1. POJĘCIE FINANSÓW I FUNKCJE FINANSÓW

Finanse * gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych (banknot, inne śr.pien.: pap.wart. długo-, krótko- -terminowe). Te środki pieniężne gromadzone i wydatkowane są przez różne podmioty gospodarcze, do których można zaliczyć:

• państwo

• gospodarstwa konsumenckie

• przedsiębiorstwa

-produkcyjne

-handlowe

-usługowe

Podział finansów:

• publiczne * gromadzone są pod przymusem zgodnie z prawem, czyli są to środki gromadzone przez BP, JST, ub. społeczne oraz w innych instytucjach publicznych.

Przymus gromadzenia: finanse centralne

* ustawa o podatku

* ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych

* ustawa o VAT i akcyzie

• prywatne * gromadzone i wydatkowane są dobrowolnie z ograniczeniami (ustawa o podatku dochodowym).

Podstawowa różnica pomiędzy finansami prywatnymi a publicznymi polega na tym, że: finanse publiczne gromadzone i wydatkowane są na potrzeby publiczne i pod przymusem, natomiast finanse prywatne są gromadzone i wydatkowane dobrowolnie wg własnych potrzeb.

Funkcja fiskalna * związana z dostarczaniem środków pieniężnych państwu na realizację zadań wewnętrznych i zewnętrznych państwa.

Fiskalizm dotyczy:

• źródeł podatkowych

-pod. doch. od os. fiz.

-pod. doch. od os. praw.

-VAT

-akcyza

• źródeł niepodatkowych

-cła

-wypłaty z zysku NBP

Nadmierny fiskalizm w długim okresie czasu prowadzi do zmniejszenia dochodów budżetowych, co powoduje powiększenie się szarej strefy.

Funkcja redystrybucyjna (rozdzielcza) * polega na rozdzielaniu osiąganych przez podmioty dochodów lub przychodów na część, która zostaje odprowadzona do BP lub budżetów samorządowych.

Redystrybucja * wtórny podział środków budżetowych. Funkcja ta może mieć miejsce, gdy występuje funkcja fiskalna.

W miarę wzrostu funkcji fiskalnej może wzrastać funkcja redystrybucyjna.

Funkcja redystrybucyjna stanowi podstawę do dokonywania wydatków budżetowych - transferów. Wydatki te związane są z utrzymaniem sfery produkcji niematerialnej np.

* oświaty

* kultury

* nauki

czyli tych jednostek, które świadczą usługi nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a z prowadzonej działalności nie uzyskują żadnych środków lub są one niewystarczające na pokrycie kosztów związanych z ich działalnością.

2. DOTACJE I SUBWENCJE

Dotacja * bezzwrotna pomoc finansowa państwa na dofinansowanie lub finansowanie określonej działalności lub określonego podmiotu.

Z dotacji może korzystać każdy podmiot; przekazywane są na zasadzie przetargu;

RODZAJE DOTACJI

(1) (2) (3)

celowe podmiotowe przedmiotowe

1. * to środki budżetowe na finansowanie lub dofinansowanie zadań administracji rządowej oraz zadań zleconych JST, a także zadań własnych JST.

2. * to środki przeznaczone na dofinansowanie działalności bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu.

3. * związane z wydatkowaniem środków budżetowych na dopłaty do określonych rodzajów wyrobów i usług.

Subwencja * bezzwrotna pomoc finansowa państwa udzielana poszczególnym podmiotom (instytucje, osoby fizyczne). Subwencje określane są na podstawie przeliczników kalkulacyjnych.

Subwencja ogólna, to transfer środków pieniężnych z BP do JST. Stanowi formę zasilania tych jednostek i dzieli się na części:

* podstawową * wyrównawczą

* rekompensacyjną * oświatową

* drogową

podstawowa (dotyczy tylko gminy)

* rezerwowa - obliczana jako 4% kwoty subwencji ogólnej

* wyrównawcza (wszystkie JST) - wyrównuje dochody najbogatszej gminy (bogaty daje biednemu)

* pozostała - stanowi pozostałą kwotę części podstawowej subwencji ogólnej, rozdzielaną pomiędzy wszystkie gminy proporcjonalnie do przeliczeniowej liczby mieszkańców.

wyrównawcza (wszystkie JST)

jej zadaniem jest umożliwienie JST o niższym od średniego dochodzie na jednego mieszkańca zmniejszenie dystansu, jaki dzieli je od średnio zamożnych jednostek.

oświatowa (wszystkie JST)

rozdzielana pomiędzy poszczególne JST. Wysokość tej części subwencji uzależniona jest od struktury i zakresu zadań oświatowych realizowanych przez JST oraz liczby uczniów.

drogowa (powiat, województwo)

związana z budową, modernizacją, utrzymaniem i ochroną dróg powiatowych i wojewódzkich.

SUBWENCJI DROGOWYCH NIE MAJĄ GMINY, gdyż one korzystają z podatku od środków transportu.

3. APARAT FINANSOWY PAŃSTWA

Rola i zadania Ministra Finansów:

• opracowanie założeń polityki finansowej państwa

• koordynowanie polityki

• podatkowej

• kredytowej

• dewizowej

• ubezpieczeniowej

• opracowanie sprawozdań z wykonania budżetu

• opracowanie bilansu finansów sektora publicznego

• ustalenie zasad planowania finansowego

• ustalenie zasad rachunkowości podmiotów gospodarczych

• emisja papierów wartościowych (obligacji i bonów skarbowych)

• nadzór nad działalnością terenowych organów administracji finansowej izb i urzędów skarbowych

• współpraca z Radą Polityki Pieniężnej (organie NBP) w zakresie kształtowania polityki pieniężno-kredytowej

Dokonaj charakterystyki aparatu finansowego państwa:

W skład aparatu finansowego wchodzą

• Ministerstwo Finansów

• komórki finansowe innych ministerstw

• Urząd Kontroli Skarbowej (policja skarbowa lub też policja podatkowa)

• Izby Skarbowe

• Urzędy Skarbowe

• Regionalne Izby Obrachunkowe

Aparat finansowy państwa, to wszystkie instytucje finansowe od najwyższego do najniższego szczebla, zajmujące się finansami publicznymi i prywatnymi (do prywatnych: co wynika z fiskalizmu)
Na czele całego aparatu finansowego stoi Minister Finansów. Odpowiedzialny jest za akty prawne regulujące przepływ finansów i za wykonanie.

Podlegają mu wszystkie agendy A.F.P.

• centralne

• terenowe

Organami wykonawczymi kontroli skarbowej są:

• Minister Finansów - stanowi naczelny organ kontroli skarbowej

• Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej

• Inspektorzy Kontroli Skarbowej zatrudnieni w Ministerstwie Finansów jak, też w Urzędach Kontroli Skarbowej

Instytucje pośredniczące w A.F.P.

