Klatka piersiowa

 

Projekcja boczna (co widzimy na zdjęciu):

• żyła główna tylna

• łuk aorty

• cień naczyń płucnych

• płaty przeponowe płuc= pola tylne płuc

• przed sercem- płaty wierzchołkowe/ szczytowe= przednie pola płuc

• kąt sercowo przeponowy (jego spłycenie oznacza powiększenie lewej komory serca

• kąt kręgosłupowo- przeponowy

• przed sercem- śródpiersie przednie (naczynia, przełyk- niewidoczne, tchawica)

• między sylwetką serca a przeponą- więzadło osierdziowo- przeponowe

• tchawica- część szyjna i piersiowa- szerokość tchawicy powinna być równa szerokości (światłu) krtani albo stanowi 1/5 wpustu do klatki piersiowej

 

Żeby zrobić zdjęcie, psa kładziemy na boku, łapy wyciągamy maksymalnie do przodu, głowę ustawiamy tak, żeby szyja tworzyła jedną linię z grzbietem (szczególnie, jeśli chcemy określić szerokość tchawicy). Nadgarstkami powinien dotykać pyska.

 

rozwidlenie tchawicy znajduje się na wysokości podstawy serca

 

Esowate wygięcie tchawicy na wysokości łuku aorty- u psów ras brachycefalicznych i u osobników starych jest normalne

 

Pectus excavatum- klatka lejowata:

Zaburzenie rozwojowe występujące u niektórych psów i kotów. Polega na wciśnięciu wyrostka mieczykowatego mostka w głąb klatki piersiowej, co powoduje również wygięcie żeber. Może powodować to np. ucisk na serce czy płuca-> duszności, zaburzenia pracy serca, ale nie musi.

Należy odróżnić od złamania mostka, zmian pourazowych - są na całej długości..

 

Zmiany w mostku mogą decydować o objawach klinicznych lub nie.

 

Skóra powłok kończyn przednich- pojawia się na zdjęciu, jeśli łapy są cofnięte do tyłu (przy nieprawidłowym ułożeniu zwierzęcia - widac fałd skóry).

 

Grasica:

Maksymalny czas "trwania"- do 2 lat- w kształcie żagla. Bardzo cienka, trójkątna, tuż przed sylwetką serca po stronie lewej. Delikatny cień nad sercem.

 

Pogrubienie opłucnej płucnej i mostkowej:

Fizjologiczne u szczupłych zwierząt przylega do klatki piersiowej

Na skutek gromadzenia tkanki tłuszczowej lub płynu, następuje odsunięcie od siebie blaszek opłucnej.

zmiany rozrostowe, nowotworowe- nie można odróżnić od stanów zapalnych

Opłucna płucna jest widoczna tylko wtedy, gdy jest zgrubiała (przesięk, wysięk w przestrzeni międzypłatowej) i gry promień główny lampy biegnie stycznie do niej.

 

Przełyk:

Niewidoczny na zdjęciu RTG. Uwidacznia się dopiero wtedy, gdy jest w nim gaz.

Prawidłowo, gaz może się pojawić w przełyku psa, który jest poddany sedacji; gdy występuje duszność lub, gdy zwierzę jest zdenerwowane- łyka wtedy powietrze.

Aby uwidocznić przełyk, podajemy baryt i natychmiast po podaniu robimy zdjęcie.

U psa, fałdy przełyku na całej długości są podłużne.

U kota, 2/3 przednie- fałdy podłużne, 1/3 tylna- obraz jodełki.

 

Węzły chłonne:

Prawidłowo niewidoczne. Gdy są powiększone- w 3 punktach anatomicznych okrągłe lub owalne cienie:

• tchawiczo oskrzelowe- nad sylwetką serca, przed rozwidleniem tchawicy

• śródpiersiowe- naciskają na płat płucny od góry

• mostkowe- naciskają na płat od dołu

Limfadenopatia uogólniona- powiększenie wszystkich węzłów chłonnych-> może wskazywać na chłoniaka.

Badanie krwi może nie wykazać zmian, dlatego, do zdiagnozowania chłoniaka, konieczna jest biopsja lub histopatologia.

 

Sylwetka serca:

• kształt owalny

• między 3-7 żebrem

• zajmuje około 3 przestrzenie międzyżebrowe

• u psów z wąską klatka piersiową- 2,5

• u psów z beczkowatą klatką- 3,5

• oś długa serca- od wierzchołka do podstawy serca; odchyla się nieco do tyłu u psów z długą klatką piersiową

• najwyższy punkt serca- na poziomie 5 żebra na wysokości 3/4 klatki piersiowej

• do 4-6 miesiąca życia- pozorne powiększenie narządów (w tym serca!!!)- należy ostrożnie oceniać radiogram

• po 6 miesiącach- norma

• pozorne powiększenie może wystąpić też u mocno wytrenowanych zwierząt lub u otłuszczonych (tłuszcz wokół worka osierdziowego, nieraz w worku)

 

Podział serca na komory i przedsionki:

• zegarowy:

• 12- 2-> lewy przedsionek

• 2- 5-6-> lewa komora

• 5-6- 9-> prawa komora

• 9- 11-> prawy przedsionek

• 11- 12-> tętnice płucne i czasem aorta

 

 

• granice sylwetki serca- przy niektórych chorobach następuje zatarcie danej granicy:

• przednia- od aorty w dół, ogranicza prawy przedsionek i prawą komorę

• dolna- równoległa do mostka- ogranicza obie komory

• tylna- ogranicza lewą komorę- przy wydechu łączy się z przeponą

• górna- najmniej widoczna, bo jest przesłonięta przez duże naczynia, tchawicę i oskrzela; ogranicza oba przedsionki

 

Wcięcia tworzące talię serca:

• 1- między aortą a przedsionkiem prawym- jeśli przedsionek jest powiększony- wcięcie zanika

• 2- między lewym przedsionkiem i lewą komorą- powiększenie lewej komory- wcięcia brak

 

 

• wyznaczanie linii:

• od rozwidlenia tchawicy do wierzchołka serca prowadzimy linię- dzieli nam serce na prawą i lewą część (2/3 z przodu- prawa; 1/3 z tyłu- lewa)

• druga linia między godziną 2 a 9 dzieli nam na przedsionki i komory

 

 

 

[Współczynnik VHS- zmienia się w zależności od wieku i rasy zwierzęcia, jest nieprzydatny

 

Aorta:

Nakłada się na prawy przedsionek i biegnie do tyłu. U starszych, na wysokości, na której "mija się" z tchawicą, może być esowate ułożenie.

 

Żyła główna doogonowa:

• między lewym przedsionkiem a przeponą

• tworzy cień prosty

• wdech- płaty płuc się rozprężają, naciskają na żyłę- może być węższa przy przeponie

• wydech- równa szerokość na całej długości; kąt sercowo- przeponowy wydaje się być mniejszy przy wydechu, bo przepona zbliża się do serca

• zwężenie żyły głównej na całej długości= hypowolemia- jeśli jest zaawansowana to mamy też zmniejszenie sylwetki serca

Na tej samej wysokości naczynia mają podobną szerokośc 

Żeby móc ocenić tkankę płucną, musimy najpierw ocenić jakość techniczną zdjęcia. Patrzymy wtedy na kręgosłup. Jeśli jest on słabo widoczny-> dobre zdjęcie.

Jeśli dobrze widoczny kręgosłup-> zdjęcie jest zbyt twarde, aby móc oceniać tkankę płucną.

W bardzo twardym zdjęciu, widać naczynia wieńcowe.

 

Ułożenie brzuszno- grzbietowe= pies leży na brzuchu= projekcja grzbietowo- brzuszna

 

cień środkowy- cień utworzony przez:

• tchawicę

• śródpiersie przednie

• sylwetkę serca

• śródpiersie tylne

• żyłę tylną

 

Wierzchołek serca zawsze schodzi na stronę lewą.

Żyła główna tylna- zawsze po prawej.

 

W tej projekcji:

• widoczne łopatki zwierzęcia

• kąt żebrowo- przeponowy prawy i lewy

• sylwetka serca

 

Sylwetka serca:

• 1-2- tt. płucne

• 2-3- lewy przedsionek

• 3- 5-6- lewa komora

• 5-6- 9- prawa komora

• 9- 11- prawy przedsionek

• 11- 1- przednie śródpiersie (żyła główna doczaszkowa, prawe uszko, łuk aorty)

 

 

 

• szerokość- 1/2- 2/3 szerokości klatki piersiowej na wysokości 5 żebra

 

Duże naczynia:

• na zewnątrz oskrzela- tętnice

• wewnątrz- żyły

 

Różnice:

• młody pies do 4-6 miesiąca- pozorne powiększenie sylwetki serca

• żebra u młodego- nie jest widoczna część chrzęstna

• żebra u starego- zwyrodnienia, nieregularne zrosty- norma

 

Podczas skurczu, serce nieznacznie się zmniejsza, ale nie jesteśmy w stanie tego zauważyć na RTG.

 

Wdech- cofnięcie przepony- pozorne powiększenie kąta sercowo- przeponowego.

Wydech- na odwrót.

 

Zmiany powodujące spadek przejrzystości tkanki płucnej:

• zmiany pęcherzykowe

• śródmiąższowe

• cień okrągły

• zwapnienia

Mogą występować przy dowolnych chorobach. Zestawienie ich z wynikami badań klinicznych i innych pozwala na postawienie rozpoznania.

 

• Zmiany pęcherzykowe

Gdy pęcherzyki wypełnią się czymś (wysięk, przesięk, krew, komórki). Występują przy:

• zapaleniu płuc

• obrzęku

• krwotokach

Bardzo delikatne i drobne, widoczne jako zaciemnienia (jakby zamglone). Zmiany mogą być lokalne lub rozlane.

Zatarte krawędzie- charakter ostry.

Ostro odgraniczone- charakter przewlekły.

 

• Zmiany śródmiąższowe:

Tkanka śródmiąższowa:

• osiowa (okołooskrzelowa i okołonaczyniowa)

• pęcherzykowa (stanowi podporę dla pęcherzyków)

• obwodowa (między opłucną płucną a płucami)

Prawidłowo, u osobnika zdrowego może nie być widoczna.

U starszych, zwiększa się gęstość- widoczne drobne pojedyncze zmiany.

Widoczna, gdy gromadzi się płyn albo rozrasta się tkanka łączna-> zaburzenia krążenia, zapalenia, zmiany pozapalne, zmiany nowotworowe.

Rodzaje zmian śródmiąższowych:

• siateczkowate:

• najdrobniejsze

• na zdjęciu bocznym

• w okolicy łuku aorty- delikatne linie nakładające się na rysunek płuc

• uogólnione lub lokalne

• guzkowate:

• guzki 2-3mm

• owalne, zwykle bardzo dobrze widoczne

• tylko kilka chorób:

• gruźlica- teoretycznie też powiększenie ww. chłonnych; jeśli ww. chłonne są zwapniałe, to na 100% mamy gruźlicę

• pylica

• sarkoidoza

• hemosyderoza

• rakowatość prosówkowa

• pasmowate:

• wyraźne grube linie

• dość intensywnie cieniują, ostre brzegi

• różny przebieg

• pojedyncze lub kilka

• obraz szyn tramwajowych- po zapaleniu płuc- zmiany bliznowate; przy zaawansowanych zmianach mogą się wiązać z dusznością

 

Zwłóknienia tkanki płucnej- stan zaawansowany: po wypadku, uszkodzeniu, zapaleniu

• obszary mocno cieniujące

• nie można ocenić sylwetki serca- rokowanie niepomyślne; sylwetki nie można też ocenić, jeśli w jamie klatki piersiowej znajduje się płyn

• im większy obszar zwłóknień tym mniejsze szanse na wyzdrowienie

 

 

• Cień okrągły:

• zmiana nieswoista

• kształt okrągły lub owalny, brzeg ostry, wyraźnie widoczny na tle powietrznej tk. płucnej

• kilka- kilkadziesiąt mm (>0,5cm)

• może to być:

• nowotwór przerzutowy

• nowotwór pierwotny

• ropień

• gruźlica

• ziarniniak (grzybica)

• torbiel pasożytnicza wypełniona płynem b rzadko

 

Przy szukaniu pojedynczej zmiany na zdjęciu, musimy pamiętać o tym, że jeśli pies leży na prawym boku, po kilku minutach tworzą się tzw. zmiany opadowe- spada powietrzność płuca, które jest uciskane. Wszelkie zmiany są gorzej widoczne!

Wtedy przewracamy psa na lewy bok- następuje prawidłowe rozprężenie i mamy kontrast między zmianą a cieniującymi płucami.

 

Jeśli nie można zrobić zdjęcia w ułożeniu brzusznym (gdy zwierzę leży na mostku), to robimy wtedy 2- z prawej i z lewej strony!!!

 

Jeśli robimy kilka badań, takich jak echo serca, RTG itd., musimy wybrać odpowiednią kolejność. Przy robieniu echa serca, pacjent długo leży- zmiany opadowe- zakłócenie obrazu RTG.

 

Przy ułożeniu na lewym boku, sylwetka serca wygląda jakby była ustawiona bardziej pionowo.

 

Zwapnienia:

• fizjologiczne:

• pierścienie tchawicze- już u 2-letniego psa

• ściany oskrzeli u starych- ostre, cienkie; nieregularne, pogrubiałe- gdy stan zapalny

• zwyrodnienia połączeń kostno- chrzęstnych żeber

• patologiczne:

• ww. chłonne:

• gruźlica

• kokcydiomykoza

• histoplazmoza

• tkanka płucna:

• grzybica

• pylica

• przerzuty

• pozostałości po robaczycach

• choroba Cushinga

 

Zmiany ogniskowe niecieniujące:

Wypełnione powietrzem- duże przejaśnienie ze ścianą.

• torbiele:

• okrągłe

• cienka ścianka

• widoczne na bardzo miękkim zdjęciu

• mogą pękać

• jamy:

• ściana gruba i nieregularna

• powstają gdy jest miejscowa martwica, a następnie tkanka martwicza zostaje odkrztuszona:

• gruźlica

• nowotwory

• przebyte zapalenie płuc

Zmiany te mogą być pojedyncze lub mnogie.

 

Okrągła sylwetka serca- wskazuje na płyn w worku osierdziowym.

 

Można wykonać bronchoskopię.

 

zamknięcie oskrzela-> niedodma płata płucnego

 

BŁĄD: kładzenie na plecach pacjenta z dusznością lub wodobrzuszem!!!!!

