1. Zapisz liczby kwantowe opisujące powłokę 2 i 3

n = 2 l = ............... m = ....................

l = ............... m = .....................

n = 3 l = ............... m = ....................

l = ............... m = .....................

l = ............... m = .....................

Z powyższego schematu widać, że im większa powłoka, tym więcej podpowłok znajduje się w obrębie tej powłoki.

Wiedząc, że po dostarczeniu odpowiedniej energii atom może ulec wzbudzeniu, przy czym elektron wzbudza się tylko w obrębie danej powłoki. Korzystając z tych informacji podaj konfigurację atomu azotu i fosforu w stanie podstawowym i w stanie wzbudzonym i na tej podstawie wyjaśnij, dlaczego w połączeniach z chlorem azot może tworzyć tylko chlorek azotu (III), a fosfor chlorek fosforu (III) i chlorek fosforu(V)

azot - stan podstawowy:

azot - stan wzbudzony:

fosfor - stan podstawowy:

fosfor - stan wzbudzony:

Wyjaśnienie.

2. Hybrydyzacja jest to stan atomu, w którym następuje wymieszanie energii orbitali atomowych, tak aby powstałe orbitale miały taką samą energię. Wymieszaniu mogą ulegać tylko orbitale tej samej powłoki, najczęściej pod wpływem wzbudzenia. Jeżeli w twotzeniu cząsteczkui biorą udział więcej niż jeden elektron, to na pewno nastąpiła hybrydyzacja, gdyż każdy z tych elektronów ma inną energię (nawet jak znajduje się na tej samej powłoce. W tworzeniu wiązań mogą brać udział TYLKO elektrony niesparpwane). Na podstawie tych informacji i wyjaśnienia z zadania 1 zaproponuj, jaki rodzaj hybrydyzacji będzie występował w chlorku fosforu (III) i chlorku fosforu(V), a jaki w chlorku azotu(III)

chlorek azotu (III) - powstał z elektronów w atomie wzbudzonym na orbitalach : ........................., w wyniku tego hybrydyzacja

tego atomu w tym związku jest równa ........................

chlorek fosforu (III) - powstał z elektronów w atomie wzbudzonym na orbitalach : ........................., w wyniku tego hybrydyzacja

tego atomu w tym związku jest równa ........................

chlorek fosforu (V) - powstał z elektronów w atomie wzbudzonym na orbitalach : ......................, w wyniku tego hybrydyzacja

tego atomu w tym związku jest równa ........................

3. Azot może występować na bardzo wielu stopniach utlenienia. Zapisz związki chemiczne, w których azot występuje na najniższym i najwyższym stopniu utlenienia. Podaj ich nazwy i podaj charakter chemiczny tych związków.

	azot na najniższym stopniu utlenienia	azot na najwyższym stopniu utlenienia
wzór chemiczny związku
nazwa związku
charakter chemiczny związku
równanie chemiczne potwierdzające charakter chemiczny związku

4. Kwas azotowy (V) wykazuje właściwości utleniające zarówno w postaci stężonej jak i rozcieńczonej. Można to wykazać w doświadczeniu z metalami szlachetnymi lub półszlachetnymi (potencjał elektrochemiczny wyższy od wodoru). Kwas ten wywołuje utlenienie tych metali, powstaje odpowiednia sól (azotan(V)) oraz tlenek azotu. W przypadku stosowania kwasu stężonego powstaje brunatny tlenek azotu (IV), przy rozcieńczonym tlenek azotu (II). Na podstawie tych informacji napisz równania reakcji i uzgodnij je metodą bilansu elektronowego.

stężonego kwasu azotowego (V) ze srebrem

rozcieńczonego kwasu azotowego (V) z bizmutem (bizmut występuje w związkach w postaci jonów trójdodatnich)

5. Na podstawie poniższych informacji zidentyfikuj tlenki azotu.

substancja ta jest gazem bezbarwnym brunatniejącym na powietrzu ....................

substancja jest ciałem stałym, gwałtownie reagującym z wodą. W wyniku tej reakcji

powstaje mocny kwas utleniający ......................

