Plan wynikowy nauczania języka polskiego w klasie VI szkoły podstawowej

Plany wynikowy zawiera:

1. Zamierzone osiągnięcia ucznia - cele operacyjne, uporządkowane hierarchicznie według taksonomii celów nauczania w edukacji polonistycznej.

Przyjęto następującą taksonomię celów:

Poziom A	Znajomość i rozumienie pojęć (słów), czyli: poznawanie przez uczniów odpowiedniej do ich poziomu i przedmiotu terminologii; odwoływanie się do poznanych pojęć; czytanie i rozpoznawanie słów (sensu i pisowni); czytanie tekstów kultury, w tym między innymi: literackich, użytkowych, map, tabel, schematów itp.
Poziom B	Analiza i logiczne myślenie, czyli: rozumienie związków i struktur; doskonalenie sposobów ich rozumienia (dowodzenie, wnioskowanie, objaśnianie, przekształcanie); czytanie ze zrozumieniem różnych tekstów kultury; klasyfikowanie, porządkowanie według określonego kryterium.
Poziom C	Synteza, rozwiązywanie zadań, czyli: odtwarzanie poznanych metod, sposobów rozwiązywania zadań w sytuacjach typowych; stosowanie zdobytej wiedzy i umiejętności w sytuacjach praktycznych.
Poziom D	Tworzenie, rozwiązywanie problemów, czyli: rozwiązywanie problemów w sposób twórczy w sytuacjach nietypowych.

2. Zamierzone osiągnięcia ucznia w realizacji treści ścieżek edukacyjnych:

• Edukacja prozdrowotna

• Edukacja ekologiczna

• Edukacja czytelnicza i medialna

• Wychowanie do życia w społeczeństwie

• Wychowanie do życia w rodzinie

• Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie

• Wychowanie patriotyczne i obywatelskie

3. Wymagania: podstawowe i ponadpodstawowe w odniesieniu do standardów wymagań.

Wyraz „rozumie” w rubryce „Zamierzone osiągnięcia - Edukacja polonistyczna” należy traktować jako pojęciowe zaznajomienie ucznia z danym problemem, wyraz „zna” jako znajomość nazwy pojęcia i jego rozumienia, natomiast wyraz „termin” jako znajomość terminu wraz z umiejętnością jego definiowania.

Plan obejmuje całość materiału nauczania z podręcznika i zeszytu ćwiczeń „Między nami” dla klasy szóstej. Nauczyciel powinien określić zakres realizacji w danej klasie materiału zawartego w podręczniku i zeszytach ćwiczeń.

CZŁOWIEK I TRADYCJA

Uwagi o realizacji planu pracy	Materiał nauczania	Zamierzone osiągnięcia
				Edukacja polonistyczna Uczeń:		Ścieżki edukacyjne Uczeń:
			PODRĘCZNIK Ustawa o języku polskim, s. 11	Poziom A	rozumie pojęcia: ustawa, wulgaryzacja	Wychowanie patriotyczne i obywatelskie: utożsamia mowę polską z narodem; przeciwdziała wulgaryzacji języka
				Poziom B	rozumie cel powstania ustawy o języku polskim
				Poziom C	tworzy rodzinę wyrazów gromadzi wyrazy bliskoznaczne posługuje się frazeologizmami ze słowem mówić
				Poziom D	fantazjuje na podany temat redaguje projekt ochrony języka
			PODRĘCZNIK Julian Tuwim, [Nie mam żadnego zajęcia], s. 8 ZESZYT ĆWICZEŃ Radość pisania	Poziom A	zna pojęcia: podmiot liryczny - osoba mówiąca w wierszu (powtórzenie)		Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie: rozumie trud poety w poszukiwaniu nowych znaczeń słów; kształtuje postawę szacunku wobec artystów
				Poziom B	odczytuje przenośne znaczenie wyrazu
				Poziom C	uzupełnia tabelę dotyczącą treści wiersza
				Poziom D	nadaje tytuł utworowi lirycznemu formułuje pytania do poety. argumentuje tezę
			PODRĘCZNIK Maria Konopnicka, Rota, s.12	Poziom A	zna okoliczności powstania utworu		Wychowanie patriotyczne i obywatelskie: identyfikuje się z wartościami prezentowanymi przez pieśni patriotyczne
				Poziom B	odczytuje elementy historyczne i patriotyczne w „Rocie” określa podmiot liryczny, nastrój, cel wypowiedzi poetyckiej, nastrój, wymowę, wartości prezentowane przez utwór utworu porównuje informacje historyczne zawarte w „Rocie” i haśle encyklopedycznym nazywa własne uczucia związane z odbiorem tekstu patriotycznego
				Poziom C	określa formę gramatyczną podmiotu zbiorowego omawia sposób wykonania hymnu
				Poziom D	projektuje symbole wartości
			PODRĘCZNIK Adam Mickiewicz, Konrad Wallenrod, s.15	Poziom A	zna pojęcie: apostrofa wymienia utwory, które pełniły lub pełnią funkcję patriotyczną wymienia okoliczności wykonywania pieśni narodowych		Wychowanie patriotyczne i obywatelskie: rozumie znaczenie pieśni w życiu narodu; rozumie funkcję kulturotwórczą narodu Edukacja czytelnicza i medialna: korzysta z warsztatu informacyjnego biblioteki
				Poziom B	podaje wyrazy, którymi podmiot liryczny zastępują słowo pieśń określa temat utworu rozpoznaje apostrofę, nazywa jej funkcję określa cechy pieśni określa funkcje pieśni w życiu narodu
				Poziom C	korzysta ze „Słownika mitów i tradycji kultury”
				Poziom D	redaguje wskazówki - pouczenia redaguje wypowiedź z uwzględnieniem wiedzy historycznej redaguje artykuł prasowy/wywiad/relację/opis miejsca

	PODRĘCZNIK Adam Mickiewicz, Świteź, s.17-22 ZESZYT ĆWICZEŃ Jak korzystać ze słownika poprawnej polszczyzny?, s.7	Poziom A	rozumie pojęcie: ballada	Edukacja czytelnicza i medialna: rozróżnia komunikaty medialne: korzysta z warsztatu informacyjnego biblioteki
					Poziom B	identyfikuje narratorów i bohaterów wyodrębnia fantastyczne i realistyczne elementy świata przedstawionego w utworze charakteryzuje elementy świata przedstawionego w utworze rozpoznaje składniki tworzące nastrój w utworze identyfikuje narratorów i bohaterów
					Poziom C	korzysta ze słownika poprawnej polszczyzny rozwiązuje łamigłówki
					Poziom D	redaguje gazetę tematyczną redaguje opis krajobrazu, charakteryzuje panującą w niej atmosferę
			PODRĘCZNIK Cecylia Niewiadomska, Podanie o Popielu; s.24; fragment Kroniki Galla Anonima, s.24		Poziom A	zna pojęcia: kronika, podanie	Wychowanie patriotyczne i obywatelskie: identyfikuje się z dziejami narodu polskiego
					Poziom B	na podstawie kroniki Galla Anonima wnioskuje o ustnych źródłach przekazu historycznego rozpoznaje cechy gatunkowe podania wskazuje elementy historyczne w podaniu określa genezę podania na podstawie definicji
					Poziom C	uzupełnia akt oskarżenia postaci literackiej
					Poziom D	układa pytania do tekstu opowiada w roli postaci
			Film Stara baśń		Poziom A	nazywa środki sztuki filmowej	Edukacja czytelnicza i medialna: rozróżnia środki wyrazu komunikatów medialnych
					Poziom B	ogląda film, zwracając uwagę na elementy formalne
					Poziom D	opowiada fabułę filmu
			PODRĘCZNIK Co przeważyło szalę?, s.26-28; Drzwi gnieźnieńskie - ilustracja		Poziom A	zna pojęcie: płaskorzeźba zna pojęcie: motyw rozumie wyrażenia: reakcja fizyczna, reakcja psychiczna	Edukacja czytelnicza i medialna: porównuje komunikaty medialne; odczytuje znaków i kodów dosłownych i kontekstowych
					Poziom B	porównuje treść i formę tekstu literackiego, notatki encyklopedycznej i płaskorzeźby o tej samej tematyce odczytuje przesłanie moralne w przypowieści i legendzie odczytuje ten sam motyw w dwóch tekstach literackich i w rzeźbie
					Poziom C	wypełnia tabelę, wpisując słownictwo określające reakcje ludzi
					Poziom D	opisuje scenę na płaskorzeźbie
			PODRĘCZNIK Jan Kasprowicz, O śpiących rycerzach w Tatrach, s. 30-34; W kręgu tradycji i obyczajów, s.36-37		Poziom A	zna pojęcie: wątek rozumie związki frazeologiczne z wyrazami: wierzenia, tradycja, obyczaj, obrzęd, kult	Edukacja prozdrowotna: uczy się sztuki oceny i samooceny Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie: poznaje region i jego kulturę
					Poziom B	wyodrębnia elementy legendarne i historyczne w utworze wyodrębnia wątki fabularne w utworze narracyjnym odczytuje symboliczne znaczenie utworu
					Poziom C	rozważa problem metodą metaplanu
					Poziom D	opisuje elementy świata przedstawionego w utworze narracyjnym wykonuje plakat o tematyce regionalnej redaguje list, uwzględniając podane zagadnienie
			PODRĘCZNIK James George Frazer: Kult drzew, s. 37-41; Schemat 2		Poziom A	rozumie pojęcie: kult	Edukacja czytelnicza i medialna: porównuje różne teksty kultury; sprawnie, szybko czyta, notuje i selekcjonuje informacje
					Poziom B	odczytuje z tekstu popularnonaukowego miejsca i formy kultu wskazuje motyw drzewa w różnych tekstach kultury odczytuje źródła kultu przyrody
					Poziom C	redaguje notatkę, wykorzystując materiał przygotowany podczas lekcji
					Poziom D	opowiada baśń, legendę streszcza tekst

	PODRĘCZNIK Teofil Lenartowicz, Kalina, s. 42	Poziom B	dzieli tekst wiersza na obrazy odczytuje przenośny sens wiersza	Edukacja czytelnicza i medialna: czyta tekst w celu przeżycia emocjonalnego; czyta na poziomie krytyczno-twórczym
					Poziom C	uzupełnia notatkę na temat wiersza
					Poziom D	wyraża uczucia i przeżycia bohatera lirycznego głosem, gestem opisuje przeżycia bohatera lirycznego redaguje notatkę redaguje opowiadanie twórcze
			PODRĘCZNIK Rok w przysłowiach ludowych, s.46-49. ZESZYT ĆWICZEŃ, Głoska a litera, s.68; Różne zapisy tych samych głosek, s.148; Pisownia niektórych spółgłosek., s.141; Jak dzielić wyrazy?, s.169		Poziom A	nazywa cechy głosek polskich zna sposoby oznaczania miękkości w języku polskim, funkcje litery i zna przysłowia ludowe dotyczące zmian zachodzących w przyrodzie	Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie: poznaje kulturę własnego regionu
					Poziom B	wyjaśnia genezę przysłów
					Poziom C	dzieli wyrazy na sylaby odróżnia literę od głoski dzieli głoski na samogłoski i spółgłoski rozróżnia spółgłoski dźwięczne od bezdźwięcznych, miękkie od twardych, nosowe od ustnych poprawnie przenosi wyrazy
					Poziom D	układa przysłowia na temat życia szkoły
			PODRĘCZNIK Jan Kochanowski, Na lipę, s.44		Poziom A	zna pojęcie: sytuacja liryczna	Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie: dostrzega związek literatury polskiej z kręgiem kultury śródziemnomorskiej
					Poziom B	określa sytuację liryczną w wierszu wskazuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi poetyckiej określa doznania człowieka na podstawie wyodrębnionych elementów utworu wskazuje w wierszu środki poetyckie i określa ich funkcje dostrzega bogactwo środków poetyckich w wierszu rozpoznaje apostrofę w utworze poetyckim
					Poziom C	stosuje formy wołacza w mowie i piśmie posługuje się cytatem
					Poziom D	redaguje pytania do tekstu poetyckiego redaguje ogłoszenie prasowe redaguje reklamę przekonuje
			PODRĘCZNIK Józef Ignacy Kraszewski, Dzień Kupały, s. 50-53; ZESZYT ĆWICZEŃ Czytanie ze zrozumieniem Andrzejki, s.52-54		Poziom A	rozumie pojęcie: relacja	Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie: identyfikuje się z legendarną przeszłością narodu Edukacja prozdrowotna: uczy się obiektywnego oceniania pracy własnej i zespołu
					Poziom B	określa czas i miejsce akcji określa przyczyny i konsekwencje nie obchodzenia świąt określa korzyści, jakie ludzie czerpią ze wspólnego świętowania
					Poziom C	przetwarza informacje z tekstu w formę notatki, zaproszenia, plakatu, listu
					Poziom D	przekonuje do wspólnego świętowania redaguje notatkę, zaproszenie, list zawierający relację, wykonuje plakat (pracując w grupie) redaguje relację z wydarzenia
			PODRĘCZNIK Jan Kochanowski Pieśń świętojańska o Sobótce, s.54-55		Poziom B	określa cel wypowiedzi podmiotu lirycznego wybiera z tekstu informacje o czasie, miejscu i uczestnikach wydarzenia	Edukacja czytelnicza i medialna: poznaje teksty kultury z przeszłości
					Poziom C	zapisuje w punktach czynności bohaterów utworu
					Poziom D	redaguje wypowiedź z intencją przekonania odbiorcy

