Przemoc w rodzinie

Sala Zjawiska

Przyczyny

Formy

Zapobieganie

Spis tresci:

1. Pojęcie "przemocy"

2. Rodzaje i formy przemocy

3. Przemoc a rodzina

4. Przemoc wobec kobiet

5. Przemoc wobec mężczyzn

6. Przemoc wobec osób starszych i niepełnosprawnych

7. Przemoc wobec dziecka

8. Wymiary krzywdzenia dzieci.

9. Wykorzystywanie seksualne

10. Ofiary przemocy i ich agresorzy

11.Objawy przemocy

12. Przyczyny przemocy

13. Skutki przemocy

14. Dlaczego rodzice biją zamiast wspierać?

15. Skala zjawiska

16. Dlaczego tak trudno pomagać w przypadkach przemocy w rodzinie

17. Tak nie wiele trzeba, aby pomóc

Tematem mojej pracy jest przemoc w rodzinie. Wybrałam to zagadnienie, ponieważ w mediach coraz częściej mówi się o przemocy w rodzinie, o śmierci niewinnych dzieci, które padły ofiarą swoich opiekunów czy rodziców. Powód śmiertelnego pobicia: "Bo głośno płakało" I tak jest coraz częściej. Ale nikt nie zastanawia się, czym tak na prawdę jest przemoc i jakie ma skutki.

Każdemu się wydaje, że w jego domu czy środowisku przemoc nie występuje. Po zaznajomieniu się z tym problemem, widzę, że na świecie jest ogromne nasilenie przemocy pod różnymi postaciami. A dom, który ma dawać bezpieczeństwo, wcale tego nie robi.

Przemoc w dzisiejszych czasach stała się tematem publicznym i może mieć bardzo poważne skutki prawne.

Co to jest przemoc?

Przemoc to „wywarcie pewnego wpływu” na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby bez jej przyzwolenia. Agresor zmusza do podporządkowania się jego woli.

Przemoc jest jednym z najbardziej niepokojących zjawisk współczesnego świata. Zjawiskiem, które tak naprawdę trudno zaobserwować bez wnikliwej analizy.

Przemocą można nazwać „wszystkie nieprzypadkowe akty naruszające osobistą wolność jednostki, które przyczyniają się do fizycznej albo psychicznej szkody drugiego człowieka i które wykraczają poza społeczne normy wzajemnych kontaktów międzyludzkich”. Taką definicje podała Irena Pospiszyl.

"Przemoc jest zjawiskiem, które występuje powszechnie w naszym społeczeństwie, jest obecna w codziennym życiu, zakładzie pracy, szkole, ośrodkach masowego przekazu i w rodzinie"

Anna Lipowska-Teutsch przedstawiła definicje przemocy następująco - „ Pojęcie przemocy w rodzinie obejmuje wszelkie odmiany złego traktowania tych członków rodziny, którzy nie są w stanie skutecznie się bronić”.

Światowa Organizacja Zdrowia definiuje przemoc jako „celowe użycie siły fizycznej, zagrażające lub rzeczywiste, przeciwko sobie, komuś innemu lub przeciwko grupie lub społeczności, co powoduje lub jest prawdopodobne, że spowoduje zranienie, fizyczne uszkodzenie, śmierć, ból psychologiczny, zaburzenia w rozwoju lub deprywację”

Według Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ”przemoc domowa to wszelkie incydenty gróźb, przemocy lub nękania (psychologicznego, fizycznego, seksualnego, ekonomicznego lub emocjonalnego) między osobami dorosłymi, którzy żyją w związku partnerskim lub są członkami tej samej rodziny, niezależnie od płci i orientacji seksualne”

Według artykułu 207 Kodeksu karnego:

§ 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osoba najbliższą lub nad inna osoba pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osoba nieporadna ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 25.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targniecie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Rodzaje i formy przemocy

Można rozróżnić następujące formy przemocy:

- bezpośrednia:

Przemoc bezpośrednia to przemoc osobowa, inaczej interpersonalna. Jest nakierowana prosto na osobę, która jest ofiarą. Obejmuje zarówno przemoc fizyczną, jak i psychiczną.

- pośrednia:

Przemoc pośrednia jest zazwyczaj przemocą psychiczną. Ma na celu emocjonalne zaatakowanie i zniszczenie drugiego człowieka bez bezpośredniego ataku na niego. Narzędziami służącymi do tej przemocy są np.: plotka, pomówienie, fałszywe zeznanie.

- fizyczna

Przemoc fizyczna to agresywne i fizyczne działanie skierowane przeciwko ofierze. Prowadzi do bólu i innych obrażeń cielesnych.

Przemoc ta może wystąpić w dwóch postaciach: czynnej i biernej:

Forma czynna to poszturchiwania, popychanie, odpychanie, potrząsanie, ściskanie, szarpanie, gryzienie, kopanie, bicie przedmiotami użycie broni.

Forma bierna przejawia się w zakazach mówienia, chodzenia, załatwiania potrzeb fizjologicznych lub w zamknięciu w oraz areszcie domowym.

- psychiczna:

Przemoc psychiczna to w głównej mierze przemoc słowna, inaczej werbalna. Przemoc ta wywołuje ból emocjonalny i cierpienie z poniżenia. W codziennym życiu spotkać można przemoc psychiczną stosowaną przez ludzi w stosunku do swoich bliskich. Ci, którzy stają się agresorami są silniejsi psychicznie, nie ulegają tak szybko. Natomiast ludzie słabsi nie są w stanie sobie poradzić. Pojawia się u nich lęk, poczucie winy i bezbronność.

- strukturalna:

Przemoc strukturalna polega na przemocy wywieranej przez niesprawiedliwe struktury społeczne. Jak wiadomo dziecko uczy się biorąc przykłady ze swojego środowiska społecznego. Nic więc dziwnego, że dziecko wychowane w atmosferze przemocy będzie sięgało po nią, gdy będzie chciało rozwiązać jakiś problem, osiągnąć zamierzony cel, czy w razie zagrożenia ze strony innych.

- jawna:

Przemoc jawna to przemoc grupowa lub interpersonalna. Nakierowana na osoby obce. Dzięki jawności osoby, które padły ofiarą tej przemocy mogą zgłosić całe zajście np. policji, straży miejskiej czy innym służbą pomocy.

- ukryta:

Przemoc ukryta to przemoc, z którą można się spotkać głównie w domu. Przemoc domowa zachodzi wtedy kiedy jeden z członków rodziny próbuje zdominować pozostałych członków bądź to w sposób fizyczny lub psychiczny. Aby osiągnąć cel stosuje wobec swoich bliskich groźby, szantaż, w najgorszym i najczęstszym przypadku jest to bicie.

-seksistowska:

Przemoc seksistowska przemoc fizyczna, psychiczna, werbalna i seksualna skierowana przeciwko kobietą i dziewczętom. Polega na upokorzeniu ofiar we wszystkich możliwych aspektach.

- werbalna:

Przemoc werbalna to pogardliwe, poniżające i ubliżające słowa, również głośne wymyślanie.

Przemoc a rodzina

Rodzina jako grupa społeczna powinna być miejscem bezpiecznym, dającym oparcie, nie tylko materialne ale przede wszystkim psychiczne. Podobnie jest w przypadku domu. Dom jest miejscem do którego można wrócić po męczącym dniu. Tam możemy wypocząć, zrelaksować się ale też spotkać i porozmawiać z osobami, które kochamy.

Niestety bywa różnie. Coraz więcej można zaobserwować sytuacji, gdzie powrót do domu jest czymś nieprzyjemnym, czymś co wywołuje strach i negatywne uczucia.

"Doświadczenia związane z przemocą w rodzinie nie tylko psują w sposób trwały stosunki pomiędzy rodzicami i dziećmi, ale też całkowicie je niszczą"

Z badań dotyczących rodziny, ale też z własnych obserwacji wiem, że ludzie niechętnie rozmawiają na tematy negatywne życia społecznego. Takim tematem jest właśnie przemoc. Osoby, które wypowiadają się na temat własnej rodziny mówią tylko o dobrych stronach, często chwaląc się swoimi osiągnięciami czy sukcesami. Rzadko kto mówi o swoich problemach, domowych porażkach i niechętnie przyznają się do przemocy wewnątrz rodziny. Starają się je ukryć, lub zwierzają się tylko osobie zaufanej.

