Administracja: postępowanie i sądy

,,1. Sądowa kontrola administracji stanowi jeden ze standardowych elementów demokratycznego państwa prawnego. W Polsce kontrola ta od początku nawiązywała do modelu charakterystycznego dla większości państw kontynentalnych Europy, w którym wykonywana ona jest przez sądy administracyjne odrębne od sądów powszechnych. Przedmiotem tej kontroli są władcze działania organów administracji publicznej, a sąd administracyjny bada wyłącznie zgodność z prawem zaskarżonego aktu lub czynności i w przypadku stwierdzenia niezgodności z prawem takiego aktu lub czynności orzeka o ich uchyleniu (orzeczenie o charakterze kasatoryjnym).

Sądownictwo administracyjne zostało powołane w Polsce ustawą z 3 sierpnia 1922 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym. NTA był jednoinstancyjnym sądem powołanym do orzekania o legalności zarządzeń i orzeczeń organów administracji rządowej i samorządowej. NTA po wojnie nie został reaktywowany mimo postanowień Małej Konstytucji z 1947 r. o tym, iż odrębna ustawa ustali organy właściwe do orzekania o legalności aktów administracyjnych z zakresu administracji publicznej. Konstytucja PRL z 1952 r. nie zawierała już takiego postanowienia.

Dopiero 1 września 1980 r. rozpoczął działalność utworzony ustawą z 31 stycznia 1980 r. Naczelny Sąd Administracyjny. Zakres przedmiotowy kontroli administracji przez ten Sąd został oparty na tzw. klauzuli enumeratywnej, polegającej na taksatywnym (zamkniętym i wyczerpującym) wyliczeniu dziedzin prawa administracyjnego, z których zakresu decyzje administracyjne mogły być zaskarżane do NSA. Poza zakresem tej kontroli pozostało wiele dziedzin tego prawa o istotnym znaczeniu dla obywateli.

Istotne zmiany w z zmiany w zakresie działania NSA nastąpiły w 1990 r. Polegały one na zastąpieniu klauzuli enumeratywnej klauzula generalną, obejmującą wszystkie - poza nielicznymi wyjątkami - decyzje administracyjne wydawane przez organy administracji publicznej, również wydawanie poza postępowaniem uregulowanym przepisami k.p.a. ponadto stworzona została możliwość zaskarżania do tego sądu niektórych postanowień wydawanych w toku w toku postępowania administracyjnego oraz bezczynności organów administracyjnych, polegającej na niewydaniu decyzji w terminie określonym przepisami k.p.a. w tym samym roku, w związku z reaktywowaniem samorządu terytorialnego na szczeblu gminnym, kontroli NSA podane zostały uchwały organów gminy w sprawach z zakresu administracji publicznej ( np. o miejscowym palnie zagospodarowania przestrzennego) oraz rozstrzygnięcia organów nadzorczych stwierdzające nieważność w całości lub w części uchwał organów gmin uznanych przez organy nadzorcze za sprzeczne z prawem. Rozstrzygnięcia te mogła zaskarżyć do NSA gmina. .”

Następnie ustrój kształtowała ustawa z 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, jednakże została ona uchylona w art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U.2002 nr 153 poz. 1271).

A.

Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych.

Ustawa ta składa się z 4 rozdziałów, pierwszy z nich dotyczy postanowień ogólnych. Zgodnie z art. 1. § 1. sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej. Oczywiście kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Sądami administracyjnymi są Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne (art.2).

Zgodnie z postanowieniami następnego artykułu, sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych rozpoznają, w pierwszej instancji, wojewódzkie sądy administracyjne, zaś Naczelny Sąd Administracyjny sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie orzekania w trybie określonym ustawami, a w szczególności rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów i podejmuje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne oraz rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy innych ustaw.

Sędziowie sądów administracyjnych.

Sędziowie sądów administracyjnych w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art.4). Są oni powoływani do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Poza tym, sędziowie sądów administracyjnych są powoływani na stanowisko sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego, z wyznaczeniem miejsca służbowego (siedziby) sędziego, albo na stanowisko sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 5 § 2).

Omawiana ustawa określa także dokładnie, jakie kandydat musi spełniać wymagania, aby zostać powołanym na dane stanowisko. Tak więc, zgodnie z regulacją art. 6. § 1. do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego może być powołany ten, kto:

  1)  ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

  2)  jest nieskazitelnego charakteru,

  3)  ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,

  4)  jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,

  5)  ukończył 35 lat życia,

  6)  wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej oraz prawa administracyjnego i innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej,

  7)   pozostawał co najmniej osiem lat na stanowisku sędziego, prokuratora, radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo przynajmniej przez osiem lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza albo przez dziesięć lat pozostawał w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego lub pracował w charakterze asesora sądowego w wojewódzkim sądzie administracyjnym co najmniej dwa lata.

§ 2. Wymagania, o których mowa w § 1 pkt 7, nie dotyczą osób z tytułem naukowym profesora lub ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych.

§ 3. W wyjątkowych przypadkach Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, może powołać kandydata na stanowisko sędziego mimo krótszych, niż określone w § 1 pkt 7, okresów pozostawania na stanowiskach wymienionych w tym punkcie lub wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza.

§ 4. Osoby, o których mowa w § 2, mogą być zatrudnione na stanowisku sędziego również w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Zaś zgodnie z rozporządzeniem art. 7. § 1. do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego może być powołany ten, kto spełnia wymagania określone w art. 6 § 1 pkt 1-4 i 6, jeżeli ukończył 40 lat oraz pozostawał co najmniej dziesięć lat na stanowisku sędziego lub prokuratora albo przynajmniej przez dziesięć lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza. Wymaganie ukończenia 40 lat nie dotyczy sędziego, który co najmniej przez trzy lata pozostawał na stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego.

§ 2. Do powołania na stanowisko sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego stosuje się także przepisy art. 6 § 2-4.

Oświadczenie o stanie majątkowym, o którym mowa w art. 87 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 i Nr 154, poz. 1787), sędziowie wojewódzkiego sądu administracyjnego składają właściwemu prezesowi wojewódzkiego sądu administracyjnego, a prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego i sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego - Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego. Analizy danych zawartych w oświadczeniu o stanie majątkowym dokonuje kolegium właściwego sądu administracyjnego (art.8).. Sądem dyscyplinarnym w sprawach dyscyplinarnych sędziów sądów administracyjnych jest Naczelny Sąd Administracyjny. Rzecznikiem dyscyplinarnym w tych sprawach jest Rzecznik Dyscyplinarny Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 9).

Poza tym, w sądach administracyjnych są zatrudnieni asesorzy sądowi, referendarze sądowi, asystenci sędziów oraz urzędnicy i inni pracownicy sądowi (art. 10),a osobą ustalającą zasady biurowości w sądach administracyjnych jest prezes NSA. Sprawuje on także zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sądów administracyjnych (art. 12.). Do tego należy dodać, iż prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego informuje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Krajową Radę Sądownictwa o działalności sądów administracyjnych (art. 15. § 1) i Prezesa Rady Ministrów o problemach funkcjonowania administracji publicznej wynikających ze spraw rozpatrywanych przez sądy administracyjne (art.15 § 2).

Wojewódzkie sądy administracyjne.

Wojewódzki sąd administracyjny tworzy się dla jednego województwa lub dla większej liczby województw (art. 16. § 1.). Poza tym,  prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi wojewódzkie sądy administracyjne oraz ustala ich siedziby i obszar właściwości, a także może tworzyć, poza siedzibą sądu, i znosić wydziały zamiejscowe tych sądów (art. 16 § 2).

Zgodnie z postanowieniami powyższego artykułu zostało wydane rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie utworzenia wojewódzkich sądów administracyjnych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. z dnia 29 kwietnia 2003 r.). Zostały w nim utworzone następujące wojewódzkie sądy administracyjne wraz z ustaleniem ich siedzib i obszarów właściwości:

  1)  Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku - dla obszaru województwa podlaskiego;

  2)  Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy - dla obszaru województwa kujawsko-pomorskiego;

  3)  Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku - dla obszaru województwa pomorskiego;

  4)  Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach - dla obszaru województwa śląskiego;

  4¹)  Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim - dla województwa lubuskiego;

4²)   Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach - dla województwa świętokrzyskiego;

  5)   Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie - dla obszaru województwa małopolskiego;

  6)  Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie - dla obszaru województwa lubelskiego;

  7)  Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi - dla obszaru województwa łódzkiego;

  8)  Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie - dla obszaru województwa warmińsko-mazurskiego;

  9)  Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu - dla obszaru województwa opolskiego;

  10)  Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu - dla obszaru województwa wielkopolskiego;

  11) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie - dla obszaru województwa podkarpackiego;

  12) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie - dla obszaru województwa zachodniopomorskiego;

  13) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie - dla obszaru województwa mazowieckiego;

  14) Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu - dla obszaru województwa dolnośląskiego.

Rozporządzenie to weszło w życie pierwszego stycznia 2004 r.

O strukturze wojewódzkiego sądu administracyjnego informuje nas art. 17. § 1. Tak więc, wojewódzki sąd administracyjny dzieli się na wydziały, które tworzy i znosi Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wydziałem w wojewódzkim sądzie administracyjnym kieruje prezes lub wiceprezes sądu albo wyznaczony sędzia (art.. 17 § 2). 

W skład wojewódzkiego sądu administracyjnego wchodzą (art. 18. § 1) :

- prezes sądu,

- wiceprezes sądu lub wiceprezesi sądu

- oraz sędziowie.

§ 2. Liczbę sędziów i wiceprezesów sądu w wojewódzkim sądzie administracyjnym określa Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Organami wojewódzkiego sądu administracyjnego są (art. 19) :

- prezes sądu,

- zgromadzenie ogólne sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego, zwane dalej "zgromadzeniem ogólnym",

- oraz kolegium wojewódzkiego sądu administracyjnego, zwane dalej "kolegium sądu".

Zadania prezesa sądu wojewódzkiego prezentuje art. 20. Tak więc, kieruje on sądem i reprezentuje go na zewnątrz, pełni czynności administracji sądowej i inne czynności przewidziane w ustawie. Poza tym, w zakresie administracji sądowej jest organem podległym Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego, a zastąpić go może wiceprezes sądu lub wyznaczony sędzia.

 Prezesa sądu i wiceprezesa sądu w wojewódzkim sądzie administracyjnym powołuje i odwołuje spośród sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, po zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego tego sądu i Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 21. § 1). Jeżeli rzeczona opinia nie zostanie wydana w terminie dwóch miesięcy od przedstawienia kandydata właściwemu zgromadzeniu ogólnemu, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może powołać prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego bez niej (§ 2). Jednakże w przypadku wydania przez zgromadzenie ogólne negatywnej opinii o kandydacie, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może go powołać po uzyskaniu pozytywnej opinii Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego. Negatywna opinia Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego jest dla Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego wiążąca ( § 3).Na koniec warto dodać, że jeżeli Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie trzydziestu dni od przedstawienia przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego zamiaru powołania prezesa sądu mimo negatywnej opinii zgromadzenia ogólnego tego sądu nie wyda opinii, uważa się, że opinia jest pozytywna (§ 4). 

 Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz inne osoby powołane do kierowania i nadzoru nad działalnością administracyjną mają prawo wglądu w czynności właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego, mogą być obecni na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności, mogą żądać wyjaśnień oraz usunięcia uchybień. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego mogą uchylać zarządzenia administracyjne niezgodne z prawem (art. 22. § 1).

§ 2. W ramach czynności nadzoru nad działalnością administracyjną wojewódzkich sądów administracyjnych, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może zarządzić przeprowadzenie wizytacji sądu lub lustracji w sądzie.

§ 3. W przypadku stwierdzenia uchybienia w zakresie sprawności postępowania sądowego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego mogą zwrócić na nie uwagę i żądać usunięcia skutków uchybienia.

§ 4. Czynności, o których mowa w § 1 i 2, nie mogą wkraczać w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli.

§ 5. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb wykonywania nadzoru nad działalnością administracyjną wojewódzkich sądów administracyjnych przez organy i osoby do tego wyznaczone. Określając szczegółowy tryb wykonywania nadzoru należy uwzględnić, że nadzór ma służyć sprawnemu i rzetelnemu wykonywaniu zadań powierzonych sądowi.

Rozporządzenie takie zostało wydane i pochodzi z dnia 18 września 2003 r. (Dz. U. z dnia 29 września 2003 r.). Oczywiście określa szczegółowy tryb wykonywania nadzoru nad działalnością administracyjną wojewódzkich sądów administracyjnych osobiście przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, wiceprezesów oraz innych sędziów i pracowników tego Sądu, a także przez prezesów wojewódzkich sądów administracyjnych, wiceprezesów i przewodniczących wydziałów tych sądów.

Zgodnie z literą paragrafu drugiego, wykonywanie nadzoru przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, wiceprezesów oraz innych sędziów i pracowników tego Sądu polega w szczególności na:

  1)  ustalaniu kierunków nadzoru wykonywanego przez prezesów wojewódzkich sądów administracyjnych;

  2)  kontroli i ocenie prawidłowości wykonywania nadzoru przez prezesów wojewódzkich sądów administracyjnych, w tym przeprowadzaniu doraźnych wizytacji i lustracji ich działalności nadzorczej oraz wydawaniu im w tym zakresie odpowiednich zarządzeń i wiążących zaleceń;

  3)  wizytowaniu rozpraw i przedstawianiu sędziom orzekającym oraz innym pracownikom sądu uwag i spostrzeżeń poczynionych w toku rozprawy;

  4)  przeprowadzaniu wizytacji i lustracji jednostek organizacyjnych wojewódzkich sądów administracyjnych;

  5)  przeprowadzaniu kontroli biurowości sądowej i organizacji pracy sekretariatów;

  6)  organizowaniu narad powizytacyjnych, polustracyjnych i pokontrolnych sędziów i innych pracowników sądu;

  7)  dokonywaniu analiz prawomocnych orzeczeń sądowych pod kątem oceny poziomu jednolitości orzecznictwa sądów administracyjnych;

  8)  badaniu sprawności postępowania w wojewódzkich sądach administracyjnych i w poszczególnych jednostkach organizacyjnych tych sądów;

  9)  kontroli przestrzegania kultury pracy i powagi sądu przez sędziów, asesorów sądowych, referendarzy sądowych, asystentów sędziów oraz urzędników i innych pracowników sądowych;

  10) inicjowaniu wszczęcia postępowań wyjaśniających lub dyscyplinarnych przez organy lub osoby uprawnione;

  11) udziale w naradach i szkoleniach zawodowych sędziów oraz innych pracowników sądowych;

  12) analizie rocznych informacji o działalności wojewódzkich sądów administracyjnych;

  13) dokonywaniu ocen kwalifikacyjnych sędziów wojewódzkich sądów administracyjnych kandydujących na wolne stanowiska sędziowskie w Naczelnym Sądzie Administracyjnym;

  14) dokonywaniu oceny pracy asesorów sądowych w sądach administracyjnych pod względem ich przydatności do pełnienia obowiązków sędziowskich oraz kandydujących na wolne stanowiska sędziowskie w wojewódzkich sądach administracyjnych.

Sędziowie i pracownicy wchodzący w skład wydziałów i zespołów działających w Biurze Orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego tworzą służbę nadzoru. Jednak zadania nadzorcze, o których mowa w powyższym § 2 pkt 2, 3, 4, 8, 12 i 13, mogą wykonywać tylko ci członkowie Biura Orzecznictwa, którzy są sędziami sądów administracyjnych, z tym że zadania, o których mowa w pkt 2 - tylko sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Poza tym, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może upoważnić dyrektora lub zastępcę dyrektora Biura Orzecznictwa do podpisywania pism dotyczących nadzoru, o którym mowa w § 2.

Wizytacje jednostek organizacyjnych wojewódzkich sądów administracyjnych powinny być przeprowadzane nie rzadziej niż raz na cztery lata. W toku takiej wizytacji bada się w szczególności:

- obciążenie sędziów stosownie do wpływu i liczby spraw załatwionych oraz stan zaległości,

- sprawność postępowania sądowego, w tym przygotowanie posiedzeń,

- wykonywanie czynności w toku postępowania międzyinstancyjnego, w tym terminowość sporządzania uzasadnień

- oraz wykonywanie czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia, a także poziom jednolitości orzecznictwa w wizytowanym sądzie na tle orzecznictwa innych sądów administracyjnych, a zwłaszcza Naczelnego Sądu Administracyjnego.

 Czynności wizytacyjne kończą się naradą powizytacyjną z udziałem sędziów wizytowanej jednostki organizacyjnej wojewódzkiego sądu administracyjnego. Z przebiegu wizytacji sporządza się sprawozdanie zawierające w szczególności dokonane ustalenia i ocenę pracy wizytowanego sądu lub jego poszczególnych jednostek organizacyjnych, w tym skuteczność wnoszonych środków odwoławczych, wskazanie uchybień oraz ewentualne wnioski o wytknięcie naruszeń obowiązków służbowych, albo o wszczęcie postępowań wyjaśniających lub dyscyplinarnych, a w razie potrzeby także wnioski o wystąpienie o podjęcie uchwały wyjaśniającej przepisy prawne lub o unieważnienie prawomocnego orzeczenia. Sprawozdanie z wizytacji wraz z projektem zarządzeń powizytacyjnych przedstawia się Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem dyrektora Biura Orzecznictwa tego Sądu najpóźniej w terminie 30 dni od zakończenia wizytacji.

Następnie Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego przekazuje prezesowi wizytowanego sądu sprawozdanie z wizytacji i na jego podstawie wydaje zarządzenia powizytacyjne, ustalając termin ich wykonania, a w razie potrzeby inicjuje działania dyscyplinujące. Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego zwołuje - jeżeli uzasadniają to wnioski powizytacyjne - w terminie jednego miesiąca od dnia otrzymania protokołu z wizytacji - naradę w celu omówienia wyników wizytacji, z udziałem wiceprezesa (wiceprezesów), przewodniczących wydziałów, sędziów, asesorów i referendarzy wizytowanego sądu; o wynikach narady zawiadamia Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego. Oczywiście  sędziowie wizytowanego sądu mogą zgłaszać prezesowi wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego uwagi i wnioski co do przeprowadzonej wizytacji. O wynikach oceny tych uwag i wniosków zawiadamia się zainteresowanych sędziów.

Lustracja ma na celu zbadanie określonej problematyki z zakresu funkcjonowania wojewódzkiego sądu administracyjnego lub jego określonej jednostki organizacyjnej, a także zbadanie działalności nadzorczej prezesa, wiceprezesa (wiceprezesów) i przewodniczącego wydziału oraz ocenę sprawności i terminowości wykonywanych czynności służbowych przez poszczególnych sędziów.

§ 9. 1. Kontrolę biurowości sądowej i organizacji pracy sekretariatów wydziałów w wojewódzkim sądzie administracyjnym przeprowadza inspektor do spraw biurowości sądowej.

2. W toku przeprowadzania kontroli inspektor do spraw biurowości sądowej bada w szczególności:

  1)  prawidłowość stosowania przepisów regulaminu wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych oraz przepisów o biurowości sądowej, sposób wykonywania zarządzeń i orzeczeń oraz organizację pracy sekretariatów;

  2)  stan zaległości spraw, ze szczególnym uwzględnieniem spraw, w których postępowanie sądowe trwa dłużej niż sześć miesięcy;

  3)  sposób prowadzenia ksiąg i innych urządzeń ewidencyjnych oraz rzetelność sporządzania sprawozdań statystycznych;

  4)  warunki i kulturę pracy sekretariatu oraz poziom przygotowania zawodowego pracowników.

§ 10. 1. Po przeprowadzeniu kontroli inspektor przekazuje swoje spostrzeżenia i uwagi przewodniczącemu wydziału oraz prezesowi kontrolowanego sądu.

2. Inspektor omawia z pracownikami sekretariatu ujawnione w toku kontroli błędy i uchybienia oraz wskazuje prawidłowy sposób załatwienia danych spraw.

3. Najpóźniej w terminie 30 dni od zakończenia kontroli inspektor przedstawia Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem dyrektora Biura Orzecznictwa tego Sądu sprawozdanie wraz z wnioskami co do potrzeby wydania zarządzeń pokontrolnych.

