- CZĘŚĆ TEORETYCZNA -

ADR - ZAGADNIENIA OGÓLNE

1. Pojęcie - alternatywne metody rozwiązywania sporów (ang. Alternative Dispute Resolutions) - polubowne formy rozwiązywania sporów.

2. ADR jak alternatywa wobec:

1. sądownictwa powszechnego;

2. klasycznego sformalizowanego sporu;

3. antagonistycznych form zakończenia sporu;

4. wobec modelu adiudykacyjnego.

3. Rozstrzyganie (dokonuje go sąd) ≠ rozwiązywanie sporu (w wyniku ADR).

4. Geneza ADR - narodził się w USA, a 90% postępowań karnych kończy się tam polubownie.

5. Metody ADR:

1. sąd polubowny = arbitraż - dobrowolne poddanie się pod arbitraż;

2. mediacje - mediator jest pośrednikiem w komunikacji pomiędzy stronami i nie proponuje im sposobu jego rozwiązania;

3. koncyliacje - koncyliator proponuje stronom sposób rozwiązanie sporu;

4. negocjacje - brak osoby trzeciej.

6. Zalety ADR:

1. niższy koszt - względem postępowania sądowego;

2. szybkość postępowania;

3. poufność;

4. ułatwienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości;

5. odformalizowanie;

6. wpływ stron na rozstrzygnięcie („win-win”);

7. brak utraty drogi sądowej (z wyłączeniem zapisu na sąd polubowny - tego zarzutu sąd nie uwzględnia z urzędu);

8. lepsze relacje na przyszłość między stronami;

9. udział ekspertów.

AUTOPREZENTACJA

1. Pojęcie - jest to świadome ujawnianie informacji osobie ze względu na cel i jego skutki.

2. Kanały autoprezentacji:

1. werbalny;

2. niewerbalny.

3. Rodzaje zachowań:

1. negatywne:

• uległość,

• manipulacja,

• agresja,

2. pozytywne - asertywność (umiejętność powiedzenia „nie”) - elementy:

• afirmacja samego siebie,

• poszanowanie innych osób w swoim otoczeniu.

KOMUNIKACJA

1. Pojęcie - jest to proces porozumiewania się jednostek itp., którego celem jest wymiana myśli, wiedzy, informacji itp.

2. Jest to proces:

1. społeczny;

2. dynamiczny;

3. nieuchronny.

3. Elementy komunikacji:

1. uczestnicy, tj. nadawca i odbiorca;

2. komunikat;

3. kanał przekazu;

4. szumy albo zakłócenia (wewnętrzne lub zewnętrzne).

4. Sprzężenie zwrotne - jest to reakcja odbiorcy na komunikat.

5. Kontekst - są to warunki i okoliczności towarzyszące komunikacji.

6. Funkcje komunikacji:

1. zdobywanie informacji;

2. przekazywanie informacji;

3. wywoływanie myślenia;

4. wyciąganie wniosków.

7. Pytania w mediacji:

1. naprowadzające;

2. hipotetyczne;

3. prowokujące;

4. pomocnicze (uświadamiają stronie potencjalne konsekwencje);

5. stymulujące;

6. pprowadzające.

8. Komunikat asertywny:

1. bezpośredni;

2. daje możliwość wyboru;

3. jest podstawą do rozmowy a nie do eskalacji konfliktu;

4. krytyka i komplementy stanowią czynniki wpływające na mediatora;

5. krytyka powinna dotyczyć osoby, a nie działania.

9. Komplement:

1. jest to słowne uzupełnienie jakiejś pustki;

2. należy wystrzegać się fałszywej skromności;

3. należy go wesprzeć uzasadnieniem społecznym.

10. Podstawowe zasady komunikacji międzyludzkiej:

1. jest to płynny i zmieniający się proces;

2. jedno zachowanie komunikacyjne nie przesądza o całości;

3. komunikacja interpersonalna rozpoczyna się od nas samych;

4. ważny jest motyw, dla którego podejmuje się komunikację z drugą osobą;

5. brak postrzegania tych samych rzeczy i zjawisk w jednakowy sposób;

6. znaczenie słów kryje się w ludziach, ludzie nadają słowom treść;

7. nie można się tak komunikować, żeby nic nie mówić;

8. nie należy posługiwać się ironią, lecz zawsze szanować innych ludzi;

9. porozumienie jest nieodwracalne i nie można go powtórzyć;

10. komunikacja = treść + relacja;

11. Denotacja - jest to znaczenie danego słowa.

12. Konotacja - są to subiektywne uczucia związane z danym obiektem.

13. Struktury wypowiedzi:

1. Liniowa - wszystko jest jednakowo ważne;

2. Hierarchiczna - istnieje wartościowanie elementów.

14. Efekt:

1. pierwszeństwa - najdłużej zapamiętuje się pierwszą informację;

2. świeżości - najdłużej zapamiętuje się ostatnią informację;

3. komety - kierujemy się ogólnym wrażeniem;

4. subiektywny wybór - kierujemy się konkretną cechą.

15. Komunikat „ja” :

1. cechy:

• wyraża subiektywne odczucia i poglądy,

• wpływa na wartość komunikacji,

• powinien być jasny i czytelny dla drugiej osoby,

• wyważony i konkretny,

• przekazywany na bieżąco;

2. struktura:

• ja czuję/myślę… - emocje,

• w konkretnej sytuacji ja… gdy Ty…,

• ponieważ skutki są takie i takie…,

• w związku z czym proszę Cię o…

16. Elementy komunikacji:

1. Kto

2. Komu

3. Co

4. Jak

5. Jakim kanałem

6. Z jakim skutkiem

7. W jakich okolicznościach

17. Komunikacja niewerbalna:

1. funkcje:

• informacyjna,

• wspierająca dla komunikatów werbalnych,

• definiuje relacje,

• „robi wrażenie”,

2. działy:

• mimika twarzy (musi być harmonia między dwoma elementami, żeby była szczera):

• regiony twarzy - 6

• obszary twarzy - 2

• kinezjetyka - język ciała:

• unikamy pokazywania grzbietu dłoni

• unikamy wytykania palcami

• strony ciała:

• racjonalna

• emocjonalna

• unikać mnogości gestów

• nie naśladować gestów innych ludzi

• proksemika - odległość między nadawcą a odbiorcą,

• parajęzyk - intonacja głosu.

18. Emblematy - są to różne znaczenia gestów uzależnione od kultury.

KONFLIKT MIĘDZYLUDZKI

1. Pojęcie - jest to rozbieżność interesów lub przekonań stron, że ich interesy nie mogą być równocześnie zrealizowane.

2. Rodzaje konfliktów:

1. interpersonalne (międzyludzkie);

2. intrapersonalne (wewnętrzne);

3. międzygrupowe.

3. Elementy powstania konfliktu:

1. dwie strony lub więcej;

2. musi istnieć współzależność;

3. sprzeczność interesów;

4. strony nie współpracują ze sobą w celu rozwiązania problemów.

4. Konflikt Mortona Deutscha:

1. dwie strony lub więcej;

2. wzajemna zależność stron;

3. strony dostrzegają różnice;

4. strony podejmują działania;

5. eskalacja.

a + b - poziom konfliktu potencjalnego

a + b +c - poziom ukryty

a + b + c + d + e - poziom jawny.

5. Fazy konfliktu (nie każdy konflikt musi mieć wszystkie poniższe fazy):

1. coś jest nie tak - przeczenie i unikanie konfliktu;

2. wzajemna wrogość;

3. kulminacja;

4. wyciszenie;

5. zbudowanie porozumienia.

6. Podejście do konfliktu:

1. tradycyjne:

• jest on zły,

• trzeba go unikać,

• należy go jak najszybciej anulować,

• jego źródłem są cudze błędy,

• przeszkadza we współdziałaniu;

2. współczesne:

• jest on dobry,

• jest nieunikniony,

• trzeba go kontrolować,

• jego źródła są różnorodne,

• zwiększa współdziałanie.

7. Koło konfliktów:

1. nienegocjowanych bądź trudno negocjowanych:

• danych - przyczyny:

• rozbieżność w interpretacji

• brak informacji

• błędne zrozumienie informacji

• różne procedury zbierania i analizy danych,

• wartości:

• strony posiadają odmienne systemy wartości

• brak tolerancji w stosunku do drugiej strony

• sprawy z tego rodzaju konfliktami należy pozostawić do rozpatrzenia sądowi

• można poszukiwać optymalnych rozwiązań;

• relacji:

• brak satysfakcji z relacji z druga stroną

• przyczyny:

• silne, negatywne emocje

• posłużenie się stereotypami

• odwet

• negatywne doświadczenia

• wadliwa komunikacja

• centrum jest człowiek a nie meritum sprawy,

2. negocjowanych:

• strukturalny:

• jest często niezależny od nas

• jest uwarunkowany strukturą sytuacji

• przyczyny:

• ograniczone zasoby

• struktura organizacji, w której działają ludzie

• ograniczenia czasowe

• zbyt wiele zadań na jednostkę czasu

• brak uprawnień do podjęcia decyzji,

• interesów:

• nie możemy zrealizować naszych potrzeb

• chcemy zaspokoić nasze potrzeby kosztem drugiej strony

• aspekty (zapewniające pełną satysfakcję z rozwiązania konfliktu):

• merytoryczny - chcemy coś dostać

• psychologiczny - poczucie bezpieczeństwa w mediacji

• proceduralny - przestrzegamy ustalonej procedury.

8. Strategie mediacyjne:

1. UN - unikanie konfliktu:

• przekonywanie innych, że konflikt nie powstał z obawy możliwości okazania emocji,

• możliwość wybuchu emocji,

• przekonanie, że konflikt jest czymś złym,

• należy ją stosować, gdy:

• nie ma szans na rozwiązanie konfliktu

• druga strona jest silniejsza;

2. ŁA - łagodzenie konfliktu:

• postępowanie tak, jak chce druga strona,

• najważniejsze jest zachowanie dobrych stosunków,

• należy ją stosować, gdy:

• partner ma przewagę

• czujemy, że nie jesteśmy bez winy i chcemy skorygować swoją postawę

• partnerowi bardzo zależy, a nam nie;

3. RY - rywalizacja:

• konflikt traktuje się jak grę do wygrania,

• wszystkie chwyty są dozwolone - cel uświęca środki,

• należy ją stosować:

• w sytuacjach krytycznych

• nie ma czasu na dyskusję

• popadamy w konflikt z ludźmi niekompetentnymi;

4. KOM - kompromis:

• obie strony muszą coś stracić,

• koncentracja na stanowiskach stron,

• należy ją stosować, gdy:

• mamy mało czasu na rozmowę, a interesy są ważniejsze niż stosunki

• strony mają równe szanse;

5. KOO - kooperacja:

• strony znajdują takie rozwiązanie, aby żadna z nich nie straciła, a obie zyskały,

• w negacjach problemowych występuje pytanie: dlaczego tego potrzebujesz?

