Ćwiczenie 1
6 października 2010
19:37
Biologiczne skutki promieniowania X:
powstawanie wolnych rodników
zaburzenie syntezy białek i czynności enzymatycznej na poziomie molekularnym
uszkodzenia materiały genetycznego komórek
Najbardziej wrażliwe na promieniowanie są komórki słabo zróżnicowane, które często się dzielą, np. komórki nabłonka jelit, kom. szpiku kostnego, gonad.
Najmniej wrażliwa jest skóra: stóp, dłoni, przedramion.
Podział skutków biologicznych promieniowania za względu na ich wystąpienie:
efekty somatyczne- charakteryzujące się uszkodzeniem komórek utrzymujących procesy życiowe. Dzielą się na wczesne i późne:
wczesne- występują po kilku godzinach do kilku dni po napromieniowaniu:
zmiany we krwi:
spadek ilości erytrocytów
spadek ilości leukocytów
spadek ilości trombocytów
przewód pokarmowy:
wymioty
biegunki
zakażenia
skóra:
zmiany rumieniowe
utrata owłosienia
występowanie zmian zapalnych
owrzodzenia
blizny
wyjście do zmian rakowych
narządy rozrodcze:
uszkodzenia komórek rozrodczych
ciąża:
zagrożenie dla zarodka (płodu):
3- 25 tydzień ciąży- największe ryzyko, bo jest to okres maksymalnej organogenezy
3- 8 tydzień- śmierć płodu lub istotne zniekształcenia
powyżej 4 tygodnia- ryzyko dużej zapadalności na choroby nowotworowe
8- 25 tydzień- zaburzenia umysłowe
późne- występują po kilku miesiącach lub latach po napromieniowaniu:
skrócenie czasu życia
białaczka
zaćma
nowotwory złośliwe
zahamowanie wzrostu i rozwoju
efekty genetyczne- wynik uszkodzenia komórek rozrodczych odpowiedzialnych za przekazywanie danych cech potomstwu:
aberracje chromosomalne i liczbowe
zmiany w strukturze chromosomów
uszkodzenia w genach komórek rozrodczych:
mutacje genowe dominujące i recesywne
Podział ze względu na relację między dawką a efektem biologicznym:
Skutki niestochastyczne (deterministyczne)- do ich wystąpienia potrzebne jest przekroczenie pewnej dawki promieniowania (wartość/ dawka progowa):
uszkodzenia układu krwiotwórczego
zmiany martwicze skóry
zaćma popromienna
choroby tarczycy
Skutki stochastyczne- nie mają dawki progowej. Proporcjonalnie do dawki promieniowania występuje PRAWDOPODOBIEŃSTWO ich wystąpienia:
genetyczne skutki promieniowania
mutacje DNA komórek rozrodczych
efekty somatyczne w postaci nowotworów złośliwych i białaczek
Ochrona radiologiczna
Definiowana przepisami. Ma na celu ochronę zwierzęcia, właściciela i pracowników przed szkodliwymi skutkami promieniowania i ograniczenia narażenia zdrowia jedynie do przypadków uzasadnionych; a także ograniczenie ryzyka wystąpienia skutków w myśl zasady "tak mało jak to tylko możliwe".
Zastosowanie promieniowania jonizującego powinni odbywać się w warunkach zapewniających optymalizację dawek promieniowania na najniższym osiągalnym poziomie.
Taka polityka prowadzona jest pod względem kosztów, technologii i korzyści dla zdrowia.
Ustawa z dnia 29 listopada 2000r.
"Prawo atomowe"
Pracownia rtg- pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych do wykonywania medycznych procedur radiologicznych z wykorzystaniem promieniowania X
Gabinet rtg- pomieszczenie pracowni rtg, w którym zainstalowana jest na stałe co najmniej jedna lampa rentgenowska
Aparat rentgenowski- zestaw urządzeń składający się z aparatury przeznaczonej do wytwarzania promieniowania X, których źródłem jest lampa rtg
Osłony przed promieniowaniem:
stałe- ściany (cegła, beton)
ruchome- parawany (ołów, żeliwo, szkło ołowiowe, folia ołowiowa)
osobiste- fartuchy, rękawice, osłony na tarczycę i gonady, okulary (tworzywo ołowiowe, guma ołowiowa, szkło ołowiowe)
Ochrona pacjenta i właściciela
Ma na celu ograniczenie narażenia na niekorzystne skutki promieniowania z jednoczesnym dążeniem do uzyskania obrazów mających wartości diagnostyczne.
Zwierzę powinno być trzymane przez właściciela. Osoba trzymająca zwierzę powinna:
mieć ukończone 18 lat
nie być chora na choroby nowotworowe lub zaburzenia tarczycy
nie być w ciąży
mieć odpowiednią osłonę osobistą
Do ochrony pacjenta i właściciela zaliczamy też właściwy dobór parametrów ekspozycji w celu uniknięcia konieczności powtórnego wykonania zdjęcia.
Należy:
zastosować technikę promieni twardych, co skróci czas ekspozycji
stosować filtry aluminiowe (chronią przed promieniowaniem miękkim)
ograniczyć pole padania promieni RTG (za pomocą kolimatorów) na badany narząd
używać czułe filmy, folie wzmacniające (skracają czas ekspozycji, zmniejszają natężenie promieniowania)
Ochrona pracowników:
prawidłowe urządzenie gabinetu rtg
wykorzystywanie osłon stałych, ruchomych i osobistych
dopuszczenie do pracy przy źródle promieniowania jonizującego pracownika, który posiada odpowiednią wiedzę i umiejętności
zapewnienie opieki medycznej
zapewnienie sprzętu dozymetrycznego
pracownicy zatrudnieni przy źródle promieniowania podlegają obligatoryjnie badaniom lekarskim przeprowadzanym przez specjalistów
prowadzenie pomiarów dawek indywidualnych (indywidualne dozymetry- przysyłane są co 8 tygodni do Instytutu Medycyny Pracy w Puławach)
prowadzenie szkoleń w zakresie ochrony radiologicznej
Odpowiedzialność za użycie promieniowania ponoszą:
lekarz/ technik radiolog
lekarz kierujący na badanie rtg
Budowa aparatu rentgenowskiego:
Katoda- naładowana ujemnie; zbudowana z włókna wolframowego w postaci spirali.
Po podłączeniu obwodu żarzenia wytwarzana jest chmura elektronów. Po przyłożeniu napięcia, chmura przesuwana jest w kierunku anody.
Ilość promieni wychodzących z anody zależy od:
natężenia promieni mA
czasu ekspozycji s lub ms
Przenikliwość promieniowania zależy od:
napięcia w kV
Anoda- naładowana dodatnio; tu następuje wyhamowanie elektronów i emisja promieniowania X; Składa się z miedzianego trzonu , tarczy anody, której brzeg nachylony jest skośnie pod kątem 7- 17o i wirnika.
Tarcza zbudowana jest z molibdenu, z zewnątrz pokryta jest wolframem.
Wolfram- wysoka temp. topnienia i zdolność wytwarzania promieni X.
Wady tarczy- możliwość pęknięcia; wzbogaca się ją renem.
Trzon anody zbudowany jest z miedzi- ma duże przewodnictwo cieplne.
