Prawo Administracyjne

1).POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE:

- WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA

- ORZECZENIA SĄDOWE

- SĄD ROZSTRZYGA SPRAWĘ WYROKIEM

- SĄD UWZGLĘDNIAJĄC SKARGĘ NA DECYZJĘ LUB POSTĘPOWANIE

- SĄD WYDAJE POSTANOWIENIE O UMORZENIU POSTĘPOWANIA

- PRAWOMOCNOŚĆ ORZECZEŃ

- ŚRODKI ODWOŁAWCZE

- SKARGA KASACYJNA

- ZAŻALENIE

- UCHWAŁY NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

- WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA

2) PRAWO ADMINISTRACYJNE - USTROJOWE:

- INSTYTUCJE PRAWA USTROJOWEGO ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

- GŁÓWNE MODELE USTROJOWE

- ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

- URZĄD ADMINISTRACYJNY

- ZAKŁAD ADMINISTRACYJNY

- FUNDACJE I FUNDUSZE SPECJALNE

- AGENCJE RZĄDOWE

- INSTYTUCJA ZLECENIA FUNKCJI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

3) SAMORZĄD TERYTORIALNY

- SAMORZĄD SPECJALNY

- PODZIAŁ TERYTORIALNY PAŃSTWA

- GMINA

- POWIAT

- WOJEWÓDZTWO

- PODZIAŁ POMOCNICZY

4) PODZIAŁY TERYTORIALNE SPECJALNE

5) USTRÓJ ORGANÓW NACZELNYCH I CENTRALNYCH

- PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

- RADA MINISTRÓW

WNIOSEK O WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA

Postępowanie sądowoadministracyjne wszczyna się na wniosek -SKARGĘ - złożoną do sądu administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Należy pamiętać, że można ją wnieść dopiero po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie.

Inne wnioski składa się bezpośrednio do sądu.

Wniosek powinien czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać określenie żądania, jego podstawy i uzasadnienie oraz oznaczenie stron i organów, a także spełniać inne wymagania określone w przepisach szczególnych. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy o skardze, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

ORZECZENIA SĄDOWE

Sąd rozstrzyga sprawę wyrokiem. Wyrok wydaje się po zamknięciu rozprawy, w szczególnych przypadkach może także zostać wydany na posiedzeniu niejawnym. Sąd rozstrzyga powstały spór pomiędzy organem administracji publicznej a skarżącym (skarżącymi), w granicach danej sprawy. Nie jest on związany zarzutami przedstawionymi w skardze ani powołaną podstawą prawną. Bada sprawę od początku do końca. Jedynym ograniczeniem dla sądu jest zakaz reformationis in peius w postępowaniu sądowoadministracyjnym a stanowi on, że sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności. Sąd uprawniony jest do zastosowania wszelkich środków, które są przewidziane ustawowo w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach przeprowadzonych w danej sprawie administracyjnej, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.

Rozstrzygnięcia sądu administracyjnego:

- sąd może uwzględnić skargę

- sąd może nie uwzględnić skargi, czyli może ją oddalić

Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postępowanie:

1) uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części jeżeli stwierdzi:

a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego

c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy

2) stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli ustali, że zachodzą przesłanki określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach

3) stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach

W sprawach skarg na decyzje i postanowienia wydane w innym postępowaniu, niż uregulowane w Kodeksie postępowania administracyjnego i w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, przepisy stosuje się z uwzględnieniem przepisów regulujących postępowanie, w którym wydano zaskarżona decyzję lub postanowienie.

Sąd uwzględniając skargę na inne akty niż decyzje administracyjne, postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, egzekucyjnym i zabezpieczającym. lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, uchyla ten akt albo stwierdza bezskuteczność czynności. W sprawach tych sąd może w wyroku uznać uprawnienie lub obowiązek wynikające z przepisów prawa.

Sąd uwzględniając skargę na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej lub inne akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej stwierdza ich nieważność w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności.

Sąd uwzględniając skargę jednostki samorządu terytorialnego na akt nadzoru uchyla ten akt.

Sąd uwzględniając skargę na bezczynność organów administracyjnych, zobowiązuje te organy do wydania w określonym terminie akt lub dokonanie czynności lub uznania jakiegoś uprawnienia, obowiązku wynikającego z przepisów praw.

W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz w razie bezczynności organu po wyroku uchylającymi lub stwierdzającym nieważność aktu lub czynności strona, po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy. może wnieść skargę w tym przedmiocie żądając wymierzenia temu organowi grzywny.

Osobie, która poniosła szkodę wskutek niewykonania orzeczenia sądu, służy roszczenie o odszkodowanie na zasadach określonych w kodeksie cywilnym. Odszkodowanie to przysługuje od organu, który nie wykonał orzeczenia sądu. Jeżeli organ w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku o odszkodowanie nie wypłacił odszkodowania, uprawniony podmiot może wnieść powództwo do sądu powszechnego.

W razie stwierdzenia w toku rozpoznawania sprawy istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie, skład orzekający sądu może, w formie postanowienia, poinformować właściwe organy lub ich organy zwierzchnie o tych uchybieniach. Organ, który otrzymał postanowienie, obowiązany jest je rozpatrzyć i powiadomić w terminie trzydziestu dni sąd o zajętym stanowisku

SĄD WYDAJE POSTANOWIENIE O UMORZENIU POSTĘPOWANIA:

1) jeżeli skarżący skutecznie cofnął skargę;

2) w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego, chyba że udział w sprawie zgłasza osoba, której interesu prawnego dotyczy wynik tego postępowania;

3) gdy postępowanie stało się bezprzedmiotowe z innych przyczyn niż wskazane wyżej

PRAWOMOCNOŚĆ ORZECZEŃ

Orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje od niego środek odwoławczy, czyli skarga kasacyjna i zażalenie..

Jeżeli zaskarżono tylko część orzeczenia, staje się ono prawomocne w części pozostałej z upływem terminu do wniesienia skargi kasacyjnej lub zażalenia, chyba że Naczelny Sąd Administracyjny może z urzędu rozpoznać sprawę także w tej części. Orzeczenie prawomocne wiąże strony, sąd, który je wydał, jak również inne sądy i inne organy państwowe, także inne osoby jeżeli jest to przewidziane w ustawie.

Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej, ale tylko w takim zakresie w jakim stanowił on przedmiot rozstrzygnięcia w związku ze złożoną skargą.

ŚRODKI ODWOŁAWCZE.

1) SKARGA KASACYJNA

Skarga kasacyjna przysługuje od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kieruje się do sądu drugiej instancji, czyli do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

Wymogiem formalnym decydującym, o kasacji są podstawy zaskarżenia. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:

1. naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (sfera prawna orzeczenia);

2. naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (sfera procedury)

Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego. Może być również sporządzona przez następujące osoby: sędziego, prokuratora, notariusza albo profesora lub doktora habilitowanego nauk prawnych, które są stronami albo przedstawicielami, pełnomocnikami strony. Nie ma wymogu adwokacko - radcowskiego gdy skargę kasacyjną wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.

Skarga kasacyjna może być sporządzona przez:

1. doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych;

2. rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej.

Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać:

- oznaczenie NSA jako sądu, do którego jest kierowana

- nazwiska i imiona stron, ich przedstawicieli lub pełnomocników

- słowo skarga kasacyjna

- podpisy stron, przedstawicieli lub pełnomocników

- oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części,

- przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie,

- wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany.

Skargę kasacyjną wnosi się do NSA, ale za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

Wojewódzki sąd administracyjny odrzuca skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym jeżeli została ona wniesiona po upływie terminu lub jest niedopuszczalna z innych przyczyn. Sąd odrzuci skargę, która ma braki, a których strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie.

Odpis skargi kasacyjnej należy doręczyć stronom, które takowej skargi nie wniosły. Strony te mogą wnieść do wojewódzkiego sądu administracyjnego odpowiedź na skargę kasacyjną w terminie czternastu dni od doręczenia im odpisu skargi kasacyjnej. Po upływie terminu na wniesienie odpowiedzi lub po doręczeniu tej odpowiedzi wnoszącemu skargę kasacyjną, wojewódzki sąd administracyjny niezwłocznie przedstawia skargę kasacyjną wraz z odpowiedzią i aktami sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu.

Naczelny Sąd Administracyjny na posiedzeniu niejawnym odrzuci skargę kasacyjną, jeżeli ulegała ona odrzuceniu przez wojewódzki sąd administracyjny, albo zwróci ją temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając sprawę związany jest granicami skargi kasacyjnej, co jest odmiennością od postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, który nie jest związany granicami skargi. Bierze on jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Strony mogą przytaczać nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych.

Nieważność postępowania zachodzi:

1). jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;

2). jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;

3). jeżeli w tej samej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;

4). jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;

5). jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw;

6). jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie, w której jest właściwy Naczelny Sąd Administracyjny.

Naczelny Sąd Administracyjny może wydać następujące orzeczenia:

1) oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma ona usprawiedliwionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.

2) uwzględnia skargę kasacyjną i:

- uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części a następnie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie,

- uchyla zaskarżone orzeczenie i orzeka co do istoty sprawy sądowoadministracyjne

- uchyla zaskarżone orzeczenie i odrzuca skargę

- uchyla zaskarżone orzeczenie i umarza postępowanie

NSA rozpoznając skargę kasacyjną uchyla wyrok także w części która nie była zaskarżona, jeżeli zachodzi nieważność postępowania.

Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości. Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego sądu. Skład ten może przejąć sprawę do rozpoznania. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca.

Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.

Jeżeli skarga ulegała odrzuceniu albo istniały podstawy do umorzenia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem uchyla wydane w sprawie orzeczenie oraz odrzuca skargę lub umarza postępowanie.

W przypadku uchylenia zaskarżonego orzeczenia w całości lub w części i następnie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, sąd ten związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Nie można oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa ustaloną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny.

Skarga kasacyjna przysługuje również na postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

2) ZAŻALENIE

Na postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, jak również na zarządzenia przysługuje zażalenie w przypadkach przewidzianych w ustawie, a szczególności, których przedmiotem jest:

1) przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu;

2) wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności, o których mowa w art. 61;

3) zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;

4) odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku;

5) sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;

6) oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;

7) odrzucenie skargi kasacyjnej;

8) odrzucenie zażalenia;

9) zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;

10) ukaranie grzywną.

Zażalenie wnosi się w terminie siedmiu dni od doręczenia postanowienia.

