FINANSE

WYKLAD 1

finanse- zjawiska związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych, immanentnie związane z pieniądzem zjawisko finansowe

zjawisko finansowe- zjawisko pieniężne, w którym pieniądz jest w ruchu

zjawisko pieniężne > zjawisko finansowe

finanse publiczne

definicje

1. są to publiczne zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami oraz normy prawne je regulujące

2. jest to wyraz stosunków społecznych i ekonomicznych powstających trakcie nieustannych, dynamicznie ujętych procesów gromadzenia dochodów i przychodów oraz dokonywania wydatków i rozchodów na cele publiczne

finanse publiczne a finanse prywatne

finanse publiczne	finanse prywatne
równowaga finansów publicznych przemieszczanie zasobów publicznych zdominowane przez interwencje państwa wyznaczone przez władze publiczne	równowaga finansów prywatnych i przemieszczanie zasobów prywatnych, kształtowanie głownie przez prawa gospodarki rynkowej
przynajmniej jeden z podmiotów uczestniczących stosunkach finansowych jest podmiotem prawa publicznego(wyposażony w atrybut władzy, państwo)	podmioty uczestniczące w stosunkach finansowych SA podmiotami prawa prywatnego lub podmiotami z nimi zrównanymi (banki państwowe, spółki SP)
możliwość władczego wiążącego kształtowania sytuacji prawnej jednego podmiotu (podporządkowany) przez inny (nadrzędny) w celu zapewnienia dochodów władzy publicznej	równorzędny charakter stosunków prawnych
związane z realizacją interesu publicznego	zasadniczo związane z realizacja interesu prywatnego, indywidualnego (wyjątek- finanse fundacji lub niektórych stowarzyszeń)
koncentracja zasobów publicznych	rozdrobnienie zasobów prywatnych, operacje nie mają decydującego wpływu na kształtowanie się równowagi finansowej państwa
wysoki stopień reglamentacji prawnej (szczegółowa regulacja dotycząca źródeł dochodu, sposobu wydatkowania środków pieniężnych oraz organizacja zasobów pieniężnych) - w postaci norm prawnych kształtujących instytucje finansowoprawne jak i norm prawnych wynikających z planów finansowych	funkcjonują głównie w ramach uregulowań prawa prywatnego, niektóre ich aspekty w ogóle nie podlegają reglamentacji prawnej (np. sposób przeprowadzania rozliczeń pieniężnych pomiędzy nieprzedsiębiorcami)
mogą mieć charakter scentralizowany (finanse państwa) jak i zdecentralizowany (finanse województw, powiatów, gmin)	charakter zawsze zdecentralizowany
wyrażone w pieniądzu	obrót pieniądzem
większy zakres	węższy zakres

system finansowy (s.f.)

system finansowy - jest to całokształt uporządkowanych wewnętrznie instytucji finansowoprawnych, funkcjonujących danym państwie i regulujących gospodarkę finansową określonej kategorii podmiotów działających na jego terytorium (s.f. państwa, s.f gminy, s.f. spółdzielni, s.f. spółki akcyjnej)

instytucje finansowoprawne - stworzone przez normy prawne pewne zespoły spełniające określoną funkcje wobec finansów, np. podatek, budżet

gospodarka finansowa

gospodarka finansowa - jest to ogól czynności uczestników stosunków finansowych, których treścią jest gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych, jak również planowanie i organizacja posiadanych zasobów pieniężnych (np. tworzenie funduszy wewnętrznych wprowadzających samoograniczenie w działalności danego podmiotu- działalności finansowej)

WYKLAD 2

instytucje objęte systemem finansowym

1. służące gromadzeniu przez państwo/gminę środków pieniężnych (podatki, opłaty, cła); funkcja dwoista

2. służące wydatkowaniu środków pieniężnych przez państwo/gmine (dotacje, wynagrodzenia, stypendia); funkcja dwoista, tzn. mechanizm danej instytucji finansowo prawnej, mamy do czynienia z gromadzeniem i wydatkowaniem (zarazem)

3. służące organizacji zasobów pieniężnych państwa/gminy (budżet, fundusze celowe)- zespoły prawnie określonych zasad regulujących postępowanie ze środkami uzyskiwanymi przez dany podmiot ze źródeł jego przychodów oraz podejmowanych decyzji w sprawie dokonywanych wydatków

jest wiele budżetów!!!

funkcje finansów publicznych

1. funkcja fiskalna (podstawowa)- dostarczanie podmiotom publicznym (państwu, jednostkom samorządy terytorialnego) środków finansowych na realizacje ich zadań

2. funkcja redystrybucyjna (rozdzielcza)- przenoszenie wartości ze sfery produkcyjnej do nieprodukcyjnej, gromadzenie środków finansowych przez określony fundusz (najczęściej budżetowy) i rozdzielania ich określonym podmiotom (w płaszczyźnie przedmiotowej)

3. funkcja stymulacyjna- oddziaływanie na stosunki społeczne, w szczególności gospodarcze, zachęcanie lub zniechęcanie do określonych rodzajów aktywności

4. funkcja ewidencyjno-kontrolna (informacyjna)- wyciąganie pewnych wniosków stanie gospodarki państwa dzięki rejestracji i analizie zjawisk finansowych, kontrola przebiegu procesów gospodarczych za pomocą analizy kształtowania się przepływów finansowych

 

prawo finansowe
- "dyscyplina pogranicza" o charakterze interdyscyplinarnym
- przedmiot regulacji- gospodarka finansowa państwa (działalność finansowa)

działy prawa finansowego

1. prawo budżetowe

2. prawo finansowe samorządu terytorialnego

3. prawo podatkowe

4. prawo celne (daniowe, dochodowe)

5. publiczne prawo bankowe

6. prawo dewizowe

7. międzynarodowe prawo finansowe

8. prawo rynku finansowego

9. prawo ubezpieczeniowe

10. prawo walutowe

źródła prawa finansowego

1. konstytucja

2. ratyfikowane umowy międzynarodowe

3. ustawy

4. akty wykonawcze

5. prawo miejscowe

-zwyczaj nie jest źródłem prawa finansowego

normy konstytucyjne dotyczące finansów publicznych

• bezpośrednio i wyłącznie art. 84, 89, 118, 123, 167, 168, 171 ust.2, 190, 204, 216-227

• odnoszące się zarówno do finansów publicznych jak i do innych zjawisk społecznych i gospodarczych, art. 87-94, 118-124, 125, 173-201, 202-207 (dot. tybu uchwalania ustaw)

• wywołujące lub mogące wywołać określone skutki w dziedzinie finansów publicznych uwagi na zakres ich stosowania, art. 67, 69, 70 ust.1 i 2, 74 ust.1, 75 ust.1, 77 ust.2, 176 ust.1|

• dotyczące podstaw (ogólnych) zasad treści (wartości) prawa, które mogą bezpośrednio wpływać na kształt prawa finansowego jego wykładnie oraz na finanse publiczne- przez przyjęcie przez TK lub doktrynę, art. 2 w szczególności

WYKLAD 3

administracja finansów publicznych

Skarb państwa

• państwo jako podmiot stosunków cywilnoprawnych oraz państwo jako podmiot uprawnień organizacyjnych wobec państwowych osób prawnych

• złożona szczególna osoba prawna składająca się z wielu jednostek organizacyjnych działających na rożnych szczeblach zarządzania majątkiem państwowym

• instytucja dysponująca majątkiem i prowadząca działalność finansową oraz gospodarczą, a w szczególności polegająca na dokonywaniu wydatków i gromadzeniu dochodów

• reprezentowany jest w głównej mierze przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa i ministra właściwego do spraw finansów publicznych (skupiają podstawowe kompetencje finansowe i majątkowe SP)

pojęcia SP i budżetu nie są tożsame:

• SP- mienie państwowe (zasoby)

• Budżet- strumienie środków pieniężnych

administracja finansów publicznych:

• zorganizowany zespól organów, osób i jednostek organizacyjnych, któremu powierza się wypelnianie zdań państwa albo samorządu terytorialnego terytorialnego w dziedzinie gromadzenia i wydatkowania publicznych środkow pieniężnych (kierowania lub wykonywania działalności finansowej)