Wirnik wprawia tarczę w ruch- nie ulega tak intensywnemu rozgrzaniu i uszkodzeniu jak anoda stojąca.
Projekcja boczna- zwierzę leży na prawym boku, kończyny przednie odciągnięte do przodu, tylne do tyłu; można też zrobić, kiedy zwierzę stoi lub leży na mostku.
Grzbietowo- brzuszna- gdy zwierzę leży na mostku
Brzuszno- grzbietowa- gdy leży na grzbiecie
negatoskop- ta świecąca tablica do oglądania zdjęć RTG
pierwotne punkty kostnienia płodu :D
Ćwiczenie 2
13 października 2010
17:02
Aparaty rentgenowskie
Podział:
ze względu na przeznaczenie:
diagnostyczne
terapeutyczne
przemysłowe- badanie materiałów, defektoskopia
ze względu na konstrukcję:
o małej mocy 15- 50mA
średniej mocy 100- 300 mA
dużej mocy 500- 1000mA
stacjonarne- zwykle o dużej mocy, na stałe ustawione w gabinecie. Lampa przesuwa się nad stołem na teleskopie lub na kolumnie obok stołu.
Stolik- zwykle wózek na kasetę do zdjęć z kratką przeciwrozproszeniową
mobilne:
jezdne:
przyłóżkowe
z ramieniem C- służą do wykonywania zdjęć śródoperacyjnych
niektóre aparaty stomatologiczne
przenośne:
bardzo lekkie, o małej i średniej mocy, najczęściej do celów stomatologicznych
aparaty do denystometrii- mierzenie gęstości mineralnej kości
ortopedyczne
ogólnodiagnostyczne (małych zwierząt)
głowicowe- posiada lampę i generator w jednej obudowie, nie ma kabli wysokiego napięcia. Prąd anodowy do 30mA; najczęściej dentystyczne. Prosta budowa, łatwe w użyciu, często bez regulacji kV i mA. Jedynym regulatorem zaczernienia błony jest tu czas
kołpakowe- generator i lampa oddzielnie. Lampa jest w kołpaku ochronnym. Chroni on przed wysokim napięciem i promieniowaniem miękkim
warstwa izolacyjna-> olej
prąd 500mA i więcej
ze względu na budowę generatora:
z generatorem konwencjonalnym (AC)
z generatorem o wysokiej częstotliwości (HF lub DC)- zmniejsza promieniowanie miękkie o ok. 40%
Aparaty terapeutyczne- też różne typy:
do naświetlań promieniami granicznymi
do naświetlań kontaktowych- przykładane do skóry
do naśw. powierzchownych
do terapii pół- lub głębokiej
Stolik rozdzielczy:
Na nim przełączniki zasilania, napięcia kV, natężenia mA, czasu, ogniska, do automatycznej regulacji ekspozycji; służące do sterowania pracą lampy, przycisk do wyzwalania ekspozycji promieniowania.
Generator:
Zasilacz lampy- w nim wytwarzane niskie i wysokie napięcie. Składa się z prostowników, transformatorów wysokiego napięcia i transformatorów żarzenia katody:
konwencjonalny (klasyczny, AC)- produkuje napięcie nieznacznie tętniące=> promieniowanie ze zmiennym widmem energii, osłabia to jakość diagnostyczną obrazu
HF- mikroprocesor steruje układem prostowników, filtrów wygładzających, transformatorem wysokiego napięcia; wysoka stabilność ustawionej wartości napięcia.
Mówimy, że napięcie osiąga zadaną wartość i utrzymuje do końca ekspozycji-> lepsza jakość obrazu, mniejsza dawka promieniowania miękkiego pochłanianego przez pacjenta, krótszy czas ekspozycji.
Oba generatory wykorzystują prąd 3-fazowy.
Obwód regulacji kV:
Umożliwia zwiększenie lub zmniejszenie wielkości wysokiego napięcia=> twardość
Obwód regulacji układu żarzenia (?)- wielkość prądu katodowego wyrażonego w mA=> zwiększenie lub zmniejszenie natężenia promieniowania RTG
Układy regulatorów wysokiego napięcia:
Do emisji promieniowania X potrzebny jest prąd stały- do tego służą te regulatory. Emisja następuje, gdy jest szczyt półfali dodatniej.
Musi być wysoka jakość napięcia stałego-> dobrej jakości radiogramy.
W starych aparatach- układ samoprostujący (półfalowy)-> emisja promieni, gdy anoda jest naładowana dodatnio a katoda ujemnie.
Wada- możliwość wystąpienia zapłonu zwrotnego.
W nowszych zastąpiono 4 jednostki prostownika połączone w układ…
Większa obciążalność lampy, możliwość skrócenia czasu ekspozycji.
Wycofane!
W sieci trójfazowej: 3 pary prostowników (układ 6-cio prostownikowy)-> znaczne stłumienie pulsacji prądu zmiennego, skrócenie czasu ekspozycji do tysięcznej części sekundy.
Obecnie stosowane aparaty z generatorami HF- dostarczają napięcie o doskonałej stabilności-> skrócenie czasu, zwiększenie bezpieczeństwa pracy.
Urządzenia zabezpieczające- filtracja pierwotna i wtórna.
Powstawanie obrazu RTG:
Cel- otrzymanie zdjęcia.
Powstały obraz jest przetwarzany przez znajdujące się w kasecie folie wzmacniające.
Obraz powstaje na filmie (błonie) i jest obrazem utajonym zawartym w emulsji fotograficznej.
Staje się widoczny dopiero, po obróbce w ciemni.
Po obróbce, obraz jest widoczny dzięki powstałym zaczernieniom- zależy ono on naświetlenia danego miejsca. O naświetleniu decydują:
napięcie na lampie
natężenie
czas
Współzależność między warunkami a naświetleniem, które przedstawia równanie Dirmana- Boldinga:
D= k x mAs x kV5
Zaczernienie filmu jest wprost proporcjonalne do iloczynu mAs i proporcjonalne do kV5
Regulacja kV o wiele silniej wpływa na zaczernienie błony niż mAs.
Dobór napięcia zależy od grubości i gęstości obiektu.
Najpierw dobiera się tło- musi być tak zaczernione, że patrząc przez nie na palącą się żarówkę 100wat widzimy tylko drucik.
Potem kombinujemy z kV.
kontrast- zmiana kV
zaczernienie tła- zmiana mAs
Ćwiczenie 3
20 października 2010
17:29
Błony radiologiczne i obróbka zdjęć RTG
Kaseta radiologiczna:
Światłoszczelne, płaskie pudełko z 2 foliami wzmacniającymi, między które wkłada się błonę RTG.
Przednia ściana zrobiona jest z blachy aluminiowej (starego typu) lub z bakelitu i włókna węglowego (nowego typu).
Tylna ściana jest grubsza i zawiera blachę ołowianą, która pochłania promieniowanie rozproszone. W środku znajdują się dwa ekrany wzmacniające.
Pianka poliuretanowa- między ekranem a obudową- ma za zadanie równomiernie przyciskać ekran do błony RTG.
Najczęściej spotykane wady:
złe domknięcie kasety
wady ekranów wzmacniających- zadymiony, nieostry obraz.
