasada wydajności pracy. Każda firma chce mieć jak najlepsze wyniki, jak najwyższe dochodu, a może to osiągnąć mając dobrych pracowników.

Natomiast Zakłady Pracy Chronionej stwarzają warunki do zatrudniania osób niepełnosprawnych, zwłaszcza o znacznie ograniczonej zdolności do pracy. Ich celem jest stworzenie osobom niepełnosprawnym warunków do pracy zarobkowej, niektóre też stawiają sobie za cel przygotowanie pracowników do pracy na otwartym rynku i ich przejęcie do zwykłych zakładów pracy. Większość pracowników zakładów pracy chronionej zatrudnionych jest na podstawie umowy o pracę. Mają oni te same prawa, obowiązki i przywileje, co pracownicy pełnosprawni w zwykłych zakładach pracy. Specyfika tych zakładów polega na:

24


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
towarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Ich Rodzin i Opiekunów
Kształtowanie się osobowości i rola pracy w życiu człowieka, KATOLICKA RODZINA
7. Twórczość w życiu osób niepełnosprawnych jako czynnik aktywizujący(1), Ergoterapia
9. Rola pracy w resocjalizacji osób niedostosowanych społecznie, Ergoterapia
7. Twórczość w życiu osób niepełnosprawnych jako czynnik aktywizujący, Ergoterapia
Zakłady aktywności zawodowej szansą podjęcia pracy dla osób niepełnosprawnych w rodzinie
Modlitewnik dla osób uzaleznionych i ich rodzin kilka działów
Rola pracy w życiu mieszkańców Lipiec
Aktywizacja społeczna i zawodowa oraz włączanie osób niepełnosprawnych w rynek pracy
BHP o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin, 1 ubezpiec
rynek pracy osób niepełnosprawnych w polsce, NIEPEŁNOSPRAWNI
Komputer w pracy z osobami niepełnosprawnymi, Dla osób niepełnosprawnych
czas pracy osób niepełnosprawnych DFMW262H5HDT34DM4NFGVJM22NUVB5NAL2GTW6A
JKalita raport dot osob niepelnosprawnych na rynku pracy
potrzeby rodzin osób niepełnosprawnych, Studia, Pedagogika specjalna
2. Terapia zajęciowa jako forma rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Ergoterapia
SZCZEGÓLNE ZASADY ZATRUDNIANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH, PRAWO PRACY

więcej podobnych podstron