Klatka piersiowa
Ułożenie na prawym boku, na brzuchu
Patrzymy - czy na zdjęciu jest kręgosłup, mostek, przepona, kąt kręgowo-przeponowy
Wskazania do badania RTG klatki piersiowej:
ostre i przewlekłe choroby układu oddechowego dotyczące górnych i dolnych dróg oddechowych
nawracające choroby układu krążenia
podejrzenie obecności przerzutów nowotworowych w tkance płucnej
powiększenie dostępnych powierzchniowych ww. chłonnych
podejrzenie wrodzonych lub nabytych wad przełyku
urazy klatki piersiowej
Technika badania:
Stosujemy kratki przeciwrozproszeniowe, jeżeli szerokość klatki piersiowej pacjenta >10cm.
Zmiany bardzo zaawansowane widać od razu, natomiast, aby uwidocznić słabo zaawansowane zmiany, musi być wykonane zdjęcie bardzo dobre jakościowo.
Projekcja boczna:
Pies leży na prawym boku; rozciągnięty- głowa i szyja wyciągnięte do przodu.
Promień główny pionowy skierowany na 5 p.m.ż. na skrzyżowaniu 2 linii:
1. linia biegnąca wzdłuż klatki piersiowej i dzieląca ją na pół
2. linia prostopadła do poprzedniej, wyznaczona w odległości 2 palców od tylnego kąta łopatki (u psa średniej wielkości)
Przekrwienie opadowe - płaty płuc bliżej stołu są bardziej ściśnięte, bardziej cieniują (najpierw zdjęcie w pozycji strzałkowej)
Jeśli u pacjenta jest duża duszność- zdjęcie boczne w pozycji stojącej, wykonane horyzontalną wiązką promieni RTG. Celowanie jak na psie leżącym
Kaseta z błoną po prawej stronie pacjenta; lampa po lewej.
Pies powinien stać równo na 4 łapach; dobrze jest, jeśli przednie łapy wyciągniemy trochę do przodu (wtedy łokcie nie wchodzą nam na zdjęcie).
Dusznośc, zaburzenia w krążeniu - najbezpieczniej - RTG na stojąco, potem w pozycji strzałkowej, potem na boku
Nie wolno - na grzbiecie!!!
Projekcja grzbietowo- brzuszna:
Pies leży na brzuchu, łapy przednie wysunięte do przodu, głowa między łapami.
Promień główny skierowany na linię kręgosłupa na wysokości tylnych kątów łopatek.
U kotów nie trzeba stosować kratki przeciwrozproszeniowej, bo tkanka płucna jest bardzo przejrzysta.
Zmniejszenie przejrzystości tkanki płucnej:
zapalenie
obrzęk
uraz
niedodma
nowotwory pierwotne
przerzuty
zwapnienia
Przy opisywaniu:
Zagęszczenie- określa obszar tkanki płucnej o większym wysyceniu cieniem, nie cieniuje
Różnej wielkości, kształtu, położenia.
Brzeg zatarty, nieostry-> proces chorobowy ostry.
Brzeg ostro zaznaczony-> przewlekły proces chorobowy
Zapalenie płuc:
płatowe- dotyczy jednego płata płuc lub kilku, etapy:
przekrwienie, obrzęk - zmiany b słabo widoczne, powiększone przegrody między pęcherzykowe (u ludzi)
naciek śródpęcherzykowy i konsolidacji - tkanka płucna bezpowietrzna, pęcherzyki z wysiękiem, obraz jednolicie zacieniony, powietrzny bronchogram, nie widac naczyń
okres ustępowania zmian - resorpcja, pęcherzyki bez płynu - niejednorodne zacienienie; stopniowo ustępują zmiany - najdłużej zacienienie okołooskrzelowe; powrót do pełnej powietrzności - 28 dni
Ze zdjęciem kontrolnym czekamy 28 dni od rozpoczęcia leczenia (bo zmiany w płucach widoczne na zdjęciu RTG cofają się powoli). Gdy leczenie działa - robimy zdjęcie po 4tyg - tkanka płucna prawidłowa ale będą zwłóknienia do końca życia; jeśli stan się pogarsza - robimy zdjęcie od razu
płacikowe- dotyczy tylko jednego płacika płuca
odoskrzelowe- w płatach przeponowych; zagęszczenie wokół oskrzeli; zmiany zaczynają się od oskrzeli głównych biegną na obwód; bardzo wyraźne
wirusowe- bardzo delikatne zmiany, ledwo widoczne
bakteryjne- widoczne zmiany zapalne
grzybicze- przy niektórych mamy dodatkowo zmiany w węzłach chłonnych
Powyższych rodzajów zapalenia płuc, nie da się zróżnicować na podstawie zdjęcia RTG.