Na tylnej ścianie kasety jest jej opis- szybkość ekranów, rodzaj emitowanego światła. Przednia ściana jest gładka.
Błona RTG:
Z przezroczystego podłoża pokrytego z obu stron emulsją światłoczułą (pomiędzy nimi warstwa wiążąca). Błony mammograficzne mają tylko jeden filtr.
Podłoże zbudowane jest z octanu celulozy lub- częściej- poliestrowa; przejrzysta, zabarwiona na odcień niebieski (bo nie męczy wzroku). Na podłożu warstwa wiążąca (roztwór żelatyny) i na tym emulsja światłoczuła (reagująca na światło niebieskie lub zielone) z halogenku srebra (zawiesina bromu srebra z 2% jodku srebra- całość w wodnym roztworze żelatyny).
Sole srebra na błonie rozmieszczone są w postaci kryształów (ziarenek) wielkości 0,5- 1,4 mikrona.
Kryształy decydują o czułości błony- tym większa czułość im większa wielkość kryształów i im więcej ich jest.
Zbyt duże pogarszają kontrastowość- mogą powodować samoistne zaczernienia błony.
Zbyt gruba warstwa emulsji utrudnia wnikanie wywoływacza.
Na zewnątrz jest warstwa ochronna z utwardzonej żelatyny. Tak długo, jak jest mokra- trzeba się z nią delikatnie obchodzić, żeby nie uszkodzić błony.
Należy zachować ostrożność przy przechowywaniu błony, przeładowaniu kasety, umieszczaniu w ciemni i na negatoskopie.
Błona jest wrażliwa na światło, promieniowanie RTG, ciepło, wilgoć, nacisk i upływ czasu.
Na pudełku błony zawarte są informacje: w jakim zakresie temp., przy jakiej wilgotności powietrza i w jakiej pozycji należy ją przechowywać.
Charakterystyka błony RTG:
czułość- im bardziej czuła błona, tym mniejszy czas naświetlania
kontrast- różnica zaczernienia między sąsiednimi obszarami tkanek
tolerancja- zakres ekspozycji, przy którym błona reaguje na naświetlenie stopniem zaczernienia wartościowym diagnostycznie. Mówi, przy jakich wartościach ustawionych na lampie, będziemy mieli dobry obraz na zdjęciu.
charakterystyka widmowa- opisuje czułość błony na różne długości (barwy) światła. Błony mogą reagować na światło niebieskie lub zielone.
Wolframian wapnia- we wzmacniaczach-> emituje światło niebieskie; wzmacniacze te nie posiadają wysokiego kontrastu.
Błony ortochromatyczne- reagują na światło zielone; niska ziarnistość, większy kontrast, małe zadymienie i szumy. Mniej czułe- nadają się do naświetlań struktur kostnych.
Własności dobrej błony:
małe zadymienie
duża czułość
duża przejrzystość
duża kontrastowość
Działanie promieniowania X na emulsję fotograficzną:
Pod wpływem zachodzących w ziarnach bromku srebra zmian-> niedostrzegalne zmiany na emulsji-> powstaje obraz utajony.
Jego powstawanie polega na zapoczątkowaniu rozpadu bromku srebra (?)
Ag+ i Br- lub I- -> pod wpływem promieniowania, jon Ag+ redukuje się do metalicznego srebra. Jony bromu lub jodu ulegają utlenieniu. Atom srebra jest zdolny do ujawnienia się podczas wywoływania. Tworzy tzw. zarodek wywoływania w krysztale.
Podczas wywoływania zarodki zapoczątkowują i przyspieszają proces rozkładu, który rozchodzi się na całe ziarna-> wszystkie jony Ag zostają zredukowane do postaci metalicznej.
Ponieważ promieniowanie X jest bardzo przenikliwe, mała jego część ulega pochłanianiu-> zaczernienie.
Ekrany wzmacniające reagują na promienie X świecąc-> łatwe zaczernienie błony.
Przyjmujemy, że tylko 5% zaczernienia pochodzi od promieniowania X, a 95% od folii wzmacniających.
Folia wzmacniająca przekształca promienie RTG na światło widzialne dzięki zjawisku luminescencji (absorpcji energii fotonu przez materię i ponownej emisji energii w postaci promieniowania widzialnego lub bliższego widzialnemu).
Rolę przetwornika spełniają luminofory- najdłużej stosowany wolframian wapnia, obecnie stosuje się pierwiastki ciężkie-> światło niebieskie lub zielone.
Budowa:
podłoże- przejrzyste, nie pochłaniające promieni X, z tworzyw sztucznych.
warstwa odbijająca (odbija światło).
warstwa luminoforu (ziarna).
warstwa ochronna (chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi)
Klasyfikacja ze względu na nieostrość i intensywność świecenia wyrażona przez szybkość ekranu.
Szybkość określa ilość wyemitowanego światła przypadającego na jednostkę ekspozycji. Szybkość zależy od:
rodzaju luminoforu
grubości warstwy luminescencyjnej
rozmiaru kryształów
obecności warstwy odbijającej
wielkości napięcia
W zależności od własności ekranu- otrzymuje on odpowiednie numery, np. 200, 400.
Szybkość odnosi się do układu błona RTG- folia wzmacniająca.
Zwiększenie szybkości ekranu nie zmniejsza znacząco rozdzielczości obrazu.
Folie zawierające pierwiastki ziem rzadkich-> zwiększają zdolność przekształcania energii fotonów w światło widzialne, są więc szybkimi ekranami.
Ekran wysokoczuły o intensywnym świeceniu- większa warstwa luminoforu i większe ziarna.
Im więcej kV na lampie, tym większa intensywność świecenia luminoforu.
Rodzaje folii:
uniwersalne- średnie wzmocnienie i ostrość
wysokoczułe- silne wzmocnienie, duża nieostrość
ostro rysujące- duża ostrość, małe wzmocnienie (ocena struktur kostnych)
do techniki promieni twardych- luminoforem jest siarczan barowo- ołowiowy, największe wzmocnienie w zakresie 8- 150kV; świecą 50% silniej niż inne folie; mniej wrażliwe na promieniowanie rozproszone
mammograficzne- pojedynczo ustawione w kasecie; większa rozdzielczość, szybkość; warstwa światłoczuła błony musi się zetknąć z folią wzmacniającą
zawierające pierwiastki ziem rzadkich:
landan (?) - niebieskie
gatolit- zielone
Korzyści z używania folii wzmacniających:
zmniejszenie kV i mAs-> mniejsze promieniowanie na pacjenta, większe bezpieczeństwo pracy, dłuższy czas eksploatacji lampy
niebieskie- bardzo uniwersalne, średni kontrast ale wierne odwzorowanie szczegółów
ortho- zielone-> pierwiastki ziem rzadkich i fosfor- zwiększona wydajność. Dzięki temu, możemy do nich stosować błony zielone (mniej czułe)-> niski poziom zadymienia
Ciemnia:
Powinna się znajdować blisko pracowni RTG i zabezpieczona przed dostępem światła.
Bezpiecznym oświetleniem jest światło z czerwonych żarówek 15w zabezpieczonych filtrem. Powinno być też światło białe, ale włącznik powinien się znajdować w nietypowym miejscu. Kolor ścian- najlepiej żółty (lepsza widoczność, brak poekspozycyjnego zadymienia).