4. Do kontroli przepisy § 6 ust. 1 i § 7 stosuje się odpowiednio.

§ 11. 1. Wykonywanie nadzoru przez prezesów wojewódzkich sądów administracyjnych, wiceprezesów i przewodniczących wydziałów tych sądów polega w szczególności na:

  1)  analizie stanu zaległości i sprawności postępowania w poszczególnych wydziałach sądu;

  2)  analizie efektywności pracy sędziów, asesorów i referendarzy sądowych;

  3)  analizie orzecznictwa co do poziomu jego jednolitości oraz sygnalizowaniu Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego występujących rozbieżności, których usunięcie wymaga wyjaśnienia przepisów prawnych;

  4)  kontroli przestrzegania przez przewodniczących wydziałów zasad przydzielania spraw poszczególnym sędziom, ustalania terminów rozpraw, ustalania składów orzekających i ich przewodniczących, kolejności wyznaczania spraw na rozprawy oraz obciążenia rozpraw i posiedzeń sprawami;

  5)  kontroli wykonywania przez przewodniczących wydziałów ich obowiązków nadzorczych;

  6)  dokonywaniu ocen pracy referendarzy sądowych zatrudnionych w kierowanym sądzie w związku z wystąpieniem o mianowanie na stanowisko asesora sądowego;

  7)  dokonywaniu ocen pracy asystentów sędziego i innych pracowników zatrudnionych w kierowanym sądzie w związku z wystąpieniem o mianowanie na stanowisko referendarza sądowego.

2. Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego przesyła do Biura Orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego:

  1)  odpisy pytań prawnych wraz z uzasadnieniami, wnoszonych do Trybunału Konstytucyjnego;

  2)  odpisy orzeczeń, od których wniesiona została skarga kasacyjna;

  3)  odpisy prawomocnych orzeczeń, które wskazują na rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

  4)  akta spraw zakończonych prawomocnie, w których do wydanego orzeczenia zgłoszone zostało zdanie odrębne;

  5)  odpisy innych orzeczeń lub akt spraw, o których nadesłanie zwrócił się dyrektor Biura Orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego lub jego zastępca;

  6)  odpisy informacji o wynikach narad sędziów w sprawach problemów orzecznictwa sądu, przekazywanych prezesowi właściwej Izby w Naczelnym Sądzie Administracyjnym;

  7)  roczne informacje o działalności wojewódzkiego sądu administracyjnego.

3. Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego zawiadamia Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego o wydanych ważniejszych zarządzeniach dotyczących zapewnienia prawidłowości i sprawności funkcjonowania podległych jednostek organizacyjnych.

4. Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego może zlecić wiceprezesowi sądu w całości lub w części wykonywanie czynności nadzorczych.

§ 12. Wykonywanie nadzoru administracyjnego przez przewodniczących wydziałów wojewódzkich sądów administracyjnych polega w szczególności na kontroli:

  1)  obowiązków sędziów w zakresie sprawności postępowania zwłaszcza w sprawach, w których postępowanie toczy się przewlekle;

  2)  obowiązków sędziów sprawozdawców w zakresie wydawania zarządzeń o wyznaczaniu rozpraw, wynikających z podziału czynności w wydziale;

  3)  zasadności odwoływania i odraczania rozpraw i posiedzeń oraz zdejmowania spraw z wokand;

  4)  terminowości sporządzania uzasadnień orzeczeń;

  5)  terminowości wykonywania orzeczeń;

  6)  poprawności sporządzania sprawozdań statystycznych;

  7)  co najmniej raz w miesiącu terminowości i prawidłowości wykonywania przez sekretariat zarządzeń i prowadzenia ksiąg i innych urządzeń ewidencyjnych.

§ 13. 1. Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego w razie stwierdzenia uchybień w zakresie sprawności postępowania i wzrostu zaległości spraw w wydziale poleca przewodniczącemu wydziału sporządzenie planu własnych zadań nadzorczych dla likwidacji tych zaległości i przedłożenie go w terminie do dnia 15 stycznia każdego roku wraz ze sprawozdaniem z wykonania planu za ubiegły rok, jeśli taki plan był sporządzony.

2. Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie do dnia 28 lutego każdego roku przedkłada Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego własny zbiorczy plan zadań nadzorczych w zakresie, o którym mowa w ust. 1, wraz ze sprawozdaniem z realizacji planu za ubiegły rok, jeśli taki był sporządzony.

3. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może zażądać uzupełnienia planu lub sprawozdania oraz wnieść do planu zarzuty i wiążące uwagi. Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego przedkłada uzupełnienie planu i sprawozdania oraz udziela odpowiedzi na zarzuty i uwagi w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania.

§ 14. 1. Zarządzenia wydawane w ramach nadzoru sporządzane są na piśmie i doręczane za pokwitowaniem odbioru.

2. Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego wykonuje niezwłocznie zarządzenia Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczące uchylenia zarządzenia administracyjnego niezgodnego z prawem.

Powyższe rozporządzenie weszło w życie z pierwszego stycznia 2004 r.

Skoro mowa o rozporządzeniach, warto przyjrzeć się artykułowi 23 ustawy o ustroju sądów administracyjnych. Otóż zgodnie z jego literą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ustala, w drodze rozporządzenia, regulamin określający szczegółowo tryb wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych. W regulaminie tym określa się w szczególności:

  1)  wewnętrzną organizację sądów,

  2)  porządek funkcjonowania sądów,

  3)  tryb czynności sądowych zapewniających sprawne i szybkie ich wykonywanie,

  4)  tryb wyznaczania składów orzekających w dostosowaniu do specjalizacji orzeczniczej sędziów i wpływu spraw,

  5)  przypadki wyznaczania składów orzekających w drodze losowania z ustaleniem zasad losowania.

Wbrew pozorom ten niepozorny artykuł ma duże znaczenie, dlatego pozwolę sobie na przytoczenie treści omawianego rozporządzenia w całości, aby dać możliwość zapoznania się ze strukturą omawianego sądownictwa. Jest to akt z dnia 18 września 2003 r. (Dz. U. z dnia 29 września 2003 r.).

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Rozporządzenie określa wewnętrzną organizację i porządek funkcjonowania wojewódzkich sądów administracyjnych, tryb czynności sądowych, tryb wyznaczania składów orzekających oraz przypadki wyznaczania tych składów w drodze losowania i zasady losowania.

Rozdział 2

Wewnętrzna organizacja wojewódzkich sądów administracyjnych

§ 2. 1. Wojewódzki sąd administracyjny dzieli się na wydziały orzecznicze tworzone na podstawie, ustalonych w przepisach o biurowości, kryteriów rzeczowo-problemowych określających przedmiot spraw sądowoadministracyjnych.

2. Liczba wydziałów orzeczniczych w wojewódzkim sądzie administracyjnym zależy od wpływu spraw określonego rodzaju oraz liczby sędziów.

3. Liczba sędziów w wydziale, łącznie z jego przewodniczącym, nie powinna być mniejsza niż sześciu sędziów.

4. Poszczególne wydziały orzecznicze oznacza się kolejnymi liczbami rzymskimi.

5. Do załatwiania spraw w postępowaniu mediacyjnym oraz o przyznanie prawa pomocy może być utworzony odrębny wydział.

6. Każdy wydział ma oddzielny sekretariat, którym kieruje kierownik sekretariatu.

§ 3. 1. Jeżeli rodzaje spraw i ich ilość za tym przemawiają, w wydziale orzeczniczym może być utworzona sekcja do rozpoznawania spraw określonego rodzaju; kierownikiem sekcji jest wyznaczony przez prezesa sądu jeden z sędziów orzekających w tym wydziale.

2. W sekretariacie wydziału może być wyodrębniona grupa pracowników administracyjnych do wykonywania określonych czynności (sekcja sekretariatu).

3. Sekcje, o których mowa w ust. 1 i 2, tworzy prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego, po uzgodnieniu z Prezesem Naczelnego Sądu Administracyjnego.

§ 4. Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego może wyznaczać sędziów do kierowania wydziałami orzeczniczymi, jeżeli w sądzie utworzono więcej niż dwa wydziały orzecznicze, a także gdy w skład sądu wchodzi więcej niż 20 sędziów.

§ 5. 1. W wojewódzkim sądzie administracyjnym tworzy się, w miarę potrzeb, wydział informacji sądowej, który wykonuje zadania w zakresie:

  1)  informowania osób zainteresowanych o właściwości sądu oraz o stanie spraw załatwianych w sądzie i udostępniania im do wglądu akt spraw;

  2)  udostępniania informacji publicznej o działalności sądu;

  3)  prowadzenia spraw petycji, skarg i wniosków;

  4)  sprawozdawczości statystycznej sądu;

  5)  obowiązków administratora systemu informatycznego;

  6)  przygotowywania orzeczeń sądu do przekazania do zbioru urzędowego orzeczeń sądów administracyjnych, który wydaje Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego;

  7)  obsługi rzecznika prasowego sądu;

  8)  gromadzenia przepisów prawa europejskiego, które mają zastosowanie w sprawach sądowoadministracyjnych, oraz orzeczeń Sądu Pierwszej Instancji i Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, a także Europejskiego Trybunału Praw Człowieka;

  9)  prowadzenia biblioteki sądowej.

2. W wydziale informacji sądowej tworzy się sekretariat informacji w sprawach, który wykonuje zadania określone w ust. 1 pkt 1, oraz odpowiednie zespoły do załatwiania innych spraw należących do zakresu działania tego wydziału.

3. Przewodniczący wydziału informacji sądowej jest rzecznikiem prasowym sądu.

§ 6. 1. W wojewódzkim sądzie administracyjnym działają oddziały: spraw ogólnych i osobowych, administracyjno-gospodarczy oraz finansowo-budżetowy, którymi kierują kierownicy oddziałów.

2. W oddziałach wojewódzkiego sądu administracyjnego, o obsadzie powyżej 40 sędziów, prezes sądu może tworzyć zespoły do załatwiania określonych rodzajów spraw z zakresu administracji sądowej. Utworzenie zespołu wymaga zgody Szefa Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.

3. W wojewódzkich sądach administracyjnych o niewielkiej liczbie sędziów mogą być utworzone jeden lub dwa oddziały do wykonywania zadań, o których mowa w § 7, 8 i 9.

§ 7. Oddział spraw ogólnych i osobowych wykonuje zadania w zakresie:

  1)  spraw kadrowych i szkolenia oraz osobowych i socjalnych sędziów i innych pracowników sądu;

  2)  spraw organizacyjnych;

  3)  obsługi zgromadzenia ogólnego sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego i kolegium tego sądu;

  4)  spraw związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy;

  5)  obrony cywilnej kraju;

  6)  prowadzenia biura podawczego, hali maszyn i archiwum zakładowego;

  7)  prowadzenia sekretariatów prezesa i wiceprezesa sądu;

  8)  innych spraw określonych przez prezesa sądu.

§ 8. Oddział administracyjno-gospodarczy wykonuje zadania w zakresie:

  1)  zarządzania budynkiem sądowym i innymi składnikami mienia sądowego, w tym prowadzenia remontów i inwestycji oraz ochrony pracowników i pomieszczeń sądowych;

  2)  zaopatrzenia w urządzenia i materiały biurowe oraz prowadzenia gospodarki materiałowej;

  3)  zabezpieczenia przeciwpożarowego.

§ 9. 1. Oddział finansowo-budżetowy wykonuje zadania w zakresie:

  1)  projektowania dochodów i wydatków budżetowych sądu;

  2)  wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi;

  3)  prowadzenia rachunkowości i spraw kasowych;

  4)  dokonywania wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym;

  5)  dokonywania wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych.

2. Kierownik oddziału finansowo-budżetowego jest głównym księgowym sądu.

§ 10. 1. Dyrektora w wojewódzkim sądzie administracyjnym powołuje Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego na wniosek prezesa tego sądu.

2. W przypadku powołania dyrektora sądu dyrektorowi podlegają kierownicy oddziałów w wojewódzkim sądzie administracyjnym.

§ 11. 1. Zadania i obowiązki pełnomocnika do spraw ochrony informacji niejawnych oraz kancelarii tajnej określają odrębne przepisy.

2. Audyt wewnętrzny w wojewódzkich sądach administracyjnych jest wykonywany na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Rozdział 3

Urządzenia zewnętrzne i wewnętrzne sądu oraz pieczęcie urzędowe

§ 12. 1. Na zewnątrz budynku, w którym mieści się sąd, umieszcza się tablicę z nazwą sądu oraz godłem państwowym.

2. W nazwie wojewódzkiego sądu administracyjnego podaje się nazwę miejscowości, w której sąd ma siedzibę.

§ 13. 1. Wewnątrz budynku, przy wejściu do pomieszczeń sądowych, umieszcza się tablicę informacyjną z podaniem pełnej nazwy wydziałów i innych jednostek organizacyjnych sądu oraz oznaczeń pomieszczeń, w których się mieszczą.

2. W widocznym miejscu wewnątrz budynku umieszcza się również tablicę przeznaczoną do wywieszania obwieszczeń przewidzianych odrębnymi przepisami.

§ 14. W salach rozpraw na ścianie za stołem sędziowskim umieszcza się godło państwowe.

§ 15. W salach rozpraw część przeznaczona na umieszczenie stołu sędziowskiego oraz część dla osób uczestniczących w rozprawie powinna być oddzielona od części przeznaczonej dla publiczności.

§ 16. Wojewódzki sąd administracyjny oraz prezes sądu posiadają swoje pieczęcie urzędowe z wizerunkiem orła i napisem, których wzór określają odrębne przepisy.

§ 17. Poszczególne wydziały sądu mogą używać osobnych egzemplarzy pieczęci. Kontrolę wydanych pieczęci prowadzi prezes sądu. Pieczęcie urzędowe o jednakowej treści są oznaczone numerami rozpoznawczymi umieszczonymi w otoku pieczęci.

§ 18. Odpowiedzialność za przechowywanie pieczęci wydanych do użytku wydziałów lub innych jednostek organizacyjnych sądu spoczywa na kierownikach sekretariatów tych wydziałów lub innych jednostek organizacyjnych.

Rozdział 4

Czynności prezesa i wiceprezesa sądu oraz przewodniczącego wydziału

§ 19. 1. Do obowiązków prezesa sądu w zakresie administracji sądowej należy w szczególności:

  1)  wykonywanie czynności z zakresu prawa pracy;

  2)  organizowanie pracy sądu z uwzględnieniem podziału czynności w sądzie, ustalonego przez kolegium sądu;

  3)  nadzór nad stosowaniem ustaleń dotyczących przydziału spraw poszczególnym sędziom, asesorom sądowym i referendarzom sądowym, przyjętych przez kolegium sądu;

  4)  usprawnianie organizacji i techniki pracy sądu;

  5)  dbałość o należytą kulturę pracy;

  6)  zapoznawanie się z orzecznictwem sądu oraz organizowanie narad sędziów w celu omówienia przepisów prawnych budzących wątpliwości lub których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądu, a także informowanie o wynikach tych narad prezesa właściwej Izby w Naczelnym Sądzie Administracyjnym;

  7)  zapoznawanie się z biegiem spraw rozpoznawanych w sądzie, a w szczególności spraw wywołujących powszechne zainteresowanie społeczne;

  8)  przekazywanie właściwym organom administracji publicznej wystąpień składów orzekających o istotnych naruszeniach prawa lub okolicznościach mających wpływ na ich powstanie;

  9)  przekazywanie odpisów orzeczeń dotyczących istotnych dla praktyki zagadnień prawnych, w celu ich publikacji w zbiorze urzędowym orzeczeń sądów administracyjnych;

  10) przedstawianie informacji o działalności sądu;

  11) przyjmowanie interesantów w sprawach petycji, skarg i wniosków.

2. Czynności prezesa sądu związane ze sprawowaniem nadzoru nad działalnością administracyjną sądu określają odrębne przepisy.

§ 20. Prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego może powierzyć wiceprezesowi sądu stałe wykonywanie niektórych czynności określonych w § 19 ust. 1.

§ 21. 1. Przewodniczący wydziału kieruje wydziałem oraz wykonuje, w zakresie zadań wydziału, czynności prezesa sądu określone w § 19 ust. 1 pkt 3-11.

2. Do obowiązków przewodniczącego wydziału orzeczniczego należy ponadto:

  1)  przekazywanie spraw do załatwienia sędziom, stosownie do szczegółowych ustaleń kolegium sądu;

  2)  przeprowadzanie losowania składów orzekających;

  3)  wyrażanie zgody na przejrzenie akt sprawy osobom niebędącym stroną w postępowaniu, które wykażą uzasadnioną potrzebę przejrzenia akt;

  4)  nadzór nad wyznaczaniem terminów posiedzeń przez sędziów;

  5)  kontrola zasadności odraczania rozpraw oraz biegu spraw, w których postępowanie jest przewlekłe;

  6)  kontrola terminowości sporządzania uzasadnień orzeczeń;

  7)  sprawdzanie co najmniej raz na miesiąc ksiąg i innych urządzeń biurowych oraz czynności wykonywanych w sekretariacie, a także wydawanie stosownych zarządzeń.

Rozdział 5

Przydział spraw sędziom i wyznaczanie składów orzekających

§ 22. 1. Kolegium sądu, na wniosek prezesa sądu, przydziela sędziów do wydziałów orzeczniczych i określa szczegółowe zasady przydziału spraw sędziom, uwzględniając specjalizację orzeczniczą sędziów, zakres obowiązków sędziego niezwiązanych z orzekaniem i wpływ spraw.

2. W miarę potrzeby kolegium sądu dokonuje zmian w przydziale sędziów do wydziałów oraz zasad przydziału spraw sędziom.

3. W razie zmiany w przydziale sędziów do wydziału kolegium sądu wskazuje spośród spraw, w których wyznaczony został sędzia sprawozdawca, sprawy, które przydziela się innym sędziom.

§ 23. 1. Przewodniczący wydziału, z zastrzeżeniem § 27, przydziela sprawy sędziom wydziału, wyznaczając sędziego sprawozdawcę w sprawie zgodnie ze szczegółowymi zasadami przydziału spraw sędziom określonymi przez kolegium sądu.

2. Sędziego sprawozdawcę w kolejnych sprawach wniesionych do sądu wyznacza się przez wskazanie sędziego według kolejności na podstawie alfabetycznej listy sędziów wydziału.

3. Przewodniczący wydziału może wyznaczyć sędziego sprawozdawcę w kolejnych sprawach, odstępując od kolejności według alfabetycznej listy sędziów wydziału, jeżeli kolejne sprawy mogły być objęte jedną skargą lub pozostają one ze sobą w związku.

§ 24. Jeżeli sprawa podlega rozpoznaniu w składzie jednego sędziego, sędzia sprawozdawca jest składem orzekającym sądu.

§ 25. 1. Przewodniczący wydziału ustala terminy rozpraw na kolejne okresy trzymiesięczne oraz ustala składy orzekające i przewodniczących składów orzekających na każde z tych posiedzeń.

2. Na każdą z rozpraw są wyznaczane sprawy według kolejności wpływu, w których sprawozdawcami są sędziowie składu orzekającego sądu, rozpoznającego sprawy na tym posiedzeniu, z uwzględnieniem spraw, które podlegają rozpoznaniu poza kolejnością.

3. Jeżeli sprawa podlega rozpoznaniu w składzie trzech sędziów, skład orzekający sądu wskazuje się w zarządzeniu o wyznaczeniu rozprawy. Zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy wydaje przewodniczący wydziału lub sędzia sprawozdawca.

§ 26. Jeżeli z przyczyn losowych konieczna jest zmiana składu orzekającego, przewodniczący wydziału wyznacza innego sędziego według kolejności z alfabetycznej listy sędziów wydziału.

§ 27. 1. Przewodniczący wydziału zarządza wyznaczenie składu orzekającego w drodze losowania w sprawie przekazanej sądowi do ponownego rozpoznania, w razie wyłączenia sędziego oraz w sprawie ze skargi o wznowienie postępowania.

2. Sędzia sprawozdawca może wystąpić z wnioskiem do prezesa sądu o wyznaczenie składu orzekającego w drodze losowania, jeżeli przemawiają za tym szczególnie uzasadnione względy.