• element w strukturze organów państwa i samorządów terytorialnych

organy zarządzające finansami publicznymi

kompetencje:

• programowanie finansów publicznych (RM)

• projektowanie (RM, Min. Fin.) i tworzenie prawa finansowego (Sejm, Min. Fin., Rada Gminy)

• planowanie finansowe

• organizacja i kierowanie wykonawstwem planowych zadań finansowych

• kontrola finansowa (NIK)

organy finansowe:

• wykonują zdania państwa i samorządu terytorialnego związane z konkretyzacją indywidualnych uprawnień i obowiązków prawnofinansowych podmiotów biernych stosunków prawnofinansowych

• wydają indywidualne akty finansowe (urząd skarbowy wydaje decyzje), są to organy wyłącznie powołane do realizacji prawa finansowego publicznego a TWORZĄ RESORT FINANSÓW

Minister Finansów (teka Min. Fin. + (często) teka premiera)

- ds. budżetu państwa
- ds. finansów publicznych
- ds. instytucji finansowych

 

formy realizacji działań zadań Ministra Finansów

• funkcje analityczne- wykonywanie analiz, ocen i składanie sprawozdań z funkcjonowania finansów publicznych

• funkcje projektowania polityki finansowej- inicjowanie i projektowanie (nie prowadzenie!!!- RM) polityki państwa w zakresie finansów publicznych; współudział w kształtowaniu polityki społeczno- gospodarczej

• działania planistyczne- opracowywanie projektu ustawy budżetowej oraz bilansu finansów sektora publicznego bilansu należności i zobowiązań SP

• aktywność legislacyjna- minister finansów nie jest podmiotem tworzącym prawo w formie ustaw!!!- opracowywanie rządowych projektów ustaw z dziedziny finansów publicznych oraz opiniowanie projektów ustaw i aktów wykonawczych tej dziedziny

• zadania kontrolne i nadzorcze- organizacja aparatu skarbowego i kontroli skarbowej oraz sprawowanie nadzoru nad nimi; sprawowanie nadzoru nad administracja celną i nadzoru właścicielskiego nad bankami państwowymi oraz nadzoru dewizowego; organizacja systemu rachunkowości i sprawozdawczości finansowej oraz dyscypliny finansów publicznych

• pełnienie roli organu podatkowego (w sytuacjach ściśle określonych w ustawie)

• reprezentowanie SP w sprawach nie zastrzeżonych dla innych organów

WYKLAD 4

Budżet państwa

definicja
Budżet- szczegółowy plan finansowy zawierajšcy zestawienie liczbowe przewidywanych dochodów i granic wydatków ustalonych na okreœlony okres w przyszłoœci , posiadajšcy okreœlonš formę prawna (ustawa lub uchwala)

Zasady budżetowe (nie sš przepisami prawa) – sš to  postulaty nauki, formułowane przez doktryny, pod adresem ustawodawstwa i praktyki, dotyczšce prawidłowej organizacji i funkcjonowania gospodarki budżetowej, w celu optymalnej realizacji jej zadań

Stosunek zasad budżetowych do prawa budżetowego praktyki budżetowej
Zasada budżetowa a postepowanie podmiotów
Zasada budżetowa a przepis prawa
Przepis prawa a praktyka budżetowa

1. zasada powszechnoœci (zupełnoœci; budżetowania brutto)
a) treœć
postulat aby budżet obejmował wszystkie dochody i wydatki państwa; wszystkie jednostki sektora finansów publicznych wchodziły do budżetu państwa całoœciš swoich dochodów i wydatków ( w pełnych kwotach); okreœla zakres budżetu w ujęciu podmiotowym (odnosi się do sektora finansów publicznych rozliczajšcych się z budżetem zgodnie z zasada powszechnoœci)
jednostki budżetowe- stos. zasadę powszechnoœci- finansowane z finansów publicznych całoœć dochodów przekazuje budżetowi
b) prawo i praktyka
ograniczona z uwagi na wymogi operatywnoœci i efektywnoœci działania- formy budżetowania netto w publicznej gospodarce budżetowej - zakłady budżetowe, œrodki specjalne, gospodarstwa pomocnicze, fundusze celowe
zakłady budżetowe- koszty działalnoœci pokrywajš z własnych dochodów i odprowadzajš tylko nadwyżkę (nie jest os. prawnš)- mogš otrzymywać dotacje

2. zasada jednoœci formalnej
a) treœć
postulat, aby jeden budżet ujmowany był w jeden akt prawny
b)prawo i praktyka
odstępstwo poprzez ustalanie kilku różnych budżetów (np. budżety jednostek samorzšdu terytorialnego; budżety załšcznikowe)

3.zasada jednoœci materialnej
a) treœć
postulat zorganizowania budżetu na zasadzie jednej puli œrodków, której całoœć dochodów przeznaczona jest na całoœć wydatków; unikanie łšczenia- logicznego i finansowego- dochodów budżetowych konkretnych Ÿródeł z okreœlonymi kierunkami wydatkowania (ujecie przedmiotowe budżetu)
b) prawo i praktyka
alternatywa- przeznaczenie konkretnych dochodów na konkretne wydatki; funduszowanie: œrodki pochodzšce z okreœlonych Ÿródeł, przeznaczone na okreœlone cele (fundusze celowe, œrodki pochodzšce ze Ÿródeł zagranicznych)

4. zasada szczegółowoœci
a) treœć
postulat, aby budżet był uchwalany ze szczególnym podziałem dochodów i wydatków; takie usystematyzowanie dochodów i wydatków aby właœciwiej wyrażały działania rzšdu, pozwalajšc na ocen€ tej działalnoœci przez parlament
b) prawo i praktyka
narzšdzie- klasyfikacja budżetowa i okreœlone prawnie zasady podziału dochodów i wydatków budżetowych, system jednostek klasyfikacyjnych majšcych formę podziałek budżetowych
!wyjštek! - prowizorium budżetowe (budżet tymczasowy z ogólnie ustalonymi kwotami dochodów i wydatków)

5. zasada rocznoœci
a) treœć
postulat mrocznoœci planowania budżetowego (ograniczenie władzy wykonawczej na rzecz ustawodawczej)
wada- ogranicza pełne i elastyczne wykonywanie budżetu i realizacji ekonomicznych funkcji budżetu, swobodę prowadzenia sprawnej polityki gospodarczej i społecznej

6. zasada równowagi
a) treœc
postulat takiego ukształtowania wydatków, aby nie przekraczały wysokoœci dochodów, tzn. nie wystšpił deficyt budżetowy
b) prawo i praktyka
w klasycznej wersji w zaniku zastępowana teoriš systematycznego deficytu, teoria budżetu cyklicznego, teoriš impasu
deficyt działa inflacjogennie!

WYKLAD 5

7. zasada jawności (zasada ogólna finansów publicznych)
a) treść
postulat, aby budżet był ujawniany obywatelom w fazie planowania, uchwalania, wykonywania oraz poddanie ograniczonej kontroli operacji finansowych objętych tajemnicą państwową
b) prawo i praktyka
wyraża się w wielu aspektach (otwartości obrad nad projektem budżetu, publikowaniu ustawy budżetowej itp.)