Przemoc w rodzinie charakteryzuje się przede wszystkim tym, że jest intencjonalna tzn. że jest zamierzona i ma na celu kontrole nad innymi. Siły w tych relacjach są nierównomierne. Ofiara zawsze jest słabsza, często bezradna i zdana tylko na siebie.

Agresor narusza podstawowe prawa ofiary np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku itd.

Stan nietrzeźwości ułatwia sprawcy dokonywanie aktów przemocy. Jednakże w wielu przypadkach przemocy dopuszczają sie osoby zupełnie trzeźwe. Ofiary przemocy domowej próbują sie bronić przed atakami, ale zazwyczaj nieskutecznie, co zwiększa jeszcze bardziej nasilenie przemocy. Bicie to nie tylko udowodnienie siły, wyższości nad innymi domownikami, ale przede wszystkim to bezradność, brak umiejętności rozmowy.

Przemoc w rodzinie występuje we wszystkich grupach społecznych, niezależnie od poziomu

wykształcenia czy sytuacji materialnej. Jednak, że w środowiskach o niższym statusie społecznym bardzo często spotykamy się z „przemocą gorącą”, przepełnioną wybuchami agresji, wściekłością i brutalnością, mającą bardzo gwałtowny przebieg. Lecz to nie oznacza, że środowisku o wysokim statucie społecznym nie występuje przemoc. Co prawda nie ma tam tej gwałtowności czy brutalności, ale przemoc ta ma głównie charakter psychiczny. Osoba wykształcona znęca się nad rodziną, bo uważa się za kogoś lepszego od swoich bliskich. Nie ma też znaczenia kondycja materialna domowników.

Osoby, które doświadczyły w dzieciństwie maltretowania, często w dorosłym życiu popełniają te same błędy co ojciec czy matka. Mimo, że wiedzą ile bólu i upokorzenia niesie ze sobą przemoc, nie są w stanie inaczej postępować. Po prostu nikt ich nie nauczył okazywania miłości a przede wszystkim rozmowy. "Dzieci, które są niepewne troski i miłości rodziców lub które stały się dla nich powodem kłótni, coraz gorzej sobie radzą wraz z upływem lat. Każdy cios dezorientuje je jeszcze bardziej, a odczuwają go jako pozbawienie miłości"

Nie można rozwiązać problemów za pomocą pasa czy twardej ręki. To tylko jeszcze bardziej pogarsza sprawę. Spokojna rozmowa, bez krzyków, wyzwisk czy awantur da o wiele więcej dobrego. Łatwiej wtedy rozumieć drugą stronę i jej racje czy uczucia.

Przemoc wobec kobiet

Krajowy Program Działań na Rzecz Kobiet przyjęty przez Rząd RP w 2003 roku uznaje, że „przemoc wobec kobiet jest przejawem historycznej nierówności sił w stosunkach

pomiędzy kobietami a mężczyznami, która doprowadziła do zdominowania i

dyskryminacji kobiet przez mężczyzn oraz stanowi barierę dla pełnego awansu kobiet”

Kobieta najczęściej pada ofiarą przemocy w rodzinie. W ciągu życia co trzecia kobieta

zostaje pobita, zmuszona do uprawiania seksu lub pada ofiarą innych naruszeń praw

człowieka. Wiele kobiet ginie z rąk swoich partnerów.

Z badań CBOS z 2002 roku wynika, że co ósma Polka przyznała, że co najmniej raz została

uderzona przez partnera podczas małżeńskiej awantury. Od takich wybuchów niehamowanej

agresji na ogół się zaczyna. Potem to staje się rutyną od której ciężko się uwolnić.

Ofiary przemocy nie chcą się przyznać do tego, że są bite. Reakcja rodziny i społeczeństwa

jest ważniejsza niż dobro własne i dzieci.

Głównym problemem, które hamuje kobietę przed podjęciem kontaktu z organem, który mógłby pomóc nie jest sam wstyd, ale brak perspektyw na życie. Przeważnie kobieta zajmuje sie domem, dziećmi a więc nie podejmuje pracy zarobkowej. Agresor jest tą osobą, która utrzymuje rodzinę. Bita kobieta boi sie odrzucenia ze strony rodziny, boi sie że zostanie sama, bez środków do życia. Woli więc znoście złe traktowanie męża, często również ze względu na dzieci.

Syndrom kobiety maltretowanej:

 unikanie tematu dotyczącego przemocy,

 brak zainteresowania światem, rozwojem,

 minimalizacja - nic jej się nie chce,

 odtwarzanie reakcji kryzysowych - nagłe wybuchy płaczu, śmiechu.

Przemoc wywołuje u ofiary reakcji we wszystkich sferach jej życia:

 reakcje emocjonalne: lęk, niepokój, depresja, gniew, wstyd, poczucie winy, obniżenia własnej wartości, godności,

 reakcje poznawcze: zaburzenia perceptualne - postrzegania świata, złudzenia,

 reakcje w sferze zachowań: popadanie w uzależnienia, czyny samobójcze, zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym,

 na płaszczyźnie biologicznej: zaburzenia somatyczne, nadmierne pobudzenie fizjologiczne,

 płaszczyzna interpersonalna: lęk przez kontaktami ze środowiskiem i znajomymi osobami.

Przemoc wobec mężczyzn

O przemocy wobec mężczyzn rzadko sie mówi z powodu braku informacji o skali tego zjawiska. Niekiedy społeczeństwu wydaje sie, że takiego problemu nie ma.

Dzięki Susan Stainmetz, która wprowadziła do literatury pojęcie "syndromu bitego męża" przestano ignorować to zjawisko. Z czasem powstały również stowarzyszenia, które pomagają mężczyzną- ofiarą.

Mężczyzna kojarzy się społeczeństwu jako osoba silna, a więc również taka, która staje sie groźnym sprawcą przemocy. Ma silniejszą pozycje, więc w opinii społecznej trudniej go skrzywdzić i łatwiej on sam może udaremnić ewentualną krzywdę. Nie jest bezradny fizycznie.

Społeczna rola mężczyzny koncentruje sie na dominacji i ekspansji. A jednak zjawisko przemocy wobec mężczyzn nie jest wcale nierzadkim. Mężczyzna, który zaznał znęcania przez partnerkę, rzadko potrzebuje interwencji lekarskiej, niż kobiety maltretowane.

Przemoc wobec mężczyzn najczęściej spotyka się z irracjonalnym wstydem ze strony ofiary, brakiem reakcji ze strony policji i dyskryminacją ze strony sądu.

Badania wykazały, że to kobiety częściej stosują agresje słowną wobec mężczyzn, niż w sytuacji odwrotnej. Agresja słowna przejawia sie poprzez wyzwiska, oskarżenia, wrzaski czy pomówienia.

Przemoc wobec osób starszych

i niepełnosprawnych.

Nie trudno sie domyślić, że osoby słabsze łatwiej narażone są na agresje. Do takich osób należą osoby starsze i schorowane. Przemoc wobec starszych i niepełnosprawnych przybiera formy fizyczne, psychiczne, seksualne oraz zaniedbania. Nie powinno się zapominać, że rodzicom bez względu na wiek należy się szacunek i miłość.

W przypadku osób starszych dosyć typowe są dwie skrajne tendencje. Bardziej na przemoc narażeni są rodzice uzależnieni od dzieci. Nie mają oni własnych środków, aby sie utrzymać, bądź na samodzielność nie pozwala im choroba. Lecz zamiast pomocy, otrzymują pogardę i znęcanie sie. W gorszym położeniu znajdują sie osoby starsze od których inni są uzależnieni ekonomicznie.

Najczęściej spotyka sie z przypadkiem, kiedy to dziecko z chorobą alkoholową wymusza przemocą pieniądze.

„Jeśli chodzi o prawdopodobieństwo stosowania przemocy wobec osób starszych, wiele sytuacji i okoliczności jest szczególnie ryzykownych. Przykładem mogą być napięte stosunki rodzinne pogarszające się jeszcze w wyniku stresu i frustracji z powodu zależności seniora od rodziny”

Z osobami niepełnosprawnymi jest podobnie jak z osobami starszymi. Głównie pieniądze są tym czynnikiem, które wstrzymują agresorów przed oddaniem osoby niepełnosprawnej do specjalistycznego zakładu. Tam pod opieką specjalistów zapewniono by im należytą rehabilitacje i opiekę.

