WYKONAŁY:

Marlena Świderska

Aleksandra Marczak

Anna Tymcio

Kamila Suska

Slajd 2:

Najważniejsze pojęcia :

• Percepcja (spostrzeganie) - to proces aktywnej interpretacji danych zmysłowych z wykorzystaniem wskazówek kontekstualnych, nastawienia oraz wcześniejszej nabytej wiedzy. W jej wyniku dochodzi do rozpoznania obiektu.

Tekst do slajdu 2:

Czym jest percepcja? Jest to proces aktywnej interpretacji danych zmysłowych z wykorzystaniem wskazówek kontekstualnych, nastawienia oraz wcześniejszej nabytej wiedzy. W jej wyniku dochodzi do rozpoznania obiektu. Innymi słowy percepcja to organizacja i interpretacja wrażeń zmysłowych, w celu zrozumienia otoczenia.

Percepcja to zresztą nie pojedynczy proces, a zbiór procesów poznawczych. Ich zadanie polega na zapewnieniu nam kontaktu z rzeczywistością, czyli z wydarzeniami mającymi miejsce poza organizmem, a ściślej rzecz biorąc poza układem nerwowym, bo do zadań percepcji należy także dostarczanie danych o stanie narządów wewnętrznych(np. ból brzucha) i aktualnym stanie położenia kończyn(tj. czucie własne). W wyniku tych procesów pojawiają się w umyśle spostrzeżenia(percepty), czyli nietrwałe umysłowe reprezentacje obiektów. Spostrzeżenia mają postać obrazową, są nietrwałe, chodź od samego początku procesy

spostrzegania podlegają wpływom ze stron reprezentacji trwałych(pojęcia, schematy) oraz ze strony struktur wiedzy.

Slajd 3:

• Recepcja sensoryczna (sencepcja) -gromadzenie informacji przez zmysły

• Percepcja umysłowa - dalsze odzwierciedlenie informacji w systemie poznawczym

• Oba te procesy są niezbędne do efektywnej percepcji

Tekst do slajdu 3:

Z pojęciem percepcji nierozerwalnie wiążą się pojęcia recepcji sensorycznej i percepcji umysłowej. Człowiek odczuwa bowiem obecność stymulacji, a spostrzega, czym ona jest. Podczas gdy gromadzenie informacji przez zmysły, czyli recepcja sensoryczna, jest procesem raczej pasywnym, to ich dalsze odzwierciedlanie w systemie poznawczym, czyli percepcja umysłowa, nie może się odbyć bez aktywności umysłowej. Oba składniki procesu spostrzegania są niezbędne do efektywnej percepcji. Bez recepcji sensorycznej nie ma bowiem informacji, która może być potem interpretowana, natomiast bez interpretacji, zgromadzone dane nic nie znaczą.

Slajd 4:

• Bodziec: forma energii zdolna zapoczątkować proces spostrzegania

• dystalny (poza systemem poznawczym czyli zewnętrzny)

• proksymalny (wewnętrzny)

• Wrażenie: najprostsze procesy psychiczne, w wyniku których dochodzi do odzwierciedlenia w umyśle pojedynczych właściwości rejestrowanych obiektów

Tekst do slajdu 4:

Fizyczną formę energii, zdolna do zapoczątkowania procesu spostrzegania, przyjęło się w psychologii nazywać bodźcem. Zmienia on w procesie recepcji sensorycznej swój charakter. Początkowo jest to bodziec dystalny czyli zewnętrzny, znajdujący się poza systemem poznawczym i odległy względem jego receptorów. Wskutek bezpośredniego kontaktu z narządem zmysłu bodziec dystalny staje się bodźcem proksymalnym, wewnętrznym i bliskim. Na skutek działania bodźców powstaje wrażenie, czyli najprostsze procesy psychiczne, w wyniku których dochodzi do odzwierciedlenia w umyśle pojedynczych właściwości rejestrowanych obiektów.

Slajd 5:

• Spostrzeżenie - całościowe odzwierciedlenie obiektów, składających się na ten obiekt bodźców dystalnych i wywołanych przez nie wrażeń.

Tekst do slajdu 5:

Jednym z podstawowych problemów psychologii percepcji jest określenie wzajemnych relacji pomiędzy wrażeniami, a spostrzeżeniami. Spostrzeżenie jest całościowym odzwierciedleniem obiektów, składających się na ten obiekt bodźców dystalnych i wywoływanych przez nie wrażeń.

Slajd 6:

Spostrzeganie jako proces oddolny

Slajd 7:

• przebiega w kierunku od rejestracji wrażeń do identyfikacji obiektów

• Odbiór i kodowanie wrażeń zmysłowych następuje dzięki detektorom cech

• Przechowywanie efektów recepcji odbywa się w pamięci ultrakrótkotrwałej

• Identyfikacja bodźców dzięki wiedzy zgromadzonej w pamięci trwałej

Tekst do slajdu 7:

Spostrzeganie jest procesem oddolnym (tzw bottom - up). Przebiega w kierunku od rejestracji wrażeń do identyfikacji obiektów. Na poszczególnych etapach tego procesu biorą udział różnorodne struktury poznawcze. Za odbiór i kodowanie wrażeń zmysłowych odpowiedzialne są detektory cech, a za krótkotrwałe przechowanie efektów recepcji pamięć ultrakrótkotrwała czyli nasz magazyn informacji sensorycznej. Identyfikacja bodźców zachodzi natomiast dzięki wiedzy zgromadzonej w pamięci trwałej. Proces ten można wytłumaczyć na przykładzie burzy. Dzięki detektorom cech odbieramy wrażenie jakim jest piorun, nasza pamięc ultrakrótkotrwała przechowuje informacje o tym, co właśnie zobaczyliśmy a pamięć trwała, w której zgromadzona jest nasza wiedza identyfikuje piorun ze zjawiskiem burzy.