9. Słuchanie aktywne:

1. stopnie:

• słuchanie nieświadome (np. odgłosy na ulicy),

• słuchanie pozorne - słuchanie bez zrozumienia,

• słuchanie aktywne - świadomość tego, co się do nas mówi;

2. techniki:

• parafrazy:

• polega na oddaniu intencji bez miejsca na interpretację (nie można dekodować za pomocą doświadczeń),

• funkcje:

• wzmocnienie więzi między stronami

• strukturyzacja całej rozmowy

• zarządzanie czasem

• możliwość zdystansowania się od wypowiedzi drugiej strony

• struktura:

• z tego, co zrozumiałem/usłyszałem to…

• parafraza

• żelazne pytanie: czy tak?

• klaryfikacji:

• polega na doprecyzowaniu czyjejś wypowiedzi

• stawiamy pytanie będące zwerbalizowaniem określonej kwestii problemowej

• struktura pytania: kto/co + dana pytania (łac. datum questionis)

• trzeba zwracać uwagę na poprawność pytania

• funkcje pytania:

• zbieranie informacji - z wewnątrz i z zewnątrz

• motywowanie i podtrzymywanie motywacji do udzielenia odpowiedzi od drugiej strony

• pytania otwarte / zamknięte;

• podsumowania:

• polega na streszczaniu najważniejszych kwestii czyjejś wypowiedzi

• porządkuje, hierarchizuje, wyciąga wnioski

• cechy:

• adekwatna do stopnia szczegółowości

• musi odzwierciedlać klimat

• służy do podsumowania czyjejś wypowiedzi,

• odzwierciedlania uczuć / parafrazowania uczuć - mam wrażenia, że ktoś cierpi z konkretnego powodu,

• dowartościowania - w celu wzmocnienia kontaktu.

NEGOCJACJE

1. Pojęcie - jest to proces wspólnego wypracowywania porozumienia pomiędzy stronami, czyli dochodzenia do kompromisu.

2. Cechy:

1. dążenie do porozumienia

2. jest to proces

3. pomiędzy stronami.

3. Dobra nienegocjowane:

1. życie ludzkie;

2. obligatoryjna właściwość sądu;

3. czynność prawna niemożliwa.

4. Podział negocjacji - ze względu na:

1. ilość stron:

• dwustronne,

• wielostronne,

• wielodwustronne - np. koalicja;

2. stopień sformalizowania:

• formalne - np. obowiązuje nas protokół dyplomatyczny (negocjacje akcesyjne),

• nieformalne;

3. stopień jawności:

• jawne - z udziałem osób trzecich,

• niejawne;

4. ilość uczestników:

• jednoosobowe,

• zespołowe - po jednej strony są przynajmniej dwie osoby.

5. Warunki skutecznych negocjacji:

1. strony muszą mieć uprawnienie do podjęcia decyzji;

2. powinny być reprezentowane wszystkie strony;

3. strony muszą być gotowe do zmiany stanowiska;

4. stroną muszą chcieć osiągnąć porozumienie;

5. strony muszą znać inne sposoby zaspokojenia negocjowanych potrzeb -BATNA ! (the Best Alternative To Negotiated Agreement → najlepsza alternatywa dla negocjowanego porozumienia).

6. Cel negocjacji - porozumienie; cel musi być:

1. konkretny;

2. realny do osiągnięcia;

3. uzgodniony (w sytuacji negocjacji zespołowe);

4. sprecyzowany w czasie;

5. dobrze założyć sobie cel maksymalny i minimalny (negocjacje należy rozpocząć od przyjęcia stanowiska dla nas optymalnego).

7. Negocjacje zespołowe - 3 osoby (najbardziej optymalna liczba); wg starej szkoły powinni oni spełniać 3 role:

1. główny negocjator: pełnomocnik zespołu negocjacyjnego (np. członek zarządu);

2. sekretarz: osoba dbająca o całą dokumentację (np. księgowy);

3. obserwator ekspert: osoba odpowiadająca za wszystkie dodatkowe elementy, komunikację pozawerbalną (np. prawnik, kierownik działu produkcji).

8. Strategia negocjacyjna - Harwardzki model negocjacji (Fischer):

Negocjacje pozycyjne		Negocjacje problemowe
Styl miękki - uczestnicy są przyjaciółmi - celem jest porozumienie - ustępuj, aby pielęgnować wzajemne stosunki - bądź miękki w stosunku do ludzi problemu - ufaj innym - łatwo zmieniaj stanowisko - składaj oferty - odkryj dolną granicę porozumienia - akceptuj jednostronne straty w imię osiągnięcia porozumienia - poszukaj jednego rozwiązania, tj. takiego, które oni zaakceptują - upieraj się przy porozumieniu - staraj się uniknąć walki woli - poddawaj się presji Występują rzadziej. Np. negocjacje pracownika z szefem.	Styl twardy - uczestnicy są przeciwnikami - celem zwycięstwo - żądaj ustępstw jako warunku stosunków wzajemnych - bądź twardy w stosunku do ludzi i problemu - nie ufaj innym - okop się na swoim stanowisku - stosuj groźby - wprowadzaj w błąd co do dolnej granicy porozumienia - żądaj jednostronnych korzyści jako warunku zawarcia porozumienia - poszukaj jednego rozwiązania, tj. tego, które Ty akceptujesz - upieraj się przy swoim stanowisku -staj się wygrać walkę woli - wywieraj presję Osiągamy tyle, ile straci Nasz przeciwnik.	Oparte na zasadach: uczestnicy chcą rozwiązać dany problem (nie są ani przyjaciółmi ani wrogami), celem jest mądry wynik osiągnięty efektywnie i polubownie; „Oddzielamy ludzi od problemu”: bądź miękki w stosunku do ludzi ale twardy w stosunku do problemu, uniezależnij zaufanie od negocjacji; „Skoncentruj się na problemie a nie na stanowiskach”: badaj i odkrywaj interesy drugiej strony, unikaj posiadania dolnej granicy porozumienia; „Szukaj rozwiązań korzystnych dla obu stron”; „Upieraj się przy stosowaniu obiektywnych kryteriów”: staraj się osiągnąć rezultat oparty na obiektywnych kryteriach, uzasadniaj i bądź otwarty na uzasadnienia, poddawaj się regułom, a nie presji. Burza mózgów.

9. ZOPA - Zone of Possible Agreement - przestrzeń porozumienia. W negocjacjach zbliżamy się do ZOPY.

10. Negocjacji pozycyjnych należy używać. gdy zależy nam na czasie i nie zależy Nam na przyszłych relacjach z drugą stroną.

11. Negocjacje problemowe:

1. zalety:

• możliwość poznania drugiej strony,

• możliwość utrzymania dobrych relacji,

• wypracowanie rozwiązania satysfakcjonującego obie strony,

• dokładne przeanalizowanie problemu,

• koncentracja na problemie;

2. wady:

• długość trwania,

• konieczność ustępstw na rzecz drugiej strony.

TECHNIKI NEGOCJACYJNE

1. T. wygórowanych żądań - polega na składaniu zawyżonej propozycji w początkowej fazie negocjacji.

2. T. odmowy wstępnej propozycji - polega na odrzuceniu pierwszej propozycji drugiej strony.

3. T. „nie ustępuj pierwszy” - polega na tym, że oczekujemy ustępstwa drugiej strony w początkowej fazie negocjacji.

4. T. wzajemności ustępstw - polega na tym, że czynimy ustępstwa tylko wówczas, gdy partner w negocjacjach zrobi to pierwszy.

5. T. nieujawniania informacji - polega na wykorzystaniu niewiedzy przeciwnika.

6. T. malejących ustępstw -polega na tym, że im dalsza część negocjacji tym ustępstwa powinny być mniejsze.

7. T. rozpraszania drugiej strony - polega na podejmowaniu działań mających na celu dezorientację drugiej strony.

8. T. złego i dobrego policjanta - polega na tym, że w zespole negocjacyjnym są dwa ośrodki, tzn. jeden jest przychylny wobec partnera negocjacji, a drugi jest negatywnie nastawiony.

9. T. wyższej instancji - polega na powoływaniu się na niemożliwość podjęcia decyzji z uwagi na konieczność jej akceptacji przez przełożonego.

10. T. małych kroczków - polega na wysuwaniu wieli propozycji, które się niewiele od siebie różnią.

11. T. rosyjskiego frontu - polega na złożeniu propozycji typu „albo albo”.

12. T. gry na czas - polega na wykorzystywaniu presji czasu.

13. T. dokręcania śruby - polega na tym, że po dojściu do porozumienia druga strona próbuje uzyskać dodatkowe ustępstwa.

14. T. oświadczenia publicznego - polega na publicznym ogłoszeniu własnych żądań.

15. T. słabego ogniwa - polega na zadawaniu pytań najsłabszemu członkowi przeciwnego zespołu negocjacyjnego.

MEDIATOR

1. Pomaga stronom w rozwiązywaniu konfliktów.

2. Udrażnia kanały informacyjne („hydraulika w komunikacji).

3. Uświadamia strony o sposobie rozwiązania sporu oraz o jego pozytywnych i negatywnych skutkach.

4. Pełni rolę szafarza praw:

1. sprawdza obecność stron;

2. bierze odpowiedzialność za niepoprawne decyzje;

3. podejmuje inicjatywę w przypadku impasu;

4. wprowadza każdą ze stron w istotę mediacji.

5. Monolog mediatora:

1. otwiera proces mediacji;

2. funkcje:

• wyjaśnienie istoty, zasad i reguł mediacji,

• tworzenie pozytywnej atmosfery;

3. treść:

• przedstawienie się i wymienienie swoich uprawnień,

• wyjaśnienie kim jest mediator i na czym polega mediacja,

• przedstawienie podstaw prawnych mediacji,

• uzyskanie od stron potwierdzenia zgody na mediację i co do osoby mediatora.

ETAPY MEDIACJI

1. Monolog mediatora.

2. Gromadzenie faktów i uzgadnianie kwestii (m. in. ustalanie przyczyn konfliktu, określenie jego przedmiotu).

3. Skłonienie stron do poszukiwania rozwiązań.

4. Wybór najbardziej zadowalających opcji.

5. Spisanie porozumienia.

6. Ocena zupełności porozumienia.

7. Wprowadzenie w życie ugody lub jej ewentualna korekta (rewizja).

STANDARDY PROWADZENIA MEDIACJI I POSTĘPOWANIA MEDIATORA

1. Zasady mediacji:

1. z. dobrowolności;

2. z. poufności - wyjątkiem jest np. popełnienie przestępstwa;

3. z. bezstronności - dotyczy osób, a zawiera się w niej z. równości;

4. z. neutralności - dotyczy przedmiotu sporu;

5. z. akceptowalności - dotyczy osoby mediatora i zasad mediacji.

2. Kilka uwag o prowadzeniu mediacji:

1. mediator powinien najpierw przeprowadzić indywidualne spotkanie z każdą ze stron;

2. drugie spotkanie powinno być wspólne dla wszystkich stron;

3. mediator przed każdym spotkaniem mediacyjnym powinien poinformować strony o znaczeniu mediacji (ale za każdym kolejnym razem bardziej syntetycznie);

4. celem mediacji ma być próba znalezienia rozwiązania.

