Tłuszcze i choroby niedokrwienne serca

Lipidy, czyli tłuszczowce (glicerydy) - są to estry glicerolu i wyższych kwasów tłuszczowych. Nie są rozpuszczalne w wodzie, dobrze rozpuszczają się w rozpuszczalnikach organicznych. Kwasy tłuszczowe występujące w tłuszczach zawierają parzystą liczbę atomów węgla.

Spośród kwasów tłuszczowych nasyconych należy wymienić:

• kwas palmitynowy (CH₃(CH₂)₁₄COOH)

• stearynowy (CH₃(CH₂)₁₆COOH

Kwasem nienasyconym tłuszczów jest najczęściej:

• kwas oleinowy (C₁₇H₃₃COOH)

• kwas linolowy (C₁₇H₃₁COOH)

• linolenowy (C₁₇H₂₉COOH).

Ilość i jakość kwasów tłuszczowych budujących dany tłuszcz decydują o jego właściwościach fizykochemicznych. Kwasy nasycone (od C10) tworzą tłuszcze stałe. Kwasy o niższej liczbie atomów węgla (od 4 do 9) i kwasy nienasycone tworzą tłuszcze ciekłe.

Funkcja tłuszczów:

• stanowią jeden z podstawowych składników odżywczych

• są skoncentrowanym źródłem energii dla tkanek i narządów;

• umożliwiają gromadzenie energii będąc główną formą jej zapasu;

• ułatwiają odczuwanie smaku i przełykanie pokarmu;

• hamują skurcze żołądka i wydzielanie kwaśnego soku żołądkowego;

• stanowią budulec błon komórkowych i białej masy mózgu;

• jako tłuszcz podskórny chronią przed nadmierną utratą ciepła;

• jako tłuszcz około narządowy stabilizują nerki i inne narządy wewnątrz ciała;

• dostarczają niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, z których powstają hormony tkankowe regulujące procesy w komórkach różnych części ciała:

• decydują o sprawności układu krążenia;

• wpływają na stan skóry i włosów;

• są nośnikami witamin A, D, E i K oraz ułatwiają ich przyswajanie z innych produktów;

• tłuszcze pokarmowe oraz lipidy ustrojowe dostarczają z 1 grama 9 kcal (37,7 kJ), to jest ponad dwukrotnie więcej energii aniżeli białka czy węglowodany.

• tłuszcze są dla organizmu główną formą magazynowania energii.

KLASYFIKACJA TŁUSZCZOWCÓW

Tłuszcze dzielimy na:

• tłuszcze właściwe (lipidy proste), do których zaliczamy ważne dla organizmu człowieka tłuszcze, zwane też glicerydami oraz woski,

• tłuszcze złożone (lipidy złożone), które oprócz gliceryny i kwasu tłuszczowego zawierają dodatkowe grupy. Do tej grupy zaliczamy fosfolipidy zawierające jako grupę dodatkową resztę kwasu fosforowego, następnie cerebryzydy (glikolipidy), które zawierają jako dodatkową grupę cukry i inne.

1.) Lipidy proste

Do tej grupy tłuszczów zaliczamy te, które spożywamy w pokarmach pod postacią masła, smalcu czy też jako oleje roślinne. Gdy w skład tłuszczów wchodzą kwasy nasycone, wówczas tłuszcze występują w stanie stałym. Gdy w tłuszczach przeważają kwasy nienasycone, wówczas występują one w stanie ciekłym, w postaci oleju (np. olej rzepakowy, lniany, słonecznikowy, sojowy, itp.).
Tłuszcze, które spożywamy w różnej postaci są mieszaniną różnych tłuszczów, w których proste łańcuchy zawierają do osiemnastu atomów węgla.

2.) Lipidy złożone

Do tej grupy związków chemicznych zaliczamy:

• fosfolipidy

• cerebryzydy i gangliozydy

• lipidy izoprenowe

Fosfolipidy W odróżnieniu od tłuszczów prostych w fosfolipidach, jedna z grup wodorotlenowych glicerolu zestryfikowana jest nie kwasem tłuszczowym, a nieorganicznym kwasem fostorowym.

Do fosfolipidów; inozytol, sfingozynę, lecytyny, sfingomielinę i inne. Z fosfolipidów zbudowane są błony komórkowe; trifosforan adenozyny pełni kluczową rolę w układzie energetycznym organizmów, polegającą na przekształcaniu licznych związków w estry foforanowe; kwasy nukleinowe, warunkujące dziedziczność, są poliestrami kwasu fosforowego.

