O

PRAWO ADMINISTRACYJNE WG BOCIA 2007r.

POJĘCIE ADMINISTRACJI

1.POJĘCIE ADMINISTRACJI

Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach.

Nazwa ta jest synonimem pomocy, służby, przewodnictwa, kierowania, prowadzenia, zarządu i zarządzania. W zależności od kontekstu termin ten może odnosić się do czynności lub osób je podejmujących, lub jednocześnie i do podmiotów i ich czynności.

Wg najpotoczniejszego ujęcia pojęcie administracji występuje w trzech znaczeniach:

-jako wydzielone w państwie struktury organizacyjne realizujące określone zadania publiczne

-jako określona i o specjalnych cechach działalność podejmowana przy realizacji zadań publicznych

-jako ludzie zatrudnieni w strukturach organizacyjnych państwa.

Najczęściej spotykane w nauce polskiej i zachodniej modele określenia administracji:

-definicja negatywno-przedmiotowa

Administracja jest to podejmowana w publicznym celu działalność państwa i związków publicznoprawnych poza ustawodawstwem ustawodawstwem sądownictwem.

-definicja negatywno-podmiotowa

Administracja jest to działalność tych organów publicznych, które nie są organami ustawodawczymi i sądowymi.

-definicja przedmiotowa pozytywna

Administracja to działalność (celowa/ praktyczna/ rzeczywista/ konkretna/ planowa/ bezpośrednia/ władcza/ ciągła/ regulująca/ twórcza/ kontrolowana/ oparta na prawie/ trwała/ organizatorska/ kierownicza/ swoista), mająca na celu realizację potrzeb, zadań publicznych (państwa/ społecznych podmiotów samorządowych/ podmiotów publicznych/ wymagających ochrony/ konkretnych/ konkretnych zakresu ochrony interesów publicznych/ określonych ustawami)

-definicja pozytywna podmiotowa

Administracja jest to działalność organów administracyjnych.

-definicja oparta na kryterium szczególnym np.

Administracja jest to część działalności państwa, w wyniku której powstaje stosunek administracyjnoprawny.

Administracja to taka bezpośrednia i konkretna działalność, którą przez czynności rzeczywiste realizuje się cele bezpieczeństwa, postępu i dobrobytu zbiorowości.

2/PRZESŁANKI ROZWOJU INGERENCJI ADMINISTRACJI

Całość przesłanek można podzielić na:

-przesłanki -warunki

-przesłanki -cele

Do najistotniejszych przesłanek-warunków zaliczamy:

a)możliwości materialne państwa - zależą od rozwiązań systemu ekonomicznego państwa. Ważne jest czy organy państwa samodzielnie decydują o części dochodu narodowego przeznaczonego na inwestycje i konsumpcję. Możliwości materialne państwa i samorządów powinny być rozpatrywane także stosownie do podziału działalności administracyjnej, kształtowanie i przesuwanie świadczeń i dóbr materialnych.

b)stan organizacyjny państwa - określić można jako zbiorczą grupę przesłanek odzwierciedlających elementy istotne związane ze strukturą organizacyjną administracji w kontekście jej sprawności

c)treść polityki społeczno-gospodarczej- pojęcie polityki, jest to aprobowany przez organy państwowe i samorządowe, system pozaprawnych i postulowanych wypowiedzi o tym, gdzie, kiedy i jak korzystać z materialnych i organizacyjnych możliwości państwa i samorządów terytorialnych. Polityka wobec administracji może mieć wpływ na przedmiotowy zasięg jej ingerencji wszędzie tam, gdzie w wyniku jej respektowania organy administracyjne tworzą praw.

Polityka w administracji ma następujące znaczenie:

 wpływa na określony stan ingerencji w obrębie tego samego prawa,

 decyduje o treści prawa,

 wpływa na określony stan ingerencji w granicach nowego prawa.

Przesłanki cele:

Przesłanki cele - to takie wartości podstawowe, których realizacja leży w ostatecznym zamierzeniu podmiotów administrujących. Wartości te są celem działań administracyjnych i jednocześnie ich warunkiem.

Do nich zaliczany: interes społeczny, interes indywidualny, interes państwowy.

Przez interes rozumieć można określoną wartość motywacyjną ujawnioną lub ujawniająca się w razie kontrowersyjnego zbiegu dwóch zachowań przejawiających zależne, co najmniej przez dwa podmioty czy grupy podmiotów.

W polskim prawie administracyjnym interes społeczny występuje w paru kontekstach:

• jako przesłanka wydania przez organ administracyjny generalnego aktu prawnego (np. przepisów porządkowych przez rada gminy),

• jako przesłanka warunkująca wydanie decyzji (np. naczelny organ może uchylić lub zmienić wadliwą decyzję),

• jako wartość kształtująca odpowiednią treść decyzji,

• jako przesłanka podejmowania pewnych zespołów niejednorodnych czynności administracji opartych na określonej koncepcji i celu praktycznym.

Interes społeczny powinien sprzyjać realizacji interesu indywidualnego a nie odwrotnie.

PRAWO ADMINISTRACYJNE

3/POJĘCIE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Prawo administracyjne jest to zespół norm regulujący działalność administracyjną (administrację w sensie przedmiotowym) lub jest to prawo, które normuje administrację publiczną.

Prawo administracyjne jest to prawo, które zawiera element władztwa, tj: cechy obrazującej możliwość jednostronnego rozstrzygnięcia sytuacji indywidualnych, rozstrzygania trwałego oraz zabezpieczonego przymusem państwowym, w razie gdy treścią rozstrzygnięcia jest nałożenie obowiązku..

Prawo administracyjne dotyczy administracji publicznej i jest dla niej swoiste, tj: obejmuje to, co jest wytworzone właśnie dla organizacji i działania administracji publicznej, a nie zarazem dla innych dziedzin kultury społecznej.

4/BUDOWA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Normy prawa ustrojowego - regulują wszystkie najważniejsze elementy administracji publicznej.

Dotyczą:

-tworzenia i obsadzania organów administracyjnych i ich urzędów,

-budowy wewnętrznej

-wzajemnych relacji poszczególnych struktur organizacyjnych.

Norma prawa materialnego - określają:

1)gdy realizacja prawa następuje przez wydanie decyzji - organy właściwe do jej wydania, a także określają treść decyzji co do praw i obowiązków przydawanych lub nakładanych.

2)gdy stosunki prawne (prawa, obowiązki) powstają z mocy prawa- ustalają skutki nieprzestrzegania norm tego prawa.

Norma prawa procesowego -regulują tok czynności podejmowanych:

a)przez organy określone prawem ustrojowym w celu:

b)realizacji norm prawa materialnego.

5/PRAWO ADMINISTRACYJNE JAKO PRAWO PUBLICZNE.

Nowoczesna geneza pojęcia prawa publicznego i jego rozwoju trwającego około trzysta lat wywodzi się z przeciwstawiania prawu prywatnemu. Elementy prawa publicznego budowane więc były w opozycji do elementów strukturalnych prawa prywatnego, choć zdarzyły próby budowy i systematyzacji prawa administracyjnego na wzór prawa cywilnego.

-w prawie prywatnym regulowana nim działalność podejmowana jest jedynie w uzależnieniu od woli podmiotów tego prawa, to w prawie publicznym decyzja co do zastosowania jego postanowień jest wynikiem woli specjalnych podmiotów publicznych, adresat wypowiedzi tych podmiotów nie może się uchronić przez skutkami ich podjęcia.

-w prawie prywatnym treść wzajemnych zachowań co najmniej dwóch podmiotów ustalana jest w zasadzie wspólnie przez te podmioty, to w prawie publicznym treść tę ustala jednostronnie podmiot publiczny i treść ta jest obowiązująca nawet w tym sensie, że może być wobec jej adresata uruchamiane postępowanie przymusowe zmierzające do wyegzekwowania nakazanego zachowania.

-w prawie prywatnym podmiot tego prawa może zachować się niezgodnie z jego regulacją , to w prawie publicznym realizujący je podmiot publiczny ma obowiązek wykonania postanowień tego prawa. tj. zachowania regulowane prawem prywatnym nie muszą być podejmowane, a regulowane prawem publicznym są kategorią stałą, bezprzerwną, ujawniana stosownie do okoliczności określonych normatywnie.

-w prawie prywatnym celem realizowanym przez sądy, jest realizacja normy prawnej regulującej dane zachowanie się, zaś w prawie publicznym przymuszona realizacja określonego zachowania się.

-odpowiedzialność za realizację norm prawa prywatnego spada na podmioty tego prawa i na tym się kończy, a w prawie publicznym odpowiedzialność za realizację norm obciąża się podmioty publiczne.

-prawo publiczne reguluje uprawnienia jednostek, a nie tylko obowiązki.

6/CECHY REALIZACJI NORM PRAWA ADMINISTRACYJNEGO REGULUJĄCYCH SYTUACJE PODMIOTÓW ZEWNĘTRZNYCH.

Przez sprawę administracyjną rozumiemy konkretną sytuację życiową, w której interes indywidualny i interes publiczny mają znaleźć wyraz na podstawie prawa po przeprowadzeniu prawem określonego postępowania.

Sprawa administracyjna to nie jest jak nieraz się przyjmuje, zdarzenie prawne - sprawa to „causa” dotycząca konkretnej potrzeby społecznej, mieszcząca się w ramach ogólnych zadań administracji publicznej, a wymagająca władczego rozstrzygnięcia przez organy administracyjne.

Działanie z obrębu realizacji prawa administracyjnego:

-warunkuje czynność cywilnoprawną (np. umowa sprzedaży), przy czym jest to regulowane prawem administracyjnym, a nie cywilnym

-zastępuje czynność cywilnoprawną (np. decyzja o przejęciu zabytku ruchomego)

-ogranicza skutki cywilnego prawa podmiotowego czy czynności cywilnoprawnej

-uwarunkowanie jest określonym cywilnym prawem podmiotowym bądź określoną czynnością cywilnoprawną.

7/WEWNĘTRZNE PRAWO ADMINISTRACYJNE

Terminem tym określa się liczne i bardzo zróżnicowane dyrektywy powinnego zachowania się (nakazy, zakazy, przyzwolenia) tworzone i realizowane w organizacyjnych układach kierownictwa w administracji publicznej.

Cechą dyrektyw jest ich ograniczony zasięg obowiązywania.

Wydawane są na podstawie ogólnego upoważnienia do kierowania podporządkowanymi organami - a więc na podstawie nie poddanej rygorom formalnego i merytorycznego powiązania aktu wykonawczego z ustawą .

Wśród aktów takich wymieniamy:

-zarządzenia, instrukcje, okólniki, wytyczne, polecenia służbowe, statuty, regulaminy, telegramy, zawiadomienia, karty dokumentów, arkusze kontroli, zapis dźwięku, dyskietki, komunikaty, konspekty, raporty.

8/ZAKRES ADMINISTRACYJNEGO PRAWA GOSPODARCZEGO

Administracyjne prawo gospodarcze ma za przedmiot usystematyzowaną całość interwencji władz publicznych (organów administracji publicznej) w działalność gospodarczą i sytuację prawna podmiotów gospodarczych, i w jego zakresie leży ustalenie roli państwa co do treści i zasięgu regulacji działalności gospodarczej oraz ustalenie funkcji i wydolności prawnych narzędzi wpływu, którymi dysponują podmioty tej interwencji.

9/POJĘCIE MIĘDZYNARODOWEGO PRAWO ADMINISTRACYJNE

Międzynarodowym prawem administracyjnym jest taki fragment porządku prawnego, o tym samym przedmiocie regulacji z zakresu prawa administracyjnego, który obowiązuje jednocześnie wszystkie podmioty w co najmniej dwóch krajach w sposób bezpośredni i trwały, i który na tych samych zasadach w obrębie jego zakresu zastosowania wywołuje odpowiedzialność i egzekucję realizowaną tak samo przez organy osobne lub wspólne.

ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

10/CECHY ŹRÓDEŁ PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

-ich wielość i różnorodność w sensie składników gatunkowych. I to różni je od innych działów prawa.

-to, że ich ewidentna kodyfikacja natrafia na najprzeróżniejsze przeszkody, a na dobrą sprawę w ogóle nie jest podejmowana: oczywiście poza procedurą.

-to, że większość źródeł prawa administracyjnego pochodzi od samej administracji.

11/BADANIE ŹRÓDEŁ PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Badanie źródeł prawa administracyjnego obejmuje tematy:

a)podstawy prawnej, gdzie wyróżniamy ogólną podstawę prawną, kompetencyjną upoważniającą dany urząd organów do wydawania aktów normatywnych

b)materii normowanych, gdzie chodzi o wyróżnienie takich przedmiotów regulacji, które mogą być normowane tylko określonymi rodzajowo aktami normatywnymi np. ustawami

c)waloru prawnego, gdzie idzie o ustalenie, czy w oparciu o dany akt prawny można na podmiot zewnętrzny wobec administracji nałożyć w sposób legalny określone obowiązki publicznoprawne lub przydać mu określone uprawnienia.

d)promulgacji, w której obrębie dokonujemy wszystkich ustaleń związanych z wymogami i konsekwencjami ogłaszania aktu normatywnego

e)nomenklatury, gdzie dokonujemy porządku wśród znacznego rozgardiaszu w nazewnictwie aktów i nierzadkiej niemożliwości ich wyróżnienia w oparciu o tę tylko cechę.

12/ RODZAJE ŹRÓDEŁ PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.

KONSTYTUCJA :

-w hierarchii źródeł prawa administracyjnego jest aktem normatywnym najwyższej rangi,

-ustala podstawowe zasady ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa

-strukturę i kompetencje naczelnych, centralnych i lokalnych organów państwa

-zasady i treść stosunków między obywatelami i państwem

-bezpośrednie stosowanie konstytucji tzn. taki wyraz woli kompetentnego organu, który w sferze stosunków prawa publicznego lub prywatnego przy wyłącznym lub jednoczesnym wzięciu za podstawę normy konstytucyjnej ustala, że dany konkretny podmiot prawny jest do czegoś obowiązany lub uprawniony albo, że znajduje się w określonej sytuacji prawnej.

USTAWA

-jest aktem normatywnym uchwalanym przez parlament

-w hierarchii źródeł prawa zajmuje miejsce bezpośrednio po konstytucji

-nie może być sprzeczna z konstytucją

-to źródło prawa powszechnie obowiązujące

-warunkiem wejścia w życie ustawy jest jej ogłoszenie w Dzienniku Ustawa Rzeczypospolitej Polskiej.

-tworzą dla administracji podstawy działania i ustalają granice działania.

UMOWY MIĘDZYNARODOWE JAKO ŹRÓDŁO PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

-są źródłem prawa administracyjnego

-przejawiają się w formie traktatów, umów, porozumień.

-zawarcie umowy międzynarodowej oznacza ustalenie przez państwa wzajemnych praw i zobowiązań

-umowa międzynarodowa staje się źródłem prawa po jej ratyfikacji i ogłoszeniu,

-ratyfikacja oznacza, że państwo przyjmuje obowiązek przestrzegania umowy.

-ratyfikacji dokonuje Prezydent RP, za uprzednią zgodą Sejmu.

-Ratyfikowaniem umów międzynarodowych zajmuje się Prezydent, ale są wyjątki, które dotyczą:

-pokoju, sojuszy, układów politycznych i wojskowych, wolności praw i obowiązków obywateli, członkostwa Polki w organizacjach międzynarodowych, znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym - należy do parlamentu i odbywa się w drodze ustawowej.

Niektóre umowy zatwierdzane są przez Radę Ministrów.

Wszystkie umowy międzynarodowe podlegają ogłoszeniu w Dziennikach Ustaw a te, które nie wymagają ratyfikacji ogłaszane są w Dzienniku Urzędowym, tj: w Monitorze Polskim.

13/ŹRÓDŁA PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ

Źródła prawa pierwotnego i pochodnego.
Do źródeł prawa pierwotnego zalicza się traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej oraz tzw. ogólne zasady prawa.
Do źródeł prawa pochodnego zalicza się akty poszczególnych instytucji, a także rozmaite umowy zawierane przez Wspólnoty, albo przez państwa członkowskie.

Traktaty, na których opera się UE:
→ Traktaty założycielskie; do źródeł prawa pierwotnego UE zalicza się przede wszystkim tzw. traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich i UE. Są to: Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali zawarty w Paryżu w 1951 r., Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej zawarty w Rzymie w 1957 r., Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej zawarty w Rzymie w 1957 r., Traktat o unii Europejskiej zawarty w Maastricht w 1992 r. ponadto do źródeł prawa pierwotnego zalicza się traktaty nowelizujące powyższe traktaty. Chodzi tu o JAE z 1986 r., Traktat z Maastricht z 1992 r., TA z 1997 r., a także TN z 2001 r.
→ Traktaty akcesyjne; w skład prawa pierwotnego UE wchodzą także traktaty akcesyjne, tj. traktaty mocą, których do UE są przyjmowane nowe państwa członkowskie. Traktatów takich było do tej pory pięć (z lat 1972, 1979, 1985, 1994, 2003), z tym, że ostatni z nich, obejmujący również Polskę, wszedł w życie 1 maja 2004 r. W wyniku tych traktatów liczba państw członkowskich wzrosła z sześciu do piętnastu, a po najnowszym rozszerzeniu Unii wyniosła dwadzieścia pięć.

Akty prawa pochodnego WE:
→ Rozporządzenia; mają najszerszy zakres obowiązywania, tak pod względem geograficznym, jak i podmiotowym. Adresatami ich norm są nie tylko wszystkie państwa członkowskie, ale i jednostki. Rozporządzenia są przejawem najgłębszej ingerencji prawodawcy wspólnotowego w porządki prawne państw członkowskich

→ Dyrektywy; są one adresowane do państw członkowskich. Są instrumentem harmonizacji prawa państw członkowskich.

→ Decyzje; decyzja wiąże się w całości adresatów, do których jest kierowana. Mają one najczęściej charakter indywidualny i są porównywane do aktów administracyjnych w prawie krajowym. Adresaci decyzji; mogą być nimi państwa członkowskie, przedsiębiorstwa lub inne podmioty prawa.
→ Zalecenia i opinie; zalecenie i opinia to akty nie mające mocy wiążącej dla adresatów. Adresatami mogą być inne instytucje wspólnotowe, państwa członkowskie lub inne podmioty prawa. Wyrażają stanowisko danej instytucji wspólnotowej w pewnej dziedzinie lub konkretnej sprawie. Są one często stosowane w praktyce.
→ Akty nienazwane, (sui generis); noszą one różne nazwy, np. uchwały, rezolucje, deklaracje, wyjaśnienia, komunikaty, sprawozdania, zawiadomienia, memoranda, programy, plany. Charakter takich aktów jest niejednolity. Niektóre z nich wywołują skutki prawne ( te akty są często zwane uchwałami), w większości jednak mają charakter prawnie nie wiążący (np. rezolucje). Przedmiotem wielu aktów są sprawy wewnętrzne, organizacyjne WE i jej aparatu, a inne akty są skierowane do adresatów usytuowanych na zewnątrz wspólnotowych struktur organizacyjnych.