8. zasada przejrzystości
a) treść
postulat uporządkowania dochodów i wydatków budżetowych w odpowiednim systemie podziałek, dzięki stosowaniu klasyfikacji budżetowej
b) prawo i praktyka
narzędzia- jednolite kryteria klasyfikacji, jasne i jednolite zasady rachunkowości i sprawozdawczości budżetu oraz czytelne i logiczne zasady konstrukcji budżetu

charakter prawny budżetu

postanowienia budżetu nie są skierowane do nieskończenie wielu adresatów co do których powstanie stan faktyczny; postanowienia budżetu są skierowane do ściśle określonych wykonawców; postanowienia budżetu mogą być wykonywane tylko raz! <konkretny adresat, konkretny cel>- normy planowe

dochody- nie mają charakteru normatywnego (mocy wiążącej)- są to prognozy

wydatki- postanowienia po stronie wydatków mają charakter wiążący (w ustawie wynika upoważnienie do wykonywania wydatków przez dysponentów ramach nieprzekraczalnego limitu

niemożliwe jest dochodzenie roszczeń przez dysponentów!
!wyjątek! - jednostki samorządu terytorialnego mają prawo dochodzić subwencji ogólnych i dotacji na realizację zadań zleconych

1. fundusze celowe (zaprzeczenie jedności materialnej)

- są to formy organizacji publicznych zasobów pieniężnych (obok instytucji budżetu)
- zawiązanie dochodów ze ściśle określonych źródeł wydatkami na ściśle określone cele

Budżet	Fundusz
Urządzenie uniwersalne gromadzące dochody z różnych źródeł umożliwiające wydatkowanie zgromadzonych zasobów na różne cele- bez względu na to z jakich źródeł i w jakich proporcjach zasoby powstają	Urządzenia wyspecjalizowane służące finansowaniu wąskiej grupy celów w oparciu o zasoby gromadzone z niewielkiej grupy źródeł

fundusze celowe: przesłanki zaliczenie do funduszy celowych na podstawie art. 22 ustawy o finansach publicznych
- utworzone w drodze ustawy przed dniem 01.01.1999
- publiczny charakter dochodów i wydatków funduszu
- realizacja zadań państwa lub zadań jednostek samorządy terytorialnego

podział funduszy celowych
1) kryterium a status prawny

1. fundusz celowy posiadający osobowość prawną- np. NFOS i GW, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

2. fundusz celowy nie tworzący odrębnej struktury podmiotowej- forma organizacyjna zasobów pieniężnych zarządzana przez wskazany w ustawie organ państwowy FUS

2) kryterium a powiązanie z budżetem

1. fundusze autonomiczne- brak możliwości transferu środków z budżetu do funduszu lub odwrotnie, odrębność finansowa (ale nie funkcjonalna) np. NFOS i GW, FGŚP, Fundusz Promocji Twórczości

2. fundusze powiązane finansowo z budżetem- możliwość dotowania ich z budżetu i przekazywania nadwyżek zasobów ponad potrzeby do budżetu, np. FUS, Fundusz Pracy

3. fundusze wewnątrzbudżetowe- szczególna konstrukcja prawna samego budżetu, dopuszczalność finansowania jednego z celów jedynie w takich granicach w jakich osiągane są wpływy z określonego źródła dochodów budżetowych (brak odrębności funduszu z nazwą, wskazanymi dysponentami zasobów itp.)

3) kryterium a wewnętrzna konstrukcja

• fundusze scentralizowane- tworzą jednolite konstrukcje a ich zasoby znajdują się najczęściej w dyspozycji określonego ministra jako wykonawcy plany finansowego np. Fundusz Pracy

• fundusze zdecentralizowane- stanowią zespoły jednorodzajowych funduszy znajdujących się w dyspozycji np. poszczególnych wojewodów bądź tworzą zespól składający się z funduszu centralnego i funduszy zarządzanych przez np. wojewodów lub jednostki samorządu terytorialnego, np. Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (FOŚiGW

WYKLAD 6

Dług publiczny / deficyt budżetowy

Regulacje konstytucji RP dotyczące długu publicznego

1. obowiązek ustawowy dla problematyki emisji papierów wartościowych przez Skarb Państwa, zaciągania pożyczek oraz udzielania gwarancji i poręczeń finansowych przez państwo (art. 216, ust. 2 i 4)

2. bezwzględny zakaz zaciągania pożyczek lub udzielania gwarancji i poręczeń finansowych w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 (60%) wartości rocznego produktu krajowego brutto (art. 216 ust. 5)

3. obowiązek ustawowy dla sposobu obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego (art..216, ust. 5)

	XII 2002	XII 2003
dług Skarbu Państwa - krajowy - zagraniczny	42,0% PKB 28% PKB 13,9% PKB	46,5% PKB 30,8% PKB 15,7% PKB
państwowy dług publiczny	45,1% PKB	50,2% PKB
państwowy dług publiczny powiększony o przewidywane wypłaty z tytułu poręczeń i gwarancji	46,7% PKB	51,6% PKB

Regulacje konstytucji RP dotyczące długu publicznego i deficytu
Zakaz zwiększania wydatków lub ograniczenia dochodów planowanych przez RM, których skutkiem jest ustalenie przez Sejm większego deficytu budżetowego niż przewidziany w projekcie ustawy budżetowej (art. 220 ust. 1)

Regulacje konstytucji RP dotyczące długu publicznego
Obowiązek inicjatywy ustawodawczej w zakresie ustawy o zaciąganiu długu publicznego oraz ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo wyłącznie dla RM (art. 221)
Zakaz pokrywania deficytu budżetowego NBP (art. 220 ust. 2)

Państwowy dług publiczny
Nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora (art. 9 ust. o fin. publ.)

państwowy dług publiczny = dług SP + dług sektora samorządowego + dług pozostałych
podmiotów sektora finansów publicznych

dług publiczny a deficyt budżetowy

dług publiczny(dotyczy okresy wieloletniego) = skumulowane deficyty budżetowe (związane z okresem rocznym) + zróżnicowane zobowiązania pozaplanowe zaciągnięte przez podmioty sektora finansów publicznych

saldo budżetowe

dochody (ustalone dla okresu rozliczeniowego, np. 1 rok) - wydatki budżetowe (ustalone dla okresu rozliczeniowego

saldo budżetowe >0 a nadwyżka budżetowa
saldo budżetowe <o a deficyt budżetowy

deficyt budżetowy
ujemna różnica pomiędzy dochodami a wydatkami państwa (art. 64 ust o fin. publ.) bądź budżetów jednostek samorządu terytorialnego (art. 112 ust. 1 ust. o fin. publ.)

deficyt sektora finansów publicznych
ujemna różnica miedzy dochodami publicznymi, powiększonymi o bezzwrotne środki pochodzące z budżetu UE oraz ze źródeł zagranicznych a wydatkami publicznymi w danym okresie rozliczeniowym (art. 7 ust. o fin. publ.); ustala się po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami tego sektora

deficyt budżetowy
dochody, wydatki (operacje definitywne) nie są równe przychodom i rozchodom (operacje nie ujmowane przy obliczaniu wielkości deficytu -> do pokrywania deficytu budżetowego)

źródła przychodów pokrywających deficyt

źródła przychodów pokrywających deficyt	deficyt budżetu państwa	deficyt budżetu jednostek samorządu terytorialnego
sprzedaż papierów wartościowych	skarbowych (emitowanych przez SP)	komunalnych
kredyty zaciągnięte w bankach	krajowych i zagranicznych	krajowych i zagranicznych
Pożyczki	+	+
prywatyzacja majątku	SP	jednostek sam. teryt.
nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych	+	+
wolne środki jako nadwyżka środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikająca z rozliczeń kredytów pożyczek z lat ubiegłych	-	+

Skarbowy papier wartościowy- papier wartościowy, w którym SP stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela takiego papieru i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny (emitowane wyłącznie przez Min. Fin.) lub niepieniężny (emitowane przez Min. SP); emitowane w granicach limitu zadłużenia określonego w ustawie budżetowej

Bon skarbowy- krótkoterminowy papier wartościowy oferowany do sprzedaży w kraju na rynku pierwotnym z dyskontem (tj. poniżej wartości nominalnej) i wykupywanym według wartości nominalnej po upływie okresu, na jaki został wyemitowany (krótszym niż rok)

Rynek pierwotny- sprzedawcą remitent (transakcja miedzy remitentem a pierwszym nabywcą)

Dyskonto- w treści ustawy jest ustalona cena a sprzedawana po niższej cenie; różnica miedzy obniżoną wartością emisyjna a wartością nominalną (zysk nabywcy bonu skarbowego)

Obligacja skarbowa- długoterminowy papier wartościowy oferowany do sprzedaży w kraju lub zagranicą oprocentowany w postaci dyskonta lub odsetek, może być sprzedawane z dyskontem, wg wartości nominalnej lub powyżej wartości nominalnej, a następnie wykupywane po upływie określonego termin, nie krótszego niż rok

Skarbowy papier oszczędnościowy- skarbowy papier wartościowy oferowany do sprzedaży wyłącznie krajowym osobom fizycznym np. obligacje oszczędnościowe