• Krajowa Izba Biegłych Rewidentów - weryfikuje sprawozdania finansowe przedsiębiorstw

• Krajowa Izba Rozliczeń - pośredniczy w rozliczeniach międzybankowych

• Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (KPWiG)

• Najwyższa Izba Kontroli (NIK)

• Urząd Ochrony Konsumenta

• NBP jako emitent pieniądza

• inwestycje ubezpieczeniowe (ZUS, PZU, towarzystwa ubezpieczeniowe)

Zadania US

• prowadzeni rejestracji podatników

• nadawanie podatnikom numeru NIP (Numer Identyfikacji Podatkowej)

• rozliczenie podatników (PIT, CIT)

• dokonują kontroli podatkowej wszystkich podatników

• rozpatruje skargi, zażalenia, odwołania podatników

• dokonuje rozliczeń rocznych podatników

Zadania Izby Skarbowej

• pełni funkcję doradczą w stosunku do US

• dokonują kontroli podatników dewizowych

• planuje środki na dotacje

I instancja - US

II instancja - Izby Skarbowe

III instancja - Ministerstwo Finansów

IV instancja - NSA (Naczelny Sąd Administracyjny)

6. OBLIGACJE I ICH RODZAJE

Obligacja * papier wartościowy o charakterze wierzycielskim (pożyczkowym), w k™órym emitent zobowiązuje się w określonym terminie i na określonych warunkach do spełnienia określonego świadczenia (wykupu obligacji).

Kto może być emitentem obligacji?

1. Skarb Państwa

2. Samorząd Terytorialny

3. Miasto Stołeczne Warszawy

4. Banki

5. Pozostałe osoby posiadające osobowość prawną

Dokonaj podziału obligacji:

1. pieniężne

a) o stałej stopie procentowej

b) o zmiennej stopie procentowe

c) z tzw. kuponem zerowym

2. niepieniężne (charakteryzują się tym, że w zamian wykupu obligacji świadczenia pieniężne mogą przyjąć inną formę)

-udziały w przyszłych zyskach

- zamiana obligacji

- pierwszeństwo

OBLIGACJE ZAMIENNE

a) z warrantami

b) zerokuponowe

c) zamienne tradycyjne

- opcja call

- opcja put

d) mandatowe

Scharakteryzuj obligacje pieniężne:

obligacje o stałej stopie procentowej - przez cały okres ich posiadania dają stały dochód, niezależnie od wahań na rynku kapitałowym i sytuacji finansowej emitenta (w trakcie pożyczki jest stała)

obligacje o zmiennej stopie procentowej - charakteryzują się tym, że wysokość wypłacanych odsetek zależy od kształtowania się stóp procentowych na rynku kapitałowym (może zmieniać się z czasem)

z tzw. kuponem zerowym - dają nabywcom stały dochód z tym, że sprzedawane są z dyskontem i do momentu wykupu nie uprawniają do pobierania należności ubocznych np. odsetek

Scharakteryzuj obligacje zamienne. Czym różnią się obligacje typu opcja call od opcji put?

obligacje zamienne - są to obligacje niepieniężne, gdzie emitentem może być tylko S.A. (walne zgromadzenie akcjonariuszy podejmuje decyzję o emisji obligacji)

OBLIGACJE ZAMIENNE

a) z warrantami (po określonym czasie i po określonej cenie)

warrant- jest papierem wartościowym

mamy tu do czynienia z dwoma jednocześnie papierami wartościowymi

- bazowy (obligacje)

- warrant - daje nam określone prawa do pap. bazowego

* może być dokonana zamiana warrantu

* zakup akcji może odbywać się po cenach preferencyjnych

* prawo do zakupu następnej emisji obligacji z wyższym dyskontem

b) zerokuponowe (sprzedawane z dyskontem)

Różnica pomiędzy obligacjami tradycyjnymi a zerokuponowymi polega na tym, że przy obligacjach tradycyjnych odsetki płatne są po okresie pożyczki (kupony odsetkowe), natomiast w przypadku obligacji zerokuponowych nie ma odsetek po terminie, ponieważ obligacje nabywane są z dyskontem

c) zamienne tradycyjne

- opcja call

- opcja put

Różnica pomiędzy obligacjami zamiennymi z opcją call i opcją put, polega na tym, że w opcji call emitent ma prawo wezwać obligatariusza do wcześniejszego ustapienia obligacji w zamian za akcje, natomiast w opcji put obligatariusz może wezwać emitenta do wcześniejszego wykupu <zamiana obligacji na akcje> (niż to wynika z umowy)

d) mandatowe (strukturą są podobne do obligacji tradycyjnych)

Muszą czekać na termin zapadalności (wykupu) i dopiero w terminie wykupu mogę dokonać wymiany obligacji na akcje.

7. KREDYTOWANIE POZABANKOWE

kredyt dostawcy - dostawca przywozi towar, my prosimy o odroczenie terminu płatności * zobowiązanie odbiorcy wobec dostawcy

kredyt odbiorcy - ktoś wnosi przedpłatę (wpłata wstępna) na poczet przyszłej dostawy * najpierw pieniądze, potem realizacja

Kredyt dostawcy jest kredytem, w którym kredytodawca jest zwykle producent lub dostawca dobr, natomiast kredytobiorca jest ich odbiorca (przedsiebiorstwo). Kredyt ten uruchamiany jest wówczas, gdy odbiorca nie ma dostatecznej ilosci wlasnych srodkow pienieznych lub tez nie dysponuje biezacym kredytem bankowym. Kredyt ten traktowany jest jako kredyt komercyjny i termin jego platnosci jest bardzo krotki.

Kredyt odbiorcy wystepuje wtedy, gdy kredytodawca jest klient, czyli odbiorca przyszlego produktu. Klient dokonuje wplaty za dany towar zanim zostanie on wyprodukowany i dostarczony. Kredyt tego typu nosi nazwe przedplaty. Cena kredytu jest cena nizsza cena placona przez klienta niż cena rynkowa.

Określ strony faktoringu:

faktorant - ten, który jest posiadaczem należności i chce je spieniężyć

faktor - osoba skupująca należności (ma wolne pieniądze i chce kupić należności)

dłużnik - który wykupuje swoje zobowiązania (nie od factora tylko od factoranta)

Jakie wady i zalety posiada franchising?

Zalety franchisingu:

• stworzenie przedsiębiorstwa wymaga zaangażowania mniejszych środków finansowych niż samodzielne podjęcie działalności

• renoma firmy eliminuje ryzyko nowo powstałym przedsiębiorstwom

• uniknięcie kosztów związanych z promocją i reklamą

Wady franchisingu:

• ograniczenie prawa własności

• opłaty franchisingowe: opłata wstępna, opłaty okresowe, udział w finansowaniu reklamy

Co stanowi istotę venture capital?

Podstawową zasadą venture capital jest to, że są to inwestycje o bardzo dużym ryzyku a więc właściwie pozbawione możliwości wspomagania przez banki. TVC ponoszą nadzwyczajne niebezpieczeństwo inwestowania, w razie bankructwa tracą całość zaangażowanych środków, natomiast w razie sukcesu oczekują nadzwyczajnych zysków.

Wyjaśnij korzyści przedsiębiorstwa z leasingu

Leasing traktowany jest przez przedsiębiorstwo jako alternatywna forma w stosunku do typowych kredytów długoterminowych. Ta forma finansowania obcego ma miejsce wówczas, gdy przedsiębiorstwo nie ma dostatecznej ilości środków własnych na sfinansowanie inwestycji rzeczowych. Zaletą leasingu jest również to, że opłaty z tytułu leasingu ujmowane są jako koszty działalności przedsiębiorstwa. Należy zatem stwierdzić, że majątek nie jest mierzony prawem własności, lecz możliwością korzystania z niego.

