Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

im. Jana Amosa Komeńskiego

w Lesznie

Instytut Rolnictwa

Kierunek studiów: Rolnictwo

Specjalność: Produkcja i zarządzanie w rolnictwie

Specjalizacja: Zarządzanie produkcją rolną

Joanna Szydłowska

Zwalczanie chwastów w jęczmieniu jarym w wybranym gospodarstwie na terenie gminy Rawicz

Praca dyplomowa inżynierska

Kierujący pracą:

Prof. dr hab. Grzegorz Skrzypczak

Leszno, 2009

Spis treści:

Streszczenie……………………………..…………………………………….…………3

1.Wstęp……………………………………………………………………………….….42.Cel badań oraz miejsce ich przeprowadzenia….………………………………………7

3.Charakterystyka warunków siedliskowych……….…………………………………...8

3.1.Warunki klimatyczne………………………………………………………………...8

3.2.Geologia oraz warunki glebowe…………………………………….…………...…..9

3.3.Hydrologia…….………………………………………………………………...….11

4.Agrotechnika jęczmienia jarego………………………………………………….…..13

4.1.Przedplon……………………………………………………………………….......13

4.2.Nawożenie……………………………………………………………………….....14

4.3.Siew oraz zbiór…….…………………………………………………………….....15

4.4.Ochrona…………….…………………………………………………...………….16

4.4.1.Charakterystyka zastosowanego środka chwastobójczego………………….……18

5.Metodyka badań………….…………………………………………………………..22

5.1.Opis zasad prowadzenia doświadczenia oraz przebiegu warunków pogodowych podczas jego przeprowadzania……………………………………………….…...……22

6.Wyniki badań i ich analiza…………………………………………….….………….24

7.Podsumowanie……………………………………………………………....………..33

8.Literatura………………………………………………………………….…….……33

Streszczenie

Badania dotyczące skuteczności zwalczania chwastów w jęczmieniu jarym przeprowadzono w 2008 roku w prywatnym gospodarstwie rolnym położonym na terenie gminy Rawicz w województwie wielkopolskim. Zabieg opryskiwania przeprowadzono 31 maja w dawce 2l/ha w 200 l wody. Zastosowano środek chwastobójczy Aminopielik Tercet 500 SL. Jest to herbicyd typu regulatorów wzrostu przeznaczony do powschodowego zwalczania jednorocznych oraz wieloletnich chwastów dwuliściennych między innymi w jęczmieniu jarym. Badania wykazały, że po zastosowaniu herbicydu z populacji chwastów występujących w uprawie całkowicie wyeliminowane zostały takie gatunki chwastów jak: babka zwyczajna, bylica pospolita, gorczyca polna, mak polny, mlecz polny, ostrożeń polny, rumian polny, rdesty, szarłat szorstki, tobołki polne czy wyka drobnokwiatowa. Małą skuteczność stwierdzono w stosunku do bodziszka drobnego. Skuteczność chwastobójcza zastosowanego preparatu w odniesieniu do chwastów dwuliściennych wyniosła 87%. Przeprowadzone badania wykazały również, iż chwasty z klasy jednoliściennych są odporne na działanie herbicydu Aminopielik Tercet 500 SL.

1. Wstęp

Uprawa jęczmienia jarego cieszy się coraz większą popularnością. Znacznie większą powierzchnię zajmuje w Polsce jęczmień jary, bowiem ozimy, ze względu na mniejszą mrozoodporność od innych zbóż ozimych, może być uprawiany jedynie w rejonach o zimach łagodnych. Jęczmień jary uprawia się głównie na cele pastewne, ale coraz popularniejsza staje się uprawa w kierunku browarnym. Ziarno znajduje zastosowanie w przemyśle browarniczym, spożywczym oraz jako wartościowa pasza. Niewielkie ilości przeznaczane są na konsumpcje w postaci płatków lub kasz, a reszta znajduje zastosowanie jako pasza dla zwierząt gospodarskich. Jęczmień znajduje również zastosowanie jako składnik mieszanek zbożowych oraz jako roślina ochronna, w którą wsiewa się motylkowate lub ich mieszanki z trawami.