Euroobligacje- obligacje, których sprzedaż prowadzona jest poza państwem waluty jej denominacji i nie podlega regulacjom prawnym dotyczącym emisji papierów wartościowych obowiązującym w państwie, na terenie którego jest sprzedawana

WYKLAD 7

dyscyplina finansów publicznych

1) obowiązek przestrzegania zasad legalności i gospodarki finansowej

2) zakres podmiotowy odpowiedzialności

osoby fizyczne należące do jednej z dwóch kategorii

• pracownicy sektora finansów publicznych, którym powierzono prace związaną z gromadzeniem i wydatkowaniem środków publicznych i oznaczono związany z tym zakres ich obowiązków

• dysponenci środków publicznych innym charakterze niż pracownicy sektora finansów publicznych

3) znamiona czynu naruszenia dyscypliny finansów publicznych

• umyślne lub nieumyślne

• działanie lub zaniechanie

• odnoszące się do jednej z postaci zachowań wymienionych w ustawie o finansach publicznych (art. 138)

4) kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

• upomnienie

• nagana

• kara pieniężna (w wysokości od 1-miesiecznego do 3-miesiecznego wynagrodzenia)

• zakaz pełnienia funkcji kierowniczych związanych z dysponowaniem środkami publicznymi na okres od roku do 5 lat

5) postępowanie z sprawach o naruszenie dyscypliny finansów pubbllicznych

• ma charakter sporny miedzy rzecznikiem dyscypliny finansów publicznych a obwinionym

• Komisja Orzekająca - I instancja (rozpatruje wnioski rzecznika dfp i wysluchuje obwionionego

• Główna Komisja Orzekająca przy MF - II instancja

WYKLAD 8

Budżet Unii Europejskiej

1) budżet ogólny UE- geneza
powstał w 1965r. w wyniku długotrwałych procesów integracyjnych budżetów wspólnot: budżetów EWWiS, budżetu EWG oraz budżetu Euratom
w 2002 r. nastąpiło połączenie tych budżetów

2) budżet ogólny UE- rola
podstawowe źródło finansowania działalności UE odzwierciedla prawie całokształt (ponad 95%) dochodów i wydatków dokonywanych przez UE

3) budżet ogolny UE- definicja
plan finansowy działalności Wspólnot Europejskich obejmujący przewidywane dochody ni wydatki w okresie rocznym, opracowywany i wykonywany przez Komisje Europejską i podlegle jej podmioty, podlegający okresowej autoryzacji przez Rade i Parlament Europ.

4) budżet ogólny UE- forma organizacji publicznych zasobów pienieżnych

cechy obciążeń na rzecz budżetu

• powszechność (dotyczy wszystkich państw UE)

• przymusowość (organy są zobowiązane do ściągania przymusem należnych świadczeń)

• bezzwrotność (wkłady raz wpłynąć do budżetu nie podlegają zwrotowi)

• nieekwiwalentnośc (brak wzajemnego bezpośredniego świadczenia ze strony WE)

5) budżet ogólny UE- ponadpaństwowość
- wyposażony we własne źródła dochodów, które wcześniej były źródłami dochodów budżetów państw członkowskich
- wydatki budżetowe dokonywane są na terenach wszystkich państw czlonkowskich WE
- budżet jest projektowany, uchwalany i wykonywany przez instytucje WE (niezależnie od władz publicznych państw czlonkowskich)

6) budżet ogólny UE- charakter prawny
nieokreślony akt prawny nie upoważnia do nakładania ciężarów podatkowych na konkretnych podatników i wydatkowania środków budżetowych na określone cele (konieczne odpowiednie akty wykonawcze do budżetu: decyzje, dyrektywy)

7) budżet ogólny UE- funkcje

• fiskalna-

służy WE gromadzeniu środków pieniężnych wysokości wystarczającej na pokrycie zaplanowanych wydatków

• redystrybucyjna

wtórny podział dochodów państw WE; odbieranie części dochodów państwom członkowskim za pomocą obciążeń fiskalnych, a następnie wydatkowanie zgromadzonych środków zgodnie z ustalonymi kierunkami na terenie państw czlonkowskich (2/3 środków alokowanych w rolnictwie i rozwoju regionalnego)

• alokacyjna

- optymalne przemieszczanie czynników produkcji z sektora prywatnego sektora publicznego poszczególnych państw czlonkowskich WE do sektora publicznego WE, a następnie ich podziale w ramach tego ostatniego sektora
- alokacja czynników produkcji dokonywana przez WE w obszarach, obszarach których optymalnej alokacji zasobów nie mogą dokonać ani mechanizmy rynkowe ani państwa członkowskie

• stymulacyjna-

- oddziaływanie na określone zjawiska i procesy gospodarcze w skali mikroekonomicznej
- oddziaływanie na decyzje gospodarcze konkretnych przedsiębiorstw w zakresie kierunków i rodzajów działalności preferowanej przez WE za pomocą dotacji, pożyczek, inicjatywy wspólnotowe

• informacyjno-kontrolna

- zakres i wielkośc dochodów i wydatków budżetowych dostarcza informacji o zjawiskach społecznych i ekonomicznych zachodzących na terenie WE
- dostarczanie istotnych informacji na temat jakości pracy organów WE odpowiedzialnych za jego projektowanie, uchwalanie i wykonywanie

FINANSE SAMORZĽDU TERYTORIALNEGO

dualizm administracji publicznej
a administracja rzšdowa (państwowa)

• szczebel centralny – naczelne i centralne organy administracji państwowej

• szczebel wojewódzki – wojewodowie

a samorzšd terytorialny

• samorzšd wojewódzki

• samorzšd powiatowy

• samorzšd gminny

 

7) decentralizacja administracji publicznej
odpowiednie nałożenie zdań i kompetencji pomiędzy administracjš rzšdowš i samorzšdy terytorialne lub ewentualnie inne instytucje samodzielnie prowadzšce działalnoœć w zakresie administracji publicznej; przekazanie zadań i kompetencji ze sfery administracji rzšdowej do odpowiedniego szczebla samorzšdu terytorialnego a także z danego szczebla samorzšdu do niżej usytuowanej jednostki samorzšdowej.

8) decentralizacja a dekoncentracja
centralizacja i decentralizacja – w stosunkach pomiędzy państwem a samorzšdem terytorialnym (ewentualnie w ramach samorzšdu terytorialnego)
koncentracja i dekoncentracja- zadań lub kompetencji w sferze organizacji administracji; odnosi się do znaczenia i pozycji władz (organów) funkcjonujšcych ramach danej jednostki administracyjnej

9) finansowanie i nadzór na d realizacjš zdań

Zadania samorzšdu teryt.	Zadania wlasne (służšce zaspokojeniu potrzeb wspólnoty samoż.)	Zadania zlecone (zlecone do wykonania i bezpośredniego finansowania przez organy administracji rzšdowej)
Finansowanie	Zasadniczo z dochodów wlasnych oraz z subwencji ogólnej	Z dotacji celowych, przekazywanych przez administracje rzšdowš
Nadzór nad realizacjš	Badanie w oparciu o kryterium legalności	Badanie w oparciu o kryterium legalności, celowości, rzetelności i gospodarności

 

10) Finansowanie samorzšdu terytorialnego
całoœć stosunków społecznych zwišzanych z gromadzeniem dochodów i dokonywaniem wydatków przez jednostki samorzšdu terytorialnego oraz ich zwišzki i stowarzyszenia

11) system finansów samorzšdu terytorialnego
całokształt zasad, instytucji i procedur dotyczšcych gromadzenia i wydatkowania zasobów pieniężnych jednostek samorzšdu terytorialnego oraz ich zwišzków i stowarzyszeń, regulowany normami prawa finansowego (prawo finansowe samorzšdu terytorialnego)

12) konstytucyjne zasady dotyczšce finansów samorzšdu terytorialnego

• jednostkom tym zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiesnio do przypadajšcych im zadań

• dochodami jednostek sš ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa

• Ÿródła dochodów sš okreœlone w ustawie

• zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek następujš wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych

• jednostki maja prawo ustalania wysokoœci podatków i opłat lokalnych w zakresie ustalonym w ustawie

FINANSE GMIN

• Ÿrodła wpływów z budżetu państwa

 