Ostre- jeśli w porę rozpoczniemy leczenie, zejdzie bez pozostawienia zmian.
Przewlekłe- po zejściu zapalenia zostają zwłóknienia w płucach.
Obrzęk płuc:
duszność
pienisty wypływ z nosa-> stan ciężki, podajemy leki stabilizujące (i nie wysyłamy na RTG tylko ratujemy życie)
Obrzęk może być pochodzenia:
sercowego:
przy kardiomiopatiach przerostowych
przy przewlekłej chorobie zastawki dwudzielnej
powiększenie lewego serca
poszerzenie żył uchodzących do lewego przedsionka
zmniejszenie przejrzystości okolicy wnęki płuc
niesercowego:
zwiększenie przepuszczalności naczyń na skutek:
wstrząsu
zatrucia
martwicy
infekcji bakteryjnych
wzrost ciśnienia wewnątrznaczyniowego
guz
spadek ciśnienia onkotycznego krwi
Obrzęk pochodzenia sercowego:
powiększenie lewej komory lub całego serca
rozszerzenie żył uchodzących do lewego przedsionka
zmniejszenie przejrzystości w okolicy wnęki płuc- zmiany rozszerzają się na obwód [na zdjęciu w projekcji grzbietowo- brzusznej- symetryczny obraz motyla]
przy cofaniu się zmian, powietrzne płuca narastają od obwodu do wnęki płuc
Zmiany w obrzęku płuc zachodzą bardzo gwałtownie.
Wyjątki:
blok serca- nie ma powiększenia lewej komory
niedoleczony obrzęk lub przewlekły- płyn w jamie opłucnowej i zmiany śródmiąższowe, rozsiane, wieloogniskowe
Duża duszność powoduje rozszerzenie tchawicy.
Obrzęk pochodzenia niesercowego:
serce powinno być prawidłowe, jeśli zwierzę na nie nie chorowało
niecieczenie tkanki na obwodzie- narasta w kierunku wnęki płuc
zmiany mogą być asymetryczne
w przypadku cofania się zmian, przejrzystość się zwiększa i kieruje na obwód
obraz może się szybko zmieniać
Stłuczenie płuc:
czekamy min. 6h- bo zmiany pojawiają się powoli
obraz zależy od tego co zostało uszkodzone
obraz szachownicy
do 24h, resorbuje się 3-10 dni, rozwija się 24 dni
zmiany powinny się cofnąć w ciągu 8 dni leczenia
Powikłaniem jest zapalenie płuc!!!
Dlatego należy pacjenta zabezpieczyć przed nim.
Nowotwory:
pierwotne:
zawsze umiejscawiają się w prawym płacie przeponowym
wtórne:
liczne
okrągłe lub owalne cienie
wielkość > 5mm
widoczne na tle płatów płucnych i sylwetki serca
Należy zrobić zdjęcie w dwóch projekcjach:
grzbietowo- brzuszna i boczna
jeśli z jakichś względów nie można wykonać w projekcji grzbietowo- brzusznej, robimy 2 boczne- z jednej i drugiej strony
Najczęściej przerzuty dają raki i mięsaki.
Dokładne rozpoznanie- histopatologia!
W opisie, zaznaczamy, w jakim stopniu jest ograniczona powietrzność płuc (decyduje to w dużej mierze o rokowaniu).
Zwiększenie przejrzystości tkanki płucnej:
źle wykonane zdjęci- za dużo kV- zdjęcie przeeksponowane (twarde)
jeśli zwierzę jest zaintubowane i dostało za dużo gazu (przewentylowanie pacjenta)
rozedma płuc- dosyć miękkie zdjęcie.
Rozedma- zwiększenie powietrzności płuc
przepona spłaszczona
przestrzenie międzyżebrowe rozszerzone
pozorne zmniejszenie sylwetki serca
Pęcherze rozedmowe- okrągłe twory z cienką ścianą
Rozedma wyrównawcza- pozornie mała sylwetka serca na skutek odsunięcia się go od przepony
Odma- wolny gaz w jamie opłucnowej:
najczęściej wynik urazu:
otwarta- gdy mamy do czynienia z przerwaną ciągłością klatki piersiowej i opłucnej ściennej, np. złamane żebro, rana kąsana
zamknięta- przy pęknięciu płuca, oskrzela, tchawicy, przełyku, pęcherza rozedmowego
Pies stoi:
gaz gromadzi się w najwyżej położonej części klatki piersiowej-> kąt kręgosłupowo- przeponowy. Tam pasmo przejaśnienia- odpycha płaty przeponowe od kręgosłupa.
