TEMAT 1

PIERWSZA DEFINICJA [Cooley 1894] - komunikowanie się to swego rodzaju mechanizm, dzięki któremu stosunki międzyludzkie istnieją i rozwijają się, a wytworzone przez umysł ludzki symbole są przekazywane w przestrzeni i zachowywane w czasie. Komunikowanie się obejmuje wyraz twarzy, postawę i gest, tonację głosu, słowa, pismo, druk, koleje, telegrafy, telefony i wszystko cokolwiek zostanie jeszcze wynalezione w toku podboju przestrzeni i czasu.

DEFINICJA UNIWERSALNA [Ostrowska 2004] - komunikowanie jest procesem porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji. Jego celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami i ideami. Proces ten odbywa się na różnych poziomach przy użyciu zróżnicowanych środków i wywołuje określone skutki.

KOMUNIKOWANIE SIĘ JEST:

• narzędziem umożliwiającym egzystencje społeczeństwa

• aktem wyrażającym normy grupowe

• transakcyjnym procesem kreowania znaczenia

• sytuacją, w której jednostka A mówi do B o X

• reakcją organizmu na bodziec

• transmisją informacji, idei, emocji

• wywołaniem odpowiedzi za pomocą symboli werbalnych

CECHY KOMUNIKACJI:

• specyficzny proces społeczny

• zachodzi w określonym kontekście społecznym (liczba i charakter uczestników procesu)

• ma charakter dynamiczny (przyjmowanie, rozumienie i interpretowanie informacji)

• ciągły (od narodzin do śmierci)

• symboliczny (warunek komunikacji - wspólnota symboliczna)

• interakcyjny (komunikowanie symetryczne i niesymetryczne)

• nieuchronne

• nieodwracalne

ELEMENTY KOMUNIKACJI:

• kontekst

• uczestnicy

• komunikat

• kanał

• szumy

• sprzężenie zwrotne

POZIOMY KOMUNIKOWANIA - Intrapersonalne -> Interpersonalne -> Grupowe -> Międzygrupowe -> Organizacyjne -> Masowe

TYPY KOMUNIKOWANIA - Dzielimy na typ informacyjny (narracja, opis, demonstracja, definiowanie) i perswazyjny.

DOBRY MÓWCA - posiada motywację, wiedzę i umiejętności. Komunikuje się klarownie, stosownie i skutecznie.

TEMAT 2

SŁYSZENIE - automatyczny proces, który obejmuje fizjologiczny odbiór dźwięków (Schnell 1995).

SŁUCHANIE - wyuczona umiejętność komunikacyjna. Jest to proces psychologiczny, w którym odbierasz wiadomości, nadajesz im znaczenie i wysyłasz nadawcy informację zwrotną (Morreale 2007).

Słuchanie oparte jest na intencji zaangażowania się w zrozumienie drugiej osoby, cieszenie się jej obecnością, nauczenia się czegoś od niej, udzielenia jej pomocy.

SŁUCHANIE U KOBIET - koncentrują się na związki i osobiste aspekty tego, co jest powiedziane. Słuchają by współczuć, a nie dostarczyć rozwiązań. Szybko rozwijają związki, ale nie są tak dobre w zapamiętywaniu faktów, tak jak mężczyźni.

SŁUCHANIE U MĘŻCZYZN - koncentrują się na treści. Słuchają po to by dać radę. Nie zwracają uwagi na to, czego nie mogą od razu rozwiązać. Nie słuchają, gdy nie ma problemu do rozwiązania. Nie koncentrują się na szczegółach.

SŁUCHANIE POZNAWCZE:

• gdy chcemy się czegoś dowiedzieć

• trudnością jest ogromna ilość informacji, która zostaje nam dostarczona

• potrzebna jest selekcja, skupianie się na głównych tezach, notatki

SŁUCHANIE OCENIAJĄCE:

• gdy chcemy ocenić fakty, opinie

• wymaga krytycznego myślenia

• wyzwaniem jest tendencyjność u nadawcy i odbiorcy

• możemy odwlekać ocenę (5 razy dlaczego!)