• dochody własne gmin typu fiskalnego

• Podatki

• rolny

• od nieruchomoœci

• leœny

• od œrodków transportowych

• od posiadania psów’

• od spadków i darowizn

• dochody od osób fizycznych, opłaty w formie karty

• od czynnoœci cywilnoprawnych

• Opłaty

• skarbowa

• targowa

• miejscowa

• administracyjna

• eksploatacyjna

• inne opłaty na podstawie odrębnych przepisów

• Udziały w podatkach stanowišcych zasadniczo dochody państwa 

• 39,34 PIT

• 6,71 CIT

 

• dochody własne gmin typu majštkowego

• dochody z najmu bšdŸ wydzierżawienia nieruchomoœci lokali i przedmiotów majštkowych

• dochody ze sprzedaży majštku gminy

• odsetki od œrodków finansowych gmin gromadzonych na rachunkach bankowych

• odsetki od pożyczek udzielonych przez gminne

• dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe gmin oraz wpłaty od zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetu gmin

• wpłaty z samoopodatkowania się mieszkańców

• spadki, zapisy, darowizny

• 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w zwišzku z realizacjš zadań z zakresu administracji rzšdowej oraz innych zadań zleconych ustawami

 

 

• dochody zewnętrzne gmin

• subwencja ogólna

• wyrównawcza

• równoważšca        powiat, gmina

• oœwiatowa

• regionalna              województwo

• dotacje – katalog zamknięty

• na zadania zlecone

• na finansowanie lub dofinansowanie niektórych zadań własnych

• usuwanie bezpoœrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porzšdku publicznego, skutków powodzi, osuwisk ziemnych, inne klęski żywiołowe

• realizacje zadań wynikajšcych z umów międzynarodowych

• może również uzyskać dotacje celowa

 

ŒRODKI FINANSOWE  pochodzšce ze Ÿródeł zagranicznych nie podlegajšce zwrotowi oraz œrodki pochodzšce z UE

PRAWO PODATKOWE

• podatki

› daniny publiczne (‹ pojęcie szersze i starsze od podatków)
(historycznie: daniny rzeczowe, pieniężne, osobiste › np. obowišzek służby wojskowej)

• system prawa podatkowego         › szczególne

                                                                       › ogólne
- wzajemnie ze sobš powišzane normy, które regulujš stosunki społeczne pomiędzy państwem a jednostkš, zwišzane z nieekwiwalentnym przesuwaniem œrodków pieniężnych pomiędzy tymi podmiotami

• cele opodatkowania

• fiskalne – uzyskanie œrodków pieniężnych niezbędnych dla pokrycia potrzeb publicznych

• gospodarcze – wizja skutków gospodarczych, jakie towarzyszš opodatkowaniu (celowe wykorzystanie podatków do oddziaływania na gospodarkę)

• społeczne – racjonalne dopasowanie interesów publicznych i interesów prywatnych

 

• zasada sprawiedliwoœci podatkowej:

Obejmuje powszechnoœc1, równoœć opodatkowania2
1wszyscy wini przyczynić się do pokrywania potrzeb
2w zależnoœci od sytuacji materialnej i możliwoœci, zdolno9œci œwiadczenia

• podatek › §6 ordynacji podatkowej

• charakter jednomyœlnego aktu władzy

• nieodpłatny = nieekwiwalentny

• bezzwrotny – definitywny, nie ma obowišzku jego zwrotu

 

• zasady podatkowe sformułowane przez TK:

• zasada wyłšcznoœci ustawy w kształceniu obowišzków podatkowych

 

Lart. 217 Konstytucji

• zasada powszechnoœci opodatkowania

Lart. 84 Konstytucji

• zasada równoœci

Lart. 32 Konstytucji

• warunki konstytucyjnoœci przepisów wykonawczych:

• sš wydawane na podstawie wyraŸnego, szczegółowego upoważnienia ustawy

• sš wydawane w granicach upoważnienia ustawy i w celu jego wykonania

• nie zmieniajš przepisów ustawy, na podstawie której zostały wydane

 

• zasada zakazu retroaktywnoœci pr. podatkowego (lex retro non agit)

• zasada zaufania do państwa i stanowienia przezeń prawa

• jawnoœć prawa (zwišzane z vacatio legis)

• jasnoœć prawa (komunikatywny język)

• pewnoœć prawa

• zasada praw słusznie nabytych – nie ma charakteru absolutnego; dot. ulg i zwolnień wpływajšcych na nasze decyzje; ma zastosowanie w ograniczonym zakresie

• zasada sprawiedliwoœci podatkowej

• zakaz zmian podatków wymienianych w skali roku w trakcie roku podatkowego (zasada wprowadzania przez TK)

• zasada zakazu zmiany pr. podatkowego w trybie przewidywanym dla ustawy budżetowej

• zasada zgodnoœci z prawem (nie ma podatków bez prawa)

L217 art. Konstytucji

Metody wygasania zobowišzań podatkowych

– zaspokojenie roszczeń wierzyciela podatkowego – efektywne i nieefektywne

•  efektywne sposoby wygasania zobowišzań podatkowych:

 

• zapłata podatku

• forma gotówkowa i bezgotówkowa

• sposoby specjalne:

- papierami wartoœciowymi,
- znakami skarbowymi akcyzy,
- znakami opłaty skarbowej,
-  urzędowymi blankietami wekslowymi

• pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta

• potršcenie

 

› warunki konieczne do dokonania potršcenia
- wzajemny charakter wierzytelnoœci podatnika wobec SP lub j.s.t.
- bezsporny charakter wierzytelnoœci podatnika wobec SP lub j.s.t.
- wymagalny charakter wierzytelnoœci podatnika wobec SP lub j.s.t.
- powstanie wierzytelnoœci podatnika wobec SP lub j.s.t. z taksatywnie wymienionych tytułów (w Ordynacji Podatkowej)

• przeniesienie własnoœci rzeczy lub praw wyjštkowych w zamian za zaległoœci podatkowe

• przejęcie własnoœci nieruchomoœci lub prawa majštkowego w postępowaniu egzekucyjnym

• zaliczenie nadpłaty na poczet zaległoœci podatkowych lub bieżšcych zobowišzań podatkowych lub zaliczenie zwrotu podatku

• nadpłata:

• nadpłacony podatek

• nienależnie zapłacony podatek

• kwoty pobrane przez płatnika nienależnie lub w wysokoœci wyższej od należnej

• œwiadczenia pieniężne płatnika lub inkasenta okreœlone w decyzji organu podatkowego jako nienależne lub w wysokoœci wyższej niż należnej

• œwiadczenie pieniężne osoby trzeciej lub spadkobiercy okreœlonej w decyzji organu podatkowego jako nienależne lub w wysokoœci wyższej od należnej

• odsetki za zwłokę zapłacone na podstawie uchylonej decyzji podatkowej

 

• nieefektywne sposoby wygasania z. podatkowych

• umorzenie zaległoœci podatkowej

• zaniechanie poboru podatków art. 22

 

etapy rozwoju stos. prawnopodatkowego

 




• przedawnienie zobowišzań podatkowych – wygaœnięcie z. na skutek upływu czasu /art. 70/ - jeœli uiœcimy po tym terminie możemy żšdać zwrotu podatku! jako nienależnie zapłaconego!

