Portret pamięciowy

Pomimo zmieniającej się mody i dziwnej chęci ludzkości do poddawania się jej wymogom i upodabniania do reszty społeczeństwa pod względem ubioru i fryzury, każdy z nas wygląda inaczej i posiada indywidualne cechy wyglądu, które pozwalają go zidentyfikować, nie tylko rodzinie i znajomym, ale także policji.

Tożsamość człowieka można ustalić przede wszystkim na podstawie tych cech, które da się zmierzyć, policzyć i opisać.

Identyfikacja na podstawie wyglądu jest możliwa dzięki osiągnięciom antropologii, a szczególnie antropometrii, ukochanego dziecka Bertillona. Jak wszystkie inne nauki, także ta dziedzina kryminalistyczna nie stoi w miejscu, tylko ciągle się rozwija. Wśród nowych metod identyfikacjo pojawiły się ? somatometria - identyfikacja na podstawie cech wymiernych i somatoskopia - identyfikacja na podstawie cech opisowych.

W pracy organów ścigania ustalanie cech zewnętrznych wyglądu jest główną czynnością zmierzającą do określenia tożsamości, czyli identyfikacji osoby.
Zdobycze antropologii przydają się szczególnie przy rekonstruowaniu wyglądu na podstawie czaszki ? dzięki znajomości typów można ustalić m.in. kolor skóry, kształt nosa, oka etc.; a także przy sporządzaniu portretu pamięciowego.

-Podstawowe typy antropologiczne ludności

Antropologia jest nauką zajmującą się porównywaniem wewnętrznego i zewnętrznego zróżnicowania cech ludzi oraz teorią ewolucji. Teoria ewolucji skupia się na zmianach w budowie zewnętrznej; cechach odmianowych w kwestii różnic rasowych, jak barwa skóry, włosów, kształt oka; cechach indywidualnych; gatunkowych oraz typologicznych w różnych warunkach klimatycznych, politycznych, gospodarczych i socjologiczno - społecznych.
Mieszkańcy naszej planety dzielą się na trzy odmiany rasowe, z których każda dzieli się na kolejne typy antropologiczne. Rasa biała dzieli się na typy: nordyczny, kromanionoidalny, ajnuidalny, berberyjski, śródziemnomorski, orientalny i armenoidalny. Rasa żółta na: mongoloidalny, arktyczny, pacyficzny i wyżynny. Czarna na: pigmejski, sudański i ekwatorialny. Między poszczególnymi odmianami rasowymi występują jeszcze typy przejściowe.

-Polskie typy antropologiczne

Typ nordyczny (A)
Cechami charakterystycznymi są: wysoki lub średni wzrost, najczęściej szczupła budowa ciała, krótki tułów i długie kończyny, długa twarz, owalna lub prostokątna, o nie wystających kościach policzkowych, ortognatyczna. Włosy jasnoblond, brwi poziome i dość obfite, jasne oczy, w kolorach od zielonego do jasnoniebieskiego, osadzone w słabo rozwartej, poziomej szparze ocznej, niewypukłe, z fałdą powiekową najwyżej średnią. Nos jest długi, silnie wystający o wysokiej i wąskiej nasadzie, o progu prostym, falistym lub garbatym, rzadziej wypukłym, końcu ostrym, wysokich i cienkich skrzydełkach, poziomej przegrodzie i długich, wąskich otworach. Warga górna jest wysoka, rynienka podnosowa (philtrum) wyraźnie odgraniczona, niegłęboka, usta są miernie szerokie o raczej grubej czerwieni wargowej. Żuchwa jest wysoka, kanciasta, o zaznaczonych kątach i zaokrąglonym podbródku.

Typ laponoidalny (L)
To niski wzrost i krępa budowa ciała, duża głowa na krótkiej i grubej szyi. Twarz jest pełna, okrągła, owalna i szeroka, o łukach jarzmowych silnie rozstawionych i wydatnych kościach policzkowych, skórze płowej lub śniadej z żółtawym odcieniem. Czoło jest wysokie, wąskie i prostopadłe, o słabo zaznaczonych łukach nadoczodołowych. Włosy są rzadkie, ale grube, proste, sztywne, szarobrunatne lub czarne. Brwi cienkie i rzadkie, skośne w górę lub w dół, rzadziej poziom; oczy barwy ciemnopiwnej, małe, osadzone głęboko w wąskiej szparze ocznej, skośnej, wrzecionowatej lub esowatej, z fałdą powiekową silną, często z fałdą mongolską. Nos jest krótki, słabo wystający, o niskiej i szerokiej nasadzie, profilu wklęsłym, prostym lub słabo falistym, końcu zaokrąglonym i uniesionym ku górze lub poziomym. Warga górna jest wysoka, usta małe, czerwień wargowa średniej grubości, żuchwa jest średnio wysoka i szeroka, o odstających kątach i płaskim, często cofniętym podbródku.