→ Umowy międzynarodowe Wspólnoty; wiążą jej instytucje oraz państwa członkowskie. Powinny być zgodne z Traktatami (prawem pierwotnym), a zapewnieniu tej zgodności, jeszcze przed zawarciem umowy, służy specjalna procedura. Wymaga się, aby akty instytucji wspólnotowych (prawo pochodne) oraz prawo państw członkowskich było zgodne z umowami międzynarodowymi Wspólnot.
→ Umowy międzynarodowe mieszane; których stroną są, oprócz WE, także państwa członkowskie. Np. umowa o utworzeniu Światowej Organizacji Handlu z 1994 r. Najczęściej stosuje się ją w sytuacji, kiedy przedmiot umowy obejmuje materie mieszczące się w zakresie kompetencji zarówno WE jak i państw członkowskich, przy czym dodatkowo należy zauważyć, że granica tych kompetencji nie zawsze jest łatwa do przeprowadzenia. Jeśli omowa mieszana przewiduje stworzenie organów kolegialnych, składających się z przedstawicieli umawiających się stron, zdolnych do podejmowania uchwał wiążących strony, uchwały takie są traktowane jako źródło prawa wspólnotowego, dotyczy to szczególnie uchwał rad stowarzyszenia.
→ Porozumienia międzyinstytucjonalne; są bardzo istotnym instrumentem współpracy między instytucjami, albo wyrażenia wspólnego stanowiska na zewnątrz, w ważnych sprawach. Niekiedy ich celem jest ustalenie sposobu rozumienia pewnych przepisów traktatowych. Porozumienia nie są wiążące prawnie na, zewnątrz, ale są przejawem „samozwiązania się” instytucji zawierających je, pozwalające podmiotom zewnętrznym przewidzieć, jak instytucje te będą postępować w przyszłości.
→ Umowy międzynarodowe państw członkowskich z państwami trzecimi albo z organizacjami międzynarodowymi; nie są zaliczane do źródeł prawa wspólnotowego. Mają one jednak znaczenie z punktu widzenia WE i UE. Umowy takie mogą być, bowiem zawierane wyłącznie w dziedzinach i w sytuacjach, kiedy kompetencja taka nie przysługuje wyłącznie Wspólnocie. Umowy te muszą być zgodne z prawem wspólnotowym (pierwotnym i pochodnym). Umowy zawarte przed utworzeniem WE albo przed przystąpieniem państwa do WE (obecnie do UE) pozostają nienaruszone.
→ Umowy międzynarodowe zawierane między państwami członkowskimi; są zaliczane do prawa wspólnotowego. Wydają się one z jednej strony „czystymi” umowami międzynarodowymi państw, a z drugiej strony mają one istotne znaczenie dla wspólnego rynku wspólnotowego, a KE uczestniczy w procesie ich tworzenia.

14/AKTY PRAWNE STANOWIONE PRZEZ ADMINISTRACJĘ NACZELNĄ

Zgodnie z konstytucją są n/wym. Akty prawne:

-rozporządzenie z mocą ustawy,

-rozporządzenia,

-uchwały i zarządzenia podejmowane w zakresie wykonywanych przez te organy uprawnień

-inne akty, w których wydaniu uczestniczą w określony sposób organy naczelne.

ROZPORZĄDZENIA Z MOCĄ USTAWY

-zastępują ustawy

-muszą wykazać się stosownym umocowaniem, wywodzonym z innego aktu prawnego

-może być wydawane tylko przez Prezydenta na wniosek Rady Ministrów Ministrów zakresie zakresie granicach określonych w dotyczących stanów nadzwyczajnych uregulowaniach.

ROZPORZĄDZENIA

-są w nich wydawane przepisy wykonawcze do ustaw

-uzupełniają ustawy

-nie zawierają w swojej treści norm prawnych pierwotnie i niezależnie kształtujących określony fragment stosunków społecznych,

-jest następny po ustawie źródłem prawa

-źródło prawa powszechnie obowiązujące

ZARZĄDZENIA

-akty prawa wewnętrzne

-wydawane są tylko na podstawie ustawy

-nie mogą stanowić podstawy decyzji

-nie mogą zastępować aktów normatywnych powszechnie obowiązujących

-mogą być wydawane przez Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, ministrów, przewodniczących komitetów.

UCHWAŁY

-to z reguły akty normatywne kolegialnych organów administracji publicznej

-większość aktów to akty normatywne o charakterze wewnętrznym obowiązujące jednostki organizacyjne podległe organowi, który wydał uchwałę np. uchwały Prezesa Rady Min.

-jedynie niektóre z uchwał mają charakter prawa powszechnie obowiązujące w RP. Charakter taki mają: uchwały organów samorządu terytorialnego kwalifikowane są jako akty prawa miejscowego obowiązujące na terenia działania tych organów.

-nie mają takiego charakteru uchwały wydawane w sprawach indywidualnych przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji

REGULAMINY I STATUTY

-są to akty normatywne, w których reguluje się wewnętrzny ustrój i funkcjonowanie jednostek organizacyjnych administracji publicznej

-przedmiotem regulacji są w szczególności podziały pracy, zakresy czynności, układy zależności organizacyjnych, zasady wewnętrznej koordynacji działań

-stanowią zawsze jakąś postać prawa ściśle wewnętrznego

-muszą mieć podstawę ustawową i mieścić się w granicach prawa powszechnie obowiązującego

LOKALNE ŹRÓDŁA PRAWA

15/AKTY NORMATYWNE STANOWIONE PRZEZ TERENOWE ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO STANOWIONE PRZEZ ORGANY GMINY

-są to przepisy powszechnie obowiązujące na obszarze gminy

Źródła te dzielimy na kategorie:

-przepisy wykonawcze

-przepisy porządkowe

PRZEPISY WYKONAWCZE

-tworzy rada gminy w drodze uchwały

-delegacja ustawy szczególnejdo ich stanowienia lub w ustawie gminnej

np. uchwały określające stawki podatku od nieruchomości i od posiadania psów,

AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO STANOWIONE PRZEZ ORGANY POWIATU

-JAK WYŻEJ

-stanowi je rada powiatu w drodze uchwały

AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO STANOWIONE PRZEZ SEJMIK WOJEWÓDZTWA

-jedynym podmiotem kompetencji prawodawczych jes6t stanowiący i kontrolny organ regionalnej jednostki samorządu terytorialnego tj. sejmik województwa

-prawodawca nie przewiduje ponadto w tym wypadku możliwości stanowienia przepisów porządkowych

-takie regulacje na szczeblu województwa mogą bowiem wprowadzać niektóre terenowe organy administracji rządowej

16/AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO ORGANÓW ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ W WOJEWÓDZTWIE

-akty wykonawcze (wśród nich nie wyróżnia się już jednak przepisów statutowych)

-akty porządkowe.

Kompetencje do wydawania aktów porządkowych ma tylko wojewoda.

17/AKTY NORMATYWNE KIEROWNICTWA WEWNĘTRZNEGO

-akty zawierające normy prawne, tyle że o ograniczonym podmioto i przedmiotowo- zakresie zastosowania.

-nie mogą bezpośrednio regulować sytuacji prawnych podmiotów administrowanych

-lokalny wewnętrzny charakter

-nie podlega regulacji rygorom aktów prawa miejscowego

18/AKTY NORMATYWNE STANOWIONE PRZEZ ORGANY ZAKŁADÓW ADMINISTRACYJNYCH

-statuty - określają ustrój i funkcjonowanie zakładu

-regulamin organizacyjny- określa prawa i obowiązki użytkowników zakładu

-uchwały

19/PROMULGACJA ŹRÓDEŁ PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Promulgacja odnosi się do procedury prawotwórczej (głownie stanowienia ustaw) i oznacza urzędowe stwierdzenie, że akt doszedł do skutku.

Publikacja jest ostatnim elementem instytucji promulgacji, niezbędnym do tego, aby podjęty akt normatywny nabrał mocy prawnej.

W sytuacji, gdy nie istnieje instytucja promulgacji, publikacja jest tylko urzędowym ogłoszeniem treści normy prawnej, z którym to faktem prawo niekoniecznie musi wiązać określone skutki względem obowiązywania aktu.

20/ŹRÓDŁA NIEZORGANIZOWANE

ODESŁANIA I NORMY POZAPRAWNE STOSOWANE PRZEZ ADMINISTRACJĘ PUBLICZNĄ

ZWYCZAJ

Można go określić jako pozaprawny nawyk postępowania przestrzegany praktycznie w obrębie danej struktury (jednostki) organizacyjnej administracji, w podobnych sytuacjach sytuacjach i określonym czasie.

ORZECZNICTWO SĄDOWE

-odgrywa ogromną rolę twórczą w całości prawa administracyjnego.

-jako główny czynnik rozwoju prawa

DOKTRYNA

-przygotowuje założenia podstawowe, treść rozwiązań szczególnych

-sugeruje potrzebę zmiany prawa

-ustanowienie nowego prawa

ORGANIZACJA PRAWA ADMINISTRACJI

21/POJĘCIE ORGANU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Organ administracji publicznej to człowiek(lub grupa ludzi w przypadku organu kolegialnego):

-znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego

2/powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu.

3/działający w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji.

22/POJĘCIE ORGANU ADMINISTRUJĄCEGO

Organem administrującym jest każdy podmiot, któremu prawo przydaje funkcje administrowania, lub któremu prawo stwarza podstawy do przydania funkcji administrowania, a przydanie to nastąpiło.

W skład tych organów wchodzą:

-wszystkie organy administracyjne

-inne organy państwowe czy publiczne , które mają kompetencje realizacji zadań państwa

-odpowiednio uprawnieni kierownicy państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych działający na obszarze województwa

-kierownicy jednostek organizacyjnych powiatu uprawnieni do wydawania decyzji administracyjnej w imieniu starosty

-odpowiednio upoważnione organy wykonawcze jednostek pomocniczych samorządu terytorialnego tj. sołectw, dzielnic miejskich i osiedli

-organy jednostek organizacyjnych gminy

-organy organizacji społecznych, które realizują zadania dla celów społecznych

-odpowiednio upoważnione podmioty prywatne realizujące funkcje z zakresu administracji publicznej.

23/URZĘDY ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Urząd występuje w znaczeniach:

1/jako wyodrębniony zespół kompetencji (praw i obowiązków związanych z określonym organem administracji publicznej).np. urząd ministra, urząd wojewody, urząd rektora.

2/jako szczególna nazwa organu administracyjnego np. urząd celny, urząd morski

3/jako zorganizowany zespół osób przydany organowi administracyjnemu do pomocy w wykonywaniu jego funkcji np. ministerstwo, rektorat, urząd wojewódzki.

24/POJĘCIE KOMPETENCJI

W płaszczyźnie ujęcia dynamicznego można zdefiniować kompetencję jako zdolność organu administracyjnego do skonkretyzowanego aktualizowania, w drodze odpowiedniego postępowania potencjalnego obowiązku działania sformułowanego przez prawo.

Kompetencje:

-są zawsze regulowane prawem

-kompetencja jest równoznaczna z obowiązkiem

-służy organowi zawsze i jedynie w określonym uwarunkowaniu i przez to nie ma charakteru bezwzględnego , oderwanego zarówno od całokształtu różnych stosunków w państwie i społeczeństwie.

25/ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

Samo pojęcie odpowiedzialności można widzieć dwojako:

1/raz jako możliwość uruchomienia ocen i środków prawnych wobec określonego podmiotu, który zachował się w sposób nie odpowiadający oczekiwanym kryteriom społecznym, kulturowym, ekonomicznym i innym (lecz zawsze kryteriom, nie regulowanym prawnie),

2/drugi raz jako możliwość uruchomienia ocen i środków prawnych wobec określonego podmiotu, którego zachowanie się nie odpowiada wymogom sformułowaniom prawnym.

Wyróżniamy:

1/odpowiedzialność polityczną - która wobec naczelnych organów administracji państwowej sformułowana jest w konstytucji. Przewiduje ona odwołanie ze stanowiska, odpowiedzialność dyscyplinarna, bądź pozaprawna odpowiedzialność - partyjna.

2/odpowiedzialność majątkowa - o charakterze cywilnym lub administracyjnym opartą na zasadach kodeksu cywilnego, kodeksu pracy, aktach prawnych szczególnych z zakresu prawa administracyjnego. Jest to odpowiedzialność na zasadzie sprawstwa, winy, ryzyka, czy działania legalnego.

3/odpowiedzialność karna regulowana przez prawo karne za przestępstwa związane z wykonywaniem kompetencji administracji państwowej

4/odpowiedzialność służbowa, porządkowa i dyscyplinarna oparta na różnych podstawach prawnych i mająca charakter represyjny, lecz związany z zatrudnieniem na stanowisku.

5/odpowiedzialność odpowiedzialność sprawach o wykroczenia - gdy przekroczenie prawa lub niedopełnienie obowiązku stanowi zarazem wykroczenie

6/odpowiedzialność konstytucyjna - odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu ponoszą: Prezydent RP, Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów, Prezesi NIK i NBP, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, czł0onkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, kierownicy urzędów centralnych,

ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA

26/NACZELNE ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

Cztery określenia naczelnych organów, z których każde jest poprawne ale służy innym celom:

1/Naczelne organy administracji rządowej to te spośród organów administracji publicznej, które są powoływane przez Prezydenta bezpośrednio czy też po uprzednim wyborze przez Sejm.

2/Naczelnymi organami administracji rządowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze administracji rządowej

3/Naczelnymi organami administracji rządowej są organy powoływane przez Prezydenta czy Sejm, i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.

4/Naczelnymi organami administracji rządowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze administracji rządowej i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.

PREZYDENT jako naczelny organ administracji państwowej

-w sferze stosunków zagranicznych - Prezydent ma pozycję w zakresie najwyższego przedstawicielstwa RP.

-w sferze prawodawstwa nadzwyczajnego - Prezydent może wprowadzić stan wojenny i stan wyjątkowy

-w sferze prawodawstwa zwykłego k0ompetencje Prezydenta są słabe, możliwość wydawania rozporządzeń zależna jest od woli Sejmu

-w sferze obsadzania stanowisk - Prezydent ma dosyć szerokie uprawnienia. Nie może występować jednak z wnioskiem o odwołanie Prezesa Rady Ministrów.

-w sferze uprawnień o charakterze organizacyjnym i decyzyjnym - np. Prezydent może zwoływać i przewodniczyć Radzie Ministrów.

RADA MINISTRÓW

Rada Ministrów jako drugi obok Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej organ państwa w zakresie władzy wykonawczej wyodrębniony organizacyjnie funkcjonalnie i kompetencyjnie.

Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej, kieruje całością administracji a także decyduje we wszystkich sprawach, których konstytucja i ustawy nie zastrzegają dla Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, samorządu lub innego organu administracji państwa.

W skład Rady Ministrów wchodzą:

• Prezes rady ministrów (czyli premier),

• wiceprezesi (wicepremierzy),

• ministrowie resortowi, ministrowie "bez teki",

• przewodniczący komitetów określonych w ustawach (np.: Komitet Integracji Europejskiej, Komitet Badań Naukowych) oraz Prezes Najwyższej Izby Kontroli.

Ministrów można podzielić na takich, którzy kierują danym działem ministerstwa - resortem, oraz takich, którzy sprawują określone funkcje określone przez Prezesa rady Ministrów - są to tzw. ministrowie zadaniowi.

27/CENTRALNE ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

-nie wchodzą w skład rządu poza wyjątkami wskazanymi w ustawie, np. wchodzi w skład rządu członek Komitetu Obrony Kraju - Minister obrony Narodowej.

-ich właściwość rozciąga się na cały kraj

-są tworzone w drodze ustaw, wyjątkowo aktem niższego rzędu

-noszą niekiedy nazwy sugerujące ich kolegialny skład, jednak są zazwyczaj organami monokratycznymi

-jeżeli nazwa zawiera określenie urząd to mamy do czynienia z organem jednosobowym

-są powoływane najczęściej przez Prezesa Rady Ministrów lub też poza marszałkami Sejmu i Senatu, powoływani są przez Prezydenta.

-organami zwierzchnimi tych organów są: Sejm, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, poszczególni ministrowie

-są organami zwierzchnimi terytorialnych organów administracji

Wykaz niektórych centralnych organów i ich podporządkowania:

A/Podległych Sejmowi:

-Główny Inspektor Pracy

-Główny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

B/Podległych Radzie Ministrów:

-Komitet Obrony Kraju (częściowo)

C/Podległych Prezesowi Rady Ministrów:

-Prezes Głównego Urzędu Statystycznego

-Prezes Głównego Urzędu Miar

-Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

-Komisja Papierów Wartościowych i Giełd

-Szef Urzędu Ochrony Państwa

-Szef Służby Cywilnej

D/Podległych ministrom:

Ministrowi Edukacji Narodowej

-Prezes Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu

Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej

-Prezes Krajowego Urzędu Pracy

-Prezes Zakładu ubezpieczeń Społecznych (ZUS)

-Kierownik Urzędu do spraw kombatantów i osób represjonowanych

Ministrowi Gospodarki:

-Prezes Urzędu Dozoru Technicznego

-Prezes Urzędu Regulacji Energetyki

-Prezes Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej

Ministrowi Zdrowia:

-Główny Inspektor Sanitarny

-Główny Inspektor Farmaceutyczny

-Inspektor do spraw Substancji i Preparatów Chemicznych

Ministrowi Środowiska

-Główny Inspektor Ochrony Środowiska

28/ADMINISTRACJA RZĄDOWA W WOJEWÓDZTWIE

Zadania administracji rządowej w województwie wykonują:

• wojewoda - jest zwierzchnikiem terenowej administracji rządowej ( art.152 Konstytucji - przedstawicielem Rady Ministrów w województwie jest wojewoda)

• działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb i straży wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach, w imieniu wojewody z ustawowego upoważnienia i własnym , jeżeli ustawy tak stanowią,

• organ administracji niezespolonej,

• organy samorządu terytorialnego, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy lub zawartego postanowienia,

• działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach,

• organy innych samorządów, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia.

WOJEWODA

-powołuje go i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej

-wicewojewodów powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody

Wojewoda jest:

• przedstawicielem Rady Ministrów w województwie,

• zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej,

• organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,

• organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym,

• reprezentantem Skarbu państwa w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach.

WOJEWÓDZKA ADMINISTRACJA ZESPOLONA

Zwierzchnikiem wojewódzkiej administracji rządowej zespolonej jest wojewoda, który wykonuje zadania głownie przy pomocy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich.

Zwierzchnictwo występuje w dwóch postaciach:

1/osobowego - podstawę daje włączenie inspekcji, straży lub służby służbowego strukturę urzędu wojewódzkiego

2/służbowego

Na stopniu wojewódzkim administracja rządowa zespolona obejmuje:

-Inspekcję Handlową

-Służbę Ochrony Zabytków

-Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

-Inspekcję Sanitarną

-Policję

-Inspekcję Ochrony Środowiska

-Państwową Straż Pożarną

-Inspekcję Farmaceutyczną

-Inspekcję Budowlaną

-Inspekcję Ochrony Roślin

-Inspekcję Nasienną

-Inspekcję Weterynaryjną

29/TERENOWE ORGANY ADMINISTRACJI NIEZESPOLONEJ

Do organów tych zaliczamy:

-dowódcy okręgów wojskowych

-dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych

-dyrektor izby celnej, naczelnicy urzędów celnych

-dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych

-dyrektorzy okresowych urzędów miar

-dyrektorzy urzędów morskich

-dyrektorzy urzędów statystycznych

-komendanci oddziałów Straży Granicznej

Ponadto nadal pozostały niezespolone:

-organy administrujące Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, sądów powszechnych, sądów wojskowych

-prokuratura

-organy przedsiębiorstw państwowych

-organy zakładów administracyjnych

-organów banków państwowych

-organy administracji ZUS

-organ administracji dróg

-organy NIK

Cechy wspólne wszystkich tych organów mają dość różnorodny charakter, np. pełne wykorzystywanie podporządkowania hierarchicznego.