Slajd 8:

Spostrzeganie głębi

• Obraz obiektu zarejestrowany na siatkówce jest dwuwymiarowy, a jego spostrzeżenie jest trójwymiarowe

• Szacowanie odległości jest możliwe przy wykorzystaniu dwóch rodzajów wskazówek

• wskazówek okulomotorycznych

• wskazówek wizualnych

Tekst do slajdu 8:

Obraz obiektu zarejestrowany na siatkówce jest dwuwymiarowy, podczas gdy jego spostrzeżenie jest trójwymiarowe. Staje się to możliwe dzieki percepcji głębi. Spostrzeganie głębi jest niezwykle istotnym elementem poznawczego wyposażenia człowieka, nie tylko dlatego że pozwala mu orientowac się i skutecznie działać w trójwymiarowej przesterzeni, ale również dlatego z tego powodu, że bez niej nie byłoby możliwe wyodrębnienie przedmiotu z tła. Szacowanie przez system poznawczy odległosci w polu wzrokowym jest możliwe dzieki wykorzystaniu dwóch rodzajów wskazówek : okulomotorycznych i wizualnych. Wskazówki okulomotoryczne wynikają ze zmiany położenia obserwatora względem obiektu lub róznych obiektów względem siebie. Śledząc zmiany lokalizacji obiektu, któremu się przygladamy, nasze oko dokonuje akomodacji soczewki, która pełni w nim finkcje obiektywu w aparacie. Bliżej zlokalizowane przedmioty wymagają większej akcji mięśni, fegulujących kształt soczewki, podczas gdy obiekty znajdujące się dalej wymagaja mniejszego wysiłku przystosowawczego. Można to łatwo sprawdzić zbliżając do nosa z dalszej odleglosci palec - wysiłek mięśni soczewki, próbujących utrzymać ostrośc obrazu stanie się łatwo odczuwalny. Ponadto w percepcji głębi działają również wskazówki wizualne. Znane są dwa rodzaje takich wskazówek : monokularne wymagające uzycia tylko jednego oka i binokularne korzystające z informacji zgromadzonych przez parę oczu.

Slajd 9:

Wskazówki monokularne (jednooczne)

• perspektywa liniowa

• wielkość cienia

• ocena kontrastu

• szczegóły powierzchni

• porównanie względem pozycji

• znajomość wielkości obiektu

• paralaksa ruchowa

Tekst do slajdu 9:

Wśród wskazówek jednoocznych można wyróżnić siedem podstawowych informacji, którymi kieruje się system poznawczy. Pierwszą z nich jest wskazówka okreslana jako perspektywa liniowa : w oddalającej się perspektywie równoległe pobocza drogi coraz bardziej zbliżają się do siebie, zbiegając się w koncu w jedna linię. Równoległe krawędzie pozostaja więc w coraz mniejszej odległości od siebie wraz ze wzrostem dystansu, z jakiego je widzimy. Ocena odległości może wynikac także z wielkości cienia, rzucanego przez obiekt, jednak kierowanie się tym kryterium ma sens jedynie gdy wszystkie obiekty w polu wzrokowym sa jednakowo oświetlone. Bardzo uzyteczne informacje wynikają z kolejnej wskazówki jaka jest ocena kontrastu - obiekty znajdujące się daleko wydaja się mniej kontrastowe, a te które są blisko nas maja wyraźny kontur. Czwarta wskazówka obejmuje szczegóły powierzchni, czyli charakterystyczne zmiany faktury przedmiotu. Oznacza to że szczegóły w budowie i wyglądzie danego przedmiotu są lepiej widoczne z bliska niż daleka. Kolejną wskazówka jest porównanie względem pozycji, według niej obiekty blizsze przesłaniaja częśc obiektów dalszych. Istnieje jednak pewne niebezpieczenstwo kierowania się tą wskazówką, gdyz można ulec tzw złudzeniu Kanizsy, o którym opowiemy za chwilę. Wskazówką szósta jest natomiast znajomośc wielkości obiektu. Wiedząc jaka jest prawdziwa wielkośc danego obiektu możemy skorygowac ocenę jego odległości. Oprócz tych sześciu wskazówek mamy także ostatnią, dodatkową wskazówkę związana z ruchem obiektów w polu wzrokowym. Jeśli dwa obiekty : blizszy i dalszy, wskazane obserwatorowi, poruszaja się w polu wzrokowym z tą sama prędkościa, to obiekt znajdujący się dalej pokonuje pozornie krótszą drogę. Jest to tzw paralaksa ruchowa.

Slajd 10:

Wskazówki binokularne (dwuoczne)

• konwercja dwuoczna

• widzenie stereooptyczne

Tekst do slajdu 10:

Jeśli chodzi o wskazówki binokularne czyli dwuoczne wyróżnia się ich dwa rodzaje. Pierwsza czyli konwercja dwuoczna działa podobnie jak wskazówka okulomotoryczna bo wykorzystuje informacje o napięciu mięśni sterujących ruchem gałek ocznych. I tak skupienie wzroku na obiekcie bliskim wymaga bardziej rozwartego kąta widzenia, podczas gdy przedmioty odległe wymagają kąta bardziej ostrego.Mięśnie sterujące gałką oczną muszą wykonywać odpowiednią pracę, która jest znacznie bardziej intensywna w przypadku obiketów bliskich.