Jest wiele przypadków, w których słyszymy, że niepełnosprawni są "więźniami" domu. Nie wychodzą na spacery, nie mają w ogóle kontaktu ze społeczeństwem.

Najtrudniej im pomóc, ponieważ osoba zamknięta w domu, nie ma możliwości kontaktu z sąsiadami. Często stan ich zdrowia jest na tyle ciężki, że nie są wstanie samodzielnie usiąść. Odleżyny i inne infekcje są przyczyną ogromnego bólu.

Nie do pomyślenia jest, że osoby, które najbardziej potrzebują opieki, zrozumienia a w szczególności miłości, są w tak okrutny sposób traktowane. Czasami odnosi się wrażenie, że w domu, w którym panuje przemoc, lepiej traktuje się zwierzęta niż najbliższe osoby.

Przemoc wobec dziecka

Postanowiłam przede wszystkim w swojej pracy skupić sie na przemocy wobec dzieci. Krzywdzenie swoich bliskich jest niewybaczalne, lecz dorosłe osoby mają możliwość obrony, jeśli tylko tego chcą. Takiej szansy nie ma bezbronne dziecko.

Bibiana Mossakowska twierdzi, że "obecnie przez przemoc wobec dziecka rozumie się każde zamierzone lub niezamierzone działanie osoby dorosłej, instytucji, społeczeństwa lub państwa, które ujemnie wpływa na zdrowie, rozwój fizyczny lub psychospołeczny"

Przemoc wobec dzieci trudno rozpoznać, w szczególności jeśli mamy do czynienia z kilkuletnim dzieckiem. Małe dzieci mają to do siebie, że często się wywracają o chodzą poobijane, z siniakami i skaleczeniami. Ale jeśli dziecko jest niespokojne, smutne i często płacze to może być to sygnał, że dzieje się coś niedobrego.

Według Józefy Brągiel dziecko krzywdzone to takie, które cierpi z powodu niewłaściwego zachowania innych osób - głównie rodziców i opiekunów - w stosunku do niego, a przy tym doznaje poczucia niesprawiedliwości i bezsilności. Proces ten to zarówno zamierzone, jak i nie zamierzone działanie osoby dorosłej, ujemnie wpływające na zdrowie, rozwój fizyczny lub psychospołeczny dziecka.

Dzieci są najmłodszymi obywatelami i nadzieją dla kraju. Tak jak dorosłym, i dzieciom również przysługują prawa. Jednak ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i bezradność, nie są w stanie same się obronić. Zdając się na rodziców, często padają ofiarą przemocy.

Rodzina jest taką komórką organizmu społecznego, która powinna nie tylko przestrzegać praw dziecka, ale powinna kształtować jego osobowość, styl życia, system wartości i pogląd na świat. W rodzinie bowiem dziecko przeżywa najważniejszy okres życia. Tu uczy się czym jest dobro i zło. Poznaje otaczający go świat. Instytucje takie jak szkoła czy zakład pracy nie zastąpią rodziny, jedynie mogą umocnić albo zmodyfikować wartości wyniesione z domu.

Irena Pospiszyl pisze- „Bezpiecznie czuje się dziecko przeświadczone o miłości rodzicielskiej, dziecko kochane przez rodziców. Miłość- jak mówią różne ma imię i różnie przejawia się w kontaktach międzyludzkich”

Stosowanie kar cielesnych nadal jest tematem spornym w społeczeństwie. " Kara to każde zachowanie, które rani drugą osobę. Polega na przymusie, poniżeniu, obrazie, przemocy (bicie) i nie jest obroną konieczną. Kary również polegają na przypisywaniu dzieciom pewnych cech: "jesteś niedobry, zły, głupi"

Rodzice sądzą, że klaps nie jest przemocą a metodą na niesforne dziecko. Dziecko zanim samo będzie mogło funkcjonować w społeczeństwie, zdane jest w zupełności na opiekunów. To od nich uczy się, naśladując ich reakcje i słownictwo. Nic więc dziwnego, że wśród kilkuletnich maluchów panuje agresja, bójki w grupie a słownictwo nacechowane jest wulgaryzmami, skoro w domu panuje taka a nie inna atmosfera. Takiego zachowania dzieci nie uczą się w przedszkolu czy w szkole. To wynoszą z domu.

Nieadekwatne stosowanie kary do czynu też jest w pewnym stopniu przemocą. Bijąc dzieci, uczymy je, że silniejszy a więc i zadający ból ma racje. Bicie maleńkiego dziecka jest bezsensowne i okrutne, ponieważ ono nic nie rozumie. Bardziej przydatna jest rozmowa i wytłumaczenie mu tego co jest dobre a co złe i jak powinien sie zachowywać.

Stosując kary, rodzice zapominają albo nie chcą stosować nagrody. Samo karanie nie przyniesie skutku jeśli nie pobudzimy dziecka do wzrastania jego aktywności. Dziecko, które jest zachęcone do podejmowania nowych zadań czy wyzwań, zaczyna myśleć, integrować się z grupą rówieśniczą, ale przede wszystkim nabiera wiary w siebie i swoje możliwości. Nie jest zamkniętym w sobie maluchem.

Wielu ludzi uważa, że karząc dziecko klapsem, uczy go posłuszeństwa i poprawnego zachowania. Ja jestem całkowicie przeciwna tym praktykom. Dzieci bite są mało aktywne i zamknięte w sobie. Nie wykazują żadnych emocji w kontaktach z rówieśnikami. Zwyczajnie sie boją, że zrobią coś złego. Skutki przemocy mogą też mieć inne reakcje. Maluch może być agresywny w zabawach z rówieśnikami i nadpobudliwy.

Dziecko ma prawo popełniać błędy, bo dopiero zaczyna się uczyć czynności życia codziennego. Nie powinno się go karać, ponieważ brak akceptacji i pomocy zniechęca go do podjęcia kolejnej próby.

Jeśli chodzi o stosowanie kar, to kobiety przejawiają większą intensywność i są stosują łagodniejsze formy przemocy głównie wobec dzieci starszych. Mężczyźnie łatwiej zachować zimną krew, ponieważ mało przebywa w domu. Nie zna tak naprawdę zachowań swojego potomstwa, tak jak matka. Bardzo często ojciec zostawia kobietę samą z problemami wychowawczymi i izoluje sie od rodziny. Kobieta bierze na swoje barki za dużo rzeczy i nie może liczyć na pomoc ze strony współmałżonka. Lecz nie powinno to być usprawiedliwieniem dla bicia dzieci.

Gelles uważa, że bardziej skłonny do przemocy jest rodzic, który zdecydowanie dominuje w systemie rodzinnym. Dominatem może być matka lub ojciec.

Grace Ketterman w swoim poradniku pisze: „Chociaż każdy rodzaj skrzywdzenia jest straszny i rozdzierający serce, to jednak najbardziej żal mi dzieci zaniedbanych. Jak bardzo bolesne musi być dla nich to, że rodzice unikają swoich dzieci i traktują je tylko jako dodatkowy ciężar”

Przemoc powstaje również, wtedy kiedy rodzice przywłaszczają sobie prawo do racji, mimo, że czasem tak owej nie mają. Wszyscy za to zgodnie twierdzą, że kierują się "dobrem" swoich dzieci i wiedzą co dla nich najlepsze. Tacy rodzice traktują maluchy jak własność, nie jako dobro czy istotę wolną. „W kodeksie karnym zaznacza się, że za znęcanie się moralne i fizyczne nad dzieckiem grozi kara, ale dotyczy to raczej osób obcych, a nie rodziców. Rodzicom przyznaje się prawo własności do rodzonego dziecka, a skoro jest to własność, mogą z nim robić, co im się podoba”

W wielu krajach Unii Europejskiej prawo zabrania bicia dzieci. Niestety w Polsce problem ten pojawia się wraz z kolejnym doniesieniem o katowanym dziecku, szkoda tylko, że znika w politycznej debacie pozostając nierozwiązany. A kolejnych ofiar przemocy przybywa.