 

Przepuklina przeponowa:

• brak linii przepony na pewnym obszarze

Zdjęcie grzbietowo- brzuszne:

• po stronie uszkodzonej:

• zgrubienie linii przepony

• rozciągnięcie się w kierunku dogłowowym obszaru o zwiększonej gęstości i zajmowanie przez niego większości tej połowy klatki piersiowej; wepchnięcie i stłoczenie płuc

• po stronie przeciwnej:

• prawidłowy obszar płuc i przesunięcie śródpiersia w tym kierunku

• przeniesienie do klatki piersiowej przewodu pokarmowego, wątroby, śledziony lub sieci

• żołądek lub jelito w worku przepuklinowym, mogą być rozpoznane, jeśli zawierają gaz

Jeżeli przepuklina trwa dłuższy czas, to pojawia się płyn zaciemniający obraz.

 

Zachłystowe zapalenie płuc:

Aby uniknąć- bezpieczne podawanie kontrastu:

• nie podajemy, gdy zwierzę jest mało przytomne

• nie używamy siły

• podajemy, gdy zwierzę ma opuszczoną głowę w dół

• podajemy w kieszonkę policzkową

 

Zachłyśnięcie barytem- przez wiele lat widoczny w pęcherzykach płucnych lub w ww. chłonnych ale stosunkowo nieszkodliwy.

Olej parafinowy- skleja oskrzela lub pęcherzyki-> zachłystowe zapalenie płuc-> zwłóknienie danego płata płuc-> podatność tego płata na zapalenia.

 By nie doszło do zachłyśniecia - w dniu w którym zwierzę poddane było sedacji - niedawac jedzenia lub picia

W pozycji pionowej- zachłyst idzie zawsze do prawego płata przeponowego.

W ułożeniu mostkowym- zmiany w okolicy mostka (przymostkowe płaty płuc).

 

 

 

Jama brzuszna

• podstawowe ułożenie - prawoboczne, zwierzę rozciągnięte

• żeby można było zobaczyc pęcherz moczowy

• na dobrze wykonanym zdjęciu widac mięsień prosty brzucha

Zdjęcie prawoboczne:

• wątroba

• śledziona

• pęcherz moczowy

• pętle jelit

• przepona

• żołądek

• nerki

 

prawidłowe jajniki, trzustka i ww. chłonne- są niewidoczne na zdjęciu RTG.

 

Między pęcherzem moczowym a prostnicą powinien być trzon macicy ale nie zawsze jest on widoczny na zdjęciu.

Rogi macicy- przed pęcherzem; powiększone- spychają jelita.

 

Przestrzeń zaotrzewnowa- ostatnie kręgi lędźwiowe- tam ww. chłonne, główne naczynia

 

Gruczoł krokowy:

Za pęcherzem okrągły cień o gładkich brzegach, Ø nie przekraczająca 1/2 odległości między dolną przednią krawędzią kości krzyżowej a spojeniem łonowym.

 

Żołądek w obrębie łuku żebrowego.

 

Zdjęcie brzuszno- grzbietowe:

• wątroba

• śledziona

• pęcherz

• nerki

• żołądek

• jelito grube

• jelito ślepe

 

Tylne nogi pacjenta wiążemy i trzymamy go przy głowie (żeby nie próbował się poderwać), najlepiej złapać na wysokości łokci i odciągnąć łapy od klatki piersiowej, jednocześnie przytrzymując głowę, żeby zwierzę się nie ruszało.

 

Wątroba:

nie wystaje poza łuk żebrowy

Tuż za przeponą. Powinna być widoczna z obu stron tak samo, ale po stronie lewej, dno żołądka przesłania tą część.

 

Nerki:

P- teoretycznie, powinna być wysunięta bardziej do przodu niż lewa

L- ma dłuższa krezkę więc tak czy siak, może być bardziej z przodu niż prawa

 

Pęcherz moczowy:

Po lewej. Z tyłu

 

Żołądek:

W poprzek długiej osi psa.

 

Dwunastnica:

Otacza z zewnątrz prawą nerkę.

 

Jelito ślepe:

Znajduje się po prawej stronie zwierzęcia, wypełnione gazem

 

Z lewej strony okrężnica wchodzi do jamy miednicznej.

 

Zdjęcie strzałkowe

• b rzadko widoczny gr. krokowy, macica

• położyć znacznik (prawa, lewa strona)

• zwierzę trzymac pod pachami, by leżało stabilnie - najlepiej właściciel

Gdy badanie RTG, USG nie daje jednoznacznych wyników - TK - na poziomie L1 - żołądek, prawa nerka, j cienkie

Płyn w jamie otrzewnej:

• płyn widac w RTG, ale nie wiadomo jaki

• mocno pochłania promienie - jelita słabiej widoczne, potem narządy, potem widzimy tylko miejsca gdzie jest gaz

• robimy USG - czy płyn jest przejrzysty, czy ma włóknik

• jednolite zacienienie; przejaśnienie= gaz w żołądku lub jelitach

• duża ilość- jednolite zaciemnienie

• mała ilość- zatarcie krawędzi narządów

• dobrze widoczny gaz

 

Zdjęcie boczne psa stojącego:

• przy małej objętości płynu zacieniona jest dolna część jamy brzusznej

• pętle jelit wypełnione gazem- uniesione do góry

 

Zapalenie otrzewnej:

Gromadzi się włókni, nie widzimy dokładnie ścian jelit

Trzeba zrobic USG

Widać narządy, ale ogólny obraz jest zamazany, "ciapki" na tle jelit-> włóknik

Lokalne zapalenia, np. po zabiegu chirurgicznym

 

Ropnie:

• pęcherzyki gazu nieograniczone strukturą

• po głębokich pogryzieniach

• zatruciach

• zabiegach operacyjnych

• dużo gazu w ropniu- może imitować przerwanie ściany jamy brzusznej

Jeśli nie widzimy krawędzi otrzewnej ale mięsień prosty brzucha - może być przepuklina (np. postrzałowa)

Guzy:

• cień dobrze wysycony

• najczęściej okrągły/ owalny (ale nie jest to reguła)

• unikamy określenia skąd się ten guz wywodzi (bo nie wiemy tego)

• charakter guza- histopatologia

• opisujemy brzegi guza:

• ostre- rokowanie lepsze

• zatarte- guz pękł i wystąpiło krwawienie albo następuje rozsiew do otrzewnej- rokowanie złe

• jeżeli podstawowy guz jest duży, możemy nie zauważyć mniejszych zmian

• rozlanie krawędzi kości-> proces nowotworowy, nieoperacyjny-> rokowanie złe

• duży guz może uciskać na narządy i je przemieszczać- może dojść, np. do zamknięcia światła jelita poprzez ucisk z zewnątrz

• gdy jest dobrze odgraniczony - można go usunąc

• często śródoperacyjnie wiadomo o rokowaniu - mogą wystąpic przerzuty

• musimy przeglądac CAŁE ZDJĘCIE!

Wodonercze - w RTG - jak guz, w USG - widac płyn

Powiększenie ww. chłonnych zaotrzewnowych:

• pod ostatnimi kręgami lędźwiowymi

• cieniujący obszar

• ucisk na jelito grube i np. na pęcherz moczowy, trudności z oddawaniem kału

• rokowanie złe

 

Żołądek:

• dno

• trzon

• część odźwiernikowa:

• jama

• kanał

• odźwiernik

Wszystkie te elementy cz. odźwiernikowej nakładają się na siebie na zdjęciu.

 

Może być wypełniony- np. karmą, wtedy przesłania wątrobę - zwierzę powinno być na czczo

W pustym można zauważyć fałdy błony śluzowej- prawidłowo, biegną zgodnie z długą osią żołądka (oś jest zgodna z osią długą żeber).

 

W projekcji strzałkowej:

• żołądek poprzecznie do osi długiej ciała

• w lewej okolicy podżebrowej- dno żołądka

• pośrodkowej- trzon

• w prawej- część odźwiernikowa

 

Podejrzenie niedrożności:

 

niedrożności

↙ ↘

mechaniczna czynnościowa

↙ ↘ ↙ ↘

prosta z zadzieżgnięcia porażenna odruchowa

• c. obce uwięźnięcie zap. otrzewnej ostre zap. trzustki

• ucisk z zewn. zrosty mocznica krwiak zaotrzewn.

• guzy przepukliny toksemia urazy kręgosłupa

nowotworowe skręt bakteriemia urazy nerek

wgłobienie po operacjach kolka nerkowa

perforacja wrzodu

 Tylko niedrożnośc mechaniczna nadaje się do badania RTG

Ciała obce cieniujące w żołądku:

• często gumowe zabawki dla zwierząt

• kamień

• kość

• metal

 

W żołądku- miejscowy stan zapalny, wymioty (połknięta psia zabawka).

Jeśli ciało obce znajdzie się w jelitach- wtedy jest niedrożność i problemy.

 

Dłuższa niedrożność- na zdjęciu widoczne ciało obce i wzdęcie jelit (2-3 dni).

Do wzdęcia, dochodzi tylko wtedy, gdy ciało obce znajduje się w dalszych odcinkach jelita. Nie będzie wzdęcia, gdy ciało obce jest w dwunastnicy.

 

Wzdęcie- gdy Ø jelita wypełnionego gazem jest większa, niż długość trzonu kręgu lędźwiowego

 

Ciała obce niecieniujące- nie widać ich, ale są pośrednie dowody niedrożności:

• wzdęte jelita

• niefizjologiczne ułożenie jelit:

• po prostej lub po łuku na dłuższym odcinku

• równolegle do siebie 2 lub więcej pętli

• klika jelit wychodzących z jednego miejsca (palczaste ułożenie)

 

Żeby ocenić błonę śluzową żołądka podajemy pacjentowi 2-3 łyżeczki barytu (pies średniej wielkości).

Więcej barytu- jeśli chcemy znaleźć ciało obce.

 

Linijne ciało obce (sznurek, nitka):

Charakterystyczny obraz- jelito nanizane na ciało obce, pofałdowane, na zdjęciu RTG widoczne paciorkowato ułożone pęcherzyki gazu (który gromadzi się z zagłębieniach jelita).

 

Wszystkie jelita cienkie wzdęte-> skręt jelit.

Szybko na chirurgię!

Nie bawimy się w dalszą diagnozę tylko leczymy!

Zwykle dochodzi do martwicy; rokowanie zależne od stopnia uszkodzenia jelita (ile go trzeba usunąć i czy można usunąć, czy trzeba uśpić zwierzę).

 

Wgłobienie jelit:

Jeden odcinek jelita wchodzi w drugi. Na zdjęciu widoczne- rozszerzone jelito- ściana (w miejscu wgłobienia)- znowu rozszerzone jelito. Nie podajemy barytu - przedłuża okres diagnostyczny

 

Zrosty:

Przy niedrożnościach mechanicznych (zwykle po zabiegach, gdy doszło do usunięcia macicy, np. przy ropomaciczu).

 

Koprostaza- zaleganie zbitych mas kałowych:

• ból brzucha

• wymioty

• niemożność wypróżnienia

Koprolity- ucisk na pęcherz moczowy; naciąganie krezki jelita grubego-> ból.

 

Uchyłek prostnicy- przede wszystkim badanie rektalne, bo może być zapchany kałem.

 

Wskazania do badanie kontrastowego:

• podejrzenie obecności niecieniujących ciał obcych

• zwężenie kanału odźwiernika

• ocena ściany i błony śluzowej żołądka i jelit

 

Przeciwwskazania:

• wypełnienie żołądka i jelit karmą

• premedykacja

• zły stan ogólny pacjenta

• cieniujące ciała obce

• stwierdzenie w badaniu przeglądowym zmian, które zagrażają życiu pacjenta i są przyczyną choroby pierwotnej

 

Środki kontrastowe:

• baryt- zawiesina (w postaci pudrowej nie zalecany)

• gastrografin- smak anyżkowy, niechętnie łykany przez psy

 

Wybór środka:

• przy podejrzeniu perforacji przewodu pokarmowego lub przed gastroskopią- gastrografin (preparat jodowy, mniej drażniący i przezroczysty); baryt jest lepki; przy perforacji- wywoła zapalenie otrzewnej

• baryt łagodzi stany zapalne błony śluzowej przewodu pokarmowego, ale może wywołać zaparcia (szczególnie u osobników starych)

• gastrografin może wywołać lub zaostrzyć stan zapalny błony śluzowej jelit i biegunkę, a przy zachłyście-> obrzęk płuc

 

Badanie kontrastowe:

• zawsze zaczynamy od zdjęcia przeglądowego (pustego):

• sprawdzenie, czy przewód pokarmowy jest pusty (niezbędny warunek do wykonania badania kontrastowego)

• stwierdzenie zmian zagrażających życiu pacjenta

• podajemy baryt- ok. 30ml na średniego psa

• robimy zdjęcia RTG, żeby sprawdzić pasaż kontrastu przez przewód pokarmowy

 

Prawidłowy czas pasażu barytu w przewodzie pokarmowym:

• żołądek- opróżnienie zaczyna się po 5- 10 min

• dwunastnica-wypełnia się po 30 min.

• jelito cienkie- wypełnia się po 2-4h

• jelito cienkie- opróżnienie po 8h

 

Po 15 minutach wykonujemy zdjęcie celowane na żołądek (zdjęcie skośne - ułożenie boczne, łapy uniesione), żeby sprawdzić, czy jego opróżnianie się rozpoczęło.

Żołądek musi się całkiem opróżnić w ciągu 4h. Jeśli to nie nastąpi-> zaburzony pasaż związany ze zwężeniem kanału odźwiernika.

Jeśli pasaż na początki (po 15 min.) jest dobry- następne zdjęcie po ok. 3-4h.

 

Jeśli zwierzę silnie wymiotuje, podajemy atropinę- rozluźnia skurcz odźwiernika.

Jeśli baryt nie przechodzi po 1h z żołądka-> atropina; następne zdjęcie za godzinę.

 

Jak atropina nie pomogła-> niedrożność, np. guz w ścianie odźwiernika, ciało obce. Można zrobić USG- będzie widoczna zmiana guzowata. Atropina nie pomoże przy przeroście odźwiernika, przy guzach nowotworowych.

 

Gruba ściana żołądka, krawędź zatarta, nieprawidłowe ułożenie fałdów błony śluzowej-> stan zapalny.