	PODRĘCZNIK Władysław Reymont, Wiosna, s. 65-66; Pieter Brueghel, Lato, s. 68	Poziom A	rozumie wyrażenia: elementy chrześcijańskie, elementy pogańskie	Edukacja czytelnicza i medialna: porównuje różne teksty kultury o tej samej tematyce; korzysta ze zbiorów biblioteki
					Poziom B	określa czas i miejsce wydarzeń, podając odpowiednie cytaty określa nastrój prozy charakteryzuje świat przedstawiony utworu odczytuje symboliczne znaczenie tekstu
					Poziom C	uzupełnia wniosek z analizy tekstu posługuje się cytatem posługuje się słownikiem symboli
					Poziom D	nadaje tytuły częściom tekstu redaguje notatkę na podstawie analizy tekstu opisuje obraz odpowiadając na pytania
			PODRĘCZNIK Chleb w podaniach ludowych, s.69 - 72 ZESZYT ĆWICZEŃ Jak napisać list oficjalny?, s.20		Poziom A	zna przysłowia, frazeologizmy z rzeczownikiem chleb zna pojęcie: list otwarty	Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie: szanuje chleb, rozumiejąc jego znaczenie symboliczne w kulturze polskiej Edukacja czytelnicza i medialna: odróżnia komunikaty informacyjne od perswazyjnych; posługuje się różnymi typami komunikatów
					Poziom B	rozumie symboliczne znaczenia chleba w różnych tekstach kultury porównuje różne typy listów (określa nadawcę, odbiorcę i cel wypowiedzi, analizuje strukturę tekstów)
					Poziom C	wypełnia schemat listu otwartego ocenia pracę własną i kolegów według podanych kryteriów
					Poziom D	redaguje list otwarty relacjonuje proces pieczenia chleba redaguje pouczenia dotyczące poszanowania i dzielenia się chlebem
			PODRĘCZNIK Józef Czechowicz, Na wsi, s. 73; Zadania, s.74-75; Przypomnij sobie, s. 79		Poziom A	zna środki poetyckie oraz pojęcia dotyczące budowy wiersza	Edukacja czytelnicza i medialna: porównuje różne teksty kultury o tej samej tematyce; czyta na poziomie krytyczno-twórczym
					Poziom B	rozpoznaje przenośnie, porównania, epitety, uosobienia określa nastrój wiersza określa funkcje środków poetyckich identyfikuje podmiot liryczny, omawia budowę wiersza wskazuje rym
					Poziom C	wypełnia tabelę na podstawie analizy wiersza
					Poziom D	redaguje opis miejsca oraz sytuacji z zastosowaniem poetyckich środków wyrazu redaguje wspomnienia
			PODRĘCZNIK Ludowe ozdoby - wycinanki, wystrzyganki… s.76; Budowa słowotwórcza wyrazu, s. 77-78 ZESZYT ĆWICZEŃ Pisownia wyrazów wielką literą, s.171-175; Pisownia niektórych przymiotników i rzeczowników, s.175-178; Pisownia z- ,s-, ś- na początku wyrazu, s.179-180; Jak jest zbudowany wyraz?, s.75-83		Poziom A	zna pojęcia: rodzina wyrazów, wyraz pokrewny, wyraz podstawowy, wyraz pochodny, formant	Edukacja czytelnicza i medialna: porównuje różne teksty kultury o tej samej tematyce; dostrzega zjawiska powtarzalne w języku
					Poziom B	porównuje wiersz z wycinanką ludową wyjaśnia znaczenie wyrazów wyjaśnia pisownię wyrazów pokrewnych tworzy rodzinę wyrazów analizuje budowę słowotwórczą wyrazów (wydziela podstawę słowotwórczą i formant) dostrzega rdzeń w rodzinie wyrazów
					Poziom C	tworzy wyrazy pochodne od podstawowych za pomocą formantów poprawnie zapisuje wyrazy z formantami przedrostkowymi: z-, s-, ś- w rodzinie wyrazów wyodrębnia rdzeń korzystając z wzoru, podaje definicje wyrazów
			PODRĘCZNIK Irena Kubiak, Korowaj, s.80; Zadania, s.83		Poziom B	wybiera z tekstu fragment potwierdzający tezę wybiera prawdziwe wypowiedzi na temat tekstu dopasowuje hasła do definicji
					Poziom D	redaguje zasady postępowania, stosując jednolitą formę gramatyczną
			KSIĄŻKA DLA NAUCZYCIELA Lekcja powtórzeniowa, s.57		Poziom A	rozumie pojęcia związane z liryką	Edukacja prozdrowotna: dokonuje samooceny
					Poziom B	rozpoznaje środki poetyckie w wierszu identyfikuje podmiot liryczny i bohatera lirycznego wyodrębnia obrazy poetyckie analizuje budowę wiersza
					Poziom C	tworzy mapę mentalną pojęć związanych z liryka
					Poziom D	prezentuje w roli poety sposób tworzenia utworu
			ZESZYT ĆWICZEŃ Test 1		Poziom A	zna pojęcia związane z liryką, fonetyką i słowotwórstwem
					Poziom B	rozumie tekst
					Poziom C	rozwiązuje zadania wielokrotnego wyboru sprawdzających rozumienie tekstu, pojęć związanych z liryką, wiadomości z fonetyki i słowotwórstwa
					Poziom D	redaguje opis sytuacji i przeżyć

Treści kształcenia	Wymagania		Standard
		Poziom podstawowy Uczeń:		Poziom ponadpodstawowy Uczeń:
Odbiór tekstów kultury	rozumie pojęcia: ustawa, wulgaryzacja rozumie cel powstania ustawy o języku polskim zna pojęcia: podmiot liryczny - osoba mówiąca w wierszu (powtórzenie) wskazuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi poetyckiej dzieli tekst wiersza na obrazy wskazuje w wierszu środki poetyckie określa sytuację liryczną w wierszu określa nastrój, cel wypowiedzi poetyckiej, wymowę, wartości prezentowane przez utwór zna pojęcie: apostrofa rozpoznaje apostrofę skazuje rym zna pojęcie: ballada identyfikuje narratorów i bohaterów w balladzie wyodrębnia fantastyczne i realistyczne elementy świata przedstawionego w utworze rozpoznaje składniki tworzące nastrój w utworze odczytuje elementy historyczne i patriotyczne w „Rocie” wymienia okoliczności wykonywania pieśni narodowych zna pojęcia: kronika, podanie rozpoznaje cechy gatunkowe podania wskazuje elementy historyczne w podaniu odczytuje przesłanie moralne w przypowieści i legendzie wyodrębnia elementy legendarne i historyczne w utworze zna pojęcie: wątek wyodrębnia wątki fabularne w utworze narracyjnym określa czas i miejsce akcji wybiera z tekstu informacje o czasie, miejscu i uczestnikach wydarzenia odczytuje symboliczne znaczenie utworu nazywa środki sztuki filmowej zna pojęcie: płaskorzeźba zna pojęcie: motyw rozumie wyrażenia: reakcja fizyczna, reakcja psychiczna rozumie pojęcie: relacja odczytuje informacje z tekstu popularnonaukowego kultu rozumie związki frazeologiczne z wyrazami: wierzenia, tradycja, obyczaj, obrzęd, kult zna przysłowia ludowe dotyczące zmian zachodzących w przyrodzie zna przysłowia, frazeologizmy z rzeczownikiem chleb zna pojęcie: list otwarty wybiera z tekstu fragment potwierdzający tezę wybiera prawdziwe wypowiedzi na temat tekstu dopasowuje hasła do definicji	zna środki poetyckie oraz pojęcia dotyczące budowy wiersza dostrzega bogactwo środków poetyckich w wierszu określa funkcje środków poetyckich w wierszu omawia budowę wiersza odczytuje przenośny sens wiersza rozpoznaje cechy trzech rodzajów w balladzie charakteryzuje elementy świata przedstawionego w utworze zna okoliczności powstania „Roty” wymienia utwory, które pełniły lub pełnią funkcję patriotyczną porównuje informacje historyczne zawarte w „Rocie” i haśle encyklopedycznym określa cechy pieśni określa funkcje pieśni w życiu narodu na podstawie kroniki Galla Anonima wnioskuje o ustnych źródłach przekazu historycznego określa genezę podania na podstawie definicji opisuje elementy świata przedstawionego w utworze narracyjnym charakteryzuje świat przedstawiony utworu odczytuje symboliczne znaczenie tekstu porównuje treść i formę tekstu literackiego, notatki encyklopedycznej i płaskorzeźby o tej samej tematyce rozumie symboliczne znaczenia chleba w różnych tekstach kultury wyjaśnia genezę przysłów	Czytanie 1) Odczytuje różne teksty kultury: a) źródła, b) teksty literackie, c) proste teksty podręcznikowe, a także publicystyczne, 2) Określa funkcje elementów charakterystycznych dla danego tekstu: a) rozumie pojęcia, b) posługuje się czynnie terminami. 3) Odczytuje dane z tekstu źródłowego.
Tekstologia	tworzy rodzinę wyrazów gromadzi wyrazy bliskoznaczne wyjaśnia znaczenie wyrazów posługuje się frazeologizmami odróżnia literę od głoski dzieli głoski na samogłoski i spółgłoski rozróżnia spółgłoski dźwięczne od bezdźwięcznych, miękkie od twardych, nosowe od ustnych poprawnie przenosi wyrazy dzieli wyrazy na sylaby zna pojęcia: rodzina wyrazów, wyraz pokrewny, wyraz podstawowy, wyraz pochodny, formant tworzy wyrazy pochodne od podstawowych za pomocą formantów poprawnie zapisuje wyrazy z formantami przedrostkowymi: z-, s-, ś- dostrzega rdzeń w rodzinie wyrazów korzystając z wzoru, podaje definicje wyrazów uzupełnia tabelę dotyczącą treści wiersza argumentuje tezę układa pytania do tekstu formułuje pytania do poety formułuje pytania poetyckiego uzupełnia notatkę redaguje wskazówki - pouczenia redaguje wypowiedź z uwzględnieniem wiedzy historycznej redaguje opis krajobrazu, charakteryzuje panującą w niej atmosferę opisuje przeżycia bohatera lirycznego opowiada w roli postaci opowiada fabułę film opisuje obraz odpowiadając na pytania opisuje scenę na płaskorzeźbie redaguje list, uwzględniając podane zagadnienie wypełnia schemat listu otwartego redaguje streszczenie redaguje ogłoszenie prasowe redaguje reklamę przekonuje redaguje pouczenia redaguje relację z wydarzenia redaguje opis miejsca redaguje wspomnienia redaguje zasady postępowania redaguje opowiadanie twórcze	wyjaśnia pisownię wyrazów pokrewnych nazywa cechy głosek polskich w rodzinie wyrazów wyodrębnia rdzeń redaguje notatkę, wykorzystując materiał przygotowany podczas lekcji redaguje list otwarty redaguje opis miejsca oraz sytuacji z zastosowaniem poetyckich środków wyrazu	Pisanie 1) Buduje tekst, przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych
						Pisanie 1) Pisze na temat i zgodnie z celem, posługując się następującymi formami wypowiedzi: a) opowiadanie, b) opis miejsca, c) sprawozdanie (relację), d) notatkę w formie planu, tabeli, streszczenia, f) list prywatny, j) ogłoszenie. 2) Formułuje wypowiedzi ze świadomością celu (intencji). a) Pyta i odpowiada. 3) Buduje tekst, przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych. 4) Dba o układ graficzny, czytelność i estetykę zapisu: a) dostosowuje zapis do formy wypowiedzi b) wyróżnia części tekstu zgodnie z jego strukturą c) pisze czytelnie Rozumowanie 1) Opisuje zjawiska o charakterze powtarzalnym, spotykane w najbliższym otoczeniu.