Jednak są też cechy wyraźnie odmienne, np.:

-liczna grupa organów powołanych wyłącznie do sprawowania funkcji kontrolnych

-niektóre organy pełnią funkcje z zakresu administracji państwowej w sposób wyłączny, inne łączą je ze specjalistycznymi zadaniami

-niektóre organy nie rozstrzygają spraw indywidualnych z zakresu administracji państwowej

-zróżnicowany jest zasięg działalności administracyjnej

30/ORGANY PRZEDSI.ĘBIORSTW JAKO PODMIOTY ADMINISTRUJĄCE

-ustawy niekiedy wprost wyposażają przedsiębiorstwa w funkcje publicznoprawne (np.PKP) , które przerastają zasięg regulowania stosunków wewnętrznych w przedsiębiorstwie.

Podobne możliwości formułują podstawowe akty ustawowe w zakresie organizacji terenowej administracji rządowej i samorządowej.

Możliwość taka przewidziana jest też w kodeksie postępowania administracyjnego )KPA) co do wydawania decyzji administracyjnych w postępowaniu przed państwowymi i komunalnymi jednostkami organizacyjnymi.

31/ZAKŁADY ADMINISTRACYJNE

Zakładem administracyjnym - jest jednostka organizacyjna powołana do świadczenia usług niematerialnych na podstawie nawiązania użytkownikiem stosunku administracyjno-prawnego.

Typowymi zakładami administracyjnymi są:

• w dziedzinie oświaty -szkoły,

• w dziedzinie kultury - biblioteki publiczne,

• w dziedzinie nauki - szkoły wyższe,

• w dziedzinie wychowania -przedszkola,

• w dziedzinie reedukacji - więzienia, domy poprawcze, izby wytrzeźwień,

• w dziedzinie ochrony zdrowia - domy dziecka, domy opieki dla ludzi starszych.

Cechy zakładu administracyjnego:

• powołany jest do świadczenia usług niematerialnych w dziedzinie : oświaty, kultury, nauki, wychowania, reedukacji, ochrony zdrowia, opieki społecznej,

• tworzone przez różne organy administracji państwowej na podstawie różnych podstaw prawnych, w różnych formach aktów kreujących np.: utworzenie uczelni państwowej następuje w drodze ustawy (także znoszenie i łączenie),

• korzystanie z zakładu jest ograniczone-korzystać z nich mogą tylko użytkownicy danego zakładu,

• korzystanie z zakładu może być dobrowolne ( ze szpitala) lub przymusowe (szpital chorób gruźliczych),

• miedzy organami zakładu a użytkownikami nawiązuje się stosunek administracyjno-prawny w sposób właściwy dla powstania tych stosunków, a wiec z mocy prawa bądź z mocy decyzji administracyjnej,

• między korzystającym organami zakładu wytwarza się z mocy prawa lub decyzji o przyjęciu stosunek władztwa zakładowego,

• nie mają osobowości prawnej,

• działalność zakładów jest objęta w sferze finansowania budżetem centralnym lub budżetem samorządowym, w zależności jakie organy są organami zwierzchnimi.

• zakład jest jednostka budżetową.

Użytkownicy zakładu:

• zakłady publiczne istnieją w celu świadczenia usług ich użytkownikom, a więc uczniom, studentom, chorym ,czytelnikom,

• użytkownicy są podmiotami w stosunku do których ma zastosowanie władztwo zakładowe realizowane przez organy,

• przyjęcie w poczet użytkowników zakładu publicznego następuje w drodze aktu podjętego przez upoważniony zakład ( akt podjęty w wyniku oświadczenia woli użytkownika zakładu lub jego przedstawiciela ustawowego, orzeczenia sądu),

• z chwilą przyjęcia danej osoby w poczet użytkowników staje się on podmiotem praw i obowiązków, które przysługują bądź obciążają użytkowników zakładu.

• prawa i obowiązki użytkownika zakładu wynikają z ustaw, aktów wykonawczych, statutów i regulaminów zakładowych.

32/ORGANIZACJE SPOŁECZNE WYKONUJĄCE FUNKCJE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

*Stowarzyszenie

-jest dobrowolnym, samorządowym, trwałym zrzeszeniem w celach niezarobkowych.

Trzy rodzaje stowarzyszeń:

-stowarzyszenie zwykłe - to uproszczona forma stowarzyszeń, nie posiadają osobowości prawnej, mogą je utworzyć co najmniej trzy osoby fizyczne mające pełną zdolność do czynności prawnych, nie mogą przyjmować datków instytucji publicznych, nie mogą łączyć się ze związkami stowarzyszeń, prowadzić działalności gospodarczej, mogą realizować zadania ze środków pochodzących od członków.

-stowarzyszenia - podlegają rejestracji w sądzie KRS i z chwilą wpisu uzyskuje osobowość prawną i może prowadzić działalność,

-związki stowarzyszeń

*FUNDACJE

Fundacja jest to ustanowiona w drodze oświadczenia woli fundatorów osoba prawna, która w oparciu o posiadany majątek realizuje w sposób określony w statucie cele społecznie użyteczne.

-cele powołania fundacji społeczne lub gospodarczo użyteczne

-wskazanie fundatorów (osoby fizyczne i prawne mające miejsce zamieszkania z kraju i za granicą)

-posiadanie osobowości prawnej (uzyskuje z chwila wpisu do KRS)

-posiadanie określonego majątku przeznaczonego na realizację celów fundacji

-przyznanie sądowi prawa do sprawowania nadzoru nad fundacją.

33/PODMIOTY PRYWATNE WYKONUJĄCE FUNKCJE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Za podmioty prywatne można uważać te pomioty, które nie wchodzą w zakres pojęciowy podmiotów państwowych, podmiotów samorządowych i podmiotów społecznych.

Najczęstszym podmiotem prywatnym będzie osoba fizyczna.

Kwalifikowanie osoby fizycznej jako podmiotu realizującego funkcje administracji publicznej odbywa się w dwojaki sposób:

-albo mocą postanowień ustawowych

-albo mocą zindywidualizowanych aktów administracyjnych opartych o właściwe podstawy ustawowe.

Prywatyzacja oznacza twórczy proces w zakresie sposobu wykonywania zadań publicznych przez podmioty niepubliczne, które zadania te przejmują dobrowolnie i prowadzą je w interesie wyższym „ogólnym”, a nie w interesie jednostkowym. Realizacja ta odbywa się w formach i metodach prawa prywatnego (cywilnego lub handlowego).

SAMORZĄD TERYTORIALNY

34/TEORIE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

1/TEORIA NATURALISTYCZNA - samorząd przeciwstawia się państwu jako czynnik od niego niezależny.

2/TEORIA PAŃSTWOWA - wychodzi się z założenia suwerenności państwa, zakłada się, że państwo wykonuje władzę bezpośrednio przez własne organy, ale może część swojej władzy przekazać miejscowemu społeczeństwu, jako odrębnemu podmiotowi prawnemu, wchodzącego w stosunki prawne z państwem.

3/TEORIA POLITYCZNA- dopatruje się w urządzeniach samorządowych nie tyle rozwiązań prawnych, ile pewnej myśli politycznej.

35/SAMORZĄD TERYTORIALNY W POLSKIEJ NAUCE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

Pojęcie samorządu w nauce polskiego prawa administracyjnego występuje w podwójnym znaczeniu:

1/w znaczeniu szerszym cechę samorządu przypisuje się różnym grupom społecznym czy wyłonionym przez nie organom bez względu na to, czy realizują funkcje administracji publicznej

2/w znaczeniu węższym przez samorząd rozumie się tylko te grupy społeczne i ich reprezentacje, które zgodnie z przepisami prawa realizować mają funkcje administracji publicznej w formach zdecentralizowanych, przy czym te grupy społeczne powinny należeć do podmiotów prawa publicznego, publicznego nie prawa prywatnego.

36/MODELE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Wg kryterium zadań wyróżniamy model:

-unitarny - samorząd terytorialny wykonuje wyłącznie własne zadania

-dualistyczny.- oprócz własnych zadań samorząd wykonuje zadania zlecone (poruczone), które mogą być określone w ustawach lub też zlecone przez organy państwowe.

Wg kryterium organizacyjnego, model:

-jedno-, deu-, lub trzystopniowy.

Cechy polskiego modelu samorządu terytorialnego:

-model trójstopniowy (gmina, powiat, województwo)

-jest modelem dualistycznym, przy czym zadania własne określone są klauzulą generalną

-model ingerencji państwa w zakresie zadań własnych jednostek samorządowych oparty jest na nadzorze weryfikacyjnym, sprawowanym przez organy administracji rządowej wg kryterium zgodności z prawem

-stanowi fragment ustroju państwowego

-istota tego samorządu polega na wykonywaniu władzy państwowej przy wykorzystaniu władztwa administracyjnego w zakresie kształtowania życia publicznego w jednostce samorządowej w ramach obowiązującego prawa przez odrębne od państwa podmioty o strukturze korporacyjnej regulowanej ustawami.

36/HISTORIA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W POLSCE

OD ROKU 1939

-gmina jako wspólnota samorządowa

LATA 1944-1950

-trójstopniowy podział samorządów )gmina, powiat, województwo)

-działanie rad narodowych

LATA 1950-1958

-powołano gromadzkie rady narodowe

-zniesiono trójstopniowy podział samorządów

LATA 1958-1972

-pozycja organów administracyjnych nabrały nowego wyrazu prawnego

-zmieniono status istniejących jednostek

-wzmocnienie pozycji rady, radnego i komisji

LATA 1972-1975 Do 1983

-wprowadzono dwustopniowy podział samorządów )gmina, województwo)

LATA 1983-1990

-wzmocnienie uprawnień rad w zakresie finansów, poszerza rolę samorządu mieszkańców

Polskie dziesięciolecie 1989-1999 to między innymi droga do większego udziału obywateli w sprawowaniu władzy publicznej, ale jednocześnie jest to powiększenie odpowiedzialności obywateli za sprawy publiczne.

USTRÓJ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

37/GMINA

To wspólnota samorządowa oraz odpowiednie terytorium. Jest to prawnie zorganizowane terytorialnie związek osób określanych jako wspólnota samorządowa.

Obecnie mamy 2424 gminy oraz związek gmin warszawskich.

Gmina jest adresatem norm prawnych, sytuujących ją jako wyodrębniony podmiot prawa w strukturze organizacyjnej państwa. Wykonuje zadania własne i zlecone.

WŁADZE GMINY to podmioty uprawnione do rozstrzygania w sprawach gminy. Adresatem tych norm jest wspólnota samorządowa.

REFERENDUM GMINNE

Instytucja ta polega na bezpośrednim decydowaniu przez wyborców , w drodze glosowania, o określonych sprawach państwa lub jego części, ze skutecznością określoną w akcie prawnym stanowiącym podstawę glosowania.

Współczesna instytucja referendum bierze swój początek z okresu myśli polityczno-prawnej drugiej połowy XVIII wieku, ukierunkowanej na budowę nowych założeń ustrojowych.

Instytucję tę od jej początku charakteryzują trzy cechy:

-powszechny i bezpośredni udział obywateli

-dysponowanie przez każdego z uczestników tylko jednym głosem

-decydujące znaczenie woli większości.

Np. referendum lokalne w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców na cele publiczne, w sprawie odwołania rady gminy.

RADA GMINY

Sprawy należące wyłącznie do rady gminy:

-organizacyjne (uchwalanie statutu gminy, zakresu działania jednostek pomocniczych, uchwały w zakresie zadań administracji rządowej)

-finansowo-majątkowe tj. przekazywanie składników mienia do korzystania przez jednostki pomocnicze

-osobowe (wybór i odwołanie zarządu gminy, powoływanie i odwoływanie sekretarza oraz skarbnika gminy, kierownictwo kontrolne

-inne jak podejmowanie uchwał w sprawach: herbu gminy, nazw ulic i placów publicznych oraz wznoszenia pomników, nadawania honorowego obywatelstwa gminy.

Rada gminy wybiera ze swego składu przewodniczącego oraz od 1-3 wiceprzewodniczących.

ZARZĄD GMINY

-jest organem wykonawczym gminy

-w skład jego wchodzą od 3 do 5 członków, członków w gminach do 20 tyś. Mieszkańców 3 członków.

-członkostwa nie można łączyć z zatrudnieniem w administracji rządowej, samorządu .terytorialnego oraz z mandatem posła lub senatora.

-jeżeli rada gminy nie dokona wyboru zarządu w terminie 6 miesięcy od daty wyników wyborów - ulega rozwiązaniu z mocy prawa.

-wykonuje uchwały rady gminy oraz zadania gminy określone przepisami

-przygotowuje projekty uchwał rady i określa sposób ich wykonania

-gospodaruje mieniem komunalnym

-wykonuje budżet

-zatrudnia i zwalnia kierowników gminnych jednostek organizacyjnych

-wykonuje zadania zlecone z zakresu administracji rządowej

ORGAN JEDNOOSOBOWY

-Wójt lub burmistrz (prezydent) :

-organizuje pracę zarządu jako jego przewodniczący

-jest kierownikiem urzędu gminy

-reprezentuje gminę jednoosobowo na zewnątrz

-kieruje bieżącymi sprawami gminy

-podejmują działania doraźne w sprawach nie cierpiących zwłoki, wymagających szybkiego rozstrzygnięcia

ORGANY W POMOCNICZYCH JEDNOSTKACH PODZIAŁU GMINY

Gmina jest podzielona terytorialnie na jednostki pomocnicze:

-sołectwa na obszarach wiejskich

-dzielnice czy osiedla w miastach

-miasta na terenie gminy.

Zasady tworzenia tych jednostek określa statut gminy.

Organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, w którym mogą uczestniczyć z głosem rozstrzygającym wszyscy obywatele gminy, zamieszkali na terenie sołectwa. To forma demokracji bezpośredniej. Sołtys administruje mieniem sołectwa w zakresie określonym statutem sołectwa.

Organem uchwałodawczym w dzielnicy lub osiedlu jest rada - organ przedstawicielski wybrany według zasad ustalanych przez radę gminy. Organem wykonawczym rady dzielnicowej jest zarząd z przewodniczącym na czele. Obowiązuje tu zasada demokracji pośredniej

38/POWIAT

Powiat to lokalna wspólnota samorządowa oraz odpowiednie terytorium.

Powiat jest zasadniczą jednostką podziału terytorialnego, który obejmuje całe obszary graniczących ze sobą gmin (powiat ziemski) albo cały obszar miasta (miasto na prawach powiatu).

Tworzenie, łączenie, podział oraz znoszenie powiatów należą do kompetencji Rady Ministrów.

ZADANIA POWIATU

Wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie:

• infrastruktury technicznej (transport i drogi publiczne, gospodarka nieruchomościami),

• infrastruktury społecznej (edukacja publiczna, promocja i ochrona zdrowia),

• porządku i bezpieczeństwa publicznego (porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli, ochrona przeciwpowodziowa i przeciwpożarowa itp.)

• ładu przestrzennego i ekologicznego (geodezja, kartografia i kataster, zagospodarowanie przestrzenne i nadzór budowlany, gospodarka wodna, rolnictwo, leśnictwo i rybactwo śródlądowe, ochrona środowiska).

Ustawy mogą określać inne zdania powiatu, sprawy należące do zakresu działania powiatu jako zadania jednostek zakresu administracji rządowej.

Powiat wykonuje ustawowe zadania w imieniu własnym i na własna odpowiedzialność.

WŁADZE POWIATU to podmioty upoważnione do rozstrzygania w sprawach powiatu. Adresatem tych norm jest wspólnota samorządowa, którą z mocy prawa tworzą mieszkańcy powiatu. Wspólnota podejmuje rozstrzygnięcia bezpośrednio w glosowaniu wyborczym lub referendum, a także za pośrednictwem organów powiatu.

REFERENDUM POWIATOWE

-jest sposobem bezpośredniego sprawowania władzy

--mieszkańcy wyrażają w drodze głosowania swoją wolę

-co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej wspólnoty

-w sprawie z zakresu zadań i kompetencji organów powiatu

-lub w sprawie odwołania rady powiatu.

RADA POWIATU

Do wyłącznej właściwości rady należą sprawy:

-organizacyjne (uchwalanie statutu powiatu, tworzenie, przekształcanie i likwidacja jednostek organizacyjnych oraz wyposażanie ich w majątek

-planistyczne (uchwalanie budżetu powiatu0

-finansowo-majątkowe (podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat zgodnie z ustawami, podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych, zbywania i nabywania nieruchomości

-osobowe Wybór i odwoływanie zarządu powiatu, powoływanie i odwoływanie sekretarza i skarbnika powiatu)

-kierowniczo-kontrolne (kierunki działania zarządu, kontrola sprawozdań z działalności zarządu

-inne (podejmowanie uchwał w sprawach herbu, flagi powiatu)

Rada powiatu wybiera ze swego składu:

-przewodniczącego

-od 1 lub 2 wiceprzewodniczących

ZARZĄD POWIATU

• Zarząd Powiatu Zarząd Powiatu jest organem wykonawczym powiatu. Do kompetencji należy: przygotowanie projektów uchwał Rady, wykonywanie uchwał Rady, gospodarowanie mieniem powiatu. Zarząd wykonuje zadania powiatu, które tworzą powiatową organizację zespoloną.

W skład Zarządu wchodzą Starosta jako przewodniczący, wice starosta i jego pozostali członkowie. Rada powiatu wybiera starostę na „ wniosek pozostałych członków zarządu powiatu w liczbie od 3 do 5 osób w tym wice starostę w ciągu trzech miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy.

Wybór następuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym. Członkowie zarządu powiatu mogą być wybierani spoza składu rady.

Do kompetencji należy: przygotowywanie projektów uchwał Rady, wykonywanie uchwał Rady, gospodarowanie mieniem powiatu, wykonywanie budżetu, zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu.

Zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego, kierowników, służb inspekcji i straży oraz jednostek organizacyjnych powiatu, które tworzą powiatowa organizację zespoloną.

STAROSTA

-organizuje pracę zarządu powiatu

-jest zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych powiatu

-jest zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży

-kieruje bieżącymi sprawami powiatu

-reprezentuje powiat na zewnątrz

-podejmuje działania o charakterze doraźnym, w sprawach nie cierpiących zwloki, zagrażających życiu lub zdrowiu

39/WOJEWÓDZTWO

Województwo - to regionalna wspólnota samorządowa, którą tworzą mieszkańcy województwa z mocy prawa o zarazem jest największą jednostką zasadniczego podziału terytorialnego państwa, działająca w celu wykonywania administracji publicznej.