Oto przykłady z gazet i portali internetowych:

"3,5 letni chłopczyk- Bartuś z Kamiennej Góry został bestialsko zakatowany na śmierć przez matkę i jej konkubenta. Bity przynajmniej od kilku miesięcy maleńki chłopiec umierał w strasznych męczarniach. Bartuś to kolejna ofiara przemocy zwyrodniałych oprawców i znieczulicy dorosłych, którzy udają, że nie słyszą płaczu i nie widzą siniaków” - maj 2008

"Chłopczyk w grudniu ubiegłego roku trafił do szpitala m.in. z połamanymi żebrami i obrażeniami płuc. Lekarze powiadomili o tym policję. Z ich ustaleń wynikało, że dzieckiem zajmowano się wręcz nagannie, lekarze nie wykluczali też znęcania się nad noworodkiem"

"Owinięta w ręczniki, wepchnięta do foliowego worka leżała na brzegu Wisły w Grudziądzu. Płakała. Ile sił było w małych płucach umierającego z zimna noworodka. Wołanie o ratunek usłyszał przechodzień. Ocalił życie dziewczynki” - grudzień 2008

Dziewczynka miała ogromne szczęście w nieszczęściu, że znalazł się ktoś, kto ją uratował. Choć była na granicy życia i śmierci. Jak czytamy dalej w artykule, dziecko ma się już dobrze a lekarze nie obawiają się o jej życie.

„Do urodzin dziecka doszło wczorajszej nocy w domu wyrodnej matki. Zaraz po porodzie Ewa K. wyszła ze swojego mieszkania, by porzucić dziewczynkę w pobliskich zaroślach. Na szczęście zawiniętego w szmaty bezbronnego noworodka znalazła przypadkowa kobieta, która bezzwłocznie poinformowała o swoim znalezisku policję. Niemowlę skrajnie wyziębione trafiło do szpitala, gdzie zajął się nim sztab lekarzy. Stan dziecka jest stabilny, a jego życiu nie zagraża niebezpieczeństwo. Policji udało się również odnaleźć okrutną matkę” - maj 2008, Kraków.

„Nie udało się uratować noworodka, który w poniedziałek wieczorem został wyrzucony z drugiego piętra kamienicy w Warszawie. Dziewczynka zmarła niedługo po przewiezieniu do szpitala. Prokuratura wszczęła śledztwo w sprawie zabójstwa dziecka. Zatrzymano trzy osoby, w tym rodziców dziewczynki.

Zatrzymano w tej sprawie rodziców i babcię dziecka, którzy byli pod wpływem alkoholu. Matka, która niedawno urodziła, ze względu na jej stan, trafiła na oddział ginekologiczny Szpitala Praskiego w Warszawie.

Małżeństwo ma jeszcze jedno starsze dziecko, jednak odebrano im prawa rodzicielskie.” - lipiec 2008

„Policja poszukuje matki dziecka, którego zwłoki znaleziono wczoraj w śmieciach w jednym z zagłębiowskich zakładów przetwarzania odpadów. Poród mógł się odbyć wczoraj!

Również śmieci, w których znaleziono zwłoki dziecka, dotarły do sortowni we wtorek. - Ciało dziecka na taśmie sortowniczej znalazła pracownica z popołudniowej zmiany. Pracownicy są wstrząśnięci znaleziskiem. Nic podobnego nie miało wcześniej miejsca w naszym zakładzie - relacjonuje Agnieszka Luboń, zastępująca dyrektora Miejskiego Zakładu Przetwarzania Odpadów Komunalnych Lipówka II w Dąbrowie Górniczej, na terenie którego doszło do makabrycznego odkrycia” 2008

Dlaczego niewinne dzieci muszą cierpieć za okrucieństwo kobiet które je urodziły. Nie można ich nazwać matkami, bo nimi nie są. Matka nie zostawiałaby swojego dziecka na pewną śmierć na śmietniku czy w krzakach. Jednym z tłumaczeń matki, np. mieszkanki Targówka, która wyrzuciła swoje nowonarodzone dziecko, była ciężka sytuacja finansowa. Dziewczynka była tylko zawinięta w pieluszkę i foliowy worek. Nie ma usprawiedliwienia tak okrutnego zachowania. W każdym szpitalu można zostawić dziecko, które tam będzie bezpieczne i ma szanse na znalezienie rodziny.

W Polsce, choć tylko w 3 miastach są tzn. okna życia - specjalnie przygotowane miejsce, w którym matka może anonimowo zostawić nowonarodzone dziecko nie narażając go na niebezpieczeństwo.

Okno można otworzyć z zewnątrz. W środku jest miejsce na pozostawienie niemowlęcia. Zamontowane jest tam ogrzewanie oraz wentylacja. Po otwarciu okna uruchamia się alarm, który wzywa mieszkające w domu siostry zakonne. Pozostawiony noworodek wkładany jest do inkubatora do czasu przyjazdu karetki pogotowia. Dziecko przechodzi badania w szpitalu, a potem kierowane jest do pogotowia rodzinnego. Równolegle rozpoczyna się proces adopcyjny.

Niestety takich przypadków jak podałam wcześniej jest coraz więcej, ale nie o wszystkich się mówi. Te wymienione były z 2008 roku. Wiele z nich miało miejsce przed Wigilią Bożego Narodzenia. Nawet to zbliżające się święto, nie było w stanie przekonać „matki” do zaniechania tak niegodziwego czynu.

Wymiary krzywdzenia dzieci

Wykorzystywanie seksualne dzieci

Dzieci wykorzystywane seksualnie są najczęściej przez osoby im znane i którym ufają a często darzą miłością (rodzice, wujowie, przyjaciele rodziny itp.)

Wykorzystywanie to nie występuje jako gwałt, ale przez wabienie, uwodzenie, szantaż czy przekupstwo.

Wiadome jest, że im młodsze dziecko jest w taki sposób krzywdzone, tym krąg sprawców się zawęża. Małe dziecko nie rozumie zachowań dorosłych, ukrywa więc to co dzieje sie w domu. Boi sie a zarazem myśli, że to sie więcej nie powtórzy. Dziewczynki częściej padają ofiarą takiej przemocy, niż chłopcy. Natomiast chłopcy częściej są wykorzystywani przez mężczyzn.

Z mediów znane są przypadki, kiedy molestowane dziecko mówi o tym co go spotkało. Niestety nie ma reakcji ze strony rodziców. Mało tego zamiast pomocy zostaje oskarżone o kłamstwo.

Przemoc emocjonalna

Przemoc emocjonalna jest przemocą najtrudniejszą do zaobserwowania. Przemoc tę często określa się jako przemoc w białych rękawiczkach. Znęcania psychiczne objawia się głównie przez komunikacje werbalną (np. wyśmiewanie, wyszydzanie, straszenie, szantaż, kontrola, wzbudzanie poczucia winy, nieposzanowanie godności i prywatności, niszczenie i wyrzucanie rzeczy osobistych, areszt domowy). Dzieci tak traktowane nie mają poczucia bezpieczeństwa i oparcia w rodzicach. Dodatkowo rodzice mówią dziecku, że go nie kochają, że oddadzą go bądź wyrzucą z domu. Dziecko, które do tej pory bezgranicznie ufało, wierzyło i było kochane teraz czuje sie opuszczone, samotne i z poczuciem win, których tak na prawdę nie ma.

Miłość rodzica jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania emocjonalnego dziecka. Dzięki niej łatwiej nawiązuje sie kontakty z rówieśnikami. Możliwe, że nie będzie umiało okazywać uczuć swoim bliskim w dorosłym życiu, ponieważ nikt tego nie nauczył.

Zaniedbywanie dzieci

Zaniedbywanie to nic innego jak niezaspokajanie podstawowych biologicznych i psychicznych potrzeb. Zjawisko to w głównej mierze występuje w rodzinach patologicznych., gdzie jeden z rodziców lub oboje cierpią na chorobę alkoholową. Osoby, które nie zapewniają dostatecznej ilości jedzenia rozwijającemu się dziecku, lub gdy dziecko głodzą nie zasługują na miano dobrego rodzica. Dobry rodzic to taki, który dba o swoje dziecko, otacza je miłością i opiekom. Dom jest bezpiecznym schronieniem przez złem otaczającego świata.

W domu, gdzie odbywają sie codziennie libacje alkoholowe, gdzie rodzice krzyczą i używają wulgaryzmów, nikt nie troszczy się o dzieci. Chodzą one brudne, głodne, zaniedbane i pozbawione jakiejkolwiek opieki.