CZŁOWIEK I PRAWO

Uwagi o realizacji planu pracy	Materiał nauczania	Zamierzone osiągnięcia
				Edukacja polonistyczna Uczeń:		Ścieżki edukacyjne Uczeń:
			Irena Jurgielewiczowa Ten obcy	Poziom A	zna pojęcia: powieść psychologiczna, powieść obyczajowa zna pojęcia: postać pierwszoplanowa, drugoplanowa, epizodyczna zna pojęcie: wątek fabularny zna pojęcia: charakterystyka, dzieje postaci	Edukacja prozdrowotna: Uczy się rozwiązywania problemów życiowych
				Poziom B	ilustruje wypowiedź o świecie przedstawionym odpowiednimi fragmentami utworu wyodrębnia wątki fabularne w powieści nazywa cechy postaci określa problemy postaci literackich
				Poziom C	rozwiązuje problem na drzewku decyzyjnym
				Poziom D	redaguje plan wydarzeń redaguje dzieje postaci redaguje charakterystykę postaci, charakterystykę porównawczą postaci
			PODRĘCZNIK: Co to jest prawo, s. 86 ; Anne de Vries, Salomonowa ..., s. 87-88; Frans Floris „Sąd Salomona”, 88 ZESZYT ĆWICZEŃ Słowniki i ich zawartość, s.14-15	Poziom A	rozumie pojęcia związane z prawem rozumie pojęcie: komentarz		Wychowanie patriotyczne i obywatelskie: uczy się poszanowania prawa; poszukuje odpowiedzi na pytania związane z rozwojem prawodawstwa; Edukacja prozdrowotna: uczy się rozwiązywania problemów
				Poziom B	odczytuje kompozycję obrazu nazywa uczucia i reakcje wyjaśnia pojęcia związane z prawem
				Poziom C	wykorzystuje informacje zawarte w słownikach wypełnia tabelę na podstawie analizy ilustracji (planszy)
				Poziom D	dyskutuje na temat przyczyn ustanawiania prawa, zmian w prawie redaguje relację z wydarzenia fikcyjnego charakteryzuje postać
			PODRĘCZNIK Witold Makowiecki, Opowieść Arkesilaosa, s. 90-95	Poziom A	zna pojęcie: argument rozróżnia argumenty za i przeciw		Edukacja prozdrowotna: rozumie problemy ludzi niepełnosprawnych; rozumie potrzebę wprowadzania zmian w prawie
				Poziom B	wyjaśnia frazeologizmy: spartańskie wychowanie, żyć po spartańsku, spartańskie warunki uzasadnia postępowanie postaci fikcyjnej
				Poziom C	dzieli argumenty z dyskusji na potwierdzające tezę i zaprzeczające tezie
				Poziom D	redaguje punkty prawa fikcyjnego dyskutuje na temat problematyki utworu
			PODRĘCZNIK Bolesław Prus, Przed obliczem słońca Egiptu, s. 97-99	Poziom B	określa uczucia odpowiednimi frazeologizmami określa sposoby wyrażania uczuć nazywa uczucia postaci na podstawie ich zachowań określa stosunek poddanych do władcy na podstawie tekstu literackiego wskazuje w tekście wyrazy bliskoznaczne do władca		Edukacja patriotyczna i obywatelska: poznaje różne systemy społeczne, ocenia je
				Poziom C	wybiera spośród podanych frazeologizmy określające uczucia postaci fikcyjnych porządkuje słownictwo według stopnia natężenia cechy
				Poziom D	redaguje wypowiedź pisemną na podstawie własnych przeżyć

	PODRĘCZNIK Cecylia Niewiadomska, Legendarny władca Polan, s. 101-103; ZESZYT ĆWICZEŃ: Jak napisać życiorys, s.24-28	Poziom A	zna pojęcie: życiorys, curriculum vitae	Edukacja czytelnicza i medialna: wykorzystuje różne sposoby komunikowania
					Poziom B	porównuje cechy legendarnych władców podaje argumenty na potwierdzenie tezy
					Poziom C	uzupełnia schemat życiorysu postaci
					Poziom D	redaguje życiorys postaci literackiej i własny tworzy wzór osobowy władcy
			PODRĘCZNIK Gall Anonim, Pierwszy król Polski, s. 105-106 ZESZYT ĆWICZEŃ Jak zapisać wywiad, s.29-31		Poziom A	zna pojęcia: charakterystyka: wstęp, rozwinięcie, zakończenie rozróżnia cechy wyglądu, osobowości, usposobienia	Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie: poznaje źródła wiedzy o przeszłości państwa polskiego; dostrzega ciągłość kultury polskiej
					Poziom B	wybiera z teksty słownictwo charakteryzujące postać
					Poziom C	świadomie używa synonimów opisując postać na schemacie zapisuje wywiad
					Poziom D	redaguje plan twórczy opisu postaci redaguje charakterystykę postaci literackiej
			PODRĘCZNIK Stanisław Lem Uranowe uszy, s. 108-112		Poziom A	zna pojęcie: literatura science fiction	Edukacja czytelnicza i medialna: porównuje komunikaty medialne;
					Poziom B	dostrzega różnice między baśnią a utworem science fiction opisuje elementy świata przedstawionego określa tematykę utworu dostrzega elementy różnych gatunków w utworze Lema
					Poziom C	buduje schemat świata przedstawionego
					Poziom D	ocenia postawę władcy w utworze literackim redaguje kartę praw obywateli fikcyjnej krainy formułuje morał
			PODRECZNIK plansza: Różne tradycje, różne prawa, s. 114; Zostać rycerzem. Odmienne części mowy. Odmiana czasownika., s. 115-118 ZESZYT ĆWICZEŃ: Jak napisać podanie?, s.32-34; Pisownia nie z różnymi częściami mowy, s.181-187 Czasownik -powtórzenie. Strony czasownika, s.84-95		Poziom A	zna zajęcia i obowiązki rycerza średniowiecznego rozróżnia odmienne i nieodmienne części mowy rozróżnia osobowe i nieosobowe formy czasownika zna zasady pisowni nie z różnymi częściami mowy	Edukacja czytelnicza i medialna: kształci nawyk kulturalnego obcowania z książką i innymi nośnikami informacji; poznaje komunikaty medialne: pisemne, obrazowe; tworzy różne formy komunikatów medialnych; medialne ; rozróżnia komunikaty informacyjne od perswazyjnych
					Poziom B	charakteryzuj odmienne i nieodmienne części mowy zna pojęcia: strona czynna, strona bierna, strona zwrotna czasownika rozumie pojęcia: czasownik przechodni, czasownik nieprzechodni zna pojęcie: podanie analizuje informatory o szkołach
					Poziom C	określa wszystkie formy czasownika tworzy formy nieosobowe czasownika przekształca konstrukcje czynne na bierne poprawnie zapisuje cząstkę nie z różnymi częściami mowy w podaniu wyróżnia części kompozycyjne
					Poziom D	uzasadnia prośbę redaguje podanie redaguje humoreskę projektuje reklamę projektuje informator
			PODRĘCZNIK Halina Górska, Rycerz Gwiazdy Wigilijnej, s. 119-121; W kręgu rycerskich spraw i obowiązków, s. 124-		Poziom A	rozumie pojęcie: kodeks honorowy	Edukacja czytelnicza i medialna: porównuje komunikaty medialne o tej samej tematyce
					Poziom B	wskazuje w tekście fragmenty dotyczące prawa rycerskiego wyjaśnia motywy postępowania bohaterów literackich
					Poziom C	analizuje ilustracje według podanego schematu
					Poziom D	opisuje ilustracje redaguje kodeks rycerski redaguje opowiadanie o tematyce rycerskiej z wykorzystaniem słownictwa zgromadzonego przy opisie obrazu opracowuje zasady konkursu i kryteria oceny

	PODRĘCZNIK Fryderyk Schiller, Rękawiczka, s. 126-127	Poziom A	zna pojęcie: sytuacja liryczna	Edukacja prozdrowotna: uczy się uczciwego, godnego postępowania
					Poziom B	przedstawia sytuację liryczną nazywa cechy postaci wyjaśnia dawne i współczesne znaczenie związków frazeologicznych: rzucić komuś rękawicę, podnieść rzuconą rękawicę wyjaśnia motywy postępowania bohaterów wyjaśnia zakończenie utworu
					Poziom C	przedstawia przebieg zdarzeń wypełniając schemat
					Poziom D	redaguje wypowiedź wyjaśniającą motywy postępowania postaci
			PODRĘCZNIK Przywileje szlacheckie , s.129; Henryk Sienkiewicz W poczuciu szlacheckiego obowiązku, s.130-134 ZESZYT ĆWICZEŃ Pisownia nazwisk..., s.187-188		Poziom A	zna pojęcia: proza historyczna, powieść historyczna	Edukacja patriotyczna i obywatelska: identyfikuje się z przeszłością Polski
					Poziom B	omawia elementy świata przedstawionego fragmentu prozy historycznej rozpoznaje cechy prozy historycznej odczytuje elementy obyczajowości szlacheckiej we fragmencie prozy odróżnia elementy historyczne od fikcyjnych rozumie tekst popularnonaukowy
					Poziom C	poprawnie zapisuje formy nazwisk zakończonych na -ski, -cki, -dzki tworzy nazwiska od nazw pospolitych rozwiązuje krzyżówkę
					Poziom D	redaguje opowiadanie historyczne
			PODRĘCZNIK Preambuła, s.146		Poziom A	rozumie pojęcie: preambuła zna pojęcie: wolność, obywatel	Edukacja patriotyczna i obywatelska: poznaje najważniejszy dokument państwa polskiego; rozumie konieczność istnienia i przestrzegania konstytucji
					Poziom B	rozumie preambułę do Konstytucji RP odczytuje wydarzenia historyczne z preambuły wyjaśnia wybrane zapisy Konstytucji
					Poziom C	wypełnia tabelę na podstawie wniosków z dyskusji
					Poziom D	wykonuje plakat ilustrujący wybrany fragment konstytucji dyskutuje na temat wolności
			PODRĘCZNIK: Jerzy Łojek Konstytucja 3 maja, s.144-145; Jan Matejko Konstytucja 3 maja		Poziom A	zna pojęcie: malarstwo historyczne	Wychowanie patriotyczne i obywatelskie: kształci wieź z krajem ojczystym; ocenia wydarzenia i postawy ludzi z przeszłości
					Poziom B	wyszukuje w tekście informacje historyczne nazywa uczucia uczestników zdarzenia i nastrój sytuacji w tekście literackim i na obrazie
					Poziom C	wypełnia schemat w związku z analizą obrazu historycznego
					Poziom D	opisuje obraz historyczny redaguje relację w roli
			PODRĘCZNIK Adam Mickiewicz Powrót taty, s.148-150 ZESZYT ĆWICZEŃ Jak narysować komiks, s.35-37		Poziom A	zna pojęcie: ballada rozumie pojęcie: retrospekcja rozumie pojęcie: moralność	Edukacja czytelnicza i medialna: czyta na poziomie krytyczno-twórczym
					Poziom B	porządkuje chronologicznie wydarzenia analizuje zachowania bohaterów fikcyjnych i ocenia ich postępowanie rozumie słownictwo archaiczne
					Poziom C	przedstawia wydarzenia na osi czasu
					Poziom D	argumentuje, oceniając postać fikcyjną charakteryzuje bohaterów fikcyjnych streszcza wydarzenia w roli postaci fikcyjnej
			PODRĘCZNIK Sabałowe bajki: „O zbójnikach i kleryku”, s.152		Poziom A	zna pojęcia: komizm, humoreska, anegdota rozumie pojęcia: komizm postaci, sytuacji, języka	Edukacja czytelnicza i medialna: odczytuje funkcje komunikatów medialnych
					Poziom B	analizuje elementy komiczne
					Poziom C	uzupełnia tabelę przykładami komizmu na podstawie analizy tekstu
					Poziom D	redaguje humoreskę