Formy finansowania obcego:

1. kredyty bankowe

2. pozabankowe kredyty

-kredyt dostawcy

-kredyt odbiorcy

3. obligacje

4. leasing

5. factoring

6. forfaiting

7. franchising

8. venture capital

9. ANALIZA FINANSOWA

Scharakteryzuj najważniejsze grupy wskaźników analizy finansowej.

1. WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI

1. Wskaźnik zyskowności sprzedaży ROS

informuje ile zysku otrzymuje przedsiębiorstwo z 1 złotówki przychodu netto

ROS = ^{zysk netto x 100}/_{sprzedaż netto}

2. Wskaźnik zyskowności (rentowności) majątku ROA

informuje, ile zysku przyniosła 1 złotówka zaangażowanych aktywów ogółem; pokazuje jak efektywnie wykorzystywane są aktywa firmy

majątek będzie utożsamiany z aktywami:
- majątek rzeczowy
- majątek obrotowy

Tym wskaźnikiem zainteresowani są akcjonariusze (S.A.)

Wzrost ROA przenosi się na wzrost ROS

ROA = ^{zysk netto x 100}/_{ogółem majątek (aktywa)}

np. 11,3% 1 zł aktywów przyniesie nam 0,11 gr zysku

np. 14 % , to 0,14 gr zysku

3. Wskaźnik rentowności (efektywności) kapitałów własnych ROE

wskaźnik ten powiada ile zysku netto jest w stanie wygospodarować 1 złotówka kapitałów własnych

23%, to 0,23 gr zysku

badane są tutaj kapitały własne. nie interesują nas kapitały obce, tylko to, co posiadamy

ROE = ^{zysk netto x 100}/_{kapitały własne}

ROE zainteresowani są właściciele kapitałów

Majątek finansowany jest kapitałami

2. WSKAŹNIKI BIEŻĄCEJ PŁYNNOŚCI

1. Wskaźnik pokrycia bieżących zobowiązań

• jak się mają bieżące zobowiązania majątku

• czy firma jest w stanie na bieżąco pokrywać swoje zobowiązania

• wartość optymalna * najlepszy wybór 1-2

=2

=1,5 firma nie ma bieżącej płynności finansowej (ma kłopoty z wywiązaniem się z zobowiązań)

=2,2 firma nie ma problemów ze spłatą własnych bieżących zobowiązań

=1 firma zatraca bieżącą i nie tylko. ogółem płynność finansową

2. Wskaźnik szybkości spłaty zobowiązań

płynne aktywa obrotowe

-wszystko co nie stanowi zapasów

-należności + wszystkie śr. pieniężne

wartość wskaźnika 1-1,2

↑1,2 firma nie ma problemów ze spłatą zobowiązań

↓1 - firma nie ma tyle płynnych aktywów obrotowych, aby pokryć zobowiązania bieżące

- zbyt dużo pieniędzy w firmie zostało zaangażowanych w zapasy, tym samym zmniejszyły się płynne aktywa obrotowe

3. WSKAŹNIKI ZDOLNOŚCI DO OBSŁUGI ZADŁUŻENIA

łączne zobowiązania = zob.bież (finansują A obrotowe) + zob.długoter (finansują A trwałe)

1. Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem

badamy, czy zysk brutto jest wystarczająco duży na pokrycie odsetek

optimum 4-5

4-5 - wygospodarowany zysk brutto pokryje odsetki od całości zadłużenia

=1 cały zysk brutto jest w stanie pokryć odsetki

↓1 zysk brutto nie jest w stanie pokryć odsetek

↑5 nie ma problemów z pokryciem odsetek

2. Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem

• odnosimy się do majątku ogółem (A trwałe i A obrotowe)

• Wskaźnik odpowiada na pytanie, czy majątek jest na tyle duży, aby pokryć łączne zobowiązania (czy firma nie zadłużyła się na kwotę przekraczającą powyżej możliwości spłaty)

• wartość wskaźnika powinna być coraz mniejsza

0,5 (50%) aktywów jest zadłużona

0,2 (20%) aktywów jest zadłużona

Wskaźnik mówi o bezpieczeństwie spłaty zobowiązań ze sprzedaży majątku

1,3 - nie starczy majątku, aby pokryć zobowiązania

4. WSKAŹNIKI ZDOLNOŚCI DO OBSŁUGI ZADŁUŻENIA

1. Wskaźnik EPS

-ile zysku netto przypada na 1 akcję

Wskaźnik ten jest wskaźnikiem informacyjnym i rzadko się zdarza, żeby zysk w całości był wypłacony jako dywidenda. Wzrost wskaźnika z okresu na okres świadczy o opłacalności inwestowania w dane akcje.

I II III

2001 24,60 18,60 22,50

2002 28,40 19,20 23,00

ROE↑, to nie znaczy, że trzeba wybrać tę a nie inną spółkę

2. Cena do zysku P/E

• również jest wskaźnikiem informacyjnym

• pozwala na dokonanie wyboru miejsca inwestowania

• odpowiada na patynie, czy warto w tą spółkę inwestować

• czym wyższy zysk, tym wyższa cena rynkowa

3. Stopa dywidendy (DPS)

• odpowiada na pytanie, ile dywidendy dostanie na 1 akcję

• podział zysku w S.A.

-inwestycje

-działalność bieżąca

-wypłaty dywidendy

inwestycje wzrastają, to stopa dywidendy maleje

Przy analizie tego wskaźnika, bierze się pod uwagę grupę inwestorów. W przypadku inwestorów biernych (czekających na wypłaty dywidendy) satysfakcjonujący jest wzrost wskaźnika. W przypadku inwestorów czynnych satysfakcjonujący jest spadek tego wskaźnika, ponieważ zwiększone inwestycje powodują wzrost cen rynkowych.

Analiza działalności przedsiębiorstwa * to zespół metod umożliwiających badanie zjawisk w związkach przyczynowo skutkowych oraz ustalenia wpływu poszczególnych czynników i składników elementarnych na efekt końcowy.

Czemu służy analiza finansowa?

Analiza finansowa daje obraz działalności firmy na przestrzeni kilku lat działalności. Do przeprowadzenia analizy finansowej niezbędne są informacje z dwóch kolejnych następujących po sobie latach. Informacje do analizy czerpiemy z podstawowych dokumentów finansowych:

1. bilans

2. rachunek zysków i strat

3. informacja dodatkowa (zawiera dane nie ujęte w pkt. 1,2 i informacje o wielkości zatrudnienia, ilości członków zarządu, podziale zysku netto, do dyspozycji S.A., w przypadku S.A. o wypłacie dywidendy w stosunku do zysku itd.)

4. informacja o zmianach w kapitałach

Analizę najczęściej prowadzi się:

* na użytek wewnętrzny firmy, dla ustalenia kierunków postępowania w przyszłości i oceny podjętych decyzji

* dla organu założycielskiego (właścicielskiego) w celu podjęcia decyzji o szerszym niż jedna firma zakresie podmiotowym

* na skutek podmiotów współpracujących z firmą jak np. banków, dostawców, władz terenowych

* na użytek inwestorów (współwłaścicieli).