Ochrona upraw przed agrofagami, w tym przed chwastami, jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o jakości oraz wysokości uzyskanego plonu. Na ogół, wszystkie rośliny znajdujące się wśród roślin uprawnych, zaliczane są do chwastów (Dzieżyc 1962). Chwast to, roślina dziko rosnąca, która zmniejsza wartość produktów rolnych i jest trudna do usunięcia spośród roślin uprawnych, a przez to utrudnia i zwiększa koszty produkcji roślinnej (Świętochowski i Tołpa 1950).

Mogą to być rośliny dziko rosnące, które przystosowały się do zmiennych warunków uprawy i samodzielnie żyją obok rośliny uprawnej, czyli na przykład komosa biała, szarłat szorstki, rdest plamisty, perz właściwy itd. Do chwastów w wyżej wymienionym znaczeniu można zaliczyć również zdziczałe rośliny uprawne oraz obce rośliny innego gatunku lub innej odmiany niż uprawiane na danym polu, czyli np. pszenica w rzepaku, żyto w pszenżycie (Starczewski 2008).

Zależnie od rodzaju użytku chwasty można podzielić na: polne, chwasty nieużytków czyli ruderalne oraz chwasty paszowisk. Chwasty segetalne należą do roślin dziko rosnących lub nawet uprawnych, które przystosowały się do warunków uprawy, rosnąc razem z roślinami uprawianymi na polach lub w ogrodach (Świętochowski i Tołpa 1950). Dokładna znajomość wymagań życiowych i przebiegu rozwoju poszczególnych chwastów na danym polu jest niezbędna do znalezienia najbardziej skutecznej metody ich zwalczania.

Chwasty konkurują z roślinami uprawnymi o wodę oraz wykorzystują zawarte w glebie składniki pokarmowe, niezbędne roślinom do ich prawidłowego rozwoju. Chwasty mają znacznie większą niż rośliny uprawne zdolność przyswajania składników pokarmowych zawartych w glebie. Wywołuje to w glebie niedobór składników dla roślin uprawnych szczególnie tych o słabo rozwiniętym systemie korzeniowym jak np. jęczmień jary. Odbierają roślinom uprawnym światło poprzez rozwój bujnych liści. Ponadto pośredniczą w przenoszeniu różnych chorób roślin, niektóre pasożytują na roślinach uprawnych czerpiąc z nich gotowe związki pokarmowe, inne stanowią źródło rozpowszechniania się szkodników. Chwasty wytwarzają również olbrzymie ilości nasion, które mogą być przenoszone na znaczne odległości oraz zachować siłę i zdolność kiełkowania nawet przez wiele lat (Nowiński 1960).

Z powodu dużej konkurencyjności, najniebezpieczniejsze jest zachwaszczenie spowodowane przez takie gatunki jak: miotła zbożowa, owies głuchy, wyczyniec polny, przytulia czepna, rumian polny, chaber bławatek, ostrożeń polny, fiołek polny, jasnota purpurowa czy przetacznik bluszczykowy (Sekutowski 2007).Uprawa zbóż w wąskiej rozstawie rzędów znacznie ogranicza możliwość mechanicznej walki z chwastami przez co zboża zaliczane są do jednych z najtrudniejszych upraw pod względem zwalczania chwastów. Podczas krótszego okresu wegetacji roślin jarych w porównaniu z gatunkami ozimymi wystarczy jeden zabieg odchwaszczający uprawę. Terminy odchwaszczania zbóż jarych są różne - od fazy dwóch liści do początku pojawienia się liścia flagowego (Paradowski 2007). Również chwasty w tym okresie występują w fazie do 3 - 5 liści. Daje to możliwość precyzyjnego rozpoznawania gatunków chwastów występujących na danym polu (Sekutowski 2007).