Typ subnordyczny (AL)
Powstał w wyniku wymieszania się typów nordycznego i laponoidalnego; to spowodowało duże zróżnicowanie omawianego typu. Mieści się w nim kilka podtypów. Przedstawiciele typu subnordycznego są najczęściej krępej i mocnej budowy ciała, głowa jest niewielka i osadzona na krótkiej i grubej szyi. Twarz ma różny kształt - zwykle jest pięciokątna, trapezoidalna (najszersza w okolicy czoła) lub okrągła, często owalna, o łukach jarzmowych słabo zarysowanych, szeroko rozstawionych, kościach policzkowych zaznaczonych. Włosy są dość cienkie, gęste, od prostych do słabo falistych, barwy ciemnoblond, kasztanowate lub jasnobrunatne. Czoło jest wysokie i szerokie, prostopadłe lub słabo pochylone, niekiedy wypukłe; słabo zaznaczone łuki nadoczodołowe. Brwi są obflte, proste lub łukowate, często ciemniejsze niż włosy, oczy zwykle jasne, często zielonkawo-niebieskie lub błękitne, miernej wielkości, dość płytko osadzone w średnio szerokiej szparze ocznej, często skośnej wrzecionowatej z silną fałdą powiekową, czasem z fałdą mongolską. Nos jest mały, krótki i słabo wystający, robiący wrażenie zbyt małego w stosunku do dużej i szerokiej twarzy. Nasada nosa jest dość niska i średnio szeroka; profile nosa są różne, jego koniec tępy, skrzydełka niskie i cienkie, przegroda pozioma lub uniesiona ku górze. Warga górna jest dość niska. Usta są średniej wielkości lub małe, o czerwieni wargowej zazwyczaj grubej, żuchwa jest niska, szeroka, o niewielkim zaokrąglonym lub wypukłym podbródku.

Wśród nas rzadko występują typy: śródziemnomorski, armenoidalny, kromanionoidalny, wyżynny, czy i sublaponoidalny.

Opis cech zewnętrznych człowieka a praca policyjna
Opis cech zewnętrznych wyglądu człowieka wiąże się z pojęciem portretu pamięciowego. Portret pamięciowy to identyfikacja osób na podstawie szczegółowego opisu cech zewnętrznych, a zwłaszcza twarzy, za pomocą jednolitej terminologii. Tłumacząc z polskiego na polski ? jest to wizerunek twarzy sporządzony dowolną techniką na podstawie danych dostarczonych przez świadka.
Aby można było posługiwać się portretem pamięciowym należy:
-poznać charakterystyczne cechy, jakie mogą występować na twarzy człowieka; poznać terminologię cech zewnętrznych człowieka;
-wytworzyć w sobie nawyk przyglądania się ludziom i wychwytywania charakterystycznych cech wyglądu danej osoby;
-opanować umiejętności ustalania i opisywania cech człowieka różniących się wielkością, kształtem oraz szczegółami.

W pracy policji opis cech zewnętrznych człowieka jest wykorzystywany do:
-prowadzenia obserwacji elementu podejrzanego;
-organizowania i prowadzenia działań pościgowych za sprawcą przestępstwa;
-typowania osób i ich eliminacji z grona podejrzanych;
-prowadzenia poszukiwań;
-ewidencji kryminalistycznej w kartotekach przestępstw, przestępców, osób zaginionych, nieznanych zwłok oraz w registraturze daktyloskopijnej;
-typowania, ustalania i rozpoznawania sprawców przestępstw;
-identyfikacji osób o nie ustalonej tożsamości oraz nieznanych zwłok itp.