10. BUDŻET PAŃSTWA I JEGO FUNKCJE

Budżet państwa * to plan działalności finansowej państwa (gromadzenie dochodów, dokonywanie wydatków).

Budżet państwa * jest rocznym planem finansowym uchwalanym przez Parlament na okres jednego roku kalendarzowego (budżetowego) w formie ustawy.

Funkcje Budżetu Państwa:

• polityczna * każdy obywatel ma prawo zapytania poprzez swojego przedstawiciela - posła, o wykorzystane środków budżetowych.

• ekonomiczna * zadłużenie z tytułu deficytu budżetowego nie może być wyższe niż 60% PKD (wielkość wyprodukowanych dóbr i usług w danym roku przez dane społeczeństwo).

• prawna * budżet jako ustawa (Ustawa Budżetowa).

Funkcje finansowe:

• fiskalna

* ściąganie podatków; państwo szuka źródeł dla jak największych dochodów

* nadmierny fiskalizm w długim okresie wpływa niekorzystnie na BP

• redystrybucyjna (redystrybucja - wtórny podział)

* redystrybucja to transfery BP - zasiłki

* dzielenie środków zgromadzonych w BP

* warunkiem funkcji redystrybucyjnej jest funkcja fiskalna

• stymulacyjna

poprzez obniżenie podatku (osoby prawne) prawo wymusza na firmach wzrost inwestycji, które wymuszą wzrost popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego np.: kursy walut.

• kontrolna

każdy, kto korzysta ze środków budżetowych musi pod koniec roku budżetowego złożyć sprawozdanie z wykonania środków. W przypadku Ministrów pod koniec roku sprawozdania składają parlamentowi.

System budżetowy * zespół norm prawnych oraz instytucji objętych gospodarką budżetową państwa i zasady pobierania i wydatkowania dochodów pieniężnych.

Gospodarka budżetowa * to planowanie i gromadzenie dochodów budżetowych oraz ich wydatkowanie i przestrzeganie dyscypliny finansowej.

11. KLASYFIKACJA DOCHODÓW BUDŻETOWYCH

Kryterium ekonomiczne grupuje dochody w:

* dochody BP

* dochody JST (województwa, powiatu, gminy)

kryterium ekonomiczne

grupuje dochody ze wzgl. na źródło ich pochodzenia, przy czym podstawowym źródłem dochodów budżetowych są podatki i opłaty. Dochody budżetowe wg kryterium ekonomicznego pochodzą ze źródeł krajowych i zagranicznych.

Ek.zagr. - istotnym problemem dla decydentów oraz przedsiębiorstw i ludności jest struktura dochodów BP. Określa ona udział poszczególnych grup dochodowych w ogólnej wielkości dochodów budżetu.

kryterium prawne

charakteryzuje i dzieli określone dochody na te, które są obowiązkowe lub dobrowolne i te, za które podmioty otrzymują usługę bądź te, w przypadku których państwo nie jest zobligowane do świadczeń.

Dochody zagraniczne

Największy udział w dochodach BP mają podatki (stanowią ok. 90% całości dochodów). W źródłach podatkowych największy udział mają podatki pośrednie - prawie 60% całości wpływów z tych podatków. W podatkach pośrednich największą rolę pełni VAT. Podatki bezpośrednie - dochodowe dostarczają państwu niewiele ponad 30% całości dochodów budżetowych, gdzie największą pozycję stanowi pod. doch. od os. fiz. Dochody niepodatkowe stanowią tylko ok. 10% całości dochodów. Największą pozycję stanowią dochody jednostek budżetowych i wpływy z ceł.

Dochody krajowe

1. dochody podatkowe

*pod. doch. od os. fiz.

*pod. doch. od os. praw.

*pod. od towarów i usług

*pod. od towarów specjalnych - akcyza

*pod. od gier losowych i zakładów wzajemnych

2. dochody niepodarkowe

*cła

*dywidendy

*wpłaty z zysku NBP

*dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe

*dochody z najmu i dzierżawy składników majątkowych Skarbu Państwa

*odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach BP

*opłaty od poręczeń i gwarancji udzielanych przez Skarb Państwa

*odsetki od udzielonych z budżetu pożyczek

*grzywny, mandaty i inne kary pieniężne

*spadki, zapisy, darowizny

*inne

DOCHODY JST

GMINA:

dochodami wynikającymi z udziału w dochodach BP są:

1. dochody podatkowe

wpływy z następujących podatków (lokalne)

*rolnego

*leśnego

*od nieruchomości

*od środków transportu

*od spadków i darowizn

*od posiadania psów

*od czynności cywilnoprawnych

*od działalności gospodarczej osób fizycznych opłacanych w formie karty podatkowej

2. dochody niepodatkowe

1. wpływy z opłat

*skarbowe

*targowej

*miejscowej

*eksploatacyjnych

*innych pobieranych na podstawie odrębnych przepisów

2. dochody gminnych jednostek budżetowych

3. dochody z majątku gmin

4. dywidenda od przedsiębiorstw, które stały się przedsiębiorstwami komunalnymi

5. spadki, zapisy, darowizny

6. odsetki od środków finansowych gmin, gromadzonych na rachunkach bankowych i odsetki od pożyczek udzielonych przez gminy

7. dochody z kar

8. wpływy z samoopodatkowania

9. odsetki od nieterminowo regulowanych należności z tytułu podatków, opłat, subwencji ogólnej, subwencji oświatowej

10. inne wpływy należne gminom na podstawie odrębnych przepisów.

12. DOKONAJ KLASYFIKACJI WYDATKÓW BUDŻETOWYCH

Pod pojęciem wydatków publicznych rozumiemy wydawanie środków pieniężnych przez państwo i inne związki publicznoprawne w celu zabezpieczenia potrzeb publicznych.

Wydatki te obejmują:

*wydatki BP

* wydatki budżetów lokalnych

* wydatki funduszy publicznych (zwłaszcza funduszy ubezpieczeniowych)

KLASYFIKACJA WYDATKÓW BUDŻETOWYCH wg kryteriów (podstawowe z nich):

1. wg podmiotu wydatkowania

*wydatki na funkcjonowanie państwa jako całości

*wydatki socjalno-kulturalne

*wydatki na gospodarkę

*wydatki na obsługę długu państwowego

Wydatki wg tego kryterium są niezbędne do funkcjonowania państwa jako całości i obejmują:

1. * wydatki na naczelne organy władzy państwowej

* administrację państwową

* wymiar sprawiedliwości

* obronę narodową

* ochronę porządku publicznego

Dotyczą one finansowania organów władzy państwowej oraz administracji

2. nakłady przeznaczone na:

* oświatę

* naukę

* szkolnictwo wyższe

* kulturę

* ochronę zdrowia

* opiekę społeczną

3. wydatki na gospodarkę, to wydatki związane z dotacjami

4. wydatki te dotyczą obsługi długu publicznego wewnętrznego i zewnętrznego i związane są z deficytem budżetowym np:

* wykup z rynku obligacji

* wykup z rynku bonów skarbowych

* spłaty kredytów bankowych

2. wydatki:

1. bieżące * przeznaczone są na prowadzenie, utrzymanie i eksploatację istniejących urządzeń

2. inwestycyjne * przeznaczone są na

*przyrost majątku,

*budowę nowych przedsiębiorstw,

*inwestycje w działach nieprodukcyjnych

3. wydatki:

1. nabywcze * związane są ze świadczeniami wzajemnymi. Są to konkretne wydatki ponoszone w celu zaopatrzenia w środki pieniężne poszczególnych jednostek

2. redystrybucyjne * to przekazywane środki pieniężne z jednej do drugiej jednostki np.: dotacje

4. wydatki:

1. bezzwrotne * to dotacje i subwencje. W PL stosowane są obecnie dotacje podmiotowe związane z realizacją zadań gospodarczych. W ramach wydatków bezzwrotnych funkcjonują również tzw. wydatki rozwojowe, które przybierają postać wydatków celowych. Przeznaczone są na zadania gospodarcze i interwencyjne o znacznych rozmiarach i dużym znaczeniu dla gospodarki.