3. Rodzaje mediacji:

1. klasyczne (facilitatywne) - takie, w których mediator nie może proponować gotowego rozwiązania;

2. ocenne (ewaluatywne) - takie, w których mediator może proponować gotowe rozwiązanie;

3. transformatywne.

4. Fazy ofiary (występują w mediacjach karnych):

1. f. zaprzeczenia - wyklucza prowadzenie mediacji;

2. f. winy;

3. f. cierpienia i oburzenia - pragnienie zemsty;

4. f. równoważenia;

5. f. integracji - jaka była moja rola w tym co się stało.

„Dochodząc do TAK” (R. Fisher, W. Ury, B. Patton)

1. Książka ta opisuje metodę negocjacji opartą na zasadach oraz idei „Win-to-win” (każdy wygrywa), ponieważ zakłada dobrą wolę wszystkich negocjujących stron.

2. Pierwszy rozdział - „Problem” - zawiera:

1. trzy kryteria każdej metody negocjacji:

• powinna prowadzić do mądrego porozumienia, jeżeli tyko porozumienie jest możliwe,

• powinna być efektywna,

• powinna prowadzić do polepszenia, a przynajmniej nie niszczyć stosunków między stronami;

2. podkreślenie małej efektywności targowania się o stanowiska czyli o własne żądania względem przedmiotu negocjacji; zamiast nich, zaleca się skupienie na interesach czyli niewidzialnych motywacjach, które doprowadziły do sformułowania takiego właśnie stanowiska.

3. Drugi rozdział: „Metoda” jest główną częścią książki i przedstawia metodę (opartą na zasadach: uczestnicy rozwiązują problem, a cel jest mądrym wynikiem osiągniętym efektywnie i polubownie) składającą się z czterech kroków:

1. oddziel ludzi od problemu:

• negocjatorzy są przede wszystkim ludźmi

• dla każdego negocjatora ważne są dwa typy interesów - dotyczące meritum oraz stosunków wzajemnych

• oddziel stosunki od meritum - zajmij się bezpośrednio problemem ludzkim

• percepcja sposobu myślenia drugiej strony:

• postaw się w ich sytuacji

• nie wnioskuj o ich intencjach na podstawie własnych obaw

• nie wiń ich za własne problemy

• dyskutuj na temat wzajemnego postrzegania

• poszukuj możliwości działania niezgodnego z percepcją drugiej strony

• zapewnij im udział w rozmowach, aby byli zainteresowani rozwiązaniem

• zachowanie twarzy - Twoja propozycja musi być zgodna z ich systemem wartości

• emocje:

• przede wszystkim rozpoznaj i zrozum emocje Twoje i ich

• uważaj na „kluczowe interesy”

• zastanów się nad znaczeniem tożsamości

• nie ukrywaj emocji i oznajmij ich istnieje jako uzasadnione

• pozwól drugiej stronie „wypuścić parę”

• nie reaguj na wybuchy emocjonalne

• używaj symbolicznych gestów

• komunikowanie się:

• aktywnie słuchaj i potwierdź, co zostało powiedziane

• mów, aby być zrozumianym

• mów o sobie, nie o nich

• mów, aby osiągnąć jakiś cel

• najskuteczniejsze jest zapobieganie:

• buduj stosunki umożliwiające współpracę

• mierz się z problemem, nie z człowiekiem;

2. skoncentruj się na interesach, a nie stanowiskach:

• dla osiągnięcia mądrego rozwiązania pogódź interesy, a nie stanowiska:

• interesy określają problem

• za przeciwnymi stanowiskami tkwią zarówno interesy wspólne, możliwe do pogodzenia, jak i konfliktowe

• jak identyfikujesz interesy?

• pytaj: „dlaczego?”

• pytaj: „dlaczego nie?” - myśl o tym, przed jakim wyborem stoją oni

• zdaj sobie sprawę, że każda ze stron ma złożone interesy

• najważniejsze interesy to podstawowe potrzeby ludzkie

• sporządź listę

• dyskutowanie o interesach:

• działaj tak, aby Twoje interesy były jasne

• uznaj ich interesy za część problemu

• sformułuj problem, zanim dasz odpowiedź

• patrz przed siebie, nie za siebie

• pytanie: „dlaczego?” ma dwa znaczenia - dotyczące przeszłości i przyszłości

• bądź konkretny, ale elastyczny

• bądź twardy w stosunku do problemu, miękki w stosunku do ludzi;

3. staraj się znaleźć możliwości, dające korzyści obu stronom:

• diagnoza:

• przedwczesna ocena

• poszukiwanie jednej, jedynej odpowiedzi

• założenie, że „ciastko” ma stałą wielkość

• myślenie, że rozwiązanie problemu to ich problem

• recepta:

• oddzielenie inwencji od decyzji

• przed burzą mózgów:

• zdefiniuj swój cel

• wybierz kilku uczestników

• zmień otoczenia

• stwórz nieformalną atmosferę

• wybierz prowadzącego

• w czasie burzy mózgów:

• posadź uczestników obok siebie, naprzeciw problemu

• wyjaśnij reguły, łączenie z regułą zakazu krytyki

• burza mózgów

• zapisy w całości wszystkie pomysły

• po burzy mózgów:

• podkreśl wszystkie obiecujące pomysły

• opracuj usprawnienia obiecujących pomysłów

• określ czas na ocenę pomysłów i podjęcie decyzji

• rozważ przeprowadzenie burzy mózgów wspólnie z drugą stroną

• pomnóż możliwości przez wahadłowy ruch między szczegółem a ogółem - diagram kołowy (problem → analiza → podejścia → pomysły działania → problem)

• poszerzanie Twoich opcji:

• spójrz oczyma różnych ekspertów

• wymyśl porozumienia o różnej sile

• zmień skalę proponowanego porozumienia

• poszukuj wspólnych korzyści:

• zidentyfikuj wspólne interesy

• łącz różne interesy

• pytaj ich o preferencje

• ułatw im podjęcie decyzji:

• w czyjej skórze?

• jaka decyzja?

• straszenie nie wystarcza;

4. nalegaj na stosowanie obiektywnych kryteriów:

• decydowanie na podstawie woli jest korzystne,

• przypadek stosowania obiektywnych kryteriów - negocjacje oparte na zasadach dają mądre porozumienie w sposób polubowny i efektywny,

• przygotowywanie obiektywnych kryteriów:

• uczciwe kryteria

• uczciwe procedury

• negocjuj stosując obiektywne kryteria:

• przedstaw każdą kwestię jako problem wspólnego poszukiwania obiektywnych kryteriów

• uzasadniaj i bądź otwarty na uzasadnienia, które kryteria są najbardziej odpowiednie i jak powinny być stosowane

• nigdy nie poddawaj się presji, a jedynie regułom, tj. koncentruj się na obiektywnych kryteriach zdecydowanie, lecz elastycznie.

(VIDE - TABELA STRATEGII NEGOCJACYJNYCH)

4. Autorzy ilustrują swoje tezy przykładami z amerykańskiej polityki i gospodarki, m.in. z porozumienia w Camp David.

5. Trzeci rozdział: „Tak, ale...” przedstawia sposoby radzenia sobie w trudnych sytuacjach negocjacyjnych. W sytuacjach, gdy partnerzy negocjacyjni są silniejsi, autorzy proponują opracowanie tzw. BATNA, czyli najlepszej alternatywy dla negocjowanego porozumienia.

„Odchodząc od NIE” (W. Ury)

1. Książka ta opisuje negocjacje w trudnej sytuacji, gdy stosunki między oboma stronami są bardzo złe i pojawia się konflikt.

2. Jako "trudną sytuację" Ury określa problem sprzeczności interesów obu stron, braku zaufania oraz niezrozumienia zasad negocjacji, m.in. tego, że należy odróżniać stanowisko czyli opcję negocjacyjną, od własnego interesu, który wskazuje na cel, który w negocjacjach chce się osiągnąć.

3. Książka opisuje pięć przeszkód w "trudnych negocjacjach", tzw. barier współpracy z "trudnym partnerem":

1. silne, negatywne, nasze emocje;

2. ich emocje (po tym gdy widzą, że realizacja ich opcji jest niemożliwa);

3. ich stanowisko - problem nieodróżniania interesów od opcji;

4. ich brak satysfakcji i obawy przed byciem oszukanym;

5. ich siła i podejście "wygrany-przegrany".

4. Aby poradzić sobie z tymi barierami współpracy Ury proponuje pięć strategii przełamania:

1. nie reaguj: idź na galerię:

• chodzi o ograniczenie własnych emocji oraz symetrycznego reagowania na zachowanie drugiej strony,

• „galeria” jest metaforą psychologicznego oderwania się,

• z „galerii” możesz spokojnie ocenić konflikt, prawie tak dobrze, jakbyś był trzecią stroną,

• na galerię powinno się iść jeszcze przed rozpoczęciem negocjacji, aby się przygotować (w ogóle powinno się tam chodzić za każdym razem, gdy jest na to szansa podczas negocjacji)

2. nie spieraj się: przejdź na ich stronę - chodzi o pokazanie, że nie jesteśmy wrogami:

• słuchaj aktywnie, parafrazuj i proś o korektę,

• uznaj ich punkt widzenia,

• zgadzaj się wszędzie tam, gdzie to możliwe,

• wyraź uznanie dla osoby,

• wyrażaj swoje poglądy bez prowokowania,

• stwórz korzystny klimat negocjacji;

3. nie odrzucaj: przekształć myślenie oponenta, tak aby zaczął myśleć o interesach:

• aby zmienić grę, zmień układ odniesienia,

• zadawaj pytania rozwiązujące problem,

• taktyki przekształcania, zmiany układu odniesienia:

• obejdź kamienny mur:

• ignorowanie muru

• potraktuj blokowanie jako wyraz aspiracji

• potraktuj blokowanie poważnie, ale poddaj je próbie

• odchyl ich ataki:

• zignoruj atak

• przekształć atak na Ciebie w atak na problem

• zinterpretuj atak na Ciebie jako sympatyczne posunięcie

• zmień interpretację z błędów popełnionych w przeszłości na środki zaradcze w przyszłości

• zmień interpretację „Ty” i „ja” na „my”

• ujawniaj triki:

• zadawaj pytania wyjaśniające

• złóż rozsądną prośbę

• obróć trik na swoją korzyść

• negocjuj reguły gry,

• punkt zwrotny;

4. nie naciskaj: zbuduj im złoty most (inne określenie dla tej zasady to "Napisz dla nich pieśń tryumfu" - chodzi o znalezienie argumentów dla drugiej strony):

• przeszkody na drodze do porozumienia:

• nie ich pomysł

• nie spełnione interesy

• obawa o utratę twarzy

• zbyt wiele, za szybko,

• zbuduj złoty most → włącz drugą stronę:

• proś ich o pomysły i buduj na ich podstawie

• proś o konstruktywną krytykę

• zaoferuj im wybór,

• zrealizuje nie spełnione interesy:

• nie zbywaj ich jako irracjonalnych

• nie przeocz podstawowych ludzkich potrzeb

• nie zakładaj, że „ciastko” ma stałą wielkość,

• pomóż im zachować twarz:

• pomóż im zrezygnować bez wycofywania się

• pomóż im napisać mowę zwycięstwa,

• idź powoli, aby dojść szybko:

• prowadź ich krok po kroku

• nie proś o ostateczne zobowiązanie aż do końca

• nie przyspieszaj finiszu,

• przez most;

5. nie eskaluj konfliktu: użyj siły by edukować:

• stosuj siłę, aby edukować,

• niech poznają konsekwencje:

• zadawaj pytania testujące rzeczywistość

• ostrzegaj, nie stosuj gróź

• zademonstruj swoją BATNA,

• zastosuj swoją BATNA, rozbrój ich relacje:

• rozwiń swoją BATNA bez prowokowania

• zneutralizuj ich ataki

• wykorzystaj trzecią siłę (koalicja, trzecia strona),

• cały czas wyostrzaj ich wybór:

• niech się dowiedzą, że mają wyjście

• niech dokonają wyboru

• nawet gdy możesz zwyciężyć, negocjuj,

• wykuwaj trwałe porozumienie:

• pamiętaj o wprowadzaniu go w życie

• potwierdź wzajemne stosunki,

• zmierzaj do obustronnej satysfakcji, a nie do zwycięstwa.