Tlenek powstaje w wyniku utlenienia substancji z punktu a) ..........................

substancja jest nietrwałym gazem, którego gęstość w warunkach normalnych jest równa

1,96 g/dm3 .....................................

tworzy się podczas oziębiania równomolowej mieszaniny substancji a) i c) ........................

6. Bezbarwny, stężony roztwór kwasu azotowego (V) po pewnym czasie żółknie. Wyjaśnij co jest tego przyczyną i zapisz równanie zachodzącej reakcji.

7. Tlenek azotu (II) i tlenek azotu (IV) tworzą dimery. Na podstawie budowy cząsteczki wyjaśnij, co jest tego przyczyną .

8. Przedstaw za pomocą równań reakcji przemiany opisane schematem

1 2

N₂ -----------------> NH₃ -----------------> (NH₄)₂CO₃

| 3 4

| -------------> NH₄HCO₃ ------------> NH₃ + CO₂ + H₂0

1. ......................................................................................................................

2. . ......................................................................................................................

3. . ......................................................................................................................

4. . ......................................................................................................................

9.

Ogólną zawartość białek w materiale biologicznym oznacza się metodą Kjeldahla. Oznaczenie to

przebiega w kilku etapach.

Etap I - rozkład stężonego kwasu siarkowego (VI) do tlenu i związku siarki (IV) w temperaturze 573 K w obecności katalizatora np. CuSO₄,

- utlenianie substancji organicznych zawartych w badanym materiale z wydzieleniem

CO₂, H₂O i NH₃. Jest to tzw. proces mineralizacji.

Etap II - ulatnianie się powstałych gazów z wyłączeniem NH₃, który reaguje z kwasem siarkowym (VI) użytym w nadmiarze.

Etap III - działanie na mieszaninę poreakcyjną stężonym roztworem (ok. 40%) NaOH. W wyniku zachodzących reakcji następuje całkowite zobojętnienie nieprzereagowanego H₂SO₄ oraz wydzielenie amoniaku, który następnie jest oddestylowany z udziałem pary wodnej.

Etap IV - pochłanianie oddestylowanego amoniaku w roztworze kwasu borowego H₃BO₃ (powstaje wówczas diwodoroboran amonu).

Etap V - miareczkowanie powstałego diwodoroboran amonu mianowanym roztworem kwasu solnego wobec odpowiednich wskaźników alkacymetrycznych.

Ułóż równania reakcji chemicznych zachodzących podczas oznaczenia przyjmując, że związkiem organicznym będzie kwas 2-aminopropanowy

Etap I

................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

Etap II

................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

Etap III

................................................................................................................................................................................

Etap IV

........................................................................................................................................................................................

Etap V

........................................................................................................................................................................................

10. Podaj jak zmieniają swój charakter chemiczny tlenki azotowców typu E₂O₃ w zależności od masy atomowej.

azot ................................. fosfor ..................... arsen ......................... antymon ........................... bizmut ........................

11. Podaj stopień utlenienia azotu w podanych związkach:

CZĄSTECZKA	Li3N	NH4Cl	N2O	N2O4	NaNO3	N2	NO2^-
stopień utlenienia

12. Fosfor otrzymuje się ogrzewając ortofosforan(V) wapnia z tlenkiem krzemu(IV) i węglem w piecach elektrycznych bez dostępu powietrza. Otrzymuje się wtedy fosfor w postaci pary (P₄), tlenek węgla(II) i metakrzemian wapnia (CaSiO₃). Napisz równanie powyższej reakcji oraz oblicz, ile kg fosforu można otrzymać z 1 tony minerałów fosforanowych zawierających 60% fosforanu(V) wapnia. Należy przyjąć, że wydajność reakcji wynosi 100%.

równanie reakcji

.................................................................................................................................................................................................................

obliczenia

13. Fosfor biały (P₄ ) jest bardzo aktywny. Reaguje on na przykład z roztworem siarczanu(VI) miedzi(II). W reakcji tej powstaje wolna miedź, a także kwas siarkowy(VI) i kwas ortofosforowy(V). Napisz równanie tej reakcji. Wśród substratów należy uwzględnić wodę.