Dotacje budżetowe przekazywane są głównie na:

* rolnictwo

* budownictwa mieszkaniowe oraz

* ubezpieczeń społecznych

5. rezerwowe

mogą być udzielane w formie wydatków bezzwrotnych np.: dotacje lub też w formie zwrotnej np.: pożyczki.

Realizowane przez państwo zadania obarczone są ryzykiem, dlatego też tworzone są rezerwy, które przyjmują dwie formy:

* rezerwa o charakterze ogólnym stanowiąca 2% wydatków budżetowych

* rezerwa celowa - stanowiąca do 5% wydatków budżetowych. Jej cel wydatkowania jest ściśle określony.

Oprócz wymienionych (I-V) występują wydatki sztywne. Wydatki te obejmują:

• subwencje dla

* województw

* powiatów

* gmin

• obsługę długu publicznego

• dotacje do ubezpieczeń społecznych

• finansowanie dróg

Ponadto wydatki sztywne mogą dotyczyć

• dopłat do kredytów mieszkaniowych oraz

• wydatków naczelnych organów:

* władzy

* administracji

* kontroli

* wymiaru sprawiedliwości

-Kancelarii Prezydenta

-Kancelarii Sejmu i Senatu

-Sądu Najwyższego

-NIK

-Krajowej Radiofonii i Telewizji

-Państwowej Inspekcji Pracy

-Instytutu Pamięci Narodowej

<organy te same ustalają wysokość swoich wydatków>

Największy udział w wydatkach budżetu maja dotacje i subwencje, które stanowią blisko 50% całości wydatków.

13. ELEMENTY KONSTRUKCJI PODATKU

1. PODMIOT PODATKU

rozróżniamy podmiot czynny (czyni prawo; ustawodawca - Parlament w PL, *dotyczy podatków bezpośrednich, *podatek VAT, akcyza) i podmiot bierny (płaci podatki; jest wykonawcą prawa podatkowego) bierny:

• podatnik * osoba płacąca podatek

• płatnik * nalicza wysokość podatku

• inkasent * odprowadza podatek do US

2. PRZEDMIOT PODATKU

rzecz lub zdarzenie, gdzie na mocy ustawy powstaje obowiązek podatkowy

rzecz:

• podatek od nieruchomości

• podatek od posiadania psów

• podatek od środków transportu

zdarzenie:

• wykonanie usługi

• podatki bezpośrednie (od osób fizycznych i od osób prawnych)

3. PODSTAWA OPODATKOWANIA

to wielkość zależna od wartości przedmiotu opodatkowania

4. ŹRÓDŁO OPODATKOWANIA

wartość , od której podatek zostaje faktycznie odprowadzony

5. STAWKA PODATKOWA

to współczynniki, które określają wielkość podatku

ze względu na technikę obliczania wartości, jaką należy przekazać do budżetu z tytułu podatku, wyróżnia się:

• stawki podatkowe kwotowe (podatkowe)

* za 1m nieruchomości

* za samochód

• stawki podatkowe procentowe

* VAT 3%, 7%, 22%

* podatek dochodowy od osób fizycznych i od osób prawnych

ze względu na stosunek stawek do podstawy opodatkowania:

• stawki stałe zwane proporcjonalnymi * nie zmieniają się pomimo zachodzących zmian w podstawie opodatkowania - VAT

• stawki zmienne zwane ruchomymi * to stawki, które zmieniają się wraz ze zmianą stawki opodatkowania

* progresywna - jeśli rośnie podstawa opodatkowania, to rośnie również stawka podatkowa; występują tu progi podatkowe; czym wyższe dochody, tym wyższa stawka podatkowa

* regresywna - im więcej zarabiam, tym mniejsze płacę podatek ( stawka ta nie występuje w Polsce)

6. SKALA PODATKOWA

zestawienie elementów wchodzących w skład wyliczenia

• skala proporcjonalna (liniowa) * bez względu na zarobki stawka podatku jest stała (%)

* stymuluje wzrost gospodarczy i w danym roku zmniejsza dochody BP

* jest korzystna dla podatników osiągających coraz wyższe dochody (przy tej skali płacą niższy podatek)

• skala progresywna * wpadanie w wyższą stopę podatkową

* osiąganie coraz wyższych dochodów powoduje wzrost stawki

* czym wyższa skala progresji, tym większa skala opodatkowania dochodów

Skala progresywna i wysokie opodatkowanie

• są korzystne dla danego roku budżetowego

• jest niekorzystne w długim okresie czasu

7. ZWOLNIENIA, ULGI I ZWYŻKI PODATKOWE

Zwolnienia * całkowite zwolnienie na pewien okres czasu z płacenia podatku. W Polsce zwolnienia podatkowe dotyczą inwestorów otwierających działalność gospodarczą na terenach uznanych za specjalne strefy ekonomiczne (tereny uznane za tereny ujęte największym bezrobociem)

Zwolnienia podatkowe dotyczą również kapitałów zagranicznych w Polsce - hipermarkety.

Ulgi podatkowe * jest to zmniejszenie podatku po jego naliczeniu

przykład ulgi przy rozliczaniu osób fizycznych:

• ulga remontowa

• na zakup przyrządów pomocy do szkolenia się

dla firm

• ulga inwestycyjna jest również ulgą pomniejszającą podatek; polegają na powiększaniu i inwestowaniu rzeczowych A trwałych.

14. PODZIAŁ PODATKÓW BUDŻETOWYCH

1. Podział ze względu na kryterium przedmiotowe:

• podatki majątkowe * od posiadanego majątku

podmiotem tego podatku może być:

• całość lub część posiadanego majątku (stan majątkowy)

• zmiana praw majątkowych (nabycie lub zbycie praw majątkowych)

• przyrost majątku nie związany ze zmianą właściciela majątku

przychód - KUP = dochód

do podatków tych zaliczamy:

• podatek od nieruchomości

• podatek od spadków i darowizn

• podatki przychodowe * od przychodu; przychód podatkowy jest to tzw. dochód brutto tzn. dochód bez potrącenia kosztów jego uzyskania. Podatnicy zobowiązani są do zapłaty podatku nawet wówczas, gdy ponoszą straty.