CHOROBA NIEDOKRWIENNA SERCA

Choroba niedokrwienna serca jest to objawowy okres miażdżycy naczyń wieńcowych. Spowodowana jest zmianami morfologicznymi w naczyniach wieńcowych lub naczyniach ich odgałęzień.
Jest to ostre lub długotrwałe pogorszenie czynności serca wywołane zaburzeniem równowagi między aktualnym zapotrzebowaniem na tlen i związki energetyczne a ich dostawą

Inne nazwy choroby: Dusznica bolesna; Choroba wieńcowa; Przewlekła niewydolność wieńcowa; Dławica sercowa; CAD; Coronary artery disease; Morbus ischaemicus cordis; MIC;

Przyczyny choroby niedokrwiennej serca:

Organiczne zmiany w tętnicach wieńcowych:
* najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej jest miażdżyca, która powoduje uszkodzenie ściany naczyń wieńcowych (zmiany miażdżycowe dotyczą także innych tętnic), a następnie powstanie zmian powodujących zwężenie światła naczynia wieńcowego -mówimy wtedy o chorobie wieńcowej. Wymienione poniżej inne przyczyny choroby niedokrwiennej serca są bardzo rzadkie rzadkie;
* zwężenia naczynia w przebiegu: kiły, reumatoidalnego zapalenia stawów, tocznia układowego, guzkowego zapalenia tętnic, zapalenia zakrzepowo - zarostowego tętnic, twardziny układowej (sclerodermia - choroba tkanki łącznej), skrobiawicy, idiopatycznego młodzieńczego zapalenia tętnic;
* zatory naczyń wieńcowych w przebiegu: infekcyjnego zapalenia wsierdzia, zakrzepów w lewym przedsionku i komorach oraz na sztucznych zastawkach, -luzaka przedsionka, koronarografii i pomostowania aortalno - wieńcowego.
* wady anatomiczne tętnic wieńcowych - ujście lewej tętnicy wieńcowej od tętnicy płucnej, tętniaki, przetoki wieńcowe.

Bez istotnych zwężeń w tętnicach wieńcowych:
* stany skurczowe, zaburzenia hemodynamiczne w przebiegu wad serca, niedociśnienia, zaburzeń rytmu, nadciśnienia, kardiomiopatii przerostowej (HCM);

Objawowy okres miażdżycy tętnic wieńcowych nazywa się chorobą wieńcową (Coronary Artery Disease = CAD).

Objawy choroby niedokrwiennej serca:

* ból, uczucie dławienia, ucisku odczuwalny za mostkiem. Ból często prowokowany jest często wysiłkiem fizycznym lub stresem. Ból wieńcowy z reguły promieniuje do lewego ramienia - czasem całej kończyny górnej, do żuchwy, gardła, szyi. Często ból wieńcowy mylony jest z bólem w wyniku niestrawności.
* uczucie ucisku z reguły ustępuje po zaprzestaniu wysiłku fizycznego lub przyjęciu podjęzykowo nitratów w sprayu lub tabletce.
* nie ma swoistości co do pory występowania bólu wieńcowego. Może się on pojawiać o każdej porze dnia i nocy. Często jest tak, że ból wieńcowy budzi pacjenta ze snu.
* napad bólu dławicowego prowokowany jest często przez wyjście na zimne powietrze, emocje, itp.

Postępowanie:

* gdy pojawia się ból wieńcowy, należy zaprzestać wysiłku lub ograniczyć emocję. Jeśli ból nie przechodzi, przyjąć (w pozycji siedzącej nitroglicerynę w tabletce pod język lub w aerozolu (może być inny działający szybko tzw. azotan). Chory z chorobą wieńcową powinien wcześniej, w gabinecie lekarskim, wypróbować działanie nitrogliceryny (czy toleruje lek, przede wszystkim czy nie obniża on nadmiernie ciśnienia krwi;
* dawkę nitrogliceryny można powtórzyć jeszcze 2 razy, a gdy nie pomaga i ból przedłuża się ponad 15-20 minut, szczególnie, gdy występuje pierwszy raz w życiu, trzeba bezwzględnie udać się do szpitala karetką;
* ważne, aby chory z już rozpoznaną chorobą wieńcową przyjmował regularnie leki, które wcześniej przepisał lekarz;
* pacjenci z niestabilną chorobą wieńcową, gdy leki nie skutkują lub z wysokim ryzykiem zawału serca wymagają wykonania koronarografii i ewentualnego leczenia inwazyjnego lub chirurgicznego;

Zapobieganie:

* odpowiednia dieta mająca na celu obniżenie poziomu cholesterolu w surowicy. Ograniczenie spożycia tłuszczów zawierających wiązania nasycone - tłuszcze zwierzęce. Zgodnie z zaleceniami należy zwiększyć spożycie owoców (także suszonych, warzyw;
* dążenie do uzyskania należnej masy ciała - wskaźnik masy ciała (BMI) pacjenta powinien mieścić się między 20 a 25;
* kontrola ciśnienia tętniczego krwi;
* okresowo należy wykonać sobie badania kontrolne poziomu frakcji cholesterolu we krwi;
* rzucenie palenia tytoniu (zarówno palenia papierosów, fajki jak i cygar)
* regularny wysiłek fizyczny - co najmniej 3 razy w tygodniu przez min. 30 minut.

Okresy kliniczne choroby niedokrwiennej serca

* Stabilna choroba niedokrwienna serca ( = dławica piersiowa = stabilna = dusznica)
* Niestabilna choroba niedokrwienna serca - Angina pectoris instabilis
* Zawał serca - Infarctus cordis
* Nagły zgon sercowy