FINANSE I RACHUNKOWOŚĆ (ćwiczenia)

CZĘŚĆ TEORETYCZNA

1. Pojęcie finansów i ich klasyfikacja

Finanse - to zjawiska i procesy związane z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych. Finanse są integralnie związane ze zjawiskami finansowymi, w których pieniądz, może wystąpić w formie gotówki, rachunku bankowego, należności lub zobowiązań.

Klasyfikacja finansów:

• finanse przedsiębiorstw

• finanse publiczne (finanse państwa, ubezpieczeń społecznych itd.)

• finanse banków i innych instytucji finansowych

• finanse ubezpieczeń gospodarczych

• finanse gospodarstw domowych (finanse ludności)

2. Pieniądz, jako środek wymiany

Pieniądz - jest to środek wymiany, przyjmowany powszechnie jako zapłata w transakcjach gospodarczych. Określony środek wymiany może być powszechnie akceptowany jako pieniądz, gdy posiada następujące cechy.:

1. trwałość - nie ulega łatwo zepsuciu i zniszczeniu

2. przenośność - nie powinien być ciężki, nie powinien mieć dużej objętości, powinien umożliwiać przenoszenie znacznych wartości

3. podzielność - środek pełniący funkcję pieniądza musi być podzielny na małe jednostki bez straty na wartości

4. ograniczona podaż - wszystko, co istnieje w nieograniczonej podaży, nie może pełnić funkcji pieniądza.

3. Istota finansów przedsiębiorstwa i zarządzanie nimi

Zjawiska ekonomiczne, związane z gromadzeniem i wydatkowanie środków pieniężnych na cele działalności gospodarczej firmy, określa się mianem finansów przedsiębiorstwa.

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa polega na sterowaniu pozyskiwaniem źródeł finansowania działalności oraz lokowaniem w składnikach majątkowych w sposób umożliwiający maksymalizowanie korzyści osób, które ulokowały w przedsiębiorstwie swoje kapitały

4. Rachunkowość zarządcza i jej funkcje

Rachunkowość zarządcza, przygotowuje informacje i informacje dla potrzeb kierownictwa firmy (odbiorców wewnętrznych) pod kątem zarządzania przedsiębiorstwem - to jest planowanie działań i kontroli.

Proces zarządzania obejmuje cztery podstawowe funkcje.:

• planowanie (to najtrudniejsza funkcja zarządzania. Sprowadza się do projektowania przyszłej działalności, czyli do ustalania tego co przedsiębiorstwo chce osiągnąć w przyszłości i za pomocą jakich środków.)

• organizowanie (sprowadza się do działań i środków niezbędnych do wykonania ustalonych w planie zadań)

• motywowanie (jest to postawa i zaangażowanie wszystkich pracowników)

• kontrolowanie (jest to proces zmierzający do m.in.: działania w ustalonym okresie i aby nie odbiegały od przyjętych w planie)

5. Cele przedsiębiorstwa, a rachunkowość

6. Istota i cel rachunku kosztów w przedsiębiorstwie

Rachunek kosztów stanowi pieniężny instrument pomiaru racjonalności gospodarowania. Przy użyciu różnych metod kalkulacji dzieli koszty działalności między poszczególne przedmioty kalkulacji, którymi mogą być zlecenia produkcyjne, rodzaje, gatunki, partie wyrobów (usługi). Pozwala zatem ustalić koszty zakupu, produkcji i sprzedaży, a w rezultacie i wyniki działalności gospodarczej w szczegółowym przekroju przedmiotów kalkulacji.

7. Pojęcie i znaczenie rodzajowego układu kosztów

Rodzajowy układ kosztów - to koszty klasyfikowane według zużytych czynników produkcji (koszty rodzajowe). Typowe koszty rodzajowe to:

• amortyzacja

• zużycie materiałów i energii

• usługi obce

• wynagrodzenia

• świadczenia na rzecz pracowników

• podatki i opłaty

• pozostałe koszty.

Wymienione składniki kosztów rodzajowych pozwalają zbadać wielkość i strukturę zużytych zasobów. Na tej podstawie można ustalić jakie koszty poniesiono w przedsiębiorstwie i w jakiej wysokości.

