AMPUTACJA - ( z łac. amputatio ) także odjęcie - zabieg operacyjny polegający na usunięciu narządu lub jego części. Nazwa ta jest używana przede wszystkim w odniesieniu do operacji usunięcia kończyny górnej lub dolnej, przebiegającej z przecięciem kości i wytworzeniem kikuta. Wskazaniem do amputacji są m.in. ciężkie przypadki zgorzeli gazowej oraz znaczne uszkodzenia spowodowane urazem. Jako, że amputacja jest zabiegiem powodującym trwałe kalectwo, jest stosowana tylko gdy brak jest innej możliwości leczenia oraz w sposób na tyle oszczędny, na ile to możliwe - szczególnie przy amputacjach w obrębie dłoni.

Amputacja kończyny jest dla każdego pacjenta wyjątkowym przeżyciem. Człowiek stający w obliczu nieodwracalnej utraty fizycznej sprawności, nie potrafiący jeszcze w pełni ogarnąć "katastrofalnych" jej skutków, nie jest w stanie podejmować rozsądnych decyzji. Podobna sytuacja prócz samego pacjenta dotyczy również jego rodziny.

Amputacje były i są nadal wyrazem bezsilności człowieka wobec niektórych chorób. W wielu przypadkach ich następstwem jest poważne kalectwo, które prawie zawsze prowadzi do zmiany jakości życia chorego. Pacjenci tracą nie tylko uprzednią sprawność fizyczną, lecz bardzo często również osiągniętą pozycję życiową, rodzinną... Zostają zmuszeni do zmiany - nie raz całkowicie - swoich dotychczasowych wzorów zachowania, rezygnacji lub ograniczenia pełnionych dotąd ról społecznych. Dlatego ważna wydaje się identyfikacja tych zakresów aktywności chorych, które przy odpowiednim podejściu terapeutycznym i wykorzystaniu indywidualnych możliwości pacjenta oraz potencjału jego rodziny będą mogły ulec znacznej poprawie . Zadanie to jest jednym z głównych celów badań dotyczących oceny jakości życia po amputacji kończyn.

Osoby, które tracą kończynę w nagłym wypadku drogowym lub w pracy stanowią tylko kilkuprocentowy margines wszystkich amputacji. Zwykle operację tę przeprowadza się po uprzednim jej zaplanowaniu. Pacjent jest do operacji przygotowywany, dostaje niezbędne badania i lekarstwa wzmacniające zanim położą go na stole operacyjnym.

Jest bardzo ważne, aby osoby zagrożone amputacją, na długo zanim ona nastąpi uzyskały wszelkie informacje dotyczące ryzyka operacji i jej konsekwencji.

Nieświadomość i niewiedza potęgują lęk, pogłębiają rozpacz i opróżniają tylko proces psychicznej i fizycznej rehabilitacji. Z badań wynika, że osoby dobrze przygotowane do amputacji znacznie mniej odczuwają jej przykre skutki psychiczne dlatego tym, których czeka nieuchronna amputacja nogi, zanim ona nastąpi można zalecić :

• Czytanie wszelkich informacji wyjaśniających zabieg amputacji, jego ryzyko, późniejszą rehabilitację i sprawy związane z życiem "na protezie".

• Konsultację z fizjoterapeutą, który zalecić może odpowiednie ćwiczenia wzmacniające, a przede wszystkim uświadomić ryzyko powstania przykurczów w nodze, pokazać jak im zapobiegać.

• Rozmowę z technikiem- ortopedą o wszelkich techniczno - ekonomicznych aspektach protezy, możliwości i niemożliwości podczas używania protezy.

• Spotkanie osoby po przejściu podobnej amputacji, która już wróciła do normalnego życia i może pokazać praktyczne problemy życia z protezą.

• Jak najwięcej rozmawiać o amputacji i protezie z bliskimi, nie patrzeć wstecz, nie rozpaczać i wspominać swoich życiowych rekordów lekkoatletycznych, a podjąć odważnie wyzwanie i robić nowe plany na przyszłość.

Pielęgnowanie pacjenta po odjęciu kończyny powinno zacząć się od razu po przeprowadzonej operacji. Podczas leczenia pooperacyjnego chory potrzebuje obecności bliskich osób, z kim mógłby przetrwać trudne dla niego chwile. W okresie pobytu w szpitalu osobą tą powinna być przede wszystkim pielęgniarka, która zna już chorego i wie jak z nim postępować . Zapewnienia o obecności pielęgniarki po operacji znacznie uspokajają chorego . Opieka pielęgniarska nad pacjentem po odjęciu kończyny zaczyna się już od momentu przygotowywania sali i łóżka, w czasie gdy pacjenta jest na bloku operacyjnym. Pielęgniarka przygotowuje niezbędny zestaw do ssania próżniowego w celi drenażu rany pooperacyjnej , a łóżko ustawia tak by dojście do chorego było umożliwione z każdej strony. Po powrocie pacjenta z sali operacyjnej i przyjęciu go na oddział pielęgniarka podłącza dren do ssania a operowaną kończynę układa wyżej ( zapewnia to lepszy odpływ krwi co zapobiega tym samym obrzękom i ułatwia drenaż). Prowadzi również stałą kontrolę parametrów życiowych oraz ilości drenażu.

Chory po operacji ma trudności z poruszaniem się tak więc zadaniem pielęgniarki jest częsta zmiana pozycji i wygodne ułożenie pacjenta. By móc dobrze wykonywać działania przy pacjencie należy zwrócić uwagę na strach pacjenta przed bólem. W swoich działaniach pielęgniarka nie może dopuścić do takiego stanu, w którym ból osiągnąłby swój szczyt. Wnikliwa obserwacja pacjenta pozwala na wyprzedzenie momentu bólu nie do zniesienia . Niestety są zabiegi pielęgnacyjne, które zwiększają ten ból jak np. zmiana opatrunku , usunięcie drenu, unieruchomienie itp. W takiej sytuacjach pielęgniarka powinna podać na zlecenie lekarza środek przeciwbólowy. Problemy bólowe pojawiają się także podczas odczuwania bólów fantomowych. Jest to ból kończyny której nie ma i jego pojawienie związane jest z psychiką chorego. Bliskość rodziny lub pielęgniarki, częsta rozmowa i dobra opieka mogą zapewnić spokój i poczucie bezpieczeństwa.