Według prawa, poza stomatologią, nie można stosować obróbki ręcznej:
ciemnia automatyczna-> wywoływacz-> utrwalacz (ok. 3dni)-> płukanie-> suszenie
Cel wywoływania- ujawnienie obrazu przez dokonanie rozkładu na metaliczne srebro ziaren bromku srebra, w których pod wypływem promieniowania X powstają zarodki.
Jeśli wywoływacz jest zbyt ciepły albo czas za długi-> zadymienie
Utrwalanie- usunięcie z emulsji światłoczułej naświetlonych, niewywołanych soli srebra, przez co, emulsja traci wrażliwość na światło.
Zdjęcie- zawsze trzeba podpisać-> DATA!!!
Najpierw- ocena techniczna zdjęcia na negatoskopie. Kontrola zdjęcia dotyczy wyrazistości szczegółów anatomicznych.
O jakości zdjęcia decydują:
zaczernienie- jeśli zbyt ciemne- przeeksponowane; słabo zaczernione, zbyt jasne- niedoświetlone.
Zaczernienie zależy od:
parametrów ekspozycji
filtracji całkowitej lampy
obecność kratek przeciwrozproszeniowych
anodowego efektu osłabienia
odległości: ognisko lampy- błona
stopnia pochłaniania promieni w danym obiekcie (grubość, gęstość, skład)
czułości błon
szybkości wzmacniaczy
jakości i temp. odczynników
kontrast:
różni zaczernienia między poszczególnymi częściami obrazu:
kontrast promieniowania- po przejściu wiązki przez obiekt prześwietlany; czynniki zmniejszające kontrast:
większe kV
mniejsze mAs
małe różnice w absorpcji promieni (wychudzony pies)
promieniowanie rozproszone
fotograficzny- widoczny na zdjęciu. Jego zmniejszenie powodują:
mały kontrast promieniowania
wadliwa obróbka filmu
zadymienie (światło w ciemni)
większa wielkość kryształków w emulsji fotograficznej błony
obiektywny- za pomocą odpowiednich urządzeń
subiektywny- na oko
ostrość- zdolność do zarysowania granic poszczególnych tkanek i narządów. Jeśli widać mało szczegółów- fotografia jest nieostra.
Ćwiczenie 4
27 października 2010
13:26
Tomografia - metoda diagnostyczna wykorzystująca promienie RTG
Korzyści:
bezbolesna i nieinwazyjna
dostarcza szczegółowych informacji dotyczących badanych narządów
badanie ma szybki przebieg
Tomografy dualne:
zalety:
ogromna szybkość (obrazowanie bijącego serca bez artefaktów) pacjent o wzroście 2m może być przeskanowany poniżej 5s
naświetlanie pacjenta promieniowaniem jest o połowę mniejsze niż w najlepszych skanerach 64-rzędowych
wysoka rozdzielczość
wady i zagrożenia:
koszt zakupu aparatu TK
bardzo duża ilość danych przy skanach wysokiej rozdzielczości, co wydłuża proces przetwarzania obrazu - potrzebny wydajny procesor
obciążenie pacjenta dawką promieniowania rentgenowskiego 400x większą niż w klasycznej
radiografii
wymaga wysokich kwalifikacji i doświadczenia zespołu ludzi
niepożądane reakcje po podaniu środków cieniujących
łagodne (apatia, wymioty, biegunka, pokrzywka)
ciężkie (spadek ciśnienia, obrzęk płuc, bezdech, wstrząs, arytmie, zatrzymanie akcji serca)
Podstawowe parametry badania TK:
kolimacja w-wy (grubość skanowanej warstwy)
przesuw stołu przypadający na jeden obrót lampy
czas skanowania
wartość kV i Mas
parametry rekonstrukcji: grubość przekroju, odstęp i algorytm rekonstrukcji, pole obrazowania, zastosowane filtry
Tworzenie obrazu:
Jakość obrazów KT zależy od:
parametrów źródła promieniowania
liczby pomiarów
jakości detektorów
metody rekonstrukcji obrazu
rozmiaru siatki obrazu
występowanie artefaktów
Powstawanie artefaktów:
skończony rozmiar źródła promieniowania i detektorów
ruch obiektu
echo obiektów (np. przy występowaniu elementów metalowych)-> smugi w obrazie
Analiza obrazu TK:
Rekonstrukcji obrazu TK dokonuje się poprzez zmianę parametrów okna. Określają one odpowiednią skalę szarości obrazów obróbce komputerowej, które są widzialne okiem ludzkim.
Badanie TK z kontrastem:
Kontrast - to substancja, którą podaje się dożylnie lub do jamy ciała.
Środki kontrastowe stosowane w tomografii komputerowej są związkami jodu.
Środek kontrastowy pochłania znaczne promieniowanie RTG
Przydatność:
uzyskanie dokładnego obrazu narządu, naczyń krwionośnych
wzmocnienie obrazu struktury patologicznej
Przygotowanie pacjenta do Badania TK:
badanie kliniczne
badanie morfologiczne i biochemiczne krwi (profil wątroby i nerkowy)
ustabilizowanie pacjenta
wcześniejsze umówienie pacjenta na badanie z uwagi na poinformowanie właścicieli o odpowiednim przygotowaniu pacjenta do badania, przeciwwskazaniach i ryzyku
personel medyczny powinien przeprowadzić panowanie badania na tyle wcześnie aby można było uzupełnić brakujące dane lub zabiegi kliniczne
Sposób przygotowania zależy od:
jakość tomografu, co warunkuje planowany czas badania i jakość otrzymywanych obrazów
stanu klinicznego pacjenta, funkcjonowanie układu oddechowego, krążeniowego, co warunkuje możliwość znieczulenia, a choroby wątroby i nerek ( ostre zapalenie, marskość) oraz reakcje uczuleniowe na środki kontrastowe, warunkują ich podanie
diagnozowanego problemu klinicznego, co wiąże się z przygotowaniem pacjenta, dostępnością do określonej okolicy ciała i odpowiednim ułożeniem pacjenta
Niezbędne procedury:
Właściciel:
24h godziny głodówka gdy badanie żołądka i dwunastnicy, trzustki zaleca się też odstawienie płynów na 6h przed badaniem, badanie jelit 36godz., okrężnica - wlew doodbytniczy
pisemna zgoda na przeprowadzenie sedacji, użycie środka kontrastowego
Lekarz kierujący:
wykonanie i analiza badań morfologicznych i biochemicznych krwi
wykorzystanie innych bezpromiennych metod badań
stabilizacja stanu pacjenta
określenie badanej okolicy ciała oraz precyzyjne sformułowanie pytania, na które ma odpowiedzieć badanie TK
Lekarz radiolog:
ocena wskazań do badań TK
zebranie informacji o danych, dotychczasowych chorobach, badaniach, uczuleniach
dostosowanie dawki promieniowania do średnicy ciała pacjenta i zastosowanie odpowiedniej osłony poza obszarem skanowania
w razie konieczności podanie odpowiedniego środka kontrastowego oraz założenie dostępu żylnego
ocena merytoryczna (na piśmie) otrzymanych tomogramów
Przeciwwskazaniami do znieczulenia są:
duszność
rozległe obrażenia wewnętrzne
ciężkie zaburzenia oddechowe
zaburzenia krążeniowe
upośledzona czynność nerek, wątroby
U zwierząt z podanymi wyżej przeciwwskazaniami:
Małe zwierzęta : znieczulenie ogólne w ułożeniu brzusznym
Konie: ułożenie boczne
Endoskopia- metoda badania wnętrza ciała przy wykorzystaniu wziernika (endoskopu)
Przygotowanie pacjenta do badania endoskopowego:
badanie ogólne
badanie dodatkowe (morfologia i biochemia krwi)
przygotowanie dietetyczne ( przewód pokarmowy pusty)-> 2 dni dieta płynna, 1 dzień głodówka. W przypadkach nagłych, wymagających natychmiastowej interwencji odstępuje się od przygotowania dietetycznego
premedykacja, znieczulenie ogólne
24h głodówka i 6h przerwa w podawaniu płynów
Badanie tylnego odcinka przewodu pokarmowego:
lewatywa z ciepłej wody na 24h i ok. 3h przed badaniem
na 24h przed badaniem ……
Wskazówki:
badanie układu oddechowego - przeciwwskazania niski hematokryt poniżej 20%
odpowiednie ułożenie zwierzęcia i założenie rozwieracza j. ustnej, przy rhinoskopii - wskazana intubacja zwierzęcia
przy badaniu układu moczowego należy przeprowadzić czynności polegające na dokładnym odkażeniu napletka , prącia lub przedsionka pochwy ( 0,5% r-r rivanolu, r-r wody utlenionej)
Zwierzęta cewnikuje się, następnie opróżnia się pęcherz moczowy
Proponowane środki anestetyczne:
do premedykacji zalecane są standardowe środki: ksylazyna z atropiną i.m.