Największy dramat ma miejsce wtedy kiedy dzieci proszą a nawet kradną jedzenie. Dzieci głodne często dopuszczają sie kradzieży. Ale czy winą za to należy obarczać dziecko? Istoty, która mało jeszcze rozumie a którą kieruje instynkt przetrwania. Zdecydowanie nie. Winę ponoszą nieodpowiedzialni rodzice.

Ale to nie koniec dramatu. Rodzice często zmuszają dzieci do żebrania a w ostateczności do kradzieży pieniędzy. Głodząc i biją, wymusza posłuszeństwo. Niestety pieniądze zostaną przeznaczone na zakup alkoholu i innych używek.

Zaniedbanie dziecka może przyjąć różne formy. Przede wszystkim zaniedbanie charakteryzuje się poprzez brak kontroli. Rodzice nie sprawują należytej kontroli nad dzieckiem. Wykazują się brakiem odpowiedzialności.

Często oddają dzieci "na jakiś czas" do krewnych, bądź po prostu je porzucają i nikt się nim nie zajmuje. W ostatnich latach dużo było takich przypadków, kiedy to dzieci samotnie błąkały się po ulicach. Po interwencji straży miejskiej lub policji dzieci zostały bezpiecznie umieszczone w odpowiednich placówkach.

Zaniedbanie jest wtedy gdy, dziecko chodzi w rzeczach brudnych, zniszczonych albo w nieodpowiednich w dane warunki atmosferyczne.

Zaniedbanie stanu zdrowia występuje wtedy, gdy dziecko nie jest poddane należytemu leczeniu w czasie choroby. Te czyny zaliczyć należy do zaniedbywania fizycznego. Natomiast do zaniedbania emocjonalnego bądź psychicznego zaliczyć należy odrzucenie, zastraszenie werbalne (słowne) i izolacja dziecka od rówieśników. Rodzic pozbawia dziecko swojej miłości, nie uznaje jego potrzeb, bywa i tak, że nie akceptuje go.

Wykorzystywanie seksualne

Nadużycia seksualne są formą przemocy wymagającą specjalnego potraktowania. W kulturze europejskiej występują pewne zakazy (tabu), których naruszenie rodzi powszechne potępienie:

- czyny lubieżne, czyli zakaz wciągania w aktywność seksualną dzieci poniżej wieku bezwzględnej ochrony ( w Polsce - od 15 roku życia; art. 200 K.k.)

- kazirodztwo, czyli zakaz podejmowania kontaktów seksualnych z najbliższymi krewnymi

( w Polsce- z krewnymi w linii prostej i przysposobionymi; art. 201 K.k.)

- gwałt, czyli zakaz zmuszania osoby dorosłej wbrew jej woli lub możliwości pełnego rozeznania czynu (art. 197 K.k.)

Ofiary przemocy i ich agresorzy

Jak wspomniałam wcześniej każdy członek rodziny może być maltretowany. Ofiary przemocy cechuje głównie brak motywacji do zmiany swojej sytuacji, bezradność, uległość, zmienność nastrojów, lęki i różne stany depresyjne.

Ciężko zbliżyć się do ofiary jeśli ona sama nie chce pomocy. Kobieta, która doznała przemocy ze strony partnera, boi sie jego zemsty. To głównie hamuje ją przed odejściem. Boi sie również o swoje dzieci, ponieważ partner bardzo często w atakach agresji mówi, że zabije ją lub dzieci. W takich przypadkach kobieta nie decyduje sie na wyjawienie prawdy, w nadziei, że to uspokoi agresora. Ale agresor jeszcze bardziej się mści, za samą myśl, że kobieta chciała odejść.

Kobieta zastraszana, nie widzi dla siebie ratunku, nie widzi nic poza własnym nieszczęściem. Nie przemawiają do nie argumenty, że nie tylko ona ma taki problem, że w całym społeczeństwie występują przypadki maltretowania. Mężczyzna, który stosuje przemoc wobec kobiety wykorzystuje jej słabą psychikę. Wmawia jej, że jest beznadziejna, głupia, że nic nie potrafi a w szczególności, że gdyby była inna, to by jej nie bił i itp. Kobieta zaczyna tak myśleć. Wydaje jej się, że nie zasłużyła na pomoc.

Kobieta nie szuka pomocy również ze względu na wartości wyniesione z domu, czyli religijność, bądź tradycję kulturową. W obu przypadkach nie jest mile widziane jak kobieta jest po rozwodzie, wszak już w Biblii były wzmianki o posłuszeństwie żon wobec mężów.

„Analizując zaburzenia w rozwoju dzieci maltretowanych, badacze podają następujące cechy ich osobowości:

- egocentryzm i niezdolność odwrócenia uwagi od własnej osoby,

- brak poczucia realności- tendencje do ucieczki od realnej rzeczywistości w świat fikcji,

- bierność i brak inicjatywy,

- poczucie mniejszej wartości,

- postawa zależności- tendencje do pozostawania dzieckiem,

- brak zainteresowania własną przyszłością”

Ofiara nigdy nie ponosi odpowiedzialności za zachowanie napastnika.

Przeglądając portale internetowe o tematyce przemocy domowej natrafiłam na często powtarzające się pytanie: Jak można być tak okrutnym w stosunku do własnego dziecka? Pada również nazwa psychopata, chociaż jest mało prawdopodobne, czy ktoś wie co to pojęcie oznacza. Każdemu kojarzy się z kimś kto jest brutalny, nie posiada uczuć ani tym bardziej serca. Odznaczają się lekkomyślnością, egoizmem, impulsywnością, niezdolnością do przeżywania poczucia winy, nieodpowiedzialnością.

Trudno jednak jednoznacznie określić co tak naprawdę nimi kieruje. Jedno jest pewne - oni potrzebują pomocy. Dobrze jeśli tą pomoc otrzymają w zakładzie karnym, ponieważ sam wyrok nie pomoże. A po wyjściu na wolność znowu będą terroryzować rodzinę.

W miejsce nazwy "psychopatia" wprowadzono nowe pojęcie: osobowość nieprawidłowa.

"Obecnie przyjmuje się kryteria diagnostyczne osobowości nieprawidłowej sformułowane przez wybitnego znawcę zagadnienia - Cleckleya:

* trwała niezdolność do związków uczuciowych z innymi ludźmi,

* bezosobowy stosunek do życia seksualnego (przedmiotowe traktowanie partnera),

* brak poczucia winy, wstydu i odpowiedzialności,

* nieumiejętność odraczania satysfakcji (dążenie do natychmiastowego zaspokajania popędów i potrzeb),

* utrwalone i nieadekwatne zachowania antyspołeczne,

* autodestrukcyjny wzorzec życia (np. po okresie dobrego przystosowania, a nawet sukcesów, niszczenie dotychczasowych osiągnięć z przyczyn niezrozumiałych dla otoczenia), nieumiejętność planowania odległych celów (koncentracja na teraźniejszości),

* niezdolność przewidywania skutków swojego postępowania,

* niezdolność wyciągania wniosków z przeszłych doświadczeń (tj. nieefektywność uczenia się),

* nie dające się logicznie wyjaśnić przerywanie konstruktywnej działalności,

* swoisty brak wglądu,

* w miarę sprawna ogólna inteligencja, formalnie nie zaburzona,

* nie rozróżnianie granicy między rzeczywistością a fikcją, prawdą a kłamstwem,

* brak lęku,

* nietypowa lub niezwykła reakcja na alkohol,

* częste szantażowanie samobójstwem,

Badania potwierdzają, że osoby z osobowością nieprawidłową stanowią znaczny odsetek mężczyzn uporczywie znęcających się nad swoją rodziną"

Objawy przemocy

Na pierwszy rzut oka trudno zauważyć widoczne ślady maltretowania. Osoby bite ukrywają siniaki pod ubraniem czy makijażem. Dlatego tak trudno "coś" zauważyć.

Dodatkowo agresor wybiera miejsca w które uderzy. Ma przy tym pewność, że nie zostawią one widocznych oznak. Tak na przykład bije w głowę a nie w twarz.

Jeśli ślady fizyczne pojawiają sie z pewną regularnością, wówczas należy dyskretnie podjąć odpowiednie działania.

Objawy przemocy można podzielić na:

objawy fizyczne:

- sińce i obrzęki na twarzy i innych częściach ciała.

- otarcia naskórka po wewnętrznych stronach kończyn i itp.

