Ostry zespół popromienny

Objawy:

1. Po kumulacji jodu promieniotwórczego - uszkodzenie tarczycy (zapalenie, hipotyreoza)

2. Zaćma, zmętnienie podtorebkowe w tylnej części soczewki

…. Ucięty slajd

Przewlekły zespół popromienny:

Uszkodzenia dotyczą: układu krwiotwórczego ( hipoplazja szpiku)

Skóry (radiodermitis, rumień, zmiany atroficzne, pęknięcia, pęcherze, przebrawienia, może nastąpić nieodwracalna lub odwracalna utrata włosów i łamliwość paznokci

Soczewki oka (zmętnienie, zaćmy)

Kości (zmiany osteoporotyczne, złamania)

Promieniowanie niejonizujące :

Mikrofalowe, nadfioletowe, podczerowne, laserowe

Promieniowanie mikrofalowe

• Zwiększenie temperatury tkanek

• Najbardziej narażone tkanki mało ukrwione

• Zaćma

• Łzawienie, światłowstręt, przekrwienie spojówek

• Efekt pozatermiczny - choroba mikrofalowa

Promieniowanie jonizujące

• Zmiany fizykochemiczne kwasów nukleinowych co powoduje mutacje chromosomowe i genowe

• Uszkodzenie szpiku (zmniejszona liczba limfocytów, retikulocytów, płytek krwi)

• Uszkodzenie węzłów chłonnych

• Zaburzenie czynności układu pokarmowego (uszkodzenie nabłonka, zaburzenie gospodarki wodno-elektrolitowej)

• Uszkodzenie OUN (pień mózgu, podwzgórze, uszkodzenie astrogleju - bariera krew-mózg)

Okresy choroby

• W pierwszym - procesy radiologiczne

• Jonizacja wody wewnątrzkomórkowej,

• Powstanie nadtlenku wodoru i związków redukujących,

• Unieczynnianie enzymów

• Denaturacja białek

• Uszkodzenie błon komórkowych

• W drugim - procesy chemiczne uszkadzające komórki

• W trzecim - ujawnia się pełny obraz choroby

Odległe skutki - białaczki, zaćma, nowotwory złośliwe

Ostry zespół popromienny

• Dawka powyżej 450 remów

• W wyniku użycia broni atomowej

• Z powodu nieprawidłowo przeprowadzonej radioterapii

• Objawy

• Zmniejszenie liczby limfocytów, płytek krwi i granulocytów

• Nudności, wymioty, biegunka

• Śródmiąższowe zapalenie płuc

Ostry zespół popromienny

Objawy:

Po kumulacji jodu promieniotwórczego - uszkodzenie tarczycy

(zapalenie, hipotyreoza)

Zaćma, zmętnienia podtorebkowe w tylnej części soczewki

Przewlekły zespół popromienny

Uszkodzenia dotyczą:

• Układu krwiotwórczego (hipoplazja szpiku)

• Skóry (radiodermitis, rumień, zmiany atroficzne, pęknięcia, pęcherze, przebarwienia, może nastąpić nieodwracalna lub odwracalna utrata włosów i łamliwość paznokci)

• Soczewki oka (zmętnienia, zaćma)

• Kości (zmiany osteoporotyczne, złamania)

Promienie niejonizujące

• Mikrofalowe

• Nadfioletowe

• Podczerwone

• Laserowe

Choroba mikrofalowa

• Dotyczy układu nerwowego:

• Osłabienie, senność, upośledzenie pamięci, bóle głowy

• W EEG zubożenie rytmu alfa, spłaszczenie zapisu, fale patologiczne

• Zmiany w składzie krwi - zwiększa się liczba retikulocytów i limfocytów

• Zmiany w układzie krążenia - wagotonia, bradykardia, hipotonia

• Niedoczynność tarczycy, nadnerczy

Promieniowanie laserowe

W medycynie lasery stosowane do

• Usuwania tkanek (fotokoagulacja w chirurgii)