Rehabilitację bierną pielęgniarka może rozpocząć w pierwszej dobie po operacji jeżeli stan chorego na to pozwala . Rehabilitacja taka opera się głownie na delikatnych masażach i ruchach w stawach ( jeżeli na oddziale pracuje rehabilitant to rola ta należy do niego). Niestety w polskich realiach często zdarza się, że ćwiczenia te wykonuje pielęgniarka. Ćwiczenia rehabilitacyjne trzeba dostosować do możliwości fizycznych pacjenta. Pielęgniarka powinna starć się zmobilizować chorego do czynnego uczestnictwa w procesie rehabilitacyjnym np. poprzez zachęcanie do ruchów operowaną kończyną, ćwiczeń izometrycznych itp. Nie stosowanie takich ćwiczeń , trzymanie kończyny w jednej pozycji może spowodować przykurcze.

W przypadku amputacji pielęgniarka rozpoczyna bandażowanie kikuta w pierwszych dniach po operacji, od rany stopniowo w górę. Nakładanie opaski zaczyna się od kilku zwojów wokół końcowej części kikuta, podobnie jak w przypadku opatrunku głowy. Pierwsze zwoje powinny objąć około 1/3 kikuta i należy założyć je ciaśniej tak aby nie spowodować zastoju krążenia w kończynie. Następnie możliwie luźno owija się górne 2/3 kikuta . Ważne jest ażeby cały kikut był owinięty. Stosuje się do tego odpowiedniej szerokości opaski, na udo - 12 cm, a na ramie - 7,5 cm . Siła bandażowania powinna wzrastać z upływem czasu - jest to konieczne w celu dobrego uformowania kikuta co w przyszłości ułatwi dopasowanie protezy .

Innym ważnym elementem w procesie pielęgnowania i usprawniania chorego po odjęciu kończyny jest hartowanie kikuta. Proces ten zaczynamy w kilka dni po operacji, a polega ono na delikatnych masażach ręką osoby przeprowadzającej rehabilitację pacjenta. W kolejnych dniach pielęgniarka powinna poinstruować chorego, by naciskał kikutem na przedmioty miękkie (poduszka, koc, materac itp.), następnie na przedmioty twarde takie jak podłoga czy deska. Stosuje się również obmywanie kikuta co rano zimną wodą, wskazane jest również stosowanie zaleconych przez lekarza środków do nacierania kikuta .Bardzo ważne jest, aby nie używać tłustych kremów ponieważ zmiękczają one nadmiernie skórę, puder zatyka pory i sprzyja powstawania wyprysków i stanów zapalnych skóry. W przypadku pocenia się puder zbija się w grudki co może doprowadzić do podrażnienia skóry i zapalenia mieszków włosowych. Nie zalecanie jest również stosowanie maści na odleżyny, gdyż skóra pod ich wpływem staje się sucha i szorstka. Środki do pielęgnacji kikuta dostępne są w ortopedycznym handlu specjalistycznym. Zabiegi hartowania kikuta mają na celu zwiększenie odporności skóry na otarcia i odleżyny , a także poprawienie krążenia krwi .

W przypadku operacji kończyny dolnej unieruchomienie chorego powinno być poprzedzone siadaniem na brzegu łóżka ze spuszczoną nogą. Nie wolno nic robić na siłę i wbrew woli pacjenta, pionizacja chorego powinna nastąpić przy udziale kilku osób. Wówczas zmniejszamy strach chorego przed pierwszym staniem. Na zdrową nogą należy zakładać but, który dobrze przytrzymuje nogę (zawiązany , z gumową podeszwą, ).

W trakcie pobytu w szpitalu chory powinien dostosować się do nowych warunków. Pielęgniarka powinna uczyć pacjenta posługiwania się pomocami takimi jak kule, balkonik oraz wózek inwalidzki. Pacjenta po amputacji kończyny górnej uczymy posługiwania się zdrową ręką i wykonywania nią prostych czynności.

Każde działanie pielęgniarskie podejmowane w procesie usprawniania i pielęgnowania pacjenta po odjęciu kończyny powinno być delikatne i ostrożne ale bez wyjątków - specjalne traktowanie wynikające z objawów miłosierdzia jest trudne do akceptowania przez chorych . Jeżeli przekonamy naszego pacjenta o celowości naszych działań dalsza rehabilitacja i wyniki leczenia będą skuteczniejsze .

W planowaniu przyszłości pacjenta powinna wziąć udział także jego rodzina. Chory musi czuć się potrzebny, nie odrzucony przez społeczeństwo. Pielęgniarka powinna poinformować rodzinę, że dalsza rehabilitacja i rekonwalescencja wymaga czasu, cierpliwości i zaangażowania wszystkich osób zainteresowanych, a dobre oprotezowanie pomoże choremu w powrocie do normalnego życia.

Główną przyczyną amputacji kończyn górnych jest uraz. Inne przyczyny to nowotwory, wady rozwojowe i zaburzenia krążenia obwodowego.

Przyczynami amputacji kończyn dolnych są przede wszystkim: zmiany naczyniowe w przebiegu miażdżycy, cukrzycy oraz choroby Buergera, a następnie urazy, zmiany nowotworowe i zmiany wrodzone.

Amputacja kończyny górnej powoduje większy stopień zaburzenia sprawności niż utrata kończyny dolnej.

Zmiany naczyniowe w kończynie dolnej są tylko jedną z form choroby, która po pewnym czasie objawi się także w naczyniach wieńcowych czy mózgowych. W obrębie kikuta kończyny amputowanej oraz drugiej kończyny dolnej także występują zmiany niedokrwienne.

Amputacje urazowe, zwykle są spowodowane wypadkami przy pracy, zmiażdżeniami, obcięciem, oparzeniem lub w następstwie nieostrożnego obchodzenia się z materiałami wybuchowymi. Do wtórnych przyczyn amputacji należą powikłania złamań otwartych oraz rozległe martwice tkanek miękkich.

Amputacje z powodów onkologicznych są często jedyna próbą ograniczenia rozprzestrzeniania się nowotworu złośliwego kości. Wśród nowotworów najczęstszą przyczyną jest mięsak, na szczęście już coraz częściej można uniknąć amputacji przy tej chorobie.

Dzieci, u których stwierdza się wady wrodzone, wymagają zaopatrzenia jeszcze w pierwszym roku życia, tak aby zapewnić im prawidłowy rozwój ruchowy.

Odrębnym problemem są kończyny górne, które nie spełniają swojej funkcji, a niekiedy stanowią wręcz przeszkodę i utrudnienie w życiu codziennym. Na przykład tak zwana kończyna cepowa, objęta porażeniem wiotkim. Brak możliwości sterowania taką kończyną powoduje wiele utrudnień. Podjęcie decyzji o amputacji i zaopatrzeniu jest jednak trudne. Podobnie w przypadku zaburzeń rozwojowych kończyn pacjent może wymagać zabiegu rekonstrukcyjnego, lub częściowej amputacji w celu poprawienia funkcji kikuta.