Projekcja grzbietowo- brzuszna:
pasmo przejaśnienia między ścianą klatki piersiowej a płatami płucnymi.
Pies leży na boku:
pasma przejaśnienia między kręgosłupem a płucami, mostkiem- płucami, przeponą- płucami. Serce odsunięte od mostka przez gaz.
Odma śródpiersia:
Na skutek głębokich ran szyi (tchawicy, przełyku)- widać zewnętrzną ścianę tchawicy, przełyku i naczynia.
Zaawansowana-gaz przechodzi wzdłuż przełyku na teren przestrzeni zaotrzewnowej.
Niedodma- bezpowietrzny płat płucny- kształt płuca jest zachowany.
Płyn w jamie opłucnej:
koty, małe psy - 50ml, duże psy - 100ml
wolny- (zazwyczaj)- po 2 stronach śródpiersia, może się przemieszczać
otorbiony- nie wiemy czy to rozrost (ropniaki, ropowica płuc) czy płyn- w celu sprawdzenia, wykonujemy USG
Nie kładziemy psa na plecach!!!
Wolny płyn:
zdjęcie boczne na stojącym psie:
płyn w najniższym miejscu klatki piersiowej - linia horyzontalna
grzbietowo- brzuszne:
płyn odpycha płuca od ściany klatki piersiowej- pasma zaciemnienia
cień środkowy może być powiększony- płyn w okolicy mostka
projekcja boczna:
płaty płucne otoczone przez płyn; odpychane od kręgosłupa, mostka, przepony
dodatkowo płyn w szczelinach międzypłacikowych- obraz "liści na wodzie"
Kot- jeśli jest gaz w śródpiersiu przednim, to szybko dołącza się płyn w jamie opłucnej.
Zwierzęta z dusznością -wszystko robimy wolno! Nie stresujemy ani psa ani właściciela
Pytamy czy pies spał - jeśli nie - nie wolno położyc go na brzuchu, nie wolno go przewracac
Jeśli spał - w jakiej pozycji - która jest dla niego komfortowa
Gdy położony pies nie walczy - NATYCHMIAST PODNOSIMY!!!!!
Serce:
wielkość
kształt
położenie
zmiana płożenia struktur
Powiększenie sylwetki serca:
Nie zawsze jest równoznaczne z powiększeniem samego serca, może być np. wynikiem obecności płynu w worku osierdziowym- wykonujemy echo serca w celu potwierdzenia.
przetrenowanie, kardiomiopatia, tamponada, tłuszcz
Rozstrzeń czy przerost serca?-> echo- zmiana kształtu
Powiększenie sylwetki - kardiomegalia
więcej niż 3 p.m.ż.
podnosi tchawicę- jest wtedy równoległa do kręgosłupa
spłycony kąt sercowo- przeponowy
dysfunkcja mięśnia sercowego
pozornie przy zmniejszonej powietrzności płuc
Jeśli prawa komora jest powiększona- serca ma kontakt z mostkiem na dużej przestrzeni.
Kaszel pochodzenia sercowego- gdy serce uciska na rozwidlenie tchawicy
Microcardia:
serce zajmuje przestrzeń mniejszą niż 2,5 pmż
odwodnienie
choroba Adisona
wstrząs hipowolemiczny
Wąska żyła główna tylna i aorta.
Powiększenie jam serca:
Lewy przedsionek - rozstrzeń, choroba zastawki 2dzielnej, nadciśnienie płucne
Lewa komora - rozstrzeń, przerost; przetrwały przewód tętniczy, niewydolnośc zastawki 2dzielnej, niewydolnośc krążenia
Prawy przedsionek - dysplazja zastawki 3dzielnej
Prawa komora - rozstrzeń, przerost; nicienie sercowe, zwężenie ujścia tętnicy płucnej
Zespół płucno- sercowy:
choroba zaczynająca się od niewydolności oddechowej - przewlekła obturacyjna choroba płuc - nadciśnienie płucne - niewydolnośc prawokomorowa
rozedma
obrzęk
Rozwija się w ciągu 6 miesięcy od wystąpienia schorzenia pierwotnego, w przypadku jego przeoczenia lub nieleczenia.