	PODRĘCZNIK Jan Kasprowicz, Narodziny i młodość Janiczka, s. 154-155; Spotkanie z niebezpiecznymi bandytami, s157-160 ZESZYT CWICZEŃ: Rzeczownik,s.96-101; Liczebnik, s.107-113	Poziom A	zna pojęcia: stopniowanie: regularne, nieregularne, opisowe zna pojęcie: drzeworyt	Edukacja czytelnicza i medialna: porównuje komunikaty medialne o podobnej treści, porównuje ich formy wyrazu
					Poziom B	odczytuje hasła słownikowe
					Poziom C	stosuje poprawne formy fleksyjne rzeczownika, przymiotnika i liczebnika stopniuje przymiotniki rozpoznaje rzeczowniki nieodmienne i rzeczowniki odmieniające się tylko w liczbie mnogiej oraz odmieniające się nieregularnie odmienia przez przypadki związki wyrazowe rzeczownika z przymiotnikiem i liczebnikiem określa formy gramatyczne rzeczowników, przymiotników i liczebników Poprawnie pisze nie z przymiotnikiem, rzeczownikiem i liczebnikiem
					Poziom D	opisuje drzeworyt redaguje własną wersję legendy, uwzględniając informacje z różnych źródeł
			PODRĘCZNIK Tadeusz Kraszewski Drużyna Robin Hooda, s.161-165; Bez względu na czas - uniwersalne prawa, s.166		Poziom A	zna pojęcie: biografia zna pojęcia: reporter, prezenter, dziennikarz	Edukacja czytelnicza i medialna: porównuje komunikaty medialne; tworzy komunikaty medialne o określonej intencji
					Poziom B	określa zakres obowiązków osób związanych z przekazywaniem wiadomości
					Poziom C	uzupełnia mapę mentalną skojarzeniami z podanym pojęciem
					Poziom D	redaguje teksty informacyjne: wywiad, relację, komentarz opracowuje biografię postaci rzeczywistej
			PODRĘCZNIK: Julia Jordan, By ocalić ludzką godność, s. 168-171; Marek Kotański, s.172		Poziom A	zna pojęcia: społecznik, bezinteresowność wie, na czym polegała działalność Marka Kotańskiego	Wychowanie patriotyczne i obywatelskie: poznaje działalność współczesnych społeczników; solidaryzuje się z ich działalnością
					Poziom B	nazywa reakcje otoczenia na działalność Brata Alberta nazywa działania Brata Alberta porównuje postawy postaci rzeczywistych
					Poziom C	wypełnia schemat dotyczący treści tekstu
					Poziom D	redaguje uzasadnienie twierdzenia z wykorzystaniem różnych źródeł informacji prezentuje sylwetkę społecznika
			PODRĘCZNIK Purpurowiec nie weźmie nas bez walki, s.173-174 ZESZYT ĆWICZEŃ Nieodmienne części mowy, s.119-125; Pisownia nie z różnymi częściami mowy, s.181-186		Poziom A	zna odmienne i nieodmienne części mowy rozróżnia zaimki rzeczowne, przymiotne, przysłowne i liczebne	Edukacja czytelnicza i medialna: doskonali poprawność językową
					Poziom B	wyróżnia w tekście zaimek
					Poziom C	określa formy gramatyczne zaimków odmiennych tworzy przysłówki odprzymiotnikowe dokonuje korekty stylistycznej tekstu
					Poziom D	formułuje wnioski
			PODRĘCZNIK: Przypomnij sobie, s. 175		Poziom A	zna pojęcia związane z epiką (opowiadanie, baśń, legenda, bajka, powieść, narrator, bohater, świat przedstawiony, fabuła, akcja, wątek)	Edukacja prozdrowotna: dokonuje samooceny swojej pracy
					Poziom B	łączy terminy z ich definicjami ilustruje terminy odpowiednimi przykładami ocenia gatunki literackie
					Poziom C	opracowuje mapę mentalną dotyczącą epiki
			PODRĘCZNIK Król i garncarz, s. 176-178		Poziom B	wyróżnia zdania zgodne z treścią tekstu analizuje utwór pod kątem cech gatunkowych
					Poziom D	charakteryzuje bohaterów opowieści formułuje morał

	KSIĄZKA DLA NAUCZYCIELA Lekcja powtórzeniowa, s.58-59	Poziom A	zna pojęcia związane z epiką	Edukacja prozdrowotna: dokonuje samooceny
					Poziom B	analizuje utwór pod katem cech gatunkowych
					Poziom C	opracowuje mapę mentalną pojęć związanych z epiką
					Poziom D	prezentuje utwór epicki posługując się słownictwem dotyczącym świata przedstawionego w utworze epickim i gatunków epiki
			ZESZYT CWICZEŃ Test 2, s. 205-209		Poziom A	zna pojęcia związane z epiką, fleksją
					Poziom B	rozumie tekst
					Poziom C	rozwiązuje zadania wielokrotnego wyboru i zadań na dobieranie sprawdzających rozumienie tekstu i znajomość pojęć związanych z epiką określa formę gramatyczną części mowy rozpoznaje części mowy
					Poziom D	redaguje wypowiedź wyjaśniająca postępowanie bohaterów literackich

Treści kształcenia	Wymagania		Standard Uczeń:
		Poziom podstawowy Uczeń:		Poziom ponadpodstawowy Uczeń:
Odbiór tekstów kultury	zna pojęcie: sytuacja liryczna zna pojęcia związane z epiką (opowiadanie, baśń, legenda, bajka, powieść, narrator, bohater, świat przedstawiony, fabuła, akcja, wątek fabularny zna pojęcia: powieść psychologiczna, powieść obyczajowa, proza historyczna, powieść historyczna rozpoznaje cechy prozy historycznej wyszukuje w tekście informacje historyczne zna pojęcie: ballada zna pojęcie: literatura science fiction dostrzega różnice między baśnią a utworem science fiction opisuje elementy świata przedstawionego wyjaśnia zakończenie utworu rozumie pojęcie: retrospekcja zna pojęcia: postać pierwszoplanowa, drugoplanowa, epizodyczna zna pojęcia: charakterystyka, dzieje postaci zna pojęcia: wstęp, rozwinięcie, zakończenie, nazywa uczucia i reakcje analizuje zachowania postaci fikcyjnych i rzeczywistych, ocenia ich postępowanie wybiera spośród podanych frazeologizmy określające uczucia rozróżnia cechy wyglądu, osobowości, usposobienia wybiera z teksty słownictwo charakteryzujące postać zna pojęcie: życiorys, curriculum vitae, biografia rozumie pojęcia związane z prawem rozumie pojęcie: komentarz analizuje ilustracje według podanego schematu zna pojęcie: malarstwo historyczne wykorzystuje informacje zawarte w słownikach zna pojęcie: argument podaje argumenty na potwierdzenie tezy rozróżnia argumenty za i przeciw dzieli argumenty z dyskusji na potwierdzające tezę i zaprzeczające tezie rozumie pojęcie: kodeks honorowy wskazuje w tekście fragmenty dotyczące prawa rycerskiego wyjaśnia dawne i współczesne znaczenie związków frazeologicznych: rzucić komuś rękawicę, podnieść rzuconą rękawicę rozumie słownictwo archaiczne odczytuje elementy obyczajowości we fragmencie prozy odróżnia elementy historyczne od fikcyjnych zna pojęcia: komizm, humoreska, anegdota rozumie tekst popularnonaukowy rozumie pojęcie: preambuła zna pojęcie: wolność, obywatel zna pojęcia: reporter, prezenter, dziennikarz zna pojęcia: społecznik, bezinteresowność rozumie preambułę do Konstytucji RP	przedstawia sytuację liryczną rozumie pojęcie: moralność wyodrębnia wątki fabularne w powieści określa problemy postaci literackich ilustruje wypowiedź o świecie przedstawionym odpowiednimi fragmentami utworu dostrzega elementy różnych gatunków w bajce Lema, w balladzie określa tematykę utworu wyjaśnia motywy postępowania bohaterów literackich określa uczucia odpowiednimi frazeologizmami określa sposoby wyrażania uczuć określa postawy postaci literackich i rzeczywistych nazywa uczucia postaci na podstawie ich zachowań wyjaśnia pojęcia związane z prawem odczytuje kompozycję obrazu zna zajęcia i obowiązki rycerza średniowiecznego nazywa uczucia uczestników zdarzenia i nastrój sytuacji w tekście literackim i na obrazie analizuje elementy komiczne rozumie pojęcia: komizm postaci, sytuacji, języka określa zakres obowiązków osób związanych z przekazywaniem wiadomości wie, na czym polegała działalność Marka Kotańskiego wyjaśnia wybrane zapisy Konstytucji odczytuje wydarzenia historyczne z preambuły	Czytanie 1) Odczytuje różne teksty kultury: a) źródła i teksty historyczne, b) teksty literackie, d) proste teksty podręcznikowe, a także publicystyczne i popularnonaukowe, f) przekazy ikoniczne, w tym dzieła malarskie. Rozpoznaje ich cechy charakterystyczne, dostrzega znaczenia dosłowne i przenośne. 2) Określa funkcje elementów charakterystycznych dla danego tekstu: a) rozumie pojęcia, b) posługuje się czynnie terminami. 3) Rozumie znaczenie podstawowych symboli występujących w instrukcjach i opisach. 4) Odczytuje dane z: a) tekstu źródłowego, b) tabeli, c) wykresu. Rozumowanie 1) Dostrzega prawidłowości: a) opisuje zjawiska o charakterze powtarzalnym. Korzystanie z informacji 1) Wskazuje źródła informacji, posługuje się nimi.
Tekstologia	poprawnie zapisuje formy nazwisk zakończonych na -ski, -cki, -dzki rozróżnia odmienne i nieodmienne części mowy rozróżnia osobowe i nieosobowe formy czasownika zna pojęcia: strona czynna, strona bierna, strona zwrotna czasownika określa wszystkie formy czasownika tworzy formy nieosobowe czasownika przekształca konstrukcje czynne na bierne zna pojęcia: stopniowanie: regularne, nieregularne, opisowe stopniuje przymiotniki stosuje poprawne formy fleksyjne rzeczownika, przymiotnika i liczebnika określa formy gramatyczne rzeczowników, przymiotników i liczebników rozpoznaje rzeczowniki nieodmienne i rzeczowniki odmieniające się tylko w liczbie mnogiej oraz odmieniające się nieregularnie odmienia przez przypadki związki wyrazowe rzeczownika z przymiotnikiem i liczebnikiem zna i stosuje zasady pisowni nie z różnymi częściami mowy wyjaśnia frazeologizmy: spartańskie wychowanie, żyć po spartańsku, wskazuje w tekście wyrazy bliskoznaczne porządkuje słownictwo według stopnia natężenia cechy	tworzy nazwiska od nazw pospolitych charakteryzuj odmienne i nieodmienne części mowy rozumie pojęcia: czasownik przechodni, czasownik nieprzechodni rozwiązuje krzyżówkę	Pisanie 1) Buduje tekst, przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych.
	formułuje morał wypełnia schemat dotyczący treści tekstu porządkuje chronologicznie wydarzenia redaguje plan wydarzeń przedstawia wydarzenia na osi redaguje plan twórczy opisu postaci redaguje dzieje postaci świadomie używa synonimów opisując postać na schemacie argumentuje, oceniając postać fikcyjną redaguje charakterystykę postaci uzupełnia schemat życiorysu postaci redaguje relację z wydarzenia fikcyjnego redaguje punkty prawa fikcyjnego redaguje wypowiedź pisemną na podstawie własnych przeżyć tworzy wzór osobowy zapisuje wywiad redaguje kartę praw obywateli fikcyjnej krainy opracowuje zasady konkursu i kryteria oceny uzasadnia prośbę redaguje podanie projektuje reklamę projektuje informator opisuje ilustracje redaguje opowiadanie o tematyce rycerskiej z wykorzystaniem przygotowanego słownictwa redaguje relację w roli streszcza wydarzenia w roli postaci fikcyjnej	redaguje charakterystykę porównawczą redaguje życiorys postaci literackiej i własny opracowuje biografię postaci rzeczywistej redaguje wypowiedź wyjaśniającą motywy postępowania postaci redaguje kodeks rycerski redaguje opowiadanie historyczne opisuje obraz historyczny redaguje humoreskę redaguje teksty informacyjne: wywiad, relację, komentarz	Pisanie 1) Pisze na temat i zgodnie z celem, posługując się następującymi formami wypowiedzi: a) opowiadanie, b)opis przedmiotu, postaci rzeczywistej i literackiej, c) sprawozdanie, d) notatka w formie planu, tabeli, streszczenia. 2) Formułuje wypowiedzi ze świadomością celu. 3) Buduje tekst poprawny kompozycyjnie, celowo dostosowując środki językowe. 4) przedstawia w postaci graficznej dane zapisane w tabeli. a) przenosi na oś czasu. 5) Dba o układ graficzny, czytelność i estetykę zapisu: a) dostosowuje zapis do formy wypowiedzi b) wyróżnia części tekstu zgodnie z jego strukturą c) pisze czytelnie Rozumowanie 1) Opisuje zjawiska o charakterze powtarzalnym, spotykane w najbliższym otoczeniu.

