Pojęcie przestępczości zorganizowanej
Problem definicji przestępczości zorganizowanej jest bardzo kontrowersyjny i skomplikowany z uwagi na różnorodność form jej występowania i dużą zmienność. Na forum międzynarodowym próby zdefiniowania przestępczości zorganizowanej zmierzają w dwóch kierunkach. Pierwszym z nich, popieranym przez przedstawicieli Interpolu, jest określanie przestępczości zorganizowanej poprzez wskazanie trzech elementów: struktury korporacyjnej, działalności w celu osiągnięcia zysków oraz działania o charakterze bezprawnym, opartym na zastraszaniu i korupcji. Drugi kierunek opiera się o analizę zagrożeń wynikających z takiej przestępczości, a więc z uwzględnieniem wagi problemu oraz ponadnarodowego charakteru przestępstw popełnianych w ramach przestępczości zorganizowanej a także poprzez wskazanie tych czynów przestępczych - terroryzm, handel narkotykami, handel bronią i ludźmi, przestępstwa przeciwko środowisku i własności kulturalnej, przestępstwa komputerowe, korupcja, legalizowanie dochodów pochodzących z przestępstw. Definicję o charakterze normatywnym znaleźć można w konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej. Wg niej: „zorganizowana grupa przestępcza oznacza posiadającą strukturę grupę składającą się z trzech lub więcej osób, istniejącą przez pewien okres czasu oraz działającą w porozumieniu w celu popełnienia jednego lub więcej poważnych przestępstw określonych na podstawie niniejszej konwencji, dla uzyskania, w sposób bezpośredni lub pośredni, korzyści finansowej lub innej korzyści materialnej”. W USA najpowszechniej używa się definicji wypracowanej w 1966 roku przez Komisję Specjalną ds. Stosowania Prawa i Wymiaru Sprawiedliwości. Stwierdziła ona, iż „zorganizowane przestępstwo jest rodzajem sprzysiężenia o rozbudowanej, wieloczłonowej strukturze, opartego na wewnętrznej hierarchii, dyscyplinie i „żelaznych regułach postępowania”, które prowadzi planową działalność typu „biznesu” , zmierzającą do opanowania i monopolizacji określonych sfer ekonomii (zwłaszcza w dziedzinie handlu, usług, obrotu kapitałem). Podkreśla się, że działania obejmują zarówno czyny nielegalne, jak też stosowanie nielegalnych środków (szantaż, korupcja) do osiągania legalnych celów.” Komisja Europejska jak również Grupa Ekspertów ds. Przestępczości Zorganizowanej Rady Europy zaliczają do podstawowych znamion tego rodzaju przestępczości: współpracę co najmniej trzech osób, trwającą przez dłuższy lub nieokreślony czas; sprawcy podejrzani lub skazani za popełnienie poważnych przestępstw kryminalnych; działanie w celu uzyskania korzyści lub władzy. Dodatkowo wymienia się: wykonywanie określonego zadania lub pełnienie określonej funkcji przez każdego z członków grupy, wykorzystanie różnych form wewnętrznej dyscypliny i kontroli, używanie przemocy lub innych środków, w celu zastraszenia, wywieranie wpływu na polityków, administrację wymiaru sprawiedliwości, ekonomię, media poprzez korupcję lub zastosowanie innych środków, wykorzystywanie struktur handlowych, pranie pieniędzy, prowadzenie działalności na międzynarodową skalę. W Niemczech pod pojęciem przestępczości zorganizowanej (Organisierte Kriminalität) rozumie się „planowane, określone na osiągnięcie zysku lub władzy popełnianie przestępstw, które pojedynczo lub łącznie charakteryzują się znacznym ciężarem gatunkowym, którym - na zasadzie podziału zadań - przez dłuższy lub nieoznaczony czas z wykorzystaniem zawodowych lub zbliżonych do zawodowych struktur, z użyciem przemocy lub innych środków zastraszenia, wywierając wpływ na politykę, media, administrację publiczną, wymiar sprawiedliwości i gospodarkę, zajmują się wspólnie co najmniej dwie osoby.” W Polsce i krajach bloku wschodniego do 1989 roku w naukach penalnych nie używano oficjalnie terminu „przestępczość zorganizowana”. W prawie karnym w Polsce termin przestępczość zorganizowana po raz pierwszy został użyty w art. 5 ustawy z dnia 12 października 1994 roku o ochronie obrotu gospodarczego i zmianie niektórych przepisów prawa karnego. Obecnie obowiązujący w Polsce Kodeks karny, tak jak ustawodawstwo karne wielu innych krajów, nie zawiera legalnej definicji przestępczości zorganizowanej. Zwrócić jednak należy uwagę, iż art. 258 k.k. dokonuje penalizacji samego udziału w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw.
|
aktualności
literatura
statystyka
O autorze
Kontakt
|
|
|
||||
Historia przestępczości zorganizowanej Przestępczość zorganizowana ma swój początek w mafii w jej pierwotnym kształcie. Samo pochodzenie słowa mafia jest niejasne, powstanie mafii jako organizacji nastąpiło zaś ok. XII wieku we Włoszech. Organizacja ta miała charakter tajnego stowarzyszenia, organizacji samopomocy dla celów ochrony ludności przed nadużyciami obcych wojsk i zbójeckimi napadami. Z czasem z powodu słabości struktur państwowych i niechęci ludności do aparatu władzy organizacja ta w rolniczych społecznościach sycylijskich nabierała znaczenia, stając się pewnego rodzaju alternatywą dla struktur państwowych. Oprócz pełnienia funkcji ochronnej mafia zajmowała się także rozwiązywaniem wewnętrznych konfliktów wspólnoty, jak i jej kontaktami społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi na zewnątrz. Mafia nie miała wówczas charakteru zamkniętej, tajnej organizacji. Z czasem przekształciła się w grupę nacisku, która coraz częściej wykorzystywała w swej działalności przemoc w postaci wymuszeń, przekupstwa czy kradzieży bydła. Przywódcy starali się jednocześnie o oficjalne stanowiska w aparacie państwowym, by mieć wpływ na struktury państwa w tym zwłaszcza na Policję i sądy. Mafia przekształciła się w organizację o charakterze kryminalnym o szczególnym niebezpieczeństwie, które wynikało z prób przedostawania się członków do polityki i gospodarki. Zasięg ekspansji rozszerzał się już pod koniec XIX wieku na obszar całych Włoch przenikając także na państwa sąsiednie. Na początku drugiej połowy XX wieku sycylijska mafia skierowała swoje zainteresowanie na rynek narkotykowy stając się wielonarodowym kartelem. Szefowie organizacji zauważyli bowiem, że jest to proceder przynoszący nieporównywalnie większe dochody niż inna działalność przestępcza. W USA, w oparciu o osoby przybyłe z Włoch a rekrutujące się ze struktur mafii sycylijskiej i innych włoskich grup przestępczych a także o rodzime grupy przestępcze, wykształciły się grupy określane