Ma osobowość prawną, samodzielność województwa podlega ochronie sądowej, nadzór nad działalnością samorządu województwa sprawuje Prezes Rady ministrów i wojewoda, w zakresie spraw finansowych nadzór sprawuje RIO, wykonuje zadania publiczne o charakterze wojewódzkim.

ZADANIA WOJEWÓDZTWA

• zadania publiczne (edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego; promocji i ochrony środowiska, kultury i ochrony dóbr, pomocy społecznej, polityki parorodzinnej, modernizacji terenów wiejskich, zagospodarowania przestrzennego, ochrony środowiska, gospodarki wodnej, dróg publicznych i transportu, kultury fizycznej i turystyki, ochrony praw konsumentów, obronności, bezpieczeństwa publicznego przeciwdziałaniu bezrobociu,

• określenie strategii i prowadzenie polityki rozwoju województwa

• prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową

włada wyodrębnionym mieniem wojewódzkim

WŁADZE SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA

To podmiotu upoważnione do rozstrzygania w sprawach województwa. Adresatem tych norm jest regionalna wspólnota samorządowa.

REFERENDUM WOJEWÓDZKIE

-sposób bezpośredniego sprawowania władzy w województwie

-wyłączność referendum w sprawach odwołania sejmiku województwa przed upływem kadencji

-może być przeprowadzone w ważnych sprawach województwa

SEJMIK WOJEWÓDZTWA

Zakres wyłącznej właściwości sejmiku to sprawy:

=prawotwórcze (stanowienie aktów prawa miejscowego, statutu województwa, zasad gospodarowania mieniem)

-organizacyjne (uchwalanie statutu, przepisów dotyczących organizacji wewnętrznej, zasady korzystania z obiektów użyteczności publicznej

-planistyczne 9uchwalanie strategii rozwoju województwa, wieloletnie programy wojewódzkie, uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego)

-finansowo-majątkowe (uchwały w sprawach zasad i trybu gospodarowania mieniem,projekt uchwały budżetowej sprawozdania finansowe)

-osobowe (wybór i odwołanie zarządu województwa, powoływanie i odwoływanie skarbnika wojewodztwa)

-kierowniczo-kontrolne ( kontrola sprawozdań z wykonania budżetu, uchwała w sprawie udzielenia lub nie absolutorium zarządowi województwa,

-w zakresie współpracy zagranicznej.

ZARZĄD WOJEWÓDZTWA

- Zarząd województwa - organ wykonawczy, w skład wchodzą 5 osób - Marszałek jako jego przewodniczący, wiceprzewodniczący ( nie więcej niż 2) i pozostali członkowie; wykonywanie uchwał sejmiku, przygotowanie projektu i wykonanie budżetu, uchwalanie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego.

MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA

-organizuje pracę zarządu województwa

-kierownik urzędu marszałkowskiego

-zwierzchnik służbowy pracowników urzędu marszałkowskiego i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych

-podejmuje działania o charakterze doraźnym

40/SAMORZĄDOWE KOLEGIUM ODWOŁAWCZE (SKO)

Jest organem wyższego stopnia z zakresu administracji publicznej:

-załatwianych przez administrację samorządową stopnia gminnego

-należących do właściwości organów samorządu powiatu

-załatwianych przez administrację samorządową stopnia wojewódzkiego

-w ogólnej klauzuli w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości jednostek samorządu terytorialnego

-w innych sprawach, właściwych wg ustaw.

Chyba, że ustawy stanowią inaczej.

Kolegium rozpatruje odwołania od decyzji , zażalenia na postanowienia, żądania wznowienia postępowania lub stwierdzenia nieważności decyzji oraz skargi i wnioski.

Kolegium orzeka w składach 3-osobowych na posiedzeniach niejawnych lub rozprawach.

Rozstrzygnięcia te mogą być zaskarżone do NSA.

SWOISTE FORMY WSPÓŁDZIAŁANIA MIĘDZYKOMUNALNEGO ZWIĄZANE Z WYKONYWANIEM ZADAŃ PUBLICZNYCH

FORMY WSPÓŁDZIAŁANIA W GMINIE

41/ZWIĄZEK KOMUNALNY

Gmina może zostać zobowiązana do współdziałania komunalnego wyłącznie ustawą. Ustawa nie tworzy związku, jest natomiast źródłem obowiązków gmin do współdziałania międzygminnego.

Kompetencje tworzenia związku ma rada gminy w drodze uchwały.

Rada gminy podejmuje decyzję w tej kwestii bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady gminy.

Statut związku określa:

-nazwę i siedzibę

-uczestników uczestników czas tworzenia związku

-zadania

-organy i ich struktury, zakres i tryb działania

-zasady korzystania z obiektów i urządzeń związku

-zasady udziału w kosztach wspólnej działalności, zyskach i stratach

-zasady przystępowania członków i występowania oraz rozliczeń majątkowych,

-zasady likwidacji związku

-inne zasady współdziałania.

-statut określa formy działania związku.

Wojewoda jest organem nadzoru.

Związek:

- nabywa osobowość prawną z chwilą ogłoszenia statutu.

-jest odrębnym podmiotem i zarazem odrębną strukturą organizacyjną

-ma własne organy

-organem stanowiącym i kontrolnym jest zgromadzenie związku

-w jego skład wchodzą wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miasta oraz inni przedstawiciele gmin

-organem wykonawczym jest zarząd powoływany przez zgromadzenie wśród swoich członków

42/POROZUMIENIE KOMUNALNE

Celem działania gmin, które zawierają porozumienie , jest powierzenie jednej z nich jako stronie porozumienia określonych w nim zadań.

-zadania porozumienia mieszczą się w granicach zadań publicznych wg ustawy dla gmin

-każda ze stron porozumienia ma swobodę podjęcia decyzji co do współdziałania i ukształtowania jego treści

-sytuacja stron jest równorzędna

-nie jest to umowa cywilno-prawna

-zawarte porozumienie rodzi stosunek prawny między jego stronami o treści determinowanej postanowieniami porozumienia

-stosunek ten ma trwały charakter

43/FORMY WSPÓŁDZIAŁANIA WG USTAWY O SAMORZĄDZIE POWIATU

-podobne założenia konstrukcyjne jak w gminie

-są tu związki i porozumienia powiatów

-rejestr związku powiatów prowadzi minister do spraw administracji publicznej

-nie przewidziano, że tylko ustawa może nałożyć obowiązek utworzenia związku

44/FORMY WSPÓŁDZIAŁANIA Z UDZIAŁEM WOJEWÓDZTWA

-konsekwencją zwarcia związku jest poszerzenie właściwości miejscowej i rzeczowej podmiotu przejmującego zadania publiczne

-nowa postać współdziałania tym razem z Radą Ministrów

-zamierzenia programu wojewódzkiego popierane są przez rząd

-zamierzenia rządowe wspierane są przez samorząd województwa

STOSUNKI USTROJOWO-PRAWNE MIĘDZY PODMIOTAMI ADMINISTRUJĄCYMI

45/CENTRALIZACJA

Dwa znaczenia centralizacji:

-to struktura organizacyjna administracji, która składa się z kilku stopni organizacji, ale w której decyzje podejmowane są jedynie przez organ (organy w układzie wieloresortowym) centralny.

-Pracownicy jednostek niższego stopnia pełnią w procesie podejmowania decyzji przez organ zwierzchni jedynie funkcje pomocnicze, polegające na zbieraniu materiałów w danej sprawie lub na decydowaniu, ale wedle dyspozycji organu zwierzchniego.

Istotne elementy prawne współczesnej centralizacji:

-ścisłe wyodrębnienie prawne zadań i kompetencji na każdym stopniu organizacyjnym administracji

-możliwość ich dekoncentrowania na organy niższego stopnia

-zachowanie hierarchicznego podporządkowania w sferze realizacji tych kompetencji.

46/DEKONCENTRACJA

W sensie:

-statycznym - jest obrazem aktualnego rozkładu kompetencji między poszczególnymi organami aparatu administracyjnego

-dynamicznym - równoznaczna jest z przesuwaniem kompetencji z jednego podmiotu na drugi lub z jednego na kilka podmiotów.

Przez dekoncentrowanie rozumiemy:

Przeniesienie kompetencji na organy lub organ niższe bądź równorzędne, dokonane w drodze aktu normatywnego rzędu ustawy lub w drodze aktu normatywnego organu przenoszącego kompetencje , z zachowaniem nadrzędności hierarchicznej organów zwierzchnich w zakresie realizacji przekazanych kompetencji.

47/DECENTRALIZACJA

To taki system organizacyjny, w którym poszczególne podmioty administrujące mają wyraźnie określone kompetencje, ustalone bądź przekazywane z innych (wyższych) organów w drodze ustawowej, realizowane w sposób samodzielny i podlegające w tym zakresie jedynie nadzorowi weryfikacyjnemu organów kompetentnych.

48/NADZÓR PRAWNY W SYSTEMIE ORGANÓW ADMINISTRACJI

Oznacza:

Badanie działalności danego podmiotu administrującego (kontrola) połączone z możliwością pomocy, wpływu, a także modyfikacji tej działalności, dokonywane przez organ zwierzchni organizacyjnie bądź funkcjonalnie, w celu zapewnienia zgodności tej działalności z prawem, a w określonych przypadkach zgodności z pewnymi wartościami szczegółowymi (także określonymi w prawie).

W aktualnym układzie organizacyjnym państwa wyróżniamy:

-nadzór nad administracją rządową

-nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego

-nadzór policyjny

49/NADZÓR NAD DZIAŁALNOŚCIĄ GMINNĄ, POWIATU I WOJEWÓDZTWA

Nadzór nad samorządem terytorialnym jest tą instytucją prawną, która w sposób bezpośredni decyduje o rzeczywistym zakresie swobody działania tego samorządu.

50/RESORTOWA STRUKTURA ADMINISTRACJI

Resort ujmowany jest w dwóch znaczeniach:

-przedmiotowym - określanym niekiedy jako szersze, rzeczowe

-podmiotowym - jako znaczenie węższe, organizacyjne.

W administracji publicznej wyróżniamy resorty:

1/resorty kierowane wyłącznie przez ministrów lub podmioty równorzędne (zwane resortami sensu stricte)

2/resorty kierowane przez naczelne bądź centralne organy administracji rządowej oraz równocześnie przez organy samorządu terytorialnego (np. resort rolnictwa, finansów, ochrony środowiska)

3/resorty kierowane przez centralne organy administracji państwowej zwane resortami sensu largo lub quasi-resortami (np. resort statystyki).

51/TERYTORIALNA STRUKTURA ADMINISTRACJI

Region jest to najwyższa jednostka organizacji terytorium państwa, bez względu na jego formę ustrojową, o relatywnie dużej powierzchni i dość znacznej liczbie ludności, stanowiąca obszar względnie jednolity z punktu widzenia gospodarczego, społecznego i kulturowego, kulturowego ramach której prowadzona jest, stosowna do potrzeb i uwzględniająca jej specyfikę , samodzielna polityka gospodarcza, społeczna i kulturalna - przez powołane do tego instytucje terytorialne.

Rozróżniamy regiony:

-federalny

-samorządowy

-funkcjonalny

-region

Podział terytorialny badany w sferze wykonywania zadań administracyjnych państwa i samorządów , nazywamy podziałem administracyjnym.

Czynniki kształtujące podział terytorialny:

-rozwój historyczny państwa

-geograficzne (ukształtowanie powierzchni, bogactwa mineralne, klimat

-geopologiczne (twórcza działalność człowieka

-polityczne

W literaturze prawa administracyjnego wyróżnia się trzy rodzaje podziału terytorialnego:

1/podstawowy, tworzony dla organów terenowych posiadających znaczenie zasadnicze i organów o kompetencjach generalnych

2/podział dla celów specjalnych, tworzony dla organów o kompetencjach specjalnych 9np. administracji wojskowej, urzędów morskich)

3/pomocniczy, tworzony dla organów o charakterze pomocniczym w stosunku do organów podstawowych.

52/PRACOWNICY ADMINISTRACJI

1) Pracownicy urzędów państwowych: urzędnicy państwowi i inni pracownicy.

Urzędnik państwowy - stosunek pracy związany na podstawie mianowania, powołania, w wyjątkowych przypadkach na podstawie umowy o pracę. Urzędnicy powoływani i zatrudniani na podstawie umów o pracę są pracownikami służby cywilnej.

2) pracownicy służby publicznej: korpus służby cywilnej:

- pracownicy służby cywilnej zatrudniani na umowę o pracę,

- urzędnicy służby cywilnej zatrudniani w drodze mianowania

3) Pracownicy samorządowi - zatrudniani na podstawie :

- powołania np. skarbnik, sekretarz,

- umowy o pracę.

Akt mianowania to akt administracyjny o charakterze dwustronnym, który dla wywołania skutku prawnego wymaga przyjęcia (zgody) go przez adresata (mianowanego).

Wywołuje skutki dwojakiego rodzaju:

-w sferze administracyjnoprawnej w drodze tego aktu następuje powierzenie funkcji publicznej

-w sferze prawa pracy w drodze aktu mianowania następuje nawiązanie stosunku pracy.

Akt mianowania jest dopuszczalny gdy prawo tak stanowi,

Akt powołania to akt administracyjny o charakterze dwustronnym, który dla wywołania skutku prawnego wymaga przyjęcia go przez adresata (powołanego).

Wywołuje skutki prawne:

1/w sferze administracyjnoprawnej w drodze aktu powołania następuje powierzenie funkcji publicznej

2/-w sferze prawa w drodze aktu powołania następuje nawiązanie stosunku pracy.

KORPUS SŁUŻBY CYWILNEJ

Neutralność polityczna urzędników służby cywilnej związana jest z konstytucyjną zasadą równości wszystkich obywateli wobec prawa. Zasada równego traktowania wszystkich obywateli zobowiązuje wszystkie organy państwa (legislacyjne, sądowe, administracyjne), aby nie stosowały w swych działaniach żadnych preferencji religijnych, rasowych, politycznych.

Założeniem ustawy jest stworzenie służby cywilnej zapewniającej zawodowe , rzetelne bezstronne
i politycznie neutralne wykonywanie zadań państwa, oraz ustalenie zasad dostępu do tej służby
i zasad jej organizacji oraz funkcjonowania, rozwoju i wyposażenia jej w środki gwarantujące realizację tych zasad.

Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych w:

- Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,

- w urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej,

- w urzędach wojewódzkich oraz w innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej, podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej,

- Rządowym Centrum Studiów Strategicznych,

- komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, chyba, że odrębne ustawy stanowią inaczej,

Szef Służby Cywilnej jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach służby cywilnej w zakresie określonym ustawą. Podlega on Prezesowi Rady Ministrów. Szefa Służby Cywilnej powołuje po zasięgnięciu opinii Rady Służby Cywilnej, Prezesa Rady Ministrów spośród urzędników służby cywilnej na 5-letnią kadencję licząc od dnia powołania.

Do zadań Szefa Służby Cywilnej ustawa zalicza w szczególności czuwanie nad przestrzeganiem zasad służby cywilnej, kierowanie procesem zarządzania kadrami w służbie cywilnej, gromadzenie informacji o korpusie służby cywilnej.

W skład korpusu służby cywilnej wchodzą pracownicy służby cywilnej, którzy są zatrudniani na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony lub czas określony, nie dłuższy niż 3 lata, oraz urzędnicy służby cywilnej, którzy są zatrudniani na podstawie mianowania poprzedzonego postępowaniem kwalifikacyjnym- a więc obie te grupy mają inny status zawodowy i inne podstawy zatrudnienia.

PRACOWNICY SAMORZĄDOWI

zatrudniani na podstawie :

- powołania np. skarbnik, sekretarz,

- umowy o pracę.

53/MAJATEK PUBLICZNY

Majątkiem publicznym jest ten majątek, który:

1/niezależnie od charakteru podmiotu będącego właścicielem,

2/zostaje w sposób prawny przeznaczony do użytku publicznego,

3/w zakresie pełnego lub ograniczonego korzystania (również odpłatnego), regulowanego także lub wyłącznie prawem administracyjnym.

Majątek publiczny, z którego państwo czy związek publicznoprawny korzystają dla wykonania swych zadań, dzieli się na:

a)majątek skarbowo-fiskalny: jest to zasób środków finansowych i rzeczy, z których państwo korzysta dla realizacji swych celów jako z wartości kapitałowej. np. dochody z kapitału, pieniądze, papiery wartościowe, dochody z lasów, przedsiębiorstwa,

b)majątek administracyjny: jest to zasób rzeczy przeznaczonych bezpośrednio do urzeczywistnienia konkretnych zadań administracji państwa. Np. budynki szkolne, koszary, szpitale, więzienia.

c)majątek użytku publicznego to te rzeczy , z których wszyscy mogą korzystać, i to albo z powodu cech naturalnych rzeczy, np. powietrze, światło, woda morska, albo przez ich przeznaczenie prawne, jak np. drogi publiczne, rzeki, gmachy publiczne, świątynie, muzea, biblioteki.

Przedmiotem majątku publicznego są:

1/dobra naturalne (park narodowy, powietrze)

2/dobra wytworzone (droga publiczna)

54/ZASOBY, PRZYSPARZANIE I USZCZUPLANIE MAJĄTKU PUBLICZNEGO

Własność rzeczy istniejących jest (w zasadzie) stała (ciągłość własności) zmieniają się tylko jej podmioty.

Właścicielami majątku publicznego są dziś w Polsce:

-państwo i samorządy terytorialne

-inne podmioty są właścicielami gdy prawo tak stanowi.

Przysporzenie może być także czasowe.

Przysparzanie majątku publicznego odbywa się następującymi sposobami:

1/albo przez zmiany naturalne środowiska kwalifikowane przez obowiązujące prawo jako przysporzenie

2/albo przez wydanie przewidywanego w porządku prawnym jednostkowego aktu normatywnego np. utworzenie rezerwatu

3/albo przez przysporzenie powstałe z mocy samego prawa np. nacjonalizacja

4/albo przez zmianę właściciela powstała z mocy samego prawa wraz z konieczną deklaratoryjną decyzją administracyjną

5/albo przez wydanie decyzji administracyjnej np. wywłaszczenie nieruchomości.

Uszczuplenie majątku publicznego winno się odbywać w ten sam sposób co przysparzanie zgodnie z prawem, które powinno eksponować pierwiastek utraty funkcji użyteczności publicznej. Problem jest skomplikowany przez dodatkowe wplątanie elementów politycznych. Wydaje się, że nie można dzisiaj w Polsce reprywatyzować budynków szkoły publicznej, czy park miejski. Działania takie maja postać rewolucyjną. Chodzi też o utrzymanie zasady nienaruszalności majątku publicznego.

55/PRAWNY REŻIM KORZYSTANIA

Korzystanie pełni dwie funkcje:

1/jest warunkiem uznania określonych dóbr za majątek publiczny

2/jest skutkiem uznania jakichś dóbr za majątek publiczny,

AD1/W ujęciu teoretycznym można zaproponować następujące cechy korzystania jako warunki uznania za majątek publiczny:

a)korzystanie musi mieć charakter powszechny

b)korzystanie musi się cechować użytecznością publiczną

c)korzystanie musi być organizowane przez państwo lub inny podmiot publicznoprawny (władzy wykonawczej państwa)

d)dane korzystanie nie może być zastąpione innym możliwym korzystaniem

e)korzystanie publiczne nie może tolerować innego , jednocześnie korzystania prywatnego z majątku publicznego (np. z części drogi publicznej)

AD2/Korzystanie przez obywateli z majątku publicznego musi mieć charakter dostępu bezpośredniego.