Druga wskazówka czyli widzenie stereooptyczne wiąże się z faktem, że każde z dwojga oczu odbiera nieco inną informację o spostrzeganym obiekcie. Ze względu na swoja lokalizacje, każde z oczu obserwuje pole wzrokowe z nieco innej pozycji, pod innym kontem. W konsekwencji ten sam obiekt jest widziany inaczej przez lewe a inaczej przez prawe oko ale w procesie identyfikacji obiektu nasz system poznawczy tę różnice zaniedbuje. Wykorzystuje ja dopiero w procesie percepcji głębi - wielkośc tej róznicy przekłada się bowiem na ocenę względnego dystansu pomiędzy obiektami w polu widzenia. Im bliżej siebie znajdują się postrzegane obiekty, tym większe jest zróżnicowanie w zakresie obrazu pomiędzy lewym a prawym okiem, im dalej sa położone tym różnica te są mniejsze.

Slajd 11:

Złudzenie Kanizsy

Tekst do slajdu 11:

Geatano Kanizsa w 1976r przeprowadził eksperyment, w którym pokazywał osobom badanym w czarne koła ułozone w rogach białej planszy. Kazde koło zostało pozbawione pewnej części- tej która była najbliżej środka planszy. W rezultacie powstało złudzenie białego trójkąta na pierwszym planie, który swoimi wierzchołkami jak gdyby przysłania 3 czarne koła na drugim planie. Trójkąt ten wydaje się tez być jasniejszy niż reszta rysunku, co także jest złudzeniem.

Slajd 12:

Spostrzeganie jako proces odgórny

Slajd 13:

• Identyfikacja obiektów w polu percepcyjnym jest możliwa dzięki konfrontacji danych umysłowych z reprezentacja percepcyjną

• stałość spostrzegania

• wpływ nastawienia na spostrzeganie

• złudzenia i błędy w spostrzeganie

• wpływ kontekstu na spostrzeganie

Tekst do slajdu 13:

Spostrzeganie nie jest jednak jedynie procesem oddolnym ale także odgórnym (tzw top-down). Identyfikacja obiektów w polu percepcyjnym jest możliwa dzięki temu, że reprezentację percepcyjną konfrontuje się z danymi umysłowymi. To one gwarantuja z jednej strony stałośc spostrzegania(np. twarz mimo rozwoju i upływu lat pozostaje twarza przynalezna tej samej osobie), chodź z drugiej strony są przyczyna powstawania różnorodnych błędów i złudzeń percepcyjnych. Dowody na odgórny charakter percepcji znajdziemy w czterech następujących zjawiskach : stałośc spostrzegania, wpływ nastawienia na spostrzeganie, złudzenia i błędy w spostrzeganiu oraz wpływ kontekstu na spostrzeganie.

Slajd 14:

Stałość spostrzegania

• stałość wielkości

• stałość kształtu

• stałość jasności i barwy

Tekst do slajdu 14: Stałość spostrzegania wyraża się w zdolności do spostrzegania przedmiotu jako posiadającego stałe właściwości - określony kształt, położenie i wielkość, niezależnie od zmiennych wrażeń wywołanych przez ten przedmiot na siatkówce oka. Osoba charakteryzująca się stałością spostrzegania rozpozna sześcian bez względu na to, pod jakim kątem go spostrzega, mimo iż przy oglądaniu sześcianu pod różnymi kątami, jego obraz siatkówkowy jest każdorazowo inny.
Stałość spostrzegania wielkości wyraża się w zdolności do spostrzegania i rozpoznawania rzeczywistej wielkości przedmiotu, niezależnie od czynników, które pozornie mogą zmieniać jego wielkość. Na przykład, chłopiec spostrzega piłkę, leżącą od niego w dużej odległości, jako przedmiot o tych samych wymiarach jak wtedy, gdy trzyma ją w rękach, mimo iż w obu tych sytuacjach obrazy siatkówkowe są różne. Stałość spostrzegania jasności wyraża się zdolnością do spostrzegania jasności (bieli) przedmiotu bez względu na ilość światła odbijanego przez przedmiot. Kartka papieru jest spostrzegana jako biała, mimo iż oświetlające ją światło może być przytłumione albo bardzo jaskrawe. Stałość spostrzegania barwy wyraża się zdolnością do rozpoznawania barwy niezależnie od tła i warunków oświetlenia.

Slajd 15:

Nastawienie i jego wpływ na spostrzeganie

Tekst do slajdu 15: Nastawienie percepcyjne to wstępne przygotowanie umysłu do odbioru okreslonej informacji. Siłą nastawienia percepcyjnego może być tak duża, że spostrzeżenie będzie zupełnie nieadekwatne do rzeczywistości. Spójrzcie na ten ryzunek. Można go zinterpretować na dwa sposoby, w zależności od tego jakie nastawienie przyjmiemy. Jeśli będziemy przyglądać się intensywnie górnemu rzędowi obrazków na których sa umieszczone ludzkie twarze to na końcu tego rzędu ujrzymy rysunek przedstawiający łysego mężczyzne w okularach. Natomiast jeśli przyjrzymy się dolnym rysunkom przedstawiającym zwierzęta to na końcu zobaczymy sylwetkę szczura.

Slajd 16:

Złudzenia i błędy w percepcji

Tekst do slajdu 16: Trzecia grupa faktów, świadczących o odgórnym charakterze spostrzegania to złudzenia i błędy w odbiorze informacji z otoczenia. Bardzo dobrym przykłądem złudzeń percepcyjnych są tzw. Figury niemozliwe. Widząc tzw trójkąt Penrose'a nie umiemy zinterpretować poszczególnych linii, cieni i konturów, tak aby uzyskać spójna interpretację tego co tak właściwie na tym obrazku widzimy. Na początku wydaje nam się, że jest to trójkąt ale po dłuższym przyjrzeniu się widzimy że nim nie jest.