W zasiewach zbóż jarych najczęściej spotykanymi chwastami są: chaber bławatek, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnoty, komosa biała, maruna bezwonna, ostrożeń polny, poziewnik szorstki, rdesty, rumian polny, rumianek pospolity, rzodkiew świrzepa, szczaw polny, tasznik pospolity, tobołki polne. Z klasy jednoliściennych największe zagrożenie stanowi owies głuchy, a także chwastnica jednostronna, włośnice oraz perz właściwy (Skrzypczak i Kosiada 1999).

Regulacja zachwaszczenia jest bardzo ważnym elementem uprawy. Aby zmniejszyć liczbę chwastów występujących na jednostce powierzchni oraz ograniczyć ilość gatunków niepożądanej roślinności na danej plantacji stosowanie chemicznych środków powinno być uzupełnione zabiegami agrotechnicznymi. Należy stosować również zapobiegawcze metody walki z chwastami jak: stosowanie do siewu wyłącznie oczyszczonych nasion, czyszczenie maszyn i urządzeń przed wyjazdem w pole z nasion i wegetatywnych organów chwastów, usuwanie chwastów z miedz i przydroży oraz stosowanie odpowiednio przygotowanych nawozów takich jak obornik czy kompost. Niechemiczną metodą ograniczania liczby chwastów w jęczmieniu jarym jest bronowanie, które powinno być wykonane po siewie oraz na początku krzewienia się zbóż. Może to wpłynąć na zmniejszenie dawki zastosowanego później herbicydu.

Walka z chwastami obejmuje więc szereg czynności pielęgnacyjnych oraz uprawowych, które następują po sobie w odpowiedniej kolejności.

Zboża jare odchwaszczane są herbicydami o działaniu nalistnym. Zastosowane środki wnikają do rośliny przez liście i najmłodsze części łodyg (Paradowski 2008). Herbicydy czyli chemiczne środki ochrony roślin są grupą związków chemicznych, które już w małych ilościach są zabójcze dla roślin, gdyż dezorganizują ich wzrost i przemianę materii. Z punktu widzenia fizjologicznej reakcji roślin herbicydy dzieli się na: kontaktowe oraz systemiczne. Ze względu na sposób stosowania chemiczne środki chwastobójcze można podzielić na: doglebowe oraz dolistne (Janicki 1976). Wybór odpowiedniego herbicydu jest niezbędnym warunkiem dla uzyskania dobrej skuteczności chwastobójczej. Zabieg odchwaszczający powinien być wykonany gdy chwasty znajdują się w stadium najbardziej wrażliwym na działanie herbicydu, a roślina uprawna jest na niego odporna.

O skuteczności chwastobójczej herbicydu decydują również warunki klimatyczne takie jak: temperatura powietrza, wilgotność powietrza, opady atmosferyczne oraz siła wiatru. Wiedza na temat gatunków chwastów stanowiących zagrożenie dla uprawianej rośliny ułatwia przygotowanie odpowiedniego programu ich zwalczania. Właściwe zastosowanie herbicydu w zbożach wpływa dodatnio na wysokość plonu, gdyż masowe występowanie chwastów utrudnia wykonywanie prac polowych, co zmniejsza opłacalność uprawy.

2. Cel badań oraz miejsce ich przeprowadzenia

Celem wykonanej pracy było określenie skuteczności chwastobójczej herbicydu Aminopielik Tercet 500 SL zastosowanego w jęczmieniu jarym.

Badania przeprowadzono w maju oraz czerwcu 2008 roku w prywatnym gospodarstwie rolnym o powierzchni 17,63ha nastawionym na produkcję roślinną. Powierzchnia uprawy zbóż wynosiła 8ha w tym jęczmienia jarego 5,75ha.

Wybrane gospodarstwo położone było na terenie gminy Rawicz w województwie wielkopolskim.