§ 28. 1. Przewodniczący wydziału wyznacza niezwłocznie termin przeprowadzenia losowania. W przypadku, o którym mowa w § 27 ust. 2, termin losowania wyznacza się, jeżeli prezes sądu uwzględni wniosek.

2. Skład orzekający w sprawie losuje się spośród wszystkich sędziów wydziału, z wyłączeniem sędziów, którzy nie mogą brać udziału w składzie orzekającym z powodu przeszkód prawnych.

3. Losowanie przeprowadza przewodniczący wydziału, przy udziale protokolanta, który losuje karty z nazwiskami sędziów. Osobno losuje się skład orzekający oraz sprawozdawcę.

4. Z przebiegu losowania sporządza się protokół losowania, który podpisuje przewodniczący wydziału i protokolant. Protokół powinien zawierać oznaczenie sprawy, imiona i nazwiska sędziów, spośród których losowano skład orzekający, imiona i nazwiska wyznaczonych w drodze losowania sędziów składu orzekającego i sędziego sprawozdawcy oraz imiona i nazwiska sędziów wyłączonych z losowania wraz z podaniem przyczyny tego wyłączenia. Protokół dołącza się do akt sprawy.

5. W razie konieczności dokonania zmiany w składzie orzekającym wyznaczonym w drodze losowania przeprowadza się losowanie uzupełniające, do którego stosuje się przepisy ust. 1-4.

Rozdział 6

Czas urzędowania

§ 29. 1. Prezes sądu ustala godziny urzędowania sądu oraz godziny przyjęć interesantów przez prezesa, wiceprezesów sądu, przewodniczących wydziałów oraz kierowników innych jednostek organizacyjnych. Informację o tym zamieszcza się na tablicy przeznaczonej do wywieszania obwieszczeń.

2. Wydział informacji sądowej przyjmuje interesantów w godzinach urzędowania sądu.

§ 30. Osoby pełniące funkcje kierownicze w sądzie powinny być obecne w godzinach urzędowania sądu.

Rozdział 7

Czynności wstępne w postępowaniu sądowoadministracyjnym

§ 31. 1. Sprawy wniesione do sądu rozpoznaje się według kolejności ich wpływu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

2. W uzasadnionych przypadkach prezes sądu może zarządzić rozpoznanie sprawy lub określonych spraw poza kolejnością, o której mowa w ust. 1.

§ 32. 1. Po wniesieniu skargi do sądu przewodniczący wydziału niezwłocznie bada, czy skarga czyni zadość wymaganiom formalnym i czy został uiszczony wpis, a w razie potrzeby wzywa do usunięcia braków formalnych oraz do uiszczenia wpisu, chyba że został złożony wniosek o przyznanie prawa pomocy.

2. Wezwanie do uiszczenia wpisu należy połączyć z wezwaniem do usunięcia braków formalnych skargi.

§ 33. W przypadku wezwania strony skarżącej do usunięcia braków formalnych skargi, poprawienie lub uzupełnienie skargi może nastąpić również przez złożenie przez stronę skarżącą oświadczenia do protokołu, który sporządza sekretarz sądowy.

§ 34. Przewodniczący wydziału przekazuje sprawę sędziemu sprawozdawcy, bez wzywania do uiszczenia wpisu, jeżeli z treści skargi wynika, że podlega ona odrzuceniu.

§ 35. 1. Wniosek o przyznanie prawa pomocy przewodniczący wydziału przekazuje niezwłocznie sędziemu sprawozdawcy lub referendarzowi sądowemu, a jeżeli do załatwienia takich wniosków utworzony został odrębny wydział - temu wydziałowi.

2. Jeżeli postanowienie o przyznaniu prawa pomocy obejmuje ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego albo rzecznika patentowego, przewodniczący wydziału przekazuje niezwłocznie właściwej okręgowej radzie adwokackiej, radzie okręgowej izby radców prawnych, Krajowej Radzie Doradców Podatkowych albo Krajowej Radzie Rzeczników Patentowych odpis tego postanowienia oraz informację o miejscu zamieszkania (adresie do doręczeń) lub siedzibie strony.

3. W przypadku gdy adwokat, radca prawny, doradca podatkowy albo rzecznik patentowy został ustanowiony po wydaniu orzeczenia, od którego przysługuje środek odwoławczy, przewodniczący wydziału dołącza odpowiednią informację o treści orzeczenia, o tym, czy uzasadnienie orzeczenia sporządza się z urzędu czy na wniosek, czy został zgłoszony wniosek o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia oraz czy i kiedy orzeczenie z uzasadnieniem zostało doręczone stronie.

§ 36. 1. Sędzia sprawozdawca wydaje zarządzenia konieczne do sprawnego rozpoznania sprawy, zapoznaje się z wnioskami stron w toku postępowania, decyduje o przeprowadzeniu w sprawie postępowania mediacyjnego lub uproszczonego, sprawdza, czy zarządzenia są terminowo i należycie wykonane.

2. W sprawach, w których skarżący lub organ złożyli wniosek o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego, oraz w sprawach, w których mimo braku takiego wniosku zachodzą okoliczności wskazujące na celowość przeprowadzenia postępowania mediacyjnego, postępowanie mediacyjne przeprowadza sędzia sprawozdawca lub referendarz sądowy wyznaczony przez przewodniczącego wydziału.

3. W sądzie, w którym utworzony jest odrębny wydział do załatwiania spraw w postępowaniu mediacyjnym, postępowanie to przeprowadzane jest w tym wydziale.

4. Na posiedzenie mediacyjne wzywa się strony do osobistego stawiennictwa. Za organ, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi, powinna stawić się osoba umocowana do przyjęcia ustaleń co do sposobu załatwienia sprawy.

§ 37. Jeżeli w aktach sprawy brak jest dokumentów wskazanych w skardze jako dowody, przewodniczący wydziału lub sędzia sprawozdawca wzywa stronę do złożenia odpisów tych dokumentów, a na uzasadnione żądanie strony przeciwnej, ich oryginałów.

Rozdział 8

Posiedzenia

§ 38. Dla każdej sprawy wyznaczonej na rozprawę określa się godzinę rozpoczęcia jej rozpoznania, z uwzględnieniem przypuszczalnego czasu trwania spraw, które ją poprzedzają, oraz możliwości dojazdu do sądu osób zamieszkałych poza siedzibą sądu, a także, w miarę możliwości, uzasadnionych wniosków w tym przedmiocie, zgłoszonych przez strony, ich pełnomocników lub przedstawicieli.

§ 39. 1. Przewodniczący wydziału ustala terminy posiedzeń dla całego wydziału, uwzględniając liczbę sędziów oraz wymiar orzekania przez sędziego na rozprawie.

2. Terminy posiedzeń niejawnych może wyznaczać sędzia sprawozdawca.

§ 40. Przed rozprawą powinna odbyć się narada wstępna składu orzekającego w celu omówienia występujących w sprawie zagadnień.

§ 41. Przewodniczący składu orzekającego zapewnia, aby:

  1)  członkowie składu orzekającego zapoznali się z aktami sprawy przed posiedzeniem;

  2)  posiedzenie rozpoczęło się punktualnie i przebiegało w sposób niezakłócony;

  3)  w toku posiedzenia nie pominięto okoliczności koniecznych do wyjaśnienia sprawy i jej sprawnego zakończenia;

  4)  podczas narady omówiono wszystkie wyłaniające się zagadnienia i aby rozstrzygnięte zostały wszystkie wnioski stron.

§ 42. W czasie rozpraw sędziowie używają togi jako stroju urzędowego, a sędzia przewodniczący na rozprawie - także łańcucha z wizerunkiem orła, według wzoru ustalonego dla godła państwowego.

§ 43. 1. W razie przewidywanego udziału w posiedzeniu licznej publiczności przewodniczący wydziału może zarządzić wydawanie kart wstępu na salę rozpraw.

2. Prezes sądu może wyznaczyć na sali rozpraw odpowiednie miejsce dla sprawozdawców radia, telewizji i innych środków przekazu.

§ 44. 1. W czasie wejścia sądu na salę rozpraw, odbierania przez sąd przyrzeczenia, ogłaszania wyroku oraz w czasie opuszczania sali przez sąd wszyscy obecni na sali, nie wyłączając uczestniczących w posiedzeniu prokuratora i protokolanta, powstają z miejsc. Sędziowie powstają z miejsc tylko podczas odbierania przyrzeczenia.

2. W czasie posiedzenia każda osoba powstaje z miejsca, gdy przemawia do sądu lub gdy sąd do niej się zwraca. W uzasadnionych przypadkach przewodniczący składu orzekającego może zezwolić na pozostawanie w pozycji siedzącej.

§ 45. 1. Przewodniczący zajmuje miejsce środkowe za stołem sędziowskim, a pozostali sędziowie obok przewodniczącego.

2. Jeżeli w składzie orzekającym uczestniczy prezes lub wiceprezes sądu, przewodnictwo należy do niego, chyba że zarządzi inaczej.

3. Prokurator i skarżący zajmują miejsce przed stołem sędziowskim po prawej stronie, a strona przeciwna oraz uczestnicy postępowania - po lewej stronie.

4. Protokolant zajmuje miejsce przy stole sędziowskim po lewej stronie sądu.

§ 46. 1. Po wywołaniu sprawy, sprawdzeniu obecności stron i pełnomocników oraz po sprawozdaniu sędziego sprawozdawcy przewodniczący udziela głosu stronom. Pierwszy zabiera głos skarżący, a potem organ. Poza tym kolejność zabierania głosu ustala przewodniczący.

2. Każda ze stron przemawia tylko raz, chyba że przewodniczący uzna dalszą wypowiedź strony za potrzebną.

§ 47. 1. Na dokumencie złożonym do akt sprawy w toku posiedzenia przewodniczący umieszcza wzmiankę, przez kogo dokument został złożony. Jeżeli z uwagi na rodzaj dokumentu może on być zwrócony po ukończeniu postępowania, wzmiankę taką zamieszcza się w protokole.

2. Jeżeli złożony dokument zwraca się, należy dołączyć do akt sprawy kserokopię dokumentu albo opisać dokument w protokole.

§ 48. Rozprawę przygotowuje i przeprowadza się tak, aby sprawę można było rozstrzygnąć w jednym dniu, bez jej odraczania.

§ 49. 1. W razie odroczenia posiedzenia ogłasza się stronom i innym osobom zainteresowanym, obecnym na posiedzeniu, termin następnego posiedzenia, chyba że niezwłoczne wyznaczenie następnego terminu nie jest możliwe.

2. W przypadku ogłoszenia następnego terminu posiedzenia poucza się strony i inne osoby zainteresowane o tym, które z nich mają obowiązek stawić się na następne posiedzenie bez osobnego wezwania, oraz o skutkach niestawiennictwa. Na żądanie należy wydać pismo wskazujące termin stawienia się w sądzie. Osoby nieobecne na posiedzeniu wzywa się na następne posiedzenie lub zawiadamia o nim na zasadach ogólnych.

§ 50. Podczas narady i głosowania może być obecny - oprócz członków składu orzekającego - jedynie protokolant, chyba że przewodniczący uzna jego obecność za zbędną.

§ 51. 1. Protokół posiedzenia sądu sporządza pracownik sekretariatu, aplikant lub praktykant wyznaczony przez przewodniczącego wydziału lub kierownika sekretariatu, pod kierunkiem przewodniczącego posiedzenia.

2. Protokół podpisuje się bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia, a w wyjątkowych przypadkach - najpóźniej w ciągu trzech dni po zakończeniu posiedzenia.

3. Z posiedzenia niejawnego nie spisuje się protokołu, chyba że na posiedzeniu tym wysłuchano wezwane przez sąd osoby lub dokonano innych czynności procesowych.

§ 52. Skreśleń i poprawek w protokole dokonuje się tak, aby wyrazy skreślone i poprawione były czytelne. Poprawki i uzupełnienia treści protokołu omawia się w końcowej części protokołu, przed jego podpisaniem, albo w osobnej wzmiance podpisanej przez protokolanta i przewodniczącego posiedzenia.

Rozdział 9

Orzeczenia

§ 53. 1. Orzeczenie podlegające ogłoszeniu na rozprawie sporządza się i ogłasza bezpośrednio po zamknięciu rozprawy i naradzie, chyba że sąd odroczył ogłoszenie orzeczenia na inny dzień.

2. Orzeczenia wydawane na posiedzeniu niejawnym sporządza się bezpośrednio po ich podjęciu.

§ 54. Na wstępie wyroku zamieszcza się wyrazy "W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej".

§ 55. 1. Uzasadnienie orzeczenia sporządza sędzia sprawozdawca.

2. Sędzia sprawozdawca nie ma obowiązku sporządzenia uzasadnienia orzeczenia, do którego zgłosił zdanie odrębne.

3. Jeżeli w przypadku, o którym mowa w ust. 2, sędzia sprawozdawca nie sporządził uzasadnienia orzeczenia albo jeżeli sporządzenie uzasadnienia orzeczenia przez sędziego sprawozdawcę nie jest możliwe z innych względów lub napotyka przeszkody, których czasu trwania nie można przewidzieć, uzasadnienie orzeczenia sporządza przewodniczący posiedzenia lub inny sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia.

4. Zgłoszenie zdania odrębnego zaznacza się przy podpisie sentencji orzeczenia przez zamieszczenie odpowiedniej wzmianki: "votum separatum", "cvs", "zdanie odrębne".

5. Uzasadnienia zdania odrębnego nie doręcza się stronom.

§ 56. Pouczenie strony działającej bez adwokata lub radcy prawnego co do sposobu wniesienia środka odwoławczego powinno wskazywać czynności, które może wykonać tylko adwokat, radca prawny, doradca podatkowy lub rzecznik patentowy, a także podstawy i tryb wystąpienia z wnioskiem o ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

Rozdział 10

Czynności po wydaniu orzeczenia

§ 57. 1. W razie wniesienia skargi kasacyjnej lub zażalenia przewodniczący wydziału bada, czy środek odwoławczy odpowiada wymaganiom formalnym oraz czy został uiszczony wpis, a w razie potrzeby wzywa do usunięcia braków formalnych lub uiszczenia wpisu.

2. Jeżeli w związku z wniesieniem skargi kasacyjnej lub zażalenia ma być wyznaczone posiedzenie niejawne, przewodniczący wydziału przekazuje sprawę sędziemu sprawozdawcy.

§ 58. Jeżeli odpowiedź na skargę kasacyjną lub zażalenie została wniesiona po przedstawieniu akt sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, wojewódzki sąd administracyjny niezwłocznie przesyła odpowiedź do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

§ 59. Wojewódzki sąd administracyjny po uprawomocnieniu się orzeczenia tego sądu zwraca niezwłocznie akta administracyjne organowi administracji publicznej wraz z odpisem swego orzeczenia z zaznaczeniem stwierdzenia jego prawomocności.

Rozdział 11

Pytania prawne do Trybunału Konstytucyjnego

§ 60. 1. W postanowieniu o wystąpieniu z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego skład orzekający uzasadnia wątpliwości co do zgodności aktu niższego rzędu z przepisami aktu wyższego rzędu, a ponadto wskazuje, w jakim zakresie odpowiedź na pytanie prawne może mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, w związku z którą pytanie to jest postawione.

2. Postanowienie o wystąpieniu z pytaniem prawnym skład orzekający przedstawia Trybunałowi Konstytucyjnemu wraz z aktami sprawy za pośrednictwem prezesa sądu.

§ 61. Niezależnie od trybu postępowania, o którym mowa w § 60, skład orzekający zawiadamia prezesa sądu o stwierdzonej w toku rozpoznawania sprawy niezgodności ustawy lub umowy międzynarodowej z Konstytucją oraz innego aktu normatywnego z Konstytucją, lub ustawą, jeżeli nie ma to znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Prezes sądu przekazuje zawiadomienie niezwłocznie Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Rozdział 12

Przepisy przejściowe i końcowe

§ 62. 1. Do dnia 30 czerwca 2004 r. składy orzekające do rozpoznania spraw oraz terminy rozpraw i posiedzeń niejawnych wyznacza przewodniczący wydziału w sposób ustalony z prezesem wojewódzkiego sądu administracyjnego.

2. Przepisy rozdziału 5 stosuje się odpowiednio także do spraw, w których skargi zostały wniesione do Naczelnego Sądu Administracyjnego przed dniem 1 stycznia 2004 r. i postępowanie nie zostało zakończone, z tym że do dnia 1 stycznia 2005 r. składy orzekające oraz terminy rozpraw i posiedzeń niejawnych w tych sprawach mogą być wyznaczane przez przewodniczącego wydziału w sposób ustalony z prezesem wojewódzkiego sądu administracyjnego.

§ 63. W okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia dyrektora wojewódzkiego sądu administracyjnego powołuje się, jeżeli uzasadnia to liczba sędziów i innych pracowników tego sądu.

Przedstawione  rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 stycznia 2004 r.

Powróćmy jednak do naszych rozważań na temat ustroju sądów administracyjnych i organów tychże sądów.

Kolejnym po prezesie sądu, organem tegoż, jest zgromadzenie ogólne sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego. Zgromadzenie ogólne składa się z sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego (art. 24. § 1).  Przewodniczącym zgromadzenia ogólnego jest prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego, który zwołuje zgromadzenie ogólne co najmniej raz w roku (§ 2).

§ 3. Do podjęcia uchwał zgromadzenia ogólnego wymagana jest obecność przynajmniej połowy liczby jego członków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

§ 4. Zgromadzenie ogólne:

  1)  rozpatruje informację prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego o rocznej działalności sądu,

  2)  przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego,

  3)  wyraża opinię w sprawie powołania lub odwołania prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz opinię w sprawie powołania lub odwołania wiceprezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego,

  4)  ustala skład liczbowy kolegium sądu oraz wybiera jego członków i dokonuje zmian w jego składzie,

  5)  wybiera spośród członków zgromadzenia ogólnego dwóch przedstawicieli, którzy uczestniczą w Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wybierającym członków Krajowej Rady Sądownictwa,

  6)  zgłasza kandydatów na członków Krajowej Rady Sądownictwa,

  7)  rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego lub zgłoszone przez członków zgromadzenia ogólnego.

Następnym organem jest kolegium. Artykuł 25. § 1. stanowi, iż kolegium sądu:

  1)  ustala podział czynności w sądzie i określa szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom,

  2)  przedstawia zgromadzeniu ogólnemu opinię o kandydatach na stanowiska sędziów,

  3)  rozpatruje sprawy przedstawiane zgromadzeniu ogólnemu,

  4)  rozpatruje inne sprawy przedstawione przez prezesa sądu lub z własnej inicjatywy.

§ 2. Kadencja kolegium sądu trwa trzy lata.

§ 3. Przewodniczącym kolegium sądu jest prezes sądu.

§ 4. Do podejmowania uchwał przez kolegium sądu stosuje się art. 24 § 3.

Poza tym, prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może mianować asesorem sądowym osobę, która (art. 26. § 1) :

  1)  spełnia wymagania, o których mowa w art. 6 § 1 pkt 1-4 i 6,

  2)  ukończyła 30 lat,

  3)   przez co najmniej cztery lata pozostawała na stanowisku sędziego, prokuratora lub radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo przynajmniej przez cztery lata wykonywała zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza albo przez sześć lat pozostawała w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego.

§ 2. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może, za zgodą kolegium sądu, powierzyć asesorowi sądowemu pełnienie czynności sędziowskich w tym sądzie na czas określony, nieprzekraczający pięciu lat.

Zaś na stanowisko referendarza sądowego, do wykonywania czynności w postępowaniu mediacyjnym oraz innych czynności sędziowskich określonych w ustawach, może być mianowany ten, kto spełnia wymagania określone w art. 6 § 1 pkt 1-3 oraz pozostawał co najmniej trzy lata na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego (art. 27).