Toteż należy wyróżnić korzystanie:

a)powszechnie niezorganizowane (plaża publiczna)

b)powszechnie ograniczone (szkoła)

Korzystanie odbywa się:

a)bez konieczności istnienia jakichkolwiek warunków (np. z parku miejskiego)

b)gdy uprawnienie powstaje z mocy samego prawa

c)gdy uprawnienie powstaje z mocy decyzji administracyjnej (co obejmuje także korzystanie przymusowe).

56/POJĘCIE I RODZAJE MIENIA PUBLICZNEGO

Mienie publiczne kwalifikowane jest jako mienie państwowe i mienie samorządowe.

Mienie państwowe to własność i inne prawa majątkowe przysługujące Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym.

Mienie komunalne jest to własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych gmin i związków oraz gminnych osób prawnych.

Mienie to obejmuje także własność i inne prawa majątkowe należące do województwa i wojewódzkich osób prawnych oraz powiatu i powiatowych osób prawnych.

57/SKARB PAŃSTWA I JEGO ORGANY

Skarb Państwa jest zbiorczą nazwą (nie istnieje bowiem jako realna jednostka organizacyjna) dawaną wszelkim jednostkom państwowym wyodrębnionym organizacyjnie, nie mającym osobowości prawnej.

Organem kompetentnym do podejmowania za Skarb Państwa czynności procesowych przed sądem jest organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie lub organ jednostki nadrzędnej.

Ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa jest minister kierujący działaniem administracji rządowej oznaczanej jako Skarb Państwa - Minister Skarbu.

Reprezentuje on Skarb Państwa w sprawach dotyczących gospodarowania mieniem Skarbu państwa, ochrona interesów Skarbu Państwa,

Minister Skarbu Państwa :

-tworzy, likwiduje, łączy i dzieli i przekształca państwowe osoby prawne

-powołuje i odwołuje organy państwowych osób prawnych

-zgłasza sprzeciwy wobec czynności prawnych państwowych osób prawnych oraz banków i ZUS.

Upoważnienie do reprezentowania Skarbu Państwa uzyskali kierownicy urzędów państwowych w zakresie powierzonego mu mienia.

Kierownicy Urzędów państwowych mogą udzielić pełnomocnictw do reprezentowania Skarbu Państwa podporządkowanym sobie kierownikom jednostek organizacyjnych.

58/SPOSOBY NABYCIA MIENIA

Gmina nabywa mienie:

1/w drodze komunalizacji przez przejęcie przez przejęcie prze właściwe gminy określonych składników mienia ogólnonarodowego.

2/przez przekazanie gminie mienia w związku z utworzeniem lub zmianą granic gminy

Przekazanie następuje w formie porozumienia gmin zainteresowanych lub w drodze decyzji Prezesa Rady Ministrów.

3/w wyniku przekazania przez administrację rządową na zasadach określonych przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia

4/w wyniku własnej działalności gospodarczej gminy.

5/w drodze innych czynności prawnych - działania administracyjne jak i cywilne np. umowę sprzedaży

6/w innych przypadkach określonych przepisami

Powiat nabywa mienie:

1/na podstawi odrębnej ustawy

2/przez przekazanie w związku z utworzeniem lub zmianą granic powiatu w drodze porozumienia lub decyzją administracyjną

3/w wyniku przejęcia od Skarbu Państwa na podstawie porozumienia

4/przez inne czynności prawne

5/w innych przypadkach wg prawa.

Województwo nabywa mienie:

1/na zasadach określonych w kodeksie cywilnym i w innych ustawach

2/w drodze przekazania mienia Skarbu Państwa oraz mienia Skarbu Państwa będącego we władaniu państwowych osób prawnych, na zasadach określonych w ustawie o samorządzie województwa, w drodze decyzji administracyjnej.

59/ZASADY GOSPODAROWANIA

-gmina, powiat, województwo ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania innych samorządowych osób prawnych chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej

-jednocześnie inne osoby prawne nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania tych wspólnot samorządowych

-gmina, powiat i województwo zarządzają mieniem przynależnym bezpośrednio do wspólnot stosownie do przyznanych im zadań i kompetencji.

-Rada gminy, powiatu, sejmik województwa gospodarują mieniem, chyba że prawo stanowi inaczej oraz podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych

-gospodarowanie mieniem samorządowym następuje w celu wykonania zadań publicznych

oraz zaspokojenie potrzeb zbiorowych wspólnoty

60/FORMY ORGANIZACJI MAJĄTKU PUBLICZNEGO

Prowadzenie działalności służącej bezpośredniej realizacji zadań publicznych lub zdobywaniu na nią środków w oparciu o mienie publiczne może następować w organizacyjnych formach:

a)jednostki organizacyjnej utworzonej wprawdzie przez Skarb Państwa czy gminę, powiat lub województwo, ale stanowiącej odrębny od nich podmiot prawa w postaci państwowej czy samorządowej osoby prawnej

b)jednostki organizacyjnej wchodzącej w skład struktury Skarbu Państwa czy gminy, powiatu lub województwa w znaczeniu prawnym, w postaci państwowego lub samorządowego zakładu nie mającego osobowości prawnej.

KOMERCJALIZACJA I PRYWATYZACJA PRZEDSIĘBIORSTW PAŃSTWOWYCH

Komercjalizacja polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę kapitałową (jednoosobową spółkę Skarbu Państwa - w formie prawnej spółki z o.o. lub spółki akcyjnej.

Komercjalizacji dokonuje Minister Skarbu Państwa i sporządza akt komercjalizacji:

-na wniosek organu założycielskiego

-na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa państwowego i rady pracowniczej

-na wniosek sejmiku województwa

-z własnej inicjatywy

61/PRYWATYZACJA POŚREDNIA

Prywatyzacji jednoosobowych spółek Skarbu Państwa dokonywana jest przez zbywanie przez Skarb Państwa akcji osobom trzecim.

Akcje w imieniu Skarbu Państwa zbywa Minister Skarbu Państwa lub Agencja Prywatyzacji.

Przed zbyciem dokonuje się analizy sytuacji prawnej majątku spółki, perspektyw rozwoju.

62/PRYWATYZACJA BEZPOŚREDNIA

Prywatyzacji bezpośredniej podlegają przedsiębiorstwa państwowe, które łącznie spełniają wg ustawy kryteria związane z wielkością zatrudnienia, wysokością funduszy własnych oraz wartością sprzedaży.

Prywatyzacja polega na:

-sprzedaży przedsiębiorstwa

-wniesieniu przedsiębiorstwa do spółki

-oddaniu przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania

Prywatyzacji tej dokonuje w imieniu Skarbu Państwa organ założycielki za zgodą Ministra Skarbu Państwa.

Przed wydaniem zarządzenia o tej prywatyzacji dokonuje się analizy sytuacji prawnej majątku spółki, perspektyw rozwoju.

63/SPRZEDAŻ PRZEDSIĘBIORSTWA

Sprzedaż następuje w trybie:

-przetargu publicznego

-rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia.

64/WNIESIENIE PRZEDSIĘBIORSTWA DO SPÓŁKI

Wniesienie polega na tworzeniu spółki pomiędzy Skarbem Państwa a osobami trzecimi może być pracownikami.

65/ODDANIE PRZEDSIĘBIORSTWA DO ODPŁATNEGO KORZYSTANIA

Oddanie do odpłatnego korzystania nazywane jest prywatyzacją leasingową.

Polega na tym, iż wszystkie składniki materialne i niematerialne przedsiębiorstwa państwowego przekazywane są spółce kapitałowej celem odpłatnego korzystania z przewidzianej w umowie opcji przeniesienia własności.

66/PRZYKŁAD REGLAMENTACJI W ZAKRESIE GOSPODAROWANIA MAJĄTKIEM PUBLICZNYM. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE.

Reglamentację zachowań jednostek sektora publicznego ustawodawca wprowadził mając na uwadze oszczędne i racjonalne wykorzystywanie środków publicznych, rozwój uczniwej konkurecji i zapobieganie korupcji.

Wprowadzono określony reżim przy dokonywaniu przez sektor publiczny zakupów rzeczy i dóbr oraz wykonywania robót i usług. Reżim ten polega na przyjęciu najkorzystniejszej oferty i zawarcie umowy.

67/PODSTAWOE ZASADY POSTĘPOWANIA O UDZIELENIE ZAMÓWIENIA PUBLICZNEGO

1/zamówienie publiczne może być udzielone wyłącznie dostawcy lub wykonawcy, który został wyłoniony w drodze przetargu nieograniczonego

2/przystępując do zamówienia, zamawiający powinien określić przedmiot zamówienia

3/w toku postępowania o udzielenie zamówienia wszelkie oświadczenia i zawiadomienia składane przez zamawiającego i dostawcę wymagają formy pisemnej

4/dostawcy i wykonawcy krajowi oraz zagraniczni uczestniczą w postępowaniu o udzielenie zamówienia na równych zasadach z wyjątkiem przewidzianych w ustawie

5/podmioty ubiegające się o zamówienie powinny być traktowane na równych prawach

6/wyłonienie wykonawcy (dostawcy) zamówienia na podstawi jawnych i niezmiennych kryteriów, spośród oferentów

7/odrzucenie oferty czy unieważnienie postępowania w przypadkach ustawowych

8/działania zamawiającego podejmowane w toku postępowania poddane sa kontroli podmiotów w nim uczestniczących

9/realizacja zamówienia następuje na podstawie umowy.

68/TRYB UDZIELANIA ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH

PRZETARG NIEOGRANICZONY

To podstawowy tryb udzielania zamówienia publicznego oparty na zasadzie konkursu, organizowanego przez zamawiającego poprzez składanie ofert. Ogłoszenie publiczne o przetargu stanowi zaproszenie do przetargu. Spośród ofert zamawiający wybiera najkorzystniejszą.

PRZETARG OGRANICZONY

Polega na konkursowym trybie wyłaniania najkorzystniejszej ofert, ale spośród złożonych przez podmioty dopuszczone i zaproszone przez zamawiającego. Dot. specjalistycznego charakteru zamówienia i wartość zamówienia nie przekracza równowartości kwoty 30 000 euro.

PRZETARG DWUSTOPNIOWY

Tryb konkursowy i rozpoczynający się zaproszeniem.

1 etap/Konkurs ofert (bez podawania ceny) służącym dookreśleniu przedmiotu zamówienia.

2 etap/przetarg taj jak w przetargu nieograniczonym, w którym uczestniczą jedynie zakwalifikowani wcześniej referenci.

NEGOCJACJE Z ZACHOWANIEM KONKURENCJI

Zamawiający negocjuje warunki umowy zapewniająca konkurencję, liczba dostawców negocjujących, co najmniej trzech.

Negocjacje maja charakter poufny.

ZAPYTANIE O CENĘ

Jest konkursem najprostszym. Polega na skierowaniu zapytania o cenę dostawy rzeczy lub usług do takiej liczby podmiotów, która zapewni wybór najkorzystniejszy.

Zamawiający zawiera umowę z podmiotem, który zaoferował najniższą cene.

ZAMÓWIENIE Z WOLNEJ RĘKI

To tryb, w którym zamawiający udziela zamówienia po rokowaniu tylko z jednym dostawcą lub wykonawcą.

Można go stosować gdy zamawiający:

-dokonuje zamówień dodatkowych u tego samego wykonawcy, nie przekraczających 20% wartości poprzedniego zamówienia

-zawiera umowę najmu, dzierżawy, leasingu, nabycia nieruchomości

-ze względu na szczególny rodzaj dostaw

-zamówienie dot, prac twórczych

PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

-akty władzy publicznej

-czynności administracyjne

-działania administracji publicznej

69/POJĘCIE FORM DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Pojęcie form działania administracji publicznej stworzyła nauka prawa administracyjnego w XX wieku dając wyraz przekonaniu, że nie tylko jest celowe, ale i możliwe sprowadzenie rozlicznych przejawów działań administracji publicznej do prawnie określonych, typowych postaci, umożliwiając w ten sposób systematyzację oraz ocenę prawidłowości tych działań.

Możliwości ujmowania działań administracji publicznej w kategoriach forma działania sa różne, ograniczane oraz rozszerzane w zależności od tego, co się rozumie przez administrację publiczną oraz jak rozumie się stosunek tej administracji do prawa.

W katalogu form mogą się znaleźć:

-normy określone ustawami

-praktyczne formy działania ukształtowane przez prawo.

Konstrukcja form działania administracji ukształtowana jest zawsze przyjętą koncepcją administracji publicznej, oraz wykonawczym bądź nie tylko wykonawczym charakterem jej działań.

70/KLASYFIKACJA FORM DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

-akty administracyjne

-akty normatywne

-formy działań faktycznych

-umowy

AKT ADMINISTRACYJNY jest to sformalizowany (podjęty w wyniku postępowania) objaw woli organu administracyjnego podjęty na podstawie prawa i w granicach przysługujących temu organowi kompetencji, skierowany do zidywidualizowanego adresata, w konkretnej sprawie, wywołujący skutki prawne w sferze prawa administracyjnego, a niekiedy również w sferze innych działów prawa.

Podział ze względu na sposób kształtowania stosunków prawnych wyróżniamy:

-akty konstytutywne, które tworzą zmieniają lub uchylają stosunki prawne np. decyzja o zmianie nazwiska

-akty deklaratoryjne, które potwierdzają prawa i obowiązki, które dla adresatów wynikaja z ustawy, same zaś praw i obowiązków nie tworzą

Podział ze względu na charakter stosunku organu administracyjnego wydającego akt administracyjny do adresata:

-akty zewnętrzne, które sa adresowane do odrębnych podmiotów prawnych np. do obywatela, do spółki z o.o. -nie podporządkowanych organowi, który akt wydaje

-akty wewnętrzne adresowane są do organów, instytucji, pracowników podległych służbowo organowi wydającemu akt administracyjny

Podział ze względu na zakres prawnej regulacji warunków wydania aktu:

-akty administracyjne związane, których warunki podjęcia zostały określone normami prawa

-akty administracyjne swobodne, których warunki wydania nie są przez prawo w ogóle określone

Podział z punktu widzenia wyrażenia woli ich adresata:

-za zgodą adresata, zgoda wyrażona jest przedwstępnie np. podanie na studia

-bez zgody adresata,

Podział z punktu widzenia wywołania skutków prawnych w sferze prawa cywilnego:

-które rodzą bezpośrednie skutki cywilnoprawne np. ostateczna decyzja o wywłaszczeniu stanowi podstawę wpisu w księdze wieczystej

-wywołujące pośrednio skutki cywilnoprawne np. warunek zawarcia umowy np. decyzja o przydziale lokalu rodzi obowiązek zawarcia umowy najmu

UZNANIE ADMINISTRACYJNE - to samodzielność, której organowi administracji publicznej udziela norma prawna blankietowa, co oznacza, że organ administracyjny w warunkach określonych w hipotezie ma wybór miedzy różnymi sposobami zachowania się: może samodzielnie ustalać kryteria rozstrzygnięcia i w oparciu o te kryteria ustalić treść rozstrzygnięcia.

71/WADLIWE AKTY ADMINISTRACYJNE

-nie jest wydany zgodnie z prawem materialnym tzn. wyraźnie nie rozstrzyga o prawach i obowiązkach określonych podmiotów

-nie jest wydany zgodnie z prawem ustrojowym tzn. że niej jest wydany przez organ kompetentny rzeczowo i miejscowo

-nie jest wydany zgodnie z prawem procesowym czyli w odpowiednim trybie.

-nie jest wydany z właściwym wykorzystaniem samodzielności prawnej, przyznanej organowi przez normy prawa materialnego, ustrojowego i procesowego.

Wadliwość akty administracyjnego może przyjmować różne postacie.

Wadliwymi są akty, które np. zawierają błędy pisarskie, rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki wymagające jedynie ich sprostowania.

Wadliwymi są również akty, które w sposób istotny naruszają przepisu prawa materialnego, procesowego i ustrojowego.

Nieważnymi aktami administracyjnymi są akty:

-które zostały wydane przez organy rzeczowo lub miejscowo niewłaściwe.

-które zawierają oczywistą wadę procesową np. wydane zostały bez podstawy prawnej

-które są skierowane do osiągnięcia efektu prawniczo lub faktycznie niemożliwego do osiągnięcia.

NIEAKTY - stoją poza pojęciem aktu administracyjnego.

Akt administracyjny nawet wadliwy, uznawany jest za obowiązujący, dopóki w odpowiednim trybie nie zostanie zmieniony lub uchylona.

Trwałości aktu administracyjnego:

-trwałość wyznaczona momentem wydania decyzji (doręczenia).

-trwałość wyznaczona momentem uostecznienia się decyzji administracyjnej, gdy organ sam nie może wzruszyć takiej decyzji

-trwałość wyznaczona momentem uostatecznienia się decyzji, gdy organ administracyjny nie może już wzruszyć decyzji

-trwałość decyzji wyznaczona momentem jej uprawomocnienia się

FORMY AKTÓW ADMINISTRACYJNYCH W POLSKIM USTAWODAWSTWIE.

72/DECYZJA

Decyzja jest akt administracyjny stanowiący jednostronnie ustalenie organu administracji publicznej o wiążących dla jednostki (i organu) konsekwencjach normy prawa administracyjnego.

73/DECYZJE O SZCZEGÓLNEJ NAZWIE

ZEZWOLENIE

Jest formą aktu administracyjnego ustalającego uprawnienie w sferze prawa administracyjnego lub wyrażającego zgodę na dokonanie przedsięwzięcia lub podjęcie czynności dopuszczającej normami prawa administracyjnego.

KONCESJA

Jest aktem administracyjnym, który osobie fizycznej lub prawnej nadaje uprawnienia do wykonywania określonej działalności, najczęściej produkcyjnej lub usługowej.

LICENCJA

Jest aktem administracyjnym ustalającym uprawnienia do wykonywania określonej działalności (niekoniecznie o charakterze gospodarczym) lub pracy zawodowej, gdy wykonywanie takiej działalności związane jest z posiadaniem odpowiednich kwalifikacji.

73/AKTY NORMATYWNE ADMINISTRACJI

Obejmują wszelkie akty prawne nie mające rangi ustawy, przyjmujące różne nazwy, wydawane przez upoważnione organy administracji publicznej w oparciu o rozmaite podstawy prawne i zobowiązują adresatów do określonego, lub skonkretyzowanego zachowania się.

Podstawę prawna wewnętrznych aktów normatywnych administracji mogą stanowić:

-przepisy kompetencyjne zawarte w Konstytucji

-zawarte w ustawach

-zawarte w innych aktach normatywnych (np. w zarządzeniach)

74/FORMY DZIAŁAŃ FAKTYCZNYCH W STOSOWANIU PRAWA

Działania faktyczne są dopuszczalną i niewadliwą prawnie kategorią działań administracji publicznej, uzupełniającą działania prawne tej administracji. Są one podejmowane na podstawie prawa i w granicach prawa.