Jeśli podejmie się decyzję o tak radykalnym rozwiązaniu u dziecka, to amputację należy wykonać możliwie wcześnie, aby dziecko mogło nauczyć się poprawnych wzorców ruchowych.

Zatem celem amputacji w takich przypadkach powinny być:

- poprawa możliwości chwytnych w ręce protezowej, oraz jej przydatność w zakresie codziennych czynności,

- poprawa wyglądu kosmetycznego,

- zachowanie możliwości wykonywania niektórych specyficznych czynności.

Amputacje kończyn zwykle są następstwem wypadku, lub są spowodowane koniecznością ratowania życia. Za naczelną zasadę uznano, żeby w obrębie ręki dokonywać odjęć bardzo oszczędnie, za względu na jej funkcje ruchowe, oraz ze względu na jej wysoko rozwinięte czucie powierzchniowe i głębokie co jest nie do odtworzenia nawet przez najdoskonalszą protezę kończyny górnej i precyzyjne ruchy palców.

Proteza kończyny górnej może mieć charakter kosmetyczny lub roboczy, stanowi ona jednak tylko element brakującej części lub całej kończyny górnej i nie jest w stanie zastąpić jej funkcji. W zabiegach planowanych znaczenie mają wiek, stan ogólny chorego oraz stan miejscowy kończyny. Z punktu widzenia protetyki amputacja powinna zapewnić odpowiednią długość kikuta, aby stworzyć optymalne warunki posługiwania się protezą.

Przy doborze protezy trzeba się zastanowić czemu ma ona służyć. W protezę czynną powinno się zaopatrywać osoby młode o ambicjach zawodowych, chętne do nauki posługiwania się nią. Pacjenci w starszym wieku, obciążeni chorobami lub bierni psychicznie, kwalifikują się do używania protez kosmetycznych. Zastąpienie kończyny górnej, a zwłaszcza ręki, jest niezmiernie trudne, dlatego kikut bez zaopatrzenia może być bardziej funkcjonalny niż proteza.

Protezowanie kończyn dolnych ma swoją specyfikę. Z jednej strony kończyna ta pełni funkcję podporową, którą stosunkowo łatwo jest zastąpić protezą, z drugiej zaś często dotyczy to osób w podeszłym wieku, schorowanych, u których występuje wiele zaburzeń utrudniających koordynację ruchu i pogarszających warunki przystosowania się i nauczenia chodzenia w protezach.

Bez względu na wiek pacjenta należy jak najszybciej zaopatrzyć go w protezę, wyrabiać poczucie samodzielności i nie dopuścić do wytworzenia biernej postawy.

Przeszkodą w zaopatrzeniu jest złe uformowanie kikuta, odczyny alergiczne, opóźnione gojenie się rany pooperacyjnej i bóle kikuta u cukrzyków, oraz otarcia po złym dopasowaniu leja kikutowego. Kolejną poważną przeszkodą jest otyłość, która utrudnia dopasowanie protezy, jej zawieszenie oraz naukę chodzenia.

Proteza zarówno kończyny dolnej, jak i górnej, musi być wygodna, funkcjonalna i o ładnym wyglądzie. Inne wymagane cechy to:

- mała waga

- trwałość

- łatwość mycia

- możliwość stosowania przez dłuższy czas w ciągu dnia

- możliwość prowadzenia samochodu itp.

Proteza nie powinna też zwracać uwagi, jej wygląd musi być bardzo zbliżony do normalnej kończyny i nie może przeszkadzać w życiu codziennym.

Stopy stanowią fragment postawy ciała zarówno w jego statyce, jak i dynamice. Stabilizacja stopy gwarantuje prawidłowy chód, ma to istotny wpływ na stan stawów kolanowych, biodrowych oraz kręgosłupa, co jest szczególnie ważne w okresie wzrostowym człowieka.

Okoliczności powstawania wad stóp

- Wady wrodzone,

- przedwczesna pionizacja z pominięciem raczkowania,

- stosowanie zbędnego lub niewłaściwego sprzętu pomocniczego do pionizacji i nauki chodzenia (obuwie, chodziki),

- ograniczenie aktywności ruchowej (siedź, stój itp.),

- zła interpretacja zachowań dziecka (bagatelizowanie wyciągniętych do opiekuna rąk, co zazwyczaj obrazuje zmęczenie dziecka, niechęć do spacerów),

- schorzenia miejscowe obszaru obwodowego kończyn dolnych (np. stopy, staw skokowo - goleniowy) na tle urazowym, zapalnym oraz wrodzonym,

- schorzenia ogólnoustrojowe powodujące osłabienie organizmu (niewydolność energetyczna),

- stosowanie przygodnego, często niewłaściwego obuwia.

Protezy kończyn dolnych:

-Protezy uzupełniające stopę

-Protezy podudzia

-Protezy uda

-Protezy przy wyłuszczeniu w stawie biodrowym

-protezy tymczasowe służące do nauki chodzenia

-protezy ostateczne kończyn dolnych dla wszystkich poziomów

Postępowanie rehabilitacyjne:

- Zabezpieczenie kikuta przed wadliwymi uszkodzeniami i przykurczami

- prawidłowe ułożenie stabilizacja już w czasie operacji

- odpowiednie przemieszczenie grup mięśniowych

- poizometruczna relaksacja

Przykurcze:

udo - zgięciowo - odwiedzeniowy

łydka - zgięciowy

stopa - końsko - szpotawy

ramię - przywiedzeniowy ( piersiowy )

2. Utrzymanie pełnej ruchomości w stawach szczególnie w pobliżu kikuta:

Zabezpieczamy naczynia, nerwy i mięśnie poprzez ćwiczenia bierne i relaksację.