Na koniec dodajmy, że prezydent Rzeczypospolitej Polskiej określa, w drodze rozporządzenia, stanowiska i wymagane kwalifikacje urzędników sądowych oraz pracowników sądowych, a także szczegółowe zasady wynagradzania i tabele wynagrodzenia zasadniczego oraz wysokość dodatku z tytułu zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji referendarzy sądowych, innych urzędników oraz pracowników sądowych w wojewódzkich sądach administracyjnych. Środki na wynagrodzenia zasadnicze ustala się przeciętnie w wysokości pięćdziesięciu procent wynagrodzenia zasadniczego sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego, z tym że środki te podwyższa się o wartość składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (art. 28.) W sprawach nieuregulowanych w ustawie do wojewódzkich sądów administracyjnych oraz sędziów, asesorów sądowych, urzędników i pracowników tych sądów stosuje się odpowiednio przepisy o ustroju sądów powszechnych, z tym że do wynagrodzeń sędziów stosuje się przepisy dotyczące sędziów sądu apelacyjnego, a do wynagrodzeń asesorów sądowych - przepisy dotyczące sędziów sądu okręgowego. Określone w tych przepisach uprawnienia Ministra Sprawiedliwości przysługują Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 29.) .

Naczelny Sąd Administracyjny.

W skład Naczelnego Sądu Administracyjnego wchodzą (art. 30) :

- Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego,

- wiceprezesi,

- oraz sędziowie

Organami Naczelnego Sądu Administracyjnego są (art. 31) :

- Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego,

- Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego,

- Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Siedzibą Naczelnego Sądu Administracyjnego jest Warszawa.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, ustala, w drodze rozporządzenia, liczbę stanowisk sędziowskich w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, w tym liczbę wiceprezesów tego Sądu (art. 33). Zgodnie więc z rzeczonym rozporządzeniem

z dnia 18 lutego 2004 r. w sprawie ustalenia liczby stanowisk sędziowskich w Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz liczby wiceprezesów (Dz. U. z dnia 23 lutego 2004 r.). Liczbę stanowisk sędziowskich w Naczelnym Sądzie Administracyjnym ustala się na 75, w tym 4 stanowiska wiceprezesów.

Liczba stanowisk sędziowskich, o których mowa obejmuje stanowisko Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Na czele Naczelnego Sądu Administracyjnego stoi Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, który kieruje jego pracami i reprezentuje na zewnątrz. Poza tym, pełni on czynności przewidziane w niniejszej ustawie i w odrębnych przepisach, a także wykonuje czynności administracji sądowej w stosunku do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego ma prawo wglądu w czynności Naczelnego Sądu Administracyjnego, może być obecny na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności, może żądać wyjaśnień i usunięcia uchybień. W przypadku stwierdzenia uchybienia w zakresie sprawności postępowania sądowego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może zwrócić na nie uwagę i żądać usunięcia skutków uchybienia (art. 35. § 1). Czynności, o których mowa w § 1, nie mogą wkraczać w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli (§ 2).  Poza tym, prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może wystąpić o podjęcie przez Naczelny Sąd Administracyjny uchwały wyjaśniającej przepisy prawne, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych (art. 36. § 1). W sprawach, o których mowa w § 1, stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (§ 2).

 

Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może zlecić poszczególne czynności z zakresu administracji sądowej sędziom oraz upoważnić ich do załatwiania określonych spraw w jego imieniu (art. 38). Zastępcami Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego w zakresie określonym przez Prezesa są Wiceprezesi Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 37).

Naczelny Sąd Administracyjny dzieli się na (art. 39. § 1) :

- Izbę Finansową,

- Izbę Gospodarczą,

- Izbę Ogólnoadministracyjną

Izba Finansowa sprawuje, w granicach i trybie określonym przez właściwe przepisy, nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach zobowiązań podatkowych i innych świadczeń pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy podatkowe oraz o egzekucji świadczeń pieniężnych (art. 39 § 2.) .

Izba Gospodarcza sprawuje, w granicach i trybie określonym przez właściwe przepisy, nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach działalności gospodarczej, ochrony własności przemysłowej, budżetu, dewizowych, papierów wartościowych, bankowości, ubezpieczeniowych, ceł, cen, stawek taryfowych oraz opłat, z wyjątkiem opłat w sprawach, o których mowa w § 4.(art. 39 § 3). 

Izba Ogólnoadministracyjna sprawuje, w granicach i trybie określonym przez właściwe przepisy, nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach niewymienionych w § 2 i 3, a w szczególności w sprawach z zakresu budownictwa i nadzoru budowlanego, zagospodarowania przestrzennego, gospodarki wodnej, ochrony środowiska, rolnictwa, leśnictwa, zatrudnienia, ustroju samorządu terytorialnego, gospodarki nieruchomościami, prywatyzacji mienia, powszechnego obowiązku wojskowego, spraw wewnętrznych, a także cen, opłat i stawek taryfowych, jeżeli są związane ze sprawami należącymi do właściwości tej Izby (art. 39§ 4). 

Pracami każdej z Izb kieruje wiceprezes wyznaczony do pełnienia tej funkcji przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego(art. 39§ 5.) .

Oprócz trzech ww. Izb w Naczelnym Sądzie Administracyjnym działa:

- Kancelaria Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego

- oraz Biuro Orzecznictwa (art. 40. § 1.) .

Do zakresu działania Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego należy wykonywanie zadań związanych z pełnieniem przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego czynności w zakresie tworzenia warunków do sprawnego funkcjonowania sądów administracyjnych, w szczególności w sprawach finansowych, kadrowych i administracyjno-gospodarczych. Kancelarią Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego kieruje Szef Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego ( art.40 § 2). 

 Do zakresu działania Biura Orzecznictwa należy wykonywanie zadań związanych z pełnieniem przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego czynności w zakresie sprawności postępowania sądowego oraz orzecznictwa sądów administracyjnych. Biurem Orzecznictwa kieruje dyrektor, którym jest wiceprezes lub sędzia (art.40 § 3).

Jednakże szczegółowy zakres zadań Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Biura Orzecznictwa określa regulamin wewnętrznego urzędowania, o którym będzie mowa w art. 43.(art. 40 § 4). 

Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, za zgodą Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego, tworzy i znosi wydziały w Izbach, o których była mowa powyżej, Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i w Biurze Orzecznictwa oraz powołuje i odwołuje przewodniczących wydziałów, Szefa Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i dyrektora Biura Orzecznictwa (art. 41. § 1). Poza tym prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może także powoływać i odwoływać zastępców przewodniczących wydziałów w Izbach, o których już było wspomniane, zastępców Szefa Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i zastępców dyrektora Biura Orzecznictwa oraz naczelników wydziałów w Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i w Biurze Orzecznictwa (art.41§ 2). Do tego wszystkiego należy dodać, iż prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wydaje zbiór urzędowy orzeczeń sądów administracyjnych (art. 42). 

Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na sześcioletnią kadencję spośród dwóch kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 44. § 1.).  Kandydatów na stanowisko Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego wybiera Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego spośród sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, którzy w głosowaniu tajnym uzyskali kolejno największą liczbę głosów. Wybór powinien być dokonany nie później niż trzy miesiące przed upływem kadencji urzędującego Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego. W przypadku opróżnienia stanowiska w trakcie kadencji, wyboru kandydatów dokonuje się w terminie jednego miesiąca. Przepisu art. 46 § 5 zdanie drugie nie stosuje się (art. 44 § 2.) .Obradom Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego w części dotyczącej wyboru kandydatów na stanowisko Prezesa przewodniczy najstarszy wiekiem sędzia uczestniczący w tym Zgromadzeniu(art.44§ 3.) .

Tu warto nadmienić, iż regulamin wewnętrznego urzędowania Naczelnego Sądu Administracyjnego uchwala Zgromadzenie Ogólne Sędziów tego sądu. Regulamin podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".(art.43). Właśnie w tym miejscu dla drogich czytelników, przytaczam cały regulamin urzędowania NSA.

REGULAMIN WEWNĘTRZNEGO URZĘDOWANIA NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

Rozdział 1

Wewnętrzna organizacja Naczelnego Sądu Administracyjnego i zakres zadań jednostek organizacyjnych Sądu

§ 1. 1. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego kieruje pracami i reprezentuje Naczelny Sąd Administracyjny, zwany dalej "Sądem", pełni czynności z zakresu administracji sądowej oraz sprawuje zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sądów administracyjnych.

2. Prezes Sądu określa, w jakim zakresie w sprawach, o których mowa w ust. 1, zastępują go wiceprezesi Sądu.

3. Jeżeli Prezes Sądu zleca sędziom czynności z zakresu administracji sądowej lub załatwianie spraw w jego imieniu, określa czynności lub sprawy oraz zakres upoważnienia.

§ 2. 1. W skład Izb Sądu wchodzą sędziowie Sądu, których przydziela do Izb Kolegium Sądu na wniosek Prezesa Sądu.

2. Pracami Izby kieruje wiceprezes Sądu wyznaczony do pełnienia tej funkcji przez Prezesa Sądu, zwany dalej "Prezesem Izby".

3. Izby używają skrótowych oznaczeń: Izba Finansowa - NSAF, Izba Gospodarcza - NSAG i Izba Ogólnoadministracyjna - NSAO.

4. Prezes Sądu tworzy w Izbach wydziały orzecznicze, za zgodą Kolegium Sądu, na podstawie ustalonych w przepisach o biurowości kryteriów rzeczowo-problemowych określających przedmiot spraw sądowoadministracyjnych objętych właściwością Izb. Wydziały oznacza się kolejnymi cyframi rzymskimi poprzedzającymi oznaczenie Izby.

5. Izby i wydziały orzecznicze w Izbach mają oddzielne sekretariaty, którymi kierują kierownicy sekretariatów.

6. Sprawy dyscyplinarne sędziów są prowadzone w Izbie Ogólnoadministracyjnej.

7. Jeżeli w Izbie nie zostały utworzone wydziały orzecznicze, wydziałem orzeczniczym jest Izba.

§ 3. 1. W Sądzie tworzy się Wydział Informacji Sądowej, który wykonuje zadania w zakresie:

  1)  informowania stron i osób zainteresowanych o właściwości sądów administracyjnych i stanie spraw załatwianych w Sądzie oraz udostępniania do wglądu akt spraw;

  2)  udostępniania informacji publicznej o działalności Sądu;

  3)  prowadzenia spraw petycji, skarg i wniosków;

  4)  obsługi medialnej Sądu i Prezesa Sądu;

  5)  statystyki sądowej;

  6)  administrowania systemami informatycznymi;

  7)  prowadzenia biblioteki sądowej.

2. W Wydziale Informacji Sądowej działa sekretariat informacji o sprawach, który wykonuje zadania określone w ust. 1 pkt 1, oraz w miarę potrzeby odpowiednie zespoły do załatwiania innych spraw należących do zakresu działania tego Wydziału.

3. Przewodniczącego Wydziału Informacji Sądowej powołuje Prezes Sądu spośród sędziów Sądu lub członków Biura Orzecznictwa. Przewodniczący Wydziału Informacji Sądowej jest rzecznikiem prasowym Sądu.

4. Bezpośredni nadzór nad wykonywaniem zadań przez Wydział Informacji Sądowej sprawuje Prezes Sądu lub wiceprezes wyznaczony przez Prezesa Sądu.

§ 4. 1. W Kancelarii Prezesa Sądu tworzy się: wydział do spraw sędziów oraz asesorów i referendarzy sądowych, wydział spraw ogólnych i osobowych, wydział administracyjno-gospodarczy, wydział finansowo-budżetowy, wydział techniki i inwestycji, którymi kierują naczelnicy (dyrektorzy) wydziałów.

2. Prezes Sądu może tworzyć w wydziałach Kancelarii Prezesa Sądu oddziały lub zespoły do załatwiania określonych rodzajów spraw, którymi kierują kierownicy oddziałów lub zespołów.

3. W Kancelarii Prezesa Sądu działa komórka organizacyjna do spraw ochrony informacji niejawnych (pion ochrony). Do zakresu działania pionu ochrony należy w szczególności ochrona informacji niejawnych w Sądzie oraz kontrola przestrzegania przepisów o ochronie tych informacji. Zadania i obowiązki pełnomocnika do spraw ochrony informacji niejawnych oraz kancelarii tajnej określają odrębne przepisy.

4. Audyt wewnętrzny jest wykonywany na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

§ 5. Wydział do spraw sędziów oraz asesorów i referendarzy sądowych wykonuje zadania związane z pełnieniem przez Prezesa Sądu czynności w zakresie spraw kadrowych i socjalnych sędziów oraz asesorów i referendarzy sądowych, a także obsługę Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu, Kolegium Sądu oraz Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu.

§ 6. Wydział spraw ogólnych i osobowych wykonuje zadania w zakresie:

  1)  spraw kadrowych i szkolenia oraz osobowych i socjalnych pracowników Sądu, z uwzględnieniem spraw ogólnych dotyczących zatrudnienia w sądach administracyjnych;

  2)  spraw organizacyjnych;

  3)  prowadzenia biura podawczego, hali maszyn i archiwum zakładowego;

  4)  prowadzenia sekretariatów Prezesa Sądu i Szefa Kancelarii Prezesa Sądu;

  5)  spraw związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy;

  6)  obrony cywilnej kraju;

  7)  innych spraw ogólnych określonych przez Prezesa Sądu.

§ 7. Wydział administracyjno-gospodarczy wykonuje zadania w zakresie:

  1)  zarządzania budynkiem sądowym i innymi składnikami mienia sądowego oraz ochrony pracowników i pomieszczeń sądowych;

  2)  zaopatrzenia i gospodarki materiałowej oraz udzielania zamówień publicznych;

  3)  zabezpieczenia przeciwpożarowego.

§ 8. 1. Wydział finansowo-budżetowy wykonuje zadania w zakresie:

  1)  projektowania dochodów i wydatków Sądu;

  2)  opracowywania zbiorczego projektu dochodów i wydatków sądów administracyjnych;

  3)  wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi;

  4)  prowadzenia rachunkowości i spraw kasowych;

  5)  dokonywania wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym;

  6)  dokonywania wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych.

2. Naczelnikiem wydziału finansowo-budżetowego jest główny księgowy Sądu.

§ 9. Wydział techniki i inwestycji wykonuje zadania w zakresie:

  1)  wdrażania techniki biurowej i systemów informatycznych w sądach administracyjnych;

  2)  planowania inwestycji i remontów budynków sądowych;

  3)  wykonywania inwestycji i remontów budynku Sądu.

§ 10. W zakresie zadań należących do wydziałów Kancelarii Prezesa Sądu oraz Wydziału Informacji Sądowej, wydziały te wykonują także zadania w zakresie nadzoru nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych.

§ 11. 1. W Biurze Orzecznictwa Prezes Sądu tworzy wydziały problemowo-wizytacyjne na podstawie ustalonych w przepisach o biurowości kryteriów rzeczowo-problemowych określających przedmiot spraw sądowoadministracyjnych, wydział gromadzenia i publikacji orzeczeń sądów administracyjnych oraz wydział prawa europejskiego.

2. Wydziały w Biurze Orzecznictwa oznacza się kolejnymi cyframi rzymskimi oraz skrótowym oznaczeniem Biura Orzecznictwa - BO.

3. Biuro Orzecznictwa ma oddzielny sekretariat, którym kieruje kierownik sekretariatu.

§ 12. Wydział problemowo-wizytacyjny w zakresie swojej właściwości:

  1)  analizuje orzecznictwo sądów administracyjnych;

  2)  opracowuje wnioski Prezesa Sądu do Trybunału Konstytucyjnego oraz wnioski do Sądu o podjęcie uchwał lub unieważnienie orzeczeń sądów administracyjnych;

  3)  opracowuje informację roczną o działalności sądów administracyjnych oraz o problemach funkcjonowania administracji publicznej wynikających ze spraw rozpoznawanych przez sądy administracyjne;

  4)  wykonuje czynności nadzoru nad działalnością administracyjną wojewódzkich sądów administracyjnych.

§ 13. Wydział gromadzenia i publikacji orzeczeń sądów administracyjnych wykonuje zadania dotyczące:

  1)  gromadzenia orzeczeń sądów administracyjnych w zakresie i w sposób określony przez Prezesa Sądu;

  2)  obsługi bazy informatycznej orzecznictwa sądów administracyjnych;

  3)  wydawania zbioru urzędowego orzeczeń sądów administracyjnych, które zostały zakwalifikowane do publikacji w tym zbiorze, w trybie określonym przez Prezesa Sądu.

§ 14. Wydział prawa europejskiego wykonuje zadania w zakresie:

  1)  gromadzenia i analizy przepisów prawa europejskiego, które mają zastosowanie w sprawach sądowoadministracyjnych;

  2)  gromadzenia i analizy orzeczeń Sądu Pierwszej Instancji, Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie objętym właściwością sądów administracyjnych;

  3)  udostępniania przepisów prawa europejskiego i orzecznictwa sądów w tych sprawach sędziom sądów administracyjnych;

  4)  analizowania orzecznictwa sądów administracyjnych w sprawach, w których ma zastosowanie prawo europejskie;

  5)  współpracy z odpowiednimi państwowymi jednostkami organizacyjnymi oraz innymi instytucjami w sprawach dotyczących prawa europejskiego.

§ 15. 1. W skład wydziału w Biurze Orzecznictwa wchodzą:

  1)  sędziowie Sądu;

  2)  asystenci sędziów oraz inni pracownicy zatrudnieni na stanowiskach specjalistów, starszych specjalistów i głównych specjalistów.

2. Do wydziału mogą być także przydzieleni delegowani do Sądu:

  1)  sędziowie, asesorzy sądowi i referendarze sądowi wojewódzkich sądów administracyjnych;

  2)  sędziowie sądów apelacyjnych lub okręgowych.

3. Wydziałem kieruje naczelnik wyznaczony przez Prezesa Sądu spośród sędziów Sądu przydzielonych do Biura Orzecznictwa.

§ 16. 1. W Biurze Orzecznictwa działa zespół inspektorów do spraw biurowości sądowej, podlegający bezpośrednio dyrektorowi Biura Orzecznictwa lub jego zastępcy.

2. Prezes Sądu może tworzyć w Biurze Orzecznictwa także inne zespoły do wykonywania określonych przez niego poszczególnych zadań pod kierunkiem członka zespołu wyznaczonego na wniosek dyrektora Biura Orzecznictwa.

§ 17. 1. Sędziów do wydziałów w Biurze Orzecznictwa przydziela Kolegium Sądu na wniosek Prezesa Sądu.

2. Dyrektor Biura Orzecznictwa i jego zastępca oraz sędziowie Sądu przydzieleni do wydziałów Biura Orzecznictwa są członkami Biura Orzecznictwa. Prezes Sądu, za zgodą Kolegium Sądu, może powołać członka Biura Orzecznictwa spośród sędziów delegowanych do Sądu lub pracowników niebędących sędziami, jeżeli mają kwalifikacje do zajmowania stanowiska sędziego, oraz sędziów w stanie spoczynku.

§ 18. Do stanowisk w Izbach Sądu, Wydziale Informacji Sądowej, Kancelarii Prezesa Sądu oraz Biurze Orzecznictwa stosuje się przepisy dotyczące odpowiednich stanowisk w Sądzie Najwyższym.

Rozdział 2

Czynności Prezesa Sądu, Prezesów Izb oraz przewodniczących wydziałów orzeczniczych

§ 19. Prezes Sądu pełni czynności określone w ustawie z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) oraz w innych ustawach, a w szczególności:

  1)  przygotowuje i zwołuje posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego Sędziów i Kolegium Sądu oraz im przewodniczy;

  2)  wyznacza terminy posiedzeń Sądu w pełnym składzie oraz im przewodniczy;

  3)  występuje z wnioskami o podjęcie uchwał przez Sąd w odpowiednim składzie oraz o unieważnienie orzeczeń sądów administracyjnych;

  4)  występuje do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami o stwierdzenie zgodności ustawy i umowy międzynarodowej albo innego aktu normatywnego z Konstytucją, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową;

  5)  udziela informacji Trybunałowi Konstytucyjnemu co do wykładni określonego przepisu prawa w orzecznictwie sądowym;

  6)  określa tryb kwalifikowania orzeczeń sądów administracyjnych do ogłoszenia w zbiorze urzędowym i zarządza ich ogłoszenie;

  7)  przedstawia informację o działalności sądów administracyjnych;

  8)  wykonuje czynności z zakresu prawa pracy;

  9)  przyjmuje interesantów w sprawach petycji, skarg i wniosków.