Obraz:
Zmiany w tkance płucnej, przewlekłe, duże
Powiększenie prawej komory i prawego przedsionka
Poszerzenie tętnicy płucnej
Zmniejszenie przejrzystości płuc, nawet zawały w tkance płucnej
Leczenie poprawia nieznacznie lub nie poprawia wcale obrazu RTG. Choroba postępująca - zaleczamy, ale nie da się wyleczyc!!
Zachłystowe zapalenie płuc
Są to zagęszczone plamiste zlewające się ze sobą obejmujące części przy-wnękowe obu płuc bardziej nasilone w płucu prawym.
Zachłystowe zapalenie płuc (zespół Mendelssohna) następuje w skutek natychmiastowej reakcji kwasu solnego pęcherzyków płucnych i tkanki śródmiąższowej na przedostanie się treści żołądkowej do płuc, a następnie zakażenia bakteryjnego wywołanego procesem gnilnym pokarmu z żołądka. Ten rodzaj chemicznego zapalenia płuc jest najczęstszym i dotyczy głównie osoby będące po zabiegu płukania żołądka, które straciły przytomność lub były reanimowane.
Jama brzuszna
Tchawica:
częściej dochodzi do zwężenia światła tchawicy
rzadziej do rozszerzenia
ciała obce
zdjęcie najlepiej robić w pozycji bocznej- głowa wyciągnięta do przodu tak, aby linia kręgosłupa szyjnego była równo z resztą kręgosłupa
Zwężenie tchawicy odcinkowe:
wrodzone
uraz
skutek blizny powstałej po ranach
ucisk przez zmiany guzowate, nowotworowe
Za połkniętym ciałem obcym w tchawicy- odruchowe zwężenie światła tchawicy.
Problemy z błoną spajającą pierścienie - może się zapadac
Syndrom zapadania tchawicy - małe psy, starsze, przez przewlekły stan zapalny
kaszel, dusznośc, rzężenia, wymioty
RTG - spokojnie, nie znieczulamy, na prawym boku, odcinek szyjny na równi z odcinkiem kręgowym - by światło tchawicy nie było odgięte, kończyny odciągnąc
Przy wdechu - zwężenie w odcinku szyjnym, przy wydechu w piersiowym
Zwierzę musi ukończyc 9 mcy
Przy poruszaniu głową - fałszywy obraz - zwężenie światła tchawicy
Obraz - b wąskie światło tchawicy - powinna być taka jak krtań
Hypoplazja - u brachycefalicznych
Średnica światłą nie zależy od wdechu czy wydechu
Jeśli zwierzę dożyje do wieku dorosłego - poradzi sobie
Jeśli młodsze - pies rośnie a tchawica nie nadąża
Badanie do 6 mca kontrolne
Można operowac - rurka tworzy rusztowanie dla tchawicy
Kaszel reakcyjny- zwężenie tchawicy; głośny kaszel [doczytać]
Przełyk:
Wskazania do badania radiologicznego:
długotrwałe wymioty
ulewanie treści- regurgitacje
podejrzenie obecności ciała obcego
KOśc gnykowa w gardle - ciężko odróżnic od połkniętych kości
Aby wykryć zmiany w przełyku- badanie kontrastowe:
stwierdzenie drożności
niecieniujących ciał obcych
czasu pasażu
Podajemy 3ml/ kg m.c.
Miejsca predylekcyjne do utkwienia ciał obcych:
przed wpustek do klatki piersiowej
u podstawy serca (rozwidlenie tchawicy)
przed przeponą
Przed miejscem, w którym utkwiło ciało obce, gromadzi się pokarm-> gnicie karmy-> perforacja przełyku=> zapalenie śródpiersia
Endoskopia- żeby ją wykonać, należy pacjenta uśpić.
Kontrast- gastrografin- pieni się!!!
Przełyk wielki- megaesophagus, zw. też achalazją- patologia prowadząca do postaci pierwotnej megaesophagus. U młodych- zwiotczenie mięśniówki przełyku; neurogenne- dysfunkcja włókien nerwowych.
Postać wtórna spowodowana niewydolnością kory nadnerczy, miastenią gravis.
Achalazja- u młodych po odsadzeniu;
Osesek- nic się nie dzieje.
Jak przechodzi na pokarm stały-> regurgitacje
Wykonujemy zdjęcie przeglądowe i kontrastowe.