• Leczenia - biostymulacja stosowana w fizykoterapii

• Wzrost syntezy białek i RNA,

• Wzmaga się wydzielanie substancji biologicznie czynnych

• Zwiększa się fagocytoza

• Działanie przeciwbólowe - aktywacja endorfin i prostaglandyn

Promieniowanie laserowe

• Przypadkowe uszkodzenie dotyczy

• Narządu wzroku

• Oparzenie siatkówki - ograniczenie widzenia

• Uszkodzenie rogówki i soczewki

• I skóry

• Łagodny rumień, aż do głębokiego uszkodzenia w zależności od energii

Promieniowanie podczerwone

Wykazuje silnie działanie cieplne

• Rozszerzenie naczyń i pobudzenie zakończeń czuciowych ( małe niebezpieczeństwo oparzenia)

• Zmiany patologiczne w soczewce (zaćma) i siatkówce (pogorszenie wzroku)

Promieniowanie nadfioletowe

• Absorbowanie głównie przez białka i kwasy nukleinowe

• Działanie bakteriobójcze

• Pobudzenie powstawania melaniny w skórze

• Pobudzenie tworzenia witaminy D

• Duża dawka powoduje powstanie rumienia fotochemicznego, zapalenie rogówki i spojówki, a także uszkodzenie siatkówki (pogorszenie wzroku)

Wpływ obniżonego ciśnienia atmosferycznego

• Pobyt w górach

• Podróże lotnicze

• Uprawianie sportów lotniczych

Wpływ obniżonego ciśnienia atmosferycznego

Występuje niedotlenienie wysokościowe

W miarę osiągania wysokości ciśnienie atmosferyczne powietrza ulega obniżeniu, a mimo stałej zawartości tlenu w powietrzu obniża się jego ciśnienie cząstkowe

Niedotlenienie wysokościowe

W zależności od wysokości dzieli się na:

• Umiarkowanie (2400-4200 m n. p. m.)

• Duże (4200-5500 m n. p. m.)

• Bardzo duże >5500 m n. p. m.)

Niedotlenienie wysokościowe

W zależności od czasu pobytu dzieli się na:

• Ostra hipoksję (od kilku sekund do 2 godzin)

• Przewlekła hipoksję (kilka godzin od kilku lat)

• Życie w warunkach obniżonego ciśnienia (Andy, Tybet)

Patofizjologia

Hipoksja

Względna hipowentylacja

Wzrost przepływu mózgowego

Wzrost przepuszczalności włośniczek

Obrzęk mózgu wylewy krwi do siatkówki

(bóle głowy, nudności, wymioty, niepokój, światłowstręt)

Hipoksja

Względna hipowentylacja

Rozszerzenie naczyń krwionośnych

ANP

(osoby wrażliwe na ostrą chorobę wysokościową mają niskie stężenie)

Patofizjologia

Jeżeli do hipoksji dołącza się wysiłek fizyczny, to dochodzi do stymulacji wydzielania aldosteronu

Prowadzi to do zatrzymania sodu i płynów pozakomórkowy

Obraz kliniczny

Pierwsze 6-12 h bez dolegliwości

W 2-3 dobie max. nasilenie objawów

W 4-5 dobie powrót do zdrowia

• Zmiany osłuchowe w płucach

• Obrzęki obwodowe

• Wylewy krwawe do siatkówki

Wczesne objawy obrzęku mózgu

Objawy kliniczne: bóle głowy, bezsenność,

Nudności, jadłowstręt, nudności, zawroty głowy

+zmęczenie

wysokość	Ciśnienie atmosferyczne	PaO2
Poziom morza	760 mm Hg	90-95 mm Hg Sat > 95%
2800 m n. p. m.	543 mm Hg	60 mm Hg Sat = 91%
6100 m n. p. m.	356 mm Hg	35 mm Hg Sat = 65%

Objawy przedmiotowe

• Wentylacja: 107 litrów/minutę

• Częstość oddechów 86

• Czynność serca 134/minutę

• Ciśnienie parcjalne tlen we krwi 28 mm Hg

• Ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla we krwi

• 7,5 mm Hg

• pH powyżej 7,7

• ciśnienie barometryczne 253 mmHg

Obwodowy obrzęk wysokościowy

występuje u około 18% osób na wysokości powyżej 4200 m, częściej u kobiet.

Dotyczy twarzy, dłoni i podudzi.

Ich przyczyną jest retencja płynu w organizmie.