§ 20. Prezes Izby Sądu:

  1)  kieruje pracą Izby;

  2)  wykonuje czynności przewodniczącego wydziału orzeczniczego, jeżeli Izba nie jest podzielona na wydziały;

  3)  wyznacza terminy posiedzeń i przewodniczy posiedzeniom Sądu w składzie całej Izby oraz w składzie siedmiu sędziów, jeżeli bierze w nich udział;

  4)  rozstrzyga spory co do właściwości między wydziałami orzeczniczymi Izby;

  5)  zapoznaje się z orzecznictwem Sądu oraz organizuje narady sędziów w celu omówienia przepisów prawnych budzących wątpliwości lub których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie;

  6)  kieruje pracą zespołów sędziów powołanych do kwalifikowania orzeczeń sądów administracyjnych do ogłoszenia w zbiorze urzędowym;

  7)  analizuje orzecznictwo sądów administracyjnych w sprawach objętych właściwością Izby oraz przedstawia Prezesowi Sądu propozycje tematów narad, konferencji i szkoleń sędziów;

  8)  przedstawia Prezesowi Sądu projekty wniosków do Trybunału Konstytucyjnego;

  9)  informuje Prezesa Sądu o istotnych problemach wynikających z działalności Izby.

§ 21. Przewodniczący wydziału orzeczniczego kieruje pracą wydziału, a w szczególności:

  1)  przekazuje sprawy do załatwienia sędziom, stosownie do szczegółowych zasad ustalonych przez Kolegium Sądu;

  2)  przeprowadza losowania składów orzekających;

  3)  wyraża zgodę na przejrzenie akt sprawy osobom niebędącym stroną w postępowaniu, które wykażą uzasadnioną potrzebę przejrzenia akt;

  4)  nadzoruje wyznaczanie terminów posiedzeń przez sędziów;

  5)  kontroluje zasadność odraczania rozpraw oraz bieg spraw, w których postępowanie jest przewlekłe;

  6)  kontroluje terminowość sporządzania uzasadnień orzeczeń;

  7)  kontroluje pracę sekretariatu oraz wydaje stosowne zarządzenia;

  8)  zapoznaje się z orzecznictwem Sądu oraz organizuje narady sędziów wydziału w celu omówienia przepisów prawnych budzących wątpliwości lub których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie.

Rozdział 3

Urządzenia zewnętrzne i wewnętrzne Sądu oraz pieczęcie urzędowe

§ 22. Na zewnątrz budynku, w którym mieści się Sąd, umieszcza się tablicę z nazwą Sądu oraz godło Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 23. 1. Wewnątrz budynku, w widocznym miejscu, przy wejściu do pomieszczeń sądowych, umieszcza się tablicę informacyjną z podaniem pełnej nazwy Izb, wydziałów i innych jednostek organizacyjnych Sądu oraz oznaczeń pomieszczeń, w których się mieszczą, a także o rozmieszczeniu sal rozpraw.

2. W widocznym miejscu wewnątrz budynku umieszcza się również tablicę przeznaczoną do wywieszania obwieszczeń sądowych przewidzianych w przepisach postępowania.

3. Tablice informacyjne, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą mieć formę tablic świetlnych lub ekranów.

§ 24. 1. W salach rozpraw (posiedzeń) na ścianie za stołem sędziowskim umieszcza się godło państwowe.

2. Na stole sędziowskim umieszcza się tabliczki z napisem "Sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego" oraz imionami i nazwiskami sędziów zasiadających w składzie orzekającym. Przed imieniem i nazwiskiem sędziego delegowanego do Sądu umieszcza się wyrazy "sędzia delegowany". Wzór tabliczki zatwierdza Prezes Sądu.

3. Obok stołu sędziowskiego umieszcza się flagę państwową Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 25. W salach rozpraw (posiedzeń) część przeznaczona na umieszczenie stołu sędziowskiego oraz część dla osób uczestniczących w rozprawie powinna być oddzielona od części przeznaczonej dla publiczności.

§ 26. Sąd i Prezes Sądu mają swoje pieczęcie urzędowe z wizerunkiem orła i napisem, których wzór określają odrębne przepisy.

§ 27. Poszczególne Izby i wydziały w Izbach mogą używać osobnych egzemplarzy pieczęci. Pieczęcie urzędowe o jednakowej treści są oznaczone numerami rozpoznawczymi umieszczonymi w otoku pieczęci. Kontrolę wydanych pieczęci prowadzi Szef Kancelarii Prezesa Sądu.

§ 28. 1. Odpowiedzialność za przechowywanie pieczęci wydanych do użytku określonych wydziałów lub innych jednostek organizacyjnych Sądu spoczywa na kierownikach sekretariatów tych wydziałów lub innych jednostek organizacyjnych.

2. Sposób używania i przechowywania pieczęci urzędowych określa Prezes Sądu.

Rozdział 4

Czas urzędowania

§ 29. 1. Prezes Sądu ustala godziny urzędowania Sądu oraz godziny przyjęć interesantów przez siebie, wiceprezesów, przewodniczących wydziałów oraz naczelników i kierowników innych jednostek organizacyjnych. Informację o tym zamieszcza się na tablicy przeznaczonej do wywieszania obwieszczeń.

2. Wydział Informacji Sądowej przyjmuje interesantów w godzinach urzędowania Sądu.

§ 30. Osoby pełniące funkcje kierownicze w Sądzie powinny być obecne w godzinach urzędowania Sądu.

Rozdział 5

Przydział spraw sędziom i wyznaczanie składów orzekających

§ 31. 1. Kolegium Sądu, na wniosek Prezesa Sądu, przydziela sędziów do Izb (wydziału w Izbie) i określa szczegółowe zasady przydziału spraw sędziom, uwzględniając specjalizację orzeczniczą sędziów, zakres obowiązków sędziego niezwiązanych z orzekaniem i wpływ spraw.

2. W miarę potrzeby Kolegium Sądu dokonuje zmian w przydziale sędziów do Izb lub wydziałów oraz zasad przydziału spraw sędziom.

3. W razie zmiany w przydziale sędziów do Izby lub wydziału Kolegium Sądu wskazuje spośród spraw, w których wyznaczony został sędzia sprawozdawca, sprawy, które przydziela się innym sędziom.

§ 32. 1. Przewodniczący wydziału, z zastrzeżeniem § 36, przydziela sprawy sędziom wydziału, wyznaczając sędziego sprawozdawcę w sprawie zgodnie ze szczegółowymi zasadami przydziału spraw sędziom określonymi przez Kolegium Sądu.

2. Sędziego sprawozdawcę w kolejnych sprawach wniesionych do Sądu wyznacza się przez wskazanie sędziego według kolejności na podstawie alfabetycznej listy sędziów Izby (wydziału).

3. Przewodniczący wydziału może wyznaczyć sędziego sprawozdawcę w kolejnych sprawach, odstępując od kolejności według alfabetycznej listy sędziów wydziału, jeżeli kolejne sprawy pozostają ze sobą w związku.

§ 33. Jeżeli sprawa podlega rozpoznaniu w składzie jednego sędziego, sędzia sprawozdawca jest składem orzekającym Sądu.

§ 34. 1. Przewodniczący wydziału ustala terminy rozpraw na kolejne okresy trzymiesięczne oraz ustala składy orzekające i przewodniczących składów orzekających na każde z tych posiedzeń.

2. Na każdą z rozpraw (posiedzenie) są wyznaczane sprawy według kolejności wpływu, w których sprawozdawcami są sędziowie składu orzekającego Sądu, rozpoznającego sprawy na tym posiedzeniu, z uwzględnieniem spraw, które podlegają rozpoznaniu poza kolejnością.

3. Jeżeli sprawa podlega rozpoznaniu w składzie trzech sędziów, skład orzekający Sądu wskazuje się w zarządzeniu o wyznaczeniu rozprawy. Zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy wydaje przewodniczący wydziału.

§ 35. Jeżeli z przyczyn losowych konieczna jest zmiana składu orzekającego, przewodniczący wydziału wyznacza innego sędziego według kolejności z alfabetycznej listy sędziów.

§ 36. 1. Przewodniczący wydziału zarządza wyznaczenie składu orzekającego w drodze losowania w razie wyłączenia sędziego oraz w sprawie ze skargi o wznowienie postępowania.

2. Sędzia sprawozdawca może wystąpić z wnioskiem do Prezesa Izby o wyznaczenie składu orzekającego w drodze losowania, jeżeli przemawiają za tym szczególnie uzasadnione względy.

§ 37. 1. Przewodniczący wydziału wyznacza niezwłocznie termin przeprowadzenia losowania. W przypadku, o którym mowa w § 36 ust. 2, termin losowania wyznacza się, jeżeli Prezes Izby uwzględni wniosek.

2. Skład orzekający w sprawie losuje się spośród wszystkich sędziów Izby, z wyłączeniem sędziów, którzy nie mogą brać udziału w składzie orzekającym z powodu przeszkód prawnych.

3. Losowanie przeprowadza przewodniczący wydziału, przy udziale protokolanta, który losuje karty z nazwiskami sędziów. Osobno losuje się skład orzekający oraz sprawozdawcę.

4. Z przebiegu losowania sporządza się protokół losowania, który podpisują przewodniczący wydziału i protokolant. Protokół powinien zawierać oznaczenie sprawy, imiona i nazwiska sędziów, spośród których losowano skład orzekający, imiona i nazwiska wyznaczonych w drodze losowania sędziów składu orzekającego i sędziego sprawozdawcy oraz imiona i nazwiska sędziów wyłączonych z losowania, wraz z podaniem przyczyny tego wyłączenia. Protokół dołącza się do akt sprawy.

5. W razie konieczności dokonania zmiany w składzie orzekającym wyznaczonym w drodze losowania przeprowadza się losowanie uzupełniające, do którego stosuje się przepisy ust. 1-4.

Rozdział 6

Tryb czynności sądowych

§ 38. 1. Po przedstawieniu przez wojewódzki sąd administracyjny akt sprawy ze skargą kasacyjną lub zażaleniem przewodniczący wydziału dokonuje wstępnego badania, czy spełnione zostały warunki formalne, a następnie wydaje stosowne zarządzenia co do dalszego postępowania.

2. W przypadku gdy Prezes Izby uzna, że sprawa nie należy do właściwości Izby, przekazuje sprawę do właściwej Izby. Prezes Izby, której sprawa została przekazana, może zwrócić się do Prezesa Sądu o wskazanie właściwej Izby.

§ 39. 1. Sprawy wpływające ze środkami odwoławczymi od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych należy rozpoznawać według kolejności ich wpływu do Sądu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

2. W uzasadnionych przypadkach Prezes Izby może zarządzić rozpoznanie sprawy lub określonych spraw poza kolejnością, o której mowa w ust. 1.

§ 40. 1. Jeżeli skład orzekający w toku rozpoznawania środka odwoławczego przedstawi zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów, akta sprawy przedstawia Prezesowi Izby, który wyznacza skład orzekający oraz sprawozdawcę i współsprawozdawcę w sprawie.

2. Prezes Sądu, na wniosek Prezesa Izby, może wyznaczyć do składu orzekającego sędziów z innych Izb, jeżeli zagadnienie prawne dotyczy przepisów o postępowaniu.

§ 41. Wniosek o wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych, Prezes Sądu kieruje do właściwej Izby. Na wniosek Prezesa Izby do składu siedmiu sędziów Prezes Sądu może wyznaczyć sędziów z innych Izb, jeżeli wniosek dotyczy wyjaśnienia przepisów o postępowaniu.

§ 42. Prezes Izby doręcza wniosek o podjęcie uchwały właściwemu prokuratorowi w celu zajęcia stanowiska na piśmie.

§ 43. Przewodniczący wydziału może zawiadomić o toczącym się postępowaniu prokuratora lub Rzecznika Praw Obywatelskich, jeżeli wymaga tego ochrona praworządności, interesu społecznego lub praw obywateli.

§ 44. Dla każdej sprawy wyznaczonej na rozprawę określa się godzinę rozpoczęcia jej rozpoznania, z uwzględnieniem przypuszczalnego czasu trwania spraw, które ją poprzedzają, oraz możliwości dojazdu do Sądu osób zamieszkałych poza siedzibą Sądu, a także, w miarę możliwości, uzasadnionych wniosków w tym przedmiocie, zgłoszonych przez strony, ich pełnomocników lub przedstawicieli.

§ 45. Przewodniczący składu orzekającego zapewnia, aby:

  1)  członkowie składu orzekającego zapoznali się z aktami sprawy przed posiedzeniem;

  2)  posiedzenie rozpoczęło się punktualnie i przebiegało w sposób niezakłócony;

  3)  w toku posiedzenia nie pominięto okoliczności koniecznych do wyjaśnienia sprawy i jej szybkiego zakończenia;

  4)  podczas narady omówiono wszystkie wyłaniające się zagadnienia i aby rozstrzygnięte zostały wszystkie wnioski stron.

§ 46. Przed rozprawą (posiedzeniem) powinna odbyć się narada wstępna składu orzekającego w celu omówienia występujących w sprawie zagadnień.

§ 47. 1. W czasie rozpraw i posiedzeń jawnych sędziowie używają togi i biretu jako stroju urzędowego, a sędzia przewodniczący także łańcucha z wizerunkiem orła.

2. Sędziowie wkładają biret przy wchodzeniu na salę i wychodzeniu z niej, a także w czasie ogłaszania wyroku i uchwały.

§ 48. 1. W razie przewidywanego udziału w posiedzeniu licznej publiczności, przewodniczący wydziału może zarządzić wydawanie kart wstępu na salę rozpraw.

2. Prezes Sądu może wyznaczyć na sali rozpraw odpowiednie miejsce dla sprawozdawców radia, telewizji i innych środków przekazu.

§ 49. 1. W czasie wejścia Sądu na salę rozpraw, odbierania przez Sąd przyrzeczenia, ogłaszania wyroku oraz w czasie opuszczania sali przez Sąd wszyscy obecni na sali, nie wyłączając uczestniczących w posiedzeniu prokuratora i protokolanta, powstają z miejsc. Sędziowie powstają z miejsc tylko podczas odbierania przyrzeczenia.

2. W czasie posiedzenia każda osoba powstaje z miejsca, gdy przemawia do Sądu lub gdy Sąd do niej się zwraca. W uzasadnionych przypadkach przewodniczący posiedzenia może zezwolić na pozostanie w pozycji siedzącej.

3. Przewodniczący składu orzekającego może nie zezwolić sprawozdawcom radia, telewizji i innych środków przekazu na utrwalanie za pomocą aparatury obrazu i dźwięku z przebiegu rozprawy, jeżeli dokonywanie tych czynności będzie utrudniało prowadzenie rozprawy.

§ 50. 1. Przewodniczący posiedzenia zajmuje miejsce środkowe za stołem sędziowskim, a pozostali sędziowie obok przewodniczącego.

2. Jeżeli w składzie orzekającym uczestniczy Prezes Sądu lub Prezes Izby, przewodnictwo należy do niego, chyba że zarządzi inaczej.

3. Prokurator i wnoszący skargę kasacyjną zajmują miejsce przed stołem sędziowskim po prawej stronie, a strona przeciwna oraz uczestnicy postępowania - po lewej stronie.

4. Protokolant zajmuje miejsce przy stole sędziowskim po lewej stronie Sądu.

§ 51. 1. W czasie rozprawy i posiedzenia jawnego na sali rozpraw obecny jest woźny audiencjonalny, który wykonuje zarządzenia przewodniczącego, a w szczególności strzeże porządku w czasie przerw.

2. Woźny audiencjonalny wywołuje sprawy oraz oznajmia wejście składu orzekającego na salę, wypowiadając głośno słowa: "Naczelny Sąd Administracyjny! Proszę wstać!". Przed wyjściem Sądu z sali woźny wypowiada głośno słowa: "Proszę wstać!".

3. W czasie rozprawy i posiedzenia jawnego woźny audiencjonalny używa stroju urzędowego.

§ 52. 1. Po wywołaniu sprawy, sprawdzeniu obecności stron i pełnomocników oraz po sprawozdaniu sędziego sprawozdawcy przewodniczący posiedzenia udziela głosu stronom. Pierwsza zabiera głos strona wnosząca skargę kasacyjną. W razie złożenia kilku skarg kasacyjnych, kolejność zabierania głosu przez wnoszących skargę kasacyjną ustala przewodniczący.

2. Przed zamknięciem rozprawy przewodniczący udziela głosu stronom. Każda ze stron przemawia tylko raz, chyba że przewodniczący uzna dalszą wypowiedź strony za potrzebną.

§ 53. 1. Na dokumencie składanym do akt w toku posiedzenia przewodniczący sporządza wzmiankę, przez kogo dokument został złożony. Jeżeli z uwagi na rodzaj dokumentu może on być zwrócony po zakończeniu postępowania, wzmiankę taką zamieszcza się w protokole.

2. Jeżeli złożony dokument zwraca się, należy dołączyć kserokopię dokumentu albo opisać dokument w protokole.

§ 54. Rozprawa powinna być tak przygotowana i przeprowadzona, aby sprawę można było rozstrzygnąć w jednym dniu, bez jej odraczania.

§ 55. 1. W razie odroczenia posiedzenia należy ogłosić stronom i innym osobom zainteresowanym, obecnym na posiedzeniu, termin następnego posiedzenia, chyba że niezwłoczne wyznaczenie następnego terminu nie jest możliwe.

2. W przypadku ogłoszenia następnego terminu posiedzenia poucza się strony i inne osoby zainteresowane o tym, które z nich mają obowiązek stawić się na następne posiedzenie bez osobnego wezwania, oraz o skutkach niestawiennictwa. Osoby nieobecne na posiedzeniu należy wezwać na następne posiedzenie lub zawiadomić o nim na zasadach ogólnych.

§ 56. Podczas narady i głosowania mogą być obecni tylko członkowie składu orzekającego.

§ 57. 1. Protokół posiedzenia Sądu sporządza pracownik sekretariatu, aplikant lub praktykant wyznaczony przez przewodniczącego wydziału, pod kierunkiem przewodniczącego posiedzenia.

2. Protokół powinien być podpisany bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia, a w wyjątkowych przypadkach - najpóźniej w ciągu trzech dni po zakończeniu posiedzenia.

3. Z posiedzenia niejawnego nie spisuje się protokołu, chyba że na posiedzeniu tym wysłuchano wezwane przez Sąd osoby lub dokonano innych czynności procesowych.

§ 58. Skreśleń i poprawek w protokole należy tak dokonywać, aby wyrazy skreślone i poprawione były czytelne. Poprawki i uzupełnienia treści protokołu należy omówić w końcowej części protokołu, przed jego podpisaniem, albo w osobnej wzmiance podpisanej przez protokolanta i przewodniczącego posiedzenia.

Rozdział 7

Orzeczenia sądowe

§ 59. 1. Orzeczenie podlegające ogłoszeniu na rozprawie sporządza się i ogłasza bezpośrednio po zamknięciu rozprawy i naradzie, chyba że Sąd odroczył ogłoszenie orzeczenia na inny dzień.

2. Orzeczenia wydawane na posiedzeniu niejawnym sporządza się bezpośrednio po ich podjęciu.

§ 60. Na wstępie wyroku zamieszcza się wyrazy "Wyrok w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej", a nad tymi wyrazami wizerunek orła.

§ 61. 1. Uzasadnienie orzeczenia sporządza sędzia sprawozdawca.

2. Sędzia sprawozdawca nie ma obowiązku sporządzenia uzasadnienia orzeczenia, do którego zgłosił zdanie odrębne.

3. Jeżeli w przypadku, o którym mowa w ust. 2, sędzia sprawozdawca nie sporządził uzasadnienia orzeczenia albo jeżeli sporządzenie uzasadnienia orzeczenia przez sędziego sprawozdawcę nie jest możliwe z innych względów lub napotyka przeszkody, których czasu trwania nie można przewidzieć, uzasadnienie sporządza przewodniczący posiedzenia lub inny sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia.

4. Zgłoszenie zdania odrębnego zaznacza się przy podpisie sentencji orzeczenia przez zamieszczenie odpowiedniej wzmianki: "votum separatum", "cvs", "zdanie odrębne".