 

PODATEK KATASTRALNY
REFORMA OPODATKOWANIA MAJĽTKU

Obecnie funkcjonujšcy system opodatkowania nieruchomoœci reguluje:

• ustawa o podatku rolnym

• ustawa o podatku leœnym

• ustawa o podatkach i opłatach lokalnych

 

~ mogš być wymierzane jednym nakazem płatniczym
~ ewidencja nieruchomoœci(regulowana przez ustawę Prawo Gospodarcze i Kartograficzne

• podatek rolny

 

• przedmiot- grunty sklasyfikowane w EGiB  jako rolne lub grunty zadrzewione na użytkach rolnych

• podstawa opodatkowania- dla gruntów gospodarstw rolnych liczba hektarów przeliczeniowych, dla pozostałych liczba hektarów wynikajšcš z EgiB

 

•  jedyna forma opodatkowania rolników nie płacš PIT ani CIT

• podatek leœny

 

• przedmiot – grunty leœne sklasyfikowane jako lasy w EgiB

• jeżeli las nie jest zajęty na wykorzystanie innej działalnoœci niż działalnoœć leœna podlega podatku od nieruchomoœci

 

• podstawa opodatkowania-hektar przeliczeniowy

• podatek od nieruchomoœci

 

• przedmiot- grunty, budynki lub ich częœci(lokale), budowle lub ich częœci zwišzane z działalnoœciš gospodarcza

• podstawa opodatkowania- dla gruntów powierzchnia na podstawie danych z ewidencji gruntów, dla budynków powierzchnia użytkowa, dla budowli wartoœć ustalona dla potrzeb amortyzacji albo wartoœć rynkowa + potencjalne korzyœci

 

• system podatkowy

• tworzš 3 podatki o bardzo podobnym, zbliżonym przedmiocie – szeroko rozumiane nieruchomoœci

• w założeniu podatkowym podatek od nieruchomoœci ma najszerszy zakres przedmiotowy ponieważ obcišża grunty, budynki i budowle natomiast przedmiotem podatku leœnego czy rolnego sš tylko grunty

• do końca 2002 roku użytki rolne niespełniajšce normy obszarowej gospodarstwa rolnego (1ha) obcišżali podatek od nieruchomoœci, obecnie stanowiš one przedmiot podatku rolnego

 
podstawowe etapy wprowadzania katastru

• założenie nowoczesnego systemu ewidencyjnego inwentaryzujšcego nieruchomoœci pod względem fizycznym i ekonomicznym i prawnym

• przeprowadzenie powszechnej taksacji nieruchomoœci –okreœlenie wartoœci od której póŸniej liczony jest podatek

• wprowadzenie podatku od wartoœci nieruchomoœci( ad valorem)

podatek katastralny na œwiecie

• podstawš naliczenie podatku to wartoœć katastralna nieruchomoœci zbliżonš do wartoœci rynkowej

• grunty podzielone na klasy i sektory( w miastach) które decydujš o podstawie opodatkowania- możliwe jest stosowanie przez gminy dodatkowego mnożnika

• szacuje się że na œwiecie właœciciele nieruchomoœci płacš podatek w wysokoœci 0,5-2 wartoœci nieruchomoœci- nie zawsze płaci się podatek od 100% nieruchomoœci

  kataster nieruchomoœci

• metodycznie prowadzona publiczna ewidencja danych o wszystkich nieruchomoœciach na terytorium danego kraju

• to synonim rejestru nieruchomoœci

• zintegrowany system Informacji o Nieruchomoœciach

3 podsystemy- kataster nieruchomoœci, nowa księga wieczysta, ewidencja podatkowa
-    oraz Integrujšca platforma Elektroniczna

• podsystemy katastru:

• kataster fizyczny- zastšpi EgiB , dane o granicach nieruchomoœci, mapy, plany, dane dotyczšce przeznaczenia i użytkowania

• kataster prawny- zwišzany z ustaleniem stanu prawnego nieruchomoœci, dane o właœcicielu, prawach do nieruchomoœci

• kataster fiskalny- system informatyczny gromadzšcy dane o zobowišzaniach podatkowych zwišzanych z posiadaniem nieruchomoœci

  
wartoœć kastralna nieruchomoœci
- ustawa o gospodarce nieruchomoœci
- rozporzšdzenie o powszechnej taksacji:

• wartoœć ustalona na podstawie oszacowania nieruchomoœci reprezentatywnych dla poszczególnych rodzajów nieruchomoœci w danej gminie

• wartoœć nieruchomoœci ustalona z uwzględnieniem jej charakterystycznych cech np. położenie, rodzaj budynku, wyposażenia w instalację, dane techniczne, stopień zużycia

• tabele i mapy transakcyjne zbliżone do cen rynkowych

• nie wiadomo jeszcze jakie przedmioty będš upoważnione do prowadzenia powszechnej taksacji

• będzie zależna od lokalizacji (strefa podatkowa), powszechnych cech indywidualnych

• nie będzie to wartoœć stała (okresowoœć powszechnej taksacji np. co 5 lat)

   przewidywane efekty
- wzmocnienie finansowe samorzšdu = odcišżenie budżetu państwa

• urealnienie wysokoœci płaconych od nieruchomoœci podatków – racjonalizacja wykorzystania nieruchomoœci

• poprawa zagospodarowania gruntu, poprawa struktury urbanistycznej miast

• szybszy rozwój rynku nieruchomoœci

• publiczny dostęp do rejestru nieruchomoœci – rękojmia rzetelnoœci informacji – bezpieczeństwo obrotu

 

MIĘDZYNARODOWE PRAWO PODATKOWE

     1)  nieograniczony obowišzek podatkowy:

-    opiera się na zasadzie rezydencji - opodatkowaniu podatkiem dochodowym w danym państwie podlegajš wszystkie dochody uzyskiwane przez osoby majšce w tym państwie rezydencję bez względu na miejsce położenia Ÿródeł tych dochodów

• miejsce zamieszkania ocenia się według kc

• sumuje się dochody uzyskiwane w kraju i za granica i ta suma jest podstawš opodatkowania

• certyfikat rezydencji podatkowej- wskazuje gdzie dana osoba płaci podatek od całoœci dochodu

 

• ograniczony podatek podatkowy:

• oparty jest na zasadzie Ÿródła ( która ma charakter uzupełniajšcy w stosunku do rezydencji)- opodatkowaniem podatkiem dochodowym w danym państwie podlegajš wszelkie dochody osišgane na terytorium tego państwa bez względu na to czy osišgajš je osoby majšce w nim rezydencje czy nie

• liczy się fakt uzyskania dochodu ze Ÿródła znajdujšcego się na terytorium danego kraju

 

podwójne opodatkowanie:

• stosowane przez poszczególne państwa do okreœlenia zakresu ich roszczeń podatkowych połšczenie zasad rezydencji i Ÿródła prowadzi do nieuchronnej kolizji przepisów podatkowych dwu lub większej iloœci państw w zakresie opodatkowania osób osišgajšcych dochody z zagranicy

 

• w sensie prawnym- polega na nałożeniu na tego samego podatnika od tego samego przedmiotu i za ten sam okres porównywalnego podatku przez 2 lub więcej państw

• ma zawsze charakter międzynarodowy – może nastšpić tylko wtedy gdy co najmniej 2 państw wysuwajš roszczenia pod adresem podatnika z tego samego tytułu

• zjawisko negatywne bo obniża dochód

• w sensie ekonomicznym-sprowadza się do podwójnego obcišżenia podatkiem tego samego przedmiotu ale u dwóch różnych podatników

• np. opodatkowanie zysku spółki a potem jeszcze dywidendy u udziałowców spółki

 

• Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania

• zawierane w danym kraju

• najskuteczniejszy œrodek unikania podwójnego opodatkowania

• Polska zawarła ponad 70 takich umów

• zwykle sš to umowy dwustronne

• umowy te sš wzorowane na modelowej konkurencji w sprawach podatku od dochodu i majštku opracowanej w 1997 roku przez OECD

• istotš umów jest ograniczenie stosowania wewnętrznego prawa podatkowego jednego z państw będšcych stronš umowy

• umowa wskazuje które z państw może opodatkować danš kategorie dochodów tak by nie doszło do podwójnego opodatkowania

 

• Metody służšce unikaniu podwójnego opodatkowania:

• metoda zwalniania czyli wyłšczania podatkowego’

• metoda obliczania(zaliczania) tzw. Kredytu podatkowego

 
różnica miedzy tymi metodami zasadniczo się sprowadza do tego że metoda wyłšczania stosowana jest do dochodu podatkowego podlegajšcego opodatkowaniu a metoda kredytu podatkowego do podatku od tego dochodu

 

Ad.1. Metoda wyłšczania

• państwo rezydencji zwalnia z opodatkowania dochody osišgnięte przez podatnika w innym państwie, następuje wyłšczenie ich z podstawy opodatkowania

• zwolnienie z progresja- dochody wyłšczone z opodatkowania sš kumulatywne z innymi dochodami w celu ustalania stawki podatkowej – ale podatku od tej częœci dochodu się nie pobiera