Powiat rawicki położony jest na południowo - zachodnim krańcu województwa wielkopolskiego. Tworzony jest on przez 5 gmin: Rawicz, Bojanowo, Jutrosin, Miejska Górka oraz Pakosław. Od południa graniczy z powiatami województwa dolnośląskiego, od północnego wschodu z powiatem gostyńskim, a od zachodu z powiatem leszczyńskim. Zgodnie z podziałem Polski na mezoregiony fizycznogeograficzne wg Kondrackiego omawiany obszar należy do prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego, podprowincji Niziny Środkowopolskiej. Północna i środkowa część znajduje się w makroregionie Nizina Południowowielkopolska, a fragment południowy w makroregionie Obniżenie Milicko - Głogowskie. W obrębie makroregionu Nizina Południowowielkopolska wyróżniono 13 mezoregionów. Ziemia rawicka należy do mezoregionów Wysoczyzna Leszczyńska oraz Wysoczyzna Kaliska (www.powiatrawicki.pl).

3. Charakterystyka warunków siedliskowych

3.1. Warunki klimatyczne

Klimat ziemi rawickiej jest wynikiem ścierania się wpływów dwóch obszarów klimatycznych, jakie stanowią: Ocean Atlantycki i kontynent euroazjatycki. Oprócz czterech podstawowych pór roku na terenie powiatu rawickiego można wyróżnić, dwie dodatkowe pory roku: przedwiośnie i przedzimie. Leży on bowiem w strefie 60 - 70 dniowego lata, którego średnia temperatura wynosi 15⁰C oraz 70 - 80 dniowej zimy o średniej temperaturze 0⁰C. Na obszarze tym przeważają wiatry zachodnie (30%) oraz południowo - zachodnie (18%). Wiatry są dość silne w kierunku południowo - wschodnim lub wschodnim. Skutkiem przewagi wiatrów zachodnich jest silniejszy wpływ klimatu atlantyckiego niż kontynentalnego. Najrzadziej wieją wiatry z kierunków: północnego (5%) oraz południowo - wschodniego (6%). Wiatry zachodnie wieją najczęściej w lutym, lipcu oraz październiku, południowo - zachodnie w grudniu, styczniu i lutym, północne w lipcu i sierpniu, natomiast południowo - wschodnie w listopadzie, grudniu oraz styczniu.

Na początku października występują najczęściej pierwsze przymrozki, a ostatnie na początku maja. Roczne opady w postaci śniegu i deszczu wynoszą od 520 do 580 mm.

Rozkład opadów w ciągu roku przedstawia się następująco: w lipcu przypada maksimum co stanowi około 40% ogólnej ilości, w lutym pierwsze minimum, a w październiku drugie. Niestety takie rozłożenie opadów w ciągu roku nie jest korzystne dla rolnictwa, ponieważ w okresie największego zapotrzebowania roślin uprawnych na wodę wiosną jest ich za mało. Na terenie powiatu rawickiego dni burzowych notuje się średnio 20 w ciągu roku, dni z mgłą około 60, a dni z pokrywą śnieżną do 60 w roku (Sierpowski 2004).

3.2. Geologia oraz warunki glebowe

Geologia

Układ skał budujących wierzchnią warstwę skorupy ziemskiej omawianego terenu powstał w erze kenozoicznej. W pierwszym podokresie trzeciorzędu - paleogenie, wykształciły się drobne utwory w postaci piasków kwarcowych, iłów, glin, mułków i węgla brunatnego. W drugim podokresie trzeciorzędu - neogenie, w fazie pliocenu, nastąpiło wyrównanie powierzchni Niziny Wielkopolskiej, pokrytej wówczas rozległymi bagnami i rozlewiskami. Rozpoczął się proces obniżania i zapadania się, co spowodowało zalanie wodą całego terenu. W wyniku tego procesu powstało jezioro, które sięgało aż po Wrocław. W okresie czwartorzędu na teren Wielkopolski trzykrotnie wtoczyły się lądolody, które w dużej mierze wpłynęły na obecne ukształtowanie terenu. Przez teren ziemi rawickiej przeszły dwa lądolody skandynawskie. Na spodzie lądolodu powstała z jego topnienia od dna morena denna, a materiałem ją budującym była najczęściej glina zwałowa, lekko marglista, o pewnym procencie węglanu wapnia. Glina morenowa zawierała czasem domieszki żwiru, a niekiedy trafiały się w niej także głazy różnej wielkości. Lądolód skandynawski zrzucając niesiony u swego czoła materiał tworzył na płaszczyźnie denno - morenowej morenę czołową, która wykształciła się najczęściej w postaci drobnych pagórków. Główny budulec moreny czołowej to piasek i żwir (Sierpowski 2004).