3. Ustabilizowanie objętości kikuta

- wykonanie plastyki

- bandażowanie

- opatrunek kłosowy

4. Podniesienie siły mięśniowej - zaburzeniu ulega cała statyka w obrębie mięśniowym

- ćwiczenia izometryczne

- ćwiczenia czynne

5. Ćwiczenia czucia głębokiego i powierzchownego

bodźcowanie nerwów, może pojawić się ból fantomowy - pochodzenia centralnego układu nerwowego

6. Hartowanie kikuta

przy zaburzeniach czucia - drażnimy kikut zwłaszcza w okolicach gdzie będzie pełnił funkcję podporową przy zaprotegowaniu, musimy wypracować receptory

7. Dbałość o postawę

zakłócenie statyki

odruchowe uniesienie kikuta - brak ciężaru - jest to problem przy pionizacji, ponieważ przy braku korekcji mogą powstać wady kręgosłupa

8. Dbałość o higienę kikuta

ograniczamy się do wskazówek merytorycznych

zwracamy uwagę na otarcia skóry

9. Dbałość o ogólną sprawność pacjenta z amputacją

ćwiczenia ogólnousprawniające

10. Dbałość o protezę

ze względu na mechanizm, nie należy samemu naprawiać protezy

11. Ocena sprawności chorego w protezie - 5 stopni mobilności (kwalifikacja chorego do odpowiedniej protezy):

0 - uzupełnienie estetyczno - kosmetyczne protezy

1 - chory po zaprotezowaniu może chodzić z kulami i przy balkoniku

2 - chory za pomocą czy balkonika przemierza sam pewne odcinki

3 - chodzenie przy terapeucie po równym podłożu bez kul

4 - możliwość poruszania się po zróżnicowanym terenie

5 - pacjent może uprawiać sport

Endoprotezoplastyka stawu kolanowego

Całkowita wymiana stawu (wszczepienie endoprotezy) Całkowita wymiana stawu zarezerwowana jest zwykle dla pacjentów z bardzo nasilonymi zmianami zwyrodnieniowymi w obrębie stawów. Większość pacjentów, którym wszczepiono endoprotezy stawów kolanowych, bądź biodrowych ukończyło 55 lat, jednak dzięki postępowi technologii w zakresie endoprotez, zabiegi te wykonywane są obecnie u coraz młodszych osób. Kryteria są zróżnicowane, ale ogólnie można przyjąć, że przeprowadzenie całkowitej wymiany stawu (wszczepienie endoprotezy stawu) należy rozważyć u pacjenta w przypadku stwierdzenia:

Ograniczenia ruchomości w stopniu utrudniającym nie tylko pracę, czy wypoczynek, ale wręcz wykonywanie podstawowych czynności dnia codziennego.

Utrzymywanie się dolegliwości bólowych, których nie sposób złagodzić za pomocą bardziej zachowawczych metod leczenia, utrzymujących się pomimo korzystania z laski oraz ograniczenia aktywności.

Usztywnienie stawu znacznego stopnia.

Stwierdzenia w badaniu radiologicznym zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawów lub innych nieprawidłowości.

Najczęściej stosowane są endoprotezy cementowe- przymocowywane do kości za pomocą specjalnego kleju (cementu).Zwykle wymianie ulegają całe obydwie powierzchnie stawowe- udowa i piszczelowa. Niektórzy wymieniają także powierzchnię stawową rzepki-lecz nie musi być to stosowane gdyż wymiana powierzchni stawowej uda i piszczeli zwykle wystarcza dla całkowitego ustąpienia dolegliwości bólowych i powrotu funkcji stawu.

Rzadziej stosowane są wkładki połowicze, gdzie wymianie ulega tylko jeden przedział st. Kolanowego, czyli jakby połowa kolana, a druga połowa pozostaje własna pacjenta.

W endoprotezoplastyce stawu kolanowego bardzo ważne jest precyzyjne osadzenie elementów endoprotezy. Nawet niewielki kilkustopniowy błąd w ustawieniu implantów endoprotezy może skutkować wczesnym jej obluzowaniem i koniecznością wymiany. Ważne jest zatem aby zabieg wykonał doświadczony chirurg-ortopeda, który ma już w swoim dorobku wykonane co najmniej 50 zabiegów. Drugą możliwością zwiększenia precyzji osadzenia implantów jest zastosowanie nawigacji komputerowej.

Zasady protezowania kończyny dolnej

Wydzielamy dwie anatomiczne klasy protez ortopedycznych: protezy kończyny górnej oraz protezy kończyny dolnej.

W klasie protez kończyny dolnej rozróżniamy cztery ich rodzaje:

1. Protezy części stopy.

2. Protezy goleni.

3. Protezy uda.

4. Protezy całej kończyny dolnej.

Amputacje w obrębie stopy podobnie jak różnice w długości stopy można uzupeł­nić miękką wkładką do obuwia standardowego, jednakże w celu maksymalnego skory­gowania chodu oraz dla zapobieżenia powstania zmian w biomechanice stopy pacjent powinien być zaopatrzony w: a) samonośne protezowe uzupełnienie stopy, b) protezę części stopy z ujęciem cholewkowym lub c) protezowe obuwie ortopedyczne. Protezy samonośne części stopy są uzupełnieniem budowanym w oparciu o reguły dotyczące wkładek protezowych, które w zależności od oczekiwań kosmetycznych pacjenta mogą być artystycznie opracowane.

W przypadku amputacji części stopy czynnościowy wynik protezowania uzależ­niony jest od możliwości kompensacji funkcji statycznej i dynamicznej stopy. Kwalifikując pacjenta do zabiegu amputacji części stopy należy zwrócić szczególną uwagę na zbilansowanie siły przenoszonej przez ścięgno Achillesa, która doprowadzając do końskostopia skutkuje modzelami i owrzodzeniami na przednio-dolnej po­wierzchni kikuta stopy.

Rys. 1. Części statyczne i dynamiczne stopy

Paluch staje się punktem stałym przyczepów mięśni, które działają na podudzie w fazie uniesienia pięty. W przypadku amputacji palucha funkcję tę zastępuje się w obuwiu ortopedycznym sprężystą taśmą stalową. Dla zapewnienia dobrego podłoża dla głów kości śródstopia należy zastosować wkładkę jak w przypadku stopy płaskiej nie utrwalonej i wypełnić przestrzeń po paluchu. W celu uniknięcia zapadania się skóry wierzchniej podnoski powinny sięgać ponad przodostopie.

U pacjentów po amputacji w obrębie śródstopia dochodzi do wydłużenia amputo­wanej kończyny w wyniku przewagi zginaczy podeszwowych stopy, co wymaga pod­wyższenia obuwia drugiej kończyny. Cholewka wysokość 18 - 20 cm powinna mocno przylegać do nogi oraz mieć dobre zamknięcie ponad stawem skokowym. Podnosek powinien sięgać do przodostopia natomiast zakładka poza przodostopie łącząc się z podnoskiem. W celu dobrego ujęcia pięty zakładka powinna być podwyższona o 3 cm. Obcas może sięgać do przodostopia celem uniknięcia złamania stalowej taśmy w pode­szwie. Przestrzeń po amputowanym przodostopiu należy uzupełnić z miękko wyścielo­nym wyżłobieniem dla kikuta.