NATURA A CYWILIZACJA

Uwagi o realizacji planu	Materiał nauczania	Zamierzone osiągnięcia
				Edukacja polonistyczna Uczeń:		Ścieżki edukacyjne Uczeń:
			PODRĘCZNIK Plansza, s.179-180; Imre Trencsényi-Wadapfel, Narodziny cywilizacji, s.181-183	Poziom A	zna pojęcia: cywilizacja rozumie wyrażenia: wysoki / niski rozwój cywilizacji	Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie: dostrzega przemiany cywilizacyjne Edukacja prozdrowotna: określa swoje mocne strony
				Poziom B	odczytuje planszę grupuje słownictwo na dotyczące natury i dotyczące cywilizacji grupuje przedmioty na wytwory cywilizacji niskiej i wytwory cywilizacji wysokiej określa cechy krajobrazu naturalnego i sztucznego
				Poziom C	wykonuje notatkę w formie schematu
				Poziom D	wyraża swoje zdanie na temat godności człowieka redaguje wypowiedź na temat własnych talentów, umiejętności
			PODRĘCZNIK Władysław Kopaliński Pierwsze narzędzia człowieka, s.184-187	Poziom A	zna kolejność prehistorycznych epok i wyjaśnia ich nazwy		Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie: dostrzega przemiany cywilizacyjne
				Poziom B	odpowiada na pytania sprawdzające rozumienie tekstu podaje funkcje urządzenia technicznego określa wpływ techniki na codzienne życie człowieka
				Poziom D	przedstawia własną wizję przeszłego świata redaguje kartę do przewodnika
			PODRĘCZNIK Jerzy Ros, O pochodzeniu ognia, s.188-191 ZESZYT ĆWICZEŃ Jak napisać instrukcję?, s.38-39	Poziom A	zna pojęcie: instrukcja		Edukacja czytelnicza i medialna: rozróżnia komunikaty medialne
				Poziom B	wskazuje wspólne motywy w tekstach kultury różnych cywilizacji porównuje mit indiański z greckim wyjaśnia znaczenie frazeologizmów z rzeczownikiem ogień odczytuje instrukcję
				Poziom D	projektuje komiks
			PODRĘCZNIK Z historii pieniądza, s.192-193 ZESZYT ĆWICZEŃ Wykresy zdań z różnymi typami orzeczeń, s.126-130	Poziom A	zna pojęcie: orzeczenie, orzecznik
				Poziom B	rozpoznaje orzeczenie czasownikowe i imienne w zdaniu dopasowuje zdania do wykresów
				Poziom C	przedstawia na wykresie budowę zdania pojedynczego
			PODRĘCZNIK Irena Parandowska, Dedal i Talos, s.194-198	Poziom A	rozumie wyrażenie: natura człowieka		Edukacja prozdrowotna: kształci swoje umiejętności komunikacyjne - ocenia pracę własną i kolegów
				Poziom B	ocenia złożoną naturę postaci gromadzi słownictwo bliskoznaczne do nazw uczuć przedstawia postacie literackie
				Poziom C	ocenia postać literacką według podanych dyspozycji
				Poziom D	redaguje myśli postaci literackich redaguje dalszy ciąg opowiadania
			PODRĘCZNIK Stanisław Stampf'l (według Daniela Defoe) Dzień po dniu, s.199-207	Poziom A	zna pojęcia: potrzeby materialne, potrzeby duchowe		Edukacja prozdrowotna: rozumie potrzebę samodzielności, radzenia sobie w trudnych sytuacjach
				Poziom B	dostrzega potrzeby duchowe człowieka wymienia dokonania Robinsona wnioskuje o potrzebach człowieka rozróżnia potrzeby materialne od duchowych porównuje doświadczenia Robinsona z rozwojem cywilizacji w epoce kamiennej
				Poziom C	uzupełnia schemat na podstawie treści utworu
				Poziom D	redaguje pamiętnik w roli bohatera literackiego projektuje nietypowe zastosowania przedmiotów

	PODRĘCZNIK Marynarz z Yorku, s.208-209 ZESZYT ĆWICZEŃ Wykresy zdań z różnymi typami podmiotów, s.131-135	Poziom A	zna pojęcia: podmiot , zdanie bezpodmiotowe rozumie pojęcia: podmiot gramatyczny, logiczny, domyślny
					Poziom B	rozpoznaje podmiot w zdaniu pojedynczym, określa jego typ rozpoznaje zdania bezpodmiotowe odczytuje komiks rozpoznaje cechy reklamy
					Poziom C	przedstawia budowę zdania pojedynczego na wykresie dopisuje zdania do podanych wykresów rozwiązuje krzyżówki
			PODRĘCZNIK Plansza Najstarsze cywilizacje, s.210 ZESZYT ĆWICZEŃ Planujemy wycieczkę, s.58-61; Jak tworzyć reklamę?, s.40-43		Poziom A	wymienia najstarsze cywilizacje, wskazuje na mapie świata miejsca ich powstania wymienia zabytki najstarszych cywilizacji - jeden charakterystyczny obiekt	Edukacja czytelnicza i medialna: rozróżnia komunikaty informacyjne od perswazyjnych; tworzy komunikaty perswazyjne
					Poziom B	rozpoznaje cywilizacje po charakterystycznych obiektach odczytuje tekst informacyjny - przewodnik określa sposoby oddziaływania reklamy
					Poziom C	uzupełnia schemat dotyczący treści tekstu
					Poziom D	układa hasła reklamowe, świadomie stosując środki perswazji planuje wycieczkę śladami najstarszych cywilizacji układa listę przedmiotów niezbędnych w podróży redaguje regulamin wycieczki projektuje trasę wycieczki korzystając z różnych źródeł informacji
			PODRĘCZNIK: Bolesław Prus, Egipt, s. 211-214 ZEEZYT CWICZEŃ: Jak budowano piramidę? s. 62-63		Poziom A	wymienia wielkie przedsięwzięcia budowlane Egipcjan przedstawia organizację państwa faraonów
					Poziom B	charakteryzuje cywilizację starożytnego Egiptu wyjaśnia pojęcie kolebka cywilizacji wybiera prawdziwe wypowiedzi na temat przeczytanego tekstu
					Poziom D	opisuje malowidło egipskie redaguje relację w roli postaci z malowidła
			PODRĘCZNIK: Jerzy Cepik, Nie tylko artysta, s. 216-218		Poziom A	zna pojęcie: przypis	Edukacja prozdrowotna: szanuje twórców, artystów i ich dorobek
					Poziom B	odczytuje informacje z przypisów przypis określa osobowość twórcy gromadzi słownictwo bliskoznaczne do wyrazów uczony, artysta określa budowę biografii
					Poziom D	redaguje notatkę biograficzną
			PODRĘCZNIK: Władysław Broniewski, Kopernik, s. 219; pomnik Mikołaja Kopernika		Poziom A	zna pojęcie: atrybut wie, kim był, czego dokonał Mikołaj Kopernik rozumie założenie teorii heliocentrycznej	Wychowanie patriotyczne i obywatelskie: poznaje sylwetki wybitnych Polaków; szanuje uczonych
					Poziom B	określa osobowość Mikołaja Kopernika określa budowę biografii odczytuje rzeźbę - pomnik wyjaśnia pisownię nazw astronomicznych
					Poziom C	przedstawia w formie tabeli informacje na temat wynalazców i odkrywców oraz współczesnego wykorzystania ich osiągnięć uzupełnia oś czasu
					Poziom D	opisuje pomnik
			PODRĘCZNIK: Gabriela Pauszer- Klonowska, W szopie przy ulicy Lhomond, s. 220		Poziom A	zna pojęcie; altruista	Wychowanie patriotyczne i obywatelskie: poznaje sylwetki wybitnych Polaków; szanuje uczonych
					Poziom B	opowiada o postaciach rzeczywistych odpowiadając na pytania określa postawę i motywację uczonego
					Poziom C	tworzy skróty od podanych nazw
					Poziom D	redaguje biografię używając skrótów
			PODRĘCZNIK: Stanisław Grochowiak, [O drzewa] Kazimierz Śladewski, Drogi, s.225-226 ZESZYT ĆWICZEŃ: Poezja, wiersze, rymy, s.16-19		Poziom A	rozumie pojęcia: wiersz biały, wiersz wolny	Edukacja czytelnicza i medialna: rozróżnia komunikaty medialne,, przekazy przedstawiające rzeczywistość od interpretujących i fikcyjnych
					Poziom B	analizuje wiersz odczytuje symboliczny sens obrazów poetyckich przedstawia graficznie treść wiersza porównuje treść i formę dwóch wierszy
					Poziom C	rozpoznaje wiersz biały i wiersz wolny
					Poziom D	redaguje wypowiedź wyjaśniającą redaguje reklamę z wykorzystaniem cytatu
			PODRĘCZNIK Piotr Szymczak Robot niczym człowiek, s.227-229		Poziom B	określa cechy tekstu popularnonaukowego wymienia korzyści z wykorzystania robotów dziś i w przyszłości określa sytuacje, w jakich roboty mogą zastąpić człowieka
					Poziom C	uzupełnia schemat na podstawie treści tekstu
					Poziom D	dyskutuje o negatywnych skutkach robotyzacji układa hasła reklamowe projektuje folder reklamowy
			PODRĘCZNIK Ray Bradbury, Sierpień 2026. Nadejdą ciepłe deszcze, s. 230-236		Poziom B	dostrzega szybkie tempo rozwoju technicznego i jego zagrożenia rozpoznaje gatunek science fiction podaje funkcje urządzenia technicznego określa wpływ techniki na codzienne życie człowieka
					Poziom C	rekonstruuje życie bohaterów literackich przedstawia własną wersję wydarzeń
					Poziom D	przedstawia własną wizję przyszłego świata
			PODRĘCZNIK: Leszek Kołakowski Jak rozwiązano problem długowieczności, s. 237-245 ZESZYT ĆWICZEŃ: Jak się przygotować do wygłoszenia przemówienia?, s.44-47		Poziom A	zna pojęcie: przemówienie	Edukacja prozdrowotna: wyraża sceptycyzm wobec niektórych sposobów wykorzystania osiągnięć naukowych
					Poziom B	wyodrębnia w tekście całości kompozycyjne dostrzega cechy charakterystyczne przemówienia zdania wykrzyknikowe, pytania i zwroty do adresata, powtórzenia, argumentację)
					Poziom C	formułuje argumenty
					Poziom D	czyta głośno, podkreślając swój stosunek emocjonalny do tekstu (parodiując uczonego) wygłasza przemówienie z odpowiednią dykcją i intonacją
			PODRĘCZNIK: Tadeusz Różewicz, List do ludożerców, s. 247		Poziom B	określa nadawcę wiersza odczytuje przenośny sens tytułu utworu	Wychowanie patriotyczne i obywatelskie: ocenia postawy społeczne
					Poziom C	interpretuje wiersz
					Poziom D	przedstawia osoby lub organizacje działające na rzecz potrzebujących
			PODRĘCZNIK: Tadeusz Różewicz, Przepaść, s. 246-247		Poziom A	zna pojęcie: sytuacja liryczna	Edukacja prozdrowotna: rozumie problemy starości
					Poziom B	określa sytuację liryczną wyodrębnia obrazy poetyckie odczytuje metaforę tytułu wiersza
					Poziom C	opisuje obrazy poetyckie na schemacie
					Poziom D	opisuje przeżycia człowieka w trudnej sytuacji redaguje notatkę zawierającą refleksję
			PODRĘCZNIK: Jonasz Kofta To ziemia, s.250		Poziom B	nazywa obrazy poetyckie w wierszu	Edukacja ekologiczna: rozwija wrażliwość na problemy ekologii
					Poziom C	rozwija myśl zawartą w wierszu
					Poziom D	formułuje postulaty w ważnej sprawie
			PODRĘCZNIK: Naukowcy biją na alarm, s.251-252 ZESZYT ĆWICZEŃ Interpunkcja w zdaniu pojedynczym, s.192-197.		Poziom A	zna pojęcia: przydawka, okolicznik, dopełnienie zna zasady interpunkcji w zdaniu pojedynczym
					Poziom B	w zdaniu pojedynczym rozpoznaje przydawkę, dopełnienie i okolicznik rozpoznaje przydawkę, dopełnienie, okolicznik w zdaniu
					Poziom C	rozwija zadnia pojedyncze oddziela grupę podmiotu od grupy orzeczenia sporządza wykres zdania pojedynczego stosuje zasady interpunkcji w zdaniu pojedynczym
			PODRĘCZNIK Przypomnij sobie: Słownictwo związane z dramatem i teatrem, s.251		Poziom A	rozumie pojęcia związane z dramatem zna wyróżniki dramatu	Edukacja prozdrowotna: dokonuje samooceny
					Poziom B	rozpoznaje dramat jako rodzaj literacki
					Poziom C	przekształca tekst epicki na dramatyczny
					Poziom D	przygotowuje próbę generalną opracowuje projekt afiszu teatralnego
			PODRĘCZNIK Papcio Chmiel, Tytus, Romek i A'Tomek, Księga VIII; Jan Matejko, Mikołaj Kopernik, s. 254-259		Poziom B	rozumie tekst komiksu odczytuje obraz
					Poziom C	rozwiązuje zadania wielokrotnego wyboru sprawdzające rozumienie tekstu, znajomość budowy komiksu, rodzajów komizmu
					Poziom D	redaguje tekst prezentujący urządzenie redaguje opowiadanie na zadany temat
			KSIĄŻKA DLA NAUCZYCIELA Lekcja powtórzeniowa, s. 60-61		Poziom A	zna pojęcia związane z dramatem	Edukacja prozdrowotna: dokonuje samooceny
					Poziom C	tworzy mapę mentalną pojęć związanych z dramatem redaguje notatkę o wyróżnikach dramatu jako rodzaju literackiego
					Poziom D	przekształca tekst epicki na dramatyczny opracowuje projekt afiszu teatralnego
			ZESZYT ĆWICZEŃ Test 3. 210-214		Poziom A	zna pojęcia związane z dramatem i fleksją
					Poziom B	rozumie tekst komiksu
					Poziom C	rozwiązuje zadania sprawdzające rozumienie tekstu i wiedzę o częściach mowy
					Poziom D	redaguje wypowiedź uzasadniającą

