KSZTAŁTOWANIE ZAINTERESOWAŃ PRZYRODNICZYCH DZIECI

W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

PRZEWODNIK

DLA

NAUCZYCIELA

OPRACOWAŁA

Stefania Pypno

Tematyka kształtująca zainteresowania przyrodnicze dzieci .

l .Ziemia wokół dziecka.

2. Rośliny.

3.Ludzie i zwierzęta.

4.Pory roku.

1. Ziemia nasza planeta .

Ziemia, na której żyjemy jest jedną z dziewięciu planet krążących dookoła Słońca. Ziemia krążąca w przestrzeni kosmicznej to mały, lecz godny lecz godny uwagi fragment Wszechświata. Powierzchnia ziemi ulega ciągłym zmianom, działanie sił przyrody, tak jak burze, trzęsienia ziemi, działalność lodowców i człowieka zmienia jej oblicze.

2. Rośliny .

Podczas spaceru po parku dostrzegamy wokół zielone, liściaste organizmy, które każdy z nas bez wahania nazwie roślinami. Należą do nich z pewnością drzewa, krzewy, kwiaty. W zaciemnionych zakątkach spotkać można skupiska mchów i kępy paproci. To także są rośliny.

Kamienie bywają pokryte kolorowymi kruchymi łatkami przypominającymi muśnięcia farbą. Są to porosty, które przytwierdzają się do skał: nie mają liści, łodyg, korzeni, lecz i one należą do roślin. Zielonkawy nalot na pniach drzew to także rośliny - mikroskopowe, jednokomórkowe glony. Wystarczy uważnie przyjrzeć się szkółce leśnej, bagnu lub każdemu innemu siedlisku, aby zauważyć bogactwo kolorów, form i wielkości różnych organizmów roślinnych. Do roślin zalicza się również grzyby.

Drzewa

Drzewa dzieli się na dwie duże grupy: liściaste i iglaste czyli szpilkowe. Oddzielną grupą są palmy. Liście drzew liściastych są na ogół szerokie i płaskie, szpilkowe mają zaś wąskie igły lub drobne łuski. Inna ważna różnica to ta, że drzewa liściaste tworzą kwiaty z okwiatem i owoce, a szpilkowe - jedynie szyszki. Większość drzew szpilkowych produkuje żywicę, a spośród liściastych - tylko niewielka liczba gatunków.

Kasztanowiec - duże, ozdobne drzewo do 25 m wysokości, pięknie kwitnie w maju, a jesienią dostarcza nasion, zwanych "kasztanami", które mają zastosowanie w medycynie, przemyśle kosmetycznym i chemicznym. "Kasztany" są też masowo zbierane przez dzieci, a także na paszę dla zwierzyny leśnej. Rzadziej spotykane są czerwono kwitnące: kasztanowiec krwisty lub kasztanowiec czerwony.

Wierzba - należą do roślin pionierskich, często pojawiają się jako pierwsze rośliny drzewiaste na terenach zdewastowanych. Mają wielorakie zastosowanie: jako surowiec koszykarski, zwłaszcza wierzba wiciowa, na drewno opałowe i do przeróbki, do zadrzewień śródpolnych, obsadzania dróg i skarp, jako rośliny miododajne i lecznicze (dostarczają związków salicylowych).

Sosna - odgrywaj ą istotną rolę lasotwórczą, zwłaszcza w obszarze tajgi, tworząc niekiedy jednogatunkowe lasy na znacznych powierzchniach. Są również bardzo ważnym źródłem drewna, miękkiego, łatwego w obróbce, cenionego w budownictwie, meblarstwie, używanego także do produkcji papieru, celulozy, na opał, itp.

Świerk - rodzaj z rodziny sosnowatych, obejmujący ok. 50 gatunków, występujących na obszarach umiarkowanych i chłodnych półkuli północnej. Wysokie drzewa szpilkowe o regularnej, stożkowej koronie, szpilki ustawione spiralnie, szyszki cylindryczne, zwisające, w Polsce rośnie tylko świerk pospolity, gatunek występujący w górach i w północno-wschodniej części kraju, także często sadzony.

Grzyby

Grzyby obejmują ok. 100 tyś. gatunków roślin niemal wyłącznie lądowych, takich jak: pleśnie, drożdże, wiele pasożytów roślinnych i zwierzęcych (mączniaki, rdze itp.) oraz grzyby kapeluszowe. Grzyby są organizmami cudzożywnymi, do normalnego rozwoju wymagają środowiska o dużej wilgotności.

Borowik - zwany też borowikiem szlachetnym lub prawdziwkiem, grzyb

0 brązowym kapeluszu, występujący w lasach liściastych i mieszanych, osiągający niekiedy znaczne rozmiary (do 2 kg wagi), najsmaczniejszy i najwartościowszy spośród grzybów polskich, często zbierany, spożywany na świeżo, marynowany i suszony (obecnie coraz rzadszy wskutek nadmiernej eksploatacji oraz zatrucia środowiska).

Muchomor - rodzaj grzybów kapeluszowych obejmujący kilkadziesiąt gatunków, w tym kilka bardzo trujących, niebezpiecznych dla człowieka. Najwięcej przypadków zatruć powoduje muchomor sromotnikowy, występujący często w lasach liściastych. Mylony bywa z pieczarką lub gąską, zawiera toksyny powodujące uszkodzenia wątroby i w rezultacie śmierć.