do znieczulenia ogólnego stosowane są : ketamina, tiopental
Ułożenie boczne:
laryngotracheoskopia
bronchoskopia
samce do badania układu moczowego
Ułożenie lewoboczne: ….
Wskazania:
Przedniego odcinka przewodu pokarmowego:
Podejrzenie obecności:
ciał obcych
guzów nowotworowych lub zmian polipowatych
stanu zapalnego oraz owrzodzeń przełyku, żołądka i 12stnicy
achalazji
tylnego odcinka przewodu pokarmowego:
Podejrzenie obecności :
niedrożności,
owrzodzeń
ciał obcych
guzów nowotworowych
Układ oddechowy:
Podejrzenie obecności:
zapalenia,
ciała obcego
zmiany nowotworowej
zmiany pourazowej
Układ moczowy
Podejrzenie obecności:
polipów
guzów nowotworowych
kamieni
torbieli
zapalenia
Możliwe powikłania po endoskopii:
zaburzenia oddechowe
powikłania sercowe (zaburzenia rytmu serca)
uszkodzenia mechaniczne (perforacje i krwawienie)
zakażenia (nie prawidłowa dezynfekcja sprzętu, zakażenia endogenne, naruszenie ciągłości błony śluzowej
wzdęcie żołądka (psy z głęboką klatką piersiową)
Ćwiczenie 6 (na 5-tym tylko oglądaliśmy zdjęcia;) )
10 listopada 2010
11:22
Częstotliwość- liczba cykli pracy kryształu w ciągu 1 sek.
Do badania oka przykładamy sondę bezpośrednio do niego.
echa powracające do sondy-> obróbka elektroniczna-> obraz
30obrazów/ sek. => obraz narządu w czasie rzeczywistym
Panel sterowniczy:
przyciski, pokrętła, suwaki- systemy regulujące pracę aparatu
Pre- processing- wszystkie postępowania, jakie mają miejsce przed badaniem, mające na celu ustawienie wszelkich parametrów badania USG:
Wybór:
prezentacji
głowicy
częstotliwości
parametrów regulacji przetwarzanego sygnału:
głębokość penetracji wiązki (zasięg w tkankach)
wzmocnienie (gain)- automatyczna regulacja wzmocnienia.
Pozwala na wzmocnienie i wydłużenie czasu powrotu echa pochodzącego z głębszych warstw tkankowych, co poprawia jakość obrazu.
ognisko- strefy ogniskowania
Optymalna ostrość obrazowania na danej głębokości, ograniczona jest przez częstotliwość sondy (w ognisku obraz jest najmocniejszy).
moc (natężenie, power) emisji ultradźwięków
Możliwie najniższa, żeby była większa rozdzielczość obrazu i jak najmniej artefaktów.
Post- processing:
Pozwala na:
poprawę wizualnej jakości otrzymywanych obrazów
wyznaczenie krawędzi struktur
ocenę parametryczną obiektów
przetwarzanie obrazu w 3D
powrót do archiwizowanych zdjęć i filmów
Im więcej pomiarów na danym obrazku, tym lepsza wartość diagnostyczna.
4D- obraz 3D w czasie rzeczywistym
Interpretacja obrazu i nazewnictwo, zależy od umiejętności identyfikowania:
prawidłowej topografii narządów
prawidłowych struktur tkanek i narządów
szczegółów obrazu, wyrażających procesy patologiczne
Obraz:
aechogeniczny (bezechowy, echoprzejrzysty)- czarny obraz=> głównie płyn
hipoechogeniczny- tkanka słabiej odbija falę ultradźwiękową od okolicznych tkanek=> mięśnie, tkanki miękkie
hiperechogeniczny- mocno odbija falę=> kość, przepona, kolagen, torebka włóknista
Echostruktura- wielkość, rozmieszczenie, regularność elementów obrazu (narządu):
prawidłowa/ zaburzona
jednolita (regularna, homogenna)/ niejednolita (nieregularna, niehomogenna)
Echogeniczność- nasilenie obrazu w porównaniu z otaczającymi tkankami:
obniżona
prawidłowa
wzmożona
Artefakty- fałszywe echa, które nie odpowiadają żadnej strukturze anatomicznej:
cień akustyczny- kości, gaz w jelitach lub płucach stanowią barierę dla fali i uniemożliwiają uwidocznienie tkanek leżących za nimi.
Wiązka jest całkowicie odbijana i/lub pochłaniana. Cień akustyczny zawsze traktujemy jako dowód kamicy.
wzmocnienie akustyczne- lokalne wzmocnienie echa w obszarze leżącym obwodowo od struktury niskiego osłabienia ultradźwięków (płynów)
echa wtórne (rewerberacje, pogłosy)- powstają na drodze … silnie odbijających fale:
zewnętrzne- wynikające z błędów w badaniu (powietrze między sondą a skórą)
wewnętrzne- kość-tkanka miękka, powietrze- tkanka miękka- znajdujące się w środku organizmu (np. gaz w żołądku).
Żeby się ich pozbyć, ustawiamy sondę pod innym kątem.
odbicie lustrzane- gdy fala trafia na granicę dwóch warstw, która jest wielokrotnie dłuższa niż długość fali (10- 20x).
Takim zwierciadłem jest przepona, stanowiąca granicę dla zawierających powietrze płuc.