UCHWAŁY NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

Naczelny Sąd Administracyjny podejmuje dwojakiego rodzaju uchwały:

1) uchwały wyjaśniające przepisy prawne

2) uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne w konkretnej sprawie

Uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych oraz uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej Naczelny Sąd Administracyjny podejmuje w składzie siedmiu sędziów, całej Izby lub w pełnym składzie.

Uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych Naczelny Sąd Administracyjny podejmuje na wniosek:

- Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego,

- Prokuratora Generalnego,

- Rzecznika Praw Obywatelskich,

Uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej Naczelny Sąd Administracyjny podejmuje na podstawie postanowienia składu rozpatrującego skargę kasacyjną lub zażalenie.

Prezes NSA kieruje wniosek do rozstrzygnięcia przez jeden ze składów tzn. skład siedmiu sędziów, skład całej izby lub w pełnym składzie NSA

Skład siedmiu sędziów może w formie postanowienia przekazać zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia pełnemu składowi Izby, a Izba może przekazać zagadnienie do rozstrzygnięcia pełnemu składowi Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W posiedzeniu całego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego lub w posiedzeniu Izby obowiązkowy jest udział Prokuratora Generalnego lub jego zastępcy. Natomiast w posiedzeniu składu siedmiu sędziów bierze udział prokurator Prokuratury Krajowej

Aby mogła zostać podjęta uchwała przez pełny skład Naczelnego Sądu Administracyjnego lub przez pełny skład Izby wymagana jest obecność co najmniej dwóch trzecich sędziów każdej z Izb.

Uchwały podejmowane są w głosowaniu jawnym zwykłą większością głosów.

Naczelny Sąd Administracyjny może, w formie postanowienia, odmówić podjęcia uchwały, zwłaszcza gdy nie zachodzi potrzeba wyjaśnienia wątpliwości prawnej.

Wniosek skierowany do Naczelnego Sądu Administracyjnego o podjęcie uchwały wymaga uzasadnienia.

Jeżeli jakikolwiek skład sądu administracyjnego rozpoznający sprawę nie podziela stanowiska zajętego w uchwale składu siedmiu sędziów, całej Izby albo w uchwale pełnego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego, przedstawia powstałe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia odpowiedniemu składowi. W takim przypadku skład siedmiu sędziów, skład izby lub pełny skład NSA podejmuje ponowną uchwałę.

Jeżeli skład jednej Izby Naczelnego Sądu Administracyjnego wyjaśniający zagadnienie prawne nie podziela stanowiska zajętego w uchwale innej Izby, przedstawia to zagadnienie do rozstrzygnięcia pełnemu składowi Naczelnego Sądu Administracyjnego. Nie ma możliwości odmowy podjęcia ponownej uchwały.

Uchwały podejmowane w konkretnej sprawie mają charakter wiążący w danej sprawie.

WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA

Strony postępowania mogą żądać wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem z powodu

- nieważności:

1) jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się orzeczenia nie mogła domagać się wyłączenia,

2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się orzeczenia niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.

- w przypadku, gdy trybunał konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z konstytucja, umową międzynarodową lub z ustawa, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. (skargę tą wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia. trybunału konstytucyjnego)

- w przypadkach gdy:

1) orzeczenie zostało oparte na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym,

2) orzeczenie zostało uzyskane za pomocą przestępstwa (jedynie wówczas, gdy czyn został ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym, chyba że postępowanie karne nie może być wszczęte lub że zostało umorzone z innych przyczyn niż brak dowodów).

- w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

- w razie późniejszego wykrycia prawomocnego orzeczenia dotyczącego tej samej sprawy. W tym przypadku przedmiotem rozpoznania przez sąd jest nie tylko zaskarżone orzeczenie, ale także inne prawomocne orzeczenia dotyczące tej samej sprawy.

Do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów obu instancji, właściwy jest Naczelny Sąd Administracyjny. Do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał w sprawie. Do postępowania ze skargi o wznowienie postępowania stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem pierwszej instancji. Natomiast gdy do wznowienia postępowania właściwy jest Naczelny Sąd Administracyjny stosuje się przepisy dotyczące skargi kasacyjnej.

Termin:

Skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie trzymiesięcznym. Termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o orzeczeniu dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Po upływie pięciu lat od uprawomocnienia się orzeczenia nie można żądać wznowienia. Wyjątkiem jest gdy strona była pozbawiona możności działania lub nie była należycie reprezentowana.

Skarga o wznowienie postępowania powinna zawierać:

- oznaczenie zaskarżonego orzeczenia,

- podstawę wznowienia i jej uzasadnienie,

- okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi

- żądanie o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia.

Sąd bada czy skarga jest wniesiona w terminie i czy opiera się na ustawowej podstawie wznowienia. Dokonuje tego na posiedzeniu niejawnym. Jeżeli brakuje choćby jednego z tych wymagań sąd odrzuca wniosek, jeżeli są spełnione wyznacza rozprawę.

Na rozprawie sąd rozstrzyga przede wszystkim o dopuszczalności wznowienia. Odrzuca wniosek, jeżeli nie ma ustawowej podstawy wznowienia albo termin do wniesienia skargi nie został zachowany. Sąd może jednak po rozważeniu stanu sprawy połączyć badanie dopuszczalności wznowienia z rozpoznaniem sprawy. Po uwzględnieniu wznowienia sąd rozpoznaje sprawę na nowo w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd stosownie do okoliczności orzeka o:

- oddala skargę o wznowienie postępowania

- uwzględniaj skargę i zmienia zaskarżone orzeczenie

- uchyla zaskarżone orzeczenie i skargę odrzuca

- uchyla zaskarżone orzeczenie i umarza postępowanie

Wniesienie skargi o wznowienie postępowania nie zatrzymuje wykonania zaskarżonego orzeczenia. Jednakże w przypadku gdy strona uprawdopodobni, że grozi jej tym samym niepowetowana szkoda, sąd może wstrzymać wykonanie orzeczenia. Postanowienie w tym przedmiocie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Na to postanowienie przysługuje zażalenie. Niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania, które zakończone zostało prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie postępowania.

2) PRAWO ADMINISTRACYJNE

INSTYTUCJE PRAWA USTROJOWEGO ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Istotnym fragmentem prawa administracyjnego jest prawo ustrojowe, które:

- stanowi podstawy prawne organizacji i funkcjonowania administracji,

- reguluje strukturę aparatu administracyjnego, określając m.in. jednostki organizacyjne wykonujące zadania administracji, ich kompetencje, zasady budowy i funkcjonowania oraz wzajemne więzi, a także problemy kadrowe i kontroli.

GŁÓWNE MODELE USTROJOWE:

- ustrój administracji określa się jako całokształt zasad organizacji i funkcjonowania administracji publicznej - jest to wykładnia prawa administracyjnego ustrojowego w sensie ogólnym

- ustrój administracji pojmowany może być również jako system organizacyjny oparty na prawie (struktura organizacyjna), w ramach którego wykonywana jest administracja publiczna - wykładnia w sensie szczegółowym

- mechanizm działania całej struktury, w tym poszczególnych składników, obejmujący więzi funkcjonalne pomiędzy nimi i reguły oraz tryb postępowania, mający na celu zapewnienie sprawnego , bezkolizyjnego funkcjonowania całego systemu i konkretnych jego fragmentów.

Administracja może być budowana według różnych założeń modelowych. Zasadniczo wyróżniamy dwa podstawowe modele organizacji i funkcjonowania administracji publicznej:

- centralistyczny

- zdecentralizowany (decentralistyczny).

Model centralistyczny polega na takim zorganizowaniu właściwości systemu organów administracji w określonej sferze, że podejmowanie decyzji należy wyłącznie do organów na wyższym szczeblu. Organ ten ma zawsze prawo ingerencji w działalność organu niższego, chociaż nie zawsze z niej korzysta.

Centralizacja nierozerwalnie wiąże się z hierarchicznym podporządkowaniem, które oznacza pełne podporządkowanie jednostek organizacyjnych niższych szczebli jednostkom wyższym i to w układzie pionowym.

Hierarchiczne podporządkowanie przejawia się w podwójnej zależności służbowej i osobowej. Zależność służbowa oznacza, że nie ma prawnego ograniczenia sfery wydawania poleceń służbowych organom niższym.

Zależność osobowa zaś oznacza, że organ wyższy ma prawo obsadzania stanowisk w organach niższych szczebli, dokonywania awansów, zwolnień, nagradzania, pociągania do odpowiedzialności i wymierzania kar.

Model decentralistyczny - to taki układ, w którym organy niższe nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia. W tym systemie organizacyjnym, podmioty administrujące mają prawnie zagwarantowaną samodzielność.

Mówiąc o decentralizacji wspomnieć należy również o autonomii, która różni się od decentralizacji.

Autonomia polega na przyznaniu organom zarządzającym częścią terytorium państwa kompetencji do stanowienia przepisów rangi ustawowej w szerokim zakresie spraw.

Autonomia jest samodzielnością w stanowieniu prawa natomiast decentralizacja oznacza samodzielność, ale w wykonaniu prawa przez podmioty administrujące.

Wykonywanie zadań z zakresu administracji publicznej jest udziałem wielu różnych jednostek organizacyjnych, które posiadają różny status prawny i zróżnicowany charakter organizacyjny, jak również pełnią zróżnicowane funkcje. Wszystkie te podmioty, które w oparciu o prawo zaangażowane są w realizację zadań i kompetencji ze sfery administracji publicznej określamy ogólnym mianem podmiotów administrujących. Do tej kategorii zaliczamy:

1. Organy administracji publicznej

2. Urzędy administracyjne

3. Zakłady administracyjne

4. Inne jednostki administracyjne, np. agencje rządowe

5. Podmioty wykonujące funkcje zlecone administracji

ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Podstawową grupę podmiotów administrujących stanowią organy administracji publicznej. Są one bowiem podmiotami specjalnie powołanymi do wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej.

Organ administracji publicznej można określić jako wyodrębnioną w całym aparacie państwowym jednostkę organizacyjną posiadającą własne kompetencje, które są określone w przepisach prawnych. Działają one na rachunek państwa lub innego związku publiczno-prawnego i z tego tytułu mają możliwość korzystania ze środków władczych (możliwość użycia przymusu państwowego). Organy administracji publicznej wykonują funkcje ze sfery użyteczności publicznej i działają w swoistych formach prawnych.