Treści kształcenia	Wymagania		Standard Uczeń:
		Poziom podstawowy Uczeń:		Poziom ponadpodstawowy Uczeń:
Odbiór tekstów kultury	analizuje wiersz określa nadawcę wiersza odczytuje przenośny sens tytułu utworu zna pojęcie: sytuacja liryczna określa sytuację liryczną wyodrębnia obrazy poetyckie odczytuje metaforę tytułu wiersza przedstawia graficznie treść wiersza porównuje treść i formę dwóch wierszy rozumie pojęcia: wiersz biały, wiersz wolny rozumie pojęcia związane z dramatem rozpoznaje dramat jako rodzaj literacki rozpoznaje gatunek science fiction odpowiada na pytania sprawdzające rozumienie tekstu odczytuje tekst informacyjny - przewodnik wybiera prawdziwe wypowiedzi na temat przeczytanego tekstu wyodrębnia w tekście całości kompozycyjne zna pojęcie: przypis odczytuje informacje z przypisów rozumie wyrażenie: natura człowieka zna pojęcia: potrzeby materialne, potrzeby duchowe rozróżnia potrzeby materialne od duchowych dostrzega potrzeby duchowe człowieka zna pojęcia: cywilizacja wyjaśnia pojęcie kolebka cywilizacji rozumie wyrażenia: wysoki / niski rozwój cywilizacji grupuje słownictwo na dotyczące natury i dotyczące cywilizacji grupuje przedmioty na wytwory cywilizacji niskiej i wytwory cywilizacji wysokiej określa funkcje urządzenia technicznego zna pojęcie: instrukcja odczytuje instrukcję wyjaśnia znaczenie frazeologizmów z rzeczownikiem ogień określa sposoby oddziaływania reklamy określa budowę biografii wie, kim był, czego dokonał Mikołaj Kopernik rozumie założenie teorii heliocentrycznej zna pojęcie: przemówienie zna pojęcie: atrybut zna pojęcie: altruista odczytuje planszę odczytuje rzeźbę - pomnik czyta głośno, podkreślając swój stosunek emocjonalny do tekstu (parodiując uczonego)	interpretuje wiersz nazywa obrazy poetyckie w wierszu odczytuje symboliczny sens obrazów poetyckich rozpoznaje wiersz biały i wiersz wolny zna wyróżniki dramatu określa cechy tekstu popularnonaukowego wskazuje wspólne motywy w tekstach kultury różnych cywilizacji rozpoznaje cywilizacje po charakterystycznych obiektach określa wpływ techniki na codzienne życie człowieka określa osobowość twórcy określa postawę i motywację uczonego dostrzega cechy charakterystyczne przemówienia zdania wykrzyknikowe, pytania i zwroty do adresata, powtórzenia, argumentację	Czytanie 1) Odczytuje różne teksty kultury: a) teksty literackie, b) proste teksty podręcznikowe. 2) Określa funkcje elementów charakterystycznych dla danego tekstu: a) rozumie pojęcia, b) posługuje się czynnie terminami. Rozumowanie 1) Dostrzega prawidłowości: a) opisuje zjawiska o charakterze powtarzalnym.
	zna pojęcie: orzeczenie, orzecznik, przydawka, okolicznik, dopełnienie rozpoznaje orzeczenie czasownikowe i imienne w zdaniu zna pojęcia: podmiot, zdanie bezpodmiotowe rozumie pojęcia: podmiot gramatyczny, logiczny, domyślny rozpoznaje podmiot w zdaniu pojedynczym, określa jego typ rozpoznaje przydawkę, dopełnienie, okolicznik w zdaniu rozpoznaje zdania bezpodmiotowe dopasowuje zdania do wykresów dopisuje zdania do podanych wykresów przedstawia budowę zdania pojedynczego na wykresie tworzy skróty od podanych nazw zna i stosuje zasady interpunkcji w zdaniu pojedynczym rozwija zadnia pojedyncze gromadzi słownictwo bliskoznaczne do nazw uczuć		Pisanie 1) Pisze na temat i zgodnie z celem, posługując się następującymi formami wypowiedzi: a) opowiadanie b) opis przedmiotu, postaci rzeczywistej i literackiej, c) sprawozdanie, d) notatka w formie planu, tabeli, streszczenia, k) instrukcję. 2) Formułuje wypowiedzi ze świadomością celu. 3) Buduje tekst poprawny kompozycyjnie, celowo dostosowując środki językowe i przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych. 4) Przedstawia w postaci graficznej dane zapisane w tabeli: a) Przenosi na oś czasu. 5) Dba o układ graficzny, czytelność i estetykę zapisu: a) dostosowuje zapis do formy wypowiedzi b) wyróżnia części tekstu zgodnie z jego strukturą c) pisze czytelnie. Rozumowanie 1) Posługuje się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń: a) sytuuje je w przestrzeni, b) umieszcza daty w przedziałach czasowych, c) porządkuje wydarzenia w kolejności chronologicznej. 2) Przedstawia przyczyny i skutki wydarzeń i zjawisk... 3) Określa znaczenie osiągnięć człowieka dla rozwoju cywilizacyjnego... 4) Wyraża własne opinie i próbuje je uzasadnić, wyjaśniając swoje stanowisko używa odpowiednich argumentów. 5) dostrzega prawidłowości, opisuje je i sprawdza na przykładach. Korzystanie z informacji 1) Wskazuje źródła informacji, posługuje się nimi. Wykorzystywanie wiedzy w praktyce 1) Posługuje się poznanymi terminami do opisywania zjawisk i sytuacji spotykanych w swoim środowisku.
	redaguje wypowiedź wyjaśniającą redaguje notatkę zawierającą refleksję rozwija myśl zawartą w wierszu formułuje postulaty w ważnej sprawie wyraża swoje zdanie w formie pisemnej redaguje wypowiedź na temat własnych talentów, umiejętności wykonuje notatkę w formie schematu uzupełnia schemat na podstawie treści utworu przedstawia własną wizję przyszłego świata redaguje kartę do przewodnika projektuje komiks ocenia postać literacką według podanych dyspozycji przedstawia postacie literackie redaguje myśli postaci literackich redaguje relację w roli redaguje dalszy ciąg opowiadania redaguje pamiętnik w roli bohatera literackiego projektuje nietypowe zastosowania przedmiotów układa hasła reklamowe projektuje folder reklamowy układa listę przedmiotów niezbędnych w podróży redaguje regulamin wycieczki projektuje trasę wycieczki korzystając z różnych źródeł informacji redaguje notatkę biograficzną uzupełnia oś czasu opisuje pomnik opowiada o postaciach rzeczywistych odpowiadając na pytania rekonstruuje życie bohaterów literackich formułuje argumenty wygłasza przemówienie z odpowiednią dykcją i intonacją opisuje przeżycia człowieka w trudnej sytuacji przekształca tekst epicki na dramatyczny	układa hasła reklamowe, świadomie stosując środki perswazji redaguje reklamę z wykorzystaniem cytatu redaguje biografię, używając skrótów