Gleby

Na terenie ziemi rawickiej przeważają gleby na bazie gliny morenowej, iłów i innych utworów wód roztopowych, oraz powstałe z nanosów rzecznych: piasków i mułów.

50% stanowią gleby piaskowe oraz szczerki, 40% bielice oraz szczerki naglinowe i naiłowe, a 10% piaski jałowe i wydmowe. Gleby piaskowe i szczerki występują na północ od Orli na terenach do 140 m n.p.m. Są one z reguły dość urodzajne. Ich warstwa piaszczysta zawiera zwykle znaczny procent części ilastych, pod nią zaś znajduje się glina morenowa, marglista, o dużym zasobie cennych składników. Są to na ogół gleby szare lub brunatne, pszenno - buraczane. W dolinach rzek występują mady rzeczne. Bielice oraz szczerki naiłowe są glebami bardziej jałowymi, zaliczanymi nieraz do III i IV klasy użytkowej. Nadają się one pod uprawę żyta, owsa oraz jęczmienia. Piaski jałowe i wydmowe występują głównie w pasie wsi Kąty, Dębno Polskie, Stwolno, Zielona Wieś oraz Wydawy (Sierpowski 2004).

Na terenie powiatu rawickiego brak jest gruntów ornych zaliczanych do I klasy, niewielki odsetek stanowią gleby II klasy bonitacyjnej. Największy odsetek stanowią gleby klasy IVa oraz gleby klasy VI.

Bonitacje jakości gleb w gminach powiatu rawickiego przedstawiono w tabeli 1.

Tabela 1

Bonitacje jakości gleb w poszczególnych gminach na terenie powiatu rawickiego

Klasy bonitacyjne gruntów ornych wyrażone w procentach
Gmina	I	II	III a	III	IV a	IV b	V	VI	VI RZ
Bojanowo	0	1	18	22	28	8	15	8	0
Jutrosin	0	0	12	11	23	6	20	28	0
Miejska Górka	0	0	27	20	23	3	12	15	0
Pakosław	0	0	27	20	23	3	12	15	0
Rawicz	0	0	9	6	20	5	28	32	0
Ogółem	0	0	18	16	24	5	17	20	0

Źródło: Program Ochrony Środowiska dla powiatu pawickiego na lata 2008 - 2011 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2012- 2015 (Aktualizacja ) str. 14.

Według badań przeprowadzonych przez Okręgową Stację Chemiczno - Rolniczą w Poznaniu od 21% do 40% gleb gminy Rawicz użytkowanych rolniczo wymaga wapnowania.

Potrzeby wapnowania gleb w gminie Rawicz wyrażone w procentach przedstawiono na rysunku 5.

Procentowy udział gleb wymagających wapnowania

Rys. 1 Potrzeby wapnowania gleb w gminie Rawicz w latach 2005 - 2008 według Okręgowej Stacji Chemiczno - Rolniczej w Poznaniu (dane wyrażone w %).

Źródło: www.poznan.pios.gov.pl

3.3. Hydrologia

Na terenie powiatu rawickiego występują wody powierzchniowe: rzeki, rzeczki, potoki i cieki wodne oraz wody gruntowe. Skupiska wód wgłębnych są jednak niewielkie. Wody powierzchniowe należą do systemu wodnego rzeki Odry, a przez nią do zlewiska Morza Bałtyckiego. Najważniejszą rzeką jest Orla, największy prawy dopływ Baryczy. Swoje źródło Orla posiada na wysokości około 170 m n.p.m. w okolicach Koźmina. Najwyższe stany rzeki notowane są w czasie wiosennych roztopów, które powodują częste wylewy oraz powodzie. Wody Orli są obecnie wykorzystywane do nawadniania niektórych odcinków łąk, a odwadniania innych, niżej położonych terenów. Prawymi dopływami Orli są: Masłówka, Dąbroczna, Stara Orla oraz Rdęca, a lewym tylko Torownica. Swój początek Masłówka bierze we wsi Ciołkowo i wpływa do Orli między Laskowem i Korzeńskiem. Mały dopływ ma również potok Złota Woda. Dwa inne potoki Rdęca oraz Torownica wpływają do Orli w Jutrosinie. Cały powiat odwadnia w zasadzie Orla ze swoimi dopływami, pomniejszymi potokami, strumieniami oraz rowami. Na terenie powiatu nie występują naturalne zbiorniki wodne (Sierpowski 2004).