5. Ury podkreśla rolę przygotowania do negocjacji: ustalenia właściwych interesów, możliwych opcji i kryteriów oceny opcji, oraz tzw. BATNA czyli najlepszej alternatywy dla porozumienia. Według autora, bardzo istotne jest, aby ten proces przygotowania przeprowadzić zarówno dla siebie, jak i dla drugiej strony i starać się przewidzieć jej zachowanie.

- CZĘŚĆ NORMATYWNA -

KC

Art. 65. § 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.

§ 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Art. 72. ⁽⁴³⁾ § 1. Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.

§ 2. Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.

Art. 72¹. ⁽⁴⁴⁾ § 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.

§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.

KPC

Art. 10. ⁽¹²⁾ W sprawach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd powinien w każdym stanie postępowania dążyć do ich ugodowego załatwienia. W tych sprawach strony mogą także zawrzeć ugodę przed mediatorem.

Art. 98¹. ⁽⁷⁷⁾ § 1. Do niezbędnych kosztów procesu zalicza się koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd.

§ 2. ⁽⁷⁸⁾ Jeżeli postępowanie cywilne zostało wszczęte w ciągu trzech miesięcy od dnia zakończenia mediacji, która nie została zakończona ugodą albo w ciągu trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia o odmowie zatwierdzenia ugody przez sąd, do niezbędnych kosztów procesu zalicza się także koszty mediacji w wysokości nieprzekraczającej czwartej części opłaty.

§ 3. Do określenia kosztów mediacji stosuje się odpowiednio art. 98 § 2 i 3.

§ 4. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wysokość wynagrodzenia mediatora za prowadzenie postępowania mediacyjnego wszczętego na podstawie skierowania sądu i wydatki mediatora podlegające zwrotowi, biorąc pod uwagę rodzaj sprawy i wartość przedmiotu sporu oraz niezbędne wydatki związane z prowadzeniem mediacji.

Art. 103. § 1. Niezależnie od wyniku sprawy sąd może włożyć na stronę lub interwenienta obowiązek zwrotu kosztów, wywołanych ich niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem.

§ 2. ⁽⁸⁰⁾ Przepis § 1 dotyczy zwłaszcza kosztów powstałych wskutek uchylenia się od wyjaśnień lub złożenia wyjaśnień niezgodnych z prawdą, zatajenia lub opóźnionego powołania dowodów, a także nieusprawiedliwionej odmowy poddania się mediacji, na którą strona uprzednio wyraziła zgodę.

Art. 104¹. ⁽⁸¹⁾ Koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd i zakończonej ugodą znosi się wzajemnie, jeżeli strony nie postanowiły inaczej.

Art. 183¹. § 1. Mediacja jest dobrowolna.

§ 2. Mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Umowa może być zawarta także przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złożyła wniosek, o którym mowa w art. 183⁶ § 1.

§ 3. W umowie o mediację strony określają w szczególności przedmiot mediacji, osobę mediatora albo sposób wyboru mediatora.

§ 4. Mediację prowadzi się przed wszczęciem postępowania, a za zgodą stron także w toku sprawy.

Art. 183². § 1. Mediatorem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych.

§ 2. Mediatorem nie może być sędzia. Nie dotyczy to sędziów w stanie spoczynku.

§ 3. ⁽¹⁹⁰⁾ Organizacje pozarządowe w zakresie swoich zadań statutowych oraz uczelnie mogą prowadzić listy stałych mediatorów oraz tworzyć ośrodki mediacyjne. Wpis na listę wymaga wyrażonej na piśmie zgody mediatora. Informację o listach stałych mediatorów oraz o ośrodkach mediacyjnych przekazuje się prezesowi sądu okręgowego.

§ 4. Stały mediator może odmówić prowadzenia mediacji tylko z ważnych powodów, o których jest obowiązany niezwłocznie powiadomić strony, a jeżeli strony do mediacji skierował sąd - również sąd.

Art. 183³. Mediator powinien zachować bezstronność przy prowadzeniu mediacji.

Art. 183⁴. § 1. Postępowanie mediacyjne nie jest jawne.

§ 2. Mediator jest obowiązany zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z tego obowiązku.

§ 3. Bezskuteczne jest powoływanie się w toku postępowania przed sądem lub sądem polubownym na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w postępowaniu mediacyjnym.

Art. 183⁵. Mediator ma prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji, chyba że wyraził zgodę na prowadzenie mediacji bez wynagrodzenia. Wynagrodzenie i zwrot wydatków obciążają strony.

Art. 183⁶. § 1. Wszczęcie mediacji przez stronę następuje z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie.

§ 2. Mimo doręczenia wniosku, o którym mowa w § 1, mediacja nie zostaje wszczęta, jeżeli:

  1)   stały mediator, w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówił przeprowadzenia mediacji,

  2)   strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówiła przeprowadzenia mediacji,

  3)   strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której strona zwróciła się o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie wyraziła zgody na przeprowadzenie mediacji albo druga strona w terminie tygodnia nie wyraziła zgody na osobę mediatora,

  4)   strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyraziła zgody na mediację.

Art. 183⁷. Wniosek o przeprowadzenie mediacji zawiera oznaczenie stron, dokładnie określone żądanie, przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie, podpis strony oraz wymienienie załączników. Jeżeli strony zawarły umowę o mediację na piśmie, do wniosku dołącza się odpis tej umowy.

Art. 183⁸. § 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.

§ 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.

§ 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.

§ 4. ⁽¹⁹¹⁾ Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.

Art. 183⁹. Kierując strony do mediacji, sąd wyznacza mediatora; jednakże strony mogą wybrać innego mediatora. Na zgodny wniosek stron sąd może upoważnić mediatora do zapoznania się z aktami sprawy.

Art. 183¹⁰. § 1. Kierując strony do mediacji, sąd wyznacza czas jej trwania na okres do miesiąca, chyba że strony zgodnie wniosły o wyznaczenie dłuższego terminu na przeprowadzenie mediacji. W trakcie mediacji termin na jej przeprowadzenie może być przedłużony na zgodny wniosek stron.

§ 2. Przewodniczący wyznacza rozprawę po upływie terminu, o którym mowa w § 1, a przed jego upływem, jeżeli choć jedna ze stron oświadczy, że nie wyraża zgody na mediację.

Art. 183¹¹. Mediator niezwłocznie ustala termin i miejsce posiedzenia mediacyjnego. Wyznaczenie posiedzenia mediacyjnego nie jest wymagane, jeżeli strony zgodzą się na przeprowadzenie mediacji bez posiedzenia mediacyjnego.

Art. 183¹². § 1. Z przebiegu mediacji sporządza się protokół, w którym oznacza się miejsce i czas przeprowadzenia mediacji, a także imię, nazwisko (nazwę) i adresy stron, imię i nazwisko oraz adres mediatora, a ponadto wynik mediacji. Protokół podpisuje mediator.

§ 2. Jeżeli strony zawarły ugodę przed mediatorem, ugodę zamieszcza się w protokole albo załącza się do niego. Strony podpisują ugodę. Niemożność podpisania ugody mediator stwierdza w protokole.

§ 2¹. ⁽¹⁹²⁾ Przez podpisanie ugody strony wyrażają zgodę na wystąpienie do sądu z wnioskiem o jej zatwierdzenie, o czym mediator informuje strony.

§ 3. Mediator doręcza stronom odpis protokołu.

Art. 183¹³. § 1. Po zawarciu ugody mediator niezwłocznie składa protokół w sądzie, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy według właściwości ogólnej lub wyłącznej.

§ 2. W razie skierowania przez sąd sprawy do mediacji mediator składa protokół w sądzie rozpoznającym sprawę.

Art. 183¹⁴. § 1. Jeżeli zawarto ugodę przed mediatorem, sąd, o którym mowa w art. 183¹³, na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem.

§ 2. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności; w przeciwnym przypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym.

§ 3. Sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności.

Art. 183¹⁵. § 1. ⁽¹⁹³⁾ Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym.

§ 2. Przepis § 1 nie uchybia przepisom o szczególnej formie czynności prawnej.

Art. 202¹. ⁽²¹³⁾ Jeżeli strony przed wszczęciem postępowania sądowego zawarły umowę o mediację, sąd kieruje strony do mediacji na zarzut pozwanego zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.

Art. 259¹. ⁽²³⁷⁾ Mediator nie może być świadkiem co do faktów, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji, chyba że strony zwolnią go z obowiązku zachowania tajemnicy mediacji.

Art. 355. § 1. Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne.

§ 2. ⁽²⁷⁴⁾ Postanowienie o umorzeniu postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew w piśmie procesowym albo gdy strony zawarły ugodę przed mediatorem, którą zatwierdził sąd.

Art. 394. § 1. ⁽³⁰⁸⁾ Zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie, a ponadto na postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest:

  1)   ⁽³⁰⁹⁾ zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie,

  2)   odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie;

  3)   oddalenie opozycji przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego oraz niedopuszczenie interwenienta do udziału w sprawie wskutek uwzględnienia opozycji;

  4)   rygor natychmiastowej wykonalności;

  4¹)  wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia skargi o wznowienie postępowania;

4²)  ⁽³¹⁰⁾ stwierdzenie prawomocności orzeczenia,

  5)   ⁽³¹¹⁾ skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia,

  6)   zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;

  7)   odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia;

  8)   sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;

  9)   ⁽³¹²⁾ zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, wymiar opłaty, zwrot opłaty lub zaliczki, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty oraz wynagrodzenie biegłego i należności świadka;

  10)  oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;

10¹) ⁽³¹³⁾ zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem;

  11)  odrzucenie zażalenia;

12)  ⁽³¹⁴⁾ odrzucenie skargi na orzeczenie referendarza sądowego.