Najbardziej znany jest muchomor czerwony, o charakterystycznym, nakrapianym, czerwonym kapeluszu, również trujący, lecz nie do pomylenia z innym grzybem. Niektóre gatunki muchomora są smacznymi grzybami jadalnymi, np. muchomor cesarski rosnący w południowej Europie uważany jest za przysmak.

Pieprznik jadalny - kurka, pospolity grzyb kapeluszowy. Występuje niekiedy masowo w lasach liściastych i szpilkowych. Dobry grzyb jadalny, używany zwłaszcza do marynat. Nazwa pochodzi od lekko pieprznego smaku starszych osobników, które mogą być używane jako przyprawa,

Krzewy

Roślina drzewiasta o pędach zdrewniałych, nie posiadająca typowego pnia i z reguły nie przekraczająca 8 m wysokości.

Leszczyna - owoce leszczyny zwane orzechami laskowymi są bardzo smaczne i pożywne, zawierają ok. 60% tłuszczu, 15% białka, 7% cukru. Stosowane są w przemyśle spożywczym, cukierniczym, do otrzymywania oleju, używanego jako spożywczy i przemysłowy.

Głóg - owoce niektórych głogów zawierają sporo witamin, spożywane są na surowo lub w postaci przetworów. Jako rośliny lecznicze używane w chorobach serca i układu krążenia. Drewno twarde, nadaje się do toczenia, stosowane do wyrobu drobnych przedmiotów gospodarskich. Wiele gatunków uprawianych jako drzewa i krzewy ozdobne.

3. Ludzie i zwierzęta.

Mówiąc zwierzęta mamy przeważnie na myśli ssaki. Do zwierząt należą także ptaki, gady, płazy, ryby i stworzenia pierwotne meduzy i robaki.

Ssaki

Samice ssaków karmią młode mlekiem, ssaki są stałocieplne, pokryte futrem lub uwłosieniem. Do ssaków zaliczamy także delfiny i nietoperze.

Człowiek - rodzaj ssaków z rodziny człowiekowatych. Przedstawiciele tego rodzaju charakteryzują się względnie dużą pojemnością mózgoczaszki, budową kończyn przystosowaną do wyprostowanej pozycji ciała i dwunożnego sposobu chodzenia, posiadają przeciwstawny kciuk, zręczne dłonie i zdolność precyzyjnego chwytu.

Gady

Skóra gadów jest sucha, z małą ilością gruczołów, pokryta jest łuskami. Współczesne gady są zwierzętami zmiennocieplnymi (temperatura ich ciała jest zależna od temperatury otoczenia), natomiast stałocieplnymi były prawdopodobnie niektóre kopalne gady naczelne: dinozaury. Są zwierzętami, w przeważającej liczbie gatunków, lądowymi.

Krokodyl - drapieżny gad, występuje w wodach słodkich strefy tropikalnej, mają spłaszczone ciało pokryte rogowymi płytkami oraz tarczami kostnym tworzącymi ich pancerz, krótkie kończyny, głowę wydłużoną oraz długi masywny ogon, barwa grzbietu jest gł. szara lub zielonkawo-szara.

Żaba trawna - gatunek płaza bezogonowego z rodziny żabowatych. Spotyka się ją w lasach, na łąkach. Głowa mała, pysk szeroki, ostro zakończony, ciało krępe. Ubarwienie brązowe lub brunatne, bardzo zmienne. Trójkątna, ciemnobrunatna plama skroniowa, od oka do nasady przednich kończyn. Spód jaśniejszy, z mozaikowatym, ciemniejszym deseniem. Żywi się głównie owadami. Zimuje na dnie wód płynących. W Polsce objęta ochroną gatunkową.

Ryby

Ryba kojarzy się dzieciom ze stworzenia bardzo przyjemnym, kształty ryb są różnorodne jak i ich tryb życia i zajmowane siedliska.

Karp - w Polsce duże gospodarstwa stawowe istniały już w XIII w.,

jednak największy rozkwit hodowli nastąpił na przełomie XVI i XVII w. Z polskiej hodowli pochodzi jedna z odmian karpia hodowana do dnia dzisiejszego. Karp może żyć nawet ponad 20 lat. Jest rybą ostrożną, płochliwą. Żywi się drobnymi zwierzętami wodnymi, owadami, ślimakami, za którymi kopie w mule wysuwanym pyskiem.

Zwierzęta domowe.

Pies i kot to ulubione zwierzęta domowe dzieci. Opisywanie tych zwierząt sprawia dzieciom wiele radości.

4. Pory roku.

Aby przybliżyć dzieciom świat roślin i zwierząt należy tematykę przyrodniczą rozpatrywać w oparciu o pory roku.

Wiosna - pora roku rozpoczynająca się w momencie równonocy wiosennej (21 marca) i trwająca do momentu przesilenia letniego (22 czerwca). Wiosna obejmuje marzec, kwiecień, maj.

Lato - po wiośnie następuje lato, które obejmuje czerwiec, lipiec, sierpień.

Jesień - to pora roku rozpoczynająca się we wrześniu i trwająca przez wrzesień, październik i listopad.

Zima - zaczyna się w grudniu i trwa jeszcze przez styczeń i luty.

Obserwacje zmian podczas pór roku dostarczają dzieciom dużo wrażeń i rozwijają zainteresowania przyrodnicze.

OPRACOWAŁA

Stefania Pypno

Przedszkole Miejskie Nr 3

w Świętochłowicach

---