Podstawowe zasady ustalania i opisu cech zewnętrznych człowieka

W ustalaniu wyglądu człowieka stosuje się metodę opisową. Podstawą jest określenie budowy ciała i kształtu poszczególnych jego części używając porównania do figur geometrycznych. Wyróżnia się pięć rodzajów sylwetek człowieka oraz cztery postawy:
- Sylwetka wątła (typ asteniczny) - wzrost średni, dość długi tułów, bardzo wąskie barki, bardzo wąska i płaska klatka piersiowa, bardzo wąskie biodra, dość długie kończyny górne i dolne.
- Sylwetka szczupła (typ leptosemiczny) - wzrost wysoki, średniodługi tułów, wąskie barki, wąska klatka piersiowa, wąskie biodra, długie kończyny górne i dolne.
- Sylwetka normalna, średnia (typ atletyczno-leptosemiczny) - wzrost średni, dość długi tułów, szerokie barki, dość dobrze wysklepiona klatka piersiowa, wąskie biodra, długie kończyny górne i dolne.
- Sylwetka krępa (typ atletyczny) wzrost średni lub wysoki, dość długi tułów, szerokie ramiona, bardzo szerokie barki, szeroka i dobrze wysklepiona klatka piersiowa, średnioszerokie biodra, średniodługie kończyny górne i dolne.
- Sylwetka otyła (typ atletyczno -pykniczny) - wzrost średni, dość długi tułów, szerokie barki, szerokie biodra, średniodługie kończyny górne i dolne.

Postawy sylwetek:
Postawa A (idealna) - głowa jest w jednej linii z klatką piersiową, biodrami i stopami. Klatka piersiowa wysunięta ku przodowi i wzniesiona ku górze, brzuch plaski lub wciągnięty, plecy lekko wciągnięte, słabo zaznaczone wygięcie lędźwiowe.
- Postawa B (dobra) - najczęściej występująca - głowa jest mocno wysunięta ku przodowi, klatka piersiowa zaś mniej i mniej wzniesiona, brzuch płaski, plecy lekko zaokrąglone, bardziej wyraźne wygięcie lędźwiowe.
- Postawa C (wadliwa) głowa jest znacznie wysunięta ku przodowi poza linię klatki piersiowej. Klatka piersiowa płaska, brzuch wysunięty ku przodowi i wypukły, plecy uwypuklone i bardzo wyraźnie zaznaczone wygięcie lędźwiowe.

Poszczególne części ciała mogą przybierać różne kształty, np.: - twarz - elipsoidalna, okrągła, owalna, romboidalna, pięciokątna, prostokątna, trapezoidalna, trójkątna;
- ucho - okrągłe, owalne, prostokątne, trójkątne;
- bródka - owalna, kulista, prostokątna, trapezoidalna, trójkątna;
- czoło - prostokątne, kwadratowe, trapezoidalne itp.

Wielkość poszczególnych części ciała ocenia się wzrokowo, nie używając narzędzi pomiarowych, porównując je z innymi. Określa się je w skali trzystopniowej ?jako duże, średnie, małe, rzadziej w skali pięciostopniowej - bardzo duży, duży, średni, mały, bardzo mały.
Określenie wzrostu - wysoki, średni, niski.
Określenie pochylenia oraz kierunku pochylenia, np. czoło pionowe, płaskie, wypukle.
Określenie barwy skóry (cery) twarzy, włosów, oczu.
Określenie rozstawienia - wąskie, średnioszerokie, szerokie.

Ustalanie i opisywanie cech statycznych
Cechy zewnętrzne są albo statyczne, czyli stałe i niezmienne albo dynamiczne, czyli zmienne i funkcjonalne. Do cech należą niezmienne części ciała i ich właściwości morfologiczne, jak budowa, kształt, wielkość, barwa oraz charakterystyczne cechy wyglądu. Ustalając cechy statyczne wyglądu zewnętrznego człowieka, bierze się pod uwagę przód ciała (en face) oraz cechy konturów profilu.

GŁOWA
Wysokość głowy ustala się na podstawie profilu; może być niska, średnia lub wysoka, a pod względem rozmiaru i jej stosunku do całej sylwetki mała, średnia lub duża.

TWARZ
Twarz podzielona jest na trzy części:
- czołową - od linii włosów na czole do nasady nosa,
- nosową - od nasady nosa do podstawy nosa; w tej części mieści się ucho,
- wargowo-bródkową od nasady nosa do podstawy bródki.
Profil twarzy:
- twarz ustawiona w linii prostej - pionowej (twarz ortognatyczna),
- twarz ustawiona w linii lekko wypukłej (twarz mezognatyczna),
- twarz ustawiona w linii silnie wypukłej (twarz prognatyczna).




