• „Góry Polski”.

• Klasa: V

• Czas: 45 minut

Dział programowy: Krajobrazy

Cel ogólny:

Poznanie cech charakterystycznych i zróżnicowania krajobrazu gór.

Cele operacyjne:

Uczeń potrafi:

• wymienić główne pasma górskie w Polsce

• wskazać na mapie hipsometrycznej Karpaty, Tatry, Sudety i Góry Świętokrzyskie

• wyjaśnić pojęcie: góry

• scharakteryzować zróżnicowanie ukształtowania powierzchni gór

• wskazać przyczyny zróżnicowania rzeźby gór

• wyjaśnić pojęcie: piętro roślinne

• wyjaśnić pojęcie: turnie

• wymienić piętra roślinne występujące w Tatrach

• podać przykłady roślin występujących w poszczególnych piętrach

• wyjaśnić, dlaczego w wysokich górach występują piętra roślinne

Metody:

• pokaz (film)

• pogadanka

• praca z tekstem

• gara dydaktyczna: rozsypanka

• praca plastyczna

Formy pracy:

• grupowa zróżnicowana

• grupowa jednolita

• indywidualna jednolita

Środki dydaktyczne: atlas geograficzny, mapa hipsometryczna Polski, kaseta wideo, widokówki, foliogram, tekst rozsypanki, karty pracy, kredki, kolorowy papier, bibuła, klej, kartki z bloku rysunkowego, kartka A4.

Etapy lekcji	Przebieg lekcji	Umiejętności kluczowe	Czynności nauczyciela, uwagi
Zaangażowanie 8 min	Pogadanka wstępna na temat poznanych wcześniej krajobrazów, przypomnienie barw hipsometrycznych. Zapoznanie uczniów z tematem i określenie celu lekcji. Wyświetlenie filmu o górach (5 min). Podział klasy na 3 grupy (uczniowie losują kolorowe karteczki). O r g a n i z o w a n i e: Uczniowie organizują się wewnątrz -zespołowo w oparciu o „Zasady pracy w grupie” - (załącznik 1) P l a n o w a n i e Każda z grup otrzymuje instrukcję do pracy.	Komunikowanie się nauczyciel - uczeń Skuteczne porozumiewanie się, organizowanie wewnątrz- zespołowe.	Nauczyciel prowadzi pogadankę, podaje temat lekcji. Określa cel lekcji. Po zakończeniu projekcji filmu krótko go komentuje. Nauczyciel rozdaje kolorowe karteczki. Nauczyciel rozdaje poszczególnym grupom instrukcje i potrzebne materiały: atlasy, tekst rozsypanki, kartkę A4, załącznik 2
Badanie i przekształcanie 8 min	Uczniowie zapoznają się z instrukcją pracy nr 1. Następnie członkowie grupy przystępują do wykonywania określonych zadań. Układają z rozsypanki wyrazowej 4 zdania, przyklejają je na kartce i dopasowują opis krajobrazu gór do jednego z trzech zdjęć na załączniku 2. Określają nazwę pasma górskiego na wybranym zdjęciu. Następnie odszukują na mapie otrzymane z rozsypanki wyrazowej pasmo górskie i jego najwyższy szczyt.	Planowanie własnego uczenia się. Efektywne współdziałanie w zespole. Skuteczne komunikowanie się uczeń - uczeń.	Nauczyciel obserwuje przebieg pracy uczniów (umiejętność współpracy w grupie).
Prezentacja 4 min	Przedstawiciel każdej grupy prezentuje efekty pracy zespołu - wskazuje na mapie hipsometrycznej Polski rozpoznane pasmo górskie, określa cechy krajobrazu gór, które były przedmiotem pracy grupy, wskazuje najwyższy szczyt.	Komunikacja uczeń - uczeń.	Nauczyciel koryguje ewentualne błędy.
Refleksja 3 min	Zwrócenie uwagi, że krajobrazy gór (Tatry, Sudety, Góry Świętokrzyskie) różnią się między sobą: Tatry to krajobraz gór wysokich, Sudety to góry średnie a góry Świętokrzyskie - to góry niskie. Różnice w krajobrazie są związane z wiekiem gór, rodzajem skał i długotrwałym oddziaływaniem czynników zewnętrznych: wody, wiatru, zmian temperatury (rzeźbienie krajobrazu).	Komunikowanie się nauczyciel - uczeń. Operowanie informacjami.	Nauczyciel prowokuje uczniów do dyskusji (refleksja).
Badanie i przekształcanie 13 min	Uczniowie zapoznają się z instrukcją pracy nr 2. Następnie członkowie grupy przystępują do wykonywania określonych zadań. Odczytują kilkakrotnie opis pt. „Z notatnika Jurka...” (załącznik 3) i wykonują według tego opisu ilustrację pięter roślinności w Tatrach. Dyskutują nad odpowiedzią na pytanie; dlaczego w górach występują piętra roślinne?	Planowanie własnego uczenia się. Efektywne współdziałanie w grupie. Skuteczne komunikowanie się uczeń - uczeń.	Nauczyciel rozdaje poszczególnym grupom instrukcje i potrzebne materiały: kartki z bloku, mazaki, kredki, bibułę. Nauczyciel obserwuje przebieg pracy uczniów i aktywność poszczególnych uczniów
Prezentacja 4 min	Przedstawiciel każdej grupy prezentuje efekty pracy zespołu - omawia wykonaną ilustrację pięter roślinnych. Następnie liderzy grupy przedstawiają stanowiska grup na temat czynników, które spowodowały piętrowy układ roślinności w Tatrach. Uczniowie sprawdzają poprawność wykonania zadania przez porównanie z foliogramem.	Komunikacja uczeń - uczeń. Ocena własnego uczenia się.	Nauczyciel koryguje ewentualne błędy. Nauczyciel przedstawia foliogram „Piętra roślinne w Tatrach”.
Refleksja 5 min	Ostatnia część lekcji to podsumowanie wiadomości w rozmowie, - czego nauczyłeś się na dzisiejszej lekcji? Pogadanka na temat specyficznego klimatu gór, (jeżeli uczniowie nie zwrócili na to uwagi w prezentacji). Następnie uczniowie samodzielnie uzupełniają kartę pracy, - dzięki której utrwalają zdobyte wiadomości. Wklejają kartę pracy do zeszytu. Uczniowie otrzymują treść zadania domowego (Załącznik 4).	Ocena własnego uczenia się. Komunikacja nauczyciel - uczeń	Nauczyciel rozmawia z uczniami, rozdaje karty pracy. Następnie poleca wypełnienie karty pracy i wklejenie jej do zeszytu. Nauczyciel zbiera zeszyty i rozdaje załącznik 4(treść pracy domowej).