Powiększony przełyk jest widoczny na zdjęciu kontrastowym; pośrednio- tchawica skierowana w dół, powiększenie sylwetki serca.
Powikłania- zachłystowe zapalenie płuc.
Przełyk wielki musimy różnicować z przetrwałym przewodem (tętniczym) Botala.
Przewód ten otacza przełyk u podstawy sylwetki serca, dochodzi do zwężenia światła przełyku; natomiast przed podstawą serca- rozszerzenie przełyku.
Przepuklina przeponowa- zwykle pourazowa.
Zawsze wykonujemy zdjęcie boczne i grzbietowo- brzuszne.
W przypadkach wątpliwych- USG.
Duszności …
Kontrast- podajemy tylko wtedy, kiedy stan pacjenta jest stabilny.
Ubytek w wypełnieniu środkiem kontrastowym światła przewodu pokarmowego- tam, gdzie jest ciało obce niecieniujące.
Niedrożność:
częściowa
całkowita
Wskazania do RTG jamy brzusznej:
chudnięcie
zmniejszenie apetytu
wymioty
biegunki
powiększenie powłok brzusznych
zwiększenie napięcia powłok brzusznych
twarde, bolesne
trudności w oddawaniu kału
Wykonujemy zdjęcie w projekcji bocznej lub grzbietowo- brzusznej.
Promień centralny- w połowie długości między wyrostkiem mieczykowatym mostka a pępkiem.
Zatarcie planu narządowego jamy brzusznej:
płyn
włóknik
wychudzenie
artefakty
Zapalenie otrzewnej- od stanu zapalnego narządów.
Może być lokalne lub uogólnione.
Przy perforacji przewodu pokarmowego, urazach.
Objawy- zatarcie obrazu lokalne/ uogólnione
Włóknik- zatarcie konturów narządów.
Płyn- np. wodobrzusze- następstwo zastoinowej niewydolności serca, zapalenia otrzewnej lub procesów nowotworowych
Guzy- określamy wielkość, kształt, charakter brzegów (ostro odgraniczone czy rozlane)
Zapalenie trzustki- lokalne zatarcie obrazu jamy brzusznej.
Rozległe zapalenie otrzewnej - brak planu narządowego w całej jamie brzusznej.
Żołądek:
ciała obce
zwężenie odźwiernika
20kg pies- podajemy 30ml kontrastu, żeby sprawdzić sprawność odźwiernika
Zdjęcie RTG odźwiernika- kończyny uniesione pod kątem 45°
Zwężenie odźwiernika= skurcz- spasmus lub przerost (nowotwory, zmiany bliznowate)
Sprawdzenie funkcji odźwiernika- sprawdzenie po 2-5h od podania barytu.
Co powoduje skurcz odźwiernika:
stany zapalne
toksemia
infekcje bakteryjne
mocznica
kolka nerkowa
Przerost odźwiernika:
długotrwałe stany zapalne
nowotwory
Cecha:
powiększenie wymiarów odźwiernika ze zwiększeniem objętości jamy odźwiernika
Może prowadzić do zmiany kształtu żołądka, pogrubienia ściany, utraty rzeźby fałdów i zmniejszenia ruchomości.
Ostre rozszerzenie żołądka- dotyczace szczeniąt-> skutek gromadzenia gazu-> poszerzenie powoduje bolesność. Ustępuje po płukaniu żołądka.
Radiologicznie:
wzdęty żołądek wypełniony gazem
może być w nim karma
Sondowanie:
zgłębnik bez problemu wchodzi do żołądka
Skręt żołądka:
może być jednym z następstw rozszerzenia żołądka
skręt następuje zwykle wokół osi długiej- odźwiernik jest wtedy na górze a dno na dole
za żołądkiem podąża śledziona- skręt śledziony
Objawy:
niepokój
ślinienie się
duszność
próby wymiotów
tachykardia
microcardia
zwężenie żyły głównej
odwodnienie
wstrząs
zapaść
Skręt może być zupełny lub niezupełny.
Radiologicznie:
wzdęty żołądek
zaburzenie struktury anatomicznej
linia poprzeczna, dzieląca odźwiernik i dno
Dlaczego dochodzi do wstrząsu?
histamina
działanie antyhistaminowe
kwas solny
Jelita. Wskazania do badania:
brak apetytu
pragnienia
wymioty
biegunka
wzdęcia
pogorszenie stanu ogólnego
Co może tam być:
stan zapalny
niedrożności
blizny