Barwę skóry twarzy określa się jako:
- cera blada - barwa skóry biała,
- cera normalna - barwa skóry biało-różowa,
- cera czerwona - barwa skóry w odcieniach czerwieni,
- cera śniada - barwa skóry w odcieniach brązu,
- cera żółta - różne odcienie od płowego, do żółto-brunatnego,
- cera hebanowa - barwa skóry w odcieniach czerni.

WŁOSY
Kształt włosów:
a) włosy proste - proste sztywne, proste miękkie,
b) włosy faliste - lekko-, średnio i mocno faliste,
c) włosy skręcone - różnie skręcone w mniejsze lub większe loczki, w tej grupie można wyróżnić:
- włosy lokowate - skręcone w jednej płaszczyźnie i układające się w różnej wielkości loki,
- włosy spiralne - skręcone w dwóch płaszczyznach i układające się spiralnie,
- włosy kędzierzawe - skręcone w dwóch płaszczyznach i układające się w zwoje wokół osi podłużnej,
- włosy wełniste - silnie skręcone tworzące na głowie gęstą czuprynę,
- włosy fil - fil - charakteryzujące się silniejszym stopniem skrętów niż włosy kędzierzawe. Przy skręcaniu się włosów występuje jednoczesne zwijanie się kilku lub nawet kilkunastu najbliżej siebie położonych włosów tworzące drobne twory kuliste.

Barwa włosów:
a) głowy - jasnóblond, blond, ciemnoblond, szatyn, kasztanowate, czarne, rude, szpakowate, siwe;
b) wąsów i brody - biale, brązowe, czarne, rude, siwe.
Bujność włosów - włosy rzadkie, średniogęste, gęste, bardzo gęste.
Długość włosów - włosy krótkie (mężczyźni dł. ok. 5 cm, kobiety - ok. 10 cm), średnio- długie (mężczyźni - ok. 10 cm, kobiety - ok. 15 cm), włosy długie (męźczyźni - ok. 15 cm, kobiety - ok. 20 cm), włosy bardzo długie (mężczyźni - powyżej 15 cm, kobiety - powyżej 20 cm).

CZOŁO
Czoło opisuje się z profilu i z przodu, uwzględniając:
wysokość czoła - czoło niskie, średniowysokie, wysokie,
szerokość czoła czoło wąskie, średnioszerokie, szerokie,
kształt czoła - czoło prostokątne, kwadratowe, trapezoidalne, odwrotnie trapezoidalne, wyprofilowanie czoła - czoło płaskie, wypukłe, przedzielone.
Guzy czołowe i łuki nad oczodołami: słabo, średnio i silnie zaznaczone.
Cechy charakterystyczne czoła - silne wystawanie czoła ku przodowi.

BRWI
Długość brwi - brwi krótkie, średniodlugie, długie.
Ustawienie brwi-poziomo, skośnie ku górze, skośnie ku dołowi
Rozstawienie brwi - brwi zrośnięte, wąsko rozstawione, średnioszeroko rozstawione i szeroko rozstawione.
Umiejscowienie brwi - brwi nisko, średniowysoko i wysoko umiejscowione.
Cechy charakterystyczne - rozdwojenie brwi, asymetryczne umiejscowienie brwi.
Kształt brwi - brwi łukowate, proste, łamane, faliste, krzaczaste.
Barwa brwi - brwi jasne, średniociemne, ciemne.
Grubość brwi - brwi wąskie, średnioszerokie, szerokie.

OCZY
Barwa oczu:
a) ciemnopigmentowe: ciemnopiwne, piwne, jasnopiwne,
b) jasnopigmentowe: ciemnoniebieskie, niebieskie, jasnoniebieskie,
c) o odcieniach mieszanych: zielonkawe, szare, jasnoszare.