Slajd 17:

Tekst do slajdu 17: A oto kolejna figura niemozliwa tym razem przypominająca koło.

Slajd 18:

Wpływ kontekstu na spostrzeganie

Tekst do slajdu 18: Wszystkie informacje wzrokowe są przez nas odbierane w kontekście całego spostrzeganego obrazu. Pewne elementy obrazu mają wpływ na pozostałe - czasami nawet zniekształcają ich spostrzeganie w zakresie kształtu i wielkości.Dokłądnie tak jak na przedstawionym rysunku. Kobieta w głębi perspektywy wydaje się wyższa od kobiety narysowanej bliżej nas.W rzeczywistości Zarówno odcinki, jak i kobiety są takiej samej wielkości.

Slajd 19:

Teorie

percepcji

Slajd 20:

Teoria asocjacjonistyczna

• Spostrzeżenie to prosta suma wrażeń, która powstaje jako ich połączenie

• wrażenia łącza się ze sobą na zasadzie praw kojarzenia :

• Styczności wrażeń w czasie

• Styczności wrażeń w przestrzeni

• Kojarzenia wrażeń przez podobieństwo

• Spostrzeżenia przez wzajemny kontrast

Tekst do slajdu 20: Główna tezą teorii asocjacjonistycznej jest twierdzenie, że spostrzeżenia to prosta suma wrażeń, która powstaje jako ich połączenie.Wrażenia łącza się ze soba na zasadzie praw kojarzenia. Pierwsze prawo dotyczy styczności wrażeń w czasie. Oznacza ono że w procesie percepcji łączymy ze sobą w spostrzeżenia te wrażenia, które współwystępuja ze soba w tym samym czasie, bądź tez te, które łączy następstwo czasowe. W ten sposów wrażenia smakowe związane z piciem szampana , z jednej strony kojarzą się nam z dobra zabawą, ale z dugiej strony także z bólem głowy nastepnego dnia po zabawie. Drugie prawo mówi o styczności wrażen w przestrzeni. W tym przypadku łączymy ze sobą w spostrzeżenia, te wrażenia, które współwystępują ze sobą w jednym miejscu przestrzeni. Tak więc wrażenie gorąca nie zostanie nigdy skojarzone z biela sniegu, a doznanie zimna z wrażeniem barwy piasku na pustyni.Trzecie prao głosi kojarzenie wrażeń przez podobieństwo.Według niego spostrzeżenie powstaje z połączenia wrażeń, które uznajemy za podobne z jakichś powodów, np. pod względem barwy lub kształtu. Ostatnie prawo głosi natomias , że wrażenia mogą tworzyc spostrzeżenia poprzez wzajemny kontrast. I tak człowiek mały wzrostem bywa często uznany za wielkiego duchem, nawet wtedy, gdy jego duch nie jest silniejszy niż u innych ludzi.

Slajd 21:

Teoria postaciowa

• Prymat całości nad częścią

• Podstawowe zasady :

• bliskość przestrzenna

• podobieństwo

• kontynuacja (wspólna droga obiektów)

• zamykanie (dobroć figury lub pregnacja)

• ciągłość

• figura i tło

Tekst do slajdu 21: Zwolennicy postaciowej teorii spostrzegania jako podstawową tezę przyjeli prymat całości nad częścią. Całośc jest czymś wiecej niż sumą części i dlatego sumowaniem wrażeń nie da się według nich, wyjaśnic procesu percepcji. W ramach tej teorii wyodrębniono 5 podstawowych zasad, zgodnie z którymi system poznawczy w procesie postrzegania wyodrębnia całość(figury) z tła różnorodnych wrażeń.Zasady te działają automatycznie, odpowiadając za spontaniczna organizację elementów w polu widzeniowym.

Slajd 22:

Zasada bliskości przestrzennej

• Elementy znajdujące się blisko siebie są postrzegane jako grupa lub jedna całość

Tekst do slajdu 22:

Tak więc w myśl pierwszej zasady czyli bliskości przestrzennej uważa się, że elementy znajdujące się blisko siebie tworzą dana figurę.

Slajd 23:

Zasada podobieństwa

• Elementy podobne tworzą figurę,mogą być one podobne w różnych aspektach :

• Kolor

Tekst do slajdu 23: Kolejna zasada nosi nazwę zasady podobieństwa. W myśl tej zasady elementy oddalone o taką samą odległość są łączone w całość w oparciu o jedną lub więcej cech: barwa, kształt, wielkość. Podobne elementy widzimy jako należące do siebie nawzajem bardziej niż do innych elementow, równie bliskich, lecz mniej podobnych. Na powyższym rysunku widzimy przykład podobiestwa ze względu na kolor.

Slajd 24:

• wielkość

Tekst do slajdu 24:

Tutaj mamy do czynienia z zasada podobieństwa ze względu na wielkość.

Slajd 25:

• kształt

Tekst do slajdu 25: Zasada podobieństwa ze względu na kształt.

Slajd 26:

• ukierunkowanie

Tekst do slajdu 26: Zasada podobieństwa ze względu na ukierunkowanie.

Slajd 27:

Zasada kontynuacji (wspólnej drogi)

• Kontynuacja - wspólny ruch obiektów w tym samym kierunku, nawet wyobrażony

Tekst do slajdu 27: Kolejna zasada jest zasada kontynuacji czyli wspólnej drogi. Kontynuacja jest to wspólny ruch obiektów w tym samym kierunku, nawet jeśli jest on wyobrazony. Przykładem tej zasady może być zwykły korek samochodowy, w którym postrzegamy auta jako całośc czyli ten wspomniany wcześniej korek a nie jako zbiór pojedyńczych samochodów, które w rózny sposób blokuja nam przejazd.