§ 2. Termin do wniesienia zażalenia jest tygodniowy i liczy się od doręczenia postanowienia, a gdy strona nie zażądała w terminie przepisanym doręczenia postanowienia zapadłego na rozprawie - od ogłoszenia postanowienia.

§ 3. Zażalenie powinno czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wniosek o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia ze wskazaniem w miarę potrzeby nowych faktów i dowodów.

Art. 436. ⁽³⁸²⁾ § 1. Jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, sąd może skierować strony do mediacji. Skierowanie to jest możliwe także wtedy, gdy postępowanie zostało zawieszone.

§ 2. Przepisy o mediacji stosuje się odpowiednio, z tym że przedmiotem mediacji może być także pojednanie małżonków.

§ 3. ⁽³⁸³⁾ (uchylony).

§ 4. ⁽³⁸⁴⁾ Jeżeli strony nie uzgodniły osoby mediatora, sąd kieruje je do stałego mediatora posiadającego wiedzę teoretyczną, w szczególności posiadającego wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa oraz umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych.

Art. 445². ⁽³⁹³⁾ W każdym stanie sprawy o rozwód lub separację sąd może skierować strony do mediacji w celu ugodowego załatwienia spornych kwestii dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację. Przepis art. 436 § 4 stosuje się odpowiednio.

Art. 570². ⁽⁶⁷³⁾ W sprawie, w której zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd może skierować uczestników do mediacji. Przedmiotem mediacji może być także określenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej. Jeżeli uczestnicy postępowania nie uzgodnili osoby mediatora, sąd kieruje ich do mediacji prowadzonej przez stałego mediatora, o którym mowa w art. 436 § 4.

Art. 578¹. ⁽⁶⁸²⁾ § 1. Podstawą wszczęcia postępowania wykonawczego jest orzeczenie sądu albo ugoda zawarta przed sądem, których wykonalność została stwierdzona przez sąd, albo ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd.

§ 2. Do stwierdzenia wykonalności, o którym mowa w § 1, art. 364 stosuje się odpowiednio.

§ 3. Wykonalność orzeczenia sąd stwierdza z urzędu.

Art. 598¹⁵. § 1. Jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku.

§ 2. Jeżeli osoba uprawniona do kontaktu z dzieckiem albo osoba, której tego kontaktu zakazano, narusza obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy zagrozi tej osobie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, stosując odpowiednio przepis § 1.

§ 3. Na postanowienia sądu, o których mowa w § 1 i 2, przysługuje zażalenie.

Art. 598¹⁷. § 1. Jeżeli do kontaktu nie doszło wskutek niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, obowiązków wynikających z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy przyzna od tej osoby uprawnionemu do kontaktu zwrot jego uzasadnionych wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem kontaktu, w tym kosztów, o których mowa w art. 582¹ § 2 pkt 1.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli uprawniony do kontaktu z dzieckiem narusza obowiązki dotyczące kontaktu wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem.

§ 3. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

§ 4. Prawomocne postanowienie sądu jest tytułem wykonawczym bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności.

Art. 598¹⁹. § 1. Do wniosku o wszczęcie postępowania uregulowanego w niniejszym oddziale należy dołączyć odpis wykonalnego orzeczenia albo wykonalnej ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem.

§ 2. Jeżeli postępowanie ma się toczyć na podstawie orzeczenia sądu albo innego organu państwa obcego albo ugody zawartej przed sądem lub innym organem państwa obcego lub przez niego zatwierdzonej, niezbędne jest stwierdzenie wykonalności tego orzeczenia albo ugody. Przepisy art. 1150-1151², 1151⁴ i 1152 stosuje się odpowiednio.

KSCU

Art. 6. Koszty mediacji nie stanowią wydatków.

Art. 71. Opłatę stałą w kwocie 50 złotych pobiera sąd od wniosku o:

1)   nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, innemu niż orzeczenie sądu, ugoda sądowa, nakaz zapłaty albo ugoda zawarta przed mediatorem w wyniku prowadzenia mediacji na podstawie postanowienia sądu kierującego strony do mediacji;

2)   nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika;

3)   nadanie klauzuli wykonalności przeciwko lub na rzecz osoby innej niż wskazana w tytule egzekucyjnym, na którą przeszły uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu;

4)   nadanie klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki;

5)   ustanowienie zarządcy nieruchomości lub innej rzeczy albo prawa, z których prowadzi się egzekucję według przepisów o egzekucji z nieruchomości;

6)   umorzenie książeczki oszczędnościowej w związku z zajęciem wkładu, na który ją wystawiono;

7)   zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem w wyniku prowadzenia mediacji na podstawie umowy o mediację;

8)   wydanie zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego;

9)   uchylenie zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego;

10)  wydanie zaświadczenia o utracie lub ograniczeniu wykonalności tytułu egzekucyjnego opatrzonego zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego.

Art. 79. 1. Sąd z urzędu zwraca stronie:

1)   całą uiszczoną opłatę od:

a)  pisma zwróconego wskutek braków formalnych,

b)  pisma odrzuconego lub cofniętego, jeżeli odrzucenie lub cofnięcie nastąpiło przed wysłaniem odpisu pisma innym stronom, a w braku takich stron - przed wysłaniem zawiadomienia o terminie posiedzenia,

c)  zażalenia na postanowienie w przedmiocie ukarania grzywną albo aresztem, zamiany grzywny na areszt albo w przedmiocie przymusowego sprowadzenia, jeżeli zażalenie zostało uwzględnione w całości,

d)  zażalenia na postanowienie o przyznaniu wynagrodzenia biegłemu lub tłumaczowi, jeżeli zażalenie zostało uwzględnione w całości,

e)  apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej w razie uwzględnienia środka zaskarżenia z powodu oczywistego naruszenia prawa i stwierdzenia tego naruszenia przez sąd odwoławczy lub Sąd Najwyższy,

f)  skargi na orzeczenie referendarza sądowego w razie jej uwzględnienia z powodu oczywistego naruszenia prawa i stwierdzenie tego naruszenia przez sąd,

g)  skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w razie jej uwzględnienia;

2)   trzy czwarte uiszczonej opłaty od:

a)  pisma wszczynającego postępowanie w pierwszej instancji, jeżeli w toku postępowania sądowego zawarto ugodę przed mediatorem,

b)  skargi kasacyjnej lub skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nieprzyjętej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy,

c)  pozwu w postępowaniu upominawczym, jeżeli uprawomocnił się nakaz zapłaty,

d)  pozwu w europejskim postępowaniu nakazowym, jeżeli uprawomocnił się europejski nakaz zapłaty;

3)   połowę uiszczonej opłaty od:

a)  pisma cofniętego przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana,

b)  pozwu o rozwód lub separację w razie orzeczenia rozwodu lub separacji na zgodny wniosek stron bez orzekania o winie - po uprawomocnieniu się wyroku, z zastrzeżeniem art. 26 ust. 2,

c)  pisma wszczynającego postępowanie w instancji, w której sprawa zakończyła się zawarciem ugody sądowej.

2. Poza wypadkami przewidzianymi w ust. 1 sąd z urzędu zwraca stronie całą uiszczoną opłatę od pozwu o rozwód lub separację albo wniosku o separację w razie cofnięcia pozwu lub wniosku na skutek pojednania się stron w pierwszej instancji. W razie pojednania się stron przed zakończeniem postępowania apelacyjnego, zwraca się połowę uiszczonej opłaty od apelacji.

KK

Art. 1. § 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

§ 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.

§ 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

Art. 53. § 1. Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

§ 2. Wymierzając karę, sąd uwzględnia w szczególności motywację i sposób zachowania się sprawcy, popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego.

§ 3. Wymierzając karę sąd bierze także pod uwagę pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji pomiędzy pokrzywdzonym a sprawcą albo ugodę pomiędzy nimi osiągniętą w postępowaniu przed sądem lub prokuratorem.

Art. 60. § 1. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w wypadkach przewidzianych w ustawie oraz w stosunku do młodocianego, jeżeli przemawiają za tym względy określone w art. 54 § 1.

§ 2. Sąd może również zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w szczególnie uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności:

1)   jeżeli pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została naprawiona albo pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody,

2)   ze względu na postawę sprawcy, zwłaszcza gdy czynił starania o naprawienie szkody lub o jej zapobieżenie,

3)   jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego najbliższy poniósł poważny uszczerbek w związku z popełnionym przestępstwem.

§ 3. Sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia.

§ 4. Na wniosek prokuratora sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy przestępstwa, który, niezależnie od wyjaśnień złożonych w swojej sprawie, ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane dotychczas temu organowi, przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności.

§ 5. W wypadkach określonych w § 3 i 4 sąd wymierzając karę pozbawienia wolności do lat 5 może warunkowo zawiesić jej wykonanie na okres próby wynoszący do 10 lat, jeżeli uzna, że pomimo niewykonania kary sprawca nie popełni ponownie przestępstwa; przepisy art. 71-76 stosuje się odpowiednio.

§ 6. ⁽⁴⁴⁾ Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju według następujących zasad:

1)   jeżeli czyn stanowi zbrodnię zagrożoną co najmniej karą 25 lat pozbawienia wolności, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od 8 lat,

2)   jeżeli czyn stanowi inną zbrodnię, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia,

3)   jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku, sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności,

4)   jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku, sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności.

§ 7. Jeżeli czyn zagrożony jest alternatywnie karami wymienionymi w art. 32 pkt 1-3, nadzwyczajne złagodzenie kary polega na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 2-8; przepisu art. 61 § 2 nie stosuje się.

KPK

Art. 23a. ⁽¹⁴⁾ § 1. Sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i oskarżonego, skierować sprawę do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego między pokrzywdzonym i oskarżonym.

§ 2. Postępowanie mediacyjne nie powinno trwać dłużej niż miesiąc, a jego okresu nie wlicza się do czasu trwania postępowania przygotowawczego.

§ 3. Postępowania mediacyjnego nie może prowadzić osoba, co do której w konkretnej sprawie zachodzą okoliczności określone w art. 40-42, czynny zawodowo sędzia, prokurator, adwokat, radca prawny, a także aplikant do tychże zawodów albo inna osoba zatrudniona w sądzie, prokuraturze lub innej instytucji uprawnionej do ścigania przestępstw.

§ 4. Instytucja lub osoba godna zaufania sporządza, po przeprowadzeniu postępowania mediacyjnego, sprawozdanie z jego przebiegu i wyników.

§ 5. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, warunki, jakim powinny odpowiadać instytucje i osoby uprawnione do przeprowadzenia mediacji, sposób ich powoływania i odwoływania, zakres i warunki udostępniania akt instytucjom i osobom uprawnionym do przeprowadzenia mediacji oraz sposób i tryb postępowania mediacyjnego, mając na uwadze potrzebę skutecznego przeprowadzenia tego postępowania.