SŁUCHANIE EMPATYCZNE:

• gdy chcemy skoncentrować się na uczuciach oraz postawach rozmówcy

• wyzwaniem jest słuchanie bez oceniania i krytykowania

• wykorzystuj niewerbalne i werbalne informacje zwrotne

• udziel rady, tylko wtedy, gdy zostaniesz o to poproszony

BARIERY UTRUDNIAJĄCE SŁUCHANIE - fizyczne (otoczenie), psychologiczne (nuda, niechęć), interakcyjne (różnice kulturowe).

PARAFRAZOWANIE - podsumowuje i ponownie przedstawia znaczenie wiadomości swoimi słowami (poglądy, myśli, postawy). Daje okazję do sprawdzenia czy dobrze zrozumieliśmy.

PRECYZOWANIE - zadawanie pytań aż do uzyskania pełniejszego obrazu.

INFORMACJA ZWROTNA - powinna być podana natychmiast, przedstawiać uczciwe wrażenie i uczucia, powinna być jasna i konkretna. Dzielimy na motywującą (np. pochwała) i rozwojową (np. pouczenie).

UŚWIADAMIANIE - zwracanie szczególnej uwagi na bieżące zadanie, zainteresowanie najmniejszymi szczegółami.

PROTOTYPY - podstawowe typy zawierające reprezentacje umysłowe abstrakcyjnych przykładów, które pomagają w umiejscowieniu ludzi, wydarzeń, czynności (np. muzykę, tańce - rozpoznaję jako zabawę).

STEREOTYPY - łączą nasze spostrzeganie ludzi, wydarzeń z przewidywaniami i oczekiwaniami.

SKRYPTY - oczekiwana sekwencja wydarzeń dotycząca interakcji (np. w restauracji - gdy podchodzi do nas kelner - wiemy o co zapyta nas w pierwszej kolejności)

TEORIA UKRYTEJ OSOBOWOŚCI - sugeruje, że wykorzystujemy jedną lub kilka cech osobowości do wyciągania wniosków na temat tego, jacy są ludzie.

TEORIA ATRYBUCJI - dostarcza ludziom ram pozwalających na określenie motywów leżących u podstaw zachowania innych ludzi.

TEMAT 4 + 5

KOMUNIKACJA NIEWERBALNA - odnosi się do komunikacji realizowanej za pośrednictwem środków innych niż słowa. Sygnały, którym można przypisać pewne znaczenie (Knapp, Hall).

FUNKCJE KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ:

• informacyjna

• definiowanie i wspieranie przekazów werbalnych

• wyrażanie postaw i emocji

• definiowanie relacji

• kształtowanie i kierowanie wrażeniami

CECHY KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ:

• jest ciągła

• bardziej wieloznaczna niż werbalna

• stosowniejsza do komunikowania emocji

• czasami zachodzi nieświadomie

JĘZYK CIAŁA - działania komunikacyjne, jak i związana z nimi określona struktura myślenia pozwalająca na poprawne zachowanie i jego interpretację, na czytanie ciała (Brocki).

KINEZA - mowa ciała. Koncentruje się na tym, jak ludzie komunikują się przez ruch, postawę, gesty oraz twarz i oczy.

OKULEZJA - stosowne i skuteczne wykorzystanie kontaktu wzrokowego. Wpływa na to czy jest się spostrzeganym jako wiarygodnym, dynamicznym, lubianym i przekonywującym.

HAPTYKA - forma komunikacji niewerbalnej, przez dotyk.

CHRONOMIKA - intencjonalne i nieintencjonalne wykorzystywanie czasu w komunikacji.

PROKSEMIKA - bada to, jak ludzie przemieszczają się i jak wykorzystują przestrzeń w komunikowaniu się.

TYPY PRZEKAZÓW NIEWERBALNYCH - wygląd fizyczny i pierwsze wrażenie, mowa ciała (ruchy, postawa, gesty, wyraz twarzy, kontakt wzrokowy), dotyk, głos, czas i przestrzeń.

KOMUNIKACJA NIEWERBALNA KOBIET - częściej nawiązują kontakt wzrokowy, dłużej go utrzymują, częściej się uśmiechają (przy czym nie zawsze szczerze) i kiwają głową na znak zgody, pochylają się w kierunku osoby z którą rozmawiają, wydają więcej dźwięków potwierdzających zgodę.