Po amputacjach w stawie Choparta lub Lisfranca występuje nie w pełni wydolny kikut, który wymaga podobnego obuwia jak przy amputacji w obrębie śródstopia, ale cholewka musi mieć wysokość 23 - 25 cm, natomiast język należy ukształtować z bar­dzo mocnej skóry z wąską sprężystą taśmą stalową dosztywniającą staw skokowy.

Amputacja całej stopy wymaga zaopatrzenia protezą goleni ze stopą protezową. Typowa stopa SACH (Solid Ankle, Cushion Heel) umożliwia amortyzację obcasem, a brak ruchu w stawie skokowym ułatwia wahadłowe kroczenie naprzemienne. Najnow­sze generacje stóp protezowych opracowywane są celem zapewnienia propulsji, która redukuje wydatek energetyczny związany z chodem utykającym. Dynamiczne stopy akumulują energię odkształcenia obcasa, a bardziej wyrafinowane konstrukcje również energię odkształcenia elementu podudziowego, celem uzyskania efektu propulsji.

Po amputacji w okolicy stawu skokowego konieczne jest (z uwagi na brak miejsca) zastosowanie specjalnej stopy protezowej o obniżonym profilu. Poszerzony obrys ki­kuta w części dystalnej warunkuje wykonanie leja protetycznego nie odwzorowującego naturalnych kształtów, co skutkuje złym wynikiem kosmetycznym, rzadko akceptowa­nym przez kobiety.

Typowa proteza goleni wykonywana jest na kikut o długości kości piszczelowej około 13 cm (na granicy 1/3 bliższej i środkowej k. piszczelowej). Kikut zaopa­trzony miękkim lejem wewnętrznym umieszczony jest w leju protetycznym połączo­nym ze stopą protezową konstrukcją:

• zewnątrzszkieletową, odwzorowującą naturalny kształt kończyny,

• wewnątrzszkieletową, osłoniętą pokryciem kosmetycznym.

Powszechnie stosowana od 1959 r. proteza typu PTB (Patellar Tendon Bearing) zapewnia przeniesienie sił masy ciała na skórę w okolicy:

1. więzadła właściwego rzepki,

2. kłykcia przyśrodkowego k. piszczelowej,

3. szczytu kikuta.

Zapewnienie takiego rozkładu sił jest wynikiem wykonania odlewu gipsowego przy zgięciu w stawie kolanowym 30º, a następnie dokonaniu modyfikacji polegają­cych na:

• wcięciu w okolicy więzadła właściwego rzepki,

• odbarczeniu występów kostnych,

• zapewnieniu stabilizacji przez nacisk na tkanki miękkie bocznej i tylnej po­wierzchni kikuta,

• pozostawieniu wolnej przestrzeni dla ścięgien zginaczy stawu kolanowego.

Proteza typu PTB zamocowana jest:

a) zawieszeniem szelkowym z elastycznym pa­skiem nadkłykciowym,

b) tulejką udową z szynami z ruchem wolnym w przegubie stawu kolanowego,

c) zmodyfikowanym kształtem leja typu nadrzepkowo / nadkłyk­ciowego - PTS (Prothèse Tibiale Supracondylienne), typu nadkłykciowego:

• KBM (Kondylen-Bettung-Münster) z zawieszeniem klinem wkładanym pomię­dzy ścianę przyśrodkową leja, a kłykieć przyśrodkowy k. udowej,

• w modyfikacji kosmetycznej, z użyciem materiałów sprężystych,

d) samonośnym lejem wewnętrznym z trzpieniem mocującym w leju protetycz­nym.

Rys. 2. Proteza goleni typu KBM                  Rys. 3. Samonośny lej wewnętrzny z trzpieniem                                                                          mocującym w leju protetycznym

Zastosowanie tulejki udowej z szynami wbudowanymi do protezy umożliwia kontro­lowanie stawu kolanowego w przypadkach jego niestabilności. Natomiast w celu uzyskania efektu odciążenia całego kikuta podudzia (np. po amputacjach ze wska­zań naczyniowych) do protezy wbudowuje się ortezę dwuszynową z tulejką podpiera­jącą guz kulszowy. Kikuty goleni o długości powyżej 15 cm są trudne do zaprotezo­wania z uwagi na: zły wynik kosmetyczny uwarunkowany szablowatym kształtem kikuta, niedostateczne pokrycie kości tkanką miękką w odcinku obwodowym.

Krótkie kikuty goleni (długości mniejszej niż szerokość trzech palców poniżej przyczepów zginaczy stawu kolanowego u pacjentów dorosłych) nie dysponują wy­starczającą dźwignią do napędu protezy. W takich przypadkach wykonywane są protezy udowe, charakteryzujące się zastosowaniem modułu przegubu kolanowego, zgodnie z regułami obowiązującymi przy protezowaniu po zabiegu wyłuszczenia w stawie kolanowym. Wprawdzie ustawienie krótkiego kikuta goleni w zgięciu 90º (po­zycja klęczna) daje w pełni wydolny kikut oporowy to jednak wynik kosmetyczny i funkcjonalność protezy są niezadowalające. Zabieg wyłuszczenia w stawie kolanowym wymaga zaopatrzenia protezą konstrukcji wewnątrzszkieletowej z zastosowaniem przegubu kolanowego o specjalnym ustawieniu osi, umożliwiającym uniknięcie nad­miernego wydłużenia komponenty udowej protezy. Rozwiązania takie są kosztowne.

Typowa proteza uda wykonywana jest na kikut, którego kość udową skrócono o 13 cm mierząc od szpary stawu kolanowego osoby dorosłej, oraz z poprawnie zbilan­sowanym układem mięśniowym. Współczesne osiągnięcia w dziedzinie protetyki ortopedycznej sprawiły, że zabieg amputacji nie może być postrzegany przez chirur­gów jako proste odjęcie kończyny, gdyż mioplastyczny kikut sterujący nowoczesną protezą to nowy narząd ruchu.

Obecnie na rynku dostępna jest cała gama różnych modułów protezowych, które muszą być precyzyjnie dobrane do warunków anatomicznych amputanta, wydolności kikuta i oczekiwanej aktywności fizycznej. Jedna z najszerszych ofert dotyczy modu­łów przegubów kolanowych poczynając od drewnianych mechanizmów jednoosio­wych z ruchem wolnym, przez tytanowe mechanizmy wieloosiowe wspomagane me­chanicznie, pneumatycznie czy hydraulicznie do rozwiązań z wbudowanym mikropro­cesorem sterowanym sensorami umieszczonymi w elemencie podudziowym (rys. 4). Trzeba jednak pamiętać, że pełne wykorzystanie ich możliwości wymaga zastosowania pełnokontaktowego leja protetycznego. Protezy z lejami pełnokontaktowymi, które zapewniają równomierny rozkład sił umożliwiają osiągnięcie najlepszego wyniku funkcjonalnego, jednakże muszą być wykonane z wyjątkową dokładnością. W przypadku pacjentów z niepełną wydolnością kikuta, lub osób w wieku starszym wy­konywane są protezy z lejem czworobocznym podpierającym pod guz kulszowy, lub leje o kształcie trójkątnym podpierające pod krętarz większy.