 

Zdjęcie skośne celowane na żołądek:

• gdy chcemy zobaczyć odźwiernik

• pies na prawym boku

• przednie łapy podnosimy i podpieramy czymś, żeby mostek nie przylegał do stołu

• łuki żeber powyżej tronów kręgowych wskazują na zdjęcie skośne

 

Krypty Liberkina- tylko w dwunastnicy, regularne wgłębienia w głąb ściany

 

Gastritis:

• widoczne ostre, nieregularne ubytki w błonie śluzowej żołądka, wypełnione barytem

• po opróżnieniu żołądka- pojedyncze pozostałości barytu

• podejrzenie owrzodzeń żołądka

• nieregularne ułożenie fałdów

 

Skurcz odźwiernika:

• zdjęcie przeglądowe- żołądek pusty

• kontrast- po 2,5h zalega w żołądku

• zwężony kanał odźwiernika (dzióbek)

• po podaniu atropiny, baryt przemieszcza się do jelit

 

Wyjątek:

U psów z wirusowym zapaleniem jelit (np. u nieszczepionych) występują wymioty i silny skurcz odźwiernika, ale atropina tu NIE DZIAŁA!

 

Przerost odźwiernika:

• mimo podania atropiny, baryt nie przechodzi dalej

• zwężony kształt odźwiernika

 

Enteritis:

• teoretycznie przyspieszony pasaż

• ściana jelita na zdjęciu przeglądowym- pogrubiała

• jelita atoniczne (nie widać zwężeń po fali perystaltycznej), wypełnione treścią

• wpuklenie w głąb ściany jelita-> uszkodzenie

• kropelki albo kreski po barycie-> wrzodziejące zapalenie jelita (ewentualnie resztki karmy, z którą się baryt miesza)

 

Wrzodziejące zapalenie jelita- Colitis ulcerosa:

• baryt przeszedł ale są pozostałości

• przyspieszony pasaż

• u starych osobników sprawdzamy wątrobę i nerki, bo w nich może leżeć problem

 

Ciała obce niecieniujące:

• guma

• kasztan

• folia

• materiał

• orzech- widoczny, jeśli pod skorupką znajduje się powietrze

Ciało obce - szmatka, gąbka - nasączy się barytem - zostaje cień barytu po przejściu kontrastu

Niedrożność dwunastnicy- bardzo silne wymioty po podaniu barytu; brak pośrednich objawów niedrożności!!!

 

Niedrożność w dalszych odcinkach jelit- baryt płynie szybko do miejsca niedrożności.

Przed niedrożnością- rozszerzenie jelita.

 

Pilobezoar- u kotów- sierść zbita w kulki.

Mogą być powodem niedrożności.

Jeśli stan ogólny pacjenta jest dobry, czekamy- może sobie z tym poradzi.

Jeśli stan jest zły- zabieg operacyjny.

 

Worek foliowy, rajstopy:

• niewidoczne na zdjęciu

• baryt po nich spływa i też nie widać

• powód stanów zapalnych

 

Wątroba:

• na zdjęciu bocznym kształtu trójkątnego

• dobrze wysycona cieniem

• ostre brzegi

• w projekcji brzuszno- grzbietowej- po prawej stronie

• pęcherzyk i drogi żółciowe- niewidoczne- można je ocenić w badaniu USG

 

Mała wątroba- nie sięga do granic łuku żebrowego - marskośc

Duża- wystaje poza łuk żebrowy.

 

Przy małej- długa oś żołądka niezmieniona.

Przy dużej- żołądek kładzie się na wątrobie, oś ułożona bardziej poziomo

 

Znacznie powiększona- może sięgać niemal do pępka; jelita są odpychane. USG- żeby wiedzieć co się dzieje z miąższem, np. uwidocznienie guzków (widoczne tylko wtedy, gdy ich struktura rózni się od miąższu, jeśli się nie rożni- widoczne w tomogramie)

 

Trzustka:

• na zdjęciu niewidoczna

• przy chorobach trzustki- biegunki i wymioty

• różnicujemy z:

• zapaleniem otrzewnej

• ostrym zapaleniem jelit i żołądka

• niedrożnością jelit [lepsze badania laboratoryjne]

• obszar hypoechogeniczny w okolicy trzustki-> zawsze wskazuje na stany zapalne lub nowotwór

• zatarcie górnego prawego kwadratu jamy brzusznej

 

Śledziona:

• na zdjęciu bocznym lewym kształt języka w dwóch ostatnich p.m.ż. -jak pies leży na lewym boku

• jak leży na prawym- dopuszczalna większa różnorodność w jej ułożeniu

• jeśli brzegi są ostre a kształt prawidłowy- nie czepiamy się jej

• projekcja grzbietowo- brzuszna: 11-13 żebro

• koniecznie musi przylegać do ściany brzucha

• przy skręcie żołądka przemieszcza się razem z nim

• powiększona- może być po zastosowaniu środków uspokajających (barbiturany), nakarmiony pies, u starych owczarków

• mała- przy odwodnieniu

 

Na ułożenie śledziony ma wpływ:

• jej przekrwienie

• rozszerzenie żołądka

• zastosowanie barbituranów

 

Jeśli śledziona jest odsunięta (zwierzęta po urazie!)- np. krwiak wskutek uszkodzenia śledziony; USG żeby ocenić wielkość uszkodzenia.

 

 

 

Wykład 8 6 grudnia 2010

 

Układ moczowy

 

Nerki:

 

Radiograficznie można ocenić:

• wielkość

• kształt nerek

 

Na zdjęciu bocznym:

• P nerka wysunięta do przodu i do góry

• L (dłuższa krezka) do tyłu i w dół

 

Wielkość nerek- 2-3 długości trzonów pierwszych kręgów lędźwiowych (u kotów do 3,5)

 

Małe nerki- destrukcja, marskość

Powiększone- zmiany guzowate, torbiele, wodonercze

 

Kamienie w miedniczkach nerkowych- różnego kształtu i wielkości; aby zobaczyć drobne kamienie, musi być pusty przewód pokarmowy (można pomylic z koścmi w jelicie)

 

Moczowody:

Nie są widoczne na zdjęciu (tak jak cewka), trudno zobaczyć w badaniu USG; przebieg można uwidocznić w badaniu kontrastowym- urografia dożylna.

 

Pęcherz moczowy:

Wielkośc zależy od stopnia wypełnienia - przekracza linię pępka - b wypełniony

W tylnej części jamy brzusznej, kształt jajowaty, cieniuje jak tk. miękka; jeśli sięga do linii pępka- nieznacznie wypełniony.

Można określić kształt; czy jest pęknięty, czy są cieniujące złogi; niecieniujące- skrzepy krwi, kamienie cysteinowe, moczanowe- nie widać ich.

 

Badanie USG pęcherza umożliwia:

• ocenę ściany pęcherza (zmiany rozrostowe- przewlekłe zapalenie, zmiany nowotworowe)

• zawartość pęcherza (skrzepy, piasek, kamienie)

• pęknięcie ściany- podejrzenie

Przejaśnienia w ścianie pęcherza - obrzęk

Emphysematosus cystis- zapalenie pęcherza wywołane przez bakterie beztlenowe, w ścianie pęcherza powstają pęcherzyki gazu; przy cukrzycy, zakażeniach E. coli, Klebsiella

 

Kamica- różne wielkość i kształt, nie liczymy, podajemy, że są i że są liczne, oraz Ø największego. Sprawdzamy pęcherz i cewkę.

 

Kamienie odlewowe- duże kamienie odlewające światło.

 

Nadmierne wypełnienie pęcherza moczowego- niedrożność cewki moczowej, ze względów neurologicznych- uszkodzenie włókien nerwowych, zwichnięcie kręgosłupa [zawsze sprawdzamy kręgosłup!].

 

Cewka moczowa:

Jest niewidoczna na zdjęciu przeglądowym, dopiero po wprowadzeniu cewnika lub środka kontrastowego.

 

Wskazania do badania:

• kamica

• inne przyczyny, np. zwężenie (zamknięcie światła cewki moczowej- nowotwory, ucisk z zewnątrz)

 

Projekcja skośna u psa:

• u samicy- cewka prosta

• u samca- zagięta, w jamie brzusznej, łatwo ocenić przebieg i obecność złogów, w okolicy kości prąciowej ciężko

• zdjęcie skośne celowane na pęcherz, odciągnąć łapę dalej od kasety

 

Badania kontrastowe układu moczowego:

• pneumocystygrafia:

• wypełnienie opróżnionego pęcherza moczowego powietrzem (kontrast negatywny)

• wskazania:

• przewlekłe przerostowe zapalenie pęcherza

• nowotwory

• kamienie niecieniujące (dalmatyńczyk, jamnik)

• przemieszczenie pęcherza

• przerwanie ciągłości pęcherza- gdy podajemy gaz, może on dojść do naczyń krwionośnych-> zator

dokładniejszym badaniem - USG!!!

• cystografia:

• wprowadzenie do pęcherza pozytywnego kontrastu (urografin)

• wskazania:

• nowotwory

• przemieszczenia pęcherza- przy przepuklinach, torbielach

• ocena śluzówki pęcherza moczowego i cewki

Dokładnie badanie USG!

• szukamy niecieniujących ciał obcych- kontrast je przesłoni, dlatego, nie używamy pozytywnego kontrastu do szukania kamieni

• uretrografia wsteczna:

• wprowadzenie środka kontrastowego do cewki moczowej

• wskazania:

• zgrubienie (blizna, zapalenie) ściany cewki

• nowotwory

• kamienie niecieniujące- cewka ma małą Ø, jeśli jest w niej kamień, powstaje ubytek w wypełnieniu kontrastem

• przerwana ciągłość cewki

• urografia dożylna: musi być pisemna zgoda właściciela

• polega na wprowadzeniu pozytywnego środka kontrastowego (urografin), który jest wydalany przez nerki

• badanie pozwala ocenić:

• funkcję wydalniczą nerek (tylko to badanie)

• wielkość i kształt nerek (inne badania też)

• kształt miedniczek nerkowych i ich zachyłków (tu też wykorzystujemy inne badania)

• kształt i drożność moczowodów (tylko to)

• prawidłowość budowy ściany pęcherza moczowego (też inne badania)

• przygotowanie pacjenta:

• opróżnienie przewodu pokarmowego z treści, gazu i mas kałowych

• badanie rozpoczyna się od wykonania zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej, które pozwoli wykazać:

• stan przygotowania pacjenta do badania

• występowanie zmian, które zagrażają życiu pacjenta i są przyczyną choroby pierwotnej

• przygotowujemy leki przeciwwstrząsowe (na wszelki wypadek); właściciel podpisuje zgodą na wykonanie badania

• środek cieniujący- zapoznać się z ulotką, uropolina 0,2ml/kg m.c.; najpierw 1ml podać i sprawdzić, czy pies nie jest nadwrażliwy; jeśli jest ok- podajemy całość; następnie, ucisk tylnej części jamy brzusznej, aby ucisnąć na moczowody, aby kontrast nie spływał za szybko-> do kłębków-> przesączanie-> do kanalików i miedniczek=> ten okres to faza nefrograficzna a obraz- nefrogram (wielkość, kształt, położenie nerki)

• drugie zdjęcie- najwięcej kontrastu w miedniczkach nerkowych--> faza miedniczkowa=> pielogram (pozwala ocenić funkcję wydalniczą nerki i kształt miedniczki nerkowej, zachyłków oraz moczowodów)

 

• podajemy kontrast i robimy zdjęcie-> nefrogram

• po 5min.-> pielogram

• po 15min.-> ładnie zaznaczone miedniczki, zachyłki i moczowody, do miejsca uciśnięcia, kontrast jest jeszcze w obrębie kory, można ocenić kształt i miąższ nerki

 

• zwolnić ucisk, gdy wszystko jest ok- następne zdjęcie- ocena moczowodów i pęcherza moczowego

• gdy nie jest ok- brak kontrastu w nerce/ śladowe ilości- zdjęcie po 30 min, potem zwolnić nacisk, zdjęcie po 2,6 i 24h

 

Gruczoł krokowy (stercz):

• na zdjęciu bocznym ma postać dobrze wysyconego okrągłego cienia, leżącego między wpustem do jamy miednicznej a pęcherzem moczowym

• widoczna jest nie więcej niż jego połowa; prawidłowo, jego Ø jest większa niż dwukrotna odległość między przednią dolną krawędzią kości krzyżowej a przednią krawędzią spojenia miednicznego

• przy powiększonej prostacie- kłopoty z oddawaniem kału, napinanie, przepuklina kroczowa

 

Macica:

• między pęcherzem moczowym a prostnicą

• fizjologicznie na zdjęciu nie powinna być widoczna lub mieć Ø 1cm u psa średniej wielkości (nieznacznie powiększona w rui, ciąży, patologia, nowotwory)

• poszerzone rogi- są widoczne

• 3 trymestr ciąży- radiologicznie wcześniej widać tylko powiększenie rogów macicy (ampułkowate rozszerzenie) -> teoretycznie

• co się dzieje z macicą- sprawdzamy w badaniu USG

 

Na zdjęciu przeglądowym nie widać jajników! (uwidaczniamy je w USG)

 

Ciąża:

• pierwsze centra kostnienia w III trymestrze tj. ok. 42- 45 dnia ciąży u suk i 35- 39 dnia ciąży u kotek

• w pierwszych 2 trymestrach widać tylko powiększone rogi macicy

• gdy nie wiadomo kiedy było krycie- lepsze jest USG

• w III trymestrze ciąży wykrywalność ciąży w badaniu RTG wynosi 100%; określenie liczebności miotu- 93%

• liczenie płodów- liczenie czaszek i kręgosłupów

 

Cechy żywego płodu:

• kości trzewioczaszki w kształcie głowy orła

• linia kręgosłupa prosta/ lekko wygięta (C lub S)

• płód otoczony płynem bez obszarów przejaśnień-> przejaśnienie= gaz= gnicie

 

Cechy płodu martwego:

• złamana linia kręgosłupa

• stłoczenie punktów kostnienia/ ich nieregularne ułożenie- nieprawidłowy kształt/ rozmiar płodu

• efekt Spaldinga - nakładanie się kości pokrywy czaszki

• gaz na tle płodu- świadczy o procesie gnilnym, który rozprzestrzenia się od przełyku 

Badanie USG:

• pod koniec I trymestru osoba doświadczona może stwierdzić obecność pęcherzyków płodowych

 

 

pies	kot	obraz
dzień po kryciu 18	18	pęcherzyk płodowy
19	15	zarodek
28	27	ruch płodu, bicie serca
III trymestr		widoczny żołądek, pęcherz moczowy
ostatni trymestr		widoczne komory serca

 

I trymestr (0- 22 dni)- pęcherzyk płodowy

II trymestr (23- 42 dni)- pewne wykrycie ciąży, wielkość miotu w 20- 38%

III trymestr (43- 64 dni)- wielkość miotu wykrywalna z 50% zgodnością

 

Zarodek- mały pęcherzyk wypełniony płynem w środku coś, ustawiamy sondę o 90° inaczej, bo wtedy może okazać się, że to jelito; badanie robić, gdy suka nie jest najedzona, dobrze, żeby był wypełniony pęcherz, bo mamy odniesienie.