• zwolnienie całkowite

Ad.2.Metoda kredytu podatkowego

• w państwie rezydencji podatnika przy ustalaniu podstawy opodatkowania dochodu podatnika pochodzšce ze Ÿródeł zagranicznych sš łšczone z jego dochodami krajowymi

• od podatku obliczonego od łšcznej sumy dochodów odlicza się jednak zapłacony przez podatnika w państwie obcym podatek od dochodów zagranicznych

• zaliczenie pełne

• zaliczenie zwykłe( proporcjonalne) – odliczenie nie może przekroczyć tej częœci podatku obliczonego przed dokonaniem obliczenia która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany za granicš ( w państwie Ÿródła)

 

• unikanie podatku i uchylanie się od opodatkowania

Unikanie- redukcja, ograniczenie obcišżeń podatkowych przy pomocy metod u œrodków dozwolonych przez prawo podatkowe
Uchylenie- polega na podejmowaniu działań zakazanych przez państwo podatkowe a prowadzšcych do minimalizacji obcišżeń podatkowych lub do całkowitej ich eliminacji

• raje podatkowe:

 

• ich istotš jest całkowita eliminacja podatków lub ich nieznaczna wysokoœć

• stabilizacja gospodarcza i polityczna – jedna z podstawowych kryteriów wyróżnienia rajów podatkowych

• brak restrykcji dewizowych

• pełna tajemnica bankowa

• dogodny system prawny

• nowoczesne œrodki łšcznoœci

• możliwoœć zakupu nieruchomoœci

Zgodnie z definicja OECD
-oaza podatkowa- to taka jurysdykcja która celowo kształtuje swoje prawa wbrew standardom obowišzujšcym w kręgach członkowskich
-ponadto œwiadomie reklamujšce się jako miejsce w którym nie płaci się podatku
-różnicuje się sytuację prawnopodatkowš rezydentów i nierezydentów

klasyfikacja

• raj klasyczny- kraj w którym dochody przyrost kapitału i majštku nie sš opodatkowane(Kostaryka, Andora, Bahrajn)

• 2 kategoria- kraje które pobierajš podatek jedynie wg. zasad terytorialnych(Kostaryka panama Hongkong, Haiti)

• 3 kategoria- kraje o niskim opodatkowaniu( wyspa Man, Antyle Holenderskie)

• 4 kategoria- kraje gwarantujšce ułatwienia podatkowe(Jamajka, Gibraltar)

• 5 kategoria- kraje stosujšce przywilej holdingowy czyli zwolnienie z opodatkowania dywidend( Luksemburg)

 

regulacje antykrajowe:

• ograniczenie skutków utraty dochodów budżetowych będšcych następstwem korzystania podatnika z raju

• szczególne zasady dokumentowania transakcji dokumentowanych z podmiotami z rajów

 

POSTĘPOWANIE PODATKOWE
dr Anna Jurkowska

- ma na celu ustalenie istnienia i zakresu roszczeń pieniężnych państwa i samorzšdu terytorialnego w stosunku do podmiotów, które znajdujš się w sytuacji okreœlonej przez Pr. podatkowe
- w tym sensie postępowanie podatkowe ma charakter instrumentalny w stosunku do prawa materialnego

sprawa podatkowa

• podejmowane w postępowaniu podatkowym czynnoœci organów podatkowych i innych uczestników postępowania zmierzajš do rozstrzygnięcia sprawy podatkowej (wymiaru podatku, zwolnienia z uiszczenia podatku, przyznania ulgi, utworzenia zaległoœci itd.)

• rozstrzygnięcie każdej sprawy podatkowej wymaga ustalenia dwóch stanów:

• stanu prawnego (przepisy ogólnego pr. podatkowego i poszczególne ustawy podatkowe)

• stanu faktycznego

strona postępowania art. 133

• podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny

• osoba trzecia odpowiadajšca za zaległoœci podatkowe podatnika, która ze względu na swój interes prawny żšda czynnoœci organu podatkowego, do której czynnoœci organu podatkowego się odnosi lub której interesu prawnego działanie organu podatkowego dotyczy

• inny podmiot niż wymieniony wyżej, jeżeli zgodnie z przepisami pr. podatkowego przed powstaniem obowišzku podatkowego cišżš na nim szczególne obowišzki lub zamierza on skorzystać z uprawnień wynikajšcych z tego prawa

wszczęcie postępowania art. 165

• z urzędu (datš wszczęcia jest dzień doręczeń stronie postanowienia)

• na wniosek strony (datš wszczęcia jest dzień doręczenia żšdania w formie elektronicznej)

zawieszenie postępowania art. 201

• œmierć strony

• utrata przez stronę zdolnoœci do czynnoœci prawnych

• zagadnienie wstępne

zasady ogólne art. 120-129; zasady konstytucyjne

• z. konst. – zasada demokratycznego państwa prawa; lex retro non agit, zasada ochrony prawa nabytych; zasada równoœci wobec prawa

• podnoszone jako zarzut w postępowaniu podatkowym (w odwołaniu, skardze do NSA)

• zasada praworzšdnoœci art. 120

• organy podatkowe działajš na podstawie przepisów prawa

• zasada w praktyce oznacza, że w procesie stosowania prawa rozstrzygnięcia organów podatkowych powinny zapadać w oparciu o przepisy Konstytucji, ustaw, ratyfikowanych umów międzynarodowych, rozporzšdzeń, aktów prawa miejscowego

 

• zasada zaufania do organów podatkowych art. 121§1

• organy podatkowe zobowišzane sš prowadzić postępowanie w sposób bezstronny, w szczególnoœci powstrzymać się od rozstrzygania jakichkolwiek wštpliwoœci na niekorzyœć podatnika, czyli IN DUBIO PRO FISCO

• realizacja:

• interpretacja pr. podatkowego art. 14 (indywidualne i generalne ogłaszane w Dzienniku Urzędowym)

• wyłšczenie pracownika organu podatkowego oraz organu podatkowego              art. 130,131

• zasada udzielania informacji art. 121§2

• postulat udzielania przez organy podatkowe „z urzędu” w postępowaniu podatkowym niezbędnych informacji i wyjaœnień o przepisach pr. podatk. pozostajšcych w zwišzku z przedmiotem tego postępowania

 

• zasada prawdy obiektywnej art. 122

• realizacja zasady prawdy materialnej (obiektywnej) sprowadza się do podejmowania przez organy podatkowe wszelkich niezbędnych czynnoœci sprawy w toku postępowania podatkowego

Ą
postępowanie dowodowe

• otwarty katalog œrodków dowodowych; jako dowód należy dopuœcić wszystko, co może przyczynić się do wyjaœnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem art. 180

• szczególna moc dowodowa ksišg podatkowych; rzetelnoœć i niewadliwoœć ksišg art. 193

• zasad swobodnej oceny dowodów art. 191

• zasada czynnego udziału strony w postępowaniu art. 123

• udział czynny na każdym etapie postępowania

• organ podatkowy powinien przed wydaniem decyzji umożliwić stronie wypowiedzenie się co do zebranych dowodów, materiałów oraz zgłoszonych żšdań

• obejœcie prawa podatkowego-ukrywanie jednego typu czynnoœci prawnych pod innym dla uniknięcia zmniejszenia zobowišzania podatkowego

• - organ podatkowy wykrywajšcy że pod danš umowš stron ukryły inna treœć rozpatruje skutki właœciwe dla tej ukrytej czynnoœci jednoczeœnie nie ma możliwoœć wpływu na organy prawa cywilnego by zmienić nieprawidłowa umowę

• umowa cywilnoprawna nie może wyłšczać obowišzku podatkowego

• uszczegółowienie zasady art. 200- 7 dniowy termin na wypowiedzenie się w sprawie zebranego materiału dowodowego przed wydaniem decyzji przez organ

• wyjštki ( by nie przedłużać postępowania):

• decyzja w całoœci ma uwzględniać wniosek strony

• sprawa dotyczy zabezpieczenia zastawu skarbowego umorzenia zaległoœci podatkowych z urzędu

 

• zasada przekonywania art. 124

• głównie ma znaczenie w egzekucji

• organy podatkowe powinny wyjaœnić stronom zasadnoœć przesłanek którymi kieruje się przy załatwianiu sprawy po to aby jeœli to tylko możliwe strony zastosowały się do decyzji bez stosowania przymusu