Slajd 28:

Zasada zamykania ( dobroć figury lub pregnacja)

Tekst do slajdu 28: W myśl kolejnej zasady figurą może stac się obiekt niedokończony, który w jakis sposób można domknąć. Jest to zasada pregnancji. Jeśli natomiast jakiemuś obiektowi brakuje pojedyńczej części( np. trójkątowi brak jednego wierzchołka), to w procesie percepcji ten fakt pomijamy i odbieramy figurę jako pełną. Fakt ten ujęto w zasadę dobroci figur. Własnie ze względu na tę zasadę bardzo trudno jest wykonywac zawód korektora tekstów - nawet doswiadczony redaktor często nie zauważa literówek, mentalnie uzupełniając źle napisane słowa do dobrej figury i czytajac je poprawnie.

Slajd 29:

Zasada ciągłości

Tekst do slajdu 29: Kolejną zasada jest tzw zasada ciągłości. W myśl tej zasady mamy tendencję do postrzegania kształtów ciągłych, a nie przerywanych, poszarpanych, złamanych lub gwałtownie się zmieniających. Na powyższym rysuku widzimy raczej dwie proste linie kropek, a nie dwie stykające się linie złamane pod kątem prostym.

Slajd 30:

Zasada figury i tła

Tekst do slajdu 30: Kolejną i ostatnia zasada jest zasada figury i tła. Mechanizm ten ilustruje słynny rysunek wazy opublikowany w 1915 roku przez duńskiego psychologa Edgara Rubina (1886 - 1951). Na rysunku tym, w zależności od tego, co stanie się figurą, a co tłem, możemy zobaczyć wazę lub profile dwóch twarzy. Nie da się jednak zobaczyć wazy i twarzy jednocześnie (czyli nie można widzieć dwóch figur i żadnego tła); gdy skupimy się na wazie, na rysunku w ogóle nie dostrzeżemy twarzy i vice versa. Możemy oczywiście "przełączać" figurę z wazy na profile twarzy i z powrotem, przy czym przełączanie to odbywa się nagle i "skokowo".Aby zrozumieć czym jest spostrzeganie figury i tła oraz jakie ma ono znaczenie, należy pamiętać, że najlepiej spostrzegamy te rzeczy, na których koncentrujemy uwagę. Mózg człowieka jest tak zorganizowany, że spośród wszystkich bodźców działających na organizm może dokonywać wyboru ograniczonej ich liczby. Te wybrane bodźce - słuchowe, dotykowe, węchowe i wzrokowe - znajdują się w centrum uwagi: tworzą figurę w naszym polu percepcyjnym; większość pozostałych bodźców tworzy mgliście spostrzegane tło.Figurą jest więc każdy proces, który wyróżnia się z tła. W kategoriach percepcji figurą jest to, co znajduje się w centrum uwagi.

Slajd 31:

Teoria wzorców

• Proces identyfikacji obiektu przebiega na zasadzie porównania obrazu percepcyjnego z jego umysłowym wzorcem

• Wymagana jest idealna zgodność pomiędzy obiektami spostrzeganymi a reprezentacjami, by zaszło rozpoznanie

Tekst do slajdu 31: Koncepcja ta zakłada, że proces identyfikacji obiektu przebiega na zasadzie porównania obrazu percepcyjnego z jego umysłowym wzorcem.Obkiet zostaje rozpoznany jako ten wzorzec, który w największym stopniu pasuje do obrazu zarejestrowanego bodźca. W procesie tym wymagana jest jednak idealna zgodność pomiędzy obiektami spostrzeganymi a ich reprezentacjami. W przeciwnym wypadku nie dojdzie do rozpoznania obiektu. Problem ten idealnie ilustruje przykład bankomatów. Bankomat realizuje zlecenie tylko wtedy gdy otrzyma 100% zgodność obrazu karty bankomatowej konkretnego właściciela z obrazem karty jaki przechowuje w swojej pamięci. Dlatego też każda najmniejsza zmiana w wyglądzie karty, np. zmniejszenie wypukłości jednej z cyfr jej numeru, powoduje że bankomat nie rozpozna karty.

Slajd 32:

Teoria cech

• Porównanie nie całościowe, ale cech dystynktywnych

• Cecha musi przyjmować różne wartości dla różnych wzorców

• Wartość cechy musi pozostawać niezmienna niezależnie od punktu i właściwości obserwacji

• Wszystkie cechy układają się w unikalny wzorzec

• Ilość cech musi być relatywnie mała

Tekst do slaju 32: Według tej tezy nabywanie wzorcowych reprezentacji umysłowych odbywa się w procesie spostrzegania dystynktywnych cech, pozwalających odróżnić jeden wzorzec od drugiego. Aby doszło do rozpoznania obiektu cecha kryterialna czyli taktóra kierujemy sie w rozpoznaniu obiektu, musi przyjmować różne wartości dla różnych wzorców. Taką właściwością dla np. liter wydaje sie ich wysokośc pozwalająca chodźy rozpoznać litery "d", "s" i "p". Konkretna wartośc cechy jryterialnej przypisana konkretnemu modelowi powinna pozostać niezmienna niezaleznia od punktu i właściwości obserwacji( jasność, wielkośc i perspektywa). W ten sposób litera 'd" pozostaje zawsze większa od litery "s", niezaleznie od rodzaju uzytej czcionki. Wszystkie cechy kryterialne powinny razem ukłądac sie w unikatowy wzorzec, konkretny dla danego obiektu. Tak więc litery "d" i "b" mają mnóstwo cech wspólnych np wysokośc i brzuszki ale także różna orientację przestrzenną i co za tym idzie inny wygląd. Przyjęto także że liczba cech powinna być mała gdyż w przeciwnym razie proces rozpoznawania trwał by zbyt długo.