Na pojęcie organu administracji publicznej składają się następujące elementy konstrukcyjne:

a) wyodrębnienie organizacyjne - organem jest określona jednostka organizacyjna, tzn. organ posiada określoną przez prawo formę strukturalną, która czyni z niego pewną jedność organizacyjną,

b) własne kompetencje - (kompetencje oznaczają zespół uprawnień dotyczących określonego zespołu spraw, w zakresie których organ ma prawo oraz obowiązek działania) są one wyodrębnione prawem, przypisane danej jednostce organizacyjnej i w ten sposób czynią z niej organ administracyjny. Bez określonych ustawowo kompetencji jednostka nie jest organem, lecz co najwyżej aparatem pracy organu.

c) działanie w imieniu i na rachunek państwa lub innego związku publiczno-prawnego ( np. gminy

d). wykonywanie funkcji administracji publicznej - celem ustanowienia organu i jedyną treścią jego zadań i kompetencji jest wykonywanie zadań z zakresu administracji publicznej,

e) swoiste formy prawne działania - organ administracji publicznej korzysta w realizacji przypisanych mu zadań i kompetencji z różnych form i środków. Tworzą one prawne formy działania, ponieważ są one determinowane prawem.

Prawna forma działania oznacza prawem określony konkretny typ czynności, którym może posługiwać się organ administracji publicznej w trakcie wykonywania swych funkcji. Najbardziej charakterystyczną formą działania organu administracyjnego jest akt administracyjny.

Organy administracji mogą być w różny sposób klasyfikowane. Do najczęściej spotykanych klasyfikacji należy podział na organy:

a) Centralne, naczelne i terenowe

b) Kolegialne i jednoosobowe

c) O właściwości ogólnej i właściwości specjalnej

d) Decydujące i pomocnicze (doradcze, opiniodawcze)

e) Społeczne i zawodowe.

Organy naczelne obejmują swym zakresem całe państwo i są to organy bezpośrednio włączone do składu Rady Ministrów.

Organem centralnym jest organ, którego zasięg działania rozciąga się na obszar całego państwa.

Organem terenowym - organ, który realizuje swoje kompetencje tylko na określonej części terytorium państwa, np. w województwie, powiecie, gminie czy okręgu.

Organy jednoosobowe (premier, minister, wojewoda, starosta, itp.) powołane są do załatwienia spraw konkretnych, licznych, wymagających szybkiego rozstrzygnięcia, gdy niezbędna jest wiedza fachowa i gdy chodzi o jasno określoną odpowiedzialność.

Organy kolegialne (rada ministrów, zarząd powiatu, itp.) tworzone są po to by ustalały ogólne kierunki działania, cele strategiczne, założenia polityki w poszczególnych dziedzinach działalności państwa. Podejmują one decyzje większością głosów.

Organy decydujące to organy, które mogą rozstrzygać sprawy w drodze czynności prawnych.

Organy pomocnicze to takie organy, które mogą tylko występować z inicjatywą czy tez opiniować przedstawione im sprawy przez organy decydujące bądź też wykonywać jedynie czynności kontrolne, np. Rada Legislacyjna przy Premierze lub kolegium przy wojewodzie.

Organ zawodowy składa się z osób, które z tego tytułu otrzymują wynagrodzenie, będące źródłem utrzymania.

Organ społeczny to taki organ, w skład, którego wchodzą osoby traktujące swą pracę (działalność) honorowo nie otrzymując wynagrodzenia. Mogą natomiast otrzymać diety czy ekwiwalenty za utracony zarobek np. ławnicy.

URZĄD ADMINISTRACYJNY

Kategoria urzędu ściśle wiąże się z kategorią organu administracyjnego gdyż na trwałe towarzyszy organowi.

W znaczeniu potocznym urząd oznacza każdą jednostkę wykonującą funkcje publiczne i zarządzającą (np. urząd wojewódzki, urząd pocztowy, urząd jako oznaczenie organu itd.). "Urząd" może też wystąpić jako synonim organu, zwłaszcza jednoosobowego np. w tym znaczeniu słowo urząd używane było w tytułach ustaw tworzących naczelne organy administracji (ustawa o utworzeniu urzędu ministra ),

Słowo „urząd” może być również używane jako składnik nazwy organów administracyjnych np. Urząd Antymonopolowy, Główny Urząd Statystyczny, itp. Fakt, że wiele organów centralnych nosi nazwy zawierające te termin prowadzi do wyodrębnienia się zbiorczej nazwy "urzędy centralne administracji państwowej” służącej dla określenia całej licznej grupy organów centralnych.

Termin „urząd” ma swój ścisły, prawno - techniczny sens. Mianowicie "urząd administracyjny w znaczeniu ścisłym oznacza zorganizowany zespół osób i środków materialnych powierzonych organowi do pomocy w wykonywaniu jego zadań i kompetencji.

Urząd administracyjny jest aparatem pracy organu administracyjnego, nie posiadającym własnych kompetencji, lecz działającym w zakresie zadań i kompetencji organu, któremu jest podporządkowany. Urzędem administracyjnym jest urząd wojewódzki, urząd gminy, a także jednostki organizacyjne występujące pod innymi nazwami, np. biuro, kancelaria. Urzędami będą więc np. Kancelaria Sejmu, Kancelaria Prezydenta, ministerstwo, biuro pełnomocnika Rządu itp.

Różnica pomiędzy organem administracyjnym a urzędem polega na tym, że organ posiada własne kompetencje, a urząd ich nie posiada a jedynie służy do realizacji tych kompetencji.

ZAKŁAD ADMINISTRACYJNY

Podobnie jak urząd, pojecie zakładu jest pojęciem wieloznacznym. W sferze prawa pracy mówimy o zakładzie pracy, w prawie finansowym mamy do czynienia z zakładem budżetowym, a w zakresie organizacji jednostek gospodarczych często pojawia się zakład jako część składowa przedsiębiorstwa. W praktyce mianem zakładu określane są często jednostki o różnym charakterze prawnym (często przedsiębiorstwo określane jest poprzez nazwę zakład).

Zakład administracyjny - jest podmiotem, który jest zaangażowany w realizację zadań z zakresu administracji publicznej. Stanowi on formę organizacyjną związaną z realizacją zadań ze sfery administracji świadczącej

Zakład administracyjny można określić jako względnie samodzielną jednostkę organizacyjną obejmującą trwale wyodrębniony zespół środków rzeczowych i osobowych (tworzących jedność techniczno-organizacyjną), powołaną w celu ciągłego, bezpośredniego świadczenia usług o szczególnym znaczeniu społecznym i upoważnioną w trakcie realizowania zadań do nawiązywania stosunków administracyjno-prawnych (szkoła, uniwersytet, szpital, teatr, zakład karny itd.).

Cechy zakładu administracyjnego:

a) trwale wyodrębniony, stanowi jedną całość środków rzeczowych i osobowych

b) cel - realizuje zadania użyteczności publicznej w postaci ciągłego, bezpośredniego świadczenia usług o charakterze niematerialnym i szczególnym znaczeniu społecznym (zaspokajanie potrzeb tzw. wyższego rzędu, jak np. w dziedzinie kultury, ochrony zdrowia, oświaty itp.),

c) prawo nawiązywania stosunków administracyjno-prawnych między zakładem a jego użytkownikiem w zakresie swojej działalności

d) władztwo zakładowe

Władztwo zakładowe jest to ogół uprawnień administracyjnych przysługujących organom zakładu wobec użytkowników (po stronie których powstaje stosunek zależności zakładowej), a niekiedy także względem osób trzecich.

Istotę władztwa zakładowego stanowi zakres upoważnień dla zakładu do jednostronnego kształtowania stosunków prawnych z użytkownikiem zakładu, jak również z osobami, które znalazły się na terenie zakładu w innym charakterze (np. zakładem administracyjnym jest szpital, osoba chora i korzystająca z jego usług będzie użytkownikiem zakładu a odwiedzający będzie osobą o innym charakterze znajdująca się na terenie zakładu )

Użytkownik przyjęty do zakładu wchodzi w stosunek prawny, polegający na poddaniu się władztwu tego zakładu. Władztwo to przejawia się w dwóch głównych płaszczyznach:

- kształtowania reguł ogólnych dotyczących korzystania z zakładu (np. regulamin),

- indywidualnej obejmującej wydawanie poleceń skierowanych do użytkowników zakładu (np. dyrektor szkoły poleca uczniowi stawić się w gabinecie).

Władztwo jest niezbędne do realizacji celów zakładu, służy ono zapewnieniu porządku i harmonii wobec korzystających z usług. Samo władztwo, jego zasięg oraz środki wyznaczają przepisy ustawowe dotyczące określonych rodzajów zakładów. Szczegółową zaś treść określają statuty i regulaminy zakładów.

Zasięg władztwa może być różny w zależności od rodzaju zakładu, inny w przypadku szkoły, inny w odniesieniu do biblioteki czy muzeum.

FUNDACJE I FUNDUSZE SPECJALNE

Do realizacji administracji publicznej może być zaangażowana instytucja, która jest fundacją.

Fundacje i zakłady tworzą wspólny typ podmiotu administrującego, którego istotą jest wyodrębnienie osób i środków rzeczowych (majątkowych) w jedną całość organizacyjno-techniczną.

Ten typ odróżnia się od organu, którego treścią jest wyodrębnienie praw oraz od podmiotów typu korporacyjnego (samorząd, organizacja społeczna itd.), których istota polega na tym, iż stanowią one zrzeszenia osób.

Fundacja z kolei różni się od zakładu tym, że cel jest ustalony na trwałe w akcie fundacyjnym przez fundatora oraz tym, że fundacja musi obejmować majątek w postaci środków finansowych (kapitału) i do tego się ograniczać, natomiast zakład musi obejmować majątek rzeczowy (urządzenia materialne i techniczne), który stanowi podstawę wykonywania jego zadań. Zakłady administracyjny jest obligatoryjną jednostką, która świadczy usługi najpotrzebniejsze społecznie i niezbędne.

Fundację można określić jako wyodrębniony (określony) zespół majątkowy ustanowiony przez osoby fizyczne lub prawne dla realizacji celów społecznie użytecznych (np. ochrona zdrowia, opieka i pomoc społeczna itp.), który to majątek zarządzany jest przez powołane do tego organy. Fundacja podlega rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym i posiada osobowość prawną.

Cele fundacji i tryb ich ustanawiania wynikają generalnie z unormowań prawnych odnoszących się do fundacji jako określonej kategorii instytucji. Obecnie fundacje działają w oparciu o ustawę z 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach.