mianem organized crime. Nieformalną stolicą amerykańskiej przestępczości zorganizowanej było Chicago, gdzie działał także najbardziej znany reprezentant mafii lat dwudziestych, Al. Capone. Kontrolował on ze swoją organizacją nie tylko duże obszary nielegalnego rynku alkoholowego, lecz również kasyna gry oraz prostytucję. Przedsiębiorcy, którzy nie wyrażali zgody na uiszczanie żądanych - według włoskiego modelu - pieniędzy „za ochronę”, byli brutalnie atakowani, ich zakłady i sklepy były dewastowane. W latach dwudziestych XX w. w USA dochodziło niejednokrotnie do bardzo krwawych walk pomiędzy gangami o prymat w miejscowym zorganizowanym świecie przestępczym. Brutalizacja metod działania, eskalacja walk między grupami przestępczymi oraz wzrastające zagrożenie płynące z ich strony dla gospodarki i struktur państwa doprowadziły do tego, że wydana została wojna gangsterom. Kierował nią osobiście aż do lat pięćdziesiątych John Edgar Hoover stojący od 1924 roku na czele FBI. Hoover za najważniejszy cel uznał pokonanie Ala Capone. W tym celu w FBI powstała specjalna grupa, której zadaniem było zbieranie dowodów łamania przez niego prawa o prohibicji. Nie skazano go jednak ani za morderstwa, ani za podpalenia czy wymuszenia. Capone nie posiadał konta w żadnym banku, nie podpisywał czeków i nie wykazywał żadnych legalnych dochodów, od których należałoby odprowadzić podatek. Takim działaniem naruszył więc przepisy w związku ze zmianą, jaka zaistniała po tzw. precedensie Sullivana za co ostatecznie skazano go na karę 11 lat więzienia i wysoką grzywnę. Mimo, iż skazanie Ala Capone było niewątpliwym sukcesem FBI w walce przestępczością zorganizowaną, to zjawiska jako takiego nie udało się zlikwidować. Szefowie ugrupowań mafijnych zwani bossami wyciągnęli wnioski z przypadku Ala Capone dochodząc do porozumienia i tworząc kartel przestępczy. Swym zasięgiem objął on USA, wyspy Bahama oraz część Kanady. Wtedy też zwrot questa una cosa nostra posłużył dla nadania organizacji nazwy La Cosa Nostra.
|
aktualności
literatura
statystyka
O autorze
Kontakt
|
||||
Przestępczość zorganizowana na świecie Przestępczość zorganizowana nie jest obecnie zjawiskiem charakterystycznym tylko dla takich krajów jak USA czy Włochy lecz rozprzestrzenia się na całym świecie. Jest obecna zarówno w krajach wysoko rozwiniętych (Europa Zachodnia, Japonia) jak również w krajach rozwijających się (Ameryka Łacińska, Azja, Afryka). W poszczególnych krajach przestępczość zorganizowana ma zróżnicowany charakter. Różnice te wynikają przede wszystkim z lokalnych uwarunkowań, które przekładają się na sposoby oraz obszary przestępczego działania. Szczególnie zagrożony przestępczością zorganizowaną w ostatnich latach jest obszar Europy Środkowo - wschodniej, gdzie po upadku "żelaznej kurtyny" w sposób wyraźny wzrosła przestępczość i pojawiły się także, nie znane na tym obszarze jej formy, w tym i przestępczość zorganizowana. Rozwojowi przestępczości zorganizowanej sprzyja tu utrzymujący się stan przebudowy, zwłaszcza w odniesieniu do regulacji prawnych. Przestępczość zorganizowana ma coraz częściej charakter międzynarodowy a grupy działające w różnych częściach świata są ze sobą w różnym stopniu powiązane i podejmują wspólne przedsięwzięcia kryminalne. Najważniejszymi ośrodkami międzynarodowej przestępczości zorganizowanej: USA - La Cosa Nostra; skupia około 5 000 członków Kolumbia - Kartel Cali, Cartel del Norte del Valle; narkobiznes - handel narkotykami, pranie brudnych pieniędzy Nigeria - oszustwa, fałszerstwa kart bankowych, przemyt narkotyków Japonia - Yakuza: około 2 500 grup z liczbą członków około 91 000; przestępczość narkotykowa, handel dziećmi, kasyna gier, przestępczość gospodarcza, ściąganie haraczy, nielegalny handel bronią Chiny i Tajwan - Chińskie Triady: kilkaset grup o zróżnicowanej liczbie członków, przestępczość narkotykowa, pranie brudnych pieniędzy, przestępczość gospodarcza, handel ludźmi Kraje WNP - rosyjskojęzyczne zorganizowane grupy przestępcze (około 200 - 300); nielegalny handel bronią i materiałami rozszczepialnymi, handel narkotykami, przestępczość gospodarcza, pranie brudnych pieniędzy, przemyt, handel ludźmi, fałszerstwa środków płatniczych Europa Środkowa i Wschodnia - przestępczość narkotykowa, nielegalny handel bronią, przemyt, kradzieże samochodów, ściąganie haraczy, fałszerstwa środków płatniczych, pranie brudnych pieniędzy, handel kobietami
|
aktualności
literatura
statystyka
O autorze
Kontakt
|
||||
|
|
||||
Współpraca europejska w dziedzinie walki z przestępczością zorganizowaną Postępująca integracja a także powolne znoszenie naturalnych barier, hamujących zwykle szerzenie się zjawiska przestępczości międzynarodowej, takich jak likwidacja granic celnych wewnątrz Unii Europejskiej, rodzi konieczność wypełnienia powstałych luk bezpieczeństwa i kontroli. Przyczynić się do tego mogą z całą pewnością wspólne zakresy polityki azylowej, imigracyjnej i wizowej a zwłaszcza współpraca policyjna i sądowa. Współpraca policyjna i sądowa w Europie swym początkiem sięga do utworzonej w 1949 roku Rady Europy. W ramach tego gremium zostały dotychczas wynegocjowane liczne konwencje z zakresu prawa karnego, wśród nich porozumienia regulujące takie sprawy jak: ekstradycja, pomoc prawna w sprawach karnych, współpraca przy zwalczaniu terroryzmu, kontrola nabywania i posiadania broni palnej i przekazywania osób skazanych. Uzupełnieniem jest szereg umów wielostronnych. Dla współpracy w zakresie walki z przestępczością zorganizowaną istotne znaczenie miał program TREVI (Terrorism, Racism, Extremism, Violence International), który był wynikiem zapoczątkowanego w 1975 roku w Rzymie procesu współpracy przedstawicieli resortów spraw wewnętrznych i sprawiedliwości państw członkowskich UE. Postanowienia Traktatu z Maastricht, który stworzył tzw. III filar Wspólnot Europejskich wprowadziły nową jakość w dziedzinie wspólnej polityki bezpieczeństwa wewnętrznego. Jurysdykcja instytucjonalna w dalszym ciągu nie obejmowała jednak tzw. III filaru a ten miał formę międzyrządową, bez wiążącej mocy prawnej. Wszystkie decyzje musiały być podejmowane jednogłośnie a jako forma działania przewidziany był tradycyjny instrument prawny umowy międzynarodowej. Powołano Europejską Jednostkę Antynarkotykową, zawarto porozumienie dotyczące Europolu oraz umowę o ekstradycji, pomocy prawnej i pomocy wykonawczej.