• przejaw - uzasadnienie decyzji podatkowej

• faktyczne- które fakty uznał organ za udowodnione, które opinie włšczył do materiału dowodowego

• prawne- przepis prawny + ewentualne interpretacja, orzeczenie

• Zasada szybkoœci i prostoty postępowania art. 125

• organy podatkowe majš obowišzek prowadzenia postępowania w każdej sprawie bez zbędnej zwłoki stosujšc możliwie najprostsze œrodki prowadzšce do jego załatwienia

• terminy załatwiania spraw art. 139:

 

• co do zasady- niezwłocznie- sprawy niewymagajšce przeprowadzenie postępowania wyjaœniajšcego

• I instancja -1 miesišc- liczšc od dnia wszczęcia postępowania

-2 miesišce- sprawy szczególnie skomplikowane

• II instancja -2 miesišce- od dnia otrzymania odwołania przez organ podatkowy

• Ponaglanie organu przysługujšce stronie postępowania

• organu podatkowego wyższego stopnia

• ministra finansów

 

• Jeżeli organ odwoławczy nie załatwi sprawy w cišgu 2 miesięcy to z urzędu następuje wstrzymanie wykonania decyzji – od tego momentu nie sš liczone też odsetki

• Organ odrzucajšc ponaglenie nie może powołać się na fakt że podatnik sam przedłuża postępowanie korzystajšc ze swych uprawnień np. dostarczajšc cišagle nowe dowody

• Zasada pisemnoœci art. 126

• sprawy podatkowe załatwiane sš w formie pisemnej, chyba że przepisy szczegółowe stanowiš inaczej

• dopuszczalna jest forma elektroniczna

• ustne podania i wnioski wcišgane sš do protokołu

 

• Zasada dwuinstancyjnoœci art. 127

• każdy ma prawo do dwukrotnego merytorycznego rozpatrzenia sprawy

• organ 2 instancji ma obowišzek merytorycznie rozpatrzyć i wydać orzeczenie w sprawie już rozstrzygniętej przez organ 1 instancji

• wyjštek art. 221- odwołania od decyzji wydanych w 1 instancji przez ministra finansów, dyrektora izby skarbowej, dyrektora izby celnej, sko, rozpatruje ten sam organ

 

• zmiany ustawy o finansach publicznych:

• likwidacja œrodków specjalnych

• wykreœlono art. 21

• œrodki specjalne zastšpione 3 innymi; m.in. zupełnie nowa forma – fundusze motywacyjne; zakłady budżetowe w miejsce likwidowanych œrodków specjalnych

• zmienił się art. 102 – rozszerzył się katalog wydatków niewygasajšcych z końcem roku budżetowego

• skreœlenie warunków powstania funduszy celowych, umożliwiajšc powstawanie funduszy celowych

FORMY ORZECZEN ORGANOW PODATKOWYCH

1. decyzja – rozstrzyga sprawę co do istoty albo w inny sposób kończy postępowanie w sprawie
a) ustalajšca
b) okreœlajšca

obligatoryjne elementy decyzji art.210

2. postanowienie – dotyczy poszczególnych kwestii wynikajšcych w toku postępowania np o odroczeniu, przywróceniu terminów

obligatoryjne elementy postanowienia art. 217
co do zasady – tylko postanowienie na które stronie przysługuje œrodek zaskarżenia, musi być doręczone na piœmie

 

œrodki zaskarżenia:

1. odwołanie

• strona może je wnieœć co do zasady za poœrednictwem organu pierwszej instancji od decyzji w terminie 14 dni od dnia dostarczenia

• wnosi się je równoczeœnie z dopełnieniem czynnoœci

2. zażalenie

• jest œrodkiem zaskarżenia postanowienia

• strona może je wnieœć tylko jeœli przepis ustawy wyraŸnie na to pozwala

• na złożenie zażalenia jest 7 dniowy termin

Ad.1.   odwołanie:

• właœciwy do rozpoznawania odwołania jest organ podatkowy wyższego stopnia

• budowa: powinno zawierać zarzuty prawne przeciw decyzji, okreœlać istotę, zakres zadania oraz wskazywać dowody

• wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji (w najpierw plac potem się kloc)

-    organ podatkowy nie może wydšć decyzji na niekorzyœć strony odwołujšcej się chyba ze zaskarżona decyzja rażšco narusza prawo lub interes publiczny wyjštek art. 230 – decyzja ustalajšca (wymiarowa) – organ odwoławczy cofa decyzje do organu pierwszej instancji i ten poprawia decyzje wymiarowa (uzupełnienie decyzji)

 

a) w prawie podatkowym odsetki sš œciœle zwišzane z należnoœciš głównš – wplata jest proporcjonalnie rozkładana na należnoœć głównš i odsetki
b) wstrzymanie wykonania decyzji może nastšpić na wniosek podatnika ze względu na ważny jego interes

Ad.2. zażalenie:
- zażalenie nie wstrzymuje wykonywania postanowienia
- jeżeli na postanowienie nie służy zażalenie strona może je zaskarżyć w odwołaniu od decyzji
- nigdy nie powoduje wstrzymania realizacji postanowienia z urzędu

 

zasada decyzji ostatecznych art.128
- decyzje od których stronie nie przysługuje odwołanie, maja charakter ostateczny
- ostateczne decyzje maja atrybut trwałoœci, co oznacza, ze mogš być wzruszone w toku instancji, ale wyłšcznie wówczas, gdy przewidujš to przepisy ordynacji podatkowej lub ustawy podatkowe
- nie istnieje konkurencyjnoœć trybów zaskarżenia i pojawia się ona dopiero na poziomie: wzruszyć decyzje czy wnieœć sprawę do sadu administracyjnego

• decyzje ostateczne

- wydane przez organ drugiej instancji
- wydane w toku postępowania jednoinstancyjnego
- wydana przez organ pierwszej instancji jeżeli strona uchyliła terminowi do wniesienia odwołania i terminu nie przywrócono

• œrodki wzruszenia ostatecznej decyzji – œrodki nadzwyczajne:

 

• wznowienie postępowania art. 240

• umożliwia wyeliminowanie z obrotu prawnego ostatecznych decyzji ograniczonych wadliwoœciš ze względu na ujawnienie lub wystšpienie okreœlonych okolicznoœci faktycznych np. fałszywe dowody

• decyzja została wydana przez pracownika podlegajšcego wyłšczeniu

• strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu – pobyt w szpitalu

• sprawa nie jest badana merytorycznie

•  

• stwierdzenie nieważnoœci decyzji art. 247

 

• stosowane jeżeli ostateczna decyzja zawiera poważne wady merytoryczne o charakterze materialno-prawnym np.:     

• wydanie decyzji z rażšcym naruszeniem prawa

• skierowanie decyzji do osoby niebędšcej strona w sprawie

• wydanie decyzji bez podstawy prawnej

• wydano decyzje z naruszeniem prawa o właœciwoœci (np. Nieruchomoœć na granicy gminy)

• zmiana lub uchylenie decyzji ostatecznej art. 253 – 256

 

• może jej dokonać z urzędu lub na wniosek strony organ, który wydal decyzje, jeżeli przemawia za tym interes publiczny lub ważny interes podatnika dotyczy:

• decyzji na mocy której strona nie nabyła prawa – zgoda strony nie jest wymagana

• decyzji na mocy której strona nabyła prawa – wymagana jest zgoda strony

postępowanie wykres!

 

• wygaœnięcie decyzji art.258

• służy usunięciu z obrotu prawnego decyzji, które stały się zbędne ze względu na zmianę w stanie prawnym bezczynnoœci adresatów tych decyzji albo inne okolicznoœci

• decyzje często wygasajš z mocy prawa np.:

• strona nie dopełniła przewidzianych decyzji lub przepisach prawa podatkowego warunków uprawniajšcych do skorzystania z ulgi np. Nie zapłaciła jednej raty – decyzje uznaje się za niewydanš

• decyzja przewidywała odroczenie płatnoœci a podatnik zapłacił zobowišzanie

• zasada ograniczonej jawnoœci postępowania art. 129

- tylko dla stron
- tajemnica skarbowa

---