- krwawe pręgi i regularne przebarwienia skóry na ciele.

- rany cięte i kłute, blizny na ciele, ubytki włosów.

- widoczna trudność w chodzeniu czy siadaniu.

- zwiększona wrażliwość na dotyk.

- nie leczone skaleczenia, zakażenia czy infekcje.

- częste złamania kości

- ospałość, apatia

- reakcje regresywne np. moczenie się, torsje czy podkradanie rzeczy innym.

- reakcje kompulsywne np. ssanie palca, obgryzanie paznokci

objawy emocjonalne:

wzrost napięcia emocjonalnego

- wzmożona czujność, niezdolność rozluźnienia

- wzrost lęku i niepokoju

- u dzieci, które doznały przemocy występuje brak reakcji (płaczu) w sytuacjach bolesnych

- niska samoocena, obniżenie poczucie własnej wartości

- skłonność do izolacji

- depresja, smutek

- wzrost natręctw, tików, przyruchów

- zmienność nastrojów

objawy społeczne:

- nieufność wobec innych

- nieumiejętność nawiązywania kontaktu, podtrzymywania więzi

- wrogość

- wybuchy złości

- wyuczona bezradność, brak umiejętności radzenia sobie z problemami

- bójki z innymi dziećmi, brak reakcji na kary,

- uciekanie z domu

- negatywne nastawienie

objawy emocjonalne sugerujące wykorzystanie seksualne:

- częste lub szczegółowe poruszanie spraw seksu w rozmowie albo zabawie

- świadomość seksualna wykraczająca poza poziom dojrzałości dziecka

- przesadne unikanie mężczyzn

- nadmierna masturbacja

- dawanie do zrozumienia, że ma się jakąś tajemnice

- próby samobójcze

- problemy psychiatryczne dziecka

- niepowodzenia w nauce

- młodzieńcza depresja

Przyczyny przemocy:

Można wyróżnić wiele czynników sprzyjających powstawaniu przemocy bądź czynników wywołujących przemoc.

Niewątpliwie alkoholizm jest przyczyną przemocy w rodzinie. Alkohol również bardzo niekorzystnie wpływa na relacje w rodzinie. Najczęściej na chorobę alkoholową cierpi ojciec, rzadziej matka. Są też przypadki, gdzie w rodzinie oboje rodzice są uzależnieni.

W przypadku kiedy ojciec jest alkoholikiem, kobieta przybiera różne postawy. To od tych postaw zależy funkcjonowanie rodziny. Najlepszą postawę przyjmuje kobieta kiedy stara się ochronić swoje dzieci przed agresją ojca. Jej charakter jest na tyle silny, że jest w stanie odsunąć agresora od rodziny np. przez wyrzucenie go z domu, zgłoszenie sprawy na policje. Inną postawą matki jest oczernianie w oczach dzieci ojca. Obarcza go winą za całe zło jakiego doświadczyli. Krytykę tę bardzo przeżywają dzieci, źle ona wpływa na relacje między nimi a ojcem.

Dzieci wstydzą się za ojca alkoholika. Boją się, że ktoś ze znajomych może zobaczyć go nietrzeźwego. Ale też odczuwają jego brak, bo przecież nie zawsze było źle, nie zawsze ojciec bił i znęcał się nad rodziną. Dzieci bardzo przeżywają alkoholizm rodziców. Cierpią, bo oprócz złego traktowania w domu, głodzenia, czy bicia, muszą znosić obelgi i złośliwe uwagi ze strony rówieśników.

Partner, który nadużywa alkoholu jest bardzo niebezpieczny dla całej rodziny. Zupełnie nie ma kontroli nad swoim zachowaniem. Matka zostaje sama z problemami takimi jak brak pieniędzy na artykuły spożywcze, nie mówiąc już o innych wydatkach. Najgorzej jest wtedy, kiedy alkoholik wynosi z domu meble i różnego rodzaju sprzęt, ponieważ potrzebuje pieniędzy na używki.

Kolejną postawą matki jest zupełna bierność i podporządkowanie sie woli agresora. Jej zachowanie świadczy o tym, że akceptuje nałóg męża. Nie potrafi wyrazić swojego zadania i uczuć. Boi sie zaprotestować. Często winą za problemy alkoholowe męża obarcza siebie a nawet dzieci. Bywa też tak, że kobieta nie przyjmuje do wiadomości, że mąż pije. Uważa, że to chwilowe załamanie, które minie.

Tragedią ma miejsce wtedy, kiedy oboje rodziców pije. Matka jeszcze bardziej wciąga się w nałóg, zaniedbując dom i dzieci. Zostają one same, bez opieki.

Im większe natężenie problemów tym większe prawdopodobieństwo konfliktów i wzrostu agresji. Problemy mogą dotyczyć kłopotów w pracy lub jej brakiem, z mieszkaniem i itp. W tych okresach dochodzi do kłótni a to odbija się wszystkich domownikach. Dzieci ze związków pozamałżeńskich są inaczej traktowane przez ojczyma niż jego własne. Często ojciec znęca się nad takim dzieckiem, ponieważ nie jest jego.

Przyczyny stosowania przemocy wobec dziecka tkwią w samych rodzicach. To rodzice tracą kontrolę, nie potrafią wyegzekwować swoich praw i rozmawiać za równo z sobą jak i z dziećmi.

Na pierwszy rzut oka wydają się normalni. Ale tak na prawdę borykają się z poważnymi problemami. Są ludźmi, którzy potrzebują pomocy specjalisty. Fakt bicia i znęcania się jest tylko manifestacją tych kłopotów. "Małżonkowie stosują agresywne taktyki w sporach i konfliktach pomiędzy sobą używają podobnych sposobów zachowania się wobec dzieci, starając się zapewnić sobie ich posłuszeństwo i zdyscyplinowanie"

Przyczyny przemocy można też upatrywać w nieprzystosowaniu rodziców do nowej roli. Kurs przedmałżeński nie wyjaśnia wszystkich aspektów życia rodzinnego. Nie tłumaczy jak postępować z dziećmi.

Program "Super Niania" ukazuje jak bardzo rodzice nie są przystosowani do roli jaką przyszło im spełniać. Bicie dzieci jest tam na porządku dziennym. Wulgaryzmy płyną zarówno z ust kilkuletnich dzieci jak i dorosłych. To co jednym może wydawać się śmieszne, innych przeraża. Pani Dorota Zawadzka pomaga rodzicom, ucząc ich jak powinni wychowywać swoje pociechy.

Skutki przemocy

Ze skutkami przemocy pobodnie jest jak w przypadku objawów. Wnikliwa obserwacja może dać pewność o problemie a zarazem dramacie rodzinnym.

Objawami bezpośrednimi przemocy są płacz, krzyk a nawet groźba skierowana do agresora. Ofiara stara sie odstraszyć go, zaalarmować innych. Często to staje się przyczyną kolejnego ataku. Objawami są też: schronienie sie w innym pokoju, unikanie agresora, ucieczka z domu. W przypadku dorosłych to wezwanie policji i zagrożenie rozwodem.

Przemoc rodzi bardzo silny stres. Organizm stara sie sprostać zaistniałej sytuacji. Ten stan organizmu został nazwany przez badaczy wstrząsem organizmu.

W przypadku wstrząsu u dzieci występuje zanik mowy, który trwa kilka dni; strach przed osobami, nawet członkami rodziny.

Nie trudno sie domyślić, że skutki przemocy będą długotrwałe, w szczególności jeśli weźmiemy pod uwagę zmiany w psychice.

Np. mogą egzekwować swoje prawa również przez przemoc, albo nie będą potrafiły wyrazić własnego zdania czy emocji. Będą ofiarami kolejnych agresorów.

"Przemoc rodzi przemoc" to stwierdzenie pasuje zarówno do przyczyn jak i do skutków przemocy. W wielu przypadkach dziecko jest świadkiem przemocy domowej. Słyszy krzyki, wyzwiska i wulgaryzmy. Widzi plamy krwi, na podłodze płaczącą matkę i agresywnego ojca. Dziecko koduje tą scenę na bardzo długo w swojej pamięci. Widok ten wywiera na nim ogromny wpływ i rzutuje na jego przyszłe życie. Jest duże prawdopodobieństwo, że dziecko maltretowane będzie znęcało się nad rówieśnikami a potem na swojej własnej rodzinie. Np. mogą egzekwować swoje prawa również przez przemoc, albo nie będą potrafiły wyrazić własnego zdania czy emocji. Będą ofiarami kolejnych agresorów.