Często powstaje, gdy ustawiamy wiązkę skośnie.
warkocz komety- gdy fala trafi na metal albo drobne kamienie w drogach żółciowych
Metal wzmacnia i odbija- echa są dużo jaśniejsze niż okoliczne tkanki.
pozorne poszerzenie warstwy- występuje w prawidłowych narządach wypełnionych cieczą na granicy płynu i tkanki litej (ściany). Może być mylnie zinterpretowany jako osad.
Artefakt rozpoznajemy po umiejscowieniu: przednia i tylna ściana torbieli. Znika po zmianie ułożenia wiązki.
cienie brzegowe- w strukturach wypełnionych płynem na skutek rozpraszania i załamywania się ultradźwięków.
Powstają przy bocznych ścianach tych struktur. Słabsze od cieni akustycznych i wykorzystywane do udowodnienia torbielowatego charakteru zmiany.
przerwanie konturu przepony- wynika z różnej prędkości rozchodzenia się ultradźwięków w różnych tkankach.
Woda i tkanka tłuszczowa znacznie wolniej przewodzą ultradźwięki do innych tkanek ciała. Powracające echo dociera do głowicy z opóźnieniem i jest obrazowane bardziej obwodowo niż by to wynikało z położenia struktury, która to opóźnienie wywołała.
Nic nie można potwierdzić, jeśli nie zostało wykluczone w przynajmniej 2 innych położeniach.
wymóg odpowiedniego ułożenia pacjenta podczas badania wywołuje niepokój (czasem niezbędna jest sedacja)
wynik badania bywa niejednoznaczny i niespecyficzny- utrudnieniem może być niewielki stopień zaawansowania choroby
ocena sonogramów może być utrudniona wskutek występowania artefaktów
prawidłowa interpretacja wyników zależy od doświadczenia i staranności lekarza badającego
Zalecenia ogólne:
Adaptacja pomieszczenia- zawsze w zaciemnieniu, żeby dostrzec jak najwięcej szczegółów ("włączyć widzenie pręcikowe" :D ).
Każde badanie USG powinno być poprzedzone badaniem fizykalnym uwzględniającym dane z wywiadu i dotychczas wykonywanych badań diagnostycznych.
Każde badanie USG powinno być wykonywane odpowiedniej klasy aparatem z odpowiednią dla danego badania głowicą.
Niezależnie od treści skierowania na USG, w każdym przypadku należy wykonać całościowe badanie danej okolicy (jamy) ciała, w której badany narząd się znajduje (j. brzuszna, szyja, układ moczowy).
Każde badanie powinno być zakończone szczegółowym opisem.
Do badania kotów i psów ras małych- sonda 7,5- 10MHz
psy średnie- 5MHz
wątroba u dużych psów 3,5MHz
Przygotowanie pacjenta:
zwierzę powinno być przegłodzone- ostatni posiłek powinien być lekki i miękki, nie sucha karma- (12h, najlepiej na czczo), aby karma w żołądku lub jelitach nie utrudniała oceny narządów
przed badaniem narządów miąższowych zaleca się podaż środków usuwających gaz z jelit
korzystne jest, aby pacjent przed badaniem pił dużo wody
badanie USG wykonujemy przed badaniem radiologicznym z podaniem barytu:
badanie płuc- najpierw RTG, żeby uniknąć zmian opadowych (spadek powietrzności w płucu, na które jest większy nacisk podczas, gdy zwierzę leży)
zwierzęta nerwowe lub wykazujące bolesność jamy brzusznej, powinny dostać środki uspokajające
przed badaniem należy usunąć sierść z miejsca przyłożenia sondy
najwygodniej jest ułożyć zwierzę na grzbiecie (nie robimy tego przy wodobrzuszu!!!)
Badanie jamy brzusznej:
2 sposoby:
od wątroby do pęcherza moczowego
od pęcherza do wątroby (pęcherz-> lewa nerka-> wątroba-> śledziona-> prawa nerka)
Wykonując ruchy wachlarzowe lub postępowe, uwidacznia się narządy w przekrojach poprzecznych i podłużnych.
Ćwiczenie 7
17 listopada 2010
19:28
Ćwiczenie 8
24 listopada 2010
19:29
Klatka piersiowa
Wskazania do badania RTG klatki piersiowej:
ostre i przewlekłe choroby układu oddechowego dotyczące górnych i dolnych dróg oddechowych
nawracające choroby układu krążenia
podejrzenie obecności przerzutów nowotworowych w tkance płucnej
powiększenie dostępnych powierzchniowych ww. chłonnych
podejrzenie wrodzonych lub nabytych wad przełyku
urazy klatki piersiowej
Technika badania:
Stosujemy kratki przeciwrozproszeniowe, jeżeli szerokość klatki piersiowej pacjenta >10cm.
Zmiany bardzo zaawansowane widać od razu, natomiast, aby uwidocznić słabo zaawansowane zmiany, musi być wykonane zdjęcie bardzo dobre jakościowo.
Projekcja boczna:
Pies leży na prawym boku; rozciągnięty- głowa i szyja wyciągnięte do przodu.
Promień główny pionowy skierowany na 5 p.m.ż. na skrzyżowaniu 2 linii:
1. linia biegnąca wzdłuż klatki piersiowej i dzieląca ją na pół
2. linia prostopadła do poprzedniej, wyznaczona w odległości 2 palców od tylnego kąta łopatki (u psa średniej wielkości)
Jeśli u pacjenta jest duża duszność- zdjęcie boczne w pozycji stojącej, wykonane horyzontalną wiązką promieni RTG.
Kaseta z błoną po prawej stronie pacjenta; lampa po lewej.
Pies powinien stać równo na 4 łapach; dobrze jest, jeśli przednie łapy wyciągniemy trochę do przodu (wtedy łokcie nie wchodzą nam na zdjęcie).
Projekcja grzbietowo- brzuszna:
Pies leży na brzuchu, łapy przednie wysunięte do przodu, głowa między łapami.
Promień główny skierowany na linię kręgosłupa na wysokości tylnych kątów łopatek.
U kotów nie trzeba stosować kratki przeciwrozproszeniowej, bo tkanka płucna jest bardzo przejrzysta.
Zmniejszenie przejrzystości tkanki płucnej:
zapalenie
obrzęk
uraz
niedodma
nowotwory pierwotne
przerzuty
zwapnienia
Przy opisywaniu:
Zagęszczenie- określa obszar tkanki płucnej o większym wysyceniu cieniem.
Różnej wielkości, kształtu, położenia.
Brzeg zatarty, nieostry-> proces chorobowy ostry.
Brzeg ostro zaznaczony-> przewlekły proces chorobowy
Zapalenie płuc:
płatowe- dotyczy jednego płata płuc
Ze zdjęciem kontrolnym czekamy 28 dni od rozpoczęcia leczenia (bo zmiany w płucach widoczne na zdjęciu RTG cofają się powoli).
płacikowe- dotyczy tylko jednego płacika płuca
odoskrzelowe- w płatach przeponowych; zagęszczenie wokół oskrzeli; zmiany zaczynają się od oskrzeli głównych biegną na obwód
wirusowe- bardzo delikatne zmiany, ledwo widoczne
bakteryjne- widoczne zmiany zapalne
grzybicze- przy niektórych mamy dodatkowo zmiany w węzłach chłonnych
Powyższych rodzajów zapalenia płuc, nie da się zróżnicować na podstawie zdjęcia RTG.