Obowiązujące przepisy nie przewidują też fundacji prawa publicznego. czyli fundacji utworzonych przez państwo w drodze ustawy lub aktu wykonawczego do ustawy. Tego rodzaju fundacja polega na tym, że uzyskuje ona od państwa kapitał oraz inne środki majątkowe w celu wykonywania zadań publicznych i jest wyposażona we władztwo państwowe. Funkcje zbliżone do funkcji fundacji prawa publicznego pełnią w obecnym systemie prawnym tzw. Fundusze specjalne. Są to instytucje tworzone najczęściej w drodze ustawy obejmujące określone środki finansowe pochodzące ze wskazanych źródeł (dochody funduszy), którymi to środkami zarządzają ustanowione w tym celu organy funduszy. Fundusze wyposażone są w osobowość prawną, a ich cele i zadania wyznaczone są przez przepisy prawne. Przykładem może być Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

AGENCJE RZĄDOWE

W rozbudowanym aparacie administracji publicznej znajdują się jednostki określane nazwą "agencje rządowe” Przykładami mogą być: Państwowa Agencja Atomistyki, Agencja Rynku Rolnego, Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa itd.

Pojęcie agencji nie jest jednoznaczne, dlatego też pod nazwą agencji mogą kryć się różne podmioty. I tak np. możemy mieć do czynienia z agencją bankową, agencją handlową oznaczającą przedsiębiorstwo działające w dziedzinie handlu czy spółkę funkcjonującą w tym obszarze, agencją konsularną, bliższą już agendzie administracyjnej itp. W prawie administracyjnym mają znaczenie te agencje, które występują jako podmioty wykonujące zadania ze sfery administracji publicznej. Jednostki te są jednak różnorodne i nie można określić ich jednolitego typu. Są wśród nich np.:

- agencje posiadające status prawny centralnych organów administracji (np. Państwowa Agencja Atomistyki),

- jednostki określone jako państwowe osoby prawne (np. Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad, Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, Agencja Rynku Rolnego)

- agencje o charakterze spółek akcyjnych (np. Agencja Rozwoju Przemysłu czy Państwowa Agencja Inwestycji Zagranicznych).

Agencja jest jednostką mogącą posiadać różny charakter i status prawny, która została utworzona do wykonywania wydzielonych zadań administracji publicznej, często o gospodarczej i finansowej naturze oraz usytuowana w strukturze aparatu centralnego administracji poprzez podporządkowaniu nadzorowi organom naczelnym. Innymi słowy, o agencjach można mówić w znaczeniu agend rządowych, które zaangażowane są do wykonywania funkcji i zadań leżących w obszarze zainteresowania rządu i organizacyjnie powiązanie z rządem poprzez podporządkowanie ich jego nadzorowi.

INSTYTUCJA ZLECANIA FUNKCJI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Stały wzrost zadań przypisywanych administracji prowadzi do konieczności włączania innych podmiotów z poza administracji publicznej do wykonywania funkcji zleconych z zakresu administracji publicznej. Poprzez tę instytucję następuje rozszerzenie kategorii podmiotów administrujących.

Funkcje zlecone to instytucja polegająca na tym, że podmiot nie będący częścią aparatu administracji publicznej otrzymuje w drodze ustawy lub aktu wydanego na podstawie ustawy kompetencje do stosowania jednostronnych rozstrzygnięć w formach takich, w jakich podejmują je organy administracji, czyli mogą to być akty indywidualne.

Funkcje zlecone wykonywane zawsze są w imieniu zlecającego, a nie podmiotu, który podjął się ich wykonywaniu. Podmioty wykonują zadania zlecone oraz zadania swojej podstawowej działalności. Podmioty te nie mogą przekazywać tych zadań do zrealizowania innemu podmiotowi

Od funkcji zleconych odróżnia się zadania zlecone.

Zadania zlecone jest pojęciem szerszym. Obejmuje ono funkcje zlecone oraz inne zadania, które nie maja charakteru władczego. Podmioty wykonujące zadania zlecone głównie współuczestniczą w realizacji różnych usług np. opieki nad dziećmi, opieki zdrowotnej. Z orzeczenia NSA: „Wyznaczanie lekarzy weterynarii do urzędowego badania zwierząt rzeźnych i mięsa należy traktować jako szczególnego rodzaju przypadek powierzenia wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej innym podmiotom, w tym wypadku osobom fizycznym.”

SAMORZĄD TERYTORIALNY:

W ujęciu prawnym samorząd stanowi formę administracji opartą na zasadzie niezależności hierarchicznej. Jego cechą charakterystyczną jest posiadanie osobowości prawnej oraz model decentralizacyjny. Źródłem samorządu jest prawo pozytywne.

Samorząd terytorialny stanowi przymusowy, wynikający z ustawy związek osób typu korporacyjnego, powołany do realizacji zadań i funkcji administracyjnych na zasadzie pewnej (wynikającej z prawa) niezależności od państwa.

Cechy samorządu:

- podmiotem samorządu terytorialnego są mieszkańcy danego obszaru tworzący wspólnotę i wykonujący zadania publiczne, członkostwo w samorządzie wynika z mocy prawa i ma charakter przymusowy;

- przedmiotem samorządu jest administracja publiczna; samorząd wykonuje zadania przekazane mu ustawowo z zakresu administracji publicznej;

- opiera się na decentralizacji, posiada samodzielność finansowa;

- posiada osobowość prawną.

Osobowość prawna jednostek samorządowych indywidualizuje je i wyodrębnia spośród administracji. Gmina, powiat, województwo posiadają całokształt praw i obowiązków (jako własne prawa i obowiązki), a nie w charakterze organu innej osoby prawnej.

Korporacyjność - wiąże się z autonomią organizacyjną i samodzielnością zarządu (możliwość powoływania swoich organów).

Organizacja samorządu.

Samorząd terytorialny stanowi wspólnotę osób zamieszkujących dany obszar terytorialny, dlatego też niezbędne jest ustanowienie organów, za pomocą których wspólnota ta będzie wykonywać swoje funkcje i zadania. Stąd też każda jednostka samorządowa wyposażona zostaje przez prawo w stosowne organy którymi w świetle przyjętych (i tradycyjnych) rozwiązań są:

- organy uchwałodawcze,

- organy wykonawcze samorządu (tj. gminy, powiatu, województwa).

Organy uchwałodawcze pochodzą z wyborów dokonywanych zgodnie z regułami odpowiedniej ordynacji wyborczej. Są to wybory powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.

Organy wykonawcze należy podzielić na dwie grupy. Pierwsza to organy wybierane poprzez organy uchwałodawcze np. zarząd gminy, powiatu, województwa, marszałek województwa, starosta. Druga grupa to organy wybierane w wyborach bezpośrednich i są to wójt, burmistrz, prezydent miasta, czyli organy podstawowej jednostki terytorialnej jaką jest gmina.

SAMORZĄD SPECJALNY

Oprócz samorządu terytorialnego (zwanego także niekiedy powszechnym) funkcjonować mogą również inne rodzaje samorządu określanego często mianem samorządu specjalnego. W ramach samorządu specjalnego wyróżnić można takie rodzaje samorządu, jak:

- zawodowy,

- narodowościowy,

- wyznaniowy i inne.

Samorządy specjalne są to korporacje publiczne, do których przynależność jest z mocy prawa i które nie podlegają działaniu prawa o stowarzyszeniach.

Podobnie jak w przypadku samorządu terytorialnego, samorząd specjalny działa poprzez swoje organy. W sferze organizacji samorządu specjalnego można odnotować jednak wielość i różnorodność rozwiązań.

PODZIAŁ TERYTORIALNY PAŃSTWA

Podział terytorialny państwa dokonany został na mocy ustaw, w celu lepszego zorganizowania i wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej. Państwo nie podołało by w realizacji tak ogromnej ilości zróżnicowanych zadań jedynie przy pomocy aparatu centralnego. Podział terytorium państwa na mniejsze jednostki ma zapewnić dokładne wykonywanie funkcji administracji publicznej i docieranie do wszystkich podmiotów. Podział ten powinien uwzględniać więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe.

Cechy charakterystyczne podziału terytorialnego:

- względnie trwałe rozczłonkowanie terytorium państwa,

- podział dokonany za pomocą norm prawnych, w celu określenia terytorialnych podstaw działania jednostek organizacyjnych państwa: jednostek samorządu terytorialnego i innych jednostek, którym zlecono wykonywanie funkcji publicznych.

- decentralizacja władzy publicznej

Podział terytorialny spełnia funkcję usługową wobec administracji, a zmienność jej rozpatrujemy w trzech płaszczyznach:

- płaszczyźnie przedmiotowej,

- płaszczyźnie strukturalnej,

- płaszczyźnie funkcjonalnej.

W skład terytorium państwa wchodzą:

- ląd wraz z wodami wewnętrznymi,

- przestrzeń pod powierzchnią ziemi wraz ze znajdującymi się w niej bogactwami naturalnymi,

- obszar powietrzny nad obszarem państwa oraz przylegający do lądu pas wód morskich,

- pokłady statków powietrznych i morskich znajdujących się pod banderą danego państwa,

- placówki dyplomatyczne.

Najczęściej spotykana klasyfikacja podziału terytorialnego wyodrębnia trzy jego rodzaje:

- zasadniczy podział terytorialny,

- pomocniczy podział terytorialny,

- podziały terytorialne specjalne

Zasadniczy podział terytorialny.

Zasadniczy podział terytorialny to podział tworzony dla potrzeb administracji publicznej (zarówno rządowej jak i samorządowej). Jest on względnie trwały tzn. może ulec zmianie, ale następuje to w sformalizowany sposób.

Od 1 stycznia 1999 roku w Polsce obowiązuje trójstopniowy zasadniczy podział terytorialny.

Jednostki tego podziału:

- gmina - podstawowa jednostka samorządu terytorialnego

- powiat - wspólnota lokalna samorządowa

- województwo - wspólnota regionalna samorządowa

Zgodnie z Europejską Kartą Samorządu Lokalnego i znajdującą potwierdzenie w naszym ustawodawstwie procedura zmiany granic jednostek zasadniczego podziału terytorialnego, polega na uprzednim przeprowadzeniu konsultacji z zainteresowaną społecznością lokalną. Konsultacje te przyjmują różne postacie np. referendum lokalne. Jednakże konsultacje te maja charakter opiniotwórczy, a nie wiążący, gdyż społeczności lokalne nie mają prawa do rozstrzygania w tych kwestiach.

GMINA

Gmina jest najmniejszą jednostką zasadniczego podziału terytorialnego państwa i jednocześnie podstawową jednostką samorządu terytorialnego.