a) Oprawa oczu europeidalna bez fałd:
- powieka górna z częścią tarczkową jednakowej szerokości,
- powieka górna z częścią tarczkową najszerszą w środkowej części,
- powieka górna z częścią tarczkową najszerszą w części bocznej.
b) Oprawa oczu europeidalna z fałdami:
- powieka górna z częścią tarczkową lekko zasłoniętą w środkowej części,
- powieka górna z częścią tarczkową zasłoniętą w bocznej zewnętrznej części,
- powieka górna z częścią tarczkową zasłoniętą w bocznej części wraz z kąciz - - nym oka.
c) Oprawa oczu mongoloidalna.
Ukształtowanie powieki dolnej - powieka dolna normalna, zgrubiona, obwisła.
Rozwartość szpary ocznej - szpara oczna wąska, średnioszeroko i szeroko rozwarta.
Długość szpary ocznej - szpara oczna krótka, średniodługa, długa.
Ustawienie szpary ocznej poziome, skośnie ku górze, skośnie ku dołowi.
Rozstawienie oczu - oczy wąsko, średnioszeroko, szeroko rozstawione.
Znaki szczególne:
- powieka górna silnie obwisła,
- powieka dolna silnie obwisła (tzw. workowata),
- oczy silnie wypukłe (tzw. rybie oczy), zez,
- bielmo.

NOS
Długość nosa - nos krótki, średniodługi, długi.
Szerokość nosa - nos wąski, średnioszeroki, szeroki.
Wystawanie nosa - nos słabo, średnio lub silnie wystający.
Profil nosa - nos wklęsły, prosty, wypukły, garbaty.
Nasada nosa:
a) szerokość nasady: wąska, średnioszeroka, szeroka,
b) wysokość nasady: niska, średniowysoka, wysoka,
c) kształt nasady: prostokątny, trapezoidalny, odwrotnie trapezoidalny,
d) głębokość nasady: płaska, średniogłęboka, głęboka.
Grzbiet nosa:
a) szerokość grzbietu - wąski, średnioszeroki, szeroki,
b) kształt grzbietu - prostokątny, obustronnie wklęsły, beczkowaty,
c) koniec nosa - zaokrąglony, spiczasty, tępy, kanciasty.
Skrzydełka nosa:
a) wielkość skrzydełek - małe, średnioduże, duże,
b) kształt skrzydełek - owalne, okrągłe, prostokątne,
c) wysokość skrzydełek - niskie, średniowysokie, wysokie,
d) ustawienie skrzydełek - uniesione ku górze, ustawione poziomo, opuszczone ku dołowi,
e) rozstawienie skrzydełek - wąsko, średnioszeroko lub szeroko rozstawione.
Przegroda nosowa:
- ustawienie przegrody - uniesiona ku górze, ustawiona poziomo, opuszczona ku dołowi.
Otwory nosa:
a) kształt otworów - okrągłe, owalne, wydłużone,
b) ustawienie otworów - równoległe, skośne, poprzeczne.
Cechy charakterystyczne nosa - skrzywienie nosa, złamanie grzbietu nosa, rozdzielenie końca nosa, różne ustawienie skrzydełek nosa.

USTA
Wysokość wargi górnej - niska, średniowysoka, wysoka.
Kształt profHu wargi górnej - wklęsły, prosty, wypukły.
Szerokość rynienki podnosowej wąska, średnioszeroka, szeroka.
Głębokość rynienki podnosowej - płytka, średniogłęboka, głęboka.
Czerwień wargi górnej:
- grubość czerwieni wargi górnej - czerwień cienka, średniogruba, gruba,
- wyprofilowanie czerwieni wargi górnej w linii falistej, łamanej, w linii serca.
Wysokość wargi dolnej - niska, średniowysoka, wysoka.
Ksztalt profilu wargi dolnej - wklęsły, prosty, wypukły.
Czerwień wargi dolnej - cienka, średniogruba, gruba.
Wyprofilowanie czerwieni wargi dolnej - w linii kolistej, łukowatej, trapezoidalnej.
Proporcje czerwieni warg usta o jednakowej grubości czerwieni wargi, usta o grubszej czerwieni wargi górnej, usta o grubszej czerwieni wargi dolnej.
Szpara ust:
- kształt szpary ust - prosta, wklęsła, wypukła, falista,
- długość szpary ust - krótka, średniodługa, długa.
Kąty ust:
- ustawienie kątów ust - poziome, uniesione ku górze, opuszczone w dół,
głębokość kątów ust - płytkie, średniogłębokie, głębokie.
Cechy charakterystyczne ust - skrzywienie ust, rozszczepienie warg, zniekształcenie rysunku ust (wysunięcie wargi dolnej ku przodowi, tzw. przodożuchwie, wyraźne cofnięcie wargi dolnej, tzw. tyłożuchwie, zajęcza warga).