Krwawe wylewy do siatkówki 5200 metrów:

Obrzęk tarczy nerwy wzrokowego, rozszerzone i poskręcane żyły siatkówki oraz wylewy krwawe pochodzenia żylnego (hipoksemia, wzrost ciśnienia tętniczego podczas dużego wysiłku fizycznego)

Wylewy krwawe wchłaniają się samoistnie po 7-14 dniach.

Zakrzepica - zakrzepicy żylnej, zatory tętnic płucnych, udary mózgu,(odwodnienie, zimno, obcisłe ubranie, zastój żylny - aktywność ruchowa, wzrost hematokrytu

Ogniskowe zaburzenia neurologiczne 5500 m n.p.m. mają charakter przemijającego niedokrwienia mózgu (patogeneza krwotoczna, zakrzepowa oraz skurcz naczyń)

Porazenie połowicze, niedowład połowiczy, afazja, mroczki, niedowidzenie połowicze i porazenie nerwów czaszkowych.

Układ oddechowy

Wzrost wentylacji minutowej płuc

Wzrost pracy mięsni oddechowy

Wzrost gradientu pęcherzykowo tętniczego,

Wzrost wydalania CO2

Wzrost zużycia O2 w miarę wzrostu pracy mięśniowe

Wzrost współczynnika oddechowego

Obrzęk płuc

Wzrost przepuszczalności ścian naczyń włosowatych w płucach i

Przesiąkanie osocza krwi do światła pęcherzyków płucnych.

Funkcja nerek

Spadek prężności tlenu - spadek saturacji O2 - zmniejszenie 30-40% nerkowego

Przepływu krwi (serce, mózgu)-

Zmniejszenie filtracji kłębuszkowej

RAA

ADH

Wzrost produkcji EPO

Zmiany hormonalne

• Spadek stężenia insuliny (hipoglikemia, wysiłek,

Somatostatyna i hipoksja), ANP

• Wzrost stężenia somatostatyny, glukagonu, adrenaliny, noradrenaliny (wysiłek fizyczny, stres I obniżone stężenie tlenu w powietrzu atmosferycznym) ACTH

Przewlekła choroba wysokościowa

• Występuje u mieszkańców wysokich gór

• Prawie wyłącznie u mężczyzn w wieku 20-50 lat

• Objawy:

• Dolegliwości psychiczno-neurologiczne,zmiany w układzie krążenia, oddechowym, krwiotwórczym

• Po 2 miesiącach pobytu na wysokości bliskiej poziomowi morza

Objawy ustępują

Choroba dekompresyjna

Jeżeli obniżenie ciśnienia w środowisku zewnętrznym zachodzi zbyt gwałtownie, to

Ewakuujące się gazy w wolnej postaci mogą powodować uszkodzenia

Mechaniczne tkanek i narządów oraz doznania bólowe

Zmienione ciśnienie atmosferyczne

Choroba kesonowa

• Narkotyczne działanie azotu

• Rozpuszczanie się azotu w tkankach i płynach ustrojowych ( szybkie zmniejszenie ciśnienie atmosferycznego uwalnia gazy rozpuszczone we krwi w postaci pęcherzyków)

• Pęcherzyki pozanaczyniowe drażnią zakończenia nerwowe powodując ból

• Pęcherzyki osoczowe - skrzepliny

Podział choroby dekompresyjnej

Typ I

Obejmuje przypadki wyłącznie bólu stawów

Typ II

Obejmuje przypadki z objawami innymi niż ból

Typ III (neurologiczny)

Typ IV (układ równowagi)

Typ V (postać płucna)

Typ VI (postać osteonekrotyczna)

Typ I

• Ból stawów

• Zmiany skórne

• Świąd, wysypka, rumień

• Nie występują zmiany neurologiczne

• Mogą występować objawy niespecyficzne

• Anoreksja

• Złe samopoczucie

• Zmęczenie

Objawy ustępują po 10 min. Oddychania tlenem

50% objawów ujawnia się w ciągu 1 godz. Od zakończenia nurkowania

Typ II

Objawy mózgowe 22,7%

Objawy rdzeniowe 66,4%

Objawy mieszane 10,9%

Uszkodzenia nerwów czaszkowych

Niedowład połowiczy

Zaburzenia widzenia

Poprzeczne uszkodzenie rdzenia z porażeniem połowiczym

Utrata przytomności

Dysbaryczna martwica kości

Określamy przewlekłą postać choroby dekompresyjnej

Choroba jest wynikiem oddziaływania pęcherzyków gazowych, umiejscowionych w odżywczych naczyniach krwionośnych kości, a powstałych w wyniku nieadekwatnej dekompresji u nurków i pracowników kesonowych