8. Podmiotowy układ kosztów

Podmiotowy układ kosztów - nazywany jest także celowym lub funkcjonalnym. Są to koszty działalności operacyjnej w danym okresie sprawozdawczym i można podzielić je na następujące miejsca:

• koszty wydziałów podstawowych

• koszty wydziałów pomocniczych

• koszty zarządu

• koszty zakupu

• koszty sprzedaży.

9. Kalkulacyjny układ kosztów

Kalkulacyjny układ kosztów - to koszty bezpośrednie i pośrednie, które stanowią podstawę grupowania kosztów w układzie kalkulacyjnym. W układzie kalkulacyjnym kosztów mogą wystąpić następujące pozycje:

• materiały bezpośrednie

• płace bezpośrednie

• inne koszty bezpośrednie

• koszty wydziałowe

• techniczny koszt wytworzenia

• koszty zarządu

• zakładowy koszt wytworzenia

• koszty sprzedaży

• całkowity koszt własny

10. Istota kosztów stałych i zmiennych

Całokształt kosztów przedsiębiorstwa można podzielić na koszty stałe i zmienne. Podstawowym kryterium takiego podziału kosztów jest zachowanie się kosztów względem rozmiarów produkcji. Za miernik rozmiarów produkcji przyjmuje się wielkość produkcji, liczbę godzin czasu pracy, liczbę przejechanych kilometrów.

Koszty stałe - to koszty które nie wykazują zależności od rozmiarów produkcji

Koszty zmienne - to koszty które zależą od wielkości produkcji, czyli zmieniają się z jej rozmiarami.

11. Koszty stałe użyteczne

Koszty stałe dla celów zarządczych można rozpatrywać z punktu widzenia wykorzystanej i niewykorzystanej zdolności produkcyjnej. W tym aspekcie koszty stałe mogą być kosztami użytecznymi lub nieużytecznymi.

12. Klasyfikacja kosztów zmiennych

• koszty zmienne proporcjonalne (występują, gdy wzrostowi produkcji towarzyszy proporcjonalny wzrost kosztów)

• koszty zmienne progresywne (rosną szybciej od wzrostu rozmiarów produkcji)

• koszty zmienne degresywne (występują wówczas, gdy koszty rosną wolniej niż produkcja)

13. Koszty istotne i nieistotne z punktu widzenia podejmowania decyzji

Stosując kryterium istotności kosztów przy podejmowaniu pojedynczych decyzji, rozróżnia się koszty decyzyjne i koszty nie decyzyjne.

Koszty decyzyjne - są to takie koszty, których wysokość ulega zmianie na skutek podjęcia konkretnych decyzji. Obejmują one koszty istotne (znaczące), które zmieniają się w zależności od wyboru wariantu działania.

Koszty nie decyzyjne - to koszty, które nie dotyczą podejmowania decyzji. Koszty nie decyzyjne określane są jako koszty nieistotne lub nieznaczące.

14. Koszty przesądzone i nieprzesądzone

Koszty przesądzone - to takie które są wywołane decyzjami wcześniejszymi, i których nie można już zmienić na etapie podejmowania decyzji. Są to koszty zapadłe i nieodwołalne.

Koszty nieprzesądzone - to przeciwieństwo kosztów przesądzonych, są to koszty jeszcze nie zapadłe, a więc przyszłe, których można uniknąć, ponieważ nie są zdeterminowane wcześniejszymi zobowiązaniami, ani zaangażowaniem środków.

15. Koszty utraconych korzyści

Z podziałem kosztów dla celów decyzyjnych wiąże się pojęcie kosztów utraconych korzyści oraz korzyści z oszczędzonych kosztów. Są to koszty, które wyrażają korzyść straconą w wyniku wyboru określonego sposobu działania, przy równoczesnym zaniechaniu sposobu alternatywnego lub wariantowego. Oznacza to że określają one wielkości, które jednostka traci, rezygnując z przyjęcia konkretnego wariantu działania.

16. Koszty kontrolowane i niekontrolowane

Koszty kontrolowane - to koszty ponoszone w ramach ośrodka odpowiedzialności, o wysokości których decyduje kierownik, np.: koszt zużycia materiałów.

Koszty niekontrolowane - to takie, na wysokość których kierownik ośrodka odpowiedzialności i nie ma wpływu np.: koszt amortyzacji maszyn.