5. Uzasadnienia zdania odrębnego nie doręcza się stronom.

§ 62. Jeżeli Sąd uchylił orzeczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania z powodu nieważności postępowania, a środek odwoławczy był oparty również lub wyłącznie na innych zarzutach, w uzasadnieniu orzeczenia należy przedstawić ocenę zarzutów podniesionych w środku odwoławczym.

§ 63. Po wykonaniu czynności zawiązanych z rozpoznaniem środka odwoławczego Sąd zwraca akta sprawy właściwemu wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu.

§ 64. Postanowienia tego rozdziału stosuje się odpowiednio w toku podejmowania przez Sąd uchwał oraz rozpoznawania wniosków o unieważnienie orzeczeń sądów administracyjnych.

Rozdział 8

Pytania prawne do Trybunału Konstytucyjnego

§ 65. 1. W sprawie wystąpienia z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego skład orzekający wydaje postanowienie.

2. W postanowieniu, o którym mowa w ust. 1, skład orzekający uzasadnia wątpliwości co do zgodności aktu niższego rzędu z przepisami aktu wyższego rzędu, a ponadto wskazuje, w jakim zakresie odpowiedź na pytanie prawne może mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, w związku z którą pytanie to jest postawione.

3. Postanowienie o wystąpieniu z pytaniem prawnym skład orzekający przedstawia Trybunałowi Konstytucyjnemu, wraz z aktami sprawy, za pośrednictwem Prezesa Sądu.

§ 66. Niezależnie od trybu postępowania, o którym mowa w § 65, skład orzekający zawiadamia Prezesa Sądu o stwierdzonej w toku rozpoznawania sprawy niezgodności ustawy lub umowy międzynarodowej z Konstytucją oraz innego aktu normatywnego z Konstytucją lub ustawą, jeżeli nie ma to znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Rozdział 9

Przepisy przejściowe i końcowe

§ 67. Do dnia 31 grudnia 2004 r. składy orzekające do rozpoznania spraw oraz terminy rozpraw i posiedzeń wyznacza przewodniczący wydziału w sposób ustalony z Prezesem Sądu.

§ 68. Przepisy regulaminu dotyczące rozpoznawania skarg kasacyjnych stosuje się odpowiednio do skarg kasacyjnych wniesionych w sprawach zakończonych prawomocnym orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego przed dniem 1 stycznia 2004 r.

Wracając do ustawy o ustroju sądów administracyjnych.

Wiceprezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego powołuje i odwołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, złożony za zgodą Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 45.) .

 Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego tworzą sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Przewodniczącym Zgromadzenia Ogólnego jest Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego. (art. 46. § 1).

Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 46 § 2). :

  1)  rozpatruje informację Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego o rocznej działalności Naczelnego Sądu Administracyjnego,

  2)  przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów,

  3)  wybiera kandydatów na stanowisko Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego,

  4)  wyraża zgodę w sprawie powołania i odwołania wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego,

  5)  ustala skład liczbowy Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wybiera jego członków i dokonuje zmian w jego składzie,

6. rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego lub zgłoszone przez członków Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.

8.  Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wspólnie z przedstawicielami zgromadzeń ogólnych wybiera, spośród kandydatów zgłoszonych przez zgromadzenia ogólne i sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, dwóch członków Krajowej Rady Sądownictwa (art. 46 § 3).

Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego zwołuje Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego co najmniej raz w roku (art.46 § 4.) . Poza tym, do podjęcia uchwał Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wymagana jest obecność co najmniej połowy liczby jego członków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów (art.46 § 5.) .

Jeśli chodzi o obowiązki Kolegium NSA, to sprawę tą reguluje art. 47. Tak więc, Kolegium NSA(art.47. § 1):

  1)  ustala podział czynności w Naczelnym Sądzie Administracyjnym i określa szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom,

  2)  przedstawia Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego opinię o kandydatach na stanowiska sędziów,

  3)  wyraża zgodę w sprawie tworzenia i znoszenia wydziałów oraz powołania i odwołania przewodniczących wydziałów, Szefa Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i dyrektora Biura Orzecznictwa,

  4)  rozpatruje sprawy przedstawiane Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego,

  5)  rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego lub z własnej inicjatywy.

§ 2. Kadencja Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego trwa trzy lata.

§ 3. Przewodniczącym Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego jest Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.

§ 4. Do podejmowania uchwał przez Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego stosuje się art. 46 § 5.

Poza tym, dodajmy że NSA rozpoznaje sprawy dyscyplinarne sędziów sądów administracyjnych (art. 48. § 1) :

  1)  w pierwszej instancji - w składzie trzech sędziów,

  2)  w drugiej instancji - w składzie siedmiu sędziów.

§ 2. Do orzekania w sprawach dyscyplinarnych uprawnieni są wszyscy sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego z wyjątkiem Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Rzecznika Dyscyplinarnego Naczelnego Sądu Administracyjnego i jego zastępcy.

§ 3. Skład sądu dyscyplinarnego wyznacza Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego w drodze losowania, z listy sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego. Składowi orzekającemu przewodniczy sędzia najstarszy służbą na stanowisku sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego.

§ 4. Rzecznika Dyscyplinarnego Naczelnego Sądu Administracyjnego i jego zastępcę wybiera Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego na okres czterech lat.

Na koniec warto dodać, iż w sprawach nieuregulowanych w ustawie o ustroju sądów administracyjnych, do Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz do sędziów, urzędników i pracowników tego Sądu, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące Sądu Najwyższego. Określone w tych przepisach uprawnienia Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego przysługują także Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 49). 

B.

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Niniejsza ustawa składa się z XI działów, jednakże tutaj nie będziemy rozpatrywać tej ustawy w całości lecz omówimy jedynie pewne wybrane zagadnienia.

Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi normuje postępowanie sądowe w sprawach z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz w innych sprawach, do których jego przepisy stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy sądowoadministracyjne, art. 1). 

Ww. ustawy szczególne, które przewidują stosowanie przepisów niniejszej ustawy to np.:

- Prawo geologiczne i górnicze,

- Prawo o szkolnictwie wyższym,

- Stopnie naukowe i tytuł naukowy oraz stopnie i tytuł w zakresie sztuki,

- Samorządowe kolegia odwoławcze,

- Prawo prasowe.

Tak więc, zgodnie z art. 150 prawa geologicznego i górniczego. Odwołania od orzeczeń komisji do spraw szkód górniczych w sprawach, o których mowa w art. 149, przekazuje się właściwym sądom jako drugiej instancji w tych sprawach. Do postępowania przed przekazaniem odwołania właściwemu sądowi, do terminu jego wniesienia, podstawy oraz formy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 150. 1).

2. Sąd, do którego przesłane zostało odwołanie, może, w uzasadnionych wypadkach na posiedzeniu niejawnym, wstrzymać natychmiastowe wykonanie orzeczenia komisji do spraw szkód górniczych.

3. Do wznowienia postępowania, uchylenia, zmiany, stwierdzenia nieważności, stwierdzenia wydania zaskarżonego orzeczenia z naruszeniem prawa oraz wygaśnięcia ostatecznych orzeczeń komisji do spraw szkód górniczych, właściwy jest Prezes Wyższego Urzędu Górniczego. Jeżeli w wyniku tego ma nastąpić ponowne rozpatrzenie sprawy - podlega ona przekazaniu właściwemu sądowi powszechnemu.

4. Do rozpoznania skargi wniesionej do sądu administracyjnego na ostateczne orzeczenie komisji do spraw szkód górniczych stosuje się przepisy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W razie uchylenia przez ten sąd orzeczenia komisji do spraw szkód górniczych albo stwierdzenia jego nieważności, sprawę rozpoznaje właściwy sąd powszechny.

5. Przepisy ust. 1-4 stosuje się odpowiednio do postanowień i zarządzeń komisji do spraw szkód górniczych lub jej przewodniczącego.

6. Po wejściu w życie ustawy Prezes Wyższego Urzędu Górniczego, po porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, niezwłocznie przekaże właściwym sądom pierwszej instancji akta spraw rozpoznawanych dotychczas przez komisje do spraw szkód górniczych.

7. Do wykonania ostatecznych orzeczeń, zarządzeń tymczasowych i ugód w sprawach zakończonych przed wejściem w życie ustawy, w których nie została wszczęta egzekucja administracyjna, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.

Jeszcze jeden przykład z ustawy prawo prasowe:

Przedsiębiorcy i podmioty niezaliczone do sektora finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku są obowiązane do udzielenia prasie informacji o swojej działalności, o ile na podstawie odrębnych przepisów informacja nie jest objęta tajemnicą lub nie narusza prawa do prywatności (art. 4. 1). 

W przypadku odmowy udzielenia informacji, na żądanie redaktora naczelnego, odmowę doręcza się zainteresowanej redakcji w formie pisemnej, w terminie trzech dni; odmowa powinna zawierać oznaczenie organu, jednostki organizacyjnej lub osoby, od której pochodzi, datę jej udzielenia, redakcję, której dotyczy, oznaczenie informacji będącej jej przedmiotem oraz powody odmowy (art.4. 3.) Odmowę, o której mowa w ust. 3, lub niezachowanie wymogów określonych w tym przepisie, można zaskarżyć do sądu administracyjnego w terminie 30 dni; w postępowaniu przed sądem stosuje się odpowiednio przepisy o zaskarżaniu do sądu decyzji administracyjnych (art.4.4.) 

Wracając do ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Do rozpoznawania spraw sądowoadministracyjnych powołane są właśnie sądy administracyjne (art. 2.) .

Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie (art. 3. § 1.) .

§ 2. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:

  1)  decyzje administracyjne;

  2)  postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;

  3)  postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;

  4)  inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;

  5)  akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;

  6)  akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;

  7)  akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;

  8)  bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1-4.

§ 3. Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, i stosują środki określone w tych przepisach.

Poza tym, sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej (art. 4.) .

Natomiast wyłączenia właściwości zostały wyszczególnione w art. 5 ustawy. Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach:

  1)  wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej;

  2)  wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi;

  3)  odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa,

  4) wiz wydawanych przez konsulów.

Pamiętajmy że, sąd administracyjny powinien udzielać stronom występującym w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego potrzebnych wskazówek co do czynności procesowych oraz pouczać ich o skutkach prawnych tych czynności i skutkach zaniedbań (art. 6.), a także podejmować czynności zmierzające do szybkiego załatwienia sprawy i dążyć do jej rozstrzygnięcia na pierwszym posiedzeniu (art.7).

Ustawodawca przewidział również udział Prokuratora oraz Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu. Otóż, mogą oni wziąć udział w każdym toczącym się postępowaniu, a także wnieść skargę, skargę kasacyjną, zażalenie oraz skargę o wznowienie postępowania, jeżeli według ich oceny wymagają tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela. W takim przypadku przysługują im prawa strony (art. 8.). 

Także, organizacja społeczna, w zakresie swojej działalności statutowej, może brać udział w postępowaniu w przypadkach określonych w niniejszej ustawie (art. 9.) .

Poza tym, zasadą jest rozpoznawanie spraw jawnie (art. 10), oraz to, że ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd administracyjny (art. 11.) . Ilekroć w niniejszej ustawie jest mowa o stronie, rozumie się przez to również uczestnika postępowania (art. 12.). 

Właściwość wojewódzkich sądów administracyjnych.

Została ona określona w rozdziale II opisywanej ustawy. Tak więc, zgodnie z art. 13. § 1. wojewódzkie sądy administracyjne rozpoznają wszystkie sprawy sądowoadministracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego.

§ 2. Do rozpoznania sprawy właściwy jest wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona.

§ 3. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, w drodze rozporządzenia, może przekazać wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu rozpoznawanie spraw określonego rodzaju należących do właściwości innego wojewódzkiego sądu administracyjnego, jeżeli wymagają tego względy celowości. Przykładem niech tu będzie

rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych (Dz. U. z dnia 29 kwietnia 2003 r.).

W akcie tym rozpoznawanie spraw z zakresu działania Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, w których stroną skarżącą są osoby zamieszkałe poza obszarem właściwości Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, przekazuje się wojewódzkim sądom administracyjnym, na których obszarze właściwości osoby te zamieszkują.

Pamiętajmy, że wojewódzki sąd administracyjny właściwy w chwili wniesienia skargi pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 14.) .

Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zgodnie z art. 15. § 1. Naczelny Sąd Administracyjny:

  1)  rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy;

  2)  podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

  3)  podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;

  4)  rozstrzyga spory, o których mowa w art. 4;

  5)  rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw.

§ 2. Do rozstrzygania sporów, o których mowa w art. 4, oraz do rozpoznawania innych spraw należących do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Spory, o których mowa w art. 4, Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga na wniosek postanowieniem przez wskazanie organu właściwego do rozpoznania sprawy.

Przejdźmy teraz do spraw związanych ze składem sądu.

Tak więc, sąd administracyjny orzeka w składzie trzech sędziów, z zastrzeżeniem § 2 i 3, chyba że ustawa stanowi inaczej ( art. 16. § 1). Wspomniana tu ustawa, to ustawa o ustroju sądów powszechnych, a dokładnie jej art. 48 § 1 pkt 2.

§ 2. Sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym orzeka w składzie jednego sędziego, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§ 3. Zarządzenia poza rozprawą wydaje przewodniczący.

Wyznaczanie składu orzekającego do rozpoznania sprawy na rozprawie lub na posiedzeniu niejawnym określają regulaminy wewnętrznego urzędowania sądów administracyjnych, wydane na podstawie odrębnej ustawy (art. 17. § 1.). Wspomniane tu regulaminy to:

- Regulamin wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych.

- Regulamin wewnętrzny urzędowania Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zmiana składu orzekającego może nastąpić jedynie z przyczyn losowych albo gdy sędzia nie może uczestniczyć w składzie orzekającym z powodu przeszkód prawnych (art.17 § 2.).

Wyłączenie sędziego.

Jak zwykle muszą istnieć pewne sytuacje które będą wyłączały danego sędziego od prowadzenia danej sprawy. Zgodnie z postanowieniami art. 18. § 1. sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach:

  1)  w których jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki;

  2)  swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;

  3)  osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

  4)  w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron;

  5)  w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą;

  6)  w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator;

7. w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej.

9. Pamiętajmy, że powody wyłączenia trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli (art.18 § 2.) oraz że sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie postępowania, nie może orzekać co do tej skargi (art.18 § 3.).

W każdym razie niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 18, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego (art. 19). 

Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza (art. 20. § 1.):

1. na piśmie,

2. lub ustnie do protokołu posiedzenia w sądzie, w którym sprawa się toczy, uprawdopodabniając przyczyny wyłączenia.

Strona, która przystąpiła do rozprawy, powinna uprawdopodobnić ponadto, że przyczyna wyłączenia dopiero później powstała lub stała się jej znana (art.20 § 2.). W każdym razie, do czasu rozstrzygnięcia sprawy o wyłączenie sędzia może spełniać tylko czynności niecierpiące zwłoki (art.20 § 3.). 

Sędzia powinien zawiadomić sąd o zachodzącej podstawie swojego wyłączenia i wstrzymać się od udziału w sprawie (art. 21.) .

O wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd administracyjny, w którym sprawa się toczy (art. 22. § 1.) . Postanowienie wydaje sąd w składzie trzech sędziów, na posiedzeniu niejawnym, po złożeniu wyjaśnienia przez sędziego, którego wniosek dotyczy (art.22 § 2.). W razie gdy sąd administracyjny, o którym mowa w § 1, nie może podjąć postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów, Naczelny Sąd Administracyjny wyznacza inny sąd do rozpoznania wniosku (art.22 § 3). 

Jeśli zajdzie przypadek zgłoszenia w złej wierze wniosku o wyłączenie sędziego to sąd administracyjny, oddalając taki wniosek, może skazać zgłaszającego wniosek na grzywnę do wysokości przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów (art. 23.) .

Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do wyłączenia protokolanta, referendarza sądowego, asesora sądowego oraz prokuratora (art. 24). 

Kwestia zdolności sądowej i procesowej.

Zgodnie z art. 25. § 1. osoba fizyczna i osoba prawna ma zdolność występowania przed sądem administracyjnym jako strona (zdolność sądowa). Zdolność sądową mają także państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej (art.25 § 2) oraz inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień lub skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa (art.25 § 3). Zdolność sądową mają ponadto organizacje społeczne, choćby nie posiadały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób (art.25§ 4.).

Z kolei zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach sądowoadministracyjnych (zdolność procesową) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz organizacje społeczne i jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 25. (art. 26. § 1). 

Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie (art. 26 § 2.) .

 Osoba fizyczna niemająca zdolności do czynności w postępowaniu może je podejmować tylko przez swojego przedstawiciela ustawowego (art. 27.).

Dodajmy, że osoby prawne oraz jednostki organizacyjne mające zdolność sądową dokonują czynności w postępowaniu przez organy albo osoby uprawnione do działania w ich imieniu (art. 28. § 1.), zaś za Skarb Państwa podejmuje czynności w postępowaniu organ jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się postępowanie, lub organ jednostki nadrzędnej (art.28 § 2.) .

Przedstawiciel ustawowy lub organ albo osoby, o których mowa w art. 28, mają obowiązek wykazać swoje umocowanie dokumentem przy pierwszej czynności w postępowaniu (art. 29.) .

Dla strony niemającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego, jak również dla strony niemającej organu powołanego do jej reprezentowania, sąd na wniosek strony przeciwnej ustanowi kuratora, jeżeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie czynność niecierpiącą zwłoki. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym (art. 30.).

Jeżeli braki w zakresie zdolności sądowej lub procesowej albo w składzie właściwych organów dają się uzupełnić, sąd wyznaczy odpowiedni termin. W przypadkach, w których ustanowienie przedstawiciela ustawowego powinno nastąpić z urzędu, sąd zwraca się do właściwego sądu opiekuńczego (art. 31. § 1.).

§ 2. Sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę niemającą zdolności sądowej lub procesowej albo osobę niemającą należytego ustawowego umocowania, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione, a czynności zatwierdzone przez powołaną do tego osobę.

§ 3. Jeżeli braków powyższych nie można uzupełnić albo nie zostały one w wyznaczonym terminie uzupełnione, sąd zniesie postępowanie, w zakresie w jakim jest ono dotknięte brakami, i w miarę potrzeby wyda odpowiednie postanowienie.

Skoro już wiemy, kto i co ma zdolność sądową oraz procesową, warto przedstawić strony i uczestników postępowania.

Tak więc, w postępowaniu w sprawie sądowoadministracyjnej stronami są:

- skarżący

- oraz organ, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi (art. 32). 

Z kolei osoba, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosła skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy jej interesu prawnego, jest uczestnikiem tego postępowania na prawach strony (art. 33. § 1.) . Jednakże udział w charakterze uczestnika może zgłosić również osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego, a także organizacja społeczna, o której mowa w art. 25 § 4, w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie (art.33§ 2.) .

Oczywiście strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem:

- osobiście,

- przez pełnomocników (art. 34.) .

Pełnomocnikiem strony może być adwokat lub radca prawny, a ponadto inny skarżący lub uczestnik postępowania, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, a także inne osoby, jeżeli przewidują to przepisy szczególne (art. 35. § 1.) .

Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Dotyczy to również państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej (art.35 § 2.) .

Osoba prawna lub zarząd spółki partnerskiej świadczący na podstawie odrębnych przepisów pomoc prawną przedsiębiorcy, osobie prawnej lub innej jednostce organizacyjnej, mogą udzielić pełnomocnictwa procesowego - w imieniu podmiotu, któremu świadczą pomoc prawną - adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli zostały do tego upoważnione przez ten podmiot (art. 35 § 3.) .

Są różne rodzaje pełnomocnictwa. Zgodnie z literą art. 36. pełnomocnictwo może być:

  1)  ogólne - do prowadzenia spraw przed sądami administracyjnymi;

  2)  do prowadzenia poszczególnych spraw;

  3)  do niektórych tylko czynności w postępowaniu.

Pełnomocnik obowiązany jest przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny, doradca podatkowy i rzecznik patentowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa. Sąd może w razie wątpliwości zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony (art. 37. § 1.) .

W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone ustnie na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu (art. 37 § 2.).