Art. 40. § 1. Sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli:

1)   sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio,

2)   jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób,

3)   jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli,

4)   był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły,

5)   brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze,

6)   ⁽²²⁾ brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie,

7)   ⁽²³⁾ brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone,

8)   ⁽²⁴⁾ (uchylony),

9)   brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw,

10)  ⁽²⁵⁾ prowadził mediację.

§ 2. Powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli.

§ 3. Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie lub zaskarżonego w trybie kasacji, nie może orzekać co do tego wniosku lub tej kasacji.

Art. 339. § 1. Prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie, jeżeli:

1)   prokurator złożył wniosek o orzeczenie środków zabezpieczających,

2)   zachodzi potrzeba rozważenia kwestii warunkowego umorzenia postępowania,

3)   ⁽²⁹⁵⁾ akt oskarżenia zawiera wniosek, o którym mowa w art. 335.

§ 2. ⁽²⁹⁶⁾ (uchylony).

§ 3. Prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie także wtedy, gdy zachodzi potrzeba innego rozstrzygnięcia przekraczającego jego uprawnienia, a zwłaszcza:

1)   umorzenia postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 2-11,

2)   umorzenia postępowania z powodu oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia,

3)   wydania postanowienia o niewłaściwości sądu lub o zmianie wskazanego w akcie oskarżenia trybu postępowania,

4)   zwrotu sprawy prokuratorowi w celu usunięcia istotnych braków postępowania przygotowawczego,

5)   wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania,

6)   wydania postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania lub innego środka przymusu,

7)   ⁽²⁹⁷⁾ wydania wyroku nakazowego.

§ 4. ⁽²⁹⁸⁾ Prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie ponadto, gdy zachodzi potrzeba rozważenia możliwości przekazania jej do postępowania mediacyjnego; przepis art. 23a stosuje się odpowiednio.

§ 5. ⁽²⁹⁹⁾ Strony, obrońcy i pełnomocnicy mogą wziąć udział w posiedzeniach wymienionych w § 1 oraz w § 3 pkt 1, 2 i 6, z tym że udział prokuratora i obrońcy w posiedzeniu w przedmiocie orzeczenia środka zabezpieczającego określonego w art. 94 albo 95 Kodeksu karnego jest obowiązkowy.

Art. 489. § 1. Rozprawę główną poprzedza posiedzenie pojednawcze, które prowadzi sędzia.

§ 2. ⁽³⁸⁵⁾ Na wniosek lub za zgodą stron sąd może zamiast posiedzenia pojednawczego wyznaczyć odpowiedni termin dla przeprowadzenia postępowania mediacyjnego. Przepis art. 23a stosuje się odpowiednio.

Art. 492. § 1. W razie pojednania stron postępowanie umarza się.

§ 2. Jeżeli do pojednania doszło w wyniku mediacji, przepis art. 490 § 2 stosuje się odpowiednio.

Art. 493. W toku posiedzenia pojednawczego lub w wyniku mediacji dopuszczalne jest pojednanie się obejmujące również inne sprawy z oskarżenia prywatnego, toczące się pomiędzy tymi samymi stronami.

Art. 618. § 1. Wydatki Skarbu Państwa obejmują w szczególności wypłaty dokonane z tytułu:

1)   doręczenia wezwań i innych pism,

2)   przejazdów sędziów, prokuratorów i innych osób z powodu czynności postępowania,

3)   sprowadzenia i przewozu oskarżonego, świadków i biegłych,

4)   oględzin, badań przedsięwziętych w toku postępowania oraz przesyłek i przechowania zajętych przedmiotów, jak również ich sprzedaży,

5)   ogłoszeń w prasie, radiu i telewizji,

6)   wykonania orzeczenia, w tym również o zabezpieczeniu grożących kar majątkowych, jeżeli kary te zostały orzeczone, z wyłączeniem kosztów utrzymania w zakładzie karnym i kosztów pobytu w zakładach leczniczych na obserwacji psychiatrycznej,

7)   należności świadków i tłumaczy,

8)   kosztów postępowania mediacyjnego,

9)   ⁽⁵³¹⁾ należności biegłych lub instytucji wyznaczonych do wydania opinii lub wystawienia zaświadczenia, w tym koszty wystawienia zaświadczenia przez lekarza sądowego,

9a)  ⁽⁵³²⁾ kosztów obserwacji psychiatrycznej oskarżonego, z wyłączeniem należności biegłych psychiatrów,

10)  opłat przewidzianych za udzielenie informacji z rejestru skazanych,

11)  nie opłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów,

12)  ⁽⁵³³⁾ ryczałtu kuratora sądowego za przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, o którym mowa w art. 214 § 1,

13)  ⁽⁵³⁴⁾ realizacji umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, i postępowań prowadzonych na podstawie działu XIII, także jeżeli nie zostało wydane postanowienie, o którym mowa w art. 303.

§ 2. ⁽⁵³⁵⁾ Jeżeli wysokości i zasad ustalania należności określonych w § 1 nie regulują odrębne przepisy, Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, wysokość i sposób ich obliczania, mając na uwadze faktyczny koszt dokonania danej czynności.

§ 3. W razie braku przepisów wymienionych w § 2, o wysokości danego wydatku decydują kwoty przyznane przez sąd, prokuratora lub inny organ prowadzący postępowanie.

Art. 619. § 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, wszelkie wydatki wykłada tymczasowo Skarb Państwa.

§ 2. Koszty postępowania mediacyjnego ponosi Skarb Państwa.

§ 3. ⁽⁵⁴⁸⁾ Skarb Państwa ponosi także koszty związane z udziałem w postępowaniu tłumacza w zakresie koniecznym dla zapewnienia oskarżonemu jego prawa do obrony.

Dz.U.2003.108.1020

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI

z dnia 13 czerwca 2003 r.

w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych

(Dz. U. z dnia 26 czerwca 2003 r.)

Na podstawie art. 23a § 5 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.¹⁾) zarządza się, co następuje:

§ 1. Rozporządzenie określa:

1) warunki, jakim powinny odpowiadać instytucje i osoby uprawnione do przeprowadzenia postępowania mediacyjnego;

2) sposób powoływania i odwoływania instytucji i osób uprawnionych do przeprowadzenia postępowania mediacyjnego;

3) zakres i warunki udostępniania akt sprawy instytucjom i osobom uprawnionym do przeprowadzenia postępowania mediacyjnego;

4) sposób i tryb postępowania mediacyjnego.

§ 2. 1. Do prowadzenia postępowania mediacyjnego uprawniona jest instytucja, która:

1) zgodnie ze swoimi zadaniami statutowymi powołana została do wykonywania zadań w zakresie mediacji, resocjalizacji, ochrony interesu społecznego, ochrony ważnego interesu indywidualnego lub ochrony wolności i praw człowieka;

2) posiada warunki organizacyjne i kadrowe umożliwiające przeprowadzenie postępowania mediacyjnego;

3) została wpisana do wykazu, o którym mowa w § 4 ust. 1.

2. Postępowanie mediacyjne w imieniu instytucji, o której mowa w ust. 1, zwanej dalej "instytucją", prowadzi upoważniony przez nią pisemnie przedstawiciel, spełniający warunki określone w § 3 pkt 1-7.

§ 3. Postępowanie mediacyjne może również prowadzić osoba godna zaufania, która:

1) posiada obywatelstwo polskie;

2) korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich;

3) ukończyła 26 lat;

4) biegle włada językiem polskim;

5) nie była karana za przestępstwo umyślne;

6) posiada umiejętności likwidowania konfliktów oraz wystarczającą do przeprowadzania postępowania mediacyjnego wiedzę, w szczególności w zakresie psychologii, pedagogiki, socjologii, resocjalizacji lub prawa;

7) daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków;

8) została wpisana do wykazu, o którym mowa w § 4 ust. 1.

§ 4. 1. W sądzie okręgowym prowadzi się wykaz instytucji i osób godnych zaufania, uprawnionych do przeprowadzania postępowania mediacyjnego, zwany dalej "wykazem".

2. Wpis do wykazu następuje na wniosek, do którego dołączyć należy dokumenty potwierdzające spełnienie warunków określonych odpowiednio w § 2 ust. 1 pkt 1 i 2 lub w § 3 pkt 1-6.

§ 5. 1. Prezes sądu okręgowego wpisuje do wykazu instytucję lub osobę godną zaufania, wyrażającą gotowość przeprowadzania postępowania mediacyjnego, po stwierdzeniu spełnienia warunków określonych odpowiednio w § 2 ust. 1 pkt 1 i 2 lub w § 3 pkt 1-7. Od decyzji o odmowie wpisu przysługuje zainteresowanemu odwołanie do prezesa sądu apelacyjnego.

2. Wpis zawiera następujące dane:

1) nazwę instytucji lub imię i nazwisko oraz datę urodzenia osoby godnej zaufania;

2) adres siedziby instytucji i jej formę organizacyjną lub adres zamieszkania osoby godnej zaufania.

3. Każda zmiana danych określonych w ust. 2 podlega wpisowi do wykazu. Osoba kierująca instytucją i osoba godna zaufania mają obowiązek zawiadomić prezesa sądu okręgowego o:

1) każdej zmianie danych określonych w ust. 2,

2) utracie warunków określonych odpowiednio w § 2 ust. 1 pkt 1 i 2 lub w § 3 pkt 1-6

- w terminie 14 dni od zaistnienia zmiany lub utraty warunku.

§ 6. 1. Prezes sądu okręgowego skreśla z wykazu instytucję lub osobę godną zaufania:

1) na jej wniosek;

2) w razie śmierci osoby godnej zaufania lub likwidacji instytucji;

3) w razie utraty jednego z warunków określonych odpowiednio w § 2 ust. 1 pkt 1 i 2 lub w § 3 pkt 1-7.

2. Prezes sądu okręgowego może skreślić z wykazu instytucję lub osobę godną zaufania w razie niewykonywania lub nienależytego wykonywania obowiązków związanych z prowadzeniem postępowania mediacyjnego.

3. Od decyzji o skreśleniu z wykazu zainteresowanemu przysługuje odwołanie do prezesa sądu apelacyjnego.

§ 7. 1. W postanowieniu o skierowaniu sprawy do postępowania mediacyjnego sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator lub inny uprawniony organ powołuje do prowadzenia postępowania mediacyjnego w konkretnej sprawie instytucję lub osobę godną zaufania spośród wpisanych do wykazu.

2. W wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych potrzebą skutecznego przeprowadzenia postępowania mediacyjnego, można powołać do prowadzenia postępowania mediacyjnego w konkretnej sprawie zgłaszającą taką gotowość instytucję lub osobę godną zaufania spoza wpisanych do wykazu, jeżeli spełnia ona warunki wymienione odpowiednio w § 2 ust. 1 pkt 1 i 2 lub § 3 pkt 1-7.