 

Cechy martwego płodu w USG:

• mało płynu owodniowego

• brak bicia serca

• płód nie porusza się

 

 

Budowa kości

 

Kość składa się z:

• części nieorganicznej:

• 85% bezpostaciowy fosforan wapniowy i krystaliczny hydroksyapatyt

• 13% węglan wapniowy

• 2%- fosforan magnezowy

• organicznej:

• substancja podstawowa (wodny roztwór wielocukrów- siarczan chondroityny A, siarczan keratyny, kwas hialuronowy), w której ułożone są włókna kolagenowe, kratkowe i sprężyste

• komórki

 

W młodej kości przeważa fosforan wapniowy, a w dojrzałej- hydroksyapatyt.

 

Komórki mezenchymalne mezodermy:

• fibroblasty

• osteoblasty:

• osteocyty:

• osteogenne

• degenerujące

• martwe

• osteolityczne

• chondroblasty

 

Osteoblasty- komórki małej, jednojądrzaste. Wytwarzają:

• istotę podstawową (tzw. warstwa wierzchnia= osteoid)

• włókna kolagenowe

• fosfatazę zasadową (enzym kierujący procesem mineralizacji substancji podstawowej)

 

Mineralizacja osteoidu- 5- 10 dni

Najkrótszy okres oceny kości- 14 dni

 

Osteoklasty- komórki duże, wielojądrzaste, pochodzenia monocytarno- makrofagowego

Kierują niszczeniem kości-> osteolizą poprzez zawarte w nich kwaśne enzymy- hialuronidazę i koagulazę.

Pojedynczy osteoklast niszczy taką objętość kości, do odtworzenia której potrzebna jest aktywność 150 osteoblastów.

 

W ciągu całego życia trwa niszczenie i tworzenie kości (w podanej kolejności).

 

Ciągła przebudowa dotyczy części organicznej i nieorganicznej.

 

Równowaga między niszczeniem a tworzeniem zależy od działania:

• fosfatazy zasadowej

• parathormonu

• wit. D₃

 

Budowa kości:

• nasada- epiphysis

• blizna nasadowa- pozostałość po chrząstce wzrostowej- physis

• guz, guzowatość- apophysis

• przynasada- metaphysis

• trzon- diaphysis

 

 

Rentgenowski obraz kości jest odbiciem tego, co nazywamy kością zmacerowaną!

 

Niewidoczne są części miękkie kości:

• szpik

• chrząstki

• naczynia krwionośne i chłonne

• nerwy

• okostna

 

Własności kości:

• kość jest sprężysta, wytrzymała na rozciąganie, a zwłaszcza na ściskanie, znacznie mniej oporna na zginanie

• kość posiada duże zdolności regeneracyjne (np. gojenie złamań)

• ma zdolność do przebudowy- modelowania struktury beleczkowej kości

• ma zdolność do metaplazji (przekształcenie jednej dojrzałej tkanki w drugą)

• ulega ciągłemu procesowi niszczenia i odbudowy (ok. 2% kości u zwierząt jest dziennie resorbowana; najbardziej podatna na resorpcję jest struktura gąbczasta kości- stanowi tylko 20% masy kości, ale ma 3x większą powierzchnię od warstwy korowej)

• ma zdolność do demarkacji ognisk patologicznych

 

Technika badania układu kostnego:

• stosować małe ognisko lampy

• w urazach wykonywać dwie projekcje w prostopadłych płaszczyznach

• rentgenogram oglądać tylko na negatoskopie

• jeśli zdjęcie nie zawiera pożądanej struktury anatomicznej, należy je powtórzyć

• zdjęcie należy oglądać z odległości

• zwrócić uwagę na wysycenie cieniowe poszczególnych tkanek

• sprawdzić każdą kość pod kątem zmian jednostkowych

• ocenić warstwę korową i jamę szpikową

• ocenić strukturę beleczkową

• ocenić szpary stawowe

• ocenić tkanki miękkie

• porównać radiogram z radiogramem typowym

• można wykorzystać powiększalniki

 

Otwór/ kanał odżywczy- ubytek otoczony ścianką- miejsce, w którym pod skosem wchodzi do kości naczynie; wchodzą w ok. połowie długości kości, nie muszą być na tej samej wysokości w obu kościach

 

Zewnętrzna ściana kości gładka- oprócz przyczepu więzadeł i ścięgien

Warstwa korowa- przy nasadach ma się zwężać, najgrubsza w środku.

 

Beleczki kostne luźno ułożone- istota gąbczasta, przy nasadzie beleczki bardziej rozrzucone

 

Blizna nasadowa- dobrze gdy widoczna od cz. korowej do korowej (?)

 

Ułożenie beleczek wzdłuż sił, jakie na nie działają-> linie oporu kości

 

Naczynia:

• t. nasadowa

• t. przynasadowa- nie kontaktuje się z tt. nasadowymi; proces chorobowy nie przejdzie na nasadę u młodych

• t. odokostna- dostarcza GnRH i T₄; osteoklasty i osteoblasty

• nn. odżywcze

 

 

 

 

Wykład 9

Kości c.d.

 

Zdjęcie RTG tkanki kostnej musi być wykonane tak, aby widoczne były również tkanki miękkie.

 

Przy zwichnięciu- pies nie obarcza kończyny; jest obrzęk tk. miękkich otaczających staw.

Podejrzenie zwichnięcia w stawie łokciowym- zdjęcia idealnie strzałkowe (żeby uchwycić nieprawidłowości w stawie)- jeśli pies układa kończynę inaczej, konieczne jest wymuszenie wyprostowania jej (ostrożnie, żeby bardziej nie uszkodzić!)

 

brak granic między mięśniami = stan zapalny

gaz w tkankach miękkich = zakażenie beztlenowcami (często przy pogryzieniach). Brak leczenia może prowadzić do przejścia stanu zapalnego z tkanek miękkich na kość.

 

Linie Macha- zjawisko pozorne. Powstają podczas nakładania się na siebie 2 linii wypukłych; np. paliczki palców.

 

Powstawanie kości

 

Pierwotne centra kostnienia- w okresie płodowym, zawiązek przyszłej kości tworzony jest początkowo przez tkankę mezenchymalną, która zostaje zastąpiona przez tkankę szklistą (chrzęstną).

 

Zawiązek kości nieco przypominający docelowy kształt kości-> do środka trzonu wnika naczynie odżywcze, za którym wnikają osteoblasty i osteoklasty. W środku trzonu komórki chrzęstne się rozrastają i ulegają degeneracji. Chrzęstna substancja podstawowa ulega martwicy a następnie- mineralizacji.

Dookoła trzonu, na zasadzie kostnienia błoniastego powstaje-> kołnierz kostny.

Osteoklasty (które się ciągną za naczyniem krwionośnym) niszczą komórki chrzęstne a na zmineralizowanych beleczkach, osadzają się osteoblasty.

Osteoblasty wytwarzają osteoid-> beleczki kostne.

Beleczki są początkowo rozmieszczone nieregularnie-> pierwotne centrum kostnienia (pierwotna struktura beleczkowa).

Nadal pozostaje dużo chrząstki- osteoklasty to niszczą, blasty budują beleczki, które teraz są rozłożone równomiernie, wzdłuż naprężeń kości; następuje tworzenie jamy szpikowej. Migracja komórek do przynasady- trzon kostnieje.

Kiedy kostnienie dochodzi do przynasady-> następuje poród zwierzęcia.

Kostny jest tylko trzon, nasada jest chrzęstna.

 

Po porodzie, w różnych kościach i różnych okresach powstają wtórne centra kostnienia: chrząstka-> rozrost-> degeneracja-> mineralizacja.

W środku nasady wtórne centrum kostnienia- podział chrzęstnej części kości na:

• chrząstkę wzrostową- między przynasadą i nasadą; decyduje o wzroście kości na długość

• kompleks składający się z:

• chrząstki stawowej i wzrostowej

Jest to część otaczająca nasadę kości (pokrywa wtórne centrum kostnienia).

 

Chrząstki wzrostowe narastają od strony nasady a od przynasady przekształcają się w kość. Nie wszystkie chrząstki wzrostowe zamykają się w tym samym czasie.

 

Kościozrost trzonowo- nasadowy- powstaje wtedy, gdy chrząstka wzrostowa się zamknie (czyli ulegnie zanikowi); następuje koniec wzrostu kości.

 

kość	część	miesiąc w którym się zamyka	w ilu % decyduje o wzroście kości na długość
promieniowa	dalsza	8- 12 miesiąc	60%
	bliższa	11 miesięcy	40%
łokciowa	dalsza	10 m-c	85%
	bliższa	6- 10 m-cy	15%

 

W momencie, kiedy jedna kość przestaje rosnąć, mamy nieprawidłowy nacisk na drugą lub na staw nadgarstkowy-> problemy ortopedyczne.

 

Uszkodzenie chrząstki wzrostowej- bardziej niebezpieczne na początku wzrostu zwierzęcia, niż bliżej zamykania się tej chrząstki.

 

Na zamknięcie się chrząstki ma wpływ np. rasa, żywienie, ruch.

 

Chrząstkę wzrostową tworzą 3 tkanki:

• chrzęstna (zawiera zróżnicowane histologicznie strefy)

• przynasada kostna

• część włóknista (obwodowo, zawiera bruzdę Ranviera i ochrzęstny pierścień La Croix)

 

Tkanka chrzęstna:

Od strony nasady:

• warstwa komórek rezerwowych- prawdopodobnie, będących komórkami wyjściowymi dla komórek rozrodczych

• warstwa kom. rozrodczych- podział i układanie w różne szeregi, tworzenie substancji podstawowej

• warstwa kom. przerosłych- degeneracja kom.

• strefa uwapnienia (czasowej mineralizacji/ czasowego zwapnienia)- obumarłe kom. chrząstka zmineralizowana, substancja podstawowa je otaczająca. Tu wnikają naczynie przynasadowe z osteoblastami i klastami. Pierwotna struktura kości przekształca się w strukturę wtórną.

 

Od strony nasady naczynia nasadowe- sięgają do warstwy komórek rozrodczych; dalsza część chrząstki nie jest odżywiana.

Naczynia przynasadowe- tylko do strefy uwapnienia.

 

Od nasady- rośnie.

Od przynasady- przekształca się w kość.

 

Przyrost kości na szerokość- dzięki rowkowi Ranviera- komórki się dzielą;

Pierścień La Croix- zbudowany z tkanki włóknistej- chroni tworzącą się kość przed urazem.

 

Obecność chrząstki wzrostowej w obrazie RTG:

Prawdopodobnie kość rośnie, ale może być już nieaktywna, ale jeszcze niezamknięta (najpierw ustają procesy fizjologiczne, a potem to wszystko ulega wapnieniu).

Przy uszkodzeniu chrząstki wzrostowej- możliwe powikłania, bo nie wiemy na ile są uszkodzone naczynia. Kontrola po miesiącu.

 

Unaczynienie kości w zależności od wieku:

  

 

noworodek dojrzewanie ukł. kostnego dojrzały układ kostny

na skutek ciężaru rosnącego zapalenie od nasady do trzonu

zwierzęcia, naczynia w nasadzie

zanikają

i nie mają połączenia (przynasada

i nasada

ukrwienie oddzielne)

[w przypadku stanu zapalnego

rozprzestrzenia się on w kierunku

trzonu; nasady nie obejmuje]

 

 

 

Pierwotne centra kostnienia- powstają w życiu płodowym i dotyczą centralnych części kości, czyli trzonów.

 

Wtórne centra kostnienia- oddzielone obszary tkanki kostnej, powstające w chrząstkach nasadowych kości i najczęściej powstające w życiu pozapłodowym.

[wyjątek: u ludzi dalsza nasada kości udowej; u psa- kość piętowa i skokowa-> tuż przed porodem]

 

nasady, guzy, guzowatości-> wtórne centra kostnienia

 

Rodzaje kostnienia:

• śródchrzestne (ossificatio endochondralis)- zapewnia wzrost kości na długość, wytwarza istotę gąbczastą kości

• ochrzęstne- okostnowe (ossificatio perichondralis)= śródkostne/ (przywarstwienie- apositio)- wzrost kości na grubość; wytwarza warstwę korową kości

• błoniaste- dotyczy kości pokrywy czaszki (przekształcenie tk. łącznej mezenchymalnej w kość)

 

Koń:

• najdalszy paliczek= kość kopytowa- brak chrząstki wzrostowej

• kość koronowa- tylko bliższa chrząstka 8- 12 miesiąc

• pęcinowa- bliższa 12 miesiąc

• śródręcza 3-6 miesiąc

 

Należy umieć odróżnić chrząstkę wzrostową od chrząstek stawowych.

 

4 tyg. szczeniak- jeśli doszło do złamania, nie widać tego, bo większa część jest jeszcze chrzęstna; zdjęcie w porównaniu z drugą łapą.

 

Zrosty u młodych- ok. 3 tyg.

 

drobne kości nadgarstka i stępu- wtórne centra kostnienia

 

Chrząstka wzrostowa kości łokciowej dalsza- prawidłowo ma kształt litery V. Zmiana kształtu wskazuje na zaburzenie jej rozwoju.

 

Staw biodrowy- w wieku 4tyg. wygląda na otwarty, bo ma dużo elementów chrzęstnych.

 

70% główki ma być zagłębione w panewce; inaczej- dysplazja.

 

Panewka składa się z:

• kości biodrowej

• łonowej

• kulszowej

• i panewkowej! (w samym środku panewki)

 

Staw skokowy- dalsza chrząstka jest nierówna i pofałdowana; trudna ocena

 

Złuszczenie- zsunięcie nasady z trzonu, często przy urazach prostopadłych na poziomie chrząstki wzrostowej- spada całkowicie lub częściowo; następuje rozdzielenie między warstwą komórek rozrodczych a kom. przerosłych. Nie są uszkodzone żadne naczynia docierające do chrząstki wzrostowej.

No nastawieniu nasady i odpowiednim usztywnieniu- kość będzie nadal rosła na długość.

 

Kanał odżywczy- mniej więcej w 1/2 trzonu-> nie mylić z pęknięciem kości! Kanał idzie zawsze pod skosem i ma ściankę.

 

Kręgosłup:

• pierwotne centra kostnienia:

• 1 trzon

• 2 centra na łuk

• wtórne:

• 1 wyrostek kolczysty

• 4 wyrostki stawowe

• 2 wyrostki poprzeczne

• 2 płytki krańcowe (u starszych połączone z trzonem)

 

Pobudzenie wzrostu kości:

• hormon wzrostu

• tyroksyna

• insulina

• witamina A

• działanie fizjologicznych sił nacisku i pociągania (szczeniak nie może skakać!)