Reforma terytorialna przeprowadzona w 1998r. nie obejmowała gmin. Organizacje, zadania, funkcje oraz inne atrybuty tej jednostki terytorialnej reguluje ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym.

Tworzenie, łączenie, dzielenie i znoszenie gmin oraz ustalanie ich granic, nadawanie gminie lub miejscowości statusu miasta i ustalanie jego granicy, ustalanie i zmiana nazw gmin oraz siedzib ich władz następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, wydawanego:

a) z urzędu

- wydanie rozporządzenia następuje po uprzednim zasięgnięciu przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej opinii zainteresowanych rad gmin poprzedzonych jeszcze przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami,

- w przypadku gdy chodzi o zmiany granic gmin naruszające granice powiatów lub województw, wymagane są dodatkowo opinie odpowiednich rad powiatów lub sejmików województw;

b) na wniosek zainteresowanej rady gminy

- wniosek musi być poprzedzony przeprowadzeniem przez tę radę konsultacji z mieszkańcami (wraz z uzasadnieniem oraz niezbędnymi dokumentami, mapami i informacjami potwierdzającymi zasadność wniosku),

- do wniosku dołączone muszą być również opinie rad gmin objętych wnioskiem, poprzedzone przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami.

Istotne jest, aby przy tworzeniu, łączeniu i znoszeniu gmin oraz ustalaniu ich granic zmierzać do tego aby gmina obejmowała teren możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, a także z uwagi na więzi społeczne i gospodarcze gwarantujące zdolność wykonywania zadań publicznych.

W przypadku nadawania gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalania jego granic i ich zmiany należy dokonywać tego w sposób uwzględniający infrastrukturę społeczną i techniczną oraz układ urbanistyczny i charakter zabudowy.

Tryb postępowania przy składaniu wniosków dotyczących tworzenia, łączenia, dzielenia, znoszenia i ustalania granic gmin, nadawania gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalania i zmiany nazw gmin i siedzib ich władz oraz dokumentów wymaganych w tych sprawach został określony w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 sierpnia 2001 roku (Dz. U. Nr 86, poz.943 z późn. zm.).

Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Realizuje ona zadania własne i zlecone.

Przykłady zadań zleconych gminy:

- gospodarka nieruchomościami, ochrona środowiska;

- sprawy z zakresu dróg gminnych, ulic, mostów;

- lokalny transport zbiorowy;

- pomocy społecznej itd.

POWIAT

Powiat jest jednostką podziału terytorialnego i jednostką samorządu terytorialnego.

Mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalną wspólnotę samorządową. Ta jednostka posiada osobowość prawną i wykonuje zadania własne.

Jako jednostka zasadniczego podziału terytorialnego powiat obejmuje:

- całe obszary graniczących ze sobą gmin, które można określić mianem powiatów ziemskich,

- obszar miasta na prawach powiatu - ustawa o samorządzie powiatowym przewiduje również miasta na prawach powiatów, czyli powiaty miejskie.

Kategoria miast na prawach powiatów została pomyślana jako rozwiązanie ustrojowe dla dużych (czyli liczących więcej niż 100 000 mieszkańców) miast, oraz dla miast, które przestały być siedzibą wojewody z dniem 31 grudnia 1998 roku. Miasta te uzyskały status miast, na prawach powiatu. Ustawodawca uznał bowiem, że specyfika tych miast, wyrażająca się w potrzebie realizacji większej, ponad gminnej skali zadań publicznych, uzasadnia nadanie im statusu miast na prawach powiatu, a więc miast realizujących obok zadań gminnych również zadania powiatu.

W ramach reformy w 1998 roku rozporządzeniem Rady Ministrów dnia 7 sierpnia 1998 roku w sprawie utworzenia powiatów (Dz. U. Nr, 98 póz. 103 i 652), utworzono 308 powiatów i 65 miast na prawach powiatu - liczba uległa powiększeniu o 7 powiatów mocą rozporządzenia Rady Ministrów dnia 31 maja 2001 roku w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatów (Dz. U. Nr 62, póz. 631 z późn. zm.).

Warszawa jako stolica miała w przeszłości często odrębny status:

- ustawa z dnia 16 sierpnia 1938 roku o samorządzie gminy miasta stołecznego Warszawy (Dz. U. Nr 63. póz. 479) nadawała jej jednocześnie status gminy, powiatu i województwa.

- odrębność ustrojowa Warszawy istniała też na gruncie ustawy z dnia 25 marca 1994 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz. U. Nr 48. póz. 195 z póżn. zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów dnia 7 sierpnia 1998 roku w sprawie powiatów (Dz. U. Nr 103. poz.652). Stolica była powstałym z mocy prawa związkiem komunalnym 11 gmin, określanych jako gminy warszawskie, oraz stanowiła powiat warszawski.

Status ustrojowo-terytorialny Warszawy jest obecnie określony ustawą z dnia 15 marca 2002 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz. U. Nr 41, póz. 361, zm. Dz. U. z 2002 r. Nr 127, póz. 1087). W myśl art. 1 tej ustawy stolica Rzeczpospolitej Polskiej jest gminą mającą status miasta na prawach powiatu.

Możliwość tworzenia, łączenia, dzielenia i znoszenia powiatów oraz ustalanie ich granic, a także ustalanie i zmiana nazw powiatów oraz siedzib ich władz następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów.

Ustalanie granic powiatu następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu, a zmiana jego granic dokonywana jest w sposób zapewniający powiatowi terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych.

Istnienie specyficznej kategorii, jaką są miasta na prawach powiatów, wymaga uwzględnienia tej okoliczności przy łączeniu powiatów, co ustawodawca ujmuje w ten sposób, że przez łączenie powiatów należy również rozumieć połączenie miasta na prawach powiatu z powiatem mającym siedzibę władz w tym mieście. W takim przypadku z dniem połączenia wygasają prawa powiatu posiadane dotychczas przez miasto.

Przez dzielenie powiatów, w świetle ustawy, należy również rozumieć wyłączenie jednej lub więcej gmin z terytorium powiatu z jednoczesnym włączeniem tej gminy lub gmin do innego powiatu albo utworzeniem powiatu z tych gmin (albo z tych gmin i miasta na prawach powiatu).

Rozporządzenie w tym zakresie rada ministrów może wydać:

a) z własnej inicjatywy

- wydanie rozporządzenia z własnej inicjatywy wymaga zasięgnięcia przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej opinii zainteresowanych rad powiatów albo rady miasta na prawach powiatu i rady powiatu poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami,

- w przypadku zmian granic powiatów naruszających granice województw potrzebne są dodatkowo opinie odpowiednich sejmików województw;

b) na wniosek zainteresowanej rady powiatu, rady miasta na prawach powiatu lub rady gminy

- wydanie rozporządzenia na wniosek odpowiedniej rady powiatu, rady miasta na prawach powiatu lub rady gminy również wymaga, aby wniosek ten był poprzedzony przeprowadzeniem przez tę radę konsultacji z mieszkańcami - wniosek ten powinien też zawierać uzasadnienie oraz niezbędne dokumenty, mapy i informacje potwierdzające zasadność wniosku,

- potrzebne są również opinie odpowiednio rad powiatów lub rady miasta na prawach powiatu objętych wnioskiem, poprzedzone przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami, a w przypadku zmiany granic powiatu naruszającej granice województw potrzebne są opinie sejmików województw,

- potrzebne są opinie rad gmin, których dotyczy wniosek,

- niezbędna jest także opinia wojewody właściwego dla powiatu lub miasta na prawach powiatu objętego wnioskiem.

Tryb postępowania przy składaniu wniosków dotyczących tworzenia, łączenia, dzielenia, znoszenia i ustalania granic powiatów oraz ustalania i zmiany nazw powiatów siedzib ich władz oraz dokumentów wymaganych w tych sprawach został ustalony w drodze rozporządzenia z dnia 9 sierpnia 2001 roku (Dz. U. Nr 86, póz. 944 z późn. zm.).

Przykładowe zadania własne powiatu:

- w zakresie edukacji publicznej poza gminnej;

- ochrony praw konsumenta;

- przeciwdziałanie bezrobociu oraz aktywizacja lokalnego rynku pracy;

- ochrony przeciwpożarowej.

WOJEWÓDZTWO

Województwo to regionalna wspólnota samorządowa, która tworzą jej mieszkańcy. Ta jednostka podziału terytorialnego powstała w 1998r na mocy ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie województwa.

Województwo odpowiada przyjętej w doktrynie definicji regionu, zgodnie z którą :"regionem jest najwyższa jednostka organizacyjna terytorium państwa, bez względu na jego formę ustrojową (federacja, państwo unitarne) o relatywnie dużej powierzchni i dość znacznej liczbie ludności, stanowiąca obszar względnie jednolity z punktu widzenia gospodarczego, społecznego i kulturowego, w ramach której prowadzona jest stosowna do potrzeb i uwzględniająca jej specyfikę samodzielna polityka gospodarcza, społeczna i kulturalna przez powołane do tego celu instytucje terytorialne”.

Wyodrębniamy cztery postacie regionów:

- region federalny (w państwie federalnym),

- region autonomiczny (w państwie unitarnym lub regionalnym),

- region administracyjny samorządowy (w państwie unitarnym),

- region administracyjny funkcjonalny (w państwie unitarnym).

W Polsce region ma charakter zbliżony do regionu administracyjno-samorządowego, w którym (opierając się na przykładzie istniejących od 1982 roku regionów francuskich) administracja publiczna wykonywana jest przez organy wybieralne i na zasadach charakterystycznych dla samorządu terytorialnego. Jednocześnie polskie rozwiązanie różni się od tego typu regionu tym, że w jego terytorialnych granicach działa administracja rządowa (ogólna i niezespolona).

Województwo jest:

- największą jednostką zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej, a więc dla potrzeb samorządu regionalnego oraz dla wykonywania administracji rządowej,

- jednostką samorządu terytorialnego, stanowiącą regionalną wspólnotę samorządową.

Samorząd województwa wykonuje określone ustawowo zadania publiczne, dysponuje mieniem wojewódzkim oraz prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie budżetu. Województwo ma osobowość prawną.

Ustawa o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału państwa utworzyła 16 województw, ustalając ich nazwy, siedziby wojewodów i sejmików województwa.

Siedzibą wojewodów województwa jest stolica województwa. Jedynie w przypadku dwóch województw przyjęto inne rozwiązanie, będące wyrazem kompromisu w sporze o funkcję stolicy województwa:

- w województwie kujawsko-pomorskim siedzibą wojewody jest Bydgoszcz, a sejmiku województwa - Toruń,

- w województwie lubuskim siedzibą wojewody jest Gorzów Wielkopolski, a sejmiku województwa - Zielona Góra.