Zakres przedmiotowy III filaru - wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych wyznaczony jest przez art. K.1. Traktatu o Unii Europejskiej. Określa on następujące dziedziny: Z Traktatem z Maastricht wiąże się także Konwencja z Schengen z 19 czerwca 1990 r., która ma charakter porozumienia wykonawczego do art. 4 Traktatu a od momentu wejścia w życie Traktatu Amsterdamskiego wchodzi w zakres acquis communitaire Unii Europejskiej. Na podstawie tejże konwencji służby policyjne państw członków udzielają sobie pomocy w ściganiu i zapobieganiu czynom zabronionym. Polega ona w szczególności na tym, iż funkcjonariusze Policji mogą, za zgodą na udzielenie pomocy sądowej, prowadzić na terytorium każdego innego państwa Schengen obserwację osób podejrzewanych o popełnienie czynów stanowiących podstawę do wdrożenia postępowania ekstradycyjnego. Postanowienia konwencji regulują także zasady przekraczania granicy w trakcie ścigania osób schwytanych na gorącym uczynku lub zbiegów z aresztów i więzień. Współpraca policyjna na mocy Konwencji z Schengen może dotyczyć także pomocy w sprawach karnych (art. 48 - 53), ekstradycji (art. 59 - 66) oraz przekazywania wyroków skazujących (art. 67 - 69), jej zapisy zakazują także skazywania za to samo przestępstwo w więcej niż w jednym kraju - stronie konwencji (art. 54 - 58 Konwencji). Z postanowień Konwencji z Schengen wynika również zasada harmonizacji prawa krajowego w takich dziedzinach jak przemyt narkotyków, zasady obrotu bronią i amunicją oraz jej posiadania, przesyłek kontrolowanych. Konwencja z Schengen w zakresie walki z przestępczością zorganizowaną wprowadziła także bardzo ważny instrument, jakim jest wspólny system informacji - System Informacyjny Schengen, wykorzystywany jako baza danych oraz np. weryfikacji osób w trakcie kontroli granicznej. Jego organizacja i funkcjonowanie zostało określone w Tytule VI konwencji. W 1996 roku w Dublinie odbyła się konferencja, której ustalenia ugruntowały determinację państw członkowskich w zakresie walki z przestępczością zorganizowaną. Konsekwencją było zaś podpisanie później Traktatu Amsterdamskiego. Na jego mocy współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych doczekały się nowych uregulowań i uzupełnienia w postaci szczegółowych katalogów (art. 30 i 31 Traktatu o UE). Pewne modyfikacje w stosunku do stanu ustalonego Traktatem Amsterdamskim wprowadził Traktat z Nicei podpisany podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Nicei 7-11 grudnia 2000 r Zmiany dotyczą przede wszystkim kwestii podejmowanie decyzji. I tak na mocy Traktatu z Nicei zniesiono prawo weta poszczególnych członków UE w odniesieniu do tematów I i III filaru, co ma ułatwić likwidowanie blokad w sprawach wymagających jednomyślności zaś sprawy zawierania umów międzynarodowych w obszarze II i III filaru rozstrzygane są obecnie większością kwalifikowaną. Z punktu widzenia walki z przestępczością zorganizowaną w jednoczącej się Europie istotnym wydarzeniem było podpisanie 28 maja 1998 roku w Brukseli przez ministrów sprawiedliwości i ministrów spraw wewnętrznych państw Unii Europejskiej oraz państw Europy Środkowej i Wschodniej i Cypru Paktu na rzecz Zwalczania Przestępczości Zorganizowanej. Pakt jest wynikiem Planu działania Unii Europejskiej w celu zwalczania przestępczości zorganizowanej przyjętego wcześniej przez Radę Europejską. Pakt zawiera 15 zasad regulujących formy i środki współpracy w zakresie zwalczania przejawów przestępczości zorganizowanej oraz innych form najcięższych przestępstw. Pakt uwzględnia w swych postanowieniach współpracę w zakresie rozwoju i skutecznego działania organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, które odpowiedzialne są za walkę z przestępczością zorganizowaną (centralne organy odpowiedzialne za koordynację walki z przestępczością zorganizowaną). Istotnym zadaniem, przewidzianym w postanowieniach tego dokumentu, jest ustanowienie punktów kontaktowych organów centralnych odpowiedzialnych za przepływ i wymianę informacji oraz krajowych zespołów międzyresortowych przy funkcjonowaniu Europejskiej Sieci Sądowej (European Judical Network). Najważniejszą jak się wydaje jest zaś sprawa wzajemnej pomocy w śledztwach i operacjach prowadzonych przeciwko zorganizowanej przestępczości.
Na posiedzeniu Rady Europejskiej w Tampere w październiku 1999 roku, poświęconym tworzeniu obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, poczyniono dalsze kroki dla zacieśnienia współpracy. Celem podjętych na szczycie działań miało być rozwijanie otwartej i bezpiecznej Unii Europejskiej zaś w celu realizacji zadań podjęto szereg działań, z których z punktu widzenia walki z przestępczością zorganizowaną najważniejsze to: W walce z przestępczością zorganizowaną w ramach Unii Europejskiej najistotniejsza jest współpraca policyjna. Szczególne znaczenie ma dla niej powołanie do życia Europejskiego Urzędu Policji - EUROPOL, które nastąpiło z inicjatywy niemieckiej i zdecydowane zostało na mocy Konwencji o Europolu (Europol Convention) z 26 lipca 1995 roku. Instytucją poprzedzającą faktyczne funkcjonowanie Europolu był Europol Drug Unit (EDU) powołany do życia 2 czerwca 1995 roku przez 12 ministrów spraw wewnętrznych Wspólnoty. Porozumienie o Europolu weszło w życie 1 października 1998 roku, po ratyfikacji przez wszystkie państwa UE. Po przyjęciu zaś szeregu dalszych aktów prawnych wynikających z porozumienia Urząd mógł 1 lipca 1999 roku rozpocząć swą działalność w pełnym zakresie.