• prawidłowe ukrwienie i unerwienie kości

 

Glikokortykoidy- hamują wzrost kości na długość!!!

 

Błąd w sztuce- podanie sterydów psu w okresie wzrostu układu kostnego (zahamowanie wzrostu może być chwilowe lub całkowite).

 

Zmiany jednostkowe kości:

• zanik

• zagęszczenie utkania

• niszczenie kości

• reakcja okostnej

 

Zanik kości- Atrophia osium, osteoporosis:

Zmniejszenie masy kostnej w jednostce objętości, przy prawidłowo zachowanej ilości składników mineralnych w jednostce masy.

Jest mniej beleczek kostnych, zostają głównie te pionowe- poziome zanikają.

 

Za zjawisko to odpowiedzialne są:

• osteocyty osteolityczne

• osteoklasty

• czynniki humoralne wytwarzane przez nowotwory

 

Rodzaje zaniku:

• uogólniony- wszystkie kości zajęte zanikiem.

Choroby, przy których występuje:

• osteoporoza starcza

• osteoporoza postmenopauzalna

• nadczynność przytarczyc (chorobowa lub wynikająca z diety)

• choroba Cushinga

• krzywica

• cukrzyca

• rozsiana choroba nowotworowe (przerzuty, szpiczak)

• charłactwo

• regionalny- kończyna lub część ciała:

• unieruchomienie (nieużywanie części ciała)

• miejscowy- ogniskowa osteoporoza w jednym lub w wielu miejscach kości:

• zapalenie kości

• zapalenie stawów (gruźlica, reumatoidalne zapalenie stawów)

• nowotwory

 

Twarde zdjęcie- kość słabiej cieniuje (muszą być dobre parametry, żeby uwidocznić zanik).

 

Zanik uogólniony- środek trzonu kręgu cieniuje, jak narząd miąższowy.

 

Ocena radiograficzna uogólnionego zaniku:

• umiarkowane zmiany:

• ścieńczenie warstwy korowej kości

• zanik części beleczek kostnych i rozszerzenie przestrzeni międzybeleczkowych (resorpcja dot. głównie beleczek pionowych)

• zmiany zaawansowane:

• zmiany kształtu kręgów "kręgi rybie"- od strony płytek granicznych są wklęsłe

• guzki Schroma (?)- wpuklenie się jądra miażdżystego w kierunku trzonu kręgu

• złamania patologiczne

 

Utrata gęstości mineralnej jest widoczna…

 

Zanik- proces odwracalny przy podjęciu prawidłowego leczenia. Nie wcześniej niż za 6 tyg.- przerostowy zanik kostny (więcej pionowych, grubych beleczek; mało poziomych).

 

Niedożywione koty- bardzo zaawansowany zanik kostny. Kręgi cieniują słabiej niż tk. miękka; kość krzyżowa wygięta dachówkowato- charakterystyczny obraz!; wygięcie kości miednicy; wygięty kręgosłup. Zdjęcie miękkie.

 

Złamania patologiczne:

• kompresynje- jeden fragment kości wklinowuje się w drugi (kość wygląda na zdjęciu RTG na krótszą)

• z wygięcia

• zielonej gałązki- u młodych, złamanie bez przemieszczenia, bo okostna jest bardzo gruba

• mikrozłamania- niewidoczne na RTG- złamania pojedynczych beleczek kostnych

 

Podejrzany kręg porównujemy z dwoma sąsiednimi.

 

Przy bardzo zaawansowanym zaniku, może być kilka złamań kości i mogą być one w różnych stadiach gojenia się.

 

Złamania patologiczne- niemożliwość wyleczenia lub nikłe szanse.

 

Zagęszczenie utkania kości- osteosclerosis, hyperostosis

Zwiększenie masy kostnej w jednostce objętości

• uogólnione:

• choroba marmurowa

• choroba pageta

• miejscowe:

• krwiopochodne zapalenie kości

• panosteitis

• zwyrodnienie

• pierwotne nowotwory złośliwe

• przerzuty

 

Za to zjawisko odpowiadają:

• osteoblasty

• niekiedy nowotwory

 

Niszczenie kości- osteolysis:

Zawsze lokalne; w danym miejscu brak beleczek kostnych.

Widoczne po upływie przynajmniej 7- 10 dni.

 

Występuje w procesach zapalnych i nowotworach kości.

 

• bezodczynowe- ognisko słabo odgraniczone od zdrowej kości:

• czynnik bardzo agresywny, masywny, z którym organizm nie może sobie poradzić

• ostre zapalenie kości

• nowotwory złośliwe

• odczynowe- dobrze odgraniczone; na granicy niszczenia i zdrowej kości- gęste beleczki:

• przewlekłe zapalenie kości

• nowotwór

 

Odpowiedzialne są:

• osteoklasty

• osteocyty osteolityczne

• czynniki humoralne wytwarzane przez nowotwory

 

Niszczenie w warstwie korowej-> erozja, nadżerka

Poza warstwą korową, w głąb-> jama, kawerna

 

13 grudnia 2010

 

 

Wykład 10

10 stycznia 2011

 

Badanie radiologiczne pozwala ocenić:

• rodzaj uszkodzenia:

• złamanie całkowite

• złamanie niecałkowite- złamanie z wgłobieniem, przerwanie jednej warstwy korowej,

• złamanie śród i pozastawowe- przechodzi przez powierzchnię stawową

• zwichnięcie

• złuszczenie nasady

• charakter złamania:

• złamanie powstałe w wyniku urazu (czyli kość została nadmiernie obciążona)

• złamanie patologiczne ( kość jest zmieniona, są duże ogniska niszczenia -zapalne, nowotworowe, lub torbiel kostna) które sprawia że kość jest słabsza i dochodzi do jej złamania nawet przy fizjologicznym obciążeniu

• linie przełomu i przemieszczenia:

• złamanie poprzeczne - poprzecznie do długiej osi kości

• złamanie poprzeczne z odłamem

• złamanie skośne

• złamanie skośne z odłamem

• złamanie spiralne

• złamanie z rozkawałkowaniem odłamów

• strzaskanie - powyżej 5 odłamów

• linie przemieszczenia (odłam dalszy względem bliższego):

• złamanie bez przemieszczenia

• przemieszczenie do boku

• przemieszczenie do boku ze skróceniem odłamów

• przemieszczenie z wydłużeniem odłamów

• przemieszczenie ze skręceniem odłamów

• przemieszczenie pod kątem

• przebieg gojenia

• ewentualne powikłania

 

Do oceny stawu- dwa zdjęcia w prostopadłych płaszczyznach, często wykonuje się także zdjęcie porównawcze zdrowej kończyny.

W stawie łokciowym zdjęcie strzałkowe- kłykieć nie przysłania obrazu.

 

Złamanie awulsyjne stawu kolanowego - element kostny stanowiący przyczep mięśni zostaje oderwany. Czasami z dużym przemieszczeniem.

Musimy zrobić zdjęcie tak by były widoczne 2 sąsiednie stawy. Przy stawie łokciowym zwichnięcie kości promieniowej jest zawsze powiązane z urazem kości łokciowej (staw bardzo ścisły).

 

Określenie stopnia i rodzaju przemieszczenia jest ważniejsze od opisywania charakteru przełomu. W rzeczywistości przemieszczenie jest większe niż widoczne na zdjęciu. Rzadko ułożymy kość tak by wszystkie odłamy były ustawione równolegle do lampy.

 

Zdjęcie kręgosłupa w całości po urazie.

 

Urazy po postrzale- pocisk niesie dużą energię, którą przekazuje do tkanki miękkiej i kości- uraz tkanki miękkiej jest dużo większy niż kanał przelotu pocisku- obraz dużej martwicy.

 

Okostna nie jest widoczna, dopiero odwarstwiona przez krwiak, ropę, nowotwór wytwarza blaszkę kostną widoczną na zdjęciu.

Ocena tkanek miękkich. Zatarcie planu mięśni w wylewach krwawych, obrzęku, zapalenia, guzy.

Ciała obce widoczne jeśli cień jest bardziej intensywny niż otaczających tkanek. Przy pogryzieniu np. kawałek zęba w tkankach miękkich.

 

Zakażenie beztlenowcami w tkankach miękkich- w obszarze przejaśnienia widoczne pęcherzyki gazu w tkankach miękkich [może być tez przy złamaniu otwartym].

 

Badanie czaszki w 80% wykrywalność zmian pourazowych, w innych obszarach układu kostnego 100%.

 

U zwierząt młodych:

• duży uraz może nie spowodować złamania

• urazowe złuszczenie nasady, złamanie zielonej gałązki bez naruszenia ciągłości okostnej

• szybsze gojenie złamań np.złamanie kości udowej trwa 2 tygodnie u noworodków, a u młodych zwierząt 3-6 tyg.

• nieprawidłowe ustawienie odłamów może ulegać samoistnej korekcji

• zdjęcie porównawcze zdrowej kończyny

• często występują złamania patologiczne- dotyczą chorób całego ukł. kostnego

 

 

Przełom złamania może przechodzić przez część chrzęstną kości, a chrząstki na zdjęciu nie widzimy. Dlatego złamania bez przemieszczenia centrum kostnienia to trudno zdiagnozować.

 

Złamanie przebiegające przez chrząstkę wzrostową:

I(stopień)-przebiegające przez chrząstkę wzrostową

II- przebiegające przez przynasadę i chrząstkę wzrostową

III- przebiega przez nasadę i chrząstkę wzrostową

IV- przebiega przez przynasadę i nasadę

V- złamanie ze ściśnięciem chrząstki wzrostowej (zrośnięcie)

 

Złuszczenie nasady- nasada zsuwa się z trzonu kości. W chrząstce wzrostowej rozdzielenie warstwy komórek rozrodczych i przerosłych. Nie ma uszkodzenia unaczynienia kości. Kość będzie rosła na długość.

• całkowite

• częściowe

 

Uraz chrząstki wzrostowej- może spowodować zahamowanie wzrostu kości na długość albo wadliwy wzrost-> koślawość, szpotawość kończyn.

Uszkodzenie stawów (o rozpoznaniu decyduje dobre badanie kliniczne)

• uraz stawu z naderwaniem więzadeł bez zwichnięcia

• zwichnięcie

• nadwichnięcie

• złamanie

Pęknięcie łąkotki widoczne jedynie przy artrografii.

Rozerwanie torebek , więzadeł- niewidoczne na zdjęciu RTG.

Objawy pośrednie- asymetryczne zwężenie szpary stawowej.

 

Zwichnięcie- całkowite zgubienie kontaktu między powierzchniami stawowymi kości

 

Nadwichnięcie- częściowa utrata kontaktu pomiędzy powierzchniami stawowymi.

 

Gojenie złamania:

• złamanie (krwiak)- 2-3 dni; odłamy o brzegach ostro zarysowanych, przy dobrym zdjęciu widać ząbkowanie

• tkanka ziarninowa- 10 dni; usuwanie komórek martwych, wypłukanie soli mineralnych z końców odłamków, szczelina ulega poszerzeniu (dlatego przy niepewności czy jest złamanie- zdjęcie kontrolne po 10-14 dniach)

• unaczynienie tkanki ziarninowej- 10-15 dni; pojawiają się pierwsze komórki chrzęstne, kostne, brzegi odłamów są zatarte, rozmyte

• tworzenie tkanki kostnawej- 5-10 tyg. pojawiają się pierwsze beleczki kostne, tkanka kostnawa nie ustabilizowała odłamów, widoczne jest lekkie zagęszczenie na zdjęciu-> obłoczki

• przebudowa tkanki kostnawej w tkankę kostną- 3-8 miesięcy. Zarys czasami może być widoczny po złamaniu 1,5 roku.

 

 

 Czas zrostu odłamów (stan niepowikłany):

  

	Wiek zwierzęcia	Gwóźdź	Płytka
	Do 3 m-cy	2-3 tyg	4 tyg
	3-6 m-cy	4-6 tyg	2-3 m-ce
	6-12 m-cy	5-6 tyg	3-4 m-ce
	>1 rok	7-12 tyg	5-8 mcy

 

Elementy metaliczne przeszkadzają nam w ocenie procesu gojenia.

Usztywnienie elementami metalowymi wyłączającymi z ruchu odłamy sprzyja gojeniu z wytwarzaniem odczynu okostnego i śródkostnego.

Osteoliza wokół gwoździa oznacza że jest on ruchomy. Nie stabilizuje do końca odłamów - chirurg decyduje czy utrzymać taką stabilizację, jeżeli niszczenie jest wyraźne, gwóźdź czasem sam wypada. Jeśli ruch jest nieznaczny i zaczęło się gojenie to zostawiamy.

 

Jeżeli stabilizacja jest idealne i odłamy wcale nie poruszają się względem siebie może się zdarzyć, że nie zobaczymy żadnej blizny kostnej (idealnie zdrowy osobnik). Pamiętamy by nie poszarpać okostnej przy wstawianiu płytek lub gwoździ.

Ruch odłamów może powodować „bujanie” - wytworzenie kostniny zewnętrznej. Brak stabilizacji może pogłębić uszkodzenie kości.

 

Powikłania po złamaniu:

• zespół Sudecka- zanik kostny na odłamach dalszych (na obwodzie) od miejsca złamania, zanik jest duży, nasilony. Mamy obrzęk i bolesność.

• zrost opóźniony- mimo nastawienia odłamów, unieruchomienia przez wystarczający okres czasu jest nadal ruchomość odłamów. Na zdjęciu- różnie zaznaczona osteoporoza końców odłamów i rozszerzenia szpary przełomu. Elementy zapalne, któryś z elementów; odłamków jest martwy (patrz niżej)

• proces gojenia opóźniony przez martwaki (duży obszar martwej kości). Tak długo jak martwak tam pozostanie, tak długo kość nie będzie ulegała gojeniu. Ropienie martwaka może zająć nawet pół roku.

• staw rzekomy- początkowo widoczne cechy zrostu opóźnionego lub całkowity brak wytworzenia blizny kostnej. Stopniowe zaokrąglanie i domodelowanie końców odłamów a na koniec zagęszczenie utkania kostnego tych odłamów. Najbardziej charakterystyczne sklerotyzacja przyczepów odłamów z zarośnięciem jamy szpikowej. Trudno uchwycić moment tworzenia się stawu rzekomego, można wykonać badanie scyntygraficzne.