ZĘBY
Wielkość zębów szerokość i długość.
Barwa zębów.
Cechy charakterystyczne - braki w uzębieniu, plomby i koronki metalowe (srebrne, złote), protezy, skrzywienia zębów, przerwy między zębami itp.

BRODA
Kształt bródki - kulista, owalna, kanciasta, trójkątna, wklęsła.
Wielkość bródki - mała, średnioduża, duża.
Ustawienie bródki cofnięta (tyłożuchwie), lekko cofnięta, lekko wystająca, wystająca (przodożuchwie).
Cechy charakterystyczne bródki bródka z dołeczkiem, bródka z bruzdą.

UCHO
Wielkość ucha - uszy małe, średnioduże, duże.
Kształt ucha - okrągły, owalny, prostokątny, trójkątny.
Położenie ucha - uszy przylegające, średnio odstające, silnie odstające, odstające górą, odstające dołem.
Wielkość płatka - płatek uszny mały, średnioduży, duży.
Położenie płatka płatek uszny przyrośnięty, płatek uszny wolny.
Kształt płatka okrągły, owalny, trójkątny, kanciasty.
Cechy charakterystyczne uszu - asymetria w położeniu, asymetria w ukształtowaniu, różnica w wielkości.

ZAROST
Wąsy:
- forma wąsów wąs ?przecinkowy?, ?mandaryński?, ?szczotkowy?, ?pędzelkowaty, ?szlachecki?, ?piastowski?, ?hiszpański ?;
- bujność wąsów - wąsy o włosach rzadkich, średniogęstych lub gęstych;
- kształt włosów wąsów wąsy o włosach prostych lub falistych;
- długość wąsów wąsy krótkie, średniodługie, diugie;
- barwa wąsów.
Broda:
- formy brody - broda ?owalna?, ?kulista?, ?prostokątna?, ?trapezoidalna?, ?trójkątna?, ?pędzelkowata?, ?przedzielona?;
- bujność brody - broda o włosach rzadkich, średniogęstych, gęstych;
- kształt włosów brody - broda o włosach prostych lub falistych;
- długość brody - broda krótka, średniodługa, długa;
- barwa brody.
Bokobrody:
- forma bokobrodów - bokobrody normalne, ?nakątne?, ?miotełkowate?, prostokątne, trapezoidalne;
- bujność, długość, kształt bokobrodów jak przy brodzie, barwa jak przy włosach.

SZYJA
Długość szyi - szyja krótka, średniej długości, długa.
Grubość szyi - szyja cienka, średniogruba, gruba.
Krtań szyi - słabo, średnio lub silnie zaznaczona.

BRUZDY
Bruzdy czoła:
- ukształtowanie bruzd - proste, faliste,
- położenie bruzd - w Unii prostej, wklęsłej, wypukłej (dotyczy wszystkich bruzd),
- głębokość bruzd - płytkie, średniogłębokie, głębokie (dotyczy wszystkich bruzd),
- długość bruzd - krótkie, średniodługie, długie,
- liczba bruzd - bruzdy pojedyncze, bruzdy wielorakie.
Bruzdy okolicy nasady nosa - bruzdy międzybrwiowe pionowe.
- liczba bruzd - pojedyncze, podwójne, potrójne,
- rodzaj bruzd - symetryczne, asymetryczne.
Bruzdy okolicy oka:
- ukształtowanie bruzd - łukowate (tzw. bruzdy podoczodołowe), promieniste (tzw. kurze łapki).
Bruzdy okolicy policzków bruzdy policzkowe, tzw. brzeżne.
Rodzaj bruzd - pojedyncze, rozdwojone.
Bruzdy nosowo -wargowe:
- ukształtowanie bruzd - proste, faliste, wypukłe, wklęsłe.
Bruzdy okolicy ust.
Bruzdy kątowe ust.
Bruzdy okolicy bródki - bruzda bródkowo-wargowa,
- ukształtowanie - bruzda prosta lub wypukła,
- umiejscowienie - blisko czerwieni wargi dolnej, nieco dalej od czerwieni wargi dolnej.
daleko od czerwieni wargi dolnej.
Bruzdy okolic uszu, zmarszczki przyuszne - słabo zaznaczone, średnio lub silnie zaznaczone. Bruzdy okolicy szyi - słabo, średnio lub silnie zaznaczone.