• podatek od towarów i usług

• podatki dochodowe * obciążają dochody podatników, stanowią różnicę pomiędzy przychodami a kosztami ich uzyskania

• podatek dochodowy od osób fizycznych

• podatek dochodowy od osób prawnych

• podatki konsumpcyjne * podatki pośrednie; podatki te są podatkami cenotwórczymi, ponieważ wzrost stawki podatku powoduje wzrost cen.

• akcyza

2. Podział ze względu na budżet uprawniony do otrzymania podatku

• podatki budżetu państwa

• podatki budżetów samorządowych

Podatki budżetu państwa (centralne) * są to podatki zasilające budżet państwa tzw. podatki państwowe:

• podatek dochodowy od osób fizycznych

• podatek dochodowy od osób prawnych

• VAT

• akcyza

Podatki jednostek samorządu terytorialnego * są to podatki lokalne zasilające budżet JST

• podatek rolny

• podatek leśny

• podatek od nieruchomości

• podatek od środków transportu

• podatek od działalności gospodarczej osób fizycznych opłacanych w formie karty podatkowej

• podatek od czynności cywilnoprawnych

• podatek od spadków i darowizn

• podatek od posiadania psów

3. Podatki ze względu na przerzucalność wyróżnia się:

• podatki bezpośrednie * zalicza się podatki dochodowe i niektóre podatki przychodowe. Z punktu widzenia przerzucalności podatków, bezpośrednie to te, które nie powinny być przerzucane na inne podmioty

• podatek dochodowy od osób fizycznych

• podatek od nieruchomości

• podatek rolny, itd.

• podatki pośrednie * podatki przerzucalne charakteryzujące się tym, że opodatkowany jest tylko formalnie podatnikiem, natomiast ciężar podatku przesunięty jest na inne osoby.

• VAT

• akcyza

15. PODATKI LOKALNE I ICH CHARAKTERYSTYKA

elementy konstrukcji podatku	Od nieruchomości	Od spadków i darowizn	Rolny	Od psów	Od środków transportu	Leśny	pod od czynności cyw-praw	od dział. gosp. w formie karty podatkowej
1. Podmiot	właściciele lub użytkownicy		właściciele bądź użytkownicy gruntów rolnych i dzierżawcy	właściciele psów	os fiz, praw, itp. na które zarejestrowane są śr. transportu	właściciele lasów Skarb Państwa	os fiz, praw i jedn org nie posiadające osob prawnej	os fiz
2. Przedmiot	*budynki mieszkalne *budynki związane z prowadzeniem pozarolniczej i pozaleśnej dział.gosp. *grunty rolne do 1 ha	wartość czysta	grunty rolne o powierzchni powyżej 1 ha	pies	sam-ciężarowe, ciągniki, przyczepy, autobusy	lasy	czynności cyw-praw, takie jak: *sprzedaż *pożyczka *poręczenie *darowizna *spółki	niektóre rodzaje działalności
3. Podstawa opodatkowania	powierzchnia	wartość czysta	siła dochodowa ziemi	-		ha przeliczeniowe
4. Stawka	kwotoqwa	progresywna (stopień pokrewieństwa)	kwotowa	kwotowa	kwotowa (w stosunku rocznym za 1ha przeliczeniowy)	kwota	procentowa proporcjonalna i progresywna lub kwotowa	kwotowa lub z ustalenia US, zależna od liczby zatrudnionych osób
5. Organ wydający	Min.Fin. - stawki maksymalne Rada gminy - min 50% max	-	-	Rada Gminy, stawkę może ustalać MF	Rada gminy	wójt, burmistrz - zwierzchnik gminy
6. Zwolnienia	przedmiotowe opodatkowaniu nie podlegają: *tereny zajęte przez drogi publ. *budynki zabytkowe wpisane do rej. zabytków	istnieją stawki wolne od podatku	*właściciele gruntów *pod jeziorami, wodami płynącymi *pod wałami przeciwpowodziowymi *stanowiących nieużytki *wpisanych do rejestru zabytków	podmiotowe *osoby niepełnosprawne *osoby po 70 roku życia	sam osob, ale pod. jest wliczony w cenę benzyny	przedmiotowe *lasy wpisane do rejestru zabytków *lasy, których drzewostan nie przekracza 40 lat	przedmiotowe
7. Źródło	dochód	dochód	przychód	dochód	dochód

16. ORGANY NBP I ICH ZADANIA

Organami NBP są:

• Prezes NBP

powołuje sejm na wniosek prezydenta; kadencja trwa 6 lat i w ciągu tych 6-ciu lat nie można go odwołać;

• reprezentuje NBP na zewnątrz

• stoi na czele Rady Polityki Pieniężnej (RPP)

• Rada Polityki Pieniężnej * jest organem decyzyjnym

• corocznie ustala założenia polityki pieniężnej i przedkłada je Sejmowi

• składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego

• dokonuje oceny działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej

Do podstawowych zadań RPP przy realizacji założeń polityki pieniężnej należą:

• określanie wysokości stóp procentowych

• ustalanie zasad i stóp procentowych rezerwy obowiązkowej banków komercyjnych

• określanie górnych granic zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych

• zatwierdzenie planu finansowego NBP oraz sprawozdania z działalności NBP

• przyjmowanie rocznych sprawozdań finansowych NBP

• ustalanie zasad operacji otwartego rynku

• Zarząd NBP

• kieruje działalnością NBP

• realizuje uchwały RPP

W jego skład wchodzą:

• Prezes NBP jako przewodniczący

• 6-8 członków Zarządu (w tym 2 wiceprezesów NBP)

Do podstawowych zadań zarządu należą:

• podejmowanie uchwał w sprawie udzielania bankom upoważnień do wykonywania czynności obrotu dewizowego

• okresowa ocena obiegu pieniężnego oraz obrotu dewizowego

• nadzorowanie operacji otwartego rynku

• ocena funkcjonowania systemu bankowego

• uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP

• określanie zasad gospodarowania funduszami NBP

• sporządzanie bilansu oraz rachunku zysków i strat

• Komisja Nadzoru Bankowego * jest organem wspomagającym a nie organem NBP

• określanie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach

• nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów prawa oraz obowiązujących je norm finansowych

• dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków i przedstawienie ich RPP oraz wpływu polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na ich rozwój

17. CZYNNOŚCI BANKOWE A OPERACJE BANKOWE

Czynności bankowe:

I grupa

• przyjmowanie wkładów pieniężnych na żądanie (a vista) lub terminowych oraz prowadzenie rachunków wkładów

• prowadzenie innych rachunków bankowych

• rachunek bieżący firmy

• ROR dla osób, które nie prowadzą działalności gospodarczej
  (Rachunek Oszczędnościowo Rozliczeniowy

• udzielanie kredytów

• udzielanie gwarancji bankowych

• emitowanie bankowych papierów wartościowych

• przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych (za pomocą rachunków bieżących; prawo bankowe)

II grupa

• udzielanie pożyczek pieniężnych (kodeks cywilny)

• przeprowadzanie operacji czekowych i wekslowych

• wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu

• przeprowadzanie terminowych operacji finansowych (np. lokowanie pieniędzy - bank, fundusze powiernicze)

• nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych

• przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych

• prowadzenie skrytek sejfowych

• wykonywanie czynności związanych z obrotem dewizowym

• udzielanie poręczeń (kodeks cywilny)

• wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych

III grupa

• dokonywanie obrotu papierami wartościowymi

• nabywanie oraz zbywanie nieruchomości oraz wierzytelności zabezpieczonych hipoteką

• prowadzenie biur maklerskich

• udzielanie poręczeń (kodeks cywilny)

• przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych

Operacje bankowe

Operacje bankowe * to pogrupowane meto ycznie czynności bankowe. Kluczem grupującym czynności jest podobny charakter tych czynności.