Kikuty udowe krótsze niż 8 cm poniżej gałęzi kości łonowej, u osoby dorosłej, za­opatrywane są specjalnymi protezami całej kończyny dolnej (z ujęciem miednicy), które unieruchamiają staw biodrowy i posiadają dodatkowy przegub w udowym ele­mencie protezy.

Brak kikuta udowego jest wskazaniem do zaopatrzenia protezą całej kończyny dol­nej. Od 1953 r. wzorcową konstrukcją pozostaje w takich przypadkach proteza kana­dyjska, której lej obejmuje całą miednicę i jest szczelnie domodelowany ponad grze­bieniami kk. biodrowych. Pierwotnie proteza ta posiadała konstrukcję zewnątrzszkie­letową z ruchem wolnym w przegubach stawu kolanowego i biodrowego. Przesu­nięcie osi stawu biodrowego do przodu względem mechanicznej osi protezy całej koń­czyny dolnej, a osi stawu kolanowego ku tyłowi powoduje, że przy pełnym obciążeniu powstają momenty obrotowe powodujące ryglowanie przegubów protezy.

Po amputacjach całej kończyny dolnej szybki proces formowania kikuta umożliwia wczesne zaopatrzenie protezą ostateczną.

Rys. 4. Najnowsze rozwiązanie                                      Rys. 5. Lej z podparciem pod guz kulszowy         
konstrukcyjne protezy

Rys. 6. Proteza stosowana przy krótkich kikutach i po wyłuszczeniu w stawie biodrowym

W dopasowywaniu przedmiotów ortopedycznych obowiązuje reguła trójpunkto­wego oddziaływania konstrukcji technicznej na obejmowany odcinek ciała. Po za­biegu wyłuszczenia w stawie biodrowym konieczne jest szczelne ujęcie grzebieni kk. biodrowych uniemożliwiające przyśrodkowe przemieszczanie guza kulszowego, co mogłoby doprowadzić do opierania leja na brzegach panewki. Pozostawienie głowy k. udowej i krętarza poprawia warunki protezowania i pozwala zachować przyczepy bar­dzo silnych mięśni.

Podstawowym warunkiem prawidłowego wykonania protezy ortopedycznej jest umiejętne wypełnienie formularza miarowego oraz pobranie miary gipsowej. Wyko­nanie leja w technologii laminowania na odlewie gipsowym, w którym dokonano sto­sownych modyfikacji jest najbardziej rozpowszechnione. Do wzmocnienia konstrukcji wykorzystuje się matę z włókna szklanego lub węglowego, natomiast umiejętne roz­prowadzenie żywic o różnej twardości i elastyczności warunkuje sposób zamykania protezy i komfort codziennego jej użytkowania. Wykonanie pokrycia kosmetycznego z materiałów gąbczastych o różnej gęstości poprawia wynik estetyczny i przedłuża okres jego użytkowania, jednakże efekt końcowy uzależniony jest głównie od zdolności arty­stycznych wykonawcy.

Najbardziej wyrafinowane technologie zakładają budowanie protez ortopedycz­nych w oparciu o wypełnienie formularza miarowego i zapisanie obrazu w technologii cyfrowej. Dane te, po odpowiednim przetworzeniu umożliwiają obrabiarce cyfrowej wyrzeźbienie odpowiednika odlewu gipsowego. Tak wykonana proteza próbna zostaje odesłana celem przymierzenia i naniesienia stosownych poprawek, po uwzględnieniu których wykonywana jest proteza właściwa. Wprawdzie wykorzystanie komputerów w produkcji protez ortopedycznych zwiastuje istotne zmiany w technologii, jednakże nie należy oczekiwać dezaktualizacji opinii Prof. Hohmanna z 1923 r.: „kupowanie ma­sowo produkowanych wkładek ortopedycznych nie jest właściwym rozwiązaniem za­gadnienia.

W przypadku pacjentów po amputacji przezmiednicznej konieczne jest wydłużenie leja ku górze, które zapewni podparcie pod łuki żebrowe, trzecim punktem pozostaje szczelnie ujęty grzebień k. biodrowej.

Popularyzacja protez o konstrukcji wewnątrzszkieletowych zdezaktualizowała po­dział na protezy tymczasowe (konstrukcje wewnątrzszkieletowe umożliwiające zmianę kątowych wstawień elementów oraz wymianę leja wraz ze zmianą kształtu kikuta w procesie jego formowania i obkurczania mięśni) oraz protezę ostateczną (konstrukcje zewnątrzszkieletową odwzorowującą naturalne kształty i ustawienia protezy tymcza­sowej). Współczesnym odpowiednikiem protezy tymczasowej jest lej próbny wykorzy­stywany do przetestowania poprawności modyfikacji wprowadzonych przy obróbce odlewu gipsowego lub celem przemodelowania kikuta przy zmianie techniki prote­tycznej. Coraz częściej w procesie pierwotnego formowania kikuta i wczesnej rehabi­litacji ruchowej stosowane są konfekcjonowane protezy terapeutyczne. Wśród protez terapeutycznych rozróżniamy protezy z lejem pneumatycznym (stosowane głównie w lecznictwie zamkniętym z uwagi na konieczność ograniczania czasu stosowania) oraz protezy z regulowanym lejem (umożliwiające częściowe obciążanie kikuta i zachowa­nie stereotypii chodu naprzemiennego oraz stanowiące wczesne uzupełnienie kosme­tyczne). Modyfikowanie leja protezy terapeutycznej możliwe jest przez zastosowanie regulowanych zapięć (rys. 8) lub zastosowanie niskotemperaturowych materiałów ter­moplastycznych.