§ 8. W postanowieniu, o którym mowa w § 7, należy wskazać w szczególności:

1) nazwę instytucji lub imię i nazwisko osoby godnej zaufania wyznaczonej do przeprowadzenia postępowania mediacyjnego;

2) dane osobowe oskarżonego lub podejrzanego i pokrzywdzonego;

3) określenie czynu zarzucanego oskarżonemu lub podejrzanemu wraz z podaniem jego kwalifikacji prawnej;

4) zakres i sposób udostępnienia akt w danej sprawie;

5) termin zakończenia postępowania mediacyjnego, z uwzględnieniem art. 23a § 2 Kodeksu postępowania karnego.

§ 9. Sąd, prokurator lub inny uprawniony organ, który powołał instytucję lub osobę godną zaufania do prowadzenia postępowania mediacyjnego w konkretnej sprawie, odwołuje ją w razie:

1) skreślenia instytucji lub osoby godnej zaufania z wykazu;

2) ujawnienia okoliczności, o których mowa w art. 40-42 Kodeksu postępowania karnego.

§ 10. 1. Sąd, prokurator lub inny uprawniony organ, kierując sprawę do postępowania mediacyjnego, udostępnia przedstawicielowi instytucji albo osobie godnej zaufania, zwanej dalej "mediatorem", informacje z akt sprawy jedynie w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia tego postępowania. Informacje te powinny zawierać dane osobowe pokrzywdzonego i podejrzanego lub oskarżonego, określenie czynu zarzucanego podejrzanemu lub oskarżonemu wraz z podaniem jego kwalifikacji prawnej i niezbędnych dla postępowania mediacyjnego okoliczności jego popełnienia.

2. W uzasadnionych przypadkach, na wniosek mediatora, sąd lub prokurator - jeżeli uzna to za niezbędne - może również udostępnić, z zastrzeżeniami, o których mowa w ust. 3, materiał dowodowy zawarty w aktach sprawy w części dotyczącej podejrzanego lub oskarżonego, pokrzywdzonego i przestępstwa, których postępowanie mediacyjne dotyczy.

3. Nie udostępnia się mediatorowi, zawartych w aktach sprawy, materiałów objętych tajemnicą państwową, służbową lub związaną z wykonywaniem zawodu lub funkcji, materiałów dotyczących stanu zdrowia podejrzanego lub oskarżonego, opinii o nim, danych o jego karalności oraz pozwalających na ustalenie tożsamości świadka przesłuchanego w trybie art. 184 Kodeksu postępowania karnego i takich, których ujawnienie pokrzywdzonemu mogłoby mieć wpływ na odpowiedzialność karną innych oskarżonych w tej sprawie, a nieuczestniczących w postępowaniu mediacyjnym.

4. Udostępnienie akt sprawy może nastąpić tylko w obecności upoważnionego pracownika organu prowadzącego postępowanie. W uzasadnionych przypadkach organ ten może zarządzić wydanie mediatorowi kserokopii dokumentów z akt sprawy lub zezwolić na sporządzenie odpisów w zakresie określonym w ust. 1-3.

§ 11. Niezwłocznie po doręczeniu postanowienia, o którym mowa w § 7, mediator:

1) nawiązuje kontakt z pokrzywdzonym i podejrzanym lub oskarżonym, ustalając termin i miejsce spotkania z każdym z nich;

2) przeprowadza z podejrzanym lub oskarżonym i pokrzywdzonym spotkania indywidualne, informując o istocie i zasadach postępowania mediacyjnego oraz przysługujących im uprawnieniach;

3) przeprowadza spotkanie mediacyjne z udziałem podejrzanego lub oskarżonego i pokrzywdzonego;

4) pomaga w sformułowaniu treści ugody między podejrzanym lub oskarżonym i pokrzywdzonym oraz sprawdza wykonanie wynikających z niej zobowiązań.

§ 12. Jeżeli nie jest możliwe bezpośrednie spotkanie podejrzanego lub oskarżonego z pokrzywdzonym, mediator może prowadzić postępowanie mediacyjne w sposób pośredni, przekazując każdemu z nich informacje, propozycje i zajmowane przez drugą stronę stanowisko co do zawarcia ugody.

§ 13. 1. Po przeprowadzeniu postępowania mediacyjnego mediator sporządza pisemne sprawozdanie i niezwłocznie przedstawia je organowi, który skierował sprawę do takiego postępowania.

2. Sprawozdanie powinno zawierać:

1) sygnaturę akt sprawy;

2) nazwę instytucji lub imię i nazwisko osoby godnej zaufania przeprowadzającej postępowanie mediacyjne;

3) informacje o liczbie, terminach i miejscach spotkań indywidualnych oraz wspólnych, a także wskazanie osób biorących w nich udział;

4) informację o wynikach postępowania mediacyjnego;

5) podpis mediatora.

3. W razie zawarcia ugody stanowi ona załącznik do sprawozdania.

§ 14. Jeżeli postępowanie mediacyjne nie zostało ukończone w terminie określonym w postanowieniu, o którym mowa w § 7, mediator niezwłocznie sporządza i przedstawia organowi, który skierował sprawę na drogę postępowania mediacyjnego, sprawozdanie przedstawiające przyczyny bezskutecznego upływu terminu. Sprawozdanie takie winno spełniać w odpowiednim zakresie wymogi określone w § 13 ust. 2.

§ 15. Instytucje i osoby godne zaufania uprawnione do przeprowadzania postępowania mediacyjnego na podstawie dotychczasowych przepisów podlegają wpisowi do wykazu, pod warunkiem że odpowiadają wymogom określonym odpowiednio w § 2 ust. 1 pkt 1 i 2 lub w § 3 pkt 1-7.

§ 16. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2003 r.²⁾

Dz.U.2003.108.1026

2012.01.26 zm. Dz.U.2012.62

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI

z dnia 18 czerwca 2003 r.

w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym

(Dz. U. z dnia 26 czerwca 2003 r.)

Na podstawie art. 618 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.¹⁾) zarządza się, co następuje:

§ 1. Ryczałt za doręczenie wezwań i innych pism wynosi w postępowaniu przygotowawczym oraz w każdej instancji w postępowaniu sądowym po 20 zł, niezależnie od liczby doręczonych pism.

§ 2. 1. Ryczałt za sprowadzenie i przewóz jednej osoby na żądanie sądu lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, w granicach jednej miejscowości, wynosi 20 zł.

2. Ryczałtu, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje się w przypadku użycia konwoju wzmocnionego, polegającego na wykorzystaniu większej liczby konwojentów i dodatkowych pojazdów, oraz konwojowania osoby z jednej miejscowości do drugiej.

3. Wydatki związane z konwojowaniem wzmocnionym jednej osoby oraz konwojowaniem osoby z jednej miejscowości do drugiej oblicza się według wzoru:

(K x S) + D

--------------- = W

L

gdzie znaczenie poszczególnych symboli jest następujące:

W - koszt konwojowania wzmocnionego jednej osoby albo konwojowania osoby z jednej miejscowości do drugiej,

K - ilość przejechanych kilometrów,

S - koszt eksploatacji pojazdu za przejechany kilometr, określany w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju,

D - koszty podróży służbowej konwojentów obliczane na podstawie przepisów w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju,

L - liczba osób konwojowanych.

§ 3. 1. Ryczałt za przechowanie przedmiotów zajętych w postępowaniu karnym i złożonych w składnicy organów prowadzących postępowanie wynosi 40 zł. Ryczałt ten pobiera się tylko jeden raz w toku całego postępowania.

2. W przypadku gdy przechowanie obejmuje przedmioty zajęte u kilku oskarżonych, ryczałt, o którym mowa w ust. 1, pobiera się w wysokości 20 zł za każdego oskarżonego.

3. Wydatki związane z przechowywaniem zajętych przedmiotów poza składnicami, o których mowa w ust. 1, pobiera się w wysokości przedstawionej w rachunku wystawionym przez uprawniony podmiot przechowujący.

§ 4.  1. W skład kosztów postępowania mediacyjnego wchodzą: należność zryczałtowana za przeprowadzenie postępowania mediacyjnego oraz ryczałt za doręczenia pism związanych z przeprowadzeniem mediacji.

2. Należność zryczałtowana za przeprowadzenie postępowania mediacyjnego wynosi 120 zł.

3. Do ryczałtu za doręczenia pism związanych z przeprowadzeniem mediacji stosuje się odpowiednio § 1.

4. Jeżeli podmiotem uprawnionym do przeprowadzenia mediacji jest podatnik zobowiązany do rozliczenia podatku od towarów i usług, wysokość kosztów postępowania mediacyjnego, o którym mowa w ust. 1, podwyższa się o obowiązującą stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług.

§ 5. Ryczałt dla osoby przybranej do osoby okazywanej, podczas okazania przeprowadzonego na podstawie art. 173 § 1-3 Kodeksu postępowania karnego, za jednorazowy udział w okazaniu wynosi 12 zł.

§ 6. Wydatki za badania lekarskie oskarżonego, przeprowadzone na podstawie art. 74 § 2 i 3 Kodeksu postępowania karnego, oblicza się według stawek ustalonych dla osób nieuprawnionych do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych udzielanych przez zakłady opieki zdrowotnej.

§ 7. Wydatki związane z przejazdem sędziów i innych osób z powodu czynności postępowania oblicza się według przepisów w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.

§ 8. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2003 r.²⁾

POST. W SPRAWACH NIELETNICH

Art. 3a. § 1. W każdym stadium postępowania sąd rodzinny może, z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i nieletniego, skierować sprawę do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego.

§ 2. Instytucja lub osoba godna zaufania sporządza, po przeprowadzeniu postępowania mediacyjnego, sprawozdanie z jego przebiegu i wyników, które sąd rodzinny bierze pod uwagę, orzekając w sprawie nieletniego.

§ 3. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb przeprowadzania mediacji, regulując zwłaszcza warunki, jakim powinny odpowiadać instytucje i osoby uprawnione do jej przeprowadzania, sposób rejestracji tych instytucji i osób oraz szkolenia mediatorów, zakres i warunki udostępniania im akt sprawy, formę i zakres sprawozdania z przebiegu i wyników postępowania mediacyjnego, mając na względzie wychowawczą rolę postępowania mediacyjnego, interes pokrzywdzonego, dobrowolność i poufność mediacji oraz fachowość i bezstronność mediatora.

Art. 32. § 1. Kosztami postępowania w sprawie nieletniego sąd rodzinny obciąża rodziców lub inne osoby zobowiązane do jego alimentacji albo nieletniego, chyba że ze względu na warunki materialne i osobiste tych osób uzna za celowe odstąpienie od obciążenia ich kosztami w całości lub w części. Koszty postępowania mediacyjnego ponosi Skarb Państwa.

§ 2. ⁽¹¹⁾ Do kosztów postępowania zalicza się również należność z tytułu pobytu nieletniego w policyjnej izbie dziecka, schronisku dla nieletnich, zakładzie poprawczym, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, w domu pomocy społecznej, jak również zryczałtowaną kwotę z tytułu: postępowania mediacyjnego, badań nieletniego w rodzinnym ośrodku diagnostyczno-konsultacyjnym, umieszczenia w rodzinie zastępczej zawodowej, pobytu w ośrodku kuratorskim lub ustanowienia nadzoru kuratora.