Operacje bankowe dzielą się na: czynne, bierne, usługowe.

Operacje bankowe czynne (aktywne)	operacje bankowe bierne (pasywne)	Operacje bankowe usługowe (pośredniczące)
Operacje te polegają na zasileniu podmiotów w pieniądz. Do operacji tych należą: kredyty obrotowe kredyty inwestycyjne kredyt dyskontowy kredyt akceptacyjny kredyt lombardowy kredyt hipoteczny leasing kredyty komercyjne gwarancje bankowe faktoring	Operacje te polegają na gromadzeniu środków pieniężnych w banku w celu prowadzenia operacji aktywnych. Do operacji tych należą: przyjmowanie depozytów a vista przyjmowanie depozytów terminowych emisja własnych papierów wartościowych	Operacje te polegają na wykonaniu czynności zleconych przez klienta i na jego ryzyko. Do operacji tych należą: otwieranie rachunków bankowych prowadzenie rachunków bankowych złotowych i walutowych inne czynności zlecone przez klienta

18. INSTRUMENTY NBP W KSZTAŁTOWANIU POLITYKI PIENIĘŻNO-KREDYTOWEJ

Instrumenty NBP:

• rezerwy obowiązkowe

to instrument bezpośredniej kontroli kredytu. Bank centralny na mocy ustawy, ma prawo do ustalenia wysokości rezerw obowiązkowych, które banki komercyjne mają utrzymać w NBP.

Celem rezerw obowiązkowych jest:

• oddziaływanie na wielkość podaży pieniądza odpowiednio do zmian zachodzących w gospodarce

• tworzenie rezerwy płynności każdego banku

• przyjęcie przez NBP części potencjalnych zysków banku komercyjnego, jeżeli rezerwy obowiązkowe nie są oprocentowane.

Rezerwy tworzone są przez odprowadzenie na rachunek NBP części środków pieniężnych zgromadzonych w bankach od sumy środków pieniężnych w złotych i walutach od wkładów a vista i od wkładów terminowych.

Do rezerw nie wlicza się:

• środków przyjętych od innego banku

• środków budżetowych, przeznaczonych na restrukturyzację rolnictwa

BC ustala stopę rezerwy obowiązkowej, która określa, jak część wkładów (depozytów) powinna znaleźć się na jego rachunku.

Środki na rachunkach obowiązkowej rezerwy nie są oprocentowane, natomiast w przypadku nie odprowadzania tej rezerwy bank musi zapłacić karne odsetki.

• kredyt refinansowy

refinansowanie banków polega na udzielaniu kredytów przez BC pozostałym bankom.

Podstawowe formy refinansowania banków to:

• kredyt refinansowy

kredyt refinansowy jest oprocentowany, a jego stopa procentowa to stopa refinansowa. Jej wysokość pozwala bankom i innym podmiotom rynku finansowego orientować się, jaka zdaniem NBP, jest cena pieniądza.

• kredyt redyskontowy

Redyskonto weksli polega na odsprzedaży bankowi centralnemu zdyskontowanych przez bank komercyjny weksli, których termin płatności jeszcze nie minął. Operacja ta może mieć miejsce wówczas, gdy bank komercyjny osiągnął zbyt niski poziom rezerw kasowych w stosunku do depozytów.

NBP może przyjmować do redyskonta weksle spełniające warunki:

• odpowiadają wymogom określonym w przepisach prawa wekslowego

• pochodzą z obrotów gospodarczych

• maja uiszczoną opłatę skarbową

• są podpisane przez wystawców i akceptantów

• których termin płatności upływa nie później niż za 3 miesiące od daty przyjęcia do redyskonta i nie wcześniej niż to potrzebne, by zawiadomić dłużnika w przeddzień terminu płatności

• mają termin płatności w określonym dniu

• są płatne w oddziałach banków, gdzie dłużnicy mają rachunki

• są opatrzone - w przypadku weksli trasowanych - bezwarunkowym akceptem trasata, obejmującym całą sumę wekslową

• są opatrzone indeksem otwartym (in blanco) banku, który weksel zdyskontował

• są bez poprawek, skreśleń, ograniczeń

• są podpisane czytelnie

• kredyt lombardowy

• kredyt lombardowy jest wykorzystywany do finansowania banków, w których powstaje wyjątkowo trudna sytuacja z utrzymaniem płynności finansowej. Kredyt udzielany jest przez bank centralny pod zastaw papierów wartościowych (obligacje, weksle skarbowe itp.) Kredyt ten powinien być spłacony w terminie do 3 miesięcy, ponieważ jego celem jest pomoc w przejściowym utrzymaniu płynności banku.

• operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku mają na celu kontrolowanie podaży pieniądza na rynku oraz regulowanie płynności finansowej banków. Polegają na zakupie bądź sprzedaży przez BC papierów wartościowych publicznych lub prywatnych dopuszczanych przez BC do tych operacji.

publicznych prywatnych

*bonów skarbowych *obligacji przedsiębiorstw

*obligacji państwowych *weksli

Podstawowymi instrumentami tych operacji są:

• bony pieniężne NBP

są to krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane prze NBP oferowane przede wszystkim bankom uniwersalnym. Po terminie wykupu bony nie są oprocentowane. Posiadacze bonów mogą przed terminem wykupu odsprzedać je w NBP z ustaloną stopą dyskontową.

• obligacje

obligacje skarbowe są papierami wartościowymi o pierwotnym terminie wykupu nie krótszym niż jeden rok. Oferowane do sprzedaży w kraju obligacje skarbowe są papierami wartościowymi na okaziciela, których wartość nominalna wynosi 100 zł (lub krotność tej kwoty). mogą być emitowane jako obligacje o stałej lub zmiennej stopie procentowej jako obligacje indeksowane albo zerokuponowe. Obligacje stanowią instrument pozyskania środków pieniężnych w celu finansowania wydatków budżetu państwa, emitentem jest MF.

• bony skarbowe

emitentem bonów skarbowych jest MF. Bony skarbowe służą do zaciągania na rynku pieniężnym krótkoterminowych pożyczek w celu zachowania bieżącej płynności finansowej wydatków państwa. oprocentowanie ich nie zmienia się w całym okresie posiadania bonów.

19. ZABEZPIECZENIE ZWROTNOŚCI KREDYTÓW

Oprocentowanie kredytu * jest to cena pozyskania pieniądza. W funkcji kredytowej pieniądz utożsamiany jest z towarem, za który trzeba zapłacić.