BLIZNY I ZNAMIONA
Znamiona mogą być naturalne albo powstałe w wyniku wykonywanego zawodu (np. kontakt ze środkami chemicznymi). Mogą mieć charakter trwały albo przejściowy.
Rodzaje znamion - płaskie (plamy), wypukłe (guzowate).
Kształt - okrągłe, owalne, elipsoidalne.
Wielkość - małe, średniej wielkości, duże.
Blizny powstają na skutek urazów mechanicznych, termicznych. chemicznych lub chorób; mogą mieć charakter trwały lub przejściowy.
Kształt - blizny kątowe, Unijne, okrągłe, różne.
Wielkość - blizny małe, średniej wielkości, duże.
Niekiedy w celu uzupełnienia cech statycznych należy uwzględnić widoczne kalectwo, np. skrzywienie kręgosłupa, brak kończyn, zrośnięte palce, pałąkowate nogi oraz inne cechy, jak występowanie brodawek, pieprzyków, plam.

Jedną z ważnych cech jest tatuaż. Bardzo ważną sprawą jest dokładne opisanie treści rysunku tatuażu i jego umiejscowienia.

Opisywanie cech dynamicznych
Cechy dynamiczne, to takie, które ulegają zmianom, to znaczy pojawiają się i znikają, mogą być związane bezpośrednio z fizjonomią albo z motoryką ciała, a także nawyki i umiejętności.
Zaliczymy do nich:
Sposób trzymania całej postaci, głowy i rąk:
- swobodna, sztywna postać,
- głowa wyciągnięta ku przodowi, cofnięta, przekrzywiona,
- ręce w kieszeniach, złączone ze sobą z tyki lub z przodu, przy twarzy, otwarta dłoń itp.
Sposób chodzenia:
- szybki, powolny, lekki, ciężki,
- dużymi lub małymi krokami, kołyszący, charakterystyczne stawianie stóp,
- chodzenie kulejąc, utykanie, powłóczenie nogami, chodzenie za pomocą laski, kuli.

Sposób patrzenia:
- w czasie rozmowy patrzenie w górę lub w dół, prosto w oczy, mruganie powiekami,
- wzrok ostry, przenikliwy lub ospały, niepewny, uciekanie wzrokiem.
Glos:

- wysoki (piskliwy), niski (basowy, gruby), chrapliwy, silny, słaby.
Sposób mówienia i wymowy:
- mowa szybka (płynna), powolna, akcentowanie określonych wyrazów, jąkanie się, seplenienie, nie wymawianie niektórych liter, powtarzanie wyrazów, używanie tych samych zwrotów, charakterystyczna wymowa niektórych liter, używanie dialektu gwary, błędy językowe, charakterystyczny akcent obcego języka itp.

Gestykulacja:
- specyficzne ruchy rąk, wymachiwanie rękami lub ręką w czasie rozmowy, stukanie pieścią w stół, zamiatanie palcami po przedmiotach, ruszanie ramionami itp.

Mimika:
- marszczenie czoła, przyjmowanie wyrazu grozy, strachu, zdziwienia,
- inne reakcje uwidocznione na twarzy.

Sposób ubierania się:
- elegancki, schludny, niedbały, niechlujny, modny, itp.

Sposób palenia papierosów i tytoniu:
- rodzaj papierosów i tytoniu, w czym się pali, sposób palenia, sposób trzymania papierosów, sposób zgniatania ustników i gaszenia papierosów itp.

Umiejętności i nawyki:
- gry na instrumentach muzycznych, gry w karty, znajomość języka cygańskiego lub innych języków obcych, języka migowego.

Inne cechy charakterystyczne - tiki nerwowe, marszczenie czoła, przyczesywanie gładzenie włosów.
Sposób zachowania się w środowisku w stosunku do innych ludzi - agresywne, aroganckie, uprzejme lub przesadnie uprzejme itp.

Metody ustalania i odtwarzania wyglądu człowieka
Przy ustalaniu i odtwarzaniu cech zewnętrznych człowieka Policja stosuje metodę opisową oraz metody plastyczne, montażu i mieszane. Przy metodzie opisowej wykonuje się portret bezpośredni i pośredni. Portret bezpośredni to szczegółowy opis charakterystycznych cech wyglądu osoby, która jest fizycznie dostępna, najczęściej w celach rejestracji. Taką osobą może być osoba przesłuchiwana, zatrzymana albo aresztowana.