Jest uznana za chorobę zawodową nurków

Postacie choroby kesonowej

Ból ucha, pęknięcie błony bębenkowej, krwawienia do zatok

Zespół Meniere'a - dekompresja, uraz ciśnieniowy

Kostno-stawowa

Silne bóle w stawach

Mrowienie, osłabienie siły w kończynach dolnych

Torbiele i rozrzedzenie kości, martwica aseptyczna(następstwa późne)

Mózgowa

Zatory w różnych naczyniach powodują uszkodzenia

Nerwów czaszkowych, niedowładów połowicznych, zaburzeń

Widzenia

Zależnie od dominacji powstaja różne objawy

Wpływ przyspieszeń dodatnich na organizm

+2Gz - subiektywne uczucie zwiększania się ciężaru tkanek miękkich twarzy,

Tułowia i kończyn

Zaburzenie widzenia (poszarzenie pola widzenia, widzenie centralne, zanik widzenia obwodowego przy wartościach + 4,5 Gz

Przy wartościach wyższych niż 5-6 Gz dochodzi do utraty przytomności

Wpływ przyspieszeń dodatnich na organizm

W pierwszych 10-12 s ciśnienie tętnicze obniża się i

Zmniejsza się pojemność wyrzutowa serca, obniżenie oporu naczyniowego

Po około 10-15 s zwiększa się częstość skurczów serca

I dochodzi do skurczów tętniczek

Gromadzenie i zaleganie krwi w dolnej

Części ciała oraz przesiękanie krwi do przestrzeni pozakomórkowej

Czynniki pogarszające tolerancję przyspieszeń dodatnich:

Stres cieplny

Hipoglikemia

Alkohol etylowy

Hiperwentylacja

Hipoksja

Brak wypełnienia żołądka

Infekcje kataralne, stany gorączkowe

Poprzedzająca ekspozycja na przyspieszenie - Gz

Niedogodności wynikające z podróżowania samolotem

Obniżenie ciśnienia atmosferycznego i

Ciśnienia cząstkowego tlenu na pokładzie samolotu

Niska wilgotność powietrza

Ograniczona wymiana powietrza

(wielokrotny obrót powietrza)

Niedogodności wynikające z podróżowania samolotem

Unieruchomienie lub znaczne ograniczenie swobody

Ruchu przez kilkanaście godzin

Zespół długu czasowego (zmiany strefy czasu)

Możliwość zmiany strefy klimatycznej

Napięcie psychiczne

Zmiany ciśnienia atmosferycznego

Rozszerzenie jam ciała nawet o 25%

W stanach zapalnych j.nosowej może dochodzić do upośledzenia funkcji ucha środkowego

Przy dekompresji może powstać w uchu środkowym ujemne

Ciśnienie, będące powodem wciągniecia błony do środka,

Bólu, a w skrajnych przypadkach do perforacji

Przeciwwskazaniem do podróży lotniczych są

Istniejąca lub zagrażająca odma opłucna

Uwięźnięta przepuklina

Stan po niedawno przebytej laparotomii

Mała wilgotność powietrza

Często powoduje u personelu lotniczego

Zapalenia spojówek

Podrażnienie dróg oddechowych

Łamliwość paznokci osoby używające

Soczewek kontaktowych powinny w czasie lotu używać tzn.

„sztucznych łez”

Długotrwały lot może potęgować odwodnienie

Ograniczona wymiana powietrza

Sprzyja

Chorobom infekcyjnym

Unieruchomienie

Usposabia do:

Zakrzepowego zapalenia żył

Powikłań w postaci zatorów płucnych (obraz

Tzw. Zespółu podróżującego klasa turystyczną)

---