Normy prawne regulujące zabezpieczenie zwrotności kredytu:

1. prawo bankowe

2. kodeks cywilny

3. prawo wekslowe

4. ustawa o rejestrze zastawów i zastawie rejestrowym

Podział zabezpieczeń zwrotności kredytów:

1. ZABEZPIECZENIA OSOBISTE

1. zabezpieczenie wg prawa cywilnego

to najczęściej spotykana forma zabezpieczenia zwrotności kredytów. Forma ta polega na sporządzeniu pisemnej umowy, w której poręczyciel zobowiązuje się do spłaty kredytu udzielonego przez bank, w przypadku nie spłacenia go w terminie. Umowa powinna mieć określoną górną granicę kredytu, która jest poręczana.

Poręczenie * kredyt wraz z odsetkami, prowizją oraz dodatkowymi kosztami.

2. weksel in blanco

jest wekslem niezupełnym (tzn. nie są wypełnione wszystkie elementy dokumentu). W przypadku stosowania weksla jako zabezpieczenia zwrotności kredytu nie ma określonej sumy wekslowej oraz termin płatności.

Wraz z wekslem składana jest deklaracja do tego weksla, która określa:

* kiedy bank ma prawo wypełnić weksel

* jaka kwota może być wpisana na wekslu

* jaki może być termin zapadalności (wykupu) weksla

Weksel ma charakter bezwarunkowy i posiadacz weksla (bank) ma prawo żądać uregulowania zobowiązania wekslowego w oznaczonym deklaracją terminie.

Weksel ma swoją wartość, gdy jest wskazana osoba, która ma spłacić zobowiązanie.

3. poręczenie wekslowe

wiąże się z awalem weksla, tzn. przejęciem przez poręczyciela zobowiązania wekslowego za dług osoby (osób) podpisanej na wekslu. Poręczenia dokonuje się poprzez zapis na wekslu „gwarantuję” lub „awal”.

Poręczycielem weksla może być:

* bank

* inny podmiot

4. gwarancje i poręczenia bankowe

polegają na odpowiedzialności całym majątkiem banku za udzielone zleceniodawcy gwarancje

Zlecenie udzielania gwarancji powinno zawierać określone elementy:

* określenie nazwiska (nazwy) dającego zlecenie i jego adres (siedzibę)

* określenie wierzytelności, która ma być zabezpieczona gwarancją lub poręczeniem

* określenie osoby beneficjenta

* określenie kwoty i terminu obowiązywania gwarancji

* kreślenie banku prowadzącego rachunek bieżący dającego zlecenie

Potwierdzeniem udzielenia gwarancji jest list gwarancyjny adresowany do osoby upoważnionej do wykonania gwarancji.

5. przelew wierzytelności

cesja wierzytelności * (pot. scedować) zrzeczenie się praw na rzecz drugiej osoby

Może mieć dwojaki charakter:

• czasowa * dotyczy określonego czasu

• dożywotnia * osoba, która dokonuje cesji może dobrowolnie zarządzać przedmiotem a jego prawo własności scedowane na inną osobę, ale ona (ta osoba) może z niego korzystać dopiero po śmierci tej osoby.

Dopóki nie zostanie spłacony kredyt właścicielem przedmiotu jest bank i nie można dobrowolnie rozporządzać tym przedmiotem.

2. ZABEZPIECZENIA RZECZOWE

1. hipoteka

jest ściśle związana z nieruchomością zapisaną w księdze wieczystej

Hipoteka może być zadłużona w części (wpis do hipoteki) całości (nieruchomość stanowi własność jednej osoby lub wszyscy współwłaściciele nieruchomości muszą wyrazić zgodę na obciążenie hipoteki).

KAŻDE OBCIĄŻENIE HIPOTEKĄ ZMNIEJSZA WARTOŚĆ REALNĄ NIERUCHOMOŚCI

2. zastaw rejestrowy

podmiotem zastawu jest ruchomość (maszyny, urządzenia, środki transportu)

obciąża majątek ruchomy, ale ja nadal mogę z niego korzystać (cecha charakterystyczna)

3. blokada środków na rachunkach bankowych

pod pojęciem rachunków występują

* rachunki bieżące

* rachunki lokat terminowych

* rachunki oszczędnościowe

są dwie możliwości:

* wystąpienie z pismem do banku jeśli US lub IS zgłosi się z prośbą o blokadę środków na kwotę zobowiązania wraz z odsetkami, bank musi jej udzielić

* prawomocny wyrok sądowy

4. ubezpieczenia zwrotności kredytów

NIE DOTYCZY POLSKI

Forma ta polega na zawarciu umowy kredytobiorcy z firmą ubezpieczeniową, poprzez podpisanie tej umowy firma ubezpieczeniowa bierze na siebie ryzyko spłaty kredytu wraz z odsetkami i kosztami dochodzenia spłaty zgodnie z zawartą polisą ubezpieczeniową.

18

10

18

28

służba zdrowia

infrastruktura techniczna (budowy)

dotacje i subwencje

spłata zadłużenia (krajowe, zagraniczne)

sfera budżetowa

redystrybucja (finanse publiczne)

bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętzne (policja)

rodzaje subwencji dla gminy

subwencja ogólna

rekompensacyjna

podstawowa

oświatowa

rezerwowa

wyrównawcza

pozostała

drogowa

oświatowa

wyrównawcza

subwencja ogólna

rodzaje subwencji dla powiatu i województwa

Funkcje finansowe

Funkcje ogólne

Funkcje finansowe

Funkcje ogólne

Funkcje finansowe

Funkcje finansowe

Funkcje ogólne

Funkcje finansowe

Funkcje ogólne

Funkcje budżetu

Klasyfikacja dochodów budżetowych

niepodatkowe

podatkowe

zagraniczne

krajowe

prawne

ekonomiczne

organizacyjne

dochody BP

dochody JST

zwrotne

np. pożyczki

bezzwrotne

np. opłaty

odpłatne

np. opłaty

nieodpłatne

np. podatki

zasadnicze

np. podatki

uboczne

np. cło

dobrowolne

np. pożyczki

przymusowe

np. podatki

ze względu na stosunek stawek do podstawy opodatkowania

skala podatkowa

zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe

proporcjonalna (liniowa)

progresywna

procentowa

kwotowa

stała

zmienna

progresywna

regresywna

Czynności bankowe

I grupa

II grupa

III grupa

czynności wykonywane wyłącznie przez banki;

wykonywane zgodnie z prawem bankowym

czynności wykonywane zarówno przez banki jak i inne instytucje finansowe i powołane przez inne organy administracyjne

czynności mające na celu podwyższenie rentowności banków nie związane bezpośrednio z prawem bankowym

podstawa opodatkowania

przedmiot podatku

stawka podatkowa

ze względu na technikę obliczania wartości

inkasent

płatnik

podatnik

bierny

czynny

źródło opodatkowania

podmiot podatku

ELEMENTY KONSTRUKCJI PODATKU

podatki budżetów samorządowych

podatki budżetu państwa

pośrednie

bezpośrednie

konsumpcyjne

dochodowe

przychodowe

majątkowe

1

2

3

ze względu na przerzucalność

ze względu na budżet uprawniony do otrzymania podatku

ze względu na kryterium przedmiotowe

Podział podatków

---