Portret pośredni jest sporządzany na podstawie zeznań świadków, a składają się na niego najbardziej charakterystyczne cechy wyglądu człowieka. Świadek niekiedy ma zbyt mało czasu by zaobserwować dokładnie całą postać, czy choćby twarz, a pamięć ludzka też do niezawodnych nie należy, informacje, których udzieli mogą więc być bardzo skąpe.
Istnieje jeszcze portret skrócony, który uwzględnia tylko cechy charakterystyczne dla wyglądu danej osoby ? tak jak w karykaturze. Do jego sporządzenia wykorzystuje się metodę prozopologiczną.

Ustalanie rysopisu na podstawie zeznań świadków
Chociaż portret pamięciowy jest jedną z ważniejszych rzeczy w pracy Policji, to oprócz wielu zalet ma też wady.
Na jego powstanie mają wpływ między innymi:
- miejsce, warunki i czas obserwacji;
- rodzaj zdarzenia i rolę w nim świadka;
- upływ czasu od chwili spostrzegania do momentu składania zeznań;
- cechy osobowości świadka, a przede wszystkim zdolności spostrzegania, zapamiętywania, odtwarzania i przekazywania widzianych cech;
- stan psychiczny świadka i jego zaangażowanie w proces tworzenia portretu i proces wykrywczy sprawcy;
- wpływ sugestii przed i po przesłuchaniu świadka;
- współpracę przesłuchującego ze świadkiem;
- przekonanie świadka co do możliwości rozpoznania określonej osoby;
- cechy osobowości, zdolności i przygotowanie przesłuchującego i wykonawcy portretu;
- środki pomocnicze służące do odtwarzania i wykonania rysopisu (portretu).

Sporządzając portret pamięciowy należy nie tylko korzystać z psychologii zeznań, ale także przestrzegać kilku zasad:
- świadkowie powinni być przesłuchiwani pojedynczo (unikać kontaktu świadków, którzy widzieli tą samą osobę);
- przesłuchanie powinno nastąpić jak najszybciej po dokonanych spostrzeżeniach
- świadkowi należy wyjaśnić cel przesłuchania i upewnić się czy jest w stanie rozpoznać osobę oraz w jakim stopniu jest zaangażowany w danej sprawie;
- przeprowadzić wstępną rozmowę o okolicznościach, w jakich widział osobę
- umiejętnie sprawdzić cechy spostrzegawczości świadka;
- zadawać umiejętnie pytania ogólne i szczegółowe dotyczące charakterystycznych cech wyglądu człowieka (nie stosować pytań sugestywnych);
- podane przez świadka cechy opisać zgodnie z terminologią wyglądu cech zewnętrznych człowieka;
- umiejętnie posługiwać się katalogiem charakterystycznych cech lub innymi środkami pomocniczymi.

Przesłuchując świadka w temacie rysopisu należy uzyskać informacje na temat wieku, budowy ciała, poszczególnych elementów twarzy i głowy oraz cech charakterystycznych, elementów ubioru etc. Im więcej świadków, którzy tworzą jeden portret, tym lepiej. Żeby portret mógł w pełni spełnić swoje zadanie powinien być wykorzystany, w jak najkrótszym czasie od chwili powstania. Później sprawca może dokonać zmian w swoim wyglądzie.

Identyfikator kompozycyjno-rysunkowy IRK II
Najpierw świadek otrzymuje katalog, z którego wybiera elementy twarzy, jego zdaniem pasujące do danej osoby. Z kartoteki identyfikatora wybiera się następnie folie z elementami podanego portretu i umieszcza się je na odpowiednich wodzidłach ramki podświetlacza. Jako pierwsze w portrecie pamięciowym uwzględnia się włosy i obrys twarzy, a później wprowadza pozostałe elementy i dokonuje korekty, a po zaakceptowaniu przez świadka opisuje się portret (symbole elementów, wprowadzone zmiany korekcyjne). Na samym końcu, kiedy świadek zaakceptuje portret, wykonuje się jego zdjęcie (portretu, nie świadka).

Portret rysunkowy
Taki portret wykonuje plastyk, przy użyciu materiałów graficznych, takich jak ołówek, i na podstawie wskazówek świadka.

Kolejna metoda wykorzystuje poszczególne elementy uwiecznione na taśmie filmowej (Vaicom) lub na zdjęciach (Photo-Fit). Na koniec wspomnieć należy o technice rzeźbiarskiej (metoda Gierasimowa) i komputerowej (POL-SIT).

---