Slajd 33:

Teoria obliczeniowa

• Stworzona przez Davida Marra

• Proces spostrzegania polega na generowaniu pewnej serii reprezentacji spostrzeganego środowiska

• Pierwotne reprezentacje 2D

• Reprezentacja wymiarowa 2^1/2D

• Odzwierciedlenia 3D

Tekst do slajdu 33:

Twórca tej teorii jest David Marr. Stwierdził onże proces spostrzegania polega na generowaniu pewnej serii reprezentacji spostrzeganego środowiska. Wśród wielu form odzwierciedleń wyróżnił jednak tylko 3 oznaczając je 2D, 2 1/2 D i 3D, gdzie d oznacza wymiar a cyfra- liczbe wymiarów uwzględnianych w reprezentacji umysłowej. Pierwotne reprezentacje 2D przenosza opis pola wzrokowego jako dwuwmiarowego obrazu, a odzwierciedlenie to pozbawione jest percepcji głębi. Jako kolejna w procesie spostrzegania tworzy się reprezentacja 2 1/2 D. Odzwierciedlenie to uwzględnia już opis obiektów w kategoriach głębi(perspektywy przedmiotu) oraz obrazu powierzchni(strona widoczna). Jednak to odzwierciedlenia 3D sa według Marra, ostatecznym produktem percepcji. Reprezentacje tego typu uwzględniaja pełen trójwymiarowy obraz obiektów w polu wzrokowym(łącznie ze strona nie widoczna dla oka), niezaleznie od punktu obserwacji danego obiektu.

Slajd 34:

Teoria ekologiczna

• Jej twórcą jest James Gibson

• Otaczającą rzeczywistość poznajemy bezpośrednio, bez konieczności posługiwania się danymi pamięciowymi o spostrzeganych obiektach

Tekst do slajdu 34:

Według Jamesa Gibsona, twórcy teorii ekologicznej, otaczająca nas rzeczywistośc poznajemy bezpośrednio, bez konieczności posługiwania sie danymi pamięciowymi dotyczącymi spostrzeganych obiektów. Gibson twierdzi zatem że poszczególne właściwości obiektów w polu wzrokowym są wykrywane bezpośrednio - nie jest zatem, jego zdaniem, potrzebny cały ciąg reprezentacji w celu detekcji cech lub funkcji przedmiotów, a przetwarzanie danych zgromadzonych w receptorach ma minimalny zakres.

Slajd 35:

Rodzaje wrażeń

• wzrokowe

• słuchowe

• dotykowe

• węchowe

• smakowe

• termiczne

Tekst do slajdu 35:

Wrażenie nie jest pojęciem jednoznacznym, ponieważ wrażenia nie są odbierane wyłącznie przez jeden organ i nie zawsze w ten sam sposób. Istnieja zatem wrażenia : wzrokowe, słuchowe, dotykowe, węchowe, smakowe oraz termiczne. Każde z nich odbierane jest w inny sposób, za pomoca innego narządu.

Slajd 36:

WRAŻENIA WZROKOWE

• Odpowiedzialne za odbiór wrażeń wzrokowych są fale świetlne wpadające do naszego oka.  

• W ich odbiorze istotną rolę spełnia siatkówka, która jest błoną oka wrażliwą na bodźce świetlne.

Tekst do slajdu 36:

Fala świetlna czyli inaczej bodziec wzrokowy, na który składają się różne kolory światła widzialnego(mniej lub bardziej nasycone)- trafiając do naszego oka pozwalają uzyskać informacje na temat jaka dana rzecz, zjawisko bądź osobą są . Bodziec wzrokowy trafia do naszego oka przez soczewkę, następnie „przechodzi” przez źrenicę aż wreszcie dociera do siatkówki gdzie powstaje obraz, który jest przesyłany do ośrodka wzroku w potylicznej części mózgu za pomocą nerwu wzrokowego w postaci impulsu elektrycznego . W ośrodku tym zostają odczytane i przetworzone informacje dotyczące obrazu widzianego przez nasze oczy i jednocześnie pojawiają się spostrzeżenia dotyczące otaczającego nas świata.

Slajd 37:

Tekst do slajdu 37:

Na rysunku widać schemat budowy oka z zaznaczoną siatkówką, tak istotną do odbierania wrażeń wzrokowych.

(pokazujemy jak bodziec dociera do oka = droga soczewka źrenica siatkówka)

Slajd 38:

Zaburzenia w odbiorze wrażeń wzrokowych

• Daltonizm

• Złudzenia optyczne

Tekst do slajdu 38:

W odbiorze wrażen słuchowych mamy do czynienia z dwoma rodzajami zaburzeń : daltonizmem i złudzeniem optycznym.

Daltonizm.