Ustawa określiła również nazwę urzędu wojewody, gminy wchodzące w skład województw oraz zasady zmiany województw.

Zmiana granic województw związana z tworzeniem, łączeniem, dzieleniem lub znoszeniem powiatów następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, których zmiana dotyczy. Przy dokonywaniu zmian granic województw należy dążyć do poprawienia warunków wykonywania zadań publicznych o charakterze wojewódzkim oraz zachowania regionalnych więzi społecznych, gospodarczych kulturalnych.

Zadaniem województwa jest określenie strategii rozwoju. Wykonuje ono również zadania w zakresie:

- edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego;

- modernizacji terenów wiejskich;

- zagospodarowania przestrzennego;

- bezpieczeństwa publicznego, itd.

PODZIAŁ POMOCNICZY

Podział pomocniczy to taki podział terytorialny, który jest tworzony dla organów administracji publicznej o charakterze pomocniczym w stosunku do organów podstawowych.

Podział ten pełni rolę uzupełniającą w stosunku do podziału zasadniczego, ponieważ w jego ramach są lub powinny być realizowane te zadania organów podstawowych, których wykonywanie w ramach podziału zasadniczego jest albo wyraźnie nieuzasadnione, albo też mało skuteczne. W świetle obecnie obowiązujących przepisów tworzenie jednostek pomocniczych przewidziane jest tylko w gminach i miastach na prawach powiatów.

Tworzenie jednostek pomocniczych jest uprawnieniem przewidzianym tylko w gminie, przejawiającym się w różny sposób:

- gminy, w których terytorium w całości podzielone jest między jednostki pomocnicze,

- gminy, w których jednostki pomocnicze zajmują jedynie część terytorium,

- gminy, które nie utworzyły w ogóle jednostek pomocniczych.

Jednostki pomocnicze to:

- sołectwa, dzielnice, osiedla,

- miasto położone na terenie gminy może być jednostką pomocniczą.

Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy (miasta na prawach powiatu) w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy.

Mieszkańcy zawsze biorą udział w przeprowadzanej procedurze tworzenia jednostek pomocniczych. Są oni bowiem inicjatorami utworzenia jednostki pomocniczej, albo też zamiar utworzenia takiej jednostki jest z nimi konsultowany.

Zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej nie są określone ustawowo, ustala je sama gmina (miasta na prawach powiatu) w swoim statucie. Odrębnym statutem gmina (miasta na prawach powiatu) określa organizacje i zakres działania jednostki pomocniczej.

Na mocy art. 36 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o administracji rządowej w województwie dopuszczającego tworzenie delegatur urzędu wojewódzkiego mogą być tworzone jednostki pomocnicze dla delegatur urzędów wojewódzkich.

PODZIAŁY TERYTORIALNE SPECJALNE

Podziały te są realizacją przyjętych rozwiązań organizacyjnych, których istnienie uzasadnia specyfika administracji niezespolonej. Konieczność tych podziałów specjalnych wynika z tego, że podział terytorialny dla tej kategorii organów okazuje się nieprzydatny.

Problematyka podziałów terytorialnych specjalnych była i jest nadal rozproszona w licznych ustawach szczególnych.

Zawarte w ustawie z dnia 22 marca 1990 roku o terenowych organach administracji rządowej ogólnej definicje i postanowienia dotyczące podziałów specjalnych precyzują podstawy i normy prawne dla powoływania i znoszenia tych podziałów. Zgodnie z ustawą podziały terytorialne specjalne to przewidziane ustawami szczególnymi podziały na potrzeby określonych dziedzin administracji, albo podziały przeprowadzone w innych społecznie uzasadnionych celach. Podziały terytorialne specjalne powinny być tworzone tylko na podstawie ustawy co potwierdza względną trwałość tych podziałów. Wprowadzony nakaz dopasowania tych podziałów z podziałem zasadniczym. Podziały specjalne nie powinny naruszać granic jednostek podziału zasadniczego, a utworzenie terytorialnego podziału specjalnego oraz zmiany w tym podziale wymagają porozumienia z ministrem właściwym do spraw administracji.

Zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o administracji rządowej w województwie dotyczącymi tworzenia organów administracji niezespolonej, powstają one wyłącznie w drodze ustawy i w szczególnych sytuacjach. Tworzenie ich musi być również zdeterminowane ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem przekraczającym obszar jednego województwa.

Przykłady podziałów dla celów specjalnych

- prokuratura działa w terenie na trzech szczeblach:

1) 10 prokuratur apelacyjnych,

2) 42 prokuratury okręgowe,

3) 347 prokuratur rejonowych.

W strukturze trójszczeblowej działa administracja wojskowa:

- okręgi;

- województw;

- obszary obejmujące swym zasięgiem kilka powiatów

Okręgi wojskowe - Pomorski Okręg Wojskowy z siedzibą w Bydgoszczy obejmujący obszar województw: zachodniopomorskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego i mazowieckiego

- Śląski Okręg Wojskowy z siedzibą we Wrocławiu obejmujący obszar województw: lubuskiego, dolnośląskiego, opolskiego, łódzkiego, świętokrzyskiego, lubelskiego, śląskiego, małopolskiego i podkarpackiego.

Wojewódzkie sztaby wojskowe - działają w granicach województw (16)

Wojskowe komendy uzupełnień - działają na obszarach obejmujących swym zasięgiem najczęściej kilka powiatów, ale też niekiedy - jak to ma miejsce np. w przypadku Łodzi, Poznania, Gdańska czy Warszawy - część powiatu; liczba komend wynosi 122

Sądy wojskowe mają strukturę dwuszczeblową:

- dwa sądy okręgowe,

- 10 sądów garnizonowych.

Sądy powszechne mają w terenie strukturę trójszczeblową - odrębną od podziału zasadniczego:

- 10 sądów apelacyjnych działających na obszarach obejmujących od 3 do 7 województw sprzed reformy z 1998 roku,

- 41 sądów okręgowych działających na obszarze zbliżonych wielkością do województw sprzed reformy z 1998 roku,

- 299 sądów rejonowych działających w jednostkach podziału utworzonych w 1975 roku wskutek reformy polegającej na ustanowieniu dwustopniowego szczebla administracji (gminy i województwa przy jednoczesnym zniesieniu powiatów).

W dwuszczeblowej strukturze (w okręgach i obwodach) działają urzędy miar:

- dla potrzeb okręgowych urzędów miar terytorium państwa jest podzielone na 9 obszarów,

- dla potrzeb obwodowych urzędów miar wyodrębniono 62 obwody.

Specyfika podziału terytorialnego dla potrzeb administracji morskiej oraz dla okręgowych inspektorów rybołówstwa morskiego wyraża się w tym, że obszary działania tej administracji obejmują głównie wody morskie, w mniejszym stopniu ląd.

Dyrektorzy urzędów morskich działają na obszarach:

- Dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni - byłych województw elbląskiego i gdańskiego;

- Dyrektor Urzędu Morskiego w Słupsku - byłych województw słupskiego i koszalińskiego

- Dyrektor Urzędu Morskiego w Szczecinie - byłego województwa szczecińskiego

Na tych samych obszarach działają również okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego z siedzibą w Gdyni, Słupsku i Szczecinie.

Śródlądowe drogi wodne i inne wody śródlądowe stanowią terytorium, na którym działa osiem dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej

W jednoszczeblowej strukturze działa administracja górnictwa.

Podziały specjalne są dowodem na wadliwie przeprowadzony podział terytorialny kraju, gdyż w większości nie pokrywają się z podziałem terytorialnym.

USTRÓJ ORGANÓW NACZELNYCH I CENTRALNYCH

Do kategorii organów centralnych zaliczymy wszystkie te organy, których zasięg działania rozciąga się na obszar całego państwa. Wszystkie organy naczelne są organami centralnymi, jednakże nie każdy organ, centralny jest organem naczelnym. Organy naczelne są bezpośrednio włączone do składu Rady Ministrów. Niektóre ustawy określają je wprost naczelnymi organami administracji rządowej, np. w ustawie o Komitecie Integracji Europejskiej. Organy naczelne, w strukturze administracji, zajmują pozycję nadrzędną w stosunku do pozostałych organów centralnych - sprawują nad nimi zwierzchni nadzór. Urzędy centralne podporządkowane są organom stopnia rządowego.

Prawne ramy działania administracji centralnej określone są w przepisach ustawy zasadniczej, czyli w konstytucji RP oraz w licznych ustawach zwykłych.

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Stosownie do art. 10 Konstytucji RP, Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej, obok Rady Ministrów, jest organem władzy wykonawczej. Przyjęcie w ustawie zasadniczej takiego rozwiązania równoznaczne jest z przyznaniem Prezydentowi szeregu kompetencji z zakresu administracji publicznej.

Art. 126 Konstytucji stanowi, iż:

- Prezydent RP jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej (ust. 1).

- czuwa on nad przestrzeganiem Konstytucji a ponadto stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium (ust. 2).

- wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach (ust. 3)

Prezydent wybierany jest przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym.

Kadencja Prezydenta trwa pięć lat (z możliwością jednej reelekcji - zasada kadencyjności i ograniczenia w czasie) i rozpoczyna się w dniu objęcia przez niego urzędu. Prezydentem RP może być obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu (bierne prawo wyborcze). Kandydata zgłasza co najmniej 100.000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu (czynne prawo wyborcze). Na Prezydenta zostaje wybrany kandydat, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, wówczas czternastego dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie, w którym dokonuje się wyboru spośród dwóch kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu otrzymali największą liczbę głosów. Na Prezydenta RP wybrany zostaje kandydat, który w ponownym głosowaniu otrzymał więcej głosów.

Wybory Prezydenta RP zarządza Marszałek Sejmu, natomiast ważność wyboru stwierdza Sąd Najwyższy.

Jeżeli Prezydent nie może przejściowo sprawować urzędu, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu, który tymczasowo przejmuje obowiązki Prezydenta. W sytuacji gdy Marszałek Sejmu nie może wykonywać obowiązków Prezydenta, obowiązki te przejmuje Marszałek Senatu.

Marszałek Sejmu tymczasowo, do czasu wyboru nowego Prezydenta Rzeczpospolitej, wykonuje obowiązki Prezydenta w razie:

- śmierć Prezydenta,

- zrzeczenie się przez niego urzędu,

- uznanie przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego,

- złożenie Prezydenta z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu.