• nieprawidłowy zrost pod kątem lub do boku

• zwyrodnienie sąsiadujących stawów- zmieniona kość powoduje drażnienie okolicznych tkanek=> objawy zapalenie, ból, kulawizna. Przy dużym zniekształceniu kości. Gdy łapa jest krótsza i krzywa to pies będzie obciążał zdrową łapę i przeciążał ją, po dłuższym czasie stawy w zdrowej kończynie ulegną zwyrodnieniu.

• zapalenie kości- osteitis- zakażenie w chwili złamania (otwarte - zawsze zakładamy zakażenie)), zabieg operacyjny, nieodpowiednie postępowanie pooperacyjne. Objawy jak przy zapaleniu krwiopochodnym. (więcej o zapaleniu za tydzień :) )

• przedwczesne połączenie trzonowo- nasadowe- uszkodzenie chrząstek wzrostowych => zaburzenia kostnienia śródchrzęstnego-> zahamowanie wzrostu kości. Panewka ulega spłaszczeniu, kość jest krótsza, wyraźna kulawizna

Przyczyny:

• kompresyjne złamanie chrząstki wzrostowej,

• mikrozłamania w pierwotnej strukturze beleczkowej kości,

• zamknięcie przez uraz naczyń nasady i torebki stawowej,

• złamanie przez chrząstkę wzrostową,

• złamanie przy nasadzie lub trzonie kości (uszkodzenie naczyń przynasadowych docierających do chrząstki wzrostowej).

Na zdjęciu tego nie zobaczymy bo sprawa dotyczy naczyń. Może być całkowite lub częściowe. Najpierw wyłącza się działanie fizjologiczne chrząstki, później połączenie anatomiczne, dopiero wtedy widzimy coś na radiogramie. Jeżeli chrząstka jest widoczna na zdjęciu jej funkcja nie może być oceniona bo połączenie fizjologiczne trzonowo- nasadowe pojawia się przed anatomicznym.

 

Przedwczesne połączenie trzonowo- nasadowe w dalszym odcinku kości łokciowej:

• częściowo lub całkowite zmniejszenie przepuszczalności dla promieniowania X w chrząstce wzrostowej.

• Boczne skrzywienie- wykoślawienie łapy (palce na zewnątrz)

• kość promieniowa wygina się w kierunku dogłowowym i dośrodkowym.

• Nadwichnięcie kości promieniowej w stawie z kością łokciową lub zwyrodnienie w tym samym stawie

• złamanie z wygięcia (kość promieniowa), rozciągnięcia (kość łokciowa)

 

Przedwczesne połączenie trzonowo- nasadowe w dalszym odcinku kości promieniowej:

• częściowo lub całkowite zmniejszenie przepuszczalności dla promieniowania X w chrząstce wzrostowej.

• Nadwichnięcie i zwyrodnienie w stawie ramienno- łokciowym

• poszerzona przestrzeń ramienno- promieniowania

• przemieszczenie dalsze wyrostka rylcowego

• zwyrodnienie stawu nadgarstkowego

• wykoślawienie nadgarstka

Dużo zależy od wieku zwierzaka. Im młodsze tym gorzej, bo u 6 miesięcznego psa gdy kość miała jeszcze urosnąć 1 cm to nie jest tak źle.

 

Przedwczesne połączenie trzonowo- nasadowe w bliższym odcinku kości promieniowej:

• Kulawizna (jedyny objaw), ciężar łapy przeniesiony na kość łokciową.

• Zmiany zwyrodnieniowe

 

 

ZWYRODNIENIE STAWÓW

 

Zmiana zwyrodnieniowa- uszkodzenie funkcji lub budowy chrząstki wzrostowej. Nie może pełnić roli bufora, ani funkcji poślizgowej. Reperacyjne procesy wytwórcze sklerotyzacji podchrzęstnej zwyrodniałych kości i tworzenie wyrośli kostnych- osteofitów.

Zmiany zwyrodnieniowe nie powodują wzrostu temperatury ani bolesności, ale powodują przeciążenia - te z kolei mogą powodować bolesność.

 

Osteoarthritis deformans:

Przewlekły proces wsteczny chrząstki z odczynem wytwórczo-zwyrodnieniowym błony maziowej i innych elementów tworzących staw. Brak objawów klinicznych - brak zmniejszonej ruchomości lub braku ruchomości, bolesności, wzrostu temperatury.

O chorobie zwyrodnieniowej mówimy gdy te objawy się pojawią, jest to choroba postępująca

która jest się w stanie jedynie zaleczyć lecz nie można wyleczyć. Utrzymanie jak najlepszej kondycji, ale nie możemy cofnąć już istniejących zmian w chrząstkach.

 

zmiany zwyrodnieniowe- brak objawów klinicznych

 

choroba zwyrodnieniowa- ból, upośledzenie funkcji

 

• pierwotna- przyczyna nie znana, proces starzenia

• wtórna- chrząstki, kości; często występuje u zwierząt, spowodowane nieprawidłowymi czynnikami mechanicznym, nieprawidłowy rozwój kości, nabyta deformacja, uraz stawu, choroby systemowe stawów

Szkodliwe czynniki: otyłość, cukrzyca, ciąża, dźwiganie ciężarów, nadmierne ćwiczenia. Pies ma być lekki, aby odciążyć stawy. To przedłuża sprawność zwierzaka. Nie ma równoległości między objawami klinicznymi a objawami radiologicznymi.

 

Wczesne objawy radiologiczne:

• zagęszczenie (osteosclerosis) utkania w miejscu największego obciążenia

• pęknięcie nadmiernie obciążonej chrząstki kości kości

• zniekształcenie stawu- powierzchnie stawowe ulegają spłaszczeniu, są asymetryczne. (chrząstka stawowa jest cienka i popękana)

Późne objawy radiologiczne:

• zwężenie szpary stawowej (asymetria)

• zmiany strukturalne kości- jeśli proces przebiega powoli-> zagęszczenie

- jeśli proces przebiega szybko (choroby układu nerwowego lub naczyniowego)-> torbielowate twory tuż pod chrząstką stawową

• wytworzenie zmian zwyrodnieniowych

• osteofity- brzeżne wewnątrzstawowe

• wyniosłości kostne powierzchni stawowych

• myszy stawowe- wolne ciała śródstawowo corpora libera (fragment kości lub błony maziowej, pływają sobie luźno w stawie, są traktowane jako ciała obce, rosną i ulegają mineralizacji

 

 

Wykład 11

13 stycznia 2011

 

Dysplazja stawu biodrowego CHD, HD

 

Dysplazja stawu biodrowego- poligeniczne zaburzenie rozwoju stawu biodrowego, dotyczy psów dużych ras (ponad 12 kg) szybko rosnących.

Istotą jest nieprawidłowy rozwój stawu biodrowego w sposób utajony, rozpoczyna się na kilka tygodni po urodzeniu. Nieprawidłowo ukształtowany staw biodrowy, którego poluzowanie prowadzi do niestabilności, wtórnych zmian zwyrodnieniowych, nadwichnięcia lub zwichnięcia.

Najwcześniej wykrywalną zmianą jest poluzowanie w stawie.

Okres krytyczny 8-20 tydzień życia- główka i panewka oddziałują na siebie prawidłowo.

Dysplazja polega na nieprawidłowym formowaniu głowy kości udowej , panewki torebki, więzadeł.

 

Brak przylegania głowy do panewki:

• zniekształcenia

• wydłużenie

• pogrubienie

• uszkodzenia

Następują nadwichnięcia, zwichnięcia, zmiany zwyrodnieniowe. Najczęściej rasy duże i ciężkie (bernardyny 73% nowofunlandy, mastify, labradory, berneńskie psy pasterskie, rottweilery, dogi niemieckie, owczarki niemieckie, setery,nie odnotowano u amerykańskich greyhoundów). Wskazaniem do badania radiologicznego jest więc zarówno kulawizna jak i program hodowlany.

Warunkowana genetycznie, zależy od wielu genów.

 

Prawdopodobieństwo dysplazji szczeniąt:

• oboje rodzice wolni 24-37,5%

• jeden rodzic 44,7-50%

• oboje 84-100%

• jeśli wszyscy dziadkowie i rodzice wolni - 8,7%

 

 

Zasady zwalczania dysplazji:

• kojarzyć psy o normalnych stawach

• psy normalne, pochodzące od normalnych rodziców, dziadków

• normalni rodzice 75% zdrowego potomstwa

• partnerzy z najwyższym % normalnego potomstwa min. 75%

• suki o doskonale ukształtowanych stawach biodrowych

 

Warunki środowiskowe:

• zbyt kaloryczne żywienie

• zbyt duża ruchliwość

 

jeśli w wieku 8 tyg masa > 9kg + geny dysplazji = rozwinie się dysplazja

 

Objawy kliniczne:

• pies dużo leży - niechętnie wstaje, porusza się

• gdy pies stoi, prostuje jednocześnie staw biodrowy i skokowy

• w stępie wykrok i zakrok skrócony

• w kłusie "kaczy chód" przy nagłej zmianie zachwianie zadu

• w galopie "królicze skoki"

• bolesność

przy długotrwałej chorobie następuje przenoszenie ciężaru ciała na przednie kończyny, rozbudowane mięśnie przedniej części ciała, słabe tylnej. Część psów z dysplazją nie wykazuje objawów klinicznych. Rozpoznanie dopiero przez zdjęcie RTG.

 

RTG ma na celu:

• wykazanie nieprawidłowego rozwoju główki i panewki

• wykazanie zmian zwyrodnieniowych powstałych w ich wyniku

 

Objawy radiologiczne:

• początkowo nieznaczne spłycenie panewki (zmiana zarysu doczaszkowej krawędzi panewki, nie jest trójkątna, staje się zaokrąglona)

• poszerzenie przyśrodkowej okolicy stawu biodrowego

• zmniejszone pokrycie głowy kości udowej przez krawędź panewki

• zarys głowy staje się zbliżony do kwadratu

• szyjka staje się grubsza, sprawia wrażenie krótszej

• zmiany zwyrodnieniowo- wytwórcze-> tworzenie się osteofitów na krawędziach panewki

• panewka nie obejmuje głowy -> patologiczne zwichnięcie

 

Rozwój struktur kostnych stawu biodrowego:

6 miesiąc - głowa kości udowej ma ostateczny kształt

8-12 miesiąc - połączenie między głową a trzonem

13 miesiąc …

u kilku tygodniowych szczeniąt - rozluźnienie stawów biodrowych które nie musi decydować o dysplazji

w wieku 6 miesięcy zdjęcie RTG obarczone błędem (90%)

 

Wiarygodność RTG:

• 12 miesięcy 68,9%

• 18 miesięcy 82%

• 24 miesiące 95,4%

Najkorzystniej jest więc wykonać zdjęcie w wieku 24 miesięcy ale ze względów hodowlanych w wieku 8 mies.

 

Przygotowanie psa do badania w kierunku dysplazji:

• przygotowanie dietetyczne:

• 2 dni przed badaniem - karma płynna (pusta prostnica)

• 1 dzień przed badaniem- głodówka (przygotowanie farmakologiczne)

• przygotowanie farkamakolgiczne - pełne znieczulenie, całkowite zwiotczenie mięśni i zniesienie czucia bólu

 

Ocena dysplazji:

Ocena obydwu stawów jednocześnie, zależy od stawu bardziej zmienionego.

• staw normalny:

• 2/3 główki w prawo

• główka okrągła

• spłaszczenie tylko w miejscu przyczepu więzadła obłego

• 1/3 przednioobwodowej i tylnoobwodowej krawędzi

• prawie normalny:

• główka kości udowej zgłębiona w panewce 60-75%

• nieznacznie rozszerzone szpary stawowe:

• nieznacznie spłaszczona głowa

• płytsze jej osadzenie

• dysplazja nieznaczna:

• nieznaczne zmiany zwyrodnieniowe

• niezgodność powierzchni główki i panewki

• głowa kości udowej zagłębiona w 40-50%

• rozszerzone szpary stawowe

• głowa "za mała", spłaszczona

• szyjka za gruba

• rozmycie części korowej

• dysplazja umiarkowana:

• nadwichnięcie

• spłycenie panewki z obecnością zmian

• dysplazja ciężka:

• niekształcenie głowy

• nadwichnięcie/zwichnięcie

• panewka spłycona

• zniekształcona głowa (kwadratowa, z zębem)

 

Głębokość panewki można ustalić przy pomocy pomiaru. Wyznacza się środki obu głów, łączy się linią prostą, następnie za pomocą kątomierza mierzy się kąt między prostymi biegnącymi stycznie do przedniej krawędzi panewki, a prostą łączącą środki głów kości udowych. Jest to tzw. kąt Norberga.

Im większy kąt tym głębsza panewka.

 

Ułożenie do zdjęcia:

• metoda OFA (orthopedic foundation for animals)

• zwierzę w pozycji brzuszno- grzbietowej, wyciągnięte kończyny, rotacja kolan - przechylone do środka, kości równolegle do siebie

• metoda PennHIP

• pies w pozycji grzbietowej, kości udowe ułożone tak jak fizjologicznie w pozycji stojącej,

• pierwsze zdjęcie - powierzchnie stawowe uciskane tak aby powierzchnie stawowe jak najbardziej do siebie przylegały

• drugie zdjęcie - urządzenie odsuwające od siebie kości udowe

• otrzymujemy stopień poluzowania w stawie określany jako indeks odciągania DI (distraction index)

• duża dokładność w badaniu młodych zwierząt (6 miesiąc)

 

Dysplazja biodrowa u kotów:

• częściej u kotów rasowych (12,3%), u Maine Coon nawet 18-21%

• nadwichnięcie w stawie biodrowym

• tworzenie się entezofitów na krawędzi panewki

• zmiany zwyrodnieniowe główki kości udowej na przednio-górnej krawędzi panewki

• rzadko dochodzi do przebudowy głowy i szyjki kości udowej

 

Aseptyczna martwica głowy kości udowej choroba Perthesa (typu Legga-Calvégo-Waldenströma-Perthesa) (osteochondrosis)

 

Dotyczy:

• małych psów

• młodych

• głównie samców

Może wystąpić u kilku osobników z jednego miotu w okresie 4-11 miesiąca życia (8 mies.)

Zazwyczaj jednostronna, jedynie u 10% przypadków dwustronna, przy czynniku rozwijającej się w jednej później w drugiej.

Etiologia nieznana (przyczyna - niedokrwienie) możliwe - zaburzenia krążenia śródchrzęstnego.