CZŁOWIEK I KULTURA

Uwagi o realizacji planu pracy	Materiał nauczania	Zamierzone osiągnięcia
				Edukacja polonistyczna Uczeń:		Ścieżki edukacyjne Uczeń:
			PODRĘCZNIK: Bolesław Prus, Labirynt, s.261-262	Poziom A	rozumie pojęcia związane ze strukturą państwa faraonów	Edukacja czytelnicza i medialna: rozumie rolę pisma w komunikowaniu się ludzi
				Poziom B	określa elementy świata przedstawionego układa wydarzenia w ciąg przyczynowo-skutkowy
				Poziom C	określa rolę pisma w procesie komunikacji
				Poziom D	redaguje list w imieniu postaci literackiej
			PODRĘCZNIK Odkrywanie.... języków, s. 263 ZESZYT ĆWICZEŃ Alfabet, s.64-65	Poziom A	zna alfabet polski rozumie pojęcie: inskrypcja		Edukacja czytelnicza i medialna: poznaje elementy dziejów pisma
				Poziom B	rozumie tekst popularnonaukowy podaje przykłady wykorzystania porządku alfabetycznego
				Poziom C	poszukuje przyczyn powstania pisma nanosi informacje na oś czasu
				Poziom D	redaguje notatkę prasową o odkryciu
			PODRĘCZNIK Umberto Eco W pracowni ZESZYT ĆWICZEŃ Pierwsze drukowane książki, s.66-67	Poziom A	rozumie pojęcia: introligator, kopista, iluminator		Edukacja czytelnicza i medialna: poznaje elementy dziejów książki; sporządza opis bibliograficzny
				Poziom B	określa elementy świata przedstawionego określa etapy powstawania książki rękopiśmiennej
				Poziom C	definiuje pojęcia na podstawie tekstu
				Poziom D	prezentuje wybraną książkę redaguje notkę bibliograficzną
			PODRĘCZNIK: Hasło z Nowej encyklopedii powszechnej -270-271PWN; Natalia Rolleczek, Pracownik Wielkiej Biblioteki, s. 269	Poziom A	podaje przykłady sławnych bibliotek		Edukacja czytelnicza i medialna: poznaje elementy dziejów przekazów medialnych
				Poziom B	poprawnie odczytuje skróty w hasłach encyklopedycznych określa zadnia biblioteki porównuje zadania i specyfikę pracy dawnej i współczesnej biblioteki
				Poziom C	tworzy notatkę według instrukcji uzupełnia tekst podania o pracę w imieniu postaci literackiej
				Poziom D	prezentuje sławną bibliotekę redaguje zaproszenie na spotkanie z autorem przeprowadza i nagrywa wywiad z
			PODRECZNIK: Michael Ende, W sklepie pana Karola Konrada Koreandera, s. 274-281	Poziom A	zna pojęcie: kwestionariusz osobowy		Edukacja czytelnicza i medialna: sprawnie, szybko czyta, notuje i selekcjonuje wiadomości; posługuje się różnymi formami komunikatów medialnych w procesie komunikowania
				Poziom B	wymienia korzyści płynące z czytania książek przedstawia motywy postępowania bohatera literackiego
				Poziom C	wypełnia kwestionariusz osobowy w roli bohatera streszcza tekst
				Poziom D	projektuje tytuły rozdziałów dalszego ciągu książki przekonuje do czytania książek redaguje ogłoszenie wykorzystując słownictwo opisujące księgę opisuje przeżycia związane z czytaniem wygłasza przemówienie
			PODRECZNIK Cała Polska czyta dzieciom,s.283-284	Poziom B	odpowiada na pytania dotyczące treści książki określa wartości jakie powinna spełniać książka		Edukacja czytelnicza i medialna: sprawnie, pięknie czyta, notuje i selekcjonuje informacje
				Poziom C	projektuje sposób czytania, nanosząc na tekst znaki graficzne oznaczające intonację, głośność itd.
				Poziom D	przeprowadza sondaż redaguje wskazówki dla czytającego głośno opracowuje regulamin konkursu

	PODRECZNIK Agnieszka Tyszka, Kolorowe wędrowanie, s.286-287 ZESZYT ĆWICZEŃ Jak napisać recenzję?, s.48-49	Poziom A	zna pojęcie: recenzja	Edukacja czytelnicza i medialna:
					Poziom B	określa cechy recenzji
					Poziom C	wyróżnia elementy recenzji
				Poziom D	redaguje recenzję książki zachęcającą / zniechęcającą do czytania ocenia recenzję
			PODRECZNIK: Zadania, s.288-290 ZESZYT ĆWICZEŃ Pisownia tytułów, s.198-191	Poziom A	zna zasady pisowni tytułów rozróżnia rodzaje czasopism ze względu na częstotliwość i tematykę zna pojęcia: winieta, rubryka, kolumna, szpalta, stopka redakcyjna	Edukacja czytelnicza i medialna: poznaje czasopisma, wybiera właściwe oferty
				Poziom B	odczytuje informacje z winiety czasopisma omawia zawartość czasopisma na podstawie spisu treści na podstawie artykułów prasowych określa tematykę pisma
				Poziom C	stosuje zasady pisowni tytułów wypełnia zamówienie na prenumeratę czasopisma
				Poziom D	zachęca do lektury czasopisma
			Joanna Chmielewska Nawiedzony dom	Poziom A	rozumie pojęcia: sensacja, literatura sensacyjna		Edukacja prozdrowotna: uczy się podejmowania decyzji
				Poziom B	wyodrębnia elementy świata przedstawionego dostrzega w powieści komizm sytuacyjny i słowny
				Poziom C	analizuje na drzewku decyzyjnym sytuację wymagającą podjęcia decyzji uzupełnia drzewo genealogiczne
				Poziom D	tworzy tytuły sensacyjnych artykułów w formie równoważników zdań uzupełnia schemat winiety czasopisma redaguje notatkę prasową charakteryzuje postacie literackie
			PODRĘCZNIK: Jak artyści z epoki kamiennej., 295; Zbigniew Herbert, Jaskinia w Lascaux, s.296-297 ZESZYT ĆWICZEŃ Jak napisać notatkę biograficzną?, s.50-51	Poziom A	wie kiedy, gdzie i jak powstały malowidła w Lascaux - najstarsze świadectwo kultury podaje przykłady szczególnie cennych zabytków kultury europejskiej		Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie: zna zabytkowe obiekty swojego regionu
				Poziom B	wskazuje słownictwo oceniające w tekście określa symbolikę malowideł w Lascaux - na podstawie tekstu wyodrębnia z tekstu elementy topografii groty w Lascaux
				Poziom C	projektuje folder reklamowy według instrukcji
				Poziom D	układa pytania do tekstu opisuje warsztat prehistorycznego artysty opisuje malowidło
			PODRECZNIK: Jan Twardowski, Pisanie; Tadeusz Różewicz, Próbuje, s. 299	Poziom A	zna pojęcie: notatka biograficzna		Edukacja czytelnicza i medialna: szanuje twórców sztuki
				Poziom B	określa cel twórczości poetyckiej wyróżnia cechy notatki biograficznej
				Poziom C	tworzy notatkę biograficzną według podanego schematu
				Poziom D	redaguje pytania dotyczące procesu tworzenia podejmuje próbę dokończenia utworu poetyckiego

	PODRECZNIK Wiesław Wałkuski, plakat, s.300	Poziom A	rozumie funkcje plakatu	Edukacja czytelnicza i medialna: odczytuje kody ikoniczne i symboliczne
					Poziom B	odczytuje informacje z plakatu teatralnego wyjaśnia symboliczne znaczenie poszczególnych elementów plastycznych plakatu konkretyzuje podmiot liryczny i bohatera wiersza wyróżnia obrazy poetyckie w wierszu odczytuje przenośny sens wypowiedzi lirycznej odczytuje uczucia wyrażane gestem i mimiką
					Poziom C	uzupełnia schemat informacjami dotyczącymi przeżyć odbiorcy i nadawcy komunikatu artystycznego
					Poziom D	tworzy plakat teatralny lub filmowy prezentuje sylwetkę aktora redaguje temat teatralny
			PODRĘCZNIK Hanna Kowalska, Jak powstaje film animowany, s. 303		Poziom A	wie, jak powstaje film animowany wyjaśnia pojęcia związane z filmem animowanym	Edukacja czytelnicza i medialna: poznaje język różnych mediów
					Poziom B	odczytuje informacje z plakatu wyróżnia etapy powstawania filmu animowanego na podstawie tekstu
					Poziom C	tworzy listę ulubionych filmów animowanych
					Poziom D	prezentuje film
			PODRĘCZNIK : Bogdan Sobieszek, Z planu filmowego, s.306-309		Poziom A	zna pojęcie: adaptacja filmowa	Edukacja czytelnicza i medialna: poznaje język i tworzywo różnych mediów
					Poziom B	odróżnia tworzywo filmowe od literackiego określa różnice między tworzywem literackim a filmowym odczytuje przesłanie filmu określa rolę reżysera i aktorów w tworzeniu filmu
					Poziom D	przedstawia swoją opinię na temat filmu przedstawia sylwetkę reżysera
			PODRĘCZNIK, Julian Tuwim, Reżyser (fragment), s. 310 PODRECZNIK do historii: Kultura dziś, s. 148		Poziom A	zna nazwy twórców filmu	Edukacja czytelnicza i medialna: dostrzega wartość kultury elitarnej; określa wpływ artysty na odbiorców sztuki
					Poziom B	opisuje sytuację liryczną charakteryzuje podmiot liryczny określa adresata wypowiedzi lirycznej odczytuje przenośny sens utworu określa funkcje środków artystycznych zastosowanych w wierszu
					Poziom D	odczytuje metaforę i wyjaśnia ją w formie notatki
			PODRĘCZNIK Pechowa prapremiera „Cyrulika sewilskiego”, s.311-314; ZESZT ĆWICZEŃ Zdania złożone współrzędnie i podrzędnie, s.141-147; Interpunkcja zdania złożonego 198-201		Poziom A	zna pojęcia: zdanie złożone współrzędnie, zdanie złożone podrzędnie zna zasady interpunkcji w zdaniach złożonych
					Poziom B	rozróżnia zdania zdanie złożone współrzędnie, zdanie złożone podrzędnie
					Poziom C	stosuje zasady interpunkcji w zdaniach złożonych buduje zdania złożone określonego typu przekształca zdania złożone współrzędnie na zdania złożone podrzędnie przedstawia budowę zdania na wykresie
			PODRĘCZNIK Zadania, s.315		Poziom A	zna pojęcia związane ze sztuką	Edukacja czytelnicza i medialna: korzysta ze zbiorów i warsztatu informacyjnego biblioteki
					Poziom B	dopasowuje nazwy zawodów do dziedzin sztuki
					Poziom C	korzysta z encyklopedii, słowników, leksykonów tworzy mapę mentalną pojęć
					Poziom D	redaguje pytania otwarte do wywiadu z twórcą udziela odpowiedzi na pytania w roli twórcy

	PODRĘCZNIK Jan Dębowski, Ale kina!; Konstanty Ildefons Gałczyński, Małe kina (fragment), s.316-319	Poziom A	rozumie pojęcia: multipleks, hit	Edukacja czytelnicza i medialna: analizuje komunikaty medialne, odczytuje kody dosłowne i kontekstowe
					Poziom B	określa sposoby oddziaływania na klienta wyróżnia zdania zgodne z treścią tekstu określa zalety kina odczytuje informacje z tabeli porównuje treść artykułu i tekstu poetyckiego
					Poziom C	umieszcza informacje na wykresie
					Poziom D	streszcza artykuł
			KSIĄŻKA DLA NAUCZYCIELA Lekcja powtórzeniowa, s.61-62 ZESZYT ĆWICZEŃ Test 4		Poziom A	zna pojęcie :sztuka	Edukacja prozdrowotna: dokonuje samooceny
					Poziom B	tworzy mapę mentalną pojęć związanych ze sztuką
					Poziom C	przyporządkowuje dziedzinom sztuki nazwy zawodów rozwiązuje zadania sprawdzające rozumienie tekstu i pojęć związanych ze sztuką
					Poziom D	redaguje pytania do wywiadu z twórcą