KOMUNIKACJA NIEWERBALNA MĘŻCZYNZ - nie przesyłają tak wielu wspierających sygnałów niewerbalnych, ale za to częściej się ruszają, są bardziej otwarci i wyglądają na bardziej odprężonych niż kobiety. Poza tym … przerywają kobietom. Generalnie to mężczyzna dotyka, a kobieta jest dotykana. Mężczyźni żądają więcej osobistej przestrzeni niż kobiety. Częściej chodzą przed swoją partnerką niż odwrotnie.

DOTYK - wyraża ruchy ciała. Jest ściśle związany z seksem i agresją dlatego to bardzo „silny” sygnał.

FUNKCJE DOTYKU - wspieranie, afiliacja, władza.

AUTOADAPTORY - obejmują ruchy ręki przy twarzy. Dostarczają informację o poziomie pewności siebie i samooceny danej osoby. Wyróżniamy adaptory gestykulacyjne oraz adaptory przedmiotowe.

GESTY - działania ograniczone do jednej lub więcej części ciała.

POSTAWY - ciągłe, spójne dostrajanie każdej części ciała w procesie zmiany.

JEDNOSTKI RUCHU CIAŁA - punkt, pozycja, prezentacja.

STREFY - publiczna (3.6m - 6m), społeczna (1.2m - 3.6m), osobista (45cm - 1.2m), intymna (0 - 45cm)

PRZESTRZEŃ UŻYTKOWA - jest przestrzenią najbardziej nas otaczającą, jaka musimy mieć, aby wykonać czynności osobiste (np. zapalenie papierosa).

TERYTORIUM POSIADANE - składa się z przedmiotów, które określamy jako własne i które rozkładamy wokół siebie gdziekolwiek jesteśmy (np. torebka, rękawiczki).

WYMIARY PRYWATNOŚCI - fizyczna (stopień niedostępności fizycznej), społeczna (możliwość wycofania się z interakcji z innymi), psychologiczna (zdolność do kontrolowania myśli i uczuć), informacyjna (zapobieganie szerzeniu informacji na nasz temat).

TEMAT 6

CECHY GRUPY:

• 3 lub więcej osób

• postrzeganie siebie jako członków grupy

• wzajemna zależność (celu, zachowań, kontekstu)

OBOWIĄZKI I ROLE W GRUPIE:

• koordynator - utrzymuje skupienie i angażuje

• przywódca zespołu - inicjuje i prowadzi, popycha

• innowator - dostarczyciel pomysłów

• kontroler oceniający - źródło krytycyzmu

• pracownik zespołu - dba o nastrój

• kończący - terminy, zakończenie

• wprowadzający w czyn - fizyczny / praktyczny

• poszukiwacz kontaktów - na zewnątrz

FAZY ŻYCIA GRUPY:

• formowanie się

• ścieranie się

• ustanowienie norm

• wykonanie

FACYLITACJA SPOŁECZNA - zjawisko to zachodzi, gdy jednostki zwiększają swój poziom wysiłku wkładanego w wykonywanie zadania w obecności innych osób.

STYLE KOMUNIKOWANIA SIĘ:

Przyjaciel - czerpie przyjemność z samej rozmowy z innymi, wrażliwy na akceptację, łatwo z nim nawiązać kontakt, mówi dużo, ma przyjazny głos, wrażliwy, boi się ryzyka, powoli podejmuje decyzje.

Impulsywny - przywiązuje wagę do kontaktu z ludźmi i ich opinii, wrażliwy na uznanie i podziw, wita zdecydowanym uściskiem, mówi głośno i dużo bez względu na okoliczności, lubi ryzyko i wyzwania, ekspresyjny, zmienny.

Analityk - merytoryczny, trudno nawiązać pierwszy kontakt, brak kontaktu wzrokowego, kamienny wyraz twarzy, nastawiony na słuchanie, niechętnie odpowiada na pytania, niechętnie ryzykuje, potrzebuje faktów i danych, nieczuły na opinie, konsekwentny i rzetelny.