Europol powołany został w celu podniesienia efektywności działań narodowych urzędów kryminalnych, w celu wsparcia ich współpracy na polu zapobiegania i zwalczania terroryzmu, nielegalnego handlu narkotykami i innymi groźnych przestępstw międzynarodowych. Większość zadań operacyjnych wykonują narodowe organy dochodzeniowe, które mogą doskonalić swoją prace dzięki specjalnym bankom informacji, dostępnym tylko dla Europolu. Do najważniejszych zadań Europolu należą: System informacji Europolu zawiera dane na temat osób, które zostały skazane za czyn przestępczy należący do właściwości Urzędu, są podejrzane o popełnienie takiego czynu albo też zachodzi podejrzenie, że czyn taki popełnią. W systemie znajdują się także materiały robocze i operacyjne oraz dane o osobowych źródłach dowodowych, czyli o osobach, które jako ofiary lub świadkowie przestępstw mogą spełniać rolę informatorów. Wykonywanie zadań statutowych Europolu spoczywa w głównej mierze na oficerach łącznikowych reprezentujących różne formacje sił policyjnych i innych służb. Wśród nich są specjaliści do spraw celnych, imigracyjnych i różnego rodzaju analitycy. W 2002 roku Europol zatrudniał 338 pracowników ze wszystkich państw członkowskich, w 2003 roku liczba pracowników wzrosła do 460 osób. Poza Europolem instytucją powołaną w ramach UE a zajmującą się ściganiem przestępczości jest Eurojust utworzony na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniach 15 - 16 października 1999 r. Jej zadaniem jest ułatwienie fachowego nadzoru procesowego prokuratur narodowych nad śledztwami prowadzonymi przez policję danego państwa, a w szczególności nad śledztwami w zakresie przestępczości zorganizowanej, prowadzonymi bezpośrednio lub z pomocą Europolu. Poza tym instytucja ma ułatwić ścisła współpracę sądów i prokuratur państw członkowskich Unii Europejskiej oraz doprowadzić do utworzenia sieci europejskiej współpracy wymiarów sprawiedliwości. W dalszej perspektywie Eurojust stanowić ma podstawę do utworzenia Prokuratury Europejskiej. Wypada wspomnieć jeszcze o organie działającym w ramach Komisji Europejskiej a mianowicie o UCLAF (Unite de Coordination de la Lutte anti - fraude), czyli organie ds. zwalczania oszustw. Organ ten posiadał uprawnienia śledcze w stosunku do podmiotów unijnych. Obecnie (od 2000 r.) zadania te przejęło powołane w jego miejsce Europejskie Biuro do Walki z Przestępstwami Handlowymi (OLAF). Postanowiono, że „Biuro będzie wykonywało uprawnienia Komisji do prowadzenia zewnętrznych dochodzeń administracyjnych w celu wzmocnienia walki przeciwko przestępstwom handlowym, korupcji i jakiejkolwiek innej nielegalnej działalności, przynoszącej szkodę interesom finansowym Wspólnoty, jak również wszelkim innym działaniom lub działalności polegającej na łamaniu postanowień Wspólnoty”. Ważnym instrumentem - środkiem prawnym służącym współpracy w sferze prawa karnego, w tym także w walce z najgroźniejszą przestępczością, jest wprowadzony niedawno Europejski Nakaz Aresztowania, w skrócie ENA. Przyjęty został w drodze decyzji ramowej 13 czerwca 2002 roku, która obowiązuje od 1 stycznia 2003 roku w sześciu krajach a od początku 2004 roku we wszystkich krajach Unii. ENA zastąpił w stosunkach między członkami Unii Europejskiej wszystkie obowiązujące dotąd traktaty i umowy ekstradycyjne. Europejski Nakaz Aresztowania może zostać wydany w stosunku do osoby ściganej w celu przeprowadzenia wobec niej postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego. Jest to decyzja sądowa państwa członkowskiego, zawierająca wniosek do organu sądowego drugiego państwa członkowskiego o aresztowanie i wydanie osoby ściganej. Założenie ENA opiera się na automatycznym uznaniu wniosku i jego realizacji na całym obszarze Unii. Rozwiązanie takie bez wątpienia skróci czas rozpoznawania wniosku usprawniając procedurę ekstradycyjną. Raport Unii Europejskiej na temat stanu przestępczości zorganizowanej za 2003 rok
|
aktualności
literatura
statystyka
O autorze
Kontakt
|
||||
|
|
||||
Służby powołane do walki z przestępczością zorganizowaną Zgodnie z Konstytucją Rzeczpospolita Polska zapewnia bezpieczeństwo obywateli. Zadaniem władz publicznych jest, więc zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom, w tym także praktyczne zagwarantowanie ochrony takich dóbr jak życie, zdrowie, własność itd., co obejmuje także walkę z przestępczością atakującą te dobra. Wśród wymienionych przykładowo w Konstytucji zadań Rady Ministrów znajduje się zapis, iż Rada Ministrów w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny. Rada Ministrów określa przy tym ogólne kierunki polityki w danym zakresie spraw i pełni funkcje koordynacyjne a także kieruje administracją rządową. Zakres działów administracji rządowej oraz właściwość ministra kierującego danym działem określa ustawa z dnia 4 września 1997 roku o działach administracji rządowej (tekst jednolity Dz. U. Nr 159, poz. 1548 z późn. zm.) W art. 5 ww. ustawy określona została klasyfikacja działów administracji rządowej, z których z punktu widzenia zwalczania przestępczości znaczenie mają sprawiedliwość (art. 5 pkt 20) oraz sprawy wewnętrzne (art. 5 pkt 24). Dział sprawiedliwość, zgodnie z treścią art. 24 ustawy obejmuje sprawy: 1) sądownictwa; 2) prokuratury, notariatu, adwokatury i radców prawnych, w zakresie wynikającym z przepisów odrębnych; 3) wykonywania kar oraz środków wychowawczych i środka poprawczego orzeczonego przez sądy oraz sprawy pomocy postpenitencjarnej. Ponadto minister właściwy do spraw sprawiedliwości zapewnia przygotowywanie projektów kodyfikacji prawa cywilnego, w tym rodzinnego, oraz prawa karnego a także jest właściwy w sprawach sądownictwa w zakresie spraw niezastrzeżonych odrębnymi przepisami do kompetencji innych organów państwowych i z uwzględnieniem zasady niezawisłości sędziowskiej. Ministrowi właściwemu do spraw sprawiedliwości podlega także Centralny Zarząd Służby Więziennej. Dział sprawy wewnętrzne obejmuje zaś m. in. sprawy: 1) ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego; 2) ochrony granicy Państwa, kontroli ruchu granicznego i cudzoziemców. Minister właściwy do spraw wewnętrznych sprawuje nadzór nad działalnością m. in. Policji, Straży Granicznej oraz Krajowego Centrum Informacji Kryminalnej. Nad działalnością administracji rządowej nieobjętą zakresem działów administracji rządowej, wykonywaną przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencję Wywiadu sprawuje Prezes Rady Ministrów. Zgodnie zaś z art. 33b ustawy Prezes Rady Ministrów wykonując politykę Rady Ministrów wydaje szefom Agencji wiążące wytyczne i polecenia. Konkretyzacja tego uprawnienia nastąpiła w art. 7 ust.1 ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu. W myśl tego przepisu Prezes Rady Ministrów określa kierunki działania Agencji w drodze wytycznych. Szefowie Agencji z kolei mają obowiązek przedstawić Prezesowi Rady Ministrów najpóźniej na 3 miesiące przed końcem roku kalendarzowego roczne