4. Agrotechnika jęczmienia jarego

Jęczmień siewny reprezentowany jest w Polsce przez dwa podgatunki: dwurzędowy i wielorzędowy. Wielorzędowy występuje z kolei w dwóch odmianach botanicznych: jęczmień czterorzędowy oraz jęczmień sześciorzędowy (Roszkowski 1995).

Jęczmień należy do klasy roślin jednoliściennych (Monocotyledoneae), rodziny traw (Gramineae), która dzieli się na podrodziny wiechlinowe (Poaceae), do której należy jęczmień oraz podrodzinę prosowe (Panicoideae). Uprawne formy jęczmienia należą do jednego gatunku - jęczmień zwyczajny (Hordeum vulgare L.). Gatunek ten można podzielić na 5 grup odmianowych, spośród których znaczenie posiadają jęczmiona sześciorzędowe, zwane też wielorzędowymi oraz jęczmiona dwurzędowe (Dubas i in. 1997).

Ze względu na różne kierunki użytkowania jęczmienia (pastewny, konsumpcyjny bądź browarny), stawia się różne wymagania dostosowane do tych kierunków użytkowania (Roszkowski 1995).

4.1. Przedplon

Przedplonem dla jęczmienia jarego było pszenżyto ozime oraz pszenica jara. Według danych z literatury, najwłaściwszym przedplonem dla jęczmienia jarego są rośliny okopowe, gdyż pozostawiają one glebę w dobrej strukturze, wolną od chwastów oraz zasobną w składniki pokarmowe przyswajalne dla rośliny uprawnej. Istnieją wyraźne różnice między wymaganiami jęczmienia browarnego oraz pastewnego. Pod jęczmień browarny nie zaleca się jako przedplonu roślin zbożowych gdyż wymaga on gleb urodzajnych, o dużej sprawności, zasobnych w składniki pokarmowe. Jęczmień przeznaczony na cele paszowe może być uprawiany po roślinach zbożowych na glebach urodzajnych. Po roślinach strączkowych jęczmień pastewny może być również siany na glebach uboższych w azot.

Stanowisko po zbożach zaleca się polepszyć poprzez uprawę wsiewek bądź poplonów ścierniskowych, które poprawiają żyzność gleby.

Jęczmień jary jest natomiast bardzo dobrym przedplonem dla takich roślin jak rzepak, buraki, ziemniaki oraz trawy, lucerna czy koniczyny (Słaboński 1985).

4.2. Nawożenie

Planując nawożenie zbóż jarych, należy przede wszystkim poznać ich potrzeby pokarmowe, a także w jakim stopniu mogą zostać one pokryte z zasobów glebowych (Szczepaniak 2008). Przez jęczmień jary jak przez wszystkie zboża najintensywniej pobierany jest azot i potas, następnie fosfor oraz siarka i magnez. Początkowe tempo pobierania składników pokarmowych przez rośliny zbożowe jest stosunkowo nieduże, nasila się ono dopiero od końca krzewienia do kwitnienia, tj. w okresie największego przyrostu biomasy (Szczepaniak 2008). Ważne jest aby składniki pokarmowe dostarczać od początku wegetacji. Nawożenie azotem natomiast stosuje się w zbożach jarych w dwóch dawkach: stosując 2/3 dawki przed siewem roślin oraz pozostałą część dawki na początku strzelania w źdźbło.