Rys. 7. Proteza stosowana po amputacji                    Rys. 8. Modyfikacja leja protezy poprzez
przezmiednicznej                                           zastosowanie zapięć

Postęp technologiczny i cywilizacyjny umożliwił osobom niepełnosprawnym udział w życiu zawodowym i sportowym, ale z uwzględnieniem uprzywilejowanych reguł. Niejednokrotnie podjęcie aktywności zawodowej lub sportowej związane jest z koniecznością zaopatrzenia pacjenta w dodatkową protezę wykraczającą poza opisane wyżej standardy postępowania, a która może być stosowana czasowo. Przykładem może być rolnik lub sportowcy, którzy po amputacji potrafią przebiec 100 m w czasie poniżej 12 sek. Rolnik chodząc po niestabilnym podłożu, który musi mieć protezę o konstrukcji zewnątrzszkieletowej celem zwiększenia odporności na uszkodzenia me­chaniczne oraz wbudowane szyny kontrolujące staw kolanowy. W przypadku sportowców, celem zapewnienia wytrzymałości na przeciążenia i umożliwienie więk­szej dynamiki, stosowane są specjalne stopy protezowe, które wyglądem odbiegają od naturalnych kształtów, umożliwiają one wprawdzie chód jednak należy uznać go za niewydolny.

Zasady protezowania kończyny górnej

Protezy kosmetyczne przedramienia

Protezy kosmetyczne ramienia

Protezy kosmetyczne przy wyłuszczeniu w stawie barkowym.

Wykonujemy protezy kosmetyczne kończyn górnych które służą jedynie do zastąpienia części kończyny. Są to protezy kosmetyczne zbudowane z leja protezowego wykonanego z żywicy, biernej dłoni protezowej oraz rękawicy.

Protezy poruszane za pomocą myśli, potrafiące czuć i przekazywać doznania przestały być przedmiotami z opowieści science fiction. Czy zwiastują erę ludzi będących bioelektronicznymi hybrydami?

Jesse Sullivan był doświadczonym elektrykiem od lat pracującym na słupach wysokiego napięcia jako instalator. Tego dnia jak zwykle wspiął się na słup, przymocował pasami i wziął się do pracy. Omyłkowo dotknął kabla, którym płynęło 7,5 tys. woltów. Porażenie było tak duże, że w szpitalu musiano mu amputować dwie ręce poniżej barków. Jesse nie podejrzewał wtedy, że dwa miesiące później będzie pierwszym na świecie właścicielem bionicznej ręki. Dr Todd A. Kuiken, dyrektor Centrum Neuro-inżynierii w Instytucie Rehabilitacji w Chicago, wyjaśnił mu, czym jest ręka bioniczna i czym różni się od elektronicznej protezy.

Jesse Sullivan wita się z Claudią Mitchell. Fot.: arch. producenta protez

Protezę elektroniczną podłącza się do mięśni kierujących ruchami ręki. Działa na zasadzie odbioru impulsów i natężenia napięcia w mięśniach. Te mięśnie Jeese stracił. Dr Kuiken znalazł jednak sposób, aby Jesse mógł poruszać swoją sztuczną ręką. Końcówki nerwów w ręce pacjenta połączył chirurgicznie z mięśniami znajdującymi się na klatce piersiowej. Gdy chciał poruszyć sterowaną cyfrowo ręką, impulsy z barku „przechodziły” do tych mięśni. Specjalne czujniki przymocowane do mięśni klatki piersiowej i elektroniczny układ w protezie natychmiast wychwytywały ich natężenie, przekazując sygnał do silniczków, które wprawiały w ruch protezę.

Jesse Sullivan ze swymi bionicznymi protezami wypełnionymi układami cyfrowymi i hydraulicznymi, napędzanymi sześcioma silniczkami elektrycznymi każda, wygląda niczym robot z filmów fantasy. Prawdą jest jednak, że tylko protezy bioniczne są w stanie wykorzystać technikę przekazywania sygnału „od mózgu do ręki” i „docenić” istniejące połączenia nerwowe amputowanych kończyn. Każda z części protezy: łokieć, przegub, bark, kość barkowa i dłoń - ma własny silnik. Silniki skonstruowały cztery różne firmy (w USA, Niemczech, Szkocji i Chinach) i każdy reaguje bezpośrednio na myśli Sullivana. Gdy chce zacisnąć dłoń, polecenie z mózgu przekazywane nerwami w formie impulsów elektrycznych „biegnie” do mięśni na klatce piersiowej. Te kurczą się, a przymocowane czujniki odbierają ich pole elektryczne, by przesłać je do specjalnego wzmacniacza, a następnie cyfrowego przetwornika sygnałów. Przetwornik interpretuje sygnał i wysyła polecenie, np. do silnika dłoni, który powoduje jej zaciśnięcie. Wszystko trwa ułamek sekundy.

- Jesse robi to samo co przed wypadkiem - mówi Bill Hanson z firmy Liberating Technologies Inc., która wyprodukowała dla niego sztuczne ręce. - Gdy chce podnieść coś ze stołu lub sięgnąć po przedmiot znajdujący się wyżej, jego proces myślowy jest dokładnie taki jak u ludzi mających ręce.

Problemy protezowania kończyn górnych w złożonym kalectwie

W przypadku amputacji jednostronnej proteza kończyny górnej spełnia rolę pomocniczą, bowiem wszystkie ważniejsze funkcje przejmuje pozostała, pełnosprawna kończyna. Nawet w przypadku częściowego uszkodzenia zachowanej kończyny jej resztkowa funkcja, z racji zachowanego czucia, dominować będzie nad funkcją protezy. W przypadku amputacji obustronnej protezy muszą przejąć w możliwym do osiągnięcia stopniu pełną funkcję utraconych kończyn w celu jak największego usamodzielnienia się i uniezależnienia od otoczenia, przynajmniej w czynnościach osobistych.

Obok sprawnego wykonania wielu czynności nie mniej ważne jest zakładanie i zdejmowanie protezy, wymiana końcówek chwytnych (ręki protezowej, haka). Trudności w tym zakresie wzrastają wraz z poziomem amputacji. Dlatego też w przypadku amputacji obustronnych unikamy w zasadzie ścisłego pasowania lejów, wymagających wciągania do nich kikuta za pomocą pończoszki trykotowej. Unikamy też wszelkich pasków w zawieszeniach zapinanych na sprzączki, zastępując je zapięciami „Velero".

Osoby niewidome, z obustronną amputacją w obrębie kończyn górnych, niezależnie od poziomu zaopatrujemy w protezy z rozdzielnym zawieszeniem. Osoby te muszą w celach poznawczych posługiwać się zmysłem dotyku, stąd konieczność umożliwienia im posługiwania się tylko jedną protezą, zwłaszcza w czynnościach mało znanych lub nie znanych zupełnie. Przy odpowiednich warunkach kikuta idealnym zaopatrzeniem jest tu proteza z ręką bioelektryczną ze względu na dobrą możliwość substytucji informacji zwrotnej przez kontrolowane napięcie mięśni. Pacjenci niewidomi uczą się posługiwać protezą, kontrolując jej rozwarcie za pomocą drugiej ręki, a w przypadku amputacji obustronnej — za pomocą drugiego kikuta lub warg. Kojarząc położenie przestrzenne kikuta oraz stopień rozwarcia ręki protezowej z koniecznym do tego napięciem odpowiednich mięśni, zdolni są określić wielkość i konsystencję trzymanego przedmiotu, jak również rozerwać hak odpowiednio do wielkości słownie określonego przedmiotu, np. szklanki, pudełka zapałek.