Wódz - nastawiony na zadania, ważniejsze fakty niż opinie, trudno nawiązać kontakt, mało mówi, tworzy dystans, lubi dominować, lubi wyzwania, działa przez pryzmat bilansu zysków i strat, skoncentrowany na osiągnięciu celu, konsekwentny, rywalizuje z innymi.

PRÓŻNIACTWO SPOŁECZNE - pojawia się, gdy ludzie nie wkładają w wykonywanie zadania tyle wysiłku ile by mogli, ponieważ liczą na to, ze inni członkowie grupy nadrobią spowodowane przez nich zaległości.

MOTYWACJA - jest procesem, który wywołuje, ukierunkowuje i podtrzymuje określone zachowania ludzi spośród innych, alternatywnych form zachowania w celu osiągnięcia określonych celów. Uznaje się ją za coś pozytywnego. Jest jednym z wielu czynników składających się na efektywność danej osoby.

TEMAT 7

ASERTYWNOŚĆ - zespół zachowań interpersonalnych, wyrażających nasze uczucia i opinie w sposób bezpośredni i stanowczy, a jednocześnie respektujący uczucia i opinie innej osoby. Asertywność to umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontaktach z inną osobą bez naruszania ich praw.

CECHY OSOBY ASERTYWNEJ - ma jasno określony cel, potrafi kontrolować własne emocje, nie poddaje się zbyt łatwo manipulacjom i naciskom emocjonalnym innych osób. Asertywność nie oznacza ignorowania emocji i dążeń innych ludzi, lecz raczej zdolność do realizacji założonych celów mimo negatywnych nacisków otoczenia. Dbamy o własne interesy z uwzględnieniem interesów innych.

TEORIA asertywności - opiera się na podstawowym założeniu, że każdy człowiek ma takie same prawa i może z nich korzystać dotąd, dopóki nie zaczyna ograniczać praw innych. W rzeczywistości zasada jest bardzo stara i ujmuje ją powiedzenie: „Nie rób drugiemu, co tobie niemiłe”.

PRAWA ASERTYWNOŚCI:

• Mam prawo wyrażać własne myśli i opinie, nawet jeśli różnią się one od poglądów innych ludzi

• Mam prawo wyrażać własne uczucia i być za nie odpowiedzialnym

• Mam prawo mówić ludziom „tak”

• Mam prawo powiedzieć „nie” bez poczucia winy

• Mam prawo powiedzieć „nie wiem”

• Mam prawo powiedzieć „nie rozumiem”

• Mam prawo zmieniać zdanie bez konieczności i usprawiedliwiania się

• Mam prawo do popełniania błędów i do tego, by czuć się odpowiedzialnym za nie

• Mam prawo prosić o to, czego chcę

• Mam prawo do szacunku innych ludzi oraz do tego, by ich szanować

• Mam prawo do tego, by mnie wysłuchano i traktowano poważnie

• Mam prawo do niezależności

• Mam prawo odnieść sukces

• Mam prawo zdecydować się na brak asertywności

ZACHOWANIE BIERNE (ULEGŁE) - polega na stawianiu interesów innej osoby na pierwszym miejscu, swoich - na drugim. Uznawaniu, że inna osoba jest ważniejsza. Uleganiu potrzebom innych.

ZACHOWANIE AGRESYWNE - polega na narzucaniu otoczeniu swoich racji. Agresywność jest często metodą ukrycia braku pewności siebie. Osoby agresywne spodziewają się ataku (np. w postaci krytyki) i dlatego przyjmują postawę obronną.

ZACHOWANIE MANIPULUJĄCE - polega na nieszczerym i nieuczciwym zachowaniu wobec otoczenia. Ludzie zachowują się fałszywie i destrukcyjnie. Podejrzewają innych o złe zamiary, niedowierzają im, lekceważą siebie i innych.

ZACHOWANIE ASERTYWNE - polega na uznawaniu, że jest się tak samo ważnym, jak inni. To reprezentowanie własnych interesów, ale z uwzględnieniem interesów drugiej osoby. Charakteryzuje ludzi, którzy mają wysoką samoocenę i akceptują siebie.

ANALIZA TRANSAKCYJNA (AT) - to psychologiczna koncepcja stosunków międzyludzkich, opierająca się na idei wyodrębnienia w Ja trzech współistniejących schematów zachowania i odczuwania przybierających formę: Ja-Dorosły, Ja-Dziecko, Ja-Rodzic.