Niedokrwienie, podchrzęstna martwica lokalna ->cała głowa ->odwapnienie kości ->liczne złamania ->procesy naprawcze → zniekształcenie główki / zmiany zwyrodnieniowe

 

Upośledzenie ukrwienia jądra kostnienia głowy kości udowej powoduje martwicę podchrzęstnej, podczas gdy chrząstka stawowa kontynuuje wzrost. Pojawiająca się rewaskularyzacja penetrująca defekt i martwą kość powoduje tworzenie ubytku cienia w głowie kości udowej. Niekompletne usunięcie martwicy oraz rozwijająca się ziarnina przeszkadzają w gojeniu się zmian co skutkuje niekształtną głową kości udowej i niejednolitym cieniowaniem

 

Objawy:

• początkowo nie wykazuje większych zaburzeń

• kulawizna przemijająca

• z czasem zwierzęta przestają obarczać chorą kończynę

 

Ze względu na początkowo bezobjawowy przebieg do badania trafiają zazwyczaj psy z zaawansowanymi zmianami.

 

RTG:

1. okres bezobjawowy

2. spłaszczenie kości udowej, rozszerzenie szpary stawowej, nierówna powierzchnia stawowa głowy kości udowej (szczelinowate zachyłki)

3. zanik kostny głowy kości udowej, zniekształcenie szyjki

4. sekwestracja (rozkawałkowanie kości)

5. gojenie- głowa ma kształt grzyba, szyjka zniekształcona, krótka, zwyrodniała

 

Leczenie:

• unieruchomienie kończyny

• resekcja głowy kości udowej

 

 

Panosteitis eosinophilica

młodzieńcze zapalenie kości

• rasy szybko rosnące, młode zwierzęta

• w wieku 4-5 miesięcy, do 2 lat (ale zdarza się też u 5-7- letnich)

 

Etiologia:

• wysokokaloryczne żywienie ↑ Ca i ↑ P

• stres

• bakterie, wirusy, zarobaczenie, alergie

• (Thral twierdzi, że etiologia jest nieznana)

Zmiany kości długich kończyn, zwykle najpierw przednich, k. ramienna w większości .

Proces rozwija się w jednej kości 6-8 tygodni później w drugiej kości.

Całość trwa 3-4 miesiące (1 rok!). Kończy się samoistnie.

Ogniska panosteitis mogą być pojedyncze, mnogie, w jednej kości lub w wielu kościach. Najczęściej pojawiają się wokół kanału odżywczego.

 

Badania histologicze wykazały zmiany zapalne rozproszone w szpiku.

(Thral twierdzi że wykazano zwiększenie aktywności osteoblastów i fibroblastów w obszarach szpiku kostnego, śródkostnym i okołookostnowym - nie ma dowodów na zapalny charakter ?!)

 

nadmiar wapnia → zaburzenie w formowaniu kości → stawy obrzękają

→ przekrwienie szpiku nasila się → wytworzenie tkanki osteoidowej-> następuje kostnienie.

Pierwsze zmiany wokół kanałów tranzytowych... komórki kostne ulegają regeneracji

 

Objawy:

• nagła kulawizna (brak związku z urazem) kilkanaście dni

• kulawizna wędrująca, z jednej łapy na drugą

• w okresie kulawizny bolesność w trzonie objętym procesem chorobowym

• eozynofilia - 2 pierwsze dni od wystąpienia objawów

 

RTG:

1. zatarcie obrazu jamy szpikowej (zagęszczenie struktury beleczkowej)

2. ostro odgraniczone zagęszczenie w jamie szpikowej zaczynając od kanału odżywczego (największa kulawizna)

3. jama szpikowa przejrzysta (pusta kostka) wyraźny odczyn okostnej (gładkie, ciągłe) wewnątrz - cienkie szpikulce pogrubienie wewnętrznej warstwy korowej

 

Panosteitis może występować łącznie z innymi chorobami okresu dojrzewania szkieletowego.

 

 

 

Wykład 12 17 stycznia 2011

 

Ropne nieswoiste zapalenie kości

 

Ostitis- proces zapalny wszystkich elementów tworzących kość, głównie jej tkanek miękkich: szpiku, okostnej i naczyń krwionośnych

 

Myelitis- zapalenie szpiku kostnego- powstaje na skutek krwiopochodnego zakażenia, nie daje objawów radiologicznych, zwykle przechodzi w osteomyelitis

 

Osteomyelitis- zapalenie szpiku kostnego i tkanki kostnej

 

 

Drogi zakażenia:

• zakażenie z zewnątrz- otwarte złamania, postrzały oraz kostne zabiegi chirurgiczne

• zakażenie przez ciągłość- z otaczających tkanek: z ropnych ognisk skóry lub innych tkanek miękkich

• zakażenie krwiopochodne (ostitis hematogenes)- często u młodych zwierząt

• rany: otwarte, kłute, penetrujące, kąsane

 

Zakażeniom sprzyja obniżenie odporności organizmu zwierzęcia przez np.:

• zmniejszony przepływ krwi- obrzęk lub uszkodzenie okolicznych tkanek miękkich

• ciało obce- postrzał, implant np. gwóźdź

• nieustabilizowane złamanie- utrudnia wrastanie naczyń krwionośnych i gojenie

• uszkodzenie okolicznych tkanek miękkich

• wydzielanie się martwaka

 

Czynniki zakaźne:

• bakterie:

• Staphylococcus spp. (>50% przypadków)

• Streptococcus spp.

• E. coli

• Pseudomonas spp.

• Proteus spp.

• bakterie beztlenowe

• Brucella spp.

• Mycobacterium (???)

• grzyby (rzadko):

• coccidiomycosis

• blastomycosis

• histoplasmosis

• actinomycosis

• nocardiosis

• cryptococcosis

• aspergillosis

 

Obraz kliniczny zależy od rozległości i ciężkości choroby, jej przebiegu (ostry, podostry, przewlekły), wieku, stanu ogólnego, chorób współistniejących i wielu innych czynników.

Do klasycznych objawów zapalenia kości należy:

• gorączka

• apatia

• ból ogniskowy i obrzęk

• wzrost ilości leukocytów

• przyspieszony opad

• dodatni posiew krwi

• punkcja wskazująca często ropę

Jednak objawy zapalenia mogą być niewyraźne i mogą utrzymywać się przez długi czas w postaci podostrej z powodu powszechnego używania antybiotyków. Zjawisko to szczególnie często występuje w przypadku zapalenia kręgosłupa, dla którego opóźnienie rozpoznania wynosi średnio od 2 do 6 miesięcy.

 

Rozpoznanie RTG jest późne!

 

Tylko wcześnie rozpoczęte leczenie, przed wytworzeniem martwaków, daje szansę całkowitego wyleczenia.

 

Wcześniejsze rozpoznanie umożliwiają:

• rezonans magnetyczny

• badanie scyntygraficzne

• tomografia komputerowa

 

Obraz ostrego zapalenia kości:

• 2-3 dzień:

• obrzęk tkanek miękkich otaczających kość- poprzeczne smugi w tkance podskórnej spowodowane najprawdopodobniej zastojem limfy, zwiększenie objętości mięśni położonych najbliżej kości, zatarcie planu mięśniowego

• od 8 dnia:

• zanik kostny istoty gąbczastej- w miejscu największego nasilenia procesu zapalnego

• osteoliza istoty korowej i gąbczastej

• delikatny, igiełkowaty odczyn okostnej

• kilka dni później:

• w przynasadzie lub trzonie w pobliżu przynasady jednostronne rozwarstwienie i nierówność istoty korowej z drobnymi ubytkami osteoklastycznymi ("wyżarte przez mole"). Zniszczenia istoty gąbczastej są większe niż istoty korowej i mają postać owalnych ubytków wielkości ziarna ryżu ułożonych równolegle do osi długiej kończyny

 

Zmiany radiologiczne widoczne są 8- 14 dni od rozpoczęcia choroby!

 

 

Okres zaawansowany i późny- przewlekłe zapalenie kości:

Jeśli nie zastosowano leczenia lub było ono nieskuteczne, proces ostry przechodzi w przewlekły- dzieje się tak dopiero po upływie 3-4 tygodni od początku choroby.

 

Przeważają wtedy procesy martwicze.

Zakażenie szerzy się wzdłuż kanału szpikowego, pozbawiając kość ukrwienia i sprzyjając powstaniu martwicy. Z kolei nekrotyczna kość jest z trudem resorbowana lub oddzielana w formie martwaków, co sprzyja dalszemu rozwojowi drobnoustrojów.

 

Obraz radiologiczny przewlekłego zapalenia kości:

• zmiany mogą obejmować całą przynasadę i szerzyć się w kierunku trzonu

• zniszczenia kostne stają się szersze

• silniej wyrażone nawarstwienia okostnowe

• po 3-6 tygodniach trwania choroby zaczynają się procesy wytwórcze (osteoskleroza) i oddzielania się martwaków

 

Tworzenie tkanki kostnej podejmują wszystkie ocalałe tkanki:

• wytwarzana przez okostną ścienną nowa kość przywarstwia się do istoty korowej, powodując jej nierówność i zgrubienie

• kość wytwarzana przez śródkostną zmniejsza a nawet zarasta jamę szpikową

• tworzenie kości przez istotę korową i gąbczastą może spowodować znaczne zagęszczenie kości

Cały proces może przebiegać z różnym natężeniem, co spowoduje "mozaikowaty/ pstry" wygląd kości.

 

Tworzenie martwaków (sekwestracja) zdarza się w 70- 80% ostitis.

 

Rodzaje martwaków:

• z warstwy korowej

• z istoty gąbczastej

• martwak totalny

Ropa gromadzi się pod okostną i ją odsuwa.

 

Martwaki z istoty korowej:

• spotykane są częściej

• oddzielenie martwaka trwa od 2- 6 miesięcy

• stanowią dobrze wysycany fragment kostny długości kilku cm i szerokości kilku mm- kształt gotycki

 

Martwak z istoty gąbczastej:

• zdarza się rzadko

• oddzielenie trwa 2-3 tygodnie

• jest nieregularny, rozmaitej wielkości, nie przekracza kilkunastu mm w najszerszym wymiarze

• wysycenie cieniowe jest niewielkie

• kształt porównywalny do prawie rozpuszczonego w płynie kawałka cukru

 

Losy martwaka:

• zniszczenie przez otaczającą ziarninę- jeśli ma niewielkie rozmiary

• rewaskularyzacja i ponowne przyłączenie do kości- jeśli jest dobrze ustabilizowany

• całkowite oddzielenie- martwak otacza wał demarkacyjny z ziarniny wytwarzającej ropę, która oblewa martwak w jamce kostnej- tzw. trumience; przez powstające z czasem w jej ścianie przetoki, ropa i resztki mogą wydostawać się na zewnątrz.

Całkowite oddzielenie martwaka zajmuje przynajmniej 6miesięcy.

 

Po przebytym zapaleniu przewlekłym kość pozostaje zmieniona:

• wykazuje nierówną powierzchnię

• przebudowę utkania kostnego, głównie osteosklerozę

• pozostałości po martwakach w formie jamek

Niektóre jamki są puste (martwak usunięty operacyjnie lub samoistnie) w innych mogą tkwić martwaki w różnych fazach oddzielania się.

Przy obniżeniu odporności organizmu będą stanowiły punkt wyjścia wznowy procesu zapalnego kości.

Po odczynach okostnej powstaje nierównomierne zgrubienie warstwy korowej kości.

Nawrót choroby może nastąpić w każdym czasie.

 

 

Powikłania:

• wczesne:

• posocznica, wstrząs aseptyczny

• złamanie patologiczne jako efekt niszczenia kości- może wtedy powstać staw rzekomy

• staw rzekomy

• ropne zapalenie stawu- jeśli torebka stawu sięga poza chrząstkę stawową do przynasady, np. staw biodrowy, skokowy

• późne:

• wydłużenie kończyny- proces zapalny umiejscawia się w trzonie

• skrócenie- proces uszkadza chrząstkę wzrostową, grożąc zniekształceniem tej okolicy

• zaburzenia osi długiej kości

• amyloidoza

• metaplazja nowotworowa

 

 

Nowotwory kości

 Badanie RTG:

• pozwala zróżnicować zapalenie od procesu nowotworowego kości

• ocenić aktywność biologiczną procesu patologicznego

• określić cechy złośliwości nowotworu

 

NOWOTWÓR KOŚCI	ZAPALENIE KOŚCI
zazwyczaj w przynasadzie (wyjątek- guz Ewinga- trzon i guz olbrzymiokomórkowy- nasada)	zaczyna się w przynasadzie i ewentualnie schodzi w kierunku trzonu
bardzo silne niszczenie od początku	niszczenie słabiej wyrażone
odczyny okostnowe: trójkąt Codmana, igiełki mięsakowe i cebulkowe nawarstwienie okostnej	odczyny okostnowe bardziej regularne
brak martwaków	w przewlekłym zapaleniu obecność martwaków
plan mięśniowy zachowany ewentualnie guz w tkk. miękkich	zanik planu mięśniowego

 

 

Cechy złośliwości nowotworu:

• niszczenie i nowotworzenie kości

• odczyny okostnowe, zwapnienia i skostnienia

• obecność lub brak guza w otaczających tkankach

 

Najważniejsze znaczenie rozpoznawcze mają:

• niszczenie kości

• odczyny okostnowe

 

Różnicowanie pomiędzy guzem łagodnym a mięsakiem opiera się na takich cechach ubytków jak:

• regularność okonturowania

• utkanie otaczającej kości

• obecność lub brak odczynów okostnowych, zwapnień i skostnień o charakterze złośliwym lub łagodnym

 

Nowotwory powodują poważne ubytki kości.

Zagęszczenie i nowotworzenie utkania kostnego jest niewielkie.

Wyjątek- kostniaki, wyrośla kostne, sarcoma osteogenes scleroticans

 

Początkowe ubytki porównywane do "wyżartych przez mole"- zlokalizowane są na niewielkiej przestrzeni.

Później zniszczenia kości są rozległe.

 

W pewnych przypadkach mięsaków dość duże zniszczenia kości mają wygląd mozaikowaty, podobny do zapalenia kości, ale bez wytwarzania martwaków.

 

Wytwory kostne regularne, ziarniste- wskazują na proces łagodniejszy niż wytwory kłaczkowate, delikatne, nieregularne.

 

Odczyny okostnowe:

• ostroga mięsakowa Codmana (trójkąt Codmana)

• igiełki mięsakowe (spikule)- ustawione promieniście-> wybuchające słońce

• cebulkowate nawarstwienia okostnej

 

Guz w tkankach miękkich należy z reguły do mięsaków, w przerzutach jest bardzo częsty, w nowotworach łagodnych i zmianach guzopodobnych znacznie rzadszy.

Obecność guza w tkankach miękkich przechyla rozpoznanie w kierunku mięsaka.