14. Fosfor spalany na powietrzu tworzy P₄O₁₀, który w reakcji z wodą tworzy kwas ortofosforowy(V). Kwas ten można również otrzymać działając na ortofosforan(V) wapnia kwasem siarkowym(VI). Napisz 3 równania opisanych reakcji oraz zaproponuj wyjaśnienie dlaczego kwas ortofosforowy(V) można otrzymać działając H₂SO₄ na ortofosforany(V).

.................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................

15. Sole kwasu ortofosforowego(V) są stosowane jako nawozy sztuczne. Jednym z nich jest tzw. superfosfat podwójny o wzorze Ca(H₂PO₄)₂. Oblicz zawartość % fosforu w tym związku.

16. Fosfor tworzy różne odmiany alotropowe. Zdefiniuj na czym polega zjawisko alotropii i wymień dwa inne pierwiastki tworzące takie odmiany - podaj nazwy tych pierwiastków i ich odmian alotropowych.

alotropia jest to ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

pierwiastki występujące w odmianach alotropowych z grupy 16 to tlen i siarka.

tlen występuje jako .............................................................................., a siarka występują jako .................................................................

17. Znanym nawozem sztucznym jest także precipitat o wzorze CaHPO₄ · 2H₂O. Oblicz, ile kg tego nawozu należy użyć, aby dostarczyć glebie 142 kg fosforu.

18. . Tłuszcze złożone to grupa związków zróżnicowana pod względem struktury i funkcji. Jedną z grup tych związków stanowią fosfolipidy, występujące między innymi we wszystkich błonach biologicznych. Jedną z grup fosfolipidów stanowią fosfoglicerydy,

czyli związki pochodzące od glicerolu, w którym 2 grupy hydroksylowe są zestryfikowane kwasami tłuszczowymi, a jedna kwasem ortofosforowym(V) lub jego pochodnymi. Napisz wzór półstrukturalny fosfolipidu, w którym 2 grupy -OH zareagowały

z kwasem stearynowym a jedna z kwasem ortofosforowym(V).

19. Kwas ortofosforowy(V) można otrzymać również działając na fosfor (P₄) parą wodną. Oprócz kwasu w tej reakcji powstaje wodór.

Napisz równanie tej reakcji i oblicz, ile dm3 powstającego gazu w temperaturze 100⁰C pod ciśnieniem 10⁵Pa wydzieli się w tej reakcji, jeżeli przereagowało 24,8 g fosforu a wydajność tej reakcji wynosi 100%.

20. Fosfor reagując z wodorem tworzy fosforiak PH₃. Związek ten można otrzymać również

działając gorącym roztworem KOH na fosfor (P₄). Powstaje wtedy PH₃ i diwodorofosforan(I) potasu KH₂PO₂ oraz woda. Napisz powyższe równanie reakcji, uzgodnij za pomocą bilansu elektronowego. Wskaż utleniacz i reduktor występujący w tej reakcji. Jak nazywa się ten typ reakcji redox..

równanie reakcji:

bilans elektronowy

reakcja utlenienia ......................................................................................................

reakcja redukcji .............................................................................................

utleniacz ................................ reduktor ................................

reakcja ta nosi nazwę reakcji ..........................................................

21. W przypadku zatrucia arszenikiem obecność tej trucizny w organizmie można wykazać, działając na pobraną próbkę wodorem, powstającym w reakcji cynku z kwasem solnym. Wydzielający się w tej reakcji arsenowodór poddaje się dalszym badaniom.

Równanie otrzymywania arsenowodoru ma postać:

......As₂O₃ + ........Zn + ........H⁺ = .........Zn²⁺ + .........H₂O + ..........AsH₃

Uzgodnij powyższe równanie metodą bilansu elektronowego używając równań jonowo - elektronowych i podaj jaką rolę w tym procesie pełni arszenik.

bilans elektronowy

Arszenik pełni rolę .........................................................................