Ostre- jeśli w porę rozpoczniemy leczenie, zejdzie bez pozostawienia zmian.
Przewlekłe- po zejściu zapalenia zostają zwłóknienia w płucach.
Obrzęk płuc:
duszność
pienisty wypływ z nosa-> stan ciężki, podajemy leki stabilizujące (i nie wysyłamy na RTG tylko ratujemy życie)
Obrzęk może być pochodzenia:
sercowego:
przy kardiomiopatiach przerostowych
przy przewlekłej chorobie zastawki dwudzielnej
niesercowego:
zwiększenie przepuszczalności naczyń na skutek:
wstrząsu
zatrucia
martwicy
infekcji bakteryjnych
wzrost ciśnienia wewnątrznaczyniowego
guz
spadek ciśnienia onkotycznego krwi
Obrzęk pochodzenia sercowego:
powiększenie lewej komory lub całego serca
rozszerzenie żył uchodzących do lewego przedsionka
zmniejszenie przejrzystości w okolicy wnęki płuc- zmiany rozszerzają się na obwód [na zdjęciu w projekcji grzbietowo- brzusznej- symetryczny obraz motyla]
przy cofaniu się zmian, powietrzne płuca narastają od obwodu do wnęki płuc
Zmiany w obrzęku płuc zachodzą bardzo gwałtownie.
Wyjątki:
blok serca- nie ma powiększenia lewej komory
niedoleczony obrzęk lub przewlekły- płyn w jamie opłucnowej i zmiany śródmiąższowe, rozsiane, wieloogniskowe
Duża duszność powoduje rozszerzenie tchawicy.
Obrzęk pochodzenia niesercowego:
serce powinno być prawidłowe, jeśli zwierzę na nie nie chorowało
niecieczenie tkanki na obwodzie- narasta w kierunku wnęki płuc
zmiany mogą być asymetryczne
w przypadku cofania się zmian, przejrzystość się zwiększa i kieruje na obwód
obraz może się szybko zmieniać
Stłuczenie płuc:
czekamy min. 6h- bo zmiany pojawiają się powoli
obraz szachownicy
zmiany powinny się cofnąć w ciągu 8 dni leczenia
Powikłaniem jest zapalenie płuc!!!
Dlatego należy pacjenta zabezpieczyć przed nim.
Nowotwory:
pierwotne:
zawsze umiejscawiają się w prawym płacie przeponowym
wtórne:
liczne
okrągłe lub owalne cienie
wielkość > 5mm
widoczne na tle płatów płucnych i sylwetki serca
Należy zrobić zdjęcie w dwóch projekcjach:
grzbietowo- brzuszna i boczna
jeśli z jakichś względów nie można wykonać w projekcji grzbietowo- brzusznej, robimy 2 boczne- z jednej i drugiej strony
Najczęściej przerzuty dają raki i mięsaki.
Dokładne rozpoznanie- histopatologia!
W opisie, zaznaczamy, w jakim stopniu jest ograniczona powietrzność płuc (decyduje to w dużej mierze o rokowaniu).
Zwiększenie przejrzystości tkanki płucnej:
źle wykonane zdjęci- za dużo kV- zdjęcie przeeksponowane (twarde)
jeśli zwierzę jest zaintubowane i dostało za dużo gazu (przewentylowanie pacjenta)
rozedma płuc- dosyć miękkie zdjęcie.
Rozedma- zwiększenie powietrzności płuc
Pęcherze rozedmowe- okrągłe twory z cienką ścianą
Rozedma wyrównawcza- pozornie mała sylwetka serca na skutek odsunięcia się go od przepony
Odma- wolny gaz w jamie opłucnowej:
najczęściej wynik urazu:
otwarta- gdy mamy do czynienia z przerwaną ciągłością klatki piersiowej i opłucnej ściennej, np. złamane żebro, rana kąsana
zamknięta- przy pęknięciu płuca, oskrzela, tchawicy, przełyku, pęcherza rozedmowego
Pies stoi:
gaz gromadzi się w najwyżej położonej części klatki piersiowej-> kąt kręgosłupowo- przeponowy. Tam pasmo przejaśnienia- odpycha płaty przeponowe od kręgosłupa.
Projekcja grzbietowo- brzuszna:
pasmo przejaśnienia między ścianą klatki piersiowej a płatami płucnymi.
Pies leży na boku:
pasma przejaśnienia między kręgosłupem a płucami, mostkiem- płucami, przeponą- płucami. Serce odsunięte od mostka przez gaz.
Odma śródpiersia:
Na skutek głębokich ran szyi (tchawicy, przełyku)- widać zewnętrzną ścianę tchawicy, przełyku i naczynia.
Zaawansowana-gaz przechodzi wzdłuż przełyku na teren przestrzeni zaotrzewnowej.
Niedodma- bezpowietrzny płat płucny- kształt płuca jest zachowany.
Płyn w jamie opłucnej:
wolny- (zazwyczaj)- po 2 stronach śródpiersia, może się przemieszczać
otorbiony- nie wiemy czy to rozrost (ropniaki, ropowica płuc) czy płyn- w celu sprawdzenia, wykonujemy USG
Nie kładziemy psa na plecach!!!
Wolny płyn:
zdjęcie boczne na stojącym psie:
płyn w najniższym miejscu klatki piersiowej
grzbietowo- brzuszne:
płyn odpycha płuca od ściany klatki piersiowej- pasma zaciemnienia
cień środkowy może być powiększony- płyn w okolicy mostka
projekcja boczna:
płaty płucne otoczone przez płyn; odpychane od kręgosłupa, mostka, przepony
dodatkowo płyn w szczelinach międzypłacikowych- obraz "liści na wodzie"
Kot- jeśli jest gaz w śródpiersiu przednim, to szybko dołącza się płyn w jamie opłucnej.
Serce:
wielkość
kształt
położenie
zmiana płożenia struktur
Powiększenie sylwetki serca:
Nie zawsze jest równoznaczne z powiększeniem samego serca, może być np. wynikiem obecności płynu w worku osierdziowym- wykonujemy echo serca w celu potwierdzenia.
Rozstrzeń czy przerost serca?-> echo- zmiana kształtu
Powiększenie sylwetki:
więcej niż 3 p.m.ż.
podnosi tchawicę- jest wtedy równoległa do kręgosłupa
spłycony kąt sercowo- przeponowy
…
Jeśli prawa komora jest powiększona- serca ma kontakt z mostkiem na dużej przestrzeni.
Kaszel pochodzenia sercowego- gdy serce uciska na rozwidlenie tchawicy
Microcardia:
odwodnienie
choroba Adisona
wstrząs hipowolemiczny
Wąska żyła główna tylna i aorta.
Zespół płucno- sercowy:
Wtórnie rozwija się niewydolność prawokomorowa jako wynik nadciśnienia płucnego.
…
przewlekłe choroby obturacyjne
rozedma
obrzęk
Rozwija się w ciągu 6 miesięcy od wystąpienia schorzenia pierwotnego, w przypadku jego przeoczenia lub nieleczenia.