Mało efektywna będzie kontrola ruchów protezy u osób z niedowładem lub porażeniem w obrębie kikuta kończyny lub u osób zaopatrzonych w gorset ortopedyczny szkieletowy z podpaskami, ograniczający częściowo ruchy w stawach barkowych oraz w obrębie obręczy kończyny górnej, u osób niedorozwiniętych umysłowo, u osób z atetozą. U osób z równoczesną amputacją obu kończyn dolnych, gdy zachodzi konieczność korzystania z kul, adaptujemy protezę kończyny górnej do tej dodatkowej funkcji.

Sprzęt rehabilitacyjny

Rehabilitacja jest prawie tak stara jak ludzkość. Zasady i metody stosowane obecnie w leczeniu usprawniającym mają wiekowe tradycje. W czasach współczesnych, w których podziwiamy wspaniałe osiągnięcia naukowe, zwłaszcza w dziedzinie techniki, często zapomina się o tym, że na całokształt tych osiągnięć składa się doświadczenie lat, a nawet wieków.

Rehabilitacja w swym obecnym Ujęciu i formie organizacyjnej stanowi niewątpliwie nowy kierunek działania i postępowania w dziedzinie ochrony zdrowia oraz rozwijania i utrzymywania jak najlepszej sprawności fizycznej człowieka.

1. orteza przeznaczona do częściowego ograniczenia ruchu w stawie skokowym przy zwichnięciach, lekkich uszkodzeniach wiązadeł, bólach spowodowanych zmianami zwyrodnieniowymi, jako ochrona przed urazami, lekkich niedowładach bez zniekształceń stopy.

2. orteza przeznaczona do częściowego ograniczenia ruchu w stawie skokowym przy zwichnięciach, lekkich uszkodzeniach wiązadeł, bólach spowodowanych zmianami zwyrodnieniowymi, jako ochrona przed urazami, lekkich niedowładach bez zniekształceń stopy.

3. temblak w czasie rehabilitacji jako opatrunek doraźny w przypadku złamania przedramienia lub zwichnięcia stawu łokciowego. Stosowany również do podtrzymania opatrunku gipsowego.

4. stabilizator stawu łokcia - powtarzające się stany zapalne stawu łokciowego, wszystkie bóle łokciowe, uszkodzenie kaletki maziowej, pooperacyjnie, podtrzymująco - amortyzujące.

5. orteza nadgarstka - do wzmocnienia i stabilizacji naciągniętego, przeciążonego i osłabionego nadgarstka. Zalecana również w przypadku skręceń, leczeniu i profilaktyce urazów.

6. stabilizator kciuka - unieruchomienie stawu śródręczno-paliczkowego kciuka (po urazach, po zabiegach chirurgicznych), pozycjonowanie kciuka w położeniu funkcjonalnym. Zalecany także w przypadku skręceń, deformacji reumatycznych, w leczeniu urazów sportowych oraz ich zapobieganiu, przyspiesza rehabilitację.

7. stabilizator kolana zalecany jest przy urazach lub schorzeniach rzepki, łękotki, więzadeł profilaktycznie jako środek zapobiegający urazom. Znakomity w przypadku chorób: zwyrodnieniowych, przeciążeniowych i reumatycznych, szpotawości lub koślawości kolan, niestabilności kolana, przerostu, doskonale się sprawdza podczas rehabilitacji pourazowej.

8. balkoniki, oraz różnego rodzaju kule i laski ułatwiają poruszanie się.

9. pionizator jest uniwersalnym urządzeniem, które w kompleksowy sposób pomaga pacjentom w procesie rehabilitacji. W jednym urządzeniu udało się połączyć trzy najbardziej istotne funkcje czyli: statyczną, dynamiczną oraz rehabilitacyjną. Funkcja statyczna służy do biernej pionizacji pacjenta. Dzięki zastosowaniu szerokiej gamy regulacji otrzymujemy urządzenie bardzo dobrze stabilizujące pacjenta w pozycji wyprostowanej. W przypadku pacjentów nie trzymających samodzielnie głowy możemy zastosować uprząż stabilizującą. Funkcja dynamiczna ma zastosowanie u pacjentów, którzy zaczynają naukę chodzenia i przemieszczania się.

10. łóżko rehabilitacyjne przeznaczone jest dla pacjentów szpitali w trakcie diagnozowania, monitorowania i leczenia chorób.

Wyposażenie:

* czterosegmentowe leże z autoregresją redukującą nacisk na ciało pacjenta, wyposażone w odboje,

* haczyki na woreczki do płynów fizjologicznych i gniazda kroplówek oraz uchwytu ręki

* segmenty leża wypełnione demontowalnymi wypraskami z tworzywa ABS, łatwymi w czyszczeniu

* regulacja wysokości realizowana za pomocą siłownika elektrycznego,

* regulacja przechyłów Trendelenburga i Anty-Trendelenburga wspomagana sprężyną gazową

* regulacja segmentu ud i oparcia pleców realizowana za pomocą siłowników elektrycznych,

* regulacja segmentu podudzia za pomocą rastrów

* podstawa łóżka, zabezpieczona osłoną z tworzywa ABS, z układem jezdnym z centralną blokadą i kołem kierunkowym

* łatwo demontowalne szczyty wypełnione tworzywem ABS

* poręcze boczne na całej długości leża, lakierowane, składane wzdłużnie

* wieszak kroplówki z regulacją wysokości

* funkcja autokontur

* pilot przewodowy

* centralny panel sterujący w szczycie łóżka, pozwalający na sterowanie i blokadę wybranych funkcji

* panele sterujące po obu bokach poręczy bocznych

* poręcze boczne dzielone wykonane z tworzywa ABS

* poręcze boczne dzielone i szczyty wykonane z tworzywa PE

* zasilanie awaryjne 24 V

* segment oparcia pleców przenikalny dla promieni RTG, umożliwiający monitorowanie ramieniem C

* leże z możliwością przedłużenia

* regulacja segmentu podudzia wspomagana sprężyną gazową

* uchwyt ręki

* materac przeciwodleżynowy

18

---