plany działania na rok następny i corocznie także - do dnia 31 stycznia - sprawozdania z działalności Agencji za rok poprzedni. Wspomniany już wcześniej minister właściwy w sprawach sprawiedliwości swoje zadania w zakresie walki z przestępczością wykonuje przede wszystkim pełniąc, zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 roku o prokuraturze, funkcję Prokuratora Generalnego. Poza zadaniami określonymi ogólnie dla całej prokuratury, a które omówione zostaną w dalszej części pracy, Prokurator Generalny kieruje osobiście bądź przez zastępców działalnością prokuratury, wydając wytyczne, zarządzenia i polecenia, które nie mogą jednak dotyczyć treści czynności procesowych. Prokurator Generalny jest przełożonym prokuratorów powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury. Prokurator Generalny powołuje prokuratorów powszechnych jednostek prokuratury a prokuratorów wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury powołuje na wniosek Ministra Obrony Narodowej. Istotną kompetencją Ministra Sprawiedliwości jest ustalanie w drodze rozporządzenia regulaminu określający tryb wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury. Minister Sprawiedliwości określa także wewnętrzną organizację powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz zakres działania sekretariatów i innych działów administracji. Jak już była mowa wcześniej minister właściwy do spraw wewnętrznych sprawuje nadzór nad działalnością m. in. Policji, Straży Granicznej oraz Krajowego Centrum Informacji Kryminalnej. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 roku stanowi, iż centralnym organem administracji rządowej, właściwym w sprawach ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego, jest Komendant Główny Policji, podległy ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. Komendant Główny Policji, powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, jest przełożonym wszystkich funkcjonariuszy Policji. Art. 6 ust. 1 ustawy o Policji stanowi, iż organami administracji rządowej na obszarze województwa w sprawach ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego są: 1) wojewoda przy pomocy komendanta wojewódzkiego Policji działającego w jego imieniu albo komendant wojewódzki Policji działający w imieniu własnym w sprawach: a. wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych i czynności z zakresu ścigania wykroczeń, b. wydawania indywidualnych aktów administracyjnych, jeżeli ustawy tak stanowią, 2) komendant powiatowy (miejski) Policji, 3) komendant komisariatu Policji. Zgodnie zaś z art. 3 ustawy o Policji wojewoda oraz wójt (burmistrz, prezydent miasta) lub starosta sprawujący władzę administracji ogólnej oraz organy gminy, powiatu i samorządu województwa wykonują zadania w zakresie ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego na zasadach określonych w ustawach. Jeżeli chodzi o Straż Graniczną to podobnie jak Policja podlega ona ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. Art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1990 roku o Straży Granicznej stanowi, iż centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu granicznego jest Komendant Główny Straży Granicznej. Komendanta Głównego Straży Granicznej, który jest przełożonym wszystkich funkcjonariuszy Straży Granicznej, powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Ważnym elementem działań rządu i administracji publicznej jest programowanie będące narzędziem koordynacji danej polityki. Także w zakresie bezpieczeństwa publicznego i zwalczania przestępczości opracowywane są a następnie realizowane różnego rodzaju programy, stanowiące zespół działań określonych dla osiągnięcia danego celu. Aktualnie najważniejszym programem w zakresie bezpieczeństwa publicznego ma przyjęty przez Radę Ministrów na posiedzeniu w dniu 28 sierpnia 2002 roku Program poprawy bezpieczeństwa obywateli „Bezpieczna Polska”. Program „Bezpieczna Polska” wśród głównych celów wymienia Zredukowanie poziomu przestępczości i poprawa społecznego poczucia bezpieczeństwa zaś działania służące realizacji celów programu usystematyzowane zostały w takich obszarach jak: Ø zapobieganie przestępczości i powrotowi do przestępstwa, Ø skuteczne ściganie i karanie sprawców przestępstw. W obszarach tych przewidziane jest szereg różnego rodzaju środków jednakże szczegółowe omawianie ich ze względu na fakt, iż omawiany dokument ma jedynie charakter programowy - postulatywny a nie normatywny, nie wydaje się celowe biorąc pod uwagę przedmiot niniejszego opracowania. Dla porządku wspomnieć jednak wypada, że w obszarze walki z zorganizowaną przestępczością istnieją jeszcze dwa programy: „Krajowy program zwalczania i zapobiegania handlowi ludźmi”, który jest uzupełnieniem Programu „Bezpieczna Polska” oraz przyjęty przez Radę Ministrów 17 września 2002 roku Program zwalczania korupcji „Strategia antykorupcyjna. PROKURATURA Prokuratura, mimo niekwestionowanego znaczenia w systemie organów ochrony prawnej nie ma swego umocowania konstytucyjnego, a co za tym idzie, zadania i uprawnienia jednego z najważniejszych państwowych organów nie są określone najwyższą w hierarchii normą prawną a jedynie w drodze regulacji ustawowej. Wielokrotnie nowelizowana ustawa z dnia 20 czerwca 1985 roku o prokuraturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 206 z późn. zm.) określa, iż zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw. Powyższe zadanie Prokurator Generalny i podlegli mu prokuratorzy wykonują zgodnie z art. 3 ustawy przez: - prowadzenie lub nadzorowanie postępowania przygotowawczego w sprawach karnych oraz sprawowanie funkcji oskarżyciela publicznego przed sądami, - wytaczanie powództw w sprawach karnych i cywilnych oraz składanie wniosków i udział w postępowaniu sądowym w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli tego wymaga ochrona praworządności, interesu społecznego, własności lub praw obywateli, - podejmowanie środków przewidzianych prawem, zmierzających do prawidłowego i jednolitego stosowania prawa w postępowaniu sądowym, administracyjnym, w sprawach o wykroczenia oraz w innych postępowaniach, - sprawowanie nadzoru nad wykonaniem postanowień o tymczasowym aresztowaniu oraz innych decyzji o pozbawieniu wolności, - prowadzenie badań w zakresie problematyki przestępczości oraz jej zwalczania i zapobiegania, - zaskarżanie do sądu niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych oraz udział w postępowaniu sądowym w sprawach zgodności z prawem takich decyzji, - koordynowanie działalności w zakresie ścigania przestępstw, prowadzonej przez inne organy państwowe, - współdziałanie z organami państwowymi, państwowymi jednostkami organizacyjnymi i organizacjami społecznymi w zapobieganiu przestępczości i innym naruszeniom prawa, - współpracę z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych, - opiniowanie projektów aktów normatywnych, - podejmowanie innych czynności określonych w ustawach. Prokuraturę