TEMAT 9

PIERWSZE WRAŻENIE - jest zjawiskiem rozpoczynającym proces komunikacji, w wyniku którego kształtuje się całościowy obraz osoby, z którą się komunikujemy. Obraz ten w zasadniczy sposób wpływa na przebieg dalszego kontaktu, ponieważ kształtuje on określone nastawienie względem rozmówcy.

PIERWSZE WRAŻENIE JEST:

• trwałe (trudno jest zmienić)

• nieuniknione (zawsze w procesie komunikacji robimy pierwsze wrażenie)

• momentalne (zachodzi w ciągu pierwszych 11 - 20 sekund komunikacji)

• nieracjonalne (nie podlega prawom logiki)

• samospełniające się (potwierdza się w dalszych kontaktach)

• globalne (odnosi się do całej osoby)

REGUŁA 4x20:

• Pierwsze 20 kroków - (wygląd, ubiór, sposób chodzenia, postawa i ruchy)

• Pierwsze 20 centymetrów - (wyraz twojej twarzy, uśmiech lub jego brak, twoje spojrzenie)

• Pierwsze 20 sekund - (dotyk ręki przy powitaniu, postawa i gesty)

• Pierwsze 20 słów - (głos, wymowa, język)

EFEKT PIERWSZEŃSTWA - pierwsze wrażenia mało podatne na zmiany, tworzą w umyśle postrzegającego kategorię poznawczą, stąd trudność zmiany.

SELEKTYWNOŚĆ POSTRZEGANIA - ludzie często widzą i słyszą tylko to, co ich własne przekonania i wartości pozwalają im zobaczyć i usłyszeć.

EFEKT ŚWIEŻOŚCI - dotyczy końcowego wrażenia, jakie wywiera dana osoba, może być istotny w kształtowaniu nastawienia.

SKŁONNOŚCI PRZY KSZTAŁTOWANIU WRAŻENIA - przywiązywanie większej wagi do negatywnych informacji; ulegania wpływowi bodźców, które są najbardziej oczywiste; ocenianie innych opierając się na założeniu, że są odo nas podobni.

ZNIEKSZTAŁCENIE PRAKTYCZNE - występuje, kiedy inna osoba, którą widzimy pierwszy raz przypomina nam kogoś z przeszłości i nastawiamy się do niej od razu silnie pozytywnie lub negatywnie. Mimo że odkrywamy, że ta osoba znacznie różni się od naszego wyobrażenia, to i tak nasze nastawienie pozostaje.

TEMAT 10

ZASADY WYSTĄPIENIA PUBLICZNEGO:

• przejrzysta struktura wystąpienia

• przygotuj się merytoryczne i emocjonalne

• prostota

• ożywienie

• naturalność

• zwięzłość (zasada piramidy - wytnij wszystko co zbyteczne)‏

CECHY SKUTECZNEJ PREZENTACJI:

• KTO? - jest adresatem twojej prezentacji

• CO? - chciałbyś przekazać, jakie jest przesłanie

• JAK? - chciałbyś to zrobić, jakich technik użyć

• KIEDY? - właściwy czas na właściwy argument

• GDZIE? - odbędzie się prezentacja

• DLACZEGO? - ktoś miałby Cię wysłuchać

ARGUMENTACJA - jednostronna (eksponująca wyłącznie zalety), dwustronna (obok zalet dostrzega się także wady), zwężająca (od argumentów ogólnych do szczegółu), rozszerzająca (od szczegółu do ogółu).

STRATEGIE PERSWAZYJNE - strategia marchewki (przedstawienie korzyści), strategia kija (przedstawienie strat), strategia udziału i dumy (podporządkowanie się spowoduje wrażenie zaszczytu, wyróżnienia)‏, strategia potępienia, wstydu (przymuszenie do samokrytyki)‏.

FUNKCJE RETORYKI - informacyjna (przekazujemy treści adresowane do umysłu), emocjonalna (trafiamy do uczuć, woli słuchacza), argumentująca (przekaz, którego celem jest perswazja, zjednanie).

1

---