"Stosunek rodziców do własnych dzieci odzwierciedla stosunki w rodzinie macierzystej"

"Praktyk wychowawczych rodziców nie można zmienić w ciągu jednej generacji, ponieważ ich korzenie tkwią w wewnętrznych urazach z okresu wczesnego dzieciństwa, ale należy sądzić, że wiedza na ten temat pozwoli przerwać zaczarowany krąg dziedziczenia uzależnienia"

Dlaczego rodzice biją zamiast wspierać?

W dzisiejszych czasach posiadanie dziecka nie jest czymś szczególnie ważnym. Wśród młodych ludzi panuje swoista hierarchia wartości. Na pierwszym miejscu jest praca lub nauka. Dziecko jest gdzieś na szarym końcu. Ludzie myślą o ustabilizowaniu finansowym własnego życia. Chcą zarobić pieniądze, bawić się i cieszyć życiem. Gdy już zdecydują się na założenie rodziny, to nie myślą od razu o dzieciach. Chcą się nacieszyć sobą zanim ich związek przejdzie w kolejną fazę. Ciąża nie jest czymś pożądanym jeśli nie jest zaplanowana.

Nic więc dziwnego, że w pierwszej kolejności na bicie i odtrącenie narażone jest dziecko nieplanowane a więc nie chciane. Takie dziecko staję sie punktem agresji i frustracji rodziców z powodu zmarnowanej kariery zawodowej bądź towarzyskiej.

Coraz młodsze osoby stają się rodzicami. Ich niedojrzałość przynosi nieumiejętność radzenia sobie z problemami. Często ciąża jest wynikiem chwilowego zapomnienia, brakiem odpowiedniego zabezpieczenia. Dużą pomocą dla młodej matki jest wsparcie rodziny, w szczególności matki. Ta ona uczy jak powinno zajmować sie dzieckiem. Ale nie zrobi wszystkiego. Wtedy może pojawić się uczucie frustracji i załamania. W szczególności jeśli jest to samotna matka a dziecko niechciane. Łatwo wtedy może dojść do zaniedbania, czyli matka nie karmi, nie przewija i nie zapewnia warunków środowiskowych dziecku. Może również stosować wobec niego przemoc.

Rodzice pragną dla swoich dzieci jak najlepiej. Chcą, żeby miały wszystko to czego oni nie mieli, dlatego cały czas poświęcają pracy i dodatkowym obowiązkom. Lecz w całym tym poświęceniu zapominają o swoich dzieciach.

Dzieci bardzo różnie reagują na brak uwagi ze strony rodziców. Aby zwrócić uwagę opiekunów stają się niegrzeczne, opuszczają się w nauce. Jednak rodzice nie widzą tego jak problem natury psychicznej, ale jako robienie im na złość. Często w takich przypadkach zapominają tracą nad sobą panowanie i zdarza się że uderzą swoje dzieci. Wołanie o zrozumienie i poświęcenie trochę uwagi spotyka się z karą.

Spędzanie wolnego czasu z dzieckiem da mu poczucie, że jego osoba jest zauważana przez rodzica. Zapunktuje to silną więzią między członkami rodziny. Nie warto odreagowywać swojego stresu na dziecku.

Skala zjawiska

Skorzystałam z zamieszczonych na stronie internetowej "Niebieskiej Linii" raportów z podsumowań rozmów telefonicznych dotyczących przemocy. Statystyki te pozwoliły mi na przygotowanie wykresów, dzięki, którym łatwiej zobaczyć zmiany jakie zaszły w społeczeństwie. Jak wiadomo, książki wydawane są dłużej, mimo, że zgromadzane informacje są bardzo dokładne. Artykuły mają to do siebie, że przedstawiają sytuacje na bieżąco.

Rozmowa telefoniczna daje pewną dyskrecje i anonimowość. Łatwiej zadzwonić niż pójść i zapytać się wprost. Nie ma wstydu ani lęku.

Podsumowania rozmów Ogólnopolskiego Telefonu dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia"

Rozmowy przeprowadzone: od 2006-01-01 do 2006-12-31

rodzaje rozmów	liczba	procent
pomoc psychologiczna	2105	19,68%
porada prawna	348	3,25%
informacja	4414	41,26%
o uzależnieniach	963	9,00%
o problemach wychowawczych	345	3,23%
o problemach rozwojowych	187	1,75%
inne o przemocy	528	4,94%

Rozmowy przeprowadzone: od 2003-01-01 do 2003-12-31

rodzaje rozmów	liczba	procent
pomoc psychologiczna	3310	24,69%
porada prawna	976	7,28%
informacja	3246	24,21%
o uzależnieniach	745	5,56%
o problemach wychowawczych	424	3,16%
o problemach rozwojowych	541	4,04%
inne o przemocy	528	4,94%

Na obu wykresach widać, że dużo osób dzwoniło, głównie po to by zasięgnąć informacji. Można to odczytać dwojako. Po pierwsze, że osoby mają problem, ale nie chcą się otwarcie do tego przyznać. Albo, że chcą po prostu się czegoś dowiedzieć. W porównaniu z rokiem 2003 nastąpił wyraźny wzrost rozmów właśnie na ten temat.

W 2003 roku duży był wskaźnik rozmów o poradzie prawnej, o problemach rozwojowych i pomocy psychologicznej. W 2006 roku nastąpił spadek rozmów właśnie na te tematy. Ale z pewnością nie jest to przyczyną zmniejszenia się tych problemów w społeczeństwie. Jeśli nikt tego nie zgłasza, nie oznacza to, że nie ma borykania sie z kłopotem.

Może niepokoić wzrost wskaźnika rozmów o uzależnieniach w 2006r. prawie do 1000 rozmów. Społeczeństwo coraz częściej sięga po alkohol i używki. Coraz częściej jest młodzież.

W 2003 roku dużo osób prosiło o pomoc psychologiczną. Było ich przeszło 3000 i zaraz więcej niż dzwoniących na informacje.

Pomoc psychologiczna to pomoc w rozwiązywaniu różnych kryzysów rozwojowych i sytuacji traumatycznych. Dzwoniący często obawia się utraty kontroli, czuje sie bezradny i przerażony. Osoba przeżywająca taki stan, ze względu na ograniczenie bądź wyczerpanie własnych możliwości rozwiązania problemu, wymaga pomocy z zewnątrz. Przeważnie dzwoniącymi są ofiary przemocy.

Informacje na temat zakresu zjawiska przemocy w rodzinie nadal są skąpe. W szczególności jeśli chodzi o przemoc wobec osób starszych, niepełnosprawnych czy mężczyzn. Natomiast media demaskują bardzo dużo informacji na temat maltretowania dzieci.

Społeczeństwo ma prawo wiedzieć jaka jest sytuacja jeśli chodzi o znęcanie się nad każdą jednostką.

Dlaczego tak trudno pomagać w przypadkach przemocy w rodzinie?

W społeczeństwie występują mity dotyczące przemocy w rodzinie. Jak sama nazwa wskazuje mit to myśl, zamysł, temat rozmowy, opowieść, baśń. A jednak to za sprawą takiej myśli zakorzenionej w społeczeństwie ludzie postępują tak a nie inaczej. Dzięki nim społeczność aprobuje przemoc w domową. Godzi się na brutalne traktowanie żony, na bicie małych dzieci, na znęcanie się nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi.

Czasem przemoc powstaje bez żadnego konkretnego powodu. Wystarczy, że ktoś znajduje przyjemność w zadawaniu bólu, zarówno fizycznego jak i emocjonalnego. Ale czy to jest powód, aby nie reagować na problem? Zdecydowanie nie. Ofiary wysyłają sygnały, że potrzebują pomocy. To od nas zależy czy na ten sygnał zareagujemy.

Większość z tych mitów jest używana jako argument na stosowaniem przemocy lub jako jej usprawiedliwienie. Służy nie tylko do ukrycia czy zakamuflowania problemu ale także do zbagatelizowania i zaniechania pomocy. Przez takie myślenie, ofiary przemocy zostają pozostawione bez pomocy.

Mity społeczne:

- Przemoc w rodzinie to sprawa prywatna.