Pełnomocnictwo udzielone przez osobę fizyczną, która nie jest przedsiębiorcą, składane przez radcę prawnego, powinno zawierać oświadczenie pełnomocnika w przedmiocie pozostawania w stosunku pracy. W przypadku udzielenia pełnomocnictwa w sposób określony w § 2, oświadczenie radcy prawnego złożone wobec sądu wpisuje się do protokołu (art.37§ 3.). 

Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pełnomocnictwo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała (art. 38.) .

Pełnomocnictwo ogólne lub do prowadzenia poszczególnych spraw obejmuje z samego prawa umocowanie do (art. 39.) :

  1)  wszystkich łączących się ze sprawą czynności w postępowaniu, nie wyłączając skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego jej wniesieniem;

  2)  udzielenia dalszego pełnomocnictwa na zasadach określonych w odrębnych przepisach;

  3)  cofnięcia skargi w całości lub w części, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie;

  4)  odbioru kosztów postępowania.

Pamiętajmy, że zakres, czas trwania i skutki umocowania szerszego niż pełnomocnictwo, o którym mowa w art. 36, ocenia się według treści pełnomocnictwa oraz przepisów prawa cywilnego (art. 40).

Mocodawca stawiający jednocześnie z pełnomocnikiem może niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika (art. 41.) .

Wypowiedzenie pełnomocnictwa przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu od dnia zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do strony przeciwnej i innych uczestników - od dnia doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd (art. 42. § 1.) .

§ 2. Adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku. Każdy inny pełnomocnik powinien, mimo wypowiedzenia, działać za mocodawcę przez ten sam czas, jeżeli jest to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych.

W razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej pełnomocnictwo wygasa. Jednakże pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania (art. 43.) .

Sąd może dopuścić tymczasowo do podjęcia naglącej czynności osobę niemogącą przedstawić pełnomocnictwa. (art. 44. § 1), i wyznaczy równocześnie termin, w ciągu którego osoba działająca bez pełnomocnictwa powinna je złożyć albo przedstawić zatwierdzenie swojej czynności przez stronę. Jeżeli termin upłynął bezskutecznie, sąd pominie czynności procesowe tej osoby (art.44 § 2.) .

Postępowanie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym.

Zagadnienie skargi.

Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym (art. 50. § 1.), oraz  inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi (art. 50 § 2). 

Kilku uprawnionych do wniesienia skargi może w jednej sprawie występować w roli skarżących, jeżeli ich skargi dotyczą tej samej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności albo bezczynności organu (art. 51).

Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich (art. 52. § 1.). Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie (art. 52 § 2.) .

§ 3. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa.

§ 4. W przypadku innych aktów, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi i nie stanowi inaczej, należy również przed wniesieniem skargi do sądu wezwać na piśmie właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa. Termin, o którym mowa w § 3, nie ma zastosowania.

Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. (art. 53. § 1). W przypadkach, o których mowa w art. 52 § 3 i 4, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Termin ten nie ma zastosowania do wnoszenia skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej(art. 53. § 3). 

Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54. § 1.) .

§ 2. Organ, o którym mowa w § 1, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia.

§ 3. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy.

W razie niezastosowania się do obowiązków, o których mowa w art. 54 § 2, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym (art. 55. § 1.).

Grzywnę, o której mowa, wymierza się do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów.

Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości (art.55 § 2). 

O rażących przypadkach naruszenia obowiązków, o których mowa w § 2 lub w art. 54 § 2, skład orzekający lub prezes sądu zawiadamia organy właściwe do rozpatrywania petycji, skarg i wniosków (art.55§ 3.) .

W razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania, postępowanie sądowe podlega zawieszeniu (art. 56.) 

Oczywiście skarga powinna  czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać (art. 57. § 1):

  1)  wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;

  2)  oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy;

  3)  określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.

§ 2. W przypadku, o którym mowa w art. 51, skargi mogą być wniesione w jednym piśmie.

§ 3. Jeżeli w jednym piśmie zaskarżono więcej niż jeden akt lub czynność albo bezczynność, przewodniczący zarządza rozdzielenie tych skarg.

Mogą wystąpić także przypadki, w których sąd odrzuci skargę. Według uregulowań art. 58. § 1. nastąpi to:

  1)  jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego;

  2)  wniesioną po upływie terminu do jej wniesienia;

  3)  gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi;

  4)  jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona;

  5)  jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;

  6)  jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne.

Z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron albo zdolności procesowej skarżącego i niedziałania przedstawiciela ustawowego lub braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej skarżącym, uniemożliwiającego jego działanie, sąd odrzuci skargę dopiero wówczas, gdy brak nie zostanie uzupełniony (art.58 § 2.). Sąd odrzuca skargę postanowieniem. Odrzucenie skargi może nastąpić na posiedzeniu niejawnym (art. 58 § 3.).

§ 4. Sąd nie może odrzucić skargi z powodu, o którym mowa w § 1 pkt 1, jeżeli w tej sprawie sąd powszechny uznał się za niewłaściwy.

Jeżeli do rozpoznania sprawy właściwy jest inny sąd administracyjny, sąd, który stwierdzi swą niewłaściwość, przekaże sprawę właściwemu sądowi administracyjnemu. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym (art. 59. § 1.). Sąd, któremu sprawa została przekazana, jest związany postanowieniem o przekazanie sprawy. Nie dotyczy to przekazania sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu(art. 59. § 2.).

§ 3. Czynności dokonane w sądzie niewłaściwym pozostają w mocy.

Pamiętajmy, że skarżący może cofnąć skargę. Cofnięcie skargi wiąże sąd. Jednakże sąd uzna cofnięcie skargi za niedopuszczalne, jeżeli zmierza ono do obejścia prawa lub spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności (art. 60.) .

Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności (art. 61. § 1.).

§ 2. W razie wniesienia skargi:

1. na decyzję lub postanowienie - organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać, z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania;

2. na inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa - właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie aktu lub czynności w całości lub w części;

  3)  na uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz na akty terenowych organów administracji rządowej - właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu w całości lub w części, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie.

§ 3. Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, o których mowa w § 1, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Odmowa wstrzymania wykonania aktu lub czynności przez organ nie pozbawia skarżącego złożenia wniosku do sądu. Dotyczy to także aktów wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach tej samej sprawy.

§ 4. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, na podstawie § 2 i 3, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności.

§ 5. Postanowienia, o których mowa w § 3 i 4, sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym.

§ 6. Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności upada w razie wydania przez sąd orzeczenia kończącego postępowanie w pierwszej instancji.

Przewodniczący wydziału lub wyznaczony sędzia (art. 62.) :

1. zarządza skompletowanie akt niezbędnych do rozpoznania sprawy, a w razie potrzeby także innych dowodów;

2. wskazuje skład sędziowski orzekający w sprawie, wyznaczony w sposób, o którym mowa w art. 17;

3. wyznacza termin posiedzenia niejawnego lub rozprawy, w którym sprawa ma być rozpoznana.

Wszczęcie postępowania.

Jeżeli ustawy tak stanowią, postępowanie sądowe wszczyna się na wniosek (art. 63.).

Wniosek składa się bezpośrednio do sądu (art. 64. § 1.). A zgodnie z Kodeksem Postępowania Administracyjnego art. 22 § 3: z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić:

  1)  strona,

  2)  organ jednostki samorządu terytorialnego lub inny organ administracji publicznej, pozostające w sporze,

  3)  minister właściwy do spraw administracji publicznej,

  4)  minister właściwy do spraw sprawiedliwości, Prokurator Generalny,

  5)  Rzecznik Praw Obywatelskich.

§ 2. Wniosek powinien czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać określenie żądania, jego podstawy i uzasadnienie oraz oznaczenie stron i organów, a także spełniać inne wymagania określone w przepisach szczególnych.

§ 3. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy o skardze, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

Posiedzenia sądowe.

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, posiedzenia sądowe są jawne, a sąd orzekający rozpoznaje sprawy na rozprawie (art. 90. § 1.) .

§ 2. Sąd może skierować sprawę na posiedzenie jawne i wyznaczyć rozprawę także wówczas, gdy sprawa podlega rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym.

Posiedzenia sądowe wyznacza przewodniczący z urzędu, ilekroć wymaga tego stan sprawy (art. 91. § 1.).

O posiedzeniach jawnych zawiadamia się strony na piśmie lub przez ogłoszenie podczas posiedzenia. Stronie nieobecnej na posiedzeniu jawnym należy zawsze doręczyć zawiadomienie na następne posiedzenie. Zawiadomienie powinno być doręczone co najmniej na siedem dni przed posiedzeniem. W przypadkach pilnych termin ten może być skrócony do trzech dni (art. 91. § 2.).

Sąd może w celu dokładniejszego wyjaśnienia sprawy zarządzić stawienie się stron lub jednej z nich osobiście albo przez pełnomocnika (art. 91. § 3.).

Postępowanie przed sądem toczy się z udziałem prokuratora lub Rzecznika Praw Obywatelskich, jeżeli wnieśli skargę albo gdy zgłosili swój udział w postępowaniu przed sądem (art. 92. § 1.).

Nieobecność prokuratora lub Rzecznika Praw Obywatelskich na rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania sprawy przez sąd (art. 91. § 2.).

Warto wiedzieć, że w zawiadomieniu o posiedzeniu oznacza się (art. 93.) :

  1)  imię, nazwisko albo nazwę i siedzibę zawiadamianego oraz adres zawiadamianego;

  2)  sąd oraz miejsce i czas posiedzenia;

  3)  skarżącego oraz przedmiot sprawy;

  4)  cel posiedzenia;

  5)  skutki niestawiennictwa.

Posiedzenia sądowe odbywają się w budynku sądowym, a poza tym budynkiem tylko wówczas, z zachowaniem wymagań dotyczących bezpieczeństwa, gdy czynności sądowe muszą być wykonane w innym miejscu albo gdy odbycie posiedzenia poza budynkiem sądowym ułatwia przeprowadzenie sprawy lub przyczynia się znacznie do zaoszczędzenia kosztów (Art. 94.).

Na posiedzenia jawne wstęp na salę sądową mają - poza stronami i osobami wezwanymi - tylko osoby pełnoletnie. Na posiedzenia niejawne mają wstęp tylko osoby wezwane (art. 95.).

Sąd z urzędu zarządza odbycie całego posiedzenia lub części przy drzwiach zamkniętych, jeżeli publiczne rozpoznanie sprawy zagraża moralności, bezpieczeństwu państwa lub porządkowi publicznemu, a także gdy mogą być ujawnione okoliczności objęte tajemnicą państwową lub służbową (art. 96. § 1.).

Sąd na wniosek strony zarządza odbycie posiedzenia przy drzwiach zamkniętych, jeżeli wymaga tego ochrona życia prywatnego strony lub inny ważny interes prywatny. Postępowanie dotyczące tego wniosku odbywa się przy drzwiach zamkniętych. Postanowienie w tym przedmiocie sąd ogłasza publicznie (art. 96. § 2.).

Podczas posiedzenia odbywającego się przy drzwiach zamkniętych mogą być obecni na sali: strony, ich przedstawiciele ustawowi i pełnomocnicy, prokurator oraz osoby zaufania po dwie z każdej strony (art. 97. § 1.).

Ogłoszenie orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie odbywa się publicznie (art. 97. § 2.).

Przewodniczący otwiera, prowadzi i zamyka posiedzenia, udziela głosu, zadaje pytania, upoważnia do zadawania pytań i ogłasza orzeczenia (art. 98. § 1.).

Przewodniczący może odebrać głos, gdy przemawiający go nadużywa, jak również uchylić pytanie, jeżeli uzna je za niewłaściwe lub zbyteczne (art. 98. § 2.).

Sąd nawet na zgodny wniosek stron może odroczyć posiedzenie tylko z ważnej przyczyny (art. 99.).

Z przebiegu posiedzenia jawnego protokolant pod kierunkiem przewodniczącego spisuje protokół. (art. 100. § 1.), a z posiedzenia niejawnego sporządza się notatkę urzędową, jeżeli nie wydano orzeczenia (art. 100. § 2.).

Nadmieńmy, że protokół powinien zawierać (art. 101. § 1.):

  1)  oznaczenie sądu, miejsca i daty posiedzenia, imiona i nazwiska sędziów, protokolanta, prokuratora, stron, jak również obecnych na posiedzeniu przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz oznaczenie sprawy i wzmiankę co do jawności;

  2)  przebieg posiedzenia, w szczególności wnioski i twierdzenia stron, wymienienie zarządzeń i orzeczeń wydanych na posiedzeniu oraz stwierdzenie, czy zostały ogłoszone; jeżeli sporządzenie odrębnej sentencji orzeczenia nie jest wymagane, wystarcza zamieszczenie w protokole treści samego rozstrzygnięcia; zamiast podania wniosków i twierdzeń można w protokole powołać się na pisma przygotowawcze;

  3)  czynności stron mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

§ 2. Protokół podpisują przewodniczący i protokolant.

Przebieg czynności protokołowanych może być ponadto utrwalony za pomocą aparatury dźwiękowej, o czym należy przed uruchomieniem aparatury uprzedzić wszystkie osoby uczestniczące w czynności (art. 102).

Poza tym, strony mogą żądać sprostowania lub uzupełnienia protokołu na następnym posiedzeniu, nie później jednak niż w terminie trzydziestu dni od dnia posiedzenia, z którego sporządzono protokół. Od zarządzenia przewodniczącego strony mogą odwołać się do sądu w terminie siedmiu dni od doręczenia im zarządzenia. (art. 103). 

W toku posiedzenia wnioski, oświadczenia, uzupełnienia i sprostowania wniosków i oświadczeń można zamieścić w załączniku do protokołu. Gdy stronę zastępuje adwokat lub radca prawny, przewodniczący może zażądać złożenia takiego załącznika w wyznaczonym terminie (art. 104.).

Strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu, zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo gdy strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy (art. 105.).

Po wywołaniu sprawy rozprawa rozpoczyna się od sprawozdania sędziego, który zwięźle przedstawia na podstawie akt stan sprawy ze szczególnym uwzględnieniem zarzutów skargi (art. 106. § 1.).

§ 2. Po złożeniu sprawozdania, strony - najpierw skarżący, a potem organ - zgłaszają ustnie swoje żądania i wnioski oraz składają wyjaśnienia. Strony mogą ponadto wskazywać podstawy prawne i faktyczne swych żądań i wniosków. Przewodniczący udziela głosu pozostałym stronom według ustalonej przez siebie kolejności.

§ 3. Sąd może z urzędu lub na wniosek stron przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie.

§ 4. Fakty powszechnie znane sąd bierze pod uwagę nawet bez powołania się na nie przez strony.

§ 5. Do postępowania dowodowego, o którym mowa w § 3, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.

Pamiętajmy, że nieobecność stron lub ich pełnomocników na rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania sprawy (art. 107.).

W razie nieobecności strony lub jej pełnomocnika na rozprawie, przewodniczący lub wyznaczony przez niego sędzia sprawozdawca przedstawia ich wnioski, twierdzenia i dowody znajdujące się w aktach sprawy (art. 108.).

Poza tym, rozprawa ulega odroczeniu, jeżeli sąd stwierdzi nieprawidłowość zawiadomienia którejkolwiek ze stron albo jeżeli nieobecność strony lub jej pełnomocnika jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć, chyba że strona lub jej pełnomocnik wnieśli o rozpoznanie sprawy w ich nieobecności (art. 109.).

Rozprawa ulega odroczeniu, jeżeli sąd postanowi zawiadomić o toczącym się postępowaniu sądowym osoby, które dotychczas nie brały udziału w sprawie w charakterze stron (art. 110.).

Sąd zarządza połączenie kilku oddzielnych spraw toczących się przed nim w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia, jeżeli mogły być objęte jedną skargą (art. 111. § 1.).

§ 2. Sąd może zarządzić połączenie kilku oddzielnych spraw toczących się przed nim w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia, jeżeli pozostają one ze sobą w związku.

W razie uchylania się organu od zastosowania się do postanowienia sądu podjętego w toku postępowania i w związku z rozpoznaniem sprawy, sąd może orzec o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6. Przepisy art. 55 § 1 i 3 stosuje się (art. 112.).

Przewodniczący zamyka rozprawę, gdy sąd uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną (art. 113. § 1.).

§ 2. Można zamknąć rozprawę również w przypadku, gdy ma być przeprowadzony jeszcze uzupełniający dowód z dokumentów znanych stronom, a przeprowadzenie rozprawy co do tego dowodu sąd uzna za zbyteczne.

Od orzeczeń przewodniczącego wydanych w toku rozprawy strony mogą odwołać się, do czasu zamknięcia rozprawy, do sądu orzekającego (art. 114.).

Postępowanie mediacyjne i uproszczone.

Pamiętajmy, że na wniosek skarżącego lub organu, złożony przed wyznaczeniem rozprawy, może być przeprowadzone postępowanie mediacyjne, którego celem jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa (art. 115. § 1.).

§ 2. Postępowanie mediacyjne może być prowadzone mimo braku wniosku stron o przeprowadzenie takiego postępowania.

Postępowanie niniejsze prowadzi sędzia lub referendarz sądowy wyznaczony przez przewodniczącego wydziału (art. 116. § 1.), i odbywa się ono z udziałem stron (art. 116. § 2.). Poza tym, z przebiegu posiedzenia mediacyjnego spisuje się protokół, w którym zamieszcza się stanowiska stron, a w szczególności dokonane przez strony ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy. Protokół podpisuje prowadzący postępowanie mediacyjne oraz strony (art. 116. § 3.).

Na podstawie ustaleń dokonanych w postępowaniu mediacyjnym, organ uchyla lub zmienia zaskarżony akt albo wykonuje lub podejmuje inną czynność stosownie do okoliczności sprawy w zakresie swojej właściwości i kompetencji (art. 117. § 1.). Jeżeli strony nie dokonają ustaleń co do sposobu załatwienia sprawy, podlega ona rozpoznaniu przez sąd (art. 117. § 2.).

Na akt wydany na podstawie ustaleń, o których mowa w art. 117 § 1, można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia aktu albo wykonania lub podjęcia czynności. Skargę sąd rozpoznaje łącznie ze skargą wniesioną w sprawie na akt lub czynność, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne (art. 118. § 1.).

§ 2. Jeżeli skarga na akt lub czynność wydane lub podjęte na podstawie ustaleń, o których mowa w art. 117 § 1, nie zostanie wniesiona albo skarga ta zostanie oddalona, sąd umarza postępowanie w sprawie, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne.

Sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli (art. 119.):

  1)  decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności, o której mowa w art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania;

  2)  strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie czternastu dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy.

W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego (art. 120.). Sprawa może być również rozpoznana w trybie uproszczonym w przypadku, o którym mowa w art. 55 § 2. (art. 121.). Poza tym, sąd rozpoznający sprawę w trybie uproszczonym może przekazać sprawę do rozpoznania na rozprawie (art. 122.).

Zawieszenie i podjęcie postępowania.

Zgodnie z regulacją art. 123., postępowanie ulega zawieszeniu z mocy prawa w razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej.

Sąd zawiesza postępowanie z urzędu (art. 124. § 1):

  1)  w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela, z zastrzeżeniem § 3;

  2)  jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;

  3)  jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu;

  4)  jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości;

  5)  w razie przedstawienia przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu;

  6)  w przypadku, o którym mowa w art. 56.

§ 2. W przypadkach wymienionych w § 1 pkt 1 i 4, zawieszenie ma skutek od dnia zdarzeń, które je spowodowały. Zdarzenia te nie wstrzymują jednak wydania orzeczenia, jeżeli nastąpiły po zamknięciu rozprawy.

§ 3. Nie zawiesza się postępowania w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego.

Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu (art. 125. § 1.):

  1)  jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym;

  2)  jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowoadministracyjnej;

  3)  jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu;

  4)  w razie śmierci pełnomocnika, chyba że strona działa przed sądem osobiście.

§ 2. Jeżeli postępowanie karne lub administracyjne nie jest jeszcze rozpoczęte, a jego rozpoczęcie zależy od wniosku strony, sąd wyznaczy termin do wszczęcia postępowania, w innych przypadkach może zwrócić się do właściwego organu.

Poza tym, sąd może również zawiesić postępowanie na zgodny wniosek stron (art. 126.).