To choroba, którą w 1794 roku na własnym przykładzie opisał i opublikował angielski chemik John Dalton. Schorzenie nazywane daltonizmem polega na nie rozpoznawaniu kolorów, głównie czerwonego i zielonego. Przeważnie choroba ta jest efektem wady wrodzonej, uwarunkowanej genetycznie oraz dziedziczonej recesywnie w sprzężeniu z chromosomem X - co skutkuje częstszym jej występowaniem u mężczyzn.(około 8%-10% mężczyzn i 0,5 % kobiet). Tak więc u kobiety która jest dotknięta daltonizmem, a ojciec jej dzieci nie jest, tylko ich synowie będą daltonistami i prawdopodobieństwo wynosi tutaj 25%. Gdy kobieta daltonistka będzie miała dzieci z mężczyzną daltonistą, wtedy ich synowie jak i córki będą daltonistami. Do najczęściej towarzyszących objawów należy zmęczenie oczu pod wpływem barwnych bodźców oraz mylne rozpoznawanie barw. Przy diagnozowaniu daltonizmu powszechnie stosuje się badanie widzenia barw testem Ishihary. Polega on na pokazaniu badanemu tablicy z wykropkowanymi cyframi znajdującymi się na kolorowym, również wykropkowanym tle. Zarówno cyfry jak i tło mają inne barwy, a osoba cierpiąca na daltonizm ma problem z rozróżnieniem wstępujących na tablicy barw, nie widzi również wykropkowanych cyfr. Daltonizm jest nieuleczalny, nie znaleziono także dotąd środków mogących leczyć objawy. Nie jest to zaburzenie groźne dla zdrowia, jednak powoduje obniżenie komfortu życia ze względu na liczne utrudnienia - np. rozpoznawanie barw w ruchu drogowym, cierpiące na nią osoby nie mogą wykonywać ponad 150 zawodów, co w znaczącym stopniu upośledza ich normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Do grupy tych zawodów zaliczyć należy pilotów, kapitanów statków, taksówkarzy, prowadzących pociągi, tramwaje i autobusy, chemików, elektryków oraz malarzy.

Złudzenia optyczne.

To błędna interpretacja obrazu przez mózg pod wpływem kontrastu, cieni, użycia kolorów, które wprowadzają mózg w błędny tok myślenia. Jest to niezgodność między obiektem a powstałym w oku obrazem tego obiektu.

.

Slajd 39:

Kilka złudzeń optycznych

Slajd 40:

Złudzenie dotyczące dwóch linii tej samej długości zakończonych strzałkami "do wewnątrz" lub "do zewnątrz" linii. Ulegamy silnemu złudzeniu, że linia ze strzałkami "do zewnątrz" jest dłuższa.

Tekst do slajdu 40:

Złudzenie dotyczące dwóch linii tej samej długości zakończonych strzałkami "do wewnątrz" lub "do zewnątrz" linii. Skutkiem patrzenia na te figury jest wrażenie, że odcinek zakończony skierowanymi do siebie ramionami jest krótszy. Istnieje kilka teorii na temat tego złudzenia .

+ Figura z rozłożonymi ramionami jest dłuższa, przez co i linia ja tworząca wydaje się dłuższa.

+ Figura z rozłożonymi ramionami budzi wrażenie ekspansji, natomiast ta ograniczona złożonymi ramionami wrażenie ograniczenia. Dlatego pierwszy odcinek wydaje się dłuższy.

+ Podczas patrzenia na figury obserwator próbuje zobaczyć je w trójwymiarze, przez co pierwsza figurę utożsamia z rogiem budynku przez co wydaje się być dłuższa od utożsamianej ze stykiem podłogi, ściany i sufitu figury drugiej.

Badania nad tym zjawiskiem potwierdziły też wpływ kontekstu kulturowego na postrzeganie - ludzie z obszaru Cieśniny Torresa ( miedzy Australią a Nową Gwineą) nie ulegają temu złudzeniu. Na podstawie tej obserwacji, wraz z wiedzą, że mieszkańcy obszaru Cieśniny Torresa mieszkają w okrągłych, kulistych domach, wysunięto hipotezę, że błędy popełniają tylko ludzie żyjący w "cywilizacji prostokątów

Slajd 41:

Slajd 42:

Złudzenie dotyczące białych kół znajdujących się w środku każdego z rysunków. Patrząc na nie ulegamy silnemu wrażeniu że białe koło po lewej stronie jest większe od tego, które znajduje się po prawej. W rzeczywistości są one identyczne.

Tekst do slajdu 42:

Na obrazku, którym przed chwilą widzieliśmy znajdują się dwa białe koła. Patrząc na nie ulegamy złudzeniu, że to znajdujące się po lewej stronie jest większe, od tego znajdującego się po prawej

Slajd 43:

Slajd 44:

Na „pierwszy rzut oka” obraz ten przedstawia sylwetkę starego mężczyzny z białą brodą, kołnierzem i dłonią na piersi. Jednak, to tylko złudzenie optyczne - gdy przyjrzymy się bliżej zobaczymy kobietę i mężczyznę stojących w bramie.

Tekst do slajdu 44:

Na „pierwszy rzut oka” obraz ten przedstawia sylwetkę starego mężczyzny z białą brodą, kołnierzem i dłonią na piersi. Jednak, to tylko złudzenie optyczne - gdy przyjrzymy się bliżej zobaczymy kobietę i mężczyznę stojących w bramie.Niektórzy widzą także zwierze leżące na ulicy.

Slajd 45:

Widzisz 2 monety czy 3?

Tekst slajdu 45:

Do tego doświadczenia potrzebujemy 2 ochotniczki, które będą mogły zaobserwować to złudzenie. Potrzebne będą także dwie takie same monety. Bierzemy monety między palce i energicznie pocieramy. Ile monet widać? 3! To złudzenie wynika z bezwładności ludzkiego oka. Pierwsza moneta zostawia na siatkówce zanikający obraz, który zostaje wzmocniony przez obraz 2 monety, która także zostawia powidok i tak w kółko

Slajd 46:

Wrażenia słuchowe

• Za odbieranie bodźców(wrażeń) słuchowych odpowiedzialny jest jeden z najbardziej skomplikowanych ludzkich organów czyli ucho

Ucho jest bardzo wrażliwe nawet na słabe dźwięki. Jak słyszymy- słyszenie powstaje gdy bodziec dociera do słuchu.