Ze względu na krótki okres wegetacji i małą zdolność pobierania z gleby trudno przyswajalnych składników pokarmowych, jęczmień jary wymaga nawożenia łatwo przyswajalnymi nawozami mineralnymi. Wysokość dawek nawozów zależy od rodzaju gleby, jej zasobności w składniki pokarmowe oraz od przedplonu oraz odmiany uprawianej rośliny. Stosowanie odpowiedniego nawożenia od początku wegetacji zapewnia prawidłowy rozwój systemu korzeniowego oraz części nadziemnej. Dobrze rozwinięty system korzeniowy, za który odpowiedzialny jest fosfor, zapewnia wówczas roślinom lepszy dostęp do wody. Ma to duże znaczenie na terenie powiatu rawickiego gdzie w okresie największego zapotrzebowania roślin na wodę występuje jej niedostatek. Nawożenie zbóż jarych w tym również jęczmienia jarego można wykonywać zarówno nawozami wieloskładnikowymi jak i nawozem jednoskładnikowym (Szczepaniak 2008).

W omawianym gospodarstwie 1 kwietnia 2008 roku dokonano nawożenia nieorganicznym nawozem kompleksowym w postaci Polifoski 6 - NPK(S) 6-20-30(7) w ilości 200 kg/ha. Zastosowany nawóz posiadał następujące parametry jakościowe: 6% azotu (N) w formie amonowej, 20% pięciotlenku fosforu (P₂O₅) rozpuszczalnego w obojętnym cytrynianie amonu oraz w wodzie, 17% pięciotlenku fosforu (P₂O₅) rozpuszczalnego w wodzie, 30% tlenku potasu (K₂O) rozpuszczalnego w wodzie oraz trójtlenek siarki (SO₃) - 7% rozpuszczalny w wodzie. Polifoska 6 zawiera fosfor w postaci fosforanu jedno oraz dwuamonowego, potas w formie chlorku potasu (soli potasowej) oraz siarkę w formie siarczanu.

Drugą dawkę azotu w postaci 34% saletry amonowej zastosowano pogłównie 21 maja w ilości 200 kg/ha.

Stosowanie większych dawek azotu w dwóch terminach w uprawie jęczmienia pastewnego wpływa korzystnie na plon oraz na zawartość białka w ziarnie, co podnosi jego wartość pokarmową.

4.3. Siew oraz zbiór

Jako termin siewu jęczmienia jarego, zwłaszcza browarnego zaleca się termin możliwie jak najwcześniejszy w marcu, gdy gleba jest odpowiednio wilgotna oraz gdy warunki klimatyczne pozwolą na przygotowanie gleby do siewu, zapewniając szybkie i równomierne wschody. Niższa temperatura przy wcześniejszym siewie wpływa również korzystnie na krzewienie się jęczmion jarych. Jęczmień wytrzymuje krótkotrwałe spadki temperatury dochodzące nawet do -12⁰C, -14⁰C. Jeśli węzeł krzewienia oraz wierzchołek wzrostu nie zostaną uszkodzone przez mrozy, to w sprzyjających warunkach szybko wypuszcza nowe liście, silnie się krzewi i daje wyższe plony przy wcześniejszym siewie niż przy opóźnieniu siewu (Słaboński 1985). Możliwie najwcześniejszy siew jest ważny zwłaszcza na glebach lżejszego kompleksu gdzie występują niedobory wody zwłaszcza przy małej ilości opadów. Ziarno jęczmienia może kiełkować już w temperaturze 1-3⁰C. Optymalna temperatura kiełkowania wynosi jednak 18-25⁰C.

Wysiewu jęczmienia jarego dokonano 10 kwietnia siewnikiem Poznaniak w ilości 200 kg ziarna na hektar.