Prezydent za naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa ponosi odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu. Postawienie Prezydenta w stan oskarżenia może nastąpić uchwałą Zgromadzenia Narodowego, podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego na wniosek co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego. Z dniem podjęcia takiej uchwały sprawowanie urzędu przez Prezydenta ulega zawieszeniu.

Kompetencje prezydenta:

a) względem sejmu i senatu:

- zarządza wybory do Sejmu i Senatu,

- zwołuje pierwsze posiedzenia Sejmu i Senatu a także wyznacza Marszałka Seniora w Sejmie,

- może skrócić kadencję Sejmu,

- posiada prawo inicjatywy ustawodawczej,

- podpisuje ustawy i zarządza ich ogłoszenie w Dzienniku Ustaw,

- ma prawo weta w stosunku do ustawy (Sejm może je odrzucić większością 3/5 głosów),

- zwraca się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego.

b) względem rady ministrów:

- desygnuje Prezesa Rady Ministrów,

- powołuje Radę Ministrów,

- na wniosek Prezesa RM, dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów,

- przyjmuje dymisję Rady Ministrów,

- w sprawach szczególnej wagi Prezydent może zwołać Radę Gabinetową (tworzy ją Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta - nie przysługują jej jednak kompetencje Rady Ministrów).

c) w zakresie polityki zagranicznej:

- ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat. Przed ratyfikowaniem umowy międzynarodowej Prezydent może zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie stwierdzenia jej zgodności z Konstytucją,

- mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych,

- przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych.

d) względem sądów i trybunałów:

- powołuje i odwołuje Prezesa i wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego,

- wnioskuje do Sejmu o powołanie bądź odwołanie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,

- powołuje prezesów i sędziów Sądu Najwyższego,

- powołuje, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, sędziów,

- powołuje Prezesa i wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego.

e) względem sił zbrojnych:

- jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. W czasie pokoju zwierzchnictwo to sprawuje za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej,

- mianuje, na czas określony, Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych,

- na czas wojny, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych,

- w razie bezpośredniego, zewnętrznego zagrożenia państwa, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie sił Zbrojnych do obrony RP

- na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części lub na całym terytorium państwa w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium RP lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji,

- na wniosek Rady Ministrów, może wprowadzić stan wyjątkowy, w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego.

W zakresie polityki zagranicznej Prezydent współdziała z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem.

Organem doradczym Prezydenta, zarówno w zakresie wewnętrznego jak i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa jest Rada Bezpieczeństwa Narodowego.

Tradycyjne uprawnienia głowy państwa:

- nadawanie obywatelstwa polskiego i wyrażanie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego,

- nadawanie tytułu naukowego,

- nadawanie orderów i odznaczeń,

- stosowanie prawa łaski.

W celu wykonania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnień Prezydent wydaje rozporządzenia i zarządzenia (art. 142).

Prezydent wydaje akty urzędowe:

- akty te dla swojej ważności wymagają podpisu (kontrasygnaty) Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem,

- wymóg kontrasygnaty nie dotyczy katalogu aktów Prezydenta enumeratywnie wymienionych w art. 144 ust. 3 Konstytucji,

- w czasie stanu wojennego Prezydent może wydawać rozporządzenia z mocą ustawy, które zatwierdzane są przez Sejm (art. 234).

Organem pomocniczym Prezydenta, czyli urzędem przy pomocy którego realizuje on nałożone na niego obowiązki jest Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Najwyższy przedstawiciel RP nadaje jej statut kancelarii oraz powołuje i odwołuje szefa kancelarii.

RADA MINISTRÓW

Rada ministrów, podobnie jak prezydent rp, zaliczona jest w ustawie zasadniczej do władzy wykonawczej:

- pełni rolę najważniejszego organu administracji spośród wszystkich innych centralnych organów administracji,

- kieruje administracją rządową,

- Radzie Ministrów przypisuje się pełnienie roli (funkcji) politycznej. Związane jest to z tym, iż Rada Ministrów de facto w znacznej części jest reprezentantem tych sił politycznych, które mają większość w parlamencie.

Realizacja konstytucyjnych obowiązków nałożonych na Radę Ministrów będzie w większym bądź w mniejszym stopniu stanowiła realizację programów politycznych najliczniejszych partii parlamentu,

Działanie Rady Ministrów znajduje swoje oparcie w przepisach Konstytucji - rozdział VI, oraz w ustawie z dnia 8 sierpnia 1996 roku o Radzie Ministrów (tekst jednolity dz. u. z 1999 roku, nr 82 poz. 929 ze zm.)

Skład i reprezentowanie Rady Ministrów.

W myśl art. 147 Konstytucji, Rada Ministrów składa się z:

- Prezesa Rady Ministrów,

- ministrów,

- fakultatywnie w skład Rady Ministrów mogą być powoływani wiceprezesi Rady Ministrów, a także przewodniczący określonych w ustawach komitetów.

Zarówno Prezes jak i wiceprezes Rady Ministrów mogą pełnić także funkcję ministra.

Prezes Rady Ministrów (art. 148 konstytucji) reprezentuje Radę Ministrów i kieruje jej pracami - stanowi to generalną zasadę uznającą prymat premiera w zakresie dotyczącym reprezentowania Rady Ministrów. Na forum zewnętrznym Rada Ministrów reprezentowana jest nie tylko przez Prezesa Rady Ministrów, choć przyznać należy, że pełni on rolę pierwszoplanową, ale także przez pozostałych członków Rady Ministrów. Członek Rady Ministrów realizuje politykę ustaloną przez Radę Ministrów, a w swoich wystąpieniach zobligowany jest do reprezentowania stanowiska zgodnego z ustaleniami przyjętymi przez Radę Ministrów. Członek Rady Ministrów, upoważniony przez Radę Ministrów, reprezentuje Rząd przed Sejmem w sprawach rozpatrywanych z inicjatywy Rady Ministrów. Wówczas minister, po porozumieniu się z Prezesem Rady Ministrów, składa wszelkie oświadczenia w imieniu Rządu. Członek Rady Ministrów może też być upoważniony, w uzasadnionych wypadkach przez Prezesa RM, do reprezentowania Rządu w innych sprawach rozpatrywanych przez Sejm.

Prezes rady ministrów może na wniosek ministra udzielić upoważnienia do reprezentowania rządu:

- przed Sejmem sekretarzowi stanu lub podsekretarzowi stanu w danym ministerstwie, pełnomocnikowi Rządu lub kierownikowi urzędu centralnego,

- w Sejmie, poza posiedzeniem plenarnym, innej osobie czynnej w danym dziale administracji rządowej.

Zasady, dotyczące reprezentowania Rady Ministrów w kontaktach z sejmem mają odpowiednie zastosowanie do wszystkich innych sytuacji wymagających upoważnienia do reprezentowania rządu przed innymi organami państwowymi, w szczególności przed senatem RP i Trybunałem Konstytucyjnym (art. 9 ustawy o radzie ministrów).

Pełnomocnik rządu

Rada ministrów może ustanowić pełnomocnika rządu do określonych spraw, których przekazanie członkom rady ministrów nie jest celowe:

- w świetle przepisów ustawy o Radzie Ministrów pełnomocnikiem Rządu może być sekretarz stanu lub podsekretarz stanu,

- w szczególnie uzasadnionych wypadkach, w zakresie zadań o zasięgu regionalnym wojewoda,

- Pełnomocnicy Rządu ustanawiani są w celu prowadzenia określonych spraw istotnych dla polityki Rządu, mających jednakże charakter czasowy,

- Pełnomocnik Rządu jest powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów,

- ustanowienie Pełnomocnika Rządu następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, które określa zakres udzielonych pełnomocnikowi upoważnień, sposób sprawowania nadzoru nad jego działalnością oraz sposób zapewnienia pełnomocnikowi obsługi merytorycznej, organizacyjno-prawnej, technicznej i kancelaryjno-biurowej.

Przykłady ustanowień Pełnomocnika Rządu:

- Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 roku (Dz. U. Nr 96, poz. 848) ustanowiony został Pełnomocnik Rządu do Spraw Negocjacji o Członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej, Pełnomocnik to sekretarz albo podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Zadaniami Pełnomocnika było - przygotowanie koncepcji, koordynowanie procesu negocjacyjnego o członkostwo RP w Unii Europejskiej oraz negocjowanie traktatu między RP a państwami członkowskimi UE o członkostwie RP w UE.

- Przykładem ustanowienia pełnomocnika w osobie wojewody można wskazać Pełnomocnika Rządu do Spraw Organizacji Światowej Wystawy EXPO 2010 we Wrocławiu (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 roku, Dz. U. Nr 3, poz. 27) - pełnomocnikiem jest wojewoda dolnośląski. Zadaniem Pełnomocnika jest inicjowanie, koordynacja i realizacja działań mających na celu przyznanie Polsce i miastu Wrocław prawa do organizacji Światowej Wystawy EXPO w 2010 roku, w tym przygotowanie niezbędnych informacji, analiz i opracowań wymaganych w procedurze aplikacji o prawo organizacji wystawy, reprezentowanie Polski w kontaktach z Międzynarodowym Biurem Wystaw z siedzibą w Paryżu.

Dodatkowo, przedstawić można przykłady ustanowienia:

- Pełnomocnika Rządu do Spraw Informacji Europejskiej (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 czerwca 2002 roku, Dz. U. Nr 84, poz. 754),

- Pełnomocnika Rządu do Spraw Dostosowania Polskiego Rolnictwa do Wymogów Unii Europejskiej (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 roku, Dz. U. Nr 96, poz. 847),

- Pełnomocnika Rządu do Spraw Negocjacji w Ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO) - (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 marca 2002 roku, Dz. U. Nr 31, poz. 283),

- Pełnomocnika Rządu do Spraw Programu dla Odry - 2006 (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 marca 2002 roku, Dz. U. Nr 31, poz. 278),

- Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 roku, Dz. U. Nr 96, poz. 849).

Tryb powoływania i odwoływania Rady Ministrów.

Konstytucja poświęca tylko dwa artykuły dotyczące trybu powoływania rady ministrów. Przewiduje ona trzy alternatywne procedury tworzenia rady ministrów:

Pierwsza czynność należy do Prezydenta, który desygnuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek powołuje Radę Ministrów w składzie zaproponowanym przez Prezesa Rady Ministrów.