stanowią Prokurator Generalny oraz podlegli mu prokuratorzy powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Naczelnym organem prokuratury jest Prokurator Generalny, a funkcję tą sprawuje Minister Sprawiedliwości. Prokurator Generalny kieruje prokuraturą osobiście lub przez swoich zastępców, posiada też uprawnienia do wydawania zarządzeń, wytycznych i poleceń podległym prokuratorom. Prokuratura zorganizowana jest na zasadzie hierarchicznego podporządkowania, co oznacza, iż wszyscy prokuratorzy podporządkowani są swoim przełożonym, którymi są Prokurator Generalny i prokuratorzy przełożeni niższych szczebli. Powszechnymi jednostkami organizacyjnymi prokuratury podległymi Prokuratorowi Generalnemu są: Prokuratura Krajowa, prokuratury apelacyjne, prokuratury okręgowe i prokuratury rejonowe. Najważniejsze zadanie prokuratury, określone jako "czuwanie nad ściganiem przestępstw" prokurator wykonuje przez prowadzenie i nadzorowanie postępowań przygotowawczych w sprawach karnych i wykonywanie funkcji oskarżyciela publicznego przed sądami. Pojęcie "ściganie przestępstw" ma szerokie znaczenie i swym zakresem obejmuje całokształt walki z przestępczością tj.: wykrycie sprawcy i jego ujęcie oraz zebranie i utrwalenie dowodów dla sądu (przygotowanie oskarżenia), działania zmierzające do ukarania sprawcy (popieranie oskarżenia przed sądami), a także wykonania wobec niego orzeczonej kary pozbawienia wolności (wykonanie kary). Wszystkie wskazane elementy uregulowane zostały w ustawie o prokuraturze w rozdziale 3 w kontekście działalności w postępowaniu przygotowawczym, udziału prokuratora w postępowaniu sądowym i nadzoru nad wykonaniem orzeczeń o tymczasowym aresztowaniu i o pozbawieniu wolności. Szczegółowe kompetencje prokuratora w tym zakresie określone są w kodeksie postępowania karnego oraz kodeksie karnym wykonawczym. Zwrócić należy uwagę na fakt, iż prokuratura nie jest zobowiązana do ścigania wszystkich przestępstw. Poza zakresem zainteresowania prokuratury pozostają czyny karalne o niewielkiej wadze i szkodliwości społecznej, których sprawców pokrzywdzony może sam ścigać bez angażowania wszystkich organów państwowych uprawnionych do walki z przestępczością. Art. 3 ustawy o prokuraturze stanowi, iż do zadań prokuratury należy prowadzenie badań w zakresie problematyki przestępczości oraz jej zwalczania i zapobiegania, koordynowanie działalności w zakresie ścigania przestępstw prowadzonej przez inne organy oraz współdziałanie z organami państwowymi, państwowymi jednostkami organizacyjnymi i organizacjami społecznymi w zapobieganiu przestępczości i innym naruszeniom prawa, opiniowanie projektów aktów normatywnych, a także podejmowanie innych czynności określonych w ustawach. Zwalczaniem przestępczości zorganizowanej zajmuje się funkcjonujące w strukturze Prokuratury Krajowej Krajowe Biuro do Spraw Przestępczości Zorganizowanej. W jego skład wchodzą: Zespół Koordynacji Ścigania Przestępczości Zorganizowanej, Zespół do Spraw Współpracy Międzynarodowej w Zwalczaniu Przestępczości Zorganizowanej, Zespół do Spraw Kontroli Działań Operacyjnych, Zespół do Spraw Informacji i Analiz. Jednostce tej podlegają Wydziały II w prokuraturach apelacyjnych oraz Wydziały VI do Zwalczania Przestępczości Zorganizowanej w prokuraturach okręgowych. II Wydziały do Spraw Przestępczości Zorganizowanej funkcjonujące w prokuraturach apelacyjnych swym zakresem działania obejmują: prowadzenie śledztw dotyczących przestępczości zorganizowanej, nadzór służbowy i instancyjny nad postępowaniami przygotowawczymi w tych sprawach prowadzonymi przez prokuratury okręgowe i udział prokuratorów w postępowaniu sądowym w sprawach przestępczości zorganizowanej. VI Wydziały do Spraw Przestępczości Zorganizowanej prokuratur okręgowych mają za zadanie: prowadzenie śledztw własnych i nadzorowanie śledztw powierzonych innym organom, dotyczących przestępczości zorganizowanej, a zwłaszcza: nielegalnej produkcji i obrotu narkotykami; fałszowania i puszczania w obieg środków płatniczych; przemytu towarów o wysokiej akumulacji zysku; nielegalnego, krajowego i międzynarodowego przemieszczania kapitału, w tym "prania pieniędzy”; obrotu kradzionymi samochodami; nielegalnego obrotu bronią i materiałami rozszczepialnymi; działań o charakterze terrorystycznym lub porachunkowym; łapownictwa a także udział prokuratorów w postępowaniu sądowym w tych sprawach rozstrzyganych w pierwszej instancji. VI Wydziały istnieją tylko w tych okręgach, gdzie występuję zagrożenie przestępczością zorganizowaną. POLICJA Policja w myśl ustawy z 6 kwietnia 1990 roku jest umundurowaną i uzbrojoną formacją służącą społeczeństwu i przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Do jej zadań należy: 1) ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra, 2) ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania, 3) inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi, 4) wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców, 5) nadzór nad strażami gminnymi (miejskimi) oraz nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi w zakresie określonym w odrębnych przepisach, 6) kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych związanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicznych, 7) współdziałanie z policjami innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi na podstawie umów i porozumień międzynarodowych oraz odrębnych przepisów, 8) gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji kryminalnych, 9) prowadzenie Krajowego Systemu Informatycznego. Policja jest główną służbą, której ustawowym zadaniem jest walka z przestępczością. Dysponuje wieloma strukturami wyspecjalizowanymi w zwalczaniu przejawów przestępczości, w tym także tej zorganizowanej oraz odpowiednim zapleczem logistycznym. W granicach swych zadań Policja w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń wykonuje czynności: operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i administracyjno-porządkowe. AGENCJA BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego została powołana 29 czerwca 2002 roku na podstawie ustawy z dnia 24 maja 2002 roku o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. Nr 74, poz.676 z późn. zm.) i w zasadzie przejęła zadania, które wcześniej wykonywał zlikwidowany Urząd Ochrony Państwa. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy do zadań ABW należy: 1) rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny, a w szczególności w suwerenność i międzynarodową pozycję, niepodległość i nienaruszalność jego terytorium, a także obronność państwa, 2) rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw: a. szpiegostwa, terroryzmu, naruszenia tajemnicy państwowej i innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa, b. godzących w podstawy ekonomiczne państwa, c. korupcji osób pełniących funkcje publiczne, o których mowa w art. 1 i 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. Nr 88, poz. 554 i Nr 106, poz. 679, z 1998 r. Nr 162, poz. 1126, z 1999 r. Nr 49, poz. 483 oraz z 2000 r. Nr 26, poz. 306), jeśli może to godzić w bezpieczeństwo państwa, d. w zakresie produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, e. nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, bronią masowej zagłady oraz środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, w obrocie międzynarodowym - oraz ściganie ich sprawców, 3) realizowanie, w granicach swojej właściwości, zadań służby ochrony państwa oraz wykonywanie funkcji krajowej władzy bezpieczeństwa w zakresie ochrony informacji niejawnych w stosunkach międzynarodowych, 4) uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego, 5) podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych. ABW może prowadzić działalność także poza granicami kraju, ale jedynie w zakresie realizacji zadań wymienionych w art. 5 ust. 1pkt 2. Katalog zadań ABW oparty został na regulacji dotyczącej działalności UOP (art. 1 ust.2 ustawy o UOP). Zwrócić należy jednak uwagę, iż, jak twierdzi Stanisław Hoc, „realizacja ustawowych zadań w zakresie zwalczania korupcji grozić może „uwikłaniem się” Agencji w politykę, co jest jednak nieuniknione”. Rozpoznanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw takich jak nielegalne wytwarzanie, posiadanie i obrót bronią, materiałami wybuchowymi, bronią masowej zagłady oraz środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi zostało ograniczone do obrotu międzynarodowego i ścigania jego sprawców. Rozwiązanie takie ogranicza w zasadzie pole dublowania zadań ABW z innymi służbami, co wydaje się rozwiązaniem właściwym. Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego podlega bezpośrednio Prezesowi Rady Ministrów i jest centralnym organem administracji rządowej, działając przy pomocy ABW, która ma status urzędu administracji rządowej (art. 3 ust. 1 ustawy). Szefa ABW w randze sekretarza stanu powołuje Prezes Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Kolegium oraz Sejmowej Komisji do Spraw Służb Specjalnych (art. 14 ust. 1). Prezes Rady Ministrów nadaje w drodze zarządzenia statut ABW, który określa jej organizację wewnętrzną (art. 20). Szef agencji w drodze zarządzeń nadaje regulaminy organizacyjne jednostkom organizacyjnym. W granicach zadań, o których mowa w art. 5 ust. 1, funkcjonariusze ABW wykonują: czynności operacyjno - rozpoznawcze i dochodzeniowo śledcze w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw oraz ścigania ich sprawców, czynności operacyjno - rozpoznawcze i analityczno - informacyjne w celu uzyskiwania i przetwarzania informacji istotnych dla ochrony bezpieczeństwa państwa i jego porządku konstytucyjnego (art. 21 ust. 1). AGENCJA WYWIADU Agencja Wywiadu została utworzona analogicznie jak ABW 29 czerwca 2002r. mocą ustawy z dnia 24 maja 2002r.o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. Nr 74, poz.676 z późn. zm.). AW jest właściwa w sprawach ochrony bezpieczeństwa zewnętrznego państwa. Katalog zadań AW został określony w art. 6 ust. 1 ustawy, który stanowi, iż do zadań Agencji Wywiadu należy: 1) uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji Rzeczypospolitej Polskiej oraz jej potencjału ekonomicznego i obronnego, 2) rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom zewnętrznym godzącym w bezpieczeństwo, obronność, niepodległość i nienaruszalność terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 3) ochrona zagranicznych przedstawicielstw Rzeczypospolitej Polskiej i ich pracowników przed działaniami obcych służb specjalnych i innymi działaniami mogącymi przynieść szkodę interesom Rzeczypospolitej Polskiej, 4) zapewnienie ochrony kryptograficznej łączności z polskimi placówkami dyplomatycznymi i konsularnymi oraz poczty kurierskiej, 5) rozpoznawanie międzynarodowego terroryzmu, ekstremizmu oraz międzynarodowych grup przestępczości zorganizowanej, 6) rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia, 7) rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów międzynarodowych, mających wpływ na bezpieczeństwo państwa oraz podejmowanie działań mających na celu eliminowanie tych zagrożeń, 8) prowadzenie wywiadu elektronicznego, 9) podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych. Zasadą jest, że wymienione zadania realizowane są poza granicami RP. Wyjątkiem jest przepis art. 6 ust. 3, który stanowi, iż działalność AW na terytorium RP może być prowadzona wyłącznie w związku z jej działalnością poza granicami państwa a realizacja czynności operacyjno-rozpoznawczych, o których mowa w art. 27, 29 i 30 (kontrola operacyjna, zakup kontrolowany, przesyłka niejawnie nadzorowana), jest dopuszczalna wyłącznie za pośrednictwem Szefa ABW. Szefa AW w randze sekretarza stanu, który jest centralnym organem administracji rządowej, powołuje Prezes Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii Prezydenta RP, Kolegium oraz Sejmowej Komisji do Spraw Służb Specjalnych (art. 14 ust. 1). Szef działa przy pomocy Agencji, która jest urzędem, podlega bezpośrednio Prezesowi RM. Statut Agencji nadaje Prezes RM w drodze zarządzenia. Prezes Rady Ministrów w drodze wytycznych określa kierunki działania AW, a szef AW może podejmować w celu realizacji zadań Agencji współdziałanie z właściwymi organami i służbami innych państw. W granicach zadań określonych w art. 6 ust. 1, funkcjonariusze AW wykonują czynności operacyjno - rozpoznawcze i analityczno - informacyjne. STRAŻ GRANICZNA Podstawowym aktem regulującym organizację, zadania, uprawnienia i obowiązki Straży Granicznej jest ustawa z 12 października 1990 roku o Straży Granicznej (Dz. U. Nr 78, poz. 462 z późn. zm.). Ustanawia ona katalog zadań, w którym oprócz obowiązków związanych z ochroną granicy oraz kontrolą ruchu granicznego, wymienione zostały także istotne zadania z punktu widzenia walki z przestępczością, w tym także zorganizowaną. I tak art. 1 ust. 2 ustawy stanowi m.in., że do zadań Straży Granicznej należy: - rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców, w zakresie właściwości Straży Granicznej, a w szczególności: a) przestępstw i wykroczeń dotyczących zgodności przekraczania granicy państwowej z przepisami, związanych z jej oznakowaniem oraz dotyczących wiarygodności dokumentów uprawniających do przekraczania granicy państwowej, b) przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych wymienionych w art. 133 § 1 pkt 1 Kodeksu karnego skarbowego, c) przestępstw i wykroczeń pozostających w związku z przekraczaniem granicy państwowej lub przemieszczaniem przez granicę państwową towarów oraz przedmiotów określonych w przepisach o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy, o broni i amunicji, o materiałach wybuchowych, o ochronie dóbr kultury, o narodowym zasobie archiwalnym, o przeciwdziałaniu narkomanii oraz o ewidencji ludności i dowodach osobistych, d) przestępstw i wykroczeń określonych w ustawie z dnia 25 czerwca 1997 r. o cudzoziemcach (Dz. U. Nr 114, poz. 739, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1126, z 2000 r. Nr 106, poz. 1118 oraz z 2001 r. Nr 42, poz. 475), - zapobieganie transportowaniu bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów, przez granicę państwową odpadów, szkodliwych substancji chemicznych oraz materiałów jądrowych i promieniotwórczych, a także zanieczyszczaniu wód granicznych, - zapobieganie przemieszczaniu bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów przez granicę państwową środków odurzających i substancji psychotropowych oraz broni, amunicji i materiałów wybuchowych. Jeśli chodzi o uprawnienia Straży Granicznej to stwierdzić należy, że zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń w zakresie określonym w art. 1 ust. 2 pkt 4 i w ust. 2a funkcjonariusze Straży Granicznej pełnią służbę graniczną, prowadzą działania graniczne, wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze i administracyjno-porządkowe oraz prowadzą postępowania przygotowawcze według przepisów Kodeksu postępowania karnego, a także wykonują czynności na polecenie sądu i prokuratury oraz innych właściwych organów państwowych w zakresie, w jakim obowiązek ten został określony w odrębnych przepisach. W ramach tych czynności funkcjonariusze mogą oczywiście uzyskiwać dane o osobach, przetwarzać je a także wykorzystywać specjalne instrumenty jak kontrola operacyjna, zakup kontrolowany, czy dostawa niejawnie nadzorowana, ale o tym mowa będzie w dalszej części pracy. Straż Graniczna może w celu wykonywania swoich ustawowych zadań współdziałać także z innymi służbami oraz z organami administracji rządowej, jednostkami samorządu terytorialnego oraz innymi jednostkami organizacyjnymi, zaś w zakresie ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu granicznego współdziała z organami ochrony granic innych państw. SŁUŻBY CELNE Służby celne ze względu na realizowane przez nie zadania mają ogromne znaczenie dla zwalczania przestępczości zorganizowanej, zwalczając przemyt narkotyków, broni oraz wyrobów akcyzowych. Podstawowymi aktami prawnymi dla funkcjonowania służby celnej są: ustawa z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 72, poz. 802 z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 20 marca 2002 r. o przekształceniach w administracji celnej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 41, poz. 365). Do najważniejszych zadań służby celnej należy: - sprawowanie kontroli celnej obrotu towarowego z zagranicą, - wymiar i pobór należności celnych i podatkowych w części naliczanej na granicy państwa (VAT, akcyza), - zwalczanie przemytu i przeciwdziałanie oszustwom celnym. Dla realizacji tych celów służby celne współpracują z innymi służbami, zwłaszcza ze Strażą Graniczną i organami podatkowymi a także ze służbami celnymi i śledczymi innych państw. Jeśli chodzi o podstawy prawne zwalczania przemytu to zasadnicze znaczenie mają przepisy ustawy z 9 stycznia 1997 r. Kodeks celny (Dz. U. z 2001 r. Nr 75, poz. 802 z późn. zm.), ustawa z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 78, poz. 468 z późn. zm.), przepisy kodeksu karnego. ŻANDARMERIA WOJSKOWA Żandarmeria Wojskowa działa na podstawie ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. Nr 123, poz. 1353 z późn. zm.). Żandarmeria ma obowiązek zapobiegania popełnianiu przestępstw i innym zjawiskom kryminogennym, a także wykrywania przestępstw i wykroczeń oraz ścigania ich sprawców. W granicach zadań ŻW wykonuje czynności operacyjno - rozpoznawcze, dochodzeniowo - śledcze a także administracyjno - porządkowe. W ramach czynności operacyjno - rozpoznawczych stosować może kontrolę operacyjną oraz zakup kontrolowany i przesyłkę niejawnie nadzorowaną. Żandarmeria Wojskowa, wykonując ustawowe zadania współdziała z: Wojskowymi Służbami Informacyjnymi, wojskowymi organami porządkowymi oraz dowódcami jednostek wojskowych i dowódcami (komendantami) garnizonów a także Urzędem Ochrony Państwa, Policją, Strażą Graniczną, Inspekcją Celną, organami kontroli skarbowej, Biurem Ochrony Rządu, strażami ochrony kolei oraz innymi organami uprawnionymi do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych, a także organami uprawnionymi do prowadzenia dochodzeń w sprawach o przestępstwa oraz organami, którym przysługują uprawnienia oskarżyciela publicznego, i organami uprawnionymi do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego w sprawach o wykroczenia. Znaczenie ŻW w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej wzrasta i będzie wzrastać z uwagi na coraz większe zagrożenie przestępczością zorganizowaną struktur wojskowych, co związane jest z kradzieżami i nielegalnym obrotem bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi ale także w związku z szerzącą się narkomanią wśród żołnierzy, co przekłada się z kolei na zagrożenie nielegalną dystrybucją środków odurzających na terenie jednostek wojskowych. WOJSKOWE SŁUŻBY INFORMACYJNE Wojskowe Służby Informacyjne długo nie posiadały odrębnej regulacji określającej ich organizację, zadania i zasady działania. Dopiero ustawa z 9 lipca 2003 roku o Wojskowych Służbach Informacyjnych (Dz. U. Nr 139, poz. 1326) uporządkowała ich pozycję prawną. Wojskowe Służby Informacyjne są służbą specjalną i służbą ochrony państwa właściwą w sprawach obronności państwa i bezpieczeństwa Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. W katalogu zadań zakreślonych dla WSI znalazło się rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie, podlegających orzecznictwu sądów wojskowych, przestępstw m.in. nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, jak również środkami masowej zagłady, w obrocie krajowym i międzynarodowym. W tym też właśnie zakresie działalność WSI może mieć znaczenie dla zwalczania zorganizowanej przestępczości z uwagi na wzrost zagrożenia przestępczością zorganizowaną struktur wojskowych.
|
aktualności
literatura
statystyka
O autorze
Kontakt
|
||||
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
przestępczość a migracja 1, Studia, Patologie
Religie wobec samobójstwa, Studia, Patologie
Samobójstwa młodych, Studia, Patologie
Samobójstwa, Studia, Patologie
Nowotwory, Studia, studia, patologia i patofizjologia
prawna ochorna - Podstawowe obowiązki pracownika w kwestii przestrzegania BHPi, studia, bhp
Wcięcie przestrzenne - sprawozdanie, Studia, AGH, Rok II, geodezja II, fora.netowe
SAMOBÓJSTWO3, Studia, Patologie
SAMOBÓJSTWO INTERWENCJA I PROFILAKTYKA, Studia, Patologie
Samobójstwa w statystyce, Studia, Patologie
ściąga do egz, Studia, Patologie
Samobójstwa osób będących pod wpływem środków psychoaktywany, Studia, Patologie
Gospodarka przestrzenna II, studia, geografia ekonomiczna
rozw zbieg przepisów i przestępstw kazusy, Studia na KA w Krakowie, 3 semestr, Prawo karne
DEPRESJE I SAMOBÓJASTWA, Studia, Patologie
FORMY POMOCY RESOCJALIZACYJNEJ, Studia, Patologie
26.Definicja przestrzeni metrycznej. Zbieznosc ciagow w przestrzeni metrycznej, Studia, Semestr VI,
więcej podobnych podstron