USTALENIE PRZEZ ORGAN ADMINISTRACYJNY NIEKTÓRYCH CELÓW I ZADAŃ

Działania te podejmowane są głównie w procesach wykonywania norm prawnych ustanawiających zadania dla administracji. Polegają na zbieraniu informacji, ich analizie, sporządzaniu prognoz.

USTALANIE PRZEZ ORGAN ADMINISTRACYJNY NIEKTÓRYCH SYTUACJI FAKTYCZNYCH.

Działania te podejmowane są głównie w procesach wykonywania norm prawnych ustanawiających zadania dla administracji.

Polegają na zbieraniu informacji, icj ocenie oraz przyjęciu wiążącego ustalenia.

TWORZENIE SYTUACJI FAKTYCZNYCH

Działania stwarzające nowe sytuacje.

Zakres działań faktycznych w tym zakresie określony jest ramami organizacyjnego oddziaływania ministra, działania nie mogą być adresowane bezpośrednio do odrębnych podmiotów prawnych nie podporządkowanych ministrowi.

PRZEPROWADZENIE OCEN PRZEZ ORGAN ADMINISTRACYJNY

Najważniejsze oceny to:

-ocena organu administracyjnego, czy zaobserwowane elementy rzeczywistości tworzą stan faktyczny uzasadniający działanie

-czy wobec zauważonego i ustalonego stanu faktycznego działać, czy też nie podejmować działania

-w jakim kierunku działać

-czy zamierzone działanie przyczyni się do wykonania zadania określonego norm prawa.

DOKONYWANIE WYBORU PRZEZ ORGAN ADMINISTRACYJNY

-formy działania

-treści rozstrzygnięcia

-kryteriów działania

-między różnymi sposobami zachowania się

-odpowiedniego momentu podjęcia działania

TWORZENIE KRYTERIÓW OCENIANIA I WYBORU

To działania, które wiążą się z tworzeniem prawnie nieokreślonych kryteriów stosowania norm prawa dokonując rozmaitych ocen i wyborów.

PROJEKTOWANIE WARIANTÓW DZIAŁAŃ

Przewidywanie wyników i następstwa własnych działań na podstawie posiadanych informacji.

TWORZENIE NORM ORGANIZACYJNYCH

Ustalanie reguł zachowania się wewnątrzorganizacyjnego pracowników administracji publicznej, wiążących w ramach stosunków przełożeństwa służbowego i podległości służbowej.

PODEJMOWANIE DECYZJI ORGANIZACYJNYCH

To kategoria działań kształtujących organizację wewnętrzną aparatu administracyjnego.

75/INNE FORMY DZIAŁAŃ FAKTYCZNYCH

a)działania faktycznie zmierzające do nawiązania współpracy z obywatelami

-działania faktyczne dwustronne, których skutkiem jest bezpośrednie podjęcie współpracy przez obywateli, do których adresowane są te działania

-działania faktyczne jednostronne, których bezpośredni skutek wyraża się w postaci jednorazowego, oczekiwanego przez administrację zachowania się obywateli.

b)działania informacyjne administracji

-podejmowane w obrębie struktury organizacyjnej administracji publicznej

-podejmowane wobec adresatów spoza struktury organizacyjnej administracji publicznej, głownie zaś wobec obywateli

c)działania faktyczne o charakterze materialno-technicznym

Czynności te wywołują skutki prawne poprzez fakty dokonywane przez organy administracyjne lub upoważnionych przedstawicieli tych organów.

76/UMOWY

W hierarchii zjawisk prawnych dot.form działania administracji mają to samo miejsce, co akty administracyjne.

Muszą:

• legitymizować się odpowiednią podstawa prawną,

• muszą mieścić się w ramach prawnie określonych kompetencji organu upoważnionego do ich zawarcia,

• ich przedmiotem mogą być sprawy z zakresu administracji publicznej.

UMOWY CYWILNOPRAWNE

Stosowana jest z reguły w administracji dla wykonywania kompetencji związanych z dysponowaniem majątkiem. Np. umowa sprzedaży, dzierżawy, najmu.

UMOWY PUBLICZNOPRAWNE

Forma umowy publicznoprawnej stosowana jest najczęściej do wykonywania kompetencji dotyczących współpracy organów administracyjnych w określonych dziedzinach. Np. porozumienia administracyjne

77/SFERY INGERENCJI ADMINISTRACJI

Wyróżniamy 5 sfer działania administracji:

1) policja administracyjna - obejmuje działania polegające na ochronie bezpieczeństwa, porządku i spokoju publicznego, a w szczególności życia, zdrowia i mienia. Chroni pewne dobra (życie, zdrowie, mienie) i pewne stany (bezpieczeństwo, porządek, spokój publiczny). W policji administracyjnej mamy do czynienia z ograniczeniami formułowanymi w interesie publicznym. Jej celem jest zagwarantowanie nienaruszalności dotychczasowego stanu porządku, mienia i niektórych, poddanych ochronie administracyjnoprawnej dóbr osobistych człowieka.

2) reglamentacja - różnorodna sfera działalności administracji, której istotą jest ograniczenie w dziedzinie wykorzystywania składników procesów wytworzenia świadczenia usług i obrotu towarowego, swobody działalności podmiotów gospodarujących w imię interesu społeczno-ekonomicznego. Reglamentacja pełni funkcję kreatywne zakresie celowego kształtowania dzielności gospodarczej. Narzucenie woli państwa w ramach reglamentacji odbywa się zawsze na podstawie szczegółowych podstaw prawnych, ma znaczenie konkretne oraz nie jest związane z jednym tylko sposobem powstawania sytuacji prawnych,

3) świadczenia materialne - zapewnienie materialnych warunków życia w społeczeństwie. Dotyczy to zarówno ingerencji administracji w dziedzinach, które zazwyczaj pozostawiane są indywidualnej inicjatywie jednostek (np. zapewnienie mieszkania), jak w dziedzinach, które zazwyczaj pozostawione są zorganizowaniu przez administrację publiczną (np. ubezpieczenia społeczne).

4) świadczenia niematerialne - polega na regulacji niematerialnych warunków życia w społeczeństwie (regulacji poddanych prawu administracyjnemu). Realizacja tego prawa odbywa się głównie przez wydawanie decyzji administracyjnych (przyjęcie chorego do kliniki), ale może też wynikać wprost z prawa (realizacja obowiązku szkolnego). Tam, gdzie normowana jest wprost prawem, administracja jest zobowiązana do realizacji tego prawa. Tam, gdzie wynika z decyzji administracyjnej, mamy do czynienia z dwoma rodzajami sytuacji:

• w których administracja musi wydać decyzję pozytywną w razie zaistnienia przewidzianych prawem okoliczności (np. zarejestrować urodzone dziecko),

• w których administracja tylko może wydać decyzję pozytywną (np. umieszczenie w domu opieki dla ludzi starszych).

5) zakaz ingerencji administracji - może być tylko osadzony na tych postanowieniach konstytucji, które nie dopuszczają żadnego wyjątku lub dopuszczony wyjątek określają dokładnie.

STOSUNKI ADMINISTRACYJNOPRAWNE I SYTUACJE ADMINISTRACYJNOPRAWNE

78/POJĘCIE STOSUNKU ADMINISTRACYJNOPRAWNEGO

Stosunek administracyjnoprawny - to stosunki między państwem i działającymi  w jego imieniu podmiotami administracji publicznej a obywatelami i innymi podmiotami, które oparte są na normach prawa administracyjnego. Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego leży zawsze w sferze prawem określonych zadań administracji publicznej. Jest on objęty kompetencją jednego z podmiotów administracji.

Podmiotami stosunku administracyjno-prawnego są:

• zawsze organ (podmiot) administracji upoważniony do żądania określonego zachowania się albo świadczenia.

podmiot (osoba fizyczna lub prawna, jednostka organizacyjna, przedsiębiorstwo, zakład administracyjny), do której skierowany jest nakaz lub zakaz albo który żąda określonego zachowania się organu administracji.

79/POJĘCIE SYTUACJI ADMINISTRACYJNOPRAWNEJ

Przez sytuację prawną rozumieć można każdą sytuację społeczną określonego podmiotu, której elementy składowe zostały ukształtowane prawnie w sposób bezpośredni lub pośredni, ze względu na konkretne zdarzenie faktyczne.

Korzystanie z pojęcia sytuacji prawnej i pojęcia stosunku administracyjnoprawnego może być:

1/jednoczesne, gdy korzystamy bądź z pojęcia sytuacji prawnej lub z pojęcia stosunku administracyjnoprawnego

2/zamiennie, gdy używamy jednego z tych narzędzi badawczych

3/uzupełniające, gdy korzystamy przemiennie z obydwu narzędzi.

80/RODZAJE STOSUNKÓW ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH

Ze względu na charakter normy prawnej dzielimy na:

-stosunki matarialnoprawne, maja charakter trwały

-stosunki procesowe, maja charakter przejściowy, długość ich trwania jest określona ogólnie lub szczegółowo dla określonych rodzajów postępowania.

Stosunki procesowe dzielimy na:

• -stosunki procesowe proceduralne, zachodzące wyłącznie w toku postępowania przez organami administracji państwowej, ma charakter czasowego i przejściowego. Podstawa prawną tego stosunku są normy proceduralne (przepisy o postępowaniu administracyjnym). Stosunek ten nawiązany zostaje z chwilą wszczęcia postępowania administracyjnego, a wygasa z momentem wydania ostatecznej decyzji administracyjnej,

• -stosunki procesowe sporne, gdy pozycje organu i strony wyrównują się, podstawą prawną tego stosunku są przepisy prawa dopuszczające zaskarżanie aktu administracyjnego do czasu wydania orzeczenia (wyroku, postanowienia) przez sąd.

Ponadto wyróżnia się w literaturze prawniczej:

-stosunki wewnętrzne

-stosunki zależności służbowej

-stosunki zależności zakładowej

-stosunki w obrębie gospodarki państwowej

-stosunki egzekucyjne

81/RODZAJE SYTUACJI ADMINITRACYJNOPRAWNYCH

Podział podstawowy:

-sytuacje prawne potencjalne, znajdują się tu wszystkie podmioty prawne tej sytuacji

-sytuacje prawne realne, oznacza że w wyniku aktu administracyjnego nastąpiło odniesienie w prawie do praw i obowiązków do konkretnie oznaczonego podmiotu.

Drugi podział:

-sytuacja prosta -odpowiada treści określonego jednego stosunku prawnego

-sytuacja złożona - określonego podmiotu treści wielu różnych stosunków prawnych , w które dany podmiot wchodzi.

Podział wg czasu trwania sytuacji prawnej:

-sytuacje jednorazowe - czyli uprawnienia lub obowiązki realizowane są w sposób jednorazowy

-sytuacje okresowe - uprawnienia lub obowiązki realizowane są w sposób powtarzalny

-sytuacje trwałe - mają charakter względny co oznacza, że prawa i obowiązki są ograniczone w czasie.

Podział wg norm prawa administracyjnego na normy ustrojowo-organizacyjne, normy prawa materialnego i formalnego:

-sytuacje organizacyjnoprawne- możliwość ustalania ich treści bezpośrednio przez przepis prawa bez nieodzownej potrzeby działań wykonawczych

-sytuacje materialnoprawne -

-sytuacje procesowe -droga prawna na której konkretyzuje się czyjeś prawo lub obowiązek o charakterze materialnym, sytuacja zachodząca między dwoma pomiotami.

82/SPOSOBY POWSTAWANIA SYTUACJI ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH I NAWIĄZANIA STOSUNKÓW ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH

Sposoby są takie same w obu przypadkach, a więc powstają:

1/z mocy samego prawa:

-gdy w danym stanie faktycznym lub prawnym zaczyna obowiązywać norma prawna, która z tym stanem wiąże określone skutki prawne wyrażające się w nałożeniu obowiązku, przydania prawa bądź ich modyfikacji.

-gdy w danym stanie prawa zmienia się sytuacja faktyczna(bądź prawna) albo podejmowana jest jakaś czynność, i z którą to zmianą sytuacji faktycznej lub podjęciem czynności norma prawna wiąże określone skutki prawne, wyrażające się w nałożeniu obowiązku, przydaniu prawa lub ich modyfikacji

2/powstają z mocy decyzji organu administracyjnego

-obowiązek uwzględnienia pokontrolnego zarządzenia wydanego przez organ Najwyższej Izby Kontroli, obowiązek odbycia służby wojskowej, wszczęcia postępowania administracyjnego.

KONTROLA PRAWNA ADMINISTRACJI

83/POJĘCIE I ZASIĘG KONTROLI

Przez kontrolę rozumiemy:

1/badanie zgodności staniu istniejącego ze stanem postulowanym

2/ustalenie zasięgu i przyczyn rozbieżności

3/przekazanie wyników tego ustalenia, a czasem i wynikających stąd dyspozycji zarówno podmiotowi kontrolowanemu, jak i podmiotowi organizacyjnie zwierzchniemu.

Miernikami kontroli są kryteria:

• legalności - zgodności z prawem

• celowości - ocena działalności podmiotu poprzez realizację celów i zadań przed nim stawianych

• rzetelności - ocena działania pod kątem należytej staranności co do prowadzenia działalności, dochowanie istniejących standardów w danej działalności,

• gospodarności - kontrola dysponowania środkami finansowymi i materialnymi.

• uwzględniania interesu społecznego,

• uwzględniania interesu indywidualnego,

• -zgodności z polityką rządu

• inne kryteria szczegółowe

Kontroli poddawani są:

1)organy administracji państwowej

2)organy administracji rządowej

3)organy samorządu terytorialnego

4)podmioty społeczne

5)obywatele w sferze ich działalności politycznej, gospodarczej i społecznej.

84/PODZIAŁY KONTROLI

Ze względu na intensywność, charakter środków zapewniających skuteczność i wzajemne związki organizacyjne między kontrolowany i kontrolującym odróżniamy szeroko pojętą kontrolę od nadzoru.

Nadzór to taki zespół realizowanych kompetencji, których wpływ na działalność organów podporządkowanych jest bardziej intensywny i bezpośredni, a które maja na celu usunięcie nieprawidłowości i zapobieganie im na przyszłość.

Jeśli kontrola sprawowana jest przez organ zwierzchni organizacyjnie nad kontrolowanym, a zatem i odpowiedzialny za jego działania, i jeśli temu organowi zwierzchniemu służą środki oddziaływania władczego wobec podrzędnego w strukturze podmiotu kontrolowanego, to kontrola przybiera kwalifikowaną postać nadzoru.

Podział z punktu widzenia zasięgu zależności organizacyjnej:

-kontrola zewnętrzna, czyli podmiot kontrolujący jest spoza struktury organizacyjnej administracji publicznej

-kontrola wewnętrzna, czyli zarówno kontrolowany i kontrolujący znajdują się na tym samym pionie organizacyjnym administracji

Podział ze względu na inicjatywę kontroli:

-kontrola NIK

-kontrola instancyjna

Z punktu widzenia czasu czynności kontrolowanej działalności gospodarczej:

-kontrola wstępna,

-kontrola faktyczna

-kontrola następna

Ze względu na przedmiot kontroli:

a)podział ze względu na kryterium charakteru czynności:

-kontrole organizacyjne

-kontrole techniczne

-inne

b)wg kryterium zakresu kontroli:

-całościowa

-częściowa

-technologiczna

-inne

Ze względu na sposób kontroli:

1. inspekcja - kontrola wykonywana w drodze bezpośredniej obserwacji zachowania się podmiotu kontrolowanego czy przebiegu albo efektów jego działania,

2. lustracja - przedmiotem jej oceny jest nie tyle zachowanie (działania) podmiotu kontrolowanego, ile stan rzeczywisty badanego podmiotu,

3. rewizja - kontrola finansowa, która polega na sprawdzeniu stanu faktycznego środków majątkowych jednostki kontrolowanej z ich dokumentacją oraz na ocenie prawidłowości dysponowania tymi środkami,

6. wizytacja - kontrola zmierzająca do oceny kontrolowanej jednostki przez bezpośredni wgląd w jej działanie, w całokształt lub określoną część tego działania, prowadzić ma do formułowania ogólnej i szerszej oceny realizacji przez jednostkę wizytowaną nałożonych na nią zadań.

Podział wg podmiotów kontrolujących:

-kontrola parlamentarna ( sejmowa i senacka)

-kontrola prezydencka

-kontrola społeczna

-kontrola sądowa

-kontrola prokuratorska

-kontrola NIK

-kontrola administracji rządowej nad administracją samorządową

-kontrola resortowa

-kontrola instancyjna

-kontrola międzyresortowa

-kontrola dyscyplinarna

-kontrola Rzecznika Praw Obywatelskich

-kontrola Trybunału Konstytucyjnego

85/PRAWNY SYSTEM KONTROLI

Cały prawny system kontroli nad administracją, zarówno w sferze organizacyjnej, jak i funkcjonalnej, oparty jest na podstawowym celu kontroli, którym jest zapewnienie zgodności działania z prawem.

System kontroli obejmuje problematykę różnorodną, różne są , warunki prawidłowej organizacji i funkcjonowania kontroli, organizacja podmiotów kontrolujących, zadania kontroli, skutki kontroli.

Rozrost kontroli, oznaczający zaspokojenie potrzeby kontroli, nie jest w ogólnej ocenie zjawiskiem korzystnym. Potrzeba ta rodzi się bowiem w sytuacji, gdy:

-następuje pogorszenie działalności kontrolowanej pod względem dotychczas stosowanych wobec niej wymogów

-następuje pogorszenie działalności kontrolnej wyrażające się w obniżeniu jej dotychczasowej lub postulowanej sprawności, rzetelności, obiektywności, efektywności

-następuje w sferze organizacyjnej, ekonomicznej, społecznej bądź politycznej taka zmiana warunków działalności kontrolowanej, że utrzymanie tej działalności na dotychczasowym poziomie wymogów musi być podbudowane zwiększeniem lub zintensyfikowaniem kontroli

-następuje objęcie kontrolą takich dziedzin działania, które dotychczas jej nie podlegały.

86/KONTROLA PARLAMENTARNA

KONTROLA SEJMOWA

Sejm sprawuje kontrolę:

-na sesjach

-poprzez działalność Marszałka i Prezydium Sejmu

-poprzez działalność komisji sejmowych, stałych i nadzwyczajnych

-za pośrednictwem posłów

Kontrola ta polega na:

-kontroli działalności prawodawczej

-kontrola pola stosunków z rządem

-rozpatrywanie projektów ustawy budżetowej i innych planów finansowych państwa

-założeń polityki społeczno-gospodarczyczej Rządu

-działalność komisji sejmowych

KONTROLA SENACKA

-funkcje senatu są paralentne do funkcji kontrolnych Sejmu

-rozbudowane są uprawnienia kontrolne senatora

-senator ma prawo do uzyskiwania wszelkich informacji i materiałów oraz wglądu w działalność organów administracji państwowej i samorządowej, zakładów i przedsiębiorstw państwowych oraz innych jednostek i organizacji społecznych

-ma prawo dostępu do wiadomości stanowiących tajemnicę państwową i służbową

-może podjąć interwencję w organie administracji rządowej i samorządowej

87/KONTROLA NIK

NIK:

-podlega Sejmowi

-działa na zasadzie kolegialności

-kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego (NBP), państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności,

-może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności,

-może również kontrolować z punktu widzenia legalności i gospodarności działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa.