Dla dokonania tej czynności Konstytucja wyznacza 14 dniowy termin od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów. Następnie, Prezes Rady Ministrów, w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta, przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów wraz z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Jeżeli w przedstawionym trybie Rada Ministrów nie została powołana bądź też nie udzielono jej wotum zaufania, wówczas Sejm w ciągu 14 dni od upływu terminów o których była mowa w poprzednim akapicie, wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera przysięgę od jej członków.

Jeżeli również i w tym trybie Rada Ministrów nie zostanie wyłoniona, wówczas Prezydent w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów, odbierając od nich przysięgę. Następnie Sejm w ciągu 14 dni od dnia powołania Rady Ministrów przez Prezydenta udziela jej wotum zaufania, tym razem już zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. W sytuacji nie udzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania Prezydent skracał kadencję Sejmu i zarządza wybory.

W Konstytucji unormowane są również zagadnienia dotyczące dymisji Rady Ministrów. Kadencja Rady Ministrów może trwać dokładnie tyle samo co kadencja parlamentu, istnieją jednakże okoliczności, które pociągają za sobą konieczność złożenia przez Prezesa Rady Ministrów dymisji Rady Ministrów. Należą do nich:

- ukonstytuowanie się nowego Sejmu (Prezes Rady Ministrów składa dymisję Rady Ministrów na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu),

- nie udzielenie wotum zaufania dla Rady Ministrów przez Sejm,

- wyrażenie Radzie Ministrów wotum nieufności,

- złożenie rezygnacji przez Prezesa Rady Ministrów (w tym przypadku Prezydent może odmówić przyjęcia dymisji).

Przyjmując dymisję Rady Ministrów Prezydent powierza jej dalsze sprawowanie obowiązków, aż do czasu powołania nowej Rady Ministrów.

Sejm może wyrazić wotum nieufności całej Radzie Ministrów, jak i poszczególnym ministrom.

Prezydent, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może dokonywać zmian w składzie Rady Ministrów.

Zadania rady ministrów.

Rada Ministrów kieruje administracją rządową oraz prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej (art. 146 ust.1 konstytucji). Należą do niej te wszystkie sprawy polityki państwa, które nie są wyraźnie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego, obowiązuje tu tzw. zasada domniemania kompetencji (art. 146 ust. 2). Poza ogólnymi kierunkami polityki Rady Ministrów, Konstytucja zawiera, przykładowe wyliczenie spraw należących do właściwości tego organu.

W szczególności Rada Ministrów:

- zapewnia wykonanie ustaw a także wydaje rozporządzenia,

- koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,

- uchwala projekt budżetu państwa, kieruje jego wykonaniem a także uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,

- sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,

- zawiera umowy międzynarodowe, które wymagają ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,

- określa organizację i tryb swojej pracy.

Konstytucyjne kompetencje Rady Ministrów stanowią również istotne uprawnienie, jakim jest przysługujące jej prawo inicjatywy ustawodawczej (grupa co najmniej 15 posłów)

Rada Ministrów realizuje niektóre uprawnienia inicjatywy ustawodawczej na zasadzie wyłączności:

- w zakresie ustawy budżetowej,

- w zakresie ustawy o prowizorium budżetowym,

- w zakresie zmiany ustawy budżetowej,

- w zakresie ustawy o zaciąganiu długu publicznego,

- w zakresie ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo.

Rada ministrów w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia może wprowadzić na czas oznaczony stan klęski żywiołowej.

Kompetencje posiadane przez rząd, maja doniosłe znaczenie, potwierdzeniem tego może stanowić wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1999 roku (sygnatura SN III RN 108/98), w którym sąd stwierdza, iż niewykonanie przez Radę Ministrów obowiązku wynikającego z kompetencji do wydania rozporządzenia niezbędnego w celu zapewnienia wykonania ustawy narusza prawa uprawnionych podmiotów, a tym samym konstytucyjnych zasad funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego w związku z czym stanowi delikt konstytucyjny.

Organy wewnętrzne rady ministrów

Podstawę prawną do tworzenia organów wewnętrznych stanowi ustawa o Radzie Ministrów. W myśl jej przepisów istnieje możliwość utworzenia organów pomocniczych Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, a w szczególności:

- stałego komitetu lub komitetów Rady Ministrów,

- komitetów do rozpatrywania określonych kategorii spraw lub określonej sprawy,

- rad i zespołów.

Organy pomocnicze tworzone są w drodze zarządzenia prezesa rady ministrów z jego własnej inicjatywy lub na wniosek członka rządu:

- w celu inicjowania, przygotowania i uzgadniania rozstrzygnięć albo stanowisk Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów w sprawach należących do zadań i kompetencji tych organów. Prezes Rady Ministrów może utworzyć Stały Komitet Lub Komitety Rady Ministrów, określając ich nazwę, skład, zakres działania oraz tryb postępowania,

- Prezes Rady Ministrów może tworzyć organy pomocnicze w postaci Komitetów do rozpatrywania określonych kategorii spraw lub określonej sprawy. Z brzmienia przepisu stanowiącego podstawę do utworzenia takiego rodzaju komitetów wynika, iż mają one charakter czasowy, doraźny, co oznacza utratę ich bytu prawnego po rozpatrzeniu określonej sprawy czy też określonych kategorii spraw.

- tworzone są również rady i zespoły jako organy pomocnicze o charakterze opiniodawczym lub doradczym w sprawach należących do zadań i kompetencji Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów.

Obecnie istnieje Stały Komitet Rady Ministrów będący organem opiniodawczo - doradczym (zarządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2002 ze zmianami z 11 października 2005):

- zadaniem stałego komitetu Rady Ministrów jest przygotowywanie, uzgadnianie i przedstawianie Radzie Ministrów lub Prezesowi Rady Ministrów projektów rozstrzygnięć albo stanowisk Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów przez wyrażanie opinii albo udzielanie rekomendacji projektom dokumentów rządowych, które będą przedstawione do rozpatrzenia Radzie Ministrów lub Prezesowi,

- stały komitet Rady Ministrów rozpatruje również inne sprawy, które zostaną mu powierzone przez Radę Ministrów lub jej Prezesa.

W pracach stałego komitetu Rady Ministrów uczestniczą: Przewodniczący lub Sekretarz Komitetu Integracji Europejskiej, Prezes Rządowego Centrum Legislacji, Prezes Rządowego Centrum Studiów Strategicznych oraz Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Z dniem 13 września 2002 roku, zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów (M.P. Nr 40, poz. 629), powołano Radę Do Spraw Zrównoważonego Rozwoju, jako organ opiniodawczo - doradczy w sprawach dotyczących zrównoważonego rozwoju, należących do zadań i kompetencji Rady Ministrów lub Prezesa RM.

Rada Ministrów w uzgodnieniu z zainteresowaną instytucją lub środowiskiem społecznym może powoływać w drodze rozporządzenia Komisje Wspólne:

- w skład takich komisji wchodzą przedstawiciele Rządu oraz tej instytucji lub środowiska. Celem komisji jest wypracowanie wspólnego stanowiska w sprawach ważnych z punktu widzenia polityki Rządu oraz interesów reprezentowanej w komisji instytucji lub środowiska.

Przykład komisji wspólnej stanowi Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego powołana na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2002 roku (Dz. U. Nr 13, poz. 124):

- w jej skład wchodzą przedstawiciele Rządu i samorządu terytorialnego. Do zadań Komisji należy wypracowanie wspólnego stanowiska Rządu i samorządu terytorialnego w sprawach ważnych z punktu widzenia polityki państwa oraz zadań samorządu terytorialnego,

- w ramach Komisji działają stałe zespoły problemowe, np. Zespół do Spraw Polityki Europejskiej, Zespół do Spraw Obszarów Wiejskich, Wsi i Rolnictwa.

W rozdziale „organy wewnętrzne Rady Ministrów” ustawy o Radzie Ministrów zawarto regulacje dotyczące rady legislacyjnej, rządowego centrum legislacji oraz rządowego centrum studiów strategicznych.

RADA LEGISLACYJNA działa przy Prezesie Rady Ministrów, który powołuje jej członków. Jest organem o charakterze opiniodawczo-doradczym w sprawach stanowienia prawa i oceny jego stanu w określonych dziedzinach.

Prezes Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii Rady ustala w drodze rozporządzenia zasady techniki prawodawczej, a także zasady rejestrowania normatywnych aktów prawnych wydawanych przez organy administracji rządowej oraz zasady ogłaszania tych aktów, pod warunkiem braku regulacji w odrębnych przepisach.

Przy Prezesie Rady Ministrów działa Rządowe Centrum Legislacji, będące państwową jednostką organizacyjną podległą Prezesowi Rady Ministrów. Centrum, kierowane przez Prezesa Centrum, zapewnia:

- koordynację działalności legislacyjnej Rady Ministrów i innych organów administracji rządowej,

- obsługę prawną Rady Ministrów, a w szczególności:

• opracowuje stanowiska prawno-legislacyjne do rządowych projektów aktów prawnych,

• koordynuje przebieg uzgodnień rządowych projektów aktów prawnych,

• opracowuje pod względem legislacyjnym rządowe projekty aktów prawnych skierowane do rozpatrzenia przez Radę Ministrów, w tym poprzez ich ocenę pod względem prawnym i redakcyjnym przez Komisję Prawniczą prowadzoną przez Centrum,

- redaguje Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej oraz Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski

- współdziała z Komitetem Integracji Europejskiej w sprawie harmonizacji prawa polskiego z wymogami prawa Wspólnot Europejskich,

- współdziała z Radą Legislacyjną w zakresie opiniowania rządowych projektów aktów normatywnych pod względem ich zgodności z Konstytucją RP oraz spójności z systemem prawa.

Państwową jednostką organizacyjną, podległą Prezesowi Rady Ministrów jest działające przy nim Rządowe Centrum Studiów Strategicznych. Prowadzi on prace służące Prezesowi Rady Ministrów, w tym także związane z pracami Rady Ministrów, do programowania strategicznego oraz prognozowania rozwoju gospodarczego i społecznego. W szczególności do zadań Rządowego Centrum, kierowanego przez Prezesa, należy:

- przygotowywanie prognoz oraz długookresowych strategicznych programów rozwoju gospodarczego i społecznego,

- przygotowywanie koncepcji i programów polityki zagospodarowania przestrzennego kraju oraz długofalowych strategii rozwoju regionalnego kraju,

- opracowywanie ocen międzynarodowych uwarunkowań sytuacji kraju oraz długofalowych koncepcji polityki zagranicznej,

- sporządzanie ocen skutków społeczno - gospodarczych projektowanych regulacji,

- przygotowywanie innych analiz, prognoz, koncepcji, programów i ocen, zleconych przez Premiera

Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

---