Ten mit jest szczególnie rozpowszechniony w mieście, gdzie występuje duża anonimowość. Sąsiedzi w blokach czy kamienicach się nie znają. Nikt nie interesuje się sąsiadami. Jeśli już coś zauważą, nie reagują, twierdząc, że to nie ich sprawa. Krzywdzenie osób bliskich jest przestępstwem i podlega karze.

- Ofiary przemocy akceptują przemoc.

Wg niektórych ludzi, ofiary godzą się na stosowanie wobec nich przemocy, że dobrowolnie poddają się woli agresora. Nie mają pojęcia jak bardzo się mylą.

Dla osoby o silnej osobowości nie do pomyślenia jest, by mogły żyć z osobą, która się nad nimi znęca psychicznie bądź fizycznie.

Ofiary przemocy zawsze próbują się bronić. Niestety ich działania są nieskuteczne i w rezultacie przynoszą jeszcze większą agresje i ból.

- Przemoc dotyczy rodzin z marginesu społecznego.

Myślenie takie od niedawna jest obecne w społeczeństwie polskim jak i w innych krajach. Uważamy przemoc za owoc niepowodzeń, słabości, bardzo często też nałogów ludzi mniej zamożnych lub żyjących na pograniczu biedy. Mit ten jest kolejnym stereotypem, ponieważ, przemoc to problem wszystkich warstw społecznych.

- Przemoc to widoczne ślady pobicia.

Przemoc kojarzy się nam z widocznymi siniakami i potłuczeniami. Zapominamy o ukrywaniu wyników pobicia pod ubraniami itp. Sami agresorzy wiedzą gdzie i w jaki sposób zadać uderzenie, aby nie było widać nadużywania siły. Przemoc psychiczną łatwiej rozpoznać po zachowaniu ofiary. Jej mowa, postawa i nerwowe gesty świadczyć mogą o stosowaniu wobec niej przemocy.

- „to był incydent- gdyby było okropnie ofiara by porzuciła sprawce”

Cytat ten odzwierciedla wcześniej opisany mit, że ofiary przemocy akceptują przemoc. Ciężko opuścić dom, w którym jest się bitym, jeśli nie ma się dokąd udać. Strach przez reakcją rodziny też wywiera ogromny wpływ na ofiarę.

- przyczyną przemocy jest alkohol.

Myślenie takie jest uzasadnione. Alkohol staje się zapomnieniem dla osób, które nie radzą sobie w życiu. Lecz zamiast pomagać nałóg ten komplikuje życie.

Nadmierne spożycie alkoholu powoduje wybuchy niekontrolowanej agresji. Wybuchy te są skierowane głównie na rodzinie. Spożywanie alkoholu i uzależnienie od niego nie zwalnia z obowiązku poniesienia odpowiedzialności za własne czyny.

- policja nie powinna interweniować w sprawach rodzinnych.

Policja ma obowiązek interweniować w każdym przypadku przemocy. Jej głównym zadaniem jest ochron bezpieczeństwa obywateli.

- Gwałt w małżeństwie nie istnieje.

Gwałtem jest doprowadzenie innej osoby do poddania się czynowi nierządnemu lub do wykonania takiego czynu, stosując przemoc, groźbę bezprawną lub podstęp. Kobieta ma prawo decydować o swoim życiu intymnym sama.

Tak nie wiele trzeba, aby pomóc

Wystarczy, że nie pozostaniemy obojętni na czyjąś krzywdę. Do naszych zadań zaliczyć można wysłuchanie osoby, która jest maltretowana. Musimy jej przede wszystkim uwierzyć, bo brak wiary w to co mówi może przyczynić się do zamknięcia w sobie i zaniechania chęci ratunku. Zapewnienie ją o tym, że należy szukać pomocy i uwolnić się od agresora. Ostatnią czynnością jest zgłoszenie sprawy w odpowiednim organie pomocy.

Znasz jakieś dziecko, które jest ofiarą przemocy? Więc masz obowiązek interweniować: Kodeks Postępowania Karnego, Art. 304 §1 - Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję.

Prewencja na indywidualnym poziomie
Przeciwdziałanie przemocy polega na wzmacnianiu zdrowych postaw i zachowań u dzieci. Ma to na celu ochronę ich przed przemocą w dorosłym życiu. Jest to ważne, ponieważ pomoże im uświadomić sobie do czego prowadzi przemoc a w szczególności brak reakcji na krzywdę, zarówno swoją jak i innych.

Jeśli osoba już doświadczyła albo stosowała przemoc w stosunku do innych prowadzi się program, który zmierza do zmian (szczególnie tych psychicznych) w sposobie zachowywania się jak i myślenia.

Typy działań mogą być różne. Najczęściej stosuje się:

- programy edukacyjne

- programy rozwijające funkcjonowanie społeczne

- programy terapeutyczne

- programy "naprawcze"

Prewencja na poziomie interpersonalnym

Prewencja interpersonalna skupia się głównie na tym, jak relacja ofiary i sprawcy wpływa na innych ludzi, z którymi pozostają oni w interakcji. Ważne są też w tym podejściu problemy lokalizowane w środowisku rodzinnym: konflikty małżeńskie, brak dyscypliny i nadzoru nad dziećmi i inne negatywne zjawiska.

Typy działań:

- treningi dla rodziców

- programy mentorskie

- terapia rodzin

- interwencje i wizyty domowe

- trening umiejętności interpersonalnych

Prewencja na poziomie społecznym

Podstawowymi celami w działaniach ukierunkowanych na zapobieganie przemocy są na poziomie społeczeństwa: zwiększenie świadomości i wiedzy na ten temat, organizowanie lokalnych debat, stymulowanie i promowanie akcji społecznych, określanie przyczyn przemocy w środowisku lokalnym i zapewnienie bazy organizacji i placówek pomocy oraz wsparcia dla ofiar.
  

Typy działań:

- kampanie edukacyjne

- modyfikacje i usprawnienia w środowisku miejskim i naturalnym

- zajęcia dodatkowe dla młodzieży

- szkolenia policji, służby zdrowia i instytucji edukacyjnych

- polityka społeczna nastawiona na partnerstwo

- specyficzne programy dla organizacji i instytucji

- skoordynowane działania społeczne

Ważnym elementem przeciwdziałania przemocy na poziomie społecznym jest współpraca interdyscyplinarna różnych instytucji, organizacji i służb społecznych, np. urzędników miejskich, pracowników pomocy społecznej, szkół, policji, służby zdrowia. W celu zidentyfikowania problemu przemocy i przeciwdziałania mu potrzebna jest wymiana informacji między wymienionymi resortami oraz promowanie świadomości społecznej na temat przemocy i jej typów.

Wsparcie dla ofiary powinno opierać się przede wszystkim na utwierdzeniu o słuszności podejmowanych decyzji. Prowadzący rozmowę powinien zachęcić do wyboru samodzielnych decyzji w celu wyjścia z przemocy; zachęcać do ciągłych udziałów w terapii. Terapia ma na celu budowanie poczucia bezpieczeństwa, ale i leczy bezpośrednie i odległe skutki doznawanego znęcania.

Przemoc stała się dziś normą stosunków społecznych. Dla niektórych przemoc w rodzinie stała się sposobem wychowywania. A nie powinno być. Nauczmy się szanować innych, a w szczególności tych którzy są od nas zależni.

Bibliografia:

Brańka Z. (2007) Karanie i nagradzanie dzieci w rodzinie miejskiej. Kraków, Oficyna Wydawnicza TEXT.

Jundziłł I. (1993) Dziecko - ofiara przemocy. Warszawa, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.

Kawula S., Brągiel J., Janke A. W. (2005) Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki. Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.

Ketterman G. (2004) Jak uczyć dziecko przed przemocą. Poradnik dla rodziców. Kraków, Wydawnictwo WAM.

Pospiszyl I. (1999) Razem przeciw przemocy. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie "Żak".

Rumpf J. (2003) Krzyczeć, bić, niszczyć. Agresja u dzieci w wieku do 13 lat. Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

http://www.se.pl/wydarzenia/kronika-kryminalna/porzucia-dziecko-w-krzakach_54590.html

http://www.stop-przemocy.pl/

http://www.pismo.niebieskalinia.pl/

http://www.publikacje.edu.pl/publikacje.php?nr=2368

http://www.cbos.pl/

http://www.psycholog.alleluja.pl/tekst.php?numer=473

---