§ 3. ⁽¹²⁾ Zasady ponoszenia odpłatności za pobyt nieletnich umieszczonych przez sąd w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcą regulują odrębne przepisy.

§ 4. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego, ministrem właściwym do spraw finansów publicznych i ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, określi, w drodze rozporządzenia, wysokość i szczegółowe zasady ustalania kosztów postępowania w sprawach nieletnich, uwzględniając możliwość zmiany w toku postępowania wysokości kosztów, w szczególności z uwagi na zmianę sytuacji materialnej osób zobowiązanych do ich uiszczania.

PPSA

Art. 115. § 1. Na wniosek skarżącego lub organu, złożony przed wyznaczeniem rozprawy, może być przeprowadzone postępowanie mediacyjne, którego celem jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa.

§ 2. Postępowanie mediacyjne może być prowadzone mimo braku wniosku stron o przeprowadzenie takiego postępowania.

Art. 116. § 1. Postępowanie mediacyjne prowadzi sędzia lub referendarz sądowy wyznaczony przez przewodniczącego wydziału.

§ 2. Posiedzenie mediacyjne odbywa się z udziałem stron.

§ 3. Z przebiegu posiedzenia mediacyjnego spisuje się protokół, w którym zamieszcza się stanowiska stron, a w szczególności dokonane przez strony ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy. Protokół podpisuje prowadzący postępowanie mediacyjne oraz strony.

Art. 117. § 1. Na podstawie ustaleń dokonanych w postępowaniu mediacyjnym, organ uchyla lub zmienia zaskarżony akt albo wykonuje lub podejmuje inną czynność stosownie do okoliczności sprawy w zakresie swojej właściwości i kompetencji.

§ 2. Jeżeli strony nie dokonają ustaleń co do sposobu załatwienia sprawy, podlega ona rozpoznaniu przez sąd.

Art. 118. § 1. Na akt wydany na podstawie ustaleń, o których mowa w art. 117 § 1, można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia aktu albo wykonania lub podjęcia czynności. Skargę sąd rozpoznaje łącznie ze skargą wniesioną w sprawie na akt lub czynność, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne.

§ 2. Jeżeli skarga na akt lub czynność wydane lub podjęte na podstawie ustaleń, o których mowa w art. 117 § 1, nie zostanie wniesiona albo skarga ta zostanie oddalona, sąd umarza postępowanie w sprawie, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne.

USTAWA

z dnia 23 maja 1991 r.

o rozwiązywaniu sporów zbiorowych.

(Dz. U. z dnia 26 czerwca 1991 r.)

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1. Spór zbiorowy pracowników z pracodawcą lub pracodawcami może dotyczyć warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych.

Art. 2. 1. Prawa i interesy zbiorowe pracowników wskazane w art. 1 są reprezentowane przez związki zawodowe.

2. Prawa i interesy pracodawców w sporach zbiorowych mogą być reprezentowane przez właściwe organizacje pracodawców.

Art. 3. 1. W zakładzie pracy, w którym działa więcej niż jedna organizacja związkowa, każda z nich może reprezentować w sporze zbiorowym interesy stanowiące przedmiot tego sporu.

2. Jeżeli działające w zakładzie pracy organizacje związkowe tak postanowią, w sporze zbiorowym występuje wspólna reprezentacja związkowa.

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do reprezentacji interesów zbiorowych w sporach wielozakładowych.

4. W imieniu pracowników zakładu pracy, w którym nie działa związek zawodowy, spór zbiorowy może prowadzić organizacja związkowa, do której pracownicy zwrócili się o reprezentowanie ich interesów zbiorowych.

Art. 4. 1. Nie jest dopuszczalne prowadzenie sporu zbiorowego w celu poparcia indywidualnych żądań pracowniczych, jeżeli ich rozstrzygnięcie jest możliwe w postępowaniu przed organem rozstrzygającym spory o roszczenia pracowników.

2. Jeżeli spór dotyczy treści układu zbiorowego pracy lub innego porozumienia, którego stroną jest organizacja związkowa, wszczęcie i prowadzenie sporu o zmianę układu lub porozumienia może nastąpić nie wcześniej niż z dniem ich wypowiedzenia.

Art. 5.  Pracodawcą w rozumieniu ustawy jest podmiot, o którym mowa w art. 3 Kodeksu pracy.

Art. 6. Przepisy ustawy, w których jest mowa o pracownikach, mają odpowiednie zastosowanie do osób, o których mowa w art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234).

Rozdział 2

Rokowania

Art. 7. 1. Spór zbiorowy istnieje od dnia wystąpienia przez podmiot reprezentujący interesy pracownicze do pracodawcy z żądaniami w sprawach wskazanych w art. 1, jeżeli pracodawca nie uwzględnił wszystkich żądań w terminie określonym w wystąpieniu, nie krótszym niż 3 dni.

2. W zgłoszeniu sporu określa się przedmiot żądań objętych sporem. Podmiot zgłaszający spór może uprzedzić, że w razie nieuwzględnienia wysuniętych żądań zostanie ogłoszony strajk. Dzień zapowiedzianego strajku nie może przypadać przed upływem 14 dni od dnia zgłoszenia sporu.

Art. 8. Pracodawca podejmuje niezwłocznie rokowania w celu rozwiązania sporu w drodze porozumienia, zawiadamiając równocześnie o powstaniu sporu właściwego okręgowego inspektora pracy.

Art. 9. Rokowania kończą się podpisaniem przez strony porozumienia, a w razie nieosiągnięcia porozumienia - sporządzeniem protokołu rozbieżności ze wskazaniem stanowisk stron.

Rozdział 3

Mediacja i arbitraż

Art. 10. Jeżeli strona, która wszczęła spór, podtrzymuje zgłoszone żądania, spór ten prowadzony jest przez strony z udziałem osoby dającej gwarancję bezstronności, zwanej dalej mediatorem.

Art. 11.  1. Mediatora ustalają wspólnie strony sporu zbiorowego. Mediatorem może być osoba z listy ustalonej przez ministra właściwego do spraw pracy w uzgodnieniu z organizacjami związkowymi oraz organizacjami pracodawców reprezentatywnymi, w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz. U. Nr 100, poz. 1080, z późn. zm.).

2. Jeżeli strony sporu zbiorowego nie porozumieją się w ciągu 5 dni w sprawie wyboru mediatora, dalsze postępowanie jest prowadzone z udziałem mediatora wskazanego, na wniosek jednej ze stron, przez ministra właściwego do spraw pracy z listy, o której mowa w ust. 1.

3. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, warunki wynagradzania mediatorów z listy, o której mowa w ust. 1, uwzględniając czas trwania mediacji.

Art. 11¹.  1. Mediatorom na czas prowadzenia mediacji przysługuje zwolnienie od pracy. Łączny wymiar tego zwolnienia w roku kalendarzowym nie może przekraczać 30 dni.

2. Wynagrodzenie należne mediatorowi oraz zwrot poniesionych kosztów przejazdu i zakwaterowania określa umowa zawarta przez mediatora ze stronami sporu zbiorowego.

3. Wynagrodzenie mediatora nie może być niższe od ustalonego w drodze rozporządzenia, o którym mowa w art. 11 ust. 3.

4. Koszty postępowania mediacyjnego, o których mowa w ust. 2, ponoszą strony sporu zbiorowego w równych częściach, chyba że uzgodnią inny ich podział.

5.  W razie udokumentowanego braku środków na pokrycie kosztów, o których mowa w ust. 2 i 4, na wniosek strony sporu zbiorowego, minister właściwy do spraw pracy pokrywa koszty mediacji, z tym że wynagrodzenie mediatora jest pokrywane do wysokości określonej w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 11 ust. 3.

Art. 12. Jeżeli przebieg postępowania mediacyjnego uzasadnia ocenę, że nie doprowadzi ono do rozwiązania sporu przed upływem terminów przewidzianych w art. 7 ust. 2 i art. 13 ust. 3, organizacja, która wszczęła spór, może zorganizować jednorazowo i na czas nie dłuższy niż 2 godziny strajk ostrzegawczy.

Art. 13. 1. Jeżeli w toku postępowania mediator stwierdzi, że rozwiązanie sporu zbiorowego wymaga szczegółowych lub dodatkowych ustaleń związanych z przedmiotem sporu, zawiadamia o tym strony.

2. Jeżeli w związku z żądaniem objętym sporem jest konieczne ustalenie sytuacji ekonomiczno-finansowej zakładu pracy, mediator może zaproponować przeprowadzenie w tej sprawie ekspertyzy. Jeżeli strony nie postanowią inaczej, koszty ekspertyzy obciążają zakład pracy.

3. Podjęcie czynności, o których mowa w ust. 1 i 2, upoważnia mediatora do wystąpienia do organizacji związkowej z wnioskiem o przesunięcie terminu rozpoczęcia strajku na czas niezbędny do dokonania ustaleń mogących mieć wpływ na wynik rozstrzygnięcia sporu.

Art. 14. Postępowanie mediacyjne kończy się podpisaniem przez strony porozumienia, a w razie nieosiągnięcia porozumienia - sporządzeniem protokołu rozbieżności ze wskazaniem stanowisk stron. Czynności tych dokonuje się przy udziale mediatora.

Art. 15. Nieosiągnięcie porozumienia rozwiązującego spór zbiorowy w postępowaniu mediacyjnym uprawnia do podjęcia akcji strajkowej.

Art. 16. 1. Podmiot prowadzący spór zbiorowy w interesie pracowników może, nie korzystając z prawa przewidzianego w art. 15, podjąć próbę rozwiązania sporu przez poddanie go rozstrzygnięciu kolegium arbitrażu społecznego.

2. Spór zakładowy rozpoznaje kolegium arbitrażu społecznego przy sądzie wojewódzkim, w którym utworzony jest sąd pracy i ubezpieczeń społecznych. Spór wielozakładowy rozpoznaje Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym.

3. W skład kolegium wchodzi przewodniczący wyznaczony spośród sędziów sądu przez prezesa sądu oraz sześciu członków wyznaczonych po trzech członków przez każdą ze stron. Strony powinny dążyć do wskazania osób bezpośrednio nie zainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy.

4. Prezes sądu wyznacza niezwłocznie termin posiedzenia, zawiadamiając o nim strony sporu lub ich przedstawicieli.

5. Jeżeli rozstrzygnięcie sporu wymaga wiadomości specjalnych, kolegium może zasięgnąć opinii ekspertów. Przepis art. 13 ust. 2 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.

6. Orzeczenie kolegium zapada większością głosów. Jeżeli żadna ze stron przed poddaniem sporu rozstrzygnięciu kolegium nie postanowi inaczej, orzeczenie to wiąże strony.

7. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia szczegółowy tryb postępowania przed kolegiami arbitrażu społecznego.

3

---