Tekst do slajdu 46:

Wrażenia słuchowe możemy odbierac dzieki uchu, które jest jednym z najbardziej skomplikowanych organów w ciele ludzkim. Ucho jest bardzo wrazliwe nawet na słabe dzwięki.

Slajd 47:

Tekst do slajdu 47:

Powyższy obrazej przedstawia schemat budowy ucha. Jak widac jest ona bardzo skomplikowana, dlatego też nie będziemy jej dokładnie omawiać - jest to zagadnienie czysto biologiczne.

Slajd 48:

Wrażenia smakowe

• Receptory smaku- znajdujące się w tzw. kubkach smakowych zlokalizowane są w brodawkach języka, nagłośni i podniebienia miękkiego. Podstawowe wrażenie smakowe to:

• słodki

• kwaśny

• gorzki

• słony

Tekst do slajdu 48:

Odbieranie wrażeń smakowych uwarunkowane jest działaniem komórek zmysłowych znajdujących się w kubkach smakowych (zlokalizowanych na języku, nagłośni i podniebieniu). Wyrózniamy 4 podstawowe wrażenia smakowe: słodki, kwaśny, gorzki i słony.

Slajd 49:

Mała ciekawostka

Substancja zwana mirakuliną znajdująca się w owocach synsepalu słodkiego rosnącego na terenie Afryki zmienia odczuwanie smaku kwaśnego na smak bardzo słodki! Podobne działanie ma substancja zwana kurkuliną.

Tekst do slajdu 49:

Nie od dzis wiadomo, że zmysł smaku nie jest nieomylny. Istnieja substancje, które mogą go bardzo łatwo zmylic, tak że nie potrafi rozróżnić poszczególnych smaków. Jedna z takich substancji jest mirakulina znajdująca się w owocach synsepalu słodkiego rosnącego w Afryce. Substancja ta blokuje czasowo receptory smaków słodkiego i gorzkiego tak że jedząc cytryne odczuwamy bardzo słodki smak. Podobne działanie ma substancja zwana kurkuliną.

Slajd 50:

Jabłko czy cebula?

Tekst do slajdu 50:

Jest to doświadczenie, które pozwala stwierdzić jak omylne jest nasze wrażenie smaku. Potrzebujemy 2 osób chętnych to doświadczenia.

(Zawiązujemy im oczy chustką tak aby nic nie widziały i dajemy do spróbowania małe kawałeczki jabłka i cebuli. Ochotniczki powinny szybko zgadnąć które z podanych kawałków jest jabłkiem a które cebulą. Nastepnie zatykamy im nosy za pomoca klamerek i podajemy ponownie jablko i cebule- ochotniczki powinny mieć problem z odgadnieciem smaków)

Po przeprowadzeniu doświadczenia: Zmysły węchu i smaku są czynnościowo powiązane między sobą i łączą się ściśle z funkcją narządu trawienia.Gdy mamy jedynie zasłonięte oczy łatwo nam rozróżniac smaki, inaczej dzieje się gdy nie możemy poczuc zapachu potraw które próbujemy. Tak samo jest z piciem kawy lub jedzeniem miętówek- gdy zatkamy nos nie czujemy ich smaku.

Slajd 51:

Wrażenia dotykowe

• Odpowiedzialna za odbiór wrażeń dotykowych jest skóra, która ma liczne zakończenia nerwowe

• Człowiek poprzez skórę odczuwa dotyk, nacisk, swędzenie, łechtanie, ból.

Tekst do slajdu 51:

Odpowiedzialna za odbiór wrażeń dotykowych jest skóra, która ma liczne zakończenia nerwowe. Człowiek poprzez skórę odczuwa dotyk, nacisk, swędzenie, łechtanie, ból. Wrażenia skórne wywołują w świadomości człowieka różnego rodzaju wyobrażenia (ostrości, gładkości, wilgotności, szorstkości, lepkości).

Slajd 52:

Wrażenia węchowe

• Organem odbiorczym tych wrażeń jest nabłonek węchowy, mieszczący się w górnej części jamy nosowej.

• Człowiek może rozpoznać po treningu nawet 10000 różnych zapachów.

Tekst do slajdu 52:

Węch, podobnie jak smak, należy do "zmysłów chemicznych", ściśle ze sobą powiązanych. Organem odbiorczym tych wrażeń jest nabłonek węchowy, mieszczący się w górnej części jamy nosowej. Zawarte w powietrzu cząsteczki związków lotnych, z prądem powietrza dostają się jamy nosowej, a następnie przemieszczają się do szczeliny, w której znajduje się nabłonek węchowy. Pobudzają niektóre z komórek nabłonka, zawierające odpowiednie białka receptorowe, tworząc "mapę pobudzeń", charakterystyczną dla danego zapachu. Człowiek może rozpoznać po treningu nawet 10000 różnych zapachów.

Slajd 53:

Jaki to zapach?

Tekst do slajdu 53:

Nasz węch po treningu potrafi rozpoznać 10000 różnych zapachów, często jednak już po kilku różnych próbkach „gubi się” i traci orientację. Otrzymacie paseczki z różnymi zapachami, wąchajcie je i zaobserwujcie że już średnio po 6 paseczku wasz nos będzie miał problem z rozróżniemiem zapachów.

Slajd 54:

Dziękujemy za uwagę, mamy nadzieję, że się podobało

Przy tworzeniu prezentacji korzystałyśmy z :

1. E. Nęcka „Psychologia poznawcza”

2. P. Zimbardo „Psychologia i życie”

3. Google

4. Google grafika

5. Focus.pl

6. magdabu.wordpress.com

7. Program popularno-naukowy Brainiac

8. www.psychoarchiwum.blogspot.com

9. www.semiomiks.blogspot.com

39

---