• Załącznik 1

• ZASADY PRACY W GRUPIE

1. Wybierzcie spośród siebie:

• lidera, który będzie kierował pracą grupy, sprawdzał czy każdy rozumie, na czym polega zadanie oraz pilnował czasu pracy;

• sekretarza, który zapisuje efekty pracy grupy;

• sprawozdawcę, który zaprezentuje wyniki pracy całej klasie.

1. W grupie pracujecie tak, aby nie przeszkadzać innym.

2. Pracujecie zgodnie, nie kłócicie się tylko wymieniacie poglądy.

3. Wszyscy członkowie zespołu są odpowiedzialni za pracę w grupie.

• INSTRUKCJA 1

• „Album o górach”

Podczas oglądanie albumu o górach młodsza siostra Krzysia oderwała i podarła opis krajobrazu gór przedstawionych na zdjęciu.

Pomóż Krzysiowi odtworzyć tekst i dopasować do zdjęcia.

Co należy wykonać?

1. Otwórz kopertę i wyjmij z niej rozsypankę.

2. Ułóż z niej 4 zdania i przyklej je na kartce.

3. Dopasuj otrzymany opis do jednego z trzech zdjęć na ZAŁĄCZNIKU 2.

4. Wpisz nazwę gór pod wybranym zdjęciem.

5. Odszukaj swoje góry na mapie hipsometrycznej Polski, wskaż najwyższy szczyt.(ATLAS GEOGRAFICZNY str. 6)

• INSTRUKCJA 2

Tegoroczne wakacje Jurek spędził u dziadka w górach. Często razem odbywali piesze wyprawy na spotkanie z tatrzańską przyrodą. Spostrzeżenia zapisywali w notatniku.

Co należy wykonać?

1. Odczytaj uważnie tekst pt. „Z notatnika Jurka...” zamieszczony w ZAŁĄCZNIKU 3.

2. Wyobraź sobie opisywaną roślinność, narysuj i podpisz jej charakterystyczny „sposób ułożenia”.

3. Wykorzystaj przygotowane materiały.

4. Przedyskutuj z kolegami, dlaczego w Tatrach występują piętra roślinne (roślinność zmienia się wraz z wysokością).

• ZAŁĄCZNIK 3

„Z notatnika Jurka...”

Wędrując turystycznymi szlakami Tatr zauważyłem, że wraz z wysokością zmieniała się otaczająca mnie roślinność i że było coraz zimniej. Początkowo mijałem pola uprawne, łąki, pastwiska (pogórze). Idąc w górę podziwiałem piękno lasu mieszanego zwanego reglem dolnym. Rosły tu; buki, jodły, świerki i jawory.

Wspinając się dalej zauważyłem, że zmniejsza się ilość gatunków drzew. Pozostają tylko drzewa iglaste (dziadek powiedział, że to już regiel górny). Dominują tu świerki. Czasem pojawiały się chronione limby, szczególnie ciekawe sztandarowe okazy widzieliśmy przy górnej granicy lasu (dziadek powiedział, że taka nierównomiernie rozwinięta korona limby to dzieło wiatru wiejącego z jednego kierunku).

Powyżej lasu świerkowego występują zarośla krzaczastej sosny, czyli kosodrzewiny. Jeszcze wyżej nad kosówką rozciągały się wysokogórskie łąki zwane halami. Dominują tu krzewinki, rośliny zielne i trawy.

Końcowym etapem mojej wędrówki były turnie. Na ich stromych, nagich skałach nie było gleby. Rosły tu tylko porosty, mchy.

• KARTA PRACY

1. Na mapie konturowej Polski zaznacz odpowiednim kolorem góry. Podpisz Karpaty, Tatry, Sudety i Góry Świętokrzyskie. Czarną kropką zaznacz najwyższe szczyty, wpisz ich nazwy oraz wysokość.