17. Próg rentowności w ujęciu matematycznym i graficznym

Matematyczne wyznaczenie progu rentowności

Matematyczne wyznaczenie progu rentowności sprowadza się do obliczenia ilości lub wartości sprzedaży, od której zaczyna się niebezpieczeństwo deficytu. Obliczanie progu rentowności polega na znalezieniu zależności między przychodami i kosztami dla określenia punktu, od którego zwiększenie sprzedaży (produkcji) przyczynia się do zwiększenia zysku, natomiast zmniejszenie do powstania straty.

18. Istota i cel sporządzania rachunku wyników

Podstawowym miernikiem rentowności przedsiębiorstwa jest osiągany wynik finansowy. Rachunek wyników to drugie po bilansie podstawowe sprawozdanie finansowe, w którym zestawia się wszystkie elementy kształtujące wynik finansowy, a mianowicie: przychody, koszty, wyniki nadzwyczajne oraz podatek dochodowy. Sprawozdanie to prezentuje sposób osiągania w przedsiębiorstwie wyniku finansowego z prowadzonych rodzajów działalności.

19. Istota i cel sporządzania rachunku zysków i strat w księgowym rachunku kosztów

20. Znaczenie segmentowego układu rachunków wyników

Segmentowy układ rachunku wyników umożliwia określenie wpływu różnych segmentów działalności na ostateczny wynik. W konstrukcji rachunków bierze się pod uwagę dwa podstawowe rodzaje działalności.:

1. operacyjną,

2. finansową.

Rachunek wyników w ujęciu segmentowym ma istotne znaczenie w rachunkowości zarządczej ponieważ pozwala ocenić:

• rentowność i efektywność podstawowej działalności, dla których została utworzona

• wpływ operacji finansowych na rentowność działalności gospodarczej

• wpływ operacji nadzwyczajnych na ostateczny wynik finansowy przed opodatkowaniem

• wpływ obciążeń podatkowych na wygospodarowaną nadwyżkę, pozostającą w dyspozycji jednostki.

21. Segmentowy rachunek wyników w wariancie porównawczym

Segmentowy rachunek wyników w wariancie porównawczym to inaczej uproszczony rachunek zysków i strat.

22. Przyczyny i formy sporządzania rachunku przepływów pieniężnych

Rachunek przepływów finansowych pieniężnych sporządzany jest na bazie bilansu i rachunku zysków i strat. Przepływy pieniężne mogą być dodatnie i ujemne. Rachunek ten jest przydatny do dynamicznej oceny płynności finansowej przedsiębiorstwa.

Formy sporządzania rachunku przepływów pieniężnych:

1. bilans różnic, powstały w wyniku porównania w czasie stanów składników aktywów i pasywów bilansu

2. bilans ruchu, odzwierciedlający źródła pochodzenia i kierunki wykorzystania środków pieniężnych

3. rachunek przepływów środków pieniężnych (cash flows), odzwierciedlający uzyskane i wydatkowane środki pieniężne.

23. Źródła finansowania, a ryzyko działalności

24. Przedmiot, zadania i metody analizy finansowej

Do analizy finansowej źródłem informacji są głównie księgi rachunkowe oraz roczne sprawozdania finansowe, sporządzane zgodnie z ustawą o rachunkowości na koniec roku obrotowego, a mianowicie:

1. bilans

2. rachunek zysków i strat

3. sprawozdanie z przepływów środków

4. informacja dodatkowa.

25. Pozioma i pionowa analiza bilansu - bilans w układzie analitycznym

Pozioma analiza bilansu

Analiza pozioma bilansu rozpatruje zmiany w składnikach bilansu między początkiem a końcem roku obrotowego oraz wzajemne powiązania między składnikami aktywów i pasywów.

Pionowa analiza bilansu

Analiza pionowa rozpatruje składniki bilansu strukturalne, co oznacza wyliczenie wskaźników struktury aktywów i pasywów oraz zbadania zmian w ciągu roku obrotowego.

CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

1. Bilans księgowy i analityczny

BILANS KSIĘGOWY HOTELU „FELIX” W LATACH 2000 - 2001

AKTYWA	2000 (w tyś.zł)	2001 (w tyś.zł)	PASYWA	2000	2001
Środki trwałe	40	60	Kapitał udziałowy	50	70
Materiały	2	5	Zysk netto	5	15
Towary	1	3	Kredyty bankowe	10	5
Należności	3	1	Zobowiązania wobec dostawców	5	8
Kasa	1	1	Zobowiązania wobec pracowników	2	2
Rachunek bankowy	25	30
RAZEM:	72	100	RAZEM:	72	100

Kredyt zaciągnięty na 5 lat.

PRZEKSZTAŁCENIE BILANSU KSIĘGOWEGO W ANALITYCZNY

SKŁADNIKI BILANSU	KWOTA		DYNAMIKA %	STRUKTURA
		2000		2001		(%)
1	2	3	(3:2) 100	5	6
1. Środki trwałe	40	60	150	55	60
2. Zapasy	3	8		4
3. Należności	3	1	33	4
4. Gotówka	26	31		37
SUMA AKTYWÓW	72	100	139	100	100
1. Kapitał udziałowy	50	70
2. Zysk netto	5	15
3. Zobowiązania długoterminowe	10	5
4. Zobowiązania bierzące	2	2	100
SUMA PASYWÓW	72	100		100	100

2. Rachunek zysków i strat w księgowym i zmiennym rachunku kosztów

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT W KSIĘGOWYM RACHUNKU KOSZTÓW

A. P (netto bez VAT) 20000

B. KC= R 14000

C. Zo = A-B 6000

D. PF 1000

E. KF 2000

F. Zb = C+D-E 5000

G. PD = 5000

x0,2 1000

H. Zn = F-G 4000

, gdzie:

• KF = koszty finansowe

• Zo - zysk operacyjny

• Zb - zysk brutto

• Zn - zysk netto

• PF - przychody finansowe

• KC - koszty całkowite

• KR - koszty rodzajowe

• KZ - koszty znane

• KS - koszty stałe

• PD - podatek dochodowy

• KB - koszty bezpośrednie

• KP - koszty pośrednie

• MB - marża brutto

3. Bilans różnic

SKŁADNIKI BILANSU	KWOTA		RÓŻNICE "+" "0" "-"
		2000		2001
1	2	3	3 2
1.) Środki trwałe	40	60	20
2.) Zapasy (towary + materiały)	3	8	5
3.) Należności	3	1	-2
4.) Gotówka (kasa + rachunek)	26	31	5
AKTYWA	72	100
1.) Kapitał udziałowy	50	70	20
2.) Zysk netto	5	15	10
3.) Zobowiązania długoterminowe	10	5	-5
4.) Zobowiązania bieżące	7	10	3
PASYWA	72	100

Źródłem informacji do analizy jest bilans różnic, który powstaje z przekształcenia bilansu księgowego w analityczny.

4. Rachunek przepływu gotówki

A. WPŁYWY - ŹRÓDLA „G” (gotówka) 35

B. WYDATKI - WYKORZYSTANIE G 30

C. ZMIANA GOTÓWKI (A-B) +5

A. WPŁYWY	B. WYDATKI
1. Zmniejszenie nalezności 2	1. Zwiększenie środków trwałych 20
2. Zwiększenie kapitału udziałowego 20	2. Zwiększenie zapasów 5
3. Zwiększenie zysku netto 10	3. Zmniejszenie zobowiązań długoterminowych 5
4. Zwiększenie zobowiązań 3
35	30

5. Planowanie zysków w zmiennym rachunku kosztów

6. Wskaźniki struktury i dynamiki

(na podstawie bilansu analitycznego)

1. wskaźnik dynamiki

2000 60

WD = ------------ x 100 = -------------- x 100 = 150 (czytamy 50)

2001 40

WD<100 (wskaźnik maleje) 100 - 33 = 67 - należności zmalały o 67%

2. wskaźniki struktury

CZĘŚĆ

WS = -------------- X 100

CAŁOŚĆ

2000

40

--- x 100 = 55

72

2001

60

----- x 100 = 60

100

7. Wskaźniki finansowe płynności, zyskowności i zadłużenia

8. Analiza płynności finansowej

9. Analiza rentowności w pełnym i zmiennym rachunku kosztu.

---