W przypadku zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron lub niemożności nadania sprawie dalszego biegu, zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, które biegną dalej dopiero od dnia podjęcia postępowania (art. 127. § 1.).

§ 2. We wszystkich innych przypadkach zawieszenia żadne terminy nie biegną i zaczynają biec dopiero od początku od dnia podjęcia postępowania. Terminy sądowe należy w miarę potrzeby wyznaczyć na nowo.

§ 3. Podczas zawieszenia sąd nie podejmuje żadnych czynności z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania albo wstrzymanie wykonania aktu lub czynności. Czynności podejmowane przez strony, a nie dotyczące tych przedmiotów, wywołują skutki dopiero od dnia podjęcia postępowania.

 Sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia, w szczególności (art. 128. § 1):

  1)  w razie śmierci strony - od dnia zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo od dnia ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku;

  2)  w razie utraty zdolności sądowej - od dnia ustalenia ogólnego następcy prawnego;

  3)  w razie braku przedstawiciela ustawowego - od dnia jego ustanowienia;

  4)  gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania - od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie; sąd może jednak i przedtem, stosownie do okoliczności, podjąć dalsze postępowanie.

§ 2. Jeżeli w ciągu roku od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania nie zgłoszą się lub nie zostaną wskazani następcy prawni zmarłej strony, sąd może z urzędu zwrócić się do sądu spadku o ustanowienie kuratora spadku, chyba że kurator taki już wcześniej został ustanowiony.

W razie zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron sąd postanowi podjąć postępowanie na wniosek którejkolwiek z nich, nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy od zawieszenia postępowania (art. 129.).

Sąd umarza postępowanie zawieszone na zgodny wniosek stron, jak również z przyczyn wskazanych w art. 125 § 1 pkt 3, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu trzech lat od daty postanowienia o zawieszeniu. Ponadto sąd umorzy postępowanie w razie stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową, a w każdym razie po upływie trzech lat od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny (art. 130. § 1.).

Umorzenie zawieszonego postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym powoduje uprawomocnienie się orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego (art. 130. § 2.)

Postanowienie w przedmiocie zawieszenia, podjęcia i umorzenia postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym (art. 131.).

Orzeczenia sądowe.

Poświęćmy teraz trochę uwagi zagadnieniu orzeczeń sądowych.

Sąd rozstrzyga sprawę wyrokiem (art. 132.).

Sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy na podstawie akt sprawy, chyba że organ nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 54 § 2. Wyrok może być wydany na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym albo jeżeli ustawa tak stanowi (art. 133. § 1.).

§ 2. Sąd może zamkniętą rozprawę otworzyć na nowo.

§ 3. Rozprawa powinna być otwarta na nowo, jeżeli istotne okoliczności ujawniły się dopiero po jej zamknięciu.

Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134. § 1.).

§ 2. Sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności.

Poza tym, sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 135.).

Wyrok może być wydany jedynie przez sędziów, przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku (art. 136.).

Sąd wydaje wyrok po niejawnej naradzie sędziów. Przebieg narady i głosowanie nad orzeczeniem jest tajne, a zwolnienie od zachowania w tym względzie tajemnicy, z zastrzeżeniem § 3, nie jest dopuszczalne. Narada obejmuje dyskusję, głosowanie nad mającym zapaść orzeczeniem i zasadniczymi powodami rozstrzygnięcia oraz spisanie sentencji wyroku (art. 137. § 1.).

§ 2. Przewodniczący zbiera głosy sędziów, poczynając od najmłodszego stażem na stanowisku sędziego sądu administracyjnego, sam zaś głosuje ostatni. Sprawozdawca, jeżeli jest wyznaczony, głosuje pierwszy. Wyrok zapada większością głosów. Sędzia, który przy głosowaniu nie zgodził się z większością, może przy podpisywaniu sentencji zgłosić zdanie odrębne i obowiązany jest uzasadnić je na piśmie przed podpisaniem uzasadnienia. Zdanie odrębne może dotyczyć także samego uzasadnienia.

§ 3. Zgłoszenie zdania odrębnego podaje się do wiadomości, a jeżeli członek składu orzekającego, który zgłosił zdanie odrębne, wyraził na to zgodę, także jego nazwisko.

§ 4. Sentencję wyroku podpisuje cały skład sądu.

Sentencja wyroku powinna zawierać: oznaczenie sądu, imiona i nazwiska sędziów, protokolanta oraz prokuratora, jeżeli brał udział w sprawie, datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, imię i nazwisko lub nazwę skarżącego, przedmiot zaskarżenia oraz rozstrzygnięcie sądu (art. 138.).

Ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. Jednakże w sprawie zawiłej sąd może odroczyć ogłoszenie wyroku na czas do czternastu dni. W postanowieniu o odroczeniu sąd powinien wyznaczyć termin ogłoszenia wyroku i ogłosić go niezwłocznie po zamknięciu rozprawy. Termin ten może być przedłużony tylko raz i co najwyżej o siedem dni (art. 139. § 1.).

§ 2. Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym. Nieobecność stron nie wstrzymuje ogłoszenia. Jeżeli ogłoszenie było odroczone, może go dokonać jednoosobowo przewodniczący lub jeden z sędziów składu orzekającego.

§ 3. Ogłoszenia wyroku dokonuje się przez odczytanie sentencji. W czasie ogłaszania wyroku wszyscy obecni, z wyjątkiem sądu, stoją. Po ogłoszeniu sentencji przewodniczący lub sędzia sprawozdawca podaje ustnie zasadnicze powody rozstrzygnięcia, może jednak tego zaniechać, jeżeli sprawa była rozpoznawana przy drzwiach zamkniętych.

§ 4. Odpis sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym doręcza się stronom, jeżeli uzasadnienia wyroku nie sporządza się z urzędu.

Stronie działającej bez adwokata lub radcy prawnego, obecnej przy ogłoszeniu wyroku, przewodniczący udzieli wskazówek co do sposobu i terminów wniesienia środka odwoławczego (art. 140. § 1.).

§ 2. Stronie działającej bez adwokata lub radcy prawnego, która na skutek pozbawienia wolności była nieobecna przy ogłoszeniu wyroku, sąd z urzędu w ciągu tygodnia od ogłoszenia wyroku doręcza odpis jego sentencji z pouczeniem o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.

§ 3. Jeżeli sąd doręcza odpis sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym stronie działającej bez adwokata lub radcy prawnego, poucza ją o terminie i sposobie wniesienia środka odwoławczego.

Uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu w terminie czternastu dni od dnia ogłoszenia wyroku albo podpisania sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym, z zastrzeżeniem § 2. (art. 141. § 1.). 

§ 2. W sprawach, w których skargę oddalono, uzasadnienie wyroku sporządza się na wniosek strony zgłoszony w terminie siedmiu dni od dnia ogłoszenia wyroku albo doręczenia odpisu sentencji wyroku. Uzasadnienie wyroku sporządza się w terminie czternastu dni od dnia zgłoszenia wniosku.

§ 3. Odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku następuje postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym.

§ 4. Uzasadnienie wyroku powinno zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi sprawa ma być ponownie rozpatrzona przez organ administracji, uzasadnienie powinno ponadto zawierać wskazania co do dalszego postępowania.

Odpis wyroku z uzasadnieniem sporządzonym z urzędu doręcza się każdej stronie (art. 142. § 1.).

§ 2. Jeżeli uzasadnienie wyroku zostało sporządzone na wniosek strony, odpis wyroku z uzasadnieniem doręcza się tylko tej stronie, która złożyła wniosek.

Uzasadnienie wyroku podpisują sędziowie, którzy brali udział w jego wydaniu. Jeżeli którykolwiek z sędziów nie może podpisać uzasadnienia, przewodniczący lub inny sędzia składu orzekającego zaznacza na wyroku przyczynę braku podpisu (art. 143.).

Sąd jest związany wydanym wyrokiem od chwili jego ogłoszenia, a jeżeli wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym - od podpisania sentencji wyroku (art. 144.).

Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie (art. 145. § 1.):

  1)  uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi:

a)    naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

b)    naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,

c)    inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy;

  2)  stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach;

  3)  stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.

§ 2. W sprawach skarg na decyzje i postanowienia wydane w innym postępowaniu, niż uregulowane w Kodeksie postępowania administracyjnego i w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, przepisy § 1 stosuje się z uwzględnieniem przepisów regulujących postępowanie, w którym wydano zaskarżoną decyzję lub postanowienie.

Sąd uwzględniając skargę na akt lub czynność, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4, uchyla ten akt albo stwierdza bezskuteczność czynności (art. 146. § 1.).

§ 2. W sprawach, o których mowa w § 1, sąd może w wyroku uznać uprawnienie lub obowiązek wynikające z przepisów prawa.

Sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności (art. 147. § 1.).

§ 2. Rozstrzygnięcia w sprawach indywidualnych, wydane na podstawie uchwały lub aktu, o których mowa w § 1, podlegają wzruszeniu w trybie określonym w postępowaniu administracyjnym albo w postępowaniu szczególnym.

Sąd uwzględniając skargę jednostki samorządu terytorialnego na akt nadzoru uchyla ten akt (art. 148.).

Sąd uwzględniając skargę na bezczynność organów w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4 zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa (art. 149.).

W sprawach skarg na akty i czynności niewymienione w art. 145-148 sąd uwzględniając skargę uchyla lub stwierdza bezskuteczność aktu lub czynności (art. 150.).

Pamiętajmy, że w razie nieuwzględnienia skargi sąd skargę oddala (art. 151.).

W razie uwzględnienia skargi sąd w wyroku określa, czy i w jakim zakresie zaskarżony akt lub czynność nie mogą być wykonane. Rozstrzygnięcie to traci moc z chwilą uprawomocnienia się wyroku (art. 152.).

Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia (art. 153.).

W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz w razie bezczynności organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu lub czynności strona, po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, może wnieść skargę w tym przedmiocie żądając wymierzenia temu organowi grzywny (art. 154. § 1.).

§ 2. Sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku, jeżeli pozwala na to charakter sprawy oraz niebudzące uzasadnionych wątpliwości okoliczności jej stanu faktycznego i prawnego.

§ 3. Wykonanie wyroku lub załatwienie sprawy po wniesieniu skargi, o której mowa w § 1, nie stanowi podstawy do umorzenia postępowania lub oddalenia skargi.

§ 4. Osobie, która poniosła szkodę wskutek niewykonania orzeczenia sądu, służy roszczenie o odszkodowanie na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym.

§ 5. Odszkodowanie, o którym mowa w § 4, przysługuje od organu, który nie wykonał orzeczenia sądu. Jeżeli organ w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku o odszkodowanie nie wypłacił odszkodowania, uprawniony podmiot może wnieść powództwo do sądu powszechnego.

§ 6. Grzywnę, o której mowa w § 1, wymierza się do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów.

W razie stwierdzenia w toku rozpoznawania sprawy istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie, skład orzekający sądu może, w formie postanowienia, poinformować właściwe organy lub ich organy zwierzchnie o tych uchybieniach (art. 155. § 1.).

§ 2. Organ, który otrzymał postanowienie, obowiązany jest je rozpatrzyć i powiadomić w terminie trzydziestu dni sąd o zajętym stanowisku.

Sąd może z urzędu sprostować w wyroku niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki (art. 156. § 1.).

§ 2. Sprostowanie sąd może postanowić na posiedzeniu niejawnym. O sprostowaniu umieszcza się wzmiankę na oryginale wyroku, a na żądanie stron także na udzielonych im odpisach. Dalsze odpisy powinny być zredagowane w brzmieniu uwzględniającym postanowienie o sprostowaniu.

§ 3. Jeżeli sprawa toczy się przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, Sąd ten może z urzędu sprostować wyrok pierwszej instancji.

Strona może w ciągu czternastu dni od doręczenia wyroku z urzędu - a gdy wyroku nie doręcza się stronie od dnia ogłoszenia - zgłosić wniosek o uzupełnienie wyroku, jeżeli sąd nie orzekł o całości skargi albo nie zamieścił w wyroku dodatkowego orzeczenia, które według przepisów ustawy powinien był zamieścić z urzędu (art. 157. § 1.).

§ 2. Wniosek o uzupełnienie wyroku co do zwrotu kosztów sąd może rozpoznać na posiedzeniu niejawnym.

§ 3. Orzeczenie uzupełniające wyrok zapada w formie wyroku, chyba że uzupełnienie dotyczy wyłącznie kosztów.

Sąd, który wydał wyrok, rozstrzyga postanowieniem wątpliwości co do jego treści. Postanowienie w tym przedmiocie sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym (art. 158.).

Wniosek o sprostowanie, uzupełnienie lub wykładnię wyroku nie ma wpływu na bieg terminu do wniesienia środka zaskarżenia (art. 159.).

Jeżeli ustawa niniejsza nie przewiduje wydania wyroku, sąd wydaje orzeczenie w formie postanowienia (art. 160.).

Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania (art. 161. § 1.):

  1)  jeżeli skarżący skutecznie cofnął skargę;

  2)  w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego, chyba że udział w sprawie zgłasza osoba, której interesu prawnego dotyczy wynik tego postępowania;

  3)  gdy postępowanie z innych przyczyn stało się bezprzedmiotowe.

§ 2. Postanowienie o umorzeniu postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

Rozstrzygnięcia zawarte w postanowieniach niekończących postępowania w sprawie, wydanych na posiedzeniach jawnych, wpisuje się do protokołu bez spisywania odrębnej sentencji, jeżeli nie przysługuje na nie zażalenie (art. 162.).

Postanowienia ogłoszone na rozprawie sąd uzasadnia, gdy podlegają one zaskarżeniu i doręcza stronom (art. 163. § 1.).

§ 2. Postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu stronom. Gdy stronie przysługuje środek zaskarżenia, postanowienie należy doręczyć z uzasadnieniem. Doręczając postanowienie należy pouczyć stronę występującą w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.

§ 3. Uzasadnienie, o którym mowa w § 1 i 2, należy sporządzić w terminie siedmiu dni od dnia wydania postanowienia.

Postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym wiąże od chwili, w której zostało podpisane wraz z uzasadnieniem; jeżeli sąd postanowienia nie uzasadnia, od chwili podpisania sentencji (art. 164.).

Postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy, chociażby były zaskarżone, a nawet prawomocne (art. 165.).

Do postanowień stosuje się odpowiednio przepisy o wyrokach, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej (art. 166.). Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do zarządzeń przewodniczącego (art. 167.).

W tym miejscu warto przedstawić środki odwoławcze, które uregulowane są w dziale IV ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Pierwszym z nich jest skarga kasacyjna.

Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 173. § 1.) .

Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem(art.173 § 2.) .

 Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach (art. 174):

  1)  naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;

  2)  naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, z zastrzeżeniem § 2 i 3. (art. 175. § 1). 

§ 2.  Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli skargę kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz, radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem albo jeżeli skargę kasacyjną wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.

§ 3. Skarga kasacyjna może być sporządzona przez:

  1)  doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych;

  2)  rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej.

Poza tym, powinna ona czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany (art. 176.) .

Wnosi się ją do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem (art. 177. § 1.).

 Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem (art. 177. § 2).

Wojewódzki sąd administracyjny odrzuci na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również skargę kasacyjną, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie (art. 178.) .

Strona, która nie wniosła skargi kasacyjnej, może wnieść do wojewódzkiego sądu administracyjnego odpowiedź na skargę kasacyjną w terminie czternastu dni od doręczenia jej skargi kasacyjnej. Po upływie terminu na wniesienie odpowiedzi lub po zarządzeniu doręczenia odpowiedzi wnoszącemu skargę kasacyjną, wojewódzki sąd administracyjny niezwłocznie przedstawi skargę kasacyjną wraz z odpowiedzią i aktami sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu (Art. 179.) .

 Naczelny Sąd Administracyjny na posiedzeniu niejawnym odrzuci skargę kasacyjną, jeżeli ulegała ona odrzuceniu przez wojewódzki sąd administracyjny, albo zwróci ją temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków (art. 180.). Poza tym, Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje skargę kasacyjną na rozprawie w składzie trzech sędziów, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 181.).

Art. 182. § 1. Skargę kasacyjną od postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego kończącego postępowanie w sprawie Naczelny Sąd Administracyjny może rozpoznać na posiedzeniu niejawnym.

§ 2. Naczelny Sąd Administracyjny może również na posiedzeniu niejawnym rozpoznać skargę kasacyjną, jeżeli jest ona oparta wyłącznie na podstawie art. 174 pkt 2, a strona, która wniosła skargę kasacyjną, zrzekła się rozprawy, zaś pozostałe strony, w terminie czternastu dni od doręczenia skargi kasacyjnej, nie zażądały przeprowadzenia rozprawy.

§ 3. Na posiedzeniu niejawnym Naczelny Sąd Administracyjny orzeka w składzie jednego sędziego.

Pamiętajmy, że Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Strony mogą przytaczać nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych (art. 183. § 1.).

§ 2. Nieważność postępowania zachodzi:

  1)  jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;

  2)  jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;

  3)  jeżeli w tej samej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;

  4)  jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;

  5)  jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw;

  6)  jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie, w której jest właściwy Naczelny Sąd Administracyjny.

Naczelny Sąd Administracyjny oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu (art. 184.) .

Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi (art. 185. § 1.) . § 2. W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sąd rozpoznaje ją w innym składzie.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznając skargę kasacyjną uchyla wyrok także w części niezaskarżonej, jeżeli zachodzi nieważność postępowania (art. 186.).

Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu (art. 187. § 1.).

§ 2. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca.

§ 3. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów może przejąć sprawę do rozpoznania.

 Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku (art. 188.).

Jeżeli skarga ulegała odrzuceniu albo istniały podstawy do umorzenia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem uchyla wydane w sprawie orzeczenie oraz odrzuca skargę lub umarza postępowanie (art. 189.).

Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Nie można oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa ustaloną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny (art. 190.)

Naczelny Sąd Administracyjny, na wniosek strony, rozpoznaje również te postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, które nie podlegały zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy (art. 191.).

Z wyjątkiem przypadków określonych w art. 123-125, postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym ulega zawieszeniu jedynie na zgodny wniosek stron (art. 192.).

Jeżeli nie ma szczególnych przepisów postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, do postępowania tego stosuje się odpowiednio przepisy postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, z tym że Naczelny Sąd Administracyjny uzasadnia z urzędu wyroki i postanowienia w terminie trzydziestu dni (art. 193.).

Zażalenie.

Drugim ze środków odwoławczych jest zażalenie. Tak więc, zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego przysługuje na postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego w przypadkach przewidzianych w ustawie, a ponadto na postanowienia, których przedmiotem jest (art. 194. § 1.):

  1)  przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu;

  2)  wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności, o których mowa w art. 61;

  3)  zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;

  4)  odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku;

  5)  sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;

  6)  oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;

  7)  odrzucenie skargi kasacyjnej;

  8)  odrzucenie zażalenia;

  9)  zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;

10. ukaranie grzywną.

Zażalenie wnosi się w terminie siedmiu dni od doręczenia postanowienia (art. 194. § 2.).

 Zażalenie powinno czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wniosek o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia (art. 194. § 3.).

Zażalenie, którego przedmiotem jest odrzucenie skargi kasacyjnej, powinno być sporządzone przez adwokata lub radcę prawnego. Przepis art. 175 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio (art. 194. § 4.).

Akta sprawy wraz z zażaleniem wojewódzki sąd administracyjny przedstawia Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu po doręczeniu zażalenia pozostałym stronom. Odpowiedź na zażalenie może być wniesiona wprost do Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie siedmiu dni od doręczenia zażalenia (art. 195. § 1.).

Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, wojewódzki sąd administracyjny, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, nie przesyłając akt Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia przysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych (art. 195. § 2). 

Wojewódzki sąd administracyjny może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia. Postanowienie takie może zapaść na posiedzeniu niejawnym (art. 196.).

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 197. § 1.) .

Do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej(art. 197. § 2.)

Przepisy niniejszego działu stosuje się odpowiednio do zażaleń na zarządzenia przewodniczącego, jeżeli ustawa przewiduje wniesienie zażalenia (art. 198.).

Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

Wiedza o społeczeństwie, pod red. T. Wosia i J. Stelmacha, Warszawa 2003

---