Na zdjęciu- choroba pierwotna związana z bezpowietrznością płuca (zawał płuca) i powiększeniem prawej komory serca.
Leczenie poprawia nieznacznie lub nie poprawia wcale obrazu RTG.
…
(DOCZYTAĆ:
zmiany dodatkowe przy chorobach serca,
ciała obce w tchawicy, zapad tchawicy, niedorozwój tchawicy
zespół płucno- sercowy
kiedy występuje uogólnione powiększenie serca)
Ćwiczenie 9
1 grudnia 2010
18:14
Tchawica:
częściej dochodzi do zwężenia światła tchawicy
rzadziej do rozszerzenia
ciała obce
zdjęcie najlepiej robić w pozycji bocznej- głowa wyciągnięta do przodu tak, aby linia kręgosłupa szyjnego była równo z resztą kręgosłupa
Zwężenie tchawicy odcinkowe:
wrodzone
uraz
skutek blizny powstałej po ranach
ucisk przez zmiany guzowate, nowotworowe
Za połkniętym ciałem obcym w tchawicy- odruchowe zwężenie światła tchawicy.
Kaszel reakcyjny- zwężenie tchawicy; głośny kaszel [doczytać]
Przełyk:
Wskazania do badania radiologicznego:
długotrwałe wymioty
ulewanie treści- regurgitacje
podejrzenie obecności ciała obcego
Aby wykryć zmiany w przełyku- badanie kontrastowe:
stwierdzenie drożności
niecieniujących ciał obcych
czasu pasażu
Podajemy 3ml/ kg m.c.
Miejsca predylekcyjne do utkwienia ciał obcych:
przed wpustek do klatki piersiowej
u podstawy serca (rozwidlenie tchawicy)
przed przeponą
Przed miejscem, w którym utkwiło ciało obce, gromadzi się pokarm-> gnicie karmy-> perforacja przełyku=> zapalenie śródpiersia
Endoskopia- żeby ją wykonać, należy pacjenta uśpić.
Kontrast- gastrografin- pieni się!!!
Przełyk wielki- megaesophagus, zw. też achalazją- patologia prowadząca do postaci pierwotnej megaesophagus. U młodych- zwiotczenie mięśniówki przełyku; neurogenne- dysfunkcja włókien nerwowych.
Postać wtórna spowodowana niewydolnością kory nadnerczy, miastenią gravis.
Achalazja- u młodych po odsadzeniu;
Osesek- nic się nie dzieje.
Jak przechodzi na pokarm stały-> regurgitacje
Wykonujemy zdjęcie przeglądowe i kontrastowe.
Powiększony przełyk jest widoczny na zdjęciu kontrastowym; pośrednio- tchawica skierowana w dół, powiększenie sylwetki serca.
Powikłania- zachłystowe zapalenie płuc.
Przełyk wielki musimy różnicować z przetrwałym przewodem (tętniczym) Botala.
Przewód ten otacza przełyk u podstawy sylwetki serca, dochodzi do zwężenia światła przełyku; natomiast przed podstawą serca- rozszerzenie przełyku.
Przepuklina przeponowa- zwykle pourazowa.
Zawsze wykonujemy zdjęcie boczne i grzbietowo- brzuszne.
W przypadkach wątpliwych- USG.
Duszności …
Kontrast- podajemy tylko wtedy, kiedy stan pacjenta jest stabilny.
Ubytek w wypełnieniu środkiem kontrastowym światła przewodu pokarmowego- tam, gdzie jest ciało obce niecieniujące.
Niedrożność:
częściowa
całkowita
Wskazania do RTG jamy brzusznej:
chudnięcie
zmniejszenie apetytu
wymioty
biegunki
powiększenie powłok brzusznych
zwiększenie napięcia powłok brzusznych
twarde, bolesne
trudności w oddawaniu kału
Wykonujemy zdjęcie w projekcji bocznej lub grzbietowo- brzusznej.
Promień centralny- w połowie długości między wyrostkiem mieczykowatym mostka a pępkiem.
Zatarcie planu narządowego jamy brzusznej:
płyn
włóknik
wychudzenie
artefakty
Zapalenie otrzewnej- od stanu zapalnego narządów.
Może być lokalne lub uogólnione.
Przy perforacji przewodu pokarmowego, urazach.
Objawy- zatarcie obrazu lokalne/ uogólnione
Włóknik- zatarcie konturów narządów.
Płyn- np. wodobrzusze- następstwo zastoinowej niewydolności serca, zapalenia otrzewnej lub procesów nowotworowych
Guzy- określamy wielkość, kształt, charakter brzegów (ostro odgraniczone czy rozlane)
Zapalenie trzustki- lokalne zatarcie obrazu jamy brzusznej.
Rozległe zapalenie otrzewnej - brak planu narządowego w całej jamie brzusznej.
Żołądek:
ciała obce
zwężenie odźwiernika
20kg pies- podajemy 30ml kontrastu, żeby sprawdzić sprawność odźwiernika
Zdjęcie RTG odźwiernika- kończyny uniesione pod kątem 45°
Zwężenie odźwiernika= skurcz- spasmus lub przerost (nowotwory, zmiany bliznowate)
Sprawdzenie funkcji odźwiernika- sprawdzenie po 2-5h od podania barytu.
Co powoduje skurcz odźwiernika:
stany zapalne
toksemia
infekcje bakteryjne
mocznica
kolka nerkowa
Przerost odźwiernika:
długotrwałe stany zapalne
nowotwory
Cecha:
powiększenie wymiarów odźwiernika ze zwiększeniem objętości jamy odźwiernika
Może prowadzić do zmiany kształtu żołądka, pogrubienia ściany, utraty rzeźby fałdów i zmniejszenia ruchomości.
Ostre rozszerzenie żołądka- dotyczace szczeniąt-> skutek gromadzenia gazu-> poszerzenie powoduje bolesność. Ustępuje po płukaniu żołądka.
Radiologicznie:
wzdęty żołądek wypełniony gazem
może być w nim karma
Sondowanie:
zgłębnik bez problemu wchodzi do żołądka
Skręt żołądka:
może być jednym z następstw rozszerzenia żołądka
skręt następuje zwykle wokół osi długiej- odźwiernik jest wtedy na górze a dno na dole
za żołądkiem podąża śledziona- skręt śledziony
Objawy:
niepokój
ślinienie się
duszność
próby wymiotów
tachykardia
microcardia
zwężenie żyły głównej
odwodnienie
wstrząs
zapaść
Skręt może być zupełny lub niezupełny.
Radiologicznie:
wzdęty żołądek
zaburzenie struktury anatomicznej
linia poprzeczna, dzieląca odźwiernik i dno
Dlaczego dochodzi do wstrząsu?
histamina
działanie antyhistaminowe
kwas solny
Jelita. Wskazania do badania:
brak apetytu
pragnienia
wymioty
biegunka
wzdęcia
pogorszenie stanu ogólnego
Co może tam być:
stan zapalny
niedrożności
blizny
Ćwiczenie 10
8 grudnia 2010
12:04
Ćwiczenie 11
15 grudnia 2010
12:04
Ćwiczenie 12
11 stycznia 2011
12:04
Ćwiczenie 13
12 stycznia 2011
12:05