22. Który z poniższych schematów można wykorzystać do otrzymywania i zbierania amoniaku

Zapisz równanie zachodzącej reakcji i wyjaśnij, dlaczego ten sposób zbierania amoniaku uważasz za właściwy.

23. Zaprojektuj doświadczenie, w którym wykażesz amfoteryczny charakter tlenku arsenu (III). W tym celu wybierz odczynniku z grupY: kwas solny, woda, wodorotlenek sodu, wodorotlenek wapnia, kwas fosforowy (V)

wybrane odczynniki ..........................................................................................

opis słowny doświadczenia

.................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................

obserwacje

.................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................

wnioski

.................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................

równania reakcji potwierdzające wnioski

.................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................

24. Z ilu atomów składa się cząsteczka siarki w stanie pary, jeśli gęstość par siarki w przeliczeniu na warunki normalne wynosi 11,43 g/dm3

25 Po jakim czasie 100μg próbki izotopu promieniotwórczego 218Po o czasie połowicznego rozpadu 3,03 min. zmaleje o 25mg?

26. W których probówkach metale rozpuszczą się z wytworzeniem soli?

Napisz odpowiednie równania reakcji

27. Znając położenie selenu w układzie okresowym podaj:

konfiguracje elektronową elektronów walencyjnych .............................................

najniższy i najwyższy stopień utlenienia w związkach ...........................................

określ, czy jest metalem, czy niemetalem: ...........................................................

podaj wzór kwasu tlenowego , który tworzy będąc na najwyższym stopniu utlenienia .................

Określ moc kwasu selenowodorowego w stosunku do kwasu siarkowodorowego ......................

28. Określ wodnego roztworu siarczku sodu. Podaj reakcję hydrolizy w postaci jonowej skróconej. Podaj typ hydrolizy

odczyn .............................................................

równanie reakcji ............................................................................................

ryp hydrolizy ..............................................................

29. Pierwiastki 16 grupy układu okresowego tworzą kwasy beztlenowe o wzorze ogólnymH₂X. Napisz wzory tych kwasów i ustaw je wraz ze wzrastającą mocą.

30. Narysuj wzór elektronowy jonu amonowego i hydroniowego i uzupełnij tabelę, podając ile wiązań atomowych, jonowych ,kowalencyjnych spolaryzowanych i koordynacyjnych występuje w tych cząsteczkach oraz kształt tej cząsteczki (wybierz z podanych: liniowy, płaski trójkątny, piramidy trygonalnej, tetraedryczny)

	jon amonowy	jon hydroniowy
wzór sumaryczny
wzór elektronowy
kształt
liczba wiązań atomowych
liczba wiązań kowalencyjnych spolaryzowanych
liczba wiązań jonowych
liczba wiązań koordynacyjnych

31. Z położenia pierwiastka arsenu w układzie okresowym wnioskujemy, że jego stopnie utlenienia w związkach chemicznych mogą być zawarte między:

32. Dlaczego stężony kwas siarkowy (IV) nie może być produktem handlowym?

33. Ułożyć równanie rakcji stężonego kwasu siarkowego (VI) z węglem, wiedząc, że jednym produktem jest bezwonny, cięży od powietrza gaz powodujący zmętnienie wody wapiennej, a drugi bezbarwny o ostrym duszącym zapachu, który z wodą tworzy nietrwały kwas. Uzgodnij równanie za pomocą bilansu elektronowego

34. Zaproponuj, w jaki sposób otrzymać siarkowodór, mając do dyspozycji cynk, siarkę, kwas solny i siarczan (VI) miedzi(II)

35. Przepuszczono mieszaninę wodoru i siarkowodoru przez płuczki z a) wodorotlenkiem sodu, b) kwasem solnym, c) roztworem siarczanu (VI) miedzi (II). Po przejściu przez którą płuczkę otrzymano czysty wodór. Uzasadnij pisząc odpowiednie równania reakcji.

36. Przeprowadzono doświadczenie:

Podaj obserwacje w probówce II

Zapisz zachodzące równania reakcji

---