Treści kształcenia	Wymagania		Standard Uczeń
		Poziom podstawowy Uczeń:		Poziom ponadpodstawowy Uczeń:
Odbiór tekstów kultury	konkretyzuje podmiot liryczny i bohatera wiersza określa adresata wypowiedzi lirycznej odczytuje przenośny sens utworu określa funkcje środków artystycznych zastosowanych w wierszu wyróżnia obrazy poetyckie w wierszu odczytuje przenośny sens wypowiedzi lirycznej odczytuje metaforę określa elementy świata przedstawionego przedstawia motywy postępowania bohatera literackiego układa wydarzenia w ciąg przyczynowo-skutkowy rozumie pojęcia: sensacja, literatura sensacyjna dostrzega w powieści komizm sytuacyjny i słowny analizuje na drzewku decyzyjnym sytuację wymagającą podjęcia decyzji rozumie tekst popularnonaukowy wyróżnia zdania zgodne z treścią tekstu odczytuje informacje z tabeli porównuje treść artykułu i tekstu poetyckiego poprawnie odczytuje skróty w hasłach encyklopedycznych określa rolę pisma w procesie komunikacji rozumie pojęcie: inskrypcja poszukuje przyczyn powstania pisma rozumie pojęcia: introligator, kopista, iluminator określa etapy powstawania książki rękopiśmiennej podaje przykłady sławnych bibliotek określa zadnia biblioteki porównuje zadania i specyfikę pracy dawnej i współczesnej biblioteki wymienia korzyści płynące z czytania książek odpowiada na pytania dotyczące treści książki określa wartości, jakie powinna spełniać książka projektuje sposób czytania, nanosząc na tekst znaki graficzne oznaczające intonację, głośność itd. zna pojęcie: recenzja wyróżnia elementy recenzji wskazuje słownictwo oceniające w tekście rozróżnia rodzaje czasopism ze względu na częstotliwość i tematykę zna pojęcia: winieta, rubryka, kolumna, szpalta, stopka redakcyjna odczytuje informacje z winiety czasopisma omawia zawartość czasopisma na podstawie spisu treści na podstawie artykułów prasowych określa tematykę pisma zna pojęcie: notatka biograficzna określa cel twórczości poetyckiej odczytuje informacje z plakatu teatralnego rozumie funkcje plakatu zna pojęcie: film animowany wyróżnia etapy powstawania filmu animowanego na podstawie tekstu zna pojęcie: adaptacja filmowa odróżnia tworzywo filmowe od literackiego określa rolę reżysera i aktorów w tworzeniu filmu zna nazwy twórców filmu zna pojęcia związane ze sztuką odczytuje uczucia wyrażane gestem i mimiką dopasowuje nazwy zawodów do dziedzin sztuki rozumie pojęcia: multipleks, hit określa zalety kina zna pojęcie: kwestionariusz osobowy	charakteryzuje podmiot liryczny definiuje pojęcia na podstawie tekstu określa cechy recenzji ocenia recenzję wyróżnia cechy notatki biograficznej wyjaśnia symboliczne znaczenie poszczególnych elementów plastycznych plakatu wie, jak powstaje film animowany wyjaśnia pojęcia związane z filmem animowanym określa różnice między tworzywem literackim a filmowym odczytuje przesłanie filmu określa symbolikę dzieła sztuki	Czytanie 1) Odczytuje różne teksty kultury: a) teksty literackie, b) użytkowe, c) proste teksty podręcznikowe, a także publicystyczne i popularnonaukowe, d) przedstawienia teatralne i filmy, e) przekazy ikoniczne. Rozpoznaje ich cechy charakterystyczne, dostrzega znaczenia dosłowne i odkrywa sensy przenośne. 2) Określa funkcje elementów charakterystycznych dla danego tekstu: a) rozumie pojęcia, b) posługuje się czynnie terminami. 3) Odczytuje dane z a) tabeli, b) wykresu, oraz odpowiada na proste pytania z nimi związane. Rozumowanie 1) Posługuje się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń: a) sytuuje je w przestrzeni, b) porządkuje wydarzenia w kolejności chronologicznej 2) Przedstawia przyczyny i skutki wydarzeń i zjawisk. 3) Dostrzega prawidłowości: a) opisuje zjawiska o charakterze powtarzalnym Korzystanie z informacji 1) Wskazuje źródła informacji, posługuje się nimi. 2) Analizuje oferty mediów kierowane do dzieci i młodzieży.
Tekstologia	zna alfabet polski podaje przykłady wykorzystania porządku alfabetycznego zna i stosuje zasady pisowni tytułów zna pojęcia: zdanie złożone współrzędnie, zdanie złożone podrzędnie zna i stosuje zasady interpunkcji w zdaniach złożonych rozróżnia zdania zdanie złożone współrzędnie, zdanie złożone podrzędnie buduje zdania złożone określonego typu przekształca zdania złożone współrzędnie na zdania złożone podrzędnie przedstawia budowę zdania na wykresie korzysta z encyklopedii, słowników, leksykonów		Pisanie 1) Pisze na temat i zgodnie z celem, posługując się następującymi formami wypowiedzi: a) opis, postaci rzeczywistej i literackiej, b) notatka w formie planu, tabeli, streszczenia, c) list prywatny i oficjalny, h) zaproszenie. 2) Formułuje wypowiedzi ze świadomością celu. a) pyta i odpowiada. b) zachęca i zniechęca f) zaprasza 3) buduje tekst poprawny kompozycyjnie, celowo dostosowując środki językowe i przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych. 4) Przedstawia w postaci graficznej dane zapisane w tabeli. a) Przenosi na oś czasu. 5) Dba o układ graficzny, czytelność i estetykę zapisu: a) dostosowuje zapis do formy wypowiedzi b) wyróżnia części tekstu zgodnie z jego strukturą c) pisze czytelnie. Rozumowanie 1) Posługuje się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń: a) sytuuje je w przestrzeni, b) porządkuje wydarzenia w kolejności chronologicznej 2) Przedstawia przyczyny i skutki wydarzeń i zjawisk. 3) Określa znaczenie osiągnięć człowieka dla rozwoju cywilizacyjnego. 4) Wyraża własne opinie i próbuje je uzasadnić, wyjaśniając swoje stanowisko używa odpowiednich argumentów. 5) Dostrzega prawidłowości, opisuje je i sprawdza na przykładach. Korzystanie z informacji 1) Wskazuje źródła informacji, posługuje się nimi. Wykorzystywanie wiedzy w praktyce 1) Posługuje się poznanymi terminami do opisywania zjawisk i sytuacji spotykanych w swoim środowisku.
		opisuje sytuację liryczną układa pytania do tekstu redaguje list w imieniu postaci literackiej redaguje notkę bibliograficzną tworzy notatkę według instrukcji uzupełnia tekst podania o pracę w imieniu postaci literackiej prezentuje sławną bibliotekę prezentuje wybraną książkę redaguje recenzję książki zachęcającą / zniechęcającą do czytania przekonuje do czytania redaguje ogłoszenie wykorzystując słownictwo opisujące księgę opisuje przeżycia związane z czytaniem opracowuje regulamin konkursu wypełnia zamówienie na prenumeratę czasopisma tworzy tytuły sensacyjnych artykułów w formie równoważników zdań uzupełnia schemat winiety czasopisma redaguje zaproszenie na spotkanie z autorem tworzy notatkę biograficzną według podanego schematu prezentuje sylwetkę twórcy redaguje pytania otwarte do wywiadu z twórcą przeprowadza i nagrywa wywiad wypełnia kwestionariusz osobowy w roli bohatera streszcza tekst projektuje tytuły rozdziałów charakteryzuje postacie literackie uzupełnia drzewo genealogiczne projektuje folder reklamowy według instrukcji opisuje malowidło przedstawia swoją opinię na temat filmu tworzy plakat teatralny lub filmowy tworzy listę ulubionych filmów animowanych prezentuje film tworzy mapę mentalną pojęć nanosi informacje na oś czasu umieszcza informacje na wykresie		redaguje notatkę prasową redaguje wskazówki dla czytającego głośno wygłasza przemówienie redaguje temat teatralny

KARTKI Z KALENDARZA

Uwagi o realizacji planu pracy	Materiał nauczania	Zamierzone osiągnięcia
				Edukacja polonistyczna Uczeń:		Ścieżki edukacyjne Uczeń:
			PODRĘCZNIK Franciszek Dąbrowski, Żołnierze z Westerplatte; Bronisław Majko, Obrona Grodna, s.321-326	Poziom A	zna datę i okoliczności wybuchu II wojny światowej	Wychowanie patriotyczne i obywatelskie: kształtuje więzi z krajem ojczystym, świadomość narodową
				Poziom B	określa narratora i perspektywę czasowa narracji opisuje sytuację przedstawioną w tekście
				Poziom C	rozważa problem na drzewku decyzyjnym
				Poziom D	redaguje notatkę prasową redaguje list otwarły
			PODRĘCZNIK Zadania, s.326	Poziom B	odczytuje fotografię		Edukacja ekologiczna: określa wpływ codziennych czynności na stan środowiska naturalnego
				Poziom C	przeprowadza ankietę
				Poziom D	opisuje fotografię redaguje wypowiedź w roli postaci przedstawionej na fotografii uzasadnia celowość organizowania akcji na rzecz ochrony środowiska przygotowuje Dzień Ziemi
			PODRĘCZNIK Charles Dickens, Opowieść wigilijna	Poziom A	zna pojęcia: fabuła, akcja, wątek główny, poboczny, epizod		Wychowanie do życia w rodzinie: dostrzega wpływ przeszłości na teraźniejszość i przyszłość człowieka
				Poziom B	określa typ narracji i narratora wyodrębnia wątek główny i wątki poboczne oraz epizody odczytuje temat i przesłanie utworu gromadzi materiał do charakterystyki bohatera literackiego
				Poziom C	tworzy schemat fabuły utworu
				Poziom D	charakteryzuje bohatera
			PODRĘCZNIK Jarosław Iwaszkiewicz, Pokój, s. 327	Poziom B	porównuje różne teksty kultury o tej samej tematyce odczytuje przesłanie wiersza określa cechy charakteru głowy państwa określa zasady tolerancji		Wychowanie patriotyczne i obywatelskie: kształtuje więzi z krajem ojczystym, świadomość narodową
				Poziom C	uzupełnia tabelę cytatami
				Poziom D	wyraża protest przeciwko wojnie w formie literackiej lub plastycznej

Treści kształcenia	Wymagania		Standard Uczeń:
		Poziom podstawowy Uczeń:		Poziom ponadpodstawowy Uczeń
Odbiór tekstów kultury	odczytuje przesłanie wiersza określa narratora i perspektywę czasową narracji zna pojęcia: fabuła, akcja, wątek główny, wątek poboczny, epizod określa typ narracji i narratora wyodrębnia wątek główny i wątki poboczne oraz epizody odczytuje temat i przesłanie utworu gromadzi materiał do charakterystyki bohatera literackiego odczytuje fotografie porównuje różne teksty kultury o tej samej tematyce określa zasady tolerancji		Czytanie 1) Odczytuje różne teksty kultury a) teksty literackie, b) przekazy ikoniczne. 2) Określa funkcje elementów charakterystycznych dla danego tekstu: a) rozumie pojęcia, b) posługuje się czynnie terminami.
Tekstologia	opisuje sytuację przedstawioną w tekście rozważa problem na drzewku decyzyjnym redaguje notatkę prasową redaguje list otwarty tworzy schemat fabuły utworu charakteryzuje bohatera opisuje fotografię redaguje wypowiedź w roli		Pisanie 1) Pisze na temat i zgodnie z celem, posługując się następującymi formami wypowiedzi: a)notatka w formie planu, tabeli, streszczenia, b) list oficjalny 2) Formułuje wypowiedzi ze świadomością celu. 3) Buduje tekst poprawny kompozycyjnie, celowo dostosowując środki językowe i przestrzegając norm gramatycznych, ortograficznych i interpunkcyjnych. 4) Przedstawia dane w postaci graficznej: a) wyraża dane w postaci... prostego schematu. 5) Dba o układ graficzny, czytelność i estetykę zapisu: a) dostosowuje zapis do formy wypowiedzi b) pisze czytelnie.

na podstawie: Wiesława Kozubal, Wewnątrzszkolny system kształcenia i oceniania. Język polski. Szkoła podstawowa, Instytut Badań Kompetencji w Wałbrzychu, Wałbrzych 2003.

na podstawie ustaleń Komisji Dydaktycznej Rady Języka Polskiego [w:] Nauka o języku polskim w reformowanej szkole, pod redakcją Agnieszki Mikołajczuk i Jadwigi Puzyniny, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2001.

22

Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl

---