Prezes NIK:

- jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 6 lat

-może być ponownie powoływany tylko raz

-nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej ani wykonywać innych zajęć zawodowych,

-nie może należeć do partii politycznych, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu.

-nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności,

-nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia do na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania.

88/KONTROLA SĄDOWA

Rodzaje kontroli sądowej nad administracją:

-zajmuje się nią sądownictwo administracyjne

-zajmuje się nią sądownictwo powszechne

-zajmują się nią organy mieszane

SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE - polega na orzekaniu o legalności aktów administracyjnych przez organy o charakterze sądowym.

W sądownictwie administracyjnym wyróżniamy dwa systemy:

-system klauzuli generalnej polegający na tym, że wszystkie akty administracyjne bądź wszystkie akty administracyjne określonego rodzaju podlegają kontroli sądu administracyjnego,

-system enumeracji polegający na tym, że kontroli sądu administracyjnego poddane są jedynie akty wyraźnie określone w ustawie.

W Polsce obowiązuje jeden system tj: kontroli generalnej.

W organizacji sądownictwa administracyjnego wyróżniamy:

-system ochrony prawa podmiotowego polegający na tym, że sąd administracyjny działa tylko na wniosek osoby, której prawo podmiotowe zostało przez akt administracyjny naruszone

-system ochrony prawa przedmiotowego, gdzie skargę można wnosić nie tylko na nielegalny akt administracyjny lecz także na nielegalne rozporządzenie, które sąd może skontrolować i ewentualnie uchylić.

Jest sprawowana przez sądy powszechne i administracyjne, czasem przez obydwa.

Ze względu na przedmiot kontroli:
a) kontrola decyzji administracyjnych;
b) kontrola aktów normatywnych;
c) kontrola umownej działalności organów administracyjnych.

Ze względu na sposób uruchamiania kontroli:
a) bezpośrednia- zaskarżenie decyzji adm. w celu jej uchylenia lub zmiany do sądu;
b) pośrednia- zostaje uruchomiona z innych powodów niż potrzeba kontroli danego aktu.
A. Kontrola dokonywana przez sąd administracyjny.

Zakres kontroli NSA to sądowa kontrola wykonywania administracji publicznej:
- cały proces administrowania (nie tylko decyzje) jego przebieg oraz efekt określony prawem;
- czynności i bezczynności administrujących w państwie organów tj.:
- naczelne i centralne or. ad. państwowej;
- terenowe or. ad. rządowej;
- or. samorządu terytorialnego;
- inne or. powołane z mocy prawa do załatwiania spraw z zakresu ad. pub.;
- rozstrzyga spory o właściwość mdzy organami samorz. teryt. a terenowymi or. ad. rządowej.

Kontrola bezpośrednia decyzji administracyjnych sprawowana przez inne sądy.

(1) Bezpośrednia kontrola dokonywana przez sąd cywilny.
Bez. kontrola legalności aktów adm. podejmowana przez powszechne sądy cyw. nie istnieje w zasadzie. Obejmuje jedynie sytuacje wyrażnie określone przez prawo. Oto niektóre z nich:
a) decyzja nie uwzględniająca reklamacji lub powodująca skreślenie z listy wyborców;
b) sprawy o unieważnienie, sprostowanie lub ustalenie treści aktu stanu cywilnego;
c) wniosek o zwolnienie od egzekucji administracyjnej rzeczy lub praw;

(2) Bezp. kontrola dok. przez sąd ubezpieczeń społecznych.
Kontrola nad decyzjami Zakładu Ubezp. Społecz. wydawanymi w zakresie ubezpieczenia społecznego.

(3) Bezp. kontrola dok. przez sąd karny.
Wtedy gdy na podstawie szczególnej normy prawa materialnego lub procesowego można przenieść lub zaskarżyć na drodze sądowej decyzje podejmowane przez organy adm. publicznej.

(4) Bezp. kontrola decyzji przez sąd antymonopolowy.
Obejmuje odwołania od decyzji:
- Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów;
- P.U. Regulacji Energetyki;
- P.U. Regulacji Telekomunikacji i Poczty;
- wydanych na podstawie przepisów o transporcie kolejowym.

C. Kontrola pośrednia.
Zostaje uruchomiona z innych powodów niż potrzeba kontroli danego aktu. Oznacza to, że przedmiotem postępowania sądowego jest jakaś czynność prawna czy zachowanie się faktyczne istotnie związane z określonym działaniem prawnym administracji, które sąd bada przy okazji oceny legalności wspomnianej czynności prawnej czy faktycznej.

D. Sądowa kontrola aktów normatywnych administracji.
Trybunał Konstytucyjny jest organem władzy sądowniczej powołanym do badania zgodności z Konstytucją aktów normatywnych i umów międzynarodowych. Orzeka w sprawach:
1) zgodności ustaw i umów mdznr. z Konstytucją;
2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi um. mdzynr., których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie;
3) zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe z Konstytucją, ratyfikowanymi um. mdznr. i ustawami;
4) skargi konstytucyjnej;
5) sporów kompetencyjnych mdzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa;
6) zgodności z Konstyt. celów lub działalności partii politycznych.

Z wnioskami do TK występować mogą:
a) Prezydium Sejmu; b) komisje Sejmowe; c) co najmniej 50 posłów;
d) Prezydent; e) Komitet Obrony Kraju; f) Trybunał Stanu;
g) Prezes NIK; h) Prezes Rady Ministrów; i) pierwszy Prezes Sądu Najwyższego;
j) Prezes NSA; k) Prokurator Generalny; l)w pewnych okolicznościach inni.

W razie nieusunięcia niezgodności aktu orzeczonej przez TK, akt ten traci moc w zakresie ustalonym w orzeczeniu. W szczególnych przypadkach TK może zawiesić w całości lub w części stosowanie aktu z dniem ogłoszenia orzeczenia.

E. Sądowa kontrola umownej działalności administracji.
Idzie tu o kontrolę tych działań adm. pub., które są oparte na prawie cywilnym (umowy w których stroną jest organ administracyjny). Organ adm. ma przed sądem pozycję strony, tj. powoda lub pozwanego, a podstawę prawną rozstrzygania sporów stanowi prawo cywilne

89/KONTROLA PROKURATORSKA

Obejmuje dwie wielkie dziedziny:
1) rozstrzyganych przez organy administracyjne (administrujące) indywidualnych spraw, w których wydaje się decyzje administracyjne;
2) spraw spoza zakresu postępowania administracyjnego.

Ad.1 Pozycja prawna prokuratora:
- ma prawo zwrócenia się do właściwego organu adm. pań. o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem;
- ma prawo udziału w każdym stadium postępowania , aby zapewnić postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy zgodnie z prawem;
- w obu przypadkach służą mu prawa strony (ale nie jest stroną).

Jedynym kryterium udziału prok. w postępowaniu jest kryt. legalności- albo dąży do usunięcia stanu niezgodnego z prawem, albo do zapewnienia, by postępowanie i rozstrzygnięcie zgodne były z prawem

90/KONTROLA SPOŁECZNA

Może ona występować jako:

-kontrola niezorganizowana

-kontrola zorganizowana.

KONTROLA NIEZORGANIZOWANA- jest wtedy, gdy jako podmiot kontrolujący występuje obywatel lub nie zorganizowana grupa obywateli, a także składanie skarg i wniosków na podstawie kodeksu postępowania administracyjnego przez osoby fizyczne i prawne.

Wg konstytucji formy kontroli niezorganizowanej to:

-prawa składania petycji - w interesie publicznym, własnym lub innej osoby, za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywaniem przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej

-prawo składania wniosków i skarg (jak wyżej).

KONTROLA ZORGANIZOWANA sprawowana jest przez:

-radę gminy, działania na sesjach, w granicach jej ustawowych kompetencji,

-wójta jako organ wykonawczy gminy oraz zarząd powiatu i zarząd województwa, których funkcje kontrolne wynikają ze składu oraz kompetencji zarządu i organu wykonawczego,

-komisje rad w granicach ich funkcji kontrolnych,

-organizacje społeczne w ramach ich organizatorskich i społecznych funkcji (np. Polski Związek Wędkarski w zakresie kontroli przestrzegania reżimu ochrony środowiska),

-inne zorganizowane organizmy społeczne np. Straż Ochrony Przyrody,

-inne podmioty społeczne, których funkcje kontrolne określone są prawem,

-obywateli jako podmiotu referendum ogólnokrajowego i referendum samorządowego,

-grupę obywateli jako podmiot konsultacji w granicach unormowań ustaw o samorządach terytorialnych i Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego,

-grupę mieszkańców, którzy wyrazili pisemną zgodę na zaskarżenie aktu prawa miejscowego do sądu administracyjnego w razie naruszenia ich interesów prawnych lub uprawnień

91/KONTROLA RESORTOWA

Oznacza taką kontrolę, która odbywa się w organizacyjnych granicach jednego resortu bez względu na to czy kontrolujący i kontrolowany stanowią odrębne jednostki organizacyjne, czy mieszczą się w ramach jednej jednostki.

Wyróżniamy:
1. Kontrolę sprawowaną przez jednostkę (lub jednostki) nadrzędną funkcjonalnie, mającą za przedmiot sprawy nie wykraczające poza zakres organizacji i działania wewnętrznego podmiotu kontrolowanego.
2. Kontrolę sprawowaną przez jednostkę (lub jednostki) nadrzędną funkcjonalnie, mającą za przedmiot takie działania podmiotu kontrolowanego, które ustalają sytuację prawną podmiotów spoza resortu:
a) kontrola aktów normatywnych administracji;
b) kontr. umów administracyjnych;
c) kontr. decyzji administr.
3. Kontrolę sprawowaną przez organy danej jednostki organizacyjnej wobec niej samej, czyli kontrolę wewnętrzną w urzędach organów administr. publicznej.

92/KONTROLA MIĘDZYRESORTOWA

Odznacza się tym, że:
a) organy kontroli zwane inspekcjami wbudowane są organizacyjnie w ramy określonego resortu choć zakres ich działalności jest powszechny (obejmuje też podmioty samorz. terytorialnego);
b) sposób określenia zasięgu kontroli jest p.w. rzeczowy a nie podmiotowy (czyli kontroluje się nie określone jednostki organizacyjne, a określone działania);
c) organy inspekcji często są władne modyfikować bezpośrednio działalność podmiotu kontrolowanego (prawo wydawania decyzji administr.), czyli zachowywać się jak jednost. zwierzchnie w ramach nadzoru.

Kontrolę taką przeprowadzają: Pań. Inspekcja Sanitarna; UOKiK; Inspekcja Handlowa; Kontrola skarbowa; Dozór Techniczny; IJKHAR-S; Inspekcja Farmaceutyczna itp.

93/KONTROLA DOKONYWANA PRZEZ RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH

Rzecznik Praw Obywatelskich :

-powoływany jest na 5-cio letnią kadencję przez SEJM za zgodą Senatu

-stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela, praw określonych w prawie. -----bada czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji obowiązanych do przestrzegania i realizacji tych praw i wolności nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej.

-Rzecznik pełni funkcję czysto kontrolne.

-podejmuje czynności na wniosek obywateli, ich organizacji, organów samorządu lub z własnej inicjatywy.

-nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem profesora szkoły wyższej ani wykonywać innych zajęć zawodowych,

-nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością urzędu,

-RPO jest w swojej działalności niezawisły, niezależny od innych organów państwowych i odpowiada jedynie przed Sejmem

-nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności.

-nie może być zatrzymany lub aresztowany z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania.

-corocznie informuje Sejm i Senat o swojej działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.

Ombudsman jest personalnie powoływanym przedstawicielem parlamentu, osobą obdarzoną publicznym zaufaniem. Jest to konkretna osoba, do której można napisać , można przyjść lub zatelefonować i która przyjmuje każdego (nawet przy pomocy fachowych funkcjonariuszy), wysłuchuje jego trosk i problemów, ocenia ich źródło i charakter w świetle prawa i proponuje sposób załatwienia i czasami nawet bierze na siebie wystąpienie w właściwą interwencją.

PODSTAWY ODPOWIEDZIALNOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ ZA DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

94/PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE

SKARB PAŃSTWA

Odpowiada za szkodę wyrządzoną zawinionym działaniem lub zaniechaniem działania funkcjonariusza administracji rządowej odpowiada -Skarb Państwa. Przed sądami działa przez organy państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie lub przez organ jednostki nadrzędnej.

Stasti fisci jest to państwowa jednostka organizacyjna, z której działalnością wiąże się dochodzenie roszczenia.

Jeżeli szkodę wyrząził funkcjonariusz państwowej osoby prawnej to odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi ta osoba prawna.

JEDNOSTKA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

W zakresie zadań własnych odpowiedzialność za szkodę ponosi ta jednostka samorządu terytorialnego , w której imieniu czynność była wykonana.

SOLIDARNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ SKARBU PAŃSTWA I JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Nowym rozwiązaniem jest wprowadzenie do kodeksu cywilnego odpowiedzialności solidarnej Skarbu Państwa i jednostki samorządu terytorialnego za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza samorządu terytorialnego przy wykonywaniu zadań z zakresu administracji rządowej zleconych ustawą lub powierzonych.

95/OSOBY, ZA KTÓRE PONOSI SIĘ ODPOWIEDZIALNOŚĆ

FUNKCJONARIUSZE PAŃSTWOWI

- są to pracownicy organów władzy, administracji lub gospodarki państwowej

Funkcjonariuszami państwowymi są przede wszystkim osoby będące organami lub osoby pozostające z organami państwa w stosunku zatrudnienia.

-osoby powołane do pełnienia funkcji organu państwa w drodze wyboru (np. posłowie)

-osoby działające na zlecenie organów władzy, administracji lub gospodarki państwowej.

FUNKCJONARIUSZE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Funkcjonariuszem tym jest pracownik samorządowy, radny, członkowie zarządu gmin, powiatów i województw, a także inne osoby, do których stosuje się przepisy o pracownikach samorządowych.

96/PRZEDMIOTOWY ZAKRES ODPOWIEDZIALNOŚCI

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZY WYKONYWANIU POWIERZONEJ CZYNNOŚCI

Skarb państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego odpowiadają za szkody wyrządzone odpowiednio:

-przez funkcjonariusza państwowego

-przez funkcjonariusza samorządu terytorialnego

przy wykonywaniu powierzonych im czynności.

Skarb państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego będą zobowiązane do naprawienia szkody wyrządzonej przez swoich funkcjonariuszy.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WADLIWE DECYZJE ADMINISTRACYJNE

Skarb państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego odpowiadają za szkody wyrządzone wadliwą decyzją. Dochodzenie odszkodowawcze następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym. Postępowanie administracyjne o naprawienie szkody i wydanie decyzji odszkodowawczej następuje na żądanie osoby poszkodowanej. Postępowanie to jest jednoinstancyjne. Dalej właściwy już jest sąd powszechny.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DECYZJE ADMINISTRACYJNE LEGALNE

Chodzi o odpowiedzialność za straty wyrządzone działaniami legalnymi podejmowanymi w wykonywaniu kompetencji. Są to szkody wyrządzone działaniem władczym administracji publicznej.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NIEWYKONANIE ORZECZENIA NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

Roszczenie dotyczy osoby, która poniosła szkodę z tego tytułu. Odszkodowanie przysługuje od organu, który orzeczenia nie wykonał. O odszkodowaniu orzeka ten organ w formie decyzji w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku odszkodowawczego. Stronie niezadowolonej z odszkodowania przysługuje skarga do sądu powszechnego w terminie 30 dni od dnia pozostawania organu w zwłoce lub doręczenia jej decyzji w tej sprawie.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO

To odpowiedzialność za uchwały organów samorządowych stanowiących prawo miejscowe oraz akty terenowych organów administracji rządowej stanowiących przepisy prawa miejscowego. Można żądać odszkodowania od gminy za uchwały stanowiących prawo miejscowe.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA BEZCZYNNOŚĆ ADMINISTRACJI

Skarb państwa i jednostka samorządu terytorialnego ponoszą odpowiedzialność zarówno za szkody wyrządzone zawinionym działaniem, jak i zaniechaniem swoich funkcjonariuszy.

Jeżeli szkoda powstała wskutek zaniechania, do przyjęcia winy funkcjonariusza konieczne jest ustalenie konkretnego obowiązku działania z jego strony.

PRAWO ADMINISTRACYJNE NORMUJĄCE SYTUACJE PRAWNE OBYWATELA

97/UPRAWNIENIE A OBOWIĄZEK

Tak więc uprawnienie i obowiązek wiązane w jeden węzeł stosunku administracyjnego nie stykają się wzajemnie w płaszczyźnie analogicznej do uprawnienia i obowiązku w obrębie stosunku cywilnoprawnego.

Zatem zarówno w sytuacji obowiązku prawnego obywatela, jak i jego prawem ustalonego uprawnienia, określone zachowanie się organu administracyjnego, do którego upoważnia go przepis prawa, jest jego obowiązkiem.

RODZAJE MATERIALNOPRAWNYCH SYTUACJI OBYWATELA WYZNACZONYCH PRZEZ PRAWO ADMINISTRACYJNE.

98/OBYWATEL JAKO PODMIOT PRAW I OBOWIĄZKÓW OSOBOWYCH

Zaliczyć tu można sytuacje kształtowane przez prawo dotyczące akt stanu cywilnego, ewidencji, dowodów osobistych, paszportów, imion i nazwisk.

SYTUACJA PRAWNA OBYWATELA W ZAKRESIE STANU CYWILNEGO

Rejestracja wg stanu cywilnego obejmuje:

-urodzenie

-zawarcie związku małżeńskiego

-zgon.

-inne wpisy przewidziane prawem.

Zgłoszenie zdarzeń objętych rejestracją jest obowiązkowe. Obowiązek ten obciąża osoby fizyczne najbardziej związane z rejestrowanym zdarzeniem.

Niezgodność akr z prawdą może być udowodniona wyłącznie w drodze sądowej.

SYTUACJA OBYWATELA W ZAKRESIE OBOWIĄZKU MELDUNKOWEGO.

Obywatel jest obciążony obowiązkiem meldunkowym. Obywatel Polski podlega obowiązkowi zameldowania się w miejscu pobytu stałego lub czasowego, saldowania o urodzeniu dziecka, zameldowania o zmianie stanu cywilnego, zameldowania o zgonie.

OBYWATEL JAKO PODMIOT OBOWIĄZKU POSIADANIA DOKUMENTU TOŻSAMOŚCI

Obywatele polscy mają obowiązek do posiadania określonego ustawą dowodu tożsamości.

Obowiązek ten zapewniony jest postępowaniem egzekucyjnym i odpowiedzialnością za wykroczenie.

Dokumentem tożsamości jest dowód osobisty. Pełni on funkcje:

-jako podstawę stwierdzenia tożsamości osoby

-jako poświadczenie polskiego obywatelstwa

Dowód osobisty otrzymuje osoba:

-jest obywatelem polskim

-ma miejsce3 zamieszkania na terytorium RP

-ukończyła 18 rok życia , albo ukończyła 15 rok życia , jeżeli pozostaje w stosunku pracy lub nie zamieszkuje wspólnie z osobami, których pod władzą rodzicielska się znajduje.