 

W kościach tułowia, zwłaszcza miednicy, guz w tkk. miękkich może być bardzo duży, a zmiany w kości nieznaczne.

 

Nowotwory kości:

• pierwotne nowotwory kości:

• łagodne

• złośliwe

• przerzuty nowotworowe do kości

 

Sarcoma osteogenes- mięsak kościopochodny- stanowi 80% wszystkich nowotworów pierwotnych kości u psów.

Na drugim miejscu pod względem częstotliwości występowania znajduje się chondrosarcoma a następnie fibrosarcoma i hemangiosarcoma.

 

Nowotwory łagodne:

• są pojedyncze i nie dają dolegliwości

• czasem uciskają na sąsiednie narządy powodując zaburzenia wzrostu u osobników młodych

• powodem zgłaszania do lekarza jest wada kosmetyczna (guz) lub patologiczne złamanie

• wyleczenie po operacji jest regułą

 

Cechy guzów łagodnych to:

• powolny wzrost

• bezobjawowy przebieg kliniczny

• wzrost rozprężający (nie niszczy warstwy korowej tylko na nią naciska osłabiając ją)

 

Obraz RTG nowotworu łagodnego:

• odgraniczone ostro ognisko nowotworzenia

• istota korowa jest niezniszczona nawet, jeśli bardzo rozdymają kość

• brak odczynów okostnowych i guza w tkk. miękkich

• jamy kostne (torbiele, włókniaki, chrzęstniaki) są dość regularne, okrągłe lub owalne, często otoczone obrąbkiem sklerotycznym

• guzy tworzące kość i chrząstkę (wyrośle) mają charakterystyczne kształty i budowę bezładnej kości zbitej i gąbczastej

 

Nowotwory łagodne pierwotne:

• cysta kostna= torbiel kostna (cystis solitaria)

• włókniak niekostniejący= niekościopochodny włókniak (fibroma non ossificans) i korowy ubytek łącznotkankowy (defectus fibrosus)

• kostniak (osteoma)

• kostniak kostniowy lub kostnawy (osteoid- osteoma)

• chrzęstniak (chondroma):

• wewnątrzkostny (enchondroma)

• zewnątrzkostny (ecchondroma)

 

Guz olbrzymiokomórkowy (tumor gigantocelulare, osteoclastoma) uważany jest za nowotwór wykazujący skłonności do zezłośliwienia.

 

Nowotwory złośliwe:

• są to zazwyczaj mięsaki

• dają nasilający się miejscowy ból i narastające objawy ciężkiej choroby nowotworowej

• towarzyszy im prawie zawsze guz w tkk. miękkich: twardy, niebolesny, podstawą związany z kością

• we krwi stwierdza się znacznie zwiększone stężenie fosfatazy zasadowej

• często na krótko przed zgonem daje liczne przerzuty do płuc

 

Obraz RTG nowotworu złośliwego:

• postać jednoogniskowa

• niszczy warstwę korową

• niszczenie bezodczynowe- nieostre, zatarte granice, naciekające zmienioną, zwykle osteoporotyczną kość

• zagęszczenie utkania kostnego w postaci różnej wielkości nieregularnych plan "jak po rozlanym atramencie"

• odczyny okostnowe:

• ostroga mięsakowa Codmana

• igiełki okostnowe (spikule) rzadziej

• cebulkowate nawarstwienia

• guz w tkk. miękkich i w jego zrębie widoczne nieprawidłowe skostnienia lub zwapnienia

 

Obraz rentgenowski może być jednakowy w guzach złośliwych i łagodnych!!!

Tylko biopsja lub badania histologiczne mogą określić rodzaj guza i zadecydować o postępowaniu lekarskim!!!

 

Nowotwory złośliwe pierwotne:

• mięsak kościopochodny- sarcoma osteogenes, osteosarcoma- najczęstszy, najbardziej złośliwy guz narządu ruchu, o szybkim i niepomyślnym przebiegu:

• sa. osteogenes osteoliticum

• sa. osteoplasticum (sclerosans)

• sa. mixtum

• włókniakomięsak- fibrosarcoma

• chrzęstniakomięsak- chondrosarcoma:

• postać centralna

• postać obwodowa

• guz ewinga- sarcoma ewing

 

Nowotwory w szpiku:

• szpiczak- myeloma, plasmocytoma:

• pojedynczy- plasmocytoma solitare

• mnogi- plasmocytoma multiplex

• maziówczak

 

Nowotwór palca:

• rak płaskonabłonkowy- sznaucery średnie i olbrzymie, pudle, rottweilery

• czerniak złośliwy- czarne umaszczenie

 

Przerzuty z kości do płuc występują w formie wielu ognisk nowotworowych.

 

Jeśli spotkamy jeden guz w płucach, to może on dać przerzuty do kości.

 

Przerzuty nowotworowe do kości:

Powstają w szpiku kostnym wskutek osadzania się i rozwoju komórek nowotworowych, przyniesionych droga krwi z ogniska pierwotnego.

Umiejscawiają się w dobrze unaczynionych, bogatych w czerwony szpik kostny, kościach:

• kręgosłupie

• bliższych końcach kości udowych

• miednicy

• żebrach

• mostku

• sklepieniu czaszki

 

 

 

Wykład 13 24 stycznia 2011

 

Osteochondroza- Dyschondroplasia

 

Osteochondroza- to zaburzenie przekształcania chrząstki w kość.

Dotyczy chrząstki wzrostowej i kompleksu złożonego z chrząstki wzrostowej i stawowej.

Chondrocyty w części chrzęstnej chrząstki wzrostowej dzielą się lecz nie różnicują na kolejne warstwy. Nie powstaje płytka przygotowawczego kostnienia. Nie powstaje więc także struktura beleczkowa kości. Chrząstka wzrostowa ulega jedynie pogrubieniu.

Zjawisko występuje w danej chrząstce lokalnie (tylko na pewnym jej odcinku), choć może dotyczyć wszystkich kości. Prowadzi do zaburzeń w prawidłowym rozwoju kości i często- do zmian zwyrodnieniowych w stawach (bolesność i kulawizna).

 

Choroba rozpoczyna się od zmian w chrząstce, a następnie w kości, dlatego nazwa "osteochondroza" nie jest poprawna (powinna być "dyschondroplasia"). Jednak ze względu na rozpowszechnienie pierwszego określenia, jest ono używane.

 

Stosowane są 2 terminy:

• osteochondrosis- gdy mówimy ogolnie o tym procesie chorobowym

• osteochondritis- gdy wtórnie dołączą się objawy zapalenia

 

Do rozwoju osteochondrozy przyczyniają się:

• czynniki genetyczne:

• decydujące m.in.. o przyspieszonym wzroście (przerasowane świnie częściej chorują, współczynnik odziedziczalności FCP u rottweilerów i labradorów samców wynosi 0,77 a u suk 0,45)

• nadmiar kalorycznego żywienia:

• popierający gwałtowny przyrost masy ciała

• nieprawidłowo zbilansowana karma pod względem mineralnym:

• nadmiar wapnia

• niedobór miedzi

 

O miejscu pojawienia się osteochondrozy decydują czynniki lokalne:

• w stawie ramiennym

• w stawie łokciowym:

• przyspieszony wzrost k. łokciowej- powoduje uniesienie przyśrodkowego wyrostka dziobiastego, co sprzyja jego fragmentacji

• przyspieszony wzrost k. promieniowej- powoduje nacisk na bloczek k. ramiennej i dalej na wyrostek łokciowy dodatkowy, uniemożliwiając jego połączenie z k. łokciową

 

W przypadku psów 2 razy częściej chorują samce (szybszy wzrost w porównaniu do samic), ras dużych (powyżej 20kg), szybko rosnących.

Zbyt szybki przyrost masy ciała sprawia, że rozwijający się układ kostny jest nadmiernie obciążony poprzez sam ciężar ciała zwierzęcia i przez nadmierne działanie na niego mięśni (siły pociągania i popychania).

 

Oprócz tego gwałtowne zabawy lub długotrwałe ćwiczenia sprzyjają mikrourazom, które pojawiają się w miejscach najbardziej wrażliwych na nie. Do takich miejsc należą chrząstki wzrostowe.

 

Objawy osteochondrozy u psów (od 4-7 miesiąca):

• skryty (dyskretny) początek choroby

• kulawizna nasilona po odpoczynku lub po wysiłku

• reakcja bólowa na zginanie i prostowanie stawu

• często dotyczy obu analogicznych stawów

• może dotyczyć różnych stawów u jednego zwierzęcia

• mogą wystąpić różne formy osteochondrozy u jednego zwierzęcia

 

Większość populacji niektórych ras psów objęta jest osteochondrozą, choć nie u wszystkich osobników występują objawy kliniczne choroby.

 

Formy osteochondrozy:

• osteochondroza oddzielająca

• niepołączenie wyrostka łokciowego dodatkowego

• fragmentacja przyśrodkowego wyrostka dziobiastego

• przetrwała chrząstka wzrostowa

• złuszczenie nasady

• niepełne kostnienie przyśrodkowego kłykcia k. ramiennej

• niepołączenie przyśrodkowego nadkłykcia k. ramiennej

 

Formy osteochondrozy występujące w stawie łokciowym:

• osteochondroza oddzielająca przyśrodkowego kłykcia k. ramiennej

• fragmentacja przyśrodkowego wyrostka dziobiastego

• niepołączenie wyrostka łokciowego dodatkowego

• niedopasowanie powierzchni tworzących staw łokciowy

Określane są wspólną nazwą dysplazji łokciowej.

 

Stwierdzenie obecności dysplazji łokciowej (w wieku 12 mies.) powinno eliminować zwierzę z hodowli, gdyż uznaje się, że jest to choroba dziedziczna.

 

Dysplazja stawu łokciowego występuje u:

• 45- 50% rottweilerów

• 36- 70% berneńskich psów pasterskich

• 12- 14% labradorów

• 20% golden retrieverów

• 30% nowofunlandów

• 180 21% owczarków niemieckich

stanowi poważny problem dla hodowców, właścicieli zwierząt i lekarzy opiekujących się zwierzętami.

 

Pod uwagę należy wziąć 2 główne problemy:

• wyeliminowanie z hodowli osobników dotkniętych dysplazją łokciową oraz

• postępowanie medyczne w przypadku choroby w określonych przypadkach (decyzja czy zabieg chirurgiczny, czy postępowanie zachowawcze)

 

Osteochondroza oddzielająca, osteochondrosis dissecans (OCD), kostno- chrzęstna oddzielająca martwica jałowa- dotyczy kompleksu złożonego z chrząstki wzrostowej i stawowej.

Rozwija się u dużych ras psów poniżej pierwszego roku życia (około 6-7 miesiąca życia).

Może być 1 lub 2- stronna.

 

Niepołączenie wyrostka łokciowego dodatkowego- United Anconeal Process (UAP)- choroba manifestowana wtórnym zwyrodnieniem stawu łokciowego, spowodowanym brakiem połączenia wyrostka łokciowego dodatkowego z kością łokciową.

 

Wtórne centrum kostnienia wyrostka łokciowego pojawia się w 10- 12 tygodniu życia, a połączenie z trzonem następuje w około czwartym miesiącu życia u psów.

 

Ostateczna diagnoza nie jest możliwa przed upływem 4,5- 5 miesiąca życia.

 

Ponieważ UAP dotyczy często obydwu kończyn, powinny być badane obydwa łokcie mimo braku zmian klinicznych.

 

Obecność wtórnych zmian zwyrodnieniowych pogarsza rokowanie.

 

 

Fragmentacja przyśrodkowego wyrostka dziobiastego- Fragmentation Coronoid Process (FCP)- przerost kości łokciowej, sprawia, że przyśrodkowy wyrostek dziobiasty naciska na przyśrodkowy bloczek k. ramiennej i ulega uszkodzeniu- fragmentacji. Wyrostek w tym okresie (czyli od 20- 23tyg. życia) jest jeszcze zbudowany z tk. chrzęstnej.

Fragmenty wyrostka uszkadzają przyśrodkowy bloczek k. ramiennej prowadząc do zmian zwyrodnieniowych w stawie.

Wystarczy tylko pęknięcie chrząstki tworzącej wyrostek, by doszło do powstania niezgodności w stawie łokciowym i zaczęły rozwijać się zmiany zwyrodnieniowe.

 

Rozfragmentowany wyrostek jest rzadko identyfikowany radiologicznie, ponieważ jest widoczny na tle bocznej części k. promieniowej.

Obecność zwyrodnienia stawu może być jedynym radiologicznym świadectwem fragmentacji.

 

W diagnozie pomocne jest porównywanie dwóch stawów łokciowych, gdyż zmiany są bardzo często delikatne. Chociaż proces może dotyczyć obydwu kończyn, zmiany w obu łokciach rzadko są identyczne.

 

Jeśli u młodego 6-7 miesięcznego psa radiologicznie nie stwierdzono zmian mimo wyraźnej bolesności w stawie łokciowym, zalecane jest wykonanie zdjęcia kontrolnego po upływie 6-9 tygodni.

 

Zmiany w FCP rozwijają się powoli!!!

 

Niezgodność w stawie łokciowym- Elbow Incongruity (EI, JI).

Przyczyny:

• zbyt długa kość promieniowa

• zbyt długa kość łokciowa

• niedopasowanie powierzchni stawowych k. promieniowej i łokciowej do kształtu kłykcia kości ramiennej

Samodzielnie występujące JI rzadko wywołuje zmiany zwyrodnieniowe i daje objawy kliniczne.

Często JI występuje łącznie z FCP lub UAP- wtedy zmiany są większe.

 

Wszystkie formy osteochondrozy mogą występować w stawie łokciowym pojedynczo lub razem w dowolnej konfiguracji.

W większości przypadków występuje w obu stawach jednocześnie, choć w każdym mogą wystąpić różne jej formy.

 

Przetrwała chrząstka wzrostowa- Retained Cartilage (RC)- polega na braku przekształcania chrząstki wzrostowej w kość. Efektem jest zahamowanie wzrostu kości łokciowej na długość i deformacja kątowa kończyny. Objawy dotyczą obu kończyn w stopniu jednakowym.

 

Obraz RTG:

przepuszczalny dla promieni X, odwrócony stożek, rozciągający się z części środkowej dalszej chrząstki wzrostowej w kierunku przynasady

 

 

"Syndrom luźnego nadgarstka":

Przyczyny:

• najczęściej nieprawidłowo zbilansowana (Ca,P), zbyt kaloryczna dieta-> nierównomierny rozwój układu szkieletowego, mięśni i więzadeł-> więzadła zbyt "krótkie" lub zbyt "długie" i związane z tym nieprawidłowe ustawienie łapy w nadgarstku

---