Prawo do uzyskania dowodu osobistego przysługuje osobie, która ukończyła 13 rok życia.

Dowód osobisty ważny jest 10 lat od daty wydania.

OBYWATELSKIE PRAWO DO OTRZYMANIA PASZPORTU

Paszport to dokument urzędowy uprawniający do przekroczenia granicy i pobytu za granicą oraz poświadczającym obywatelstwo polskie, tożsamość osoby.

Rodzaje paszportów:

-paszport

-paszport dyplomatyczny

-paszport służbowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych

-paszport blankietowy.

Paszporty wydaje wojewoda.

IMIĘ I NAZWISKO OBYWATELA

Jako zindywidualizowane oznaczenie każdej osoby w społeczeństwie. Posiadanie imienia i nazwiska wynika z prawodawstwa.

OBYWATEL JAKO PODMIOT PRAW I OBOWIĄZKÓW POLITYCZNYCH

Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela wyodrębnione tu po części wspólnie nazywane są wonnościami, prawami i obowiązkami politycznymi i są formułowane w Konstytucji.

OBYWATEL JAKO PODMIOT ŻADAJĄCY INFORMACJI

Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, zakresie jakim wykonują one zadania władzy publiczne i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

Dostęp do informacjo dotyczy dokumentów, wstęp na sesje z możliwością rejestracji dźwięku i obrazu.

UDZIAŁ OBYWATELA W REFERENDUM

-o przeprowadzeniu referendum decyduje Sejm, uchwałą podjętą bezwzględną większością głosów lub Prezydent, za zgodą Senatu podjętą bezwzględną większością głosów

-referendum służy bardziej organom zarządzającym, niż społeczeństwu

-wynik referendum jest wiążący gdy w głosowaniu wzięła udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania

KONSTYTUCYJNE PRAWO DO ZRZESZANIA SIĘ

Konstytucja zapewnia wolność zrzeszania się.

Zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność są sprzeczne z Konstytucją lub z ustawą. Jest to prawo polityczne i przejawia się w możliwości przystąpienia do organizacji już istniejącej bądź utworzenia nowej organizacji.

WOLNOŚĆ WYRAŻANIA POGLĄDÓW I ROZPOWSZECHNIANIA INFORMACJI

Zgodnie z Konstytucją cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie pracy są zakazane. Niemniej jednak, Konstytucja wprowadza obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.

PRAWO DO UCZESTNICZENIA I ORGANIZOWANIA ZGROMADZEŃ

Konstytucyjna wolność zgromadzeń może być ujmowana z obowiązkiem konstytucyjnym obywatela, który polega na przestrzeganiu przepisów konstytucji i ustaw. W efekcie zwoływanie i uczestniczenie w zgromadzeniach jest regulowane policyjnie.

Zgromadzeniem jest zgrupowanie co najmniej 15 osób zwołanych w celu wspólnych obrad lub w celu wyrażenia wspólnego stanowiska.

O zamiarze zgromadzenia organizator na 3do 30 dni przed terminem zgromadzenia zawiadamia organ samorządowy o zamiarze jego organizacji.

Zakaz zgromadzeń dotyczy gdy naruszają przepisy karne, jego cel jest sprzeczny z ustawami, zagraża mieniu, zdrowiu,

Zakazuje się decyzją administracyjną. ORGANEM odwoławczym jest wojewoda. Skargi do NSA wnosi bezpośrednio do sądu w terminie 3 dni od dnia doręczenia decyzji, a sąd wyznacza rozprawę nie później niż 7 dni od dnia wniesienia skargi.

POWSZECHNY OBOWIĄZEK OBRONY OJCZYZNY OKREŚLONY PRZEZ KONSTYTUCJĘ

Konstytucja określa prawny obowiązek obrony ojczyzny, wyróżniający się rangą moralną o charakterem dobra chronionego przez jego realizację. Obowiązek ten jest realizowany jako:

-zasadniczej służby wojskowej przez poborowych

-służby w formacjach uzbrojonych nie wchodzących w skład sił zbrojnych

-przeszkolenia wojskowego przez studentów i absolwentów szkół wyższych

-ćwiczeń wojskowych oraz okresowej służby wojskowej

-służby w jednostkach zmilitaryzowanych

-służby zastępczej

-inne

99/OBYWATEL JAKO PODMIO PRAW I OBOWIĄZKÓW SPOŁECZNYCH

OBYWATEL O OBOWIĄZEK SZKOLNY ORAZ OBOWIĄZEK NAUKI

Wg konstytucji nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa

Obowiązek szkolny rozpoczyna się gdy dziecko kończy 7 lat. Trwać będzie do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 lat.

Obowiązek ten będzie spełniamy przez uczęszczanie do szkoły podstawowej i gimnazjum, publicznych lub niepublicznych.

PRAWO DO UZYSKANIA POMOCY SPOŁECZNEJ

prawo to jest uregulowane ustawą o pomocy społecznej. Pomocy społecznej na zasadach określonych w ustawie udziela się osobom i rodzinom powodu:

• bezdomności, ubóstwa lub sieroctwa,

• potrzeby ochrony macierzyństwa,

• bezrobocia,

• upośledzenia fizycznego lub umysłowego,

• długotrwałej choroby,

• alkoholizmu lub narkomani

• trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego, ośrodka szkolno - wychowawczego, rodziny zastępczej,

• klęski żywiołowej lub ekologicznej.

OBYWATEL A PRAWO O ZBIÓRKACH PUBLICZNYCH

uregulowanie problematyki zbiórek publicznych nie jest dokonywane ze stanowiska obywatela jako ofiarodawcy a jedynie w kontekście normatywnych warunków ich organizowania i przeprowadzenia. Ustawa o zbiórkach publicznych mimo wielokrotnej nowelizacji zachowała swoje pierwotne zasady unormowania. Obywatel może legalnie brać udział w przeprowadzeniu zbiórki, jeśli został imiennie zaproszony przez adresata zezwolenia.

OBYWATEL A ODZNACZENIA

można zaliczyć do praw społecznych obywateli. Zgodnie z obowiązującą ustawą o orderach i odznaczeniach są najwyższym wyróżnieniem zasług cywilnych i wojskowych położonych w czasie pokoju lub wojny, dla chwały i rozwoju RP. Ordery i odznaczenia nadaje Prezydent. Postanowienia prawa materialnego w zakresie przyznawania orderów i odznaczeń stanowią skrajny przykład prawa najmniej rozbudowanego. Decyzja przyznająca odznaczenie nie wywołuje żadnych skutków materialnoprawnych

100/OBYWATEL JAKO WŁAŚCICIEL

OBYWATEL JAKO WŁAŚCIEL NIERUCHOMOŚCI (GRUNTOWEJ)

Właściciel - to osoba fizyczna lub prawna, w której posiadaniu jest rzecz. Osoba będąca właścicielem oprócz tego, że posiada daną rzecz, może z niej korzystać (może pobierać pożytki z tej rzeczy oraz może je przetwarzać), może także taką rzeczą rozporządzać (może wyzbyć się własności, może ją przenieść na inną osobę, może taką rzecz porzucić, albo ją obciążyć).

Nabycie prawa własności może mieć charakter:

1) pierwotny - prawo to nie jest nabywane na kogoś

- zawłaszczenie rzeczy niczyj (rzeczy ruchome), odróżnić trzeba rzecz znalezioną i skarb,

- wywłaszczenie nieruchomości na cele publiczne,

- zasiedzenia

2) wtórne - przekazanie prawa własności z jednej osoby na drugą,

- w drodze umowy (kupna, sprzedaży),

- w drodze dzierżawy.

Osoba może być także współwłaścicielem rzeczy - jedna rzecz ma kilku właścicieli.

OBYWATEL JAKO WŁAŚCICIEL ZABYTKU

obowiązany jest z mocz ustawy do zabezpieczenia zabytku, informowania wojewódzkiego konserwatora zabytków o wydarzeniach wpływających na zabytek, właściciel może konserwować zabytek na koszt państwa, gdy zabytek jest wpisany do rejestru zabytków, zabytek nie podlega przejęciu na własność przez państwo),

OBYWATEL JAKO PODMIOT ŚWIADCZEŃ RZECZOWYCH

świadczenia rzeczowe są nakładane na obywatela w wyznaczonych prawem okolicznościach ze względu na własność rzeczy ruchomych potrzebnych do realizacji określonego interesu społecznego.

OBYWATEL JAKO PRZEDSIĘBIORCA

Potocznie mówiąc o przedsiębiorstwie lub przedsiębiorcy, często mamy na myśli prowadzenie działalności gospodarczej oraz osobę, która działalność taką prowadzi.

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna , osoba prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się również wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca jest zobowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczącej ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska.

Ponadto, jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest zobowiązany zapewnić, aby działalność gospodarcza była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymującą się [posiadaniem takich uprawnień zawodowych.

Wyroby wprowadzane do obrotu przedsiębiorca prowadzący działalność, powinien oznaczyć nazwą i adresem producenta oraz nazwą lub symbolem wyrobu, niezależnie od oznaczeń wymaganych przez inne przepisy (np. sanitarne).

Obowiązkiem przedsiębiorcy jest też posiadanie rachunku bankowego oraz przeprowadzanie za jego pośrednictwem większych rozliczeń.

Odrębną sprawą są ciążące na przedsiębiorcy obowiązki podatkowe i w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Przed rozpoczęciem działalności (wystawieniem pierwszej faktury), przedsiębiorca zobowiązany jest dokonać zgłoszenia obowiązku podatkowego we właściwym Urzędzie skarbowym oraz zgłoszenia do ubezpieczenia we właściwej jednostce Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

OBYWATEL JAKO PODMIOT ŚWIADCZEŃ OSOBISTYCH

Pojęcie świadczenia można zdefiniować przez specjalny przedmiot ogólnie pojętego obowiązku administracyjnoprawnego. Przedmiotem tym jest świadczenie pracy.

Często świadczenie osobiste jest łączone z rzeczowymi.

OBYWATEL JAKO UŻYTKOWNIK DROGI PUBLICZNEJ

Człowiek na drodze może się znajdować wtedy, gdy;

-jest uczestnikiem ruchu

-jako osoba znajdująca się na drodze z innych powodów.

Obowiązany zachowywać się ostrożnie w obydwóch przypadkach.

Kierujący ma obowiązek posiadać przy sobie dokumenty uprawniające do kierowania i używania danego pojazdu; PRAWOMJAZDY, UBEZPIECZENIE OC. WAŻNY DOWÓD REJESTRACYJNY POJAZDU.

OBYWATEL JAKO POSZKODOWANY SKYTKAMI ZANIECZYSZCZENIA ŚRODOWISKA

Wg konstytucji władze publiczne maja nakazane prowadzenie polityki zapewniającej bezpieczeństwo ekologiczne współczesnym i przyszłym pokoleniom.

101/OBYWATEL W SYTUACJACH REŻIMÓW SPECJALNYCH

OBYWATEL W SYTUACJI USTANOWIONEGO OBSZARU SPECJALNEGO

Celem utworzenia takiego obszaru wyrażają się w ochronie przestrzeni obszaru lub przestrzeni poza obszarem. Takimi obszarami są np. parki narodowe, rezerwaty, parki krajobrazowe, zwierzyńce, obwody łowieckie, obszary górnicze, obszary kolejowe itd.

OBYWATEL W SYTUACJI STANU KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ

Do klęsk żywiołowych zalicza się:

-trzęsienia ziemi,

-wulkanizm

-huragany

-susze,

-erozje

-powodzie,

-pożary.

Z uwagi na fakt, że środki jakimi dysponuje organ samorządowy oraz wojewoda są niewystarczające, wprowadza się obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych do celów zorganizowanej akcji.

Poszkodowanym przysługuje prawo do odszkodowania.

OBYWATEL A STANIE POWAŻNEJ AWARII

Jest to nadzwyczajne zagrożenie środowiska jako zagrożenie spowodowane gwałtownym zdarzeniem, nie będącym klęską żywiołową, które może wywołać znaczne zniszczenie środowiska lub pogorszenie jego stanu, stwarzając powszechne niebezpieczeństwo dla ludzi i środowiska.

OBYWATEL W SYTUACJI STANU ZAGROŻENIA POWODZIOWEGO

Zagrożenie powodziowe obejmuje:

-stan pogotowia przeciwpowodziowego

-stan alarmu powodziowego

Obydwa stany ogłaszane są przez wojewodę. Władze samorządu w razie zagrożenia wydają zarządzenia typu porządkowego bądź decyzję administracyjną zaopatrzoną w rygor natychmiastowej wykonalności.

OBYWATEL W SYTUACJI sTANU WOJNY

Wg konstytucji postanowienie o stanie wojny może być powzięte jedynie w razie dokonania zbrojnego napadu na terytorium RP albo gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji.

Postanowienie takie uchwala Sejm, a gdy Sejm nie może się zebrać to - Prezydent.

OBYWATEL W SYTUACJI STANU WOJENNEGO

Stan wojenny różni się od stany wojny:

-przesłankami jego wprowadzenia

-organem wprowadzającym

-trybem wprowadzenia

-treścią obowiązującego w czasie jego trwania prawa

-skutkami prawnymi

Stan wojenny oznacza stan wyjątkowy, stan konieczności państwowej, stan napięcia .

OBYWATEL W SYTUACJI STANU WYJĄTKOWEGO

Stan wyjątkowy jest instytucją zbliżoną konstrukcyjnie do stanu wojennego, ale wprowadzoną w innych niż stan wojenny powodów.

Stan wyjątkowy wprowadza się w razie:

-klęski żywiołowej

-gdy zostało zagrożone wewnętrzne bezpieczeństwo państwa.

102/UWAGI OGÓLNE O ZABEZPIECZENIU PROCESOWYM SYTUACJI PRAWNYCH OBYWATELA

Zabezpieczenie procesowe obywatela wobec aktów administracyjnych pełni trzy podstawowe funkcje:

1/polega na przestrzeganiu uniwersalności w treści rozstrzygnięć

2/zapewnia obywatelowi, obywatelowi sferze jego indywidualnej administracyjnej sprawy, pewien ograniczony współudział w formułowaniu treści decyzji

3/obrazuje ogólny, podstawowy, sformułowany konstytucyjnie cel przestrzegania prawa.

103/PUBLICZNE PRAWA PODMIOTOWE

Publiczne prawo podmiotowe oznacza taką sytuację prawną obywatela (jednostki zbiorowej), w obrębie której obywatel ten, opierając się na chroniących jego interesy prawne normach prawnych może skutecznie żądać czegoś od państwa lub może w sposób niekwestionowany przez państwo coś z

Do źródeł publicznych praw podmiotowych należą źródła prawa administracyjnego powszechnie obowiązujące o zewnętrznym charakterze (np. Konstytucja, ratyfikowana umowa międzynarodowa), oraz indywidualne akty administracyjne konstytutywne o charakterze uznaniowym. Źródłem publicznych praw podmiotowych nie może być wewnętrzne prawo administracyjne przybierające postać aktów kierownictwa wewnętrznego, gdyż nie są one znane „osobom z zewnątrz”, nie mogą więc nakładać na te osoby obowiązków, ani egzekwować ich wykonania.działać.

104/ADMINISTRAYJNOPRAWNA SYTUACJA CUDZOZIEMCA W POLSCE

POJĘCIE CUDZOZIEMCA

Jest nim każdy, kto nie ma obywatelstwa polskiego. Dotyczy to tylko osób fizycznych.

WJAZD I POBYT

-cudzoziemiec może przekroczyć granicę i przebywać na terytorium Polski jeżeli ma ważny paszport oraz zezwolenie zwane wizą i jeżeli przepisy tak stanowią.

-ponadto powinien posiadać i okazać na żądanie na granicy środki niezbędne do pokrycia kosztów wjazdu, przejazdu, pobytu i wyjazdu z kraju

AZYL

Cudzoziemiec może otrzymać azyl, gdy jest to niezbędne dla zapewnienia mu ochrony oraz gdy przemawia za tym ważny interes RP. Azyl zezwala na osiedlenie się. Cudzoziemcowi może być nadany status uchodźcy.

UPRAWNIENIA KONSTYTUCYJNE

-każdy kto znajduje się pod władzą RP korzysta z wolności i praw zapewnianych w Konstytucji

-środkiem ochrony tych praw dla cudzoziemców jest skarga konstytucyjna

NABYCIE OBYWATELSTWA

-możliwe jest nabycie obywatelstwa polskiego na podstawie aktu administracyjnego

-sposobem nabycia obywatelstwa polskiego jest nadanie obywatelstwa przez Prezydenta PR (NATURALIZACJA)

-osoba musi spełniać warunki: zamieszkanie w Polsce na postawie zezwolenia na osiedlenie się przez co najmniej 5 lat

Nabycie obywatelstwa z mocy prawa - gdy osoba przebywa na terenie RP na podstawie wizy w celu repatriacji nabywa obywatelstwo polskie z dniem przekroczenia granicy.

Szczególny sposób nabycia obywatelstwa gdy cudzoziemiec:

-przybył do Polski w okresie od 1 stycznia 1992r. do 31 grudnia 1996r.

-przybył na podstawie uzyskanego przez wyjazdem zezwolenia na pobyt stały

-przebywa na terytorium kraju nieprzerwanie, a ponadto

-jest narodowości polskiej lub ma pochodzenie polskie

-ma w Polsce zapewnione mieszkanie i utrzymanie

-do dnia 31 grudnia 1998r. złożył wniosek o uznanie go za obywatela polskiego

Organem właściwym do wydania decyzji o uznaniu za obywatela polskiego w tym trybie jest Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.

UPRAWNIENIA PUBLICZNE

-nie są podmiotami prawa wyborczego (czynnego i biernego)

-nie mają prawa dostępu do służby publicznej, tj. nie mogą być funkcjonariuszami, urzędnikami służby cywilnej

-niedostępne są dla nich stanowiska sędziego sądu powszechnego, Sądu Najwyższego, NSA, Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Stanu i inne

maja prawo:

- organizowania i uczestniczenia w pokojowych zgromadzeniach

-tworzenia zrzeszeń i przystępowanie do już istniejących

-ograniczenia dot. zrzeszeń politycznych

-mogą zrzeszać się w stowarzyszenia zgodnie z przepisami.

-może być członkiem organizacji pracodawców

PRACA

Zezwolenie na zatrudnienie wydaje na pisemny wniosek pracodawcy, dla określonego cudzoziemca, na określone stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy. Na podstawie tego zezwolenia cudzoziemiec może ubiegać się o wizę w celu zatrudnienia. Zezwolenie wydaje starosta.

Zezwolenie i zgoda wydawane są na czas oznaczony i mogą być przedłużone na wniosek pracodawcy.

Cudzoziemcy mogą prowadzić na terenie RP działalność gospodarczą na podstawie zazwolenia.

NAUKA

Cudzoziemcy mogą podejmować i odbywać w Polsce studia, studia doktoranckie, podyplomowe, staże habilitacyjne, staże naukowe i artystyczne oraz specjalistyczne, kursy podnoszące kwalifikacje zawodowe, praktyki zawodowe.

Mogą pobierać naukę i korzystać z opieki jako stypendyści strony polskiej, na warunkach odpłatności albo bez odpłatności.

21

---