Temperatura powietrza w dniu wysiewu wynosiła około 12⁰C, a nocą 6⁰C. Przez kolejne 4 dni średnia dzienna temperatura wahała się w granicach 13,5 - 14⁰C, nocą natomiast zanotowano spadek średniej temperatury dobowej do około 5⁰C. Ziarno zaprawiono przed siewem zaprawą nasienną Sarfun T 65 DS w ilości 300g na 100kg nasion. Sarfun T 65 DS jest to środek grzybobójczy w formie proszku do zaprawiania na sucho lub w formie zawiesiny wodnej o działaniu systemicznym i kontaktowym. Środek ten przeznaczony jest do zaprawiania ziarna siewnego zbóż jarych i ozimych oraz nasion rzepaku jarego (www.zch.sarzyna.pl). W jęczmieniu jarym stosowany jest przeciwko głowni pylącej, zgorzeli siewek oraz głowni zwartej. Substancją aktywną w zaprawie Sarfun T 65 DS jest tiuram związek z grupy ditiokarbaminianów - 45% oraz karbendazym, który jest związkiem z grupy benzimidazoli - 20% (www.zch.sarzyna.pl).

Zbiór jęczmienia jarego powinien być przeprowadzony w pogodny dzień, po obeschnięciu rosy. Jęczmień przeznaczony na paszę może zostać zebrany w fazie dojrzałości woskowej, pełnej lub martwej (Słaboński 1985). W fazie dojrzałości pełnej ziarniaki twardnieją uzyskując w przekroju wygląd mączysty, osadka kłosowa staje się łamliwa, a ziarno łatwo poddaje omłacaniu. W fazie dojrzałości martwej ziarniaki z trudem można przełamać, łatwo się osypują, a w przypadku zmiennej, wilgotnej pogody porastają (Jończyk i Kuś 2003).

Zbytnie opóźnienie zbioru jest niewskazane ze względu na straty wskutek łamania się kłosów i osypywania ziarna (Słaboński 1985).

W omawianym gospodarstwie zbioru jęczmienia jarego dokonano 30 lipca 2008 roku, kombajnem Bizon. Plon uzyskany z ha wyniósł około 3,5 t.

4.4. Ochrona

Obecność niewielkiej ilości chwastów nie stanowi zagrożenia dla rośliny uprawnej, ale gdy ich liczebność jest już duża należy zacząć je zwalczać.

Jesienią na badanej plantacji zastosowano pożniwne opryskiwanie środkiem chwastobójczym Roundup 360 SL w ilości 4l/ha + siarczan amonowy w ilości 5 kg/ha w 300 l wody. Roundup 360 SL jest herbicydem stosowanym nalistnie w formie koncentratu do sporządzania roztworu wodnego. Przeznaczony jest do zwalczania perzu oraz innych chwastów jednoliściennych i dwuliściennych zarówno jednorocznych jak i wieloletnich. Substancją aktywną w zastosowanym środku jest glifostat w ilości 360 g/l w postaci soli izopropyloaminowej. Glifostat jest to związek z grupy aminofosfonianów. Znajduje zastosowanie na polach uprawnych, użytkach zielonych, w sadach oraz do zwalczania zbędnej roślinności na nasypach kolejowych, działkach, w leśnictwie oraz do likwidacji ugorów przed zasiewem roślin uprawnych. Roundup 360 SL jest herbicydem dolistnym o działaniu systemicznym. Pobierany jest przez zielone części roślin, a następnie przemieszcza się po całej roślinie docierając do jej części podziemnych powodując ich zamieranie. Pierwsze objawy działania środka jakimi są żółknięcie oraz więdnięcie roślin widoczne są po 7 - 10 dniach od zastosowania preparatu (www.bip.minrol.gov.pl).

Jako adiuwant mineralny zastosowano siarczan amonowy w ilości 5 kg/ha. Dodatek adiuwantów do cieczy opryskowej wzmaga działanie herbicydów w stosunku do gatunków wrażliwych i ułatwia jednocześnie zwalczanie gatunków średnio wrażliwych (Woźnica 2007).

Siarczan amonowy dodany do cieczy użytkowej herbicydów zwiększa skuteczność działania chwastobójczego oraz umożliwia zastosowanie mniejszej dawki herbicydów (Anyszka i Dobrzański 1999). Siarczan amonowy zaliczany jest do grupy adiuwantów modyfikujących. które poprzez zmianę właściwości cieczy roboczej zwiększają ilość preparatu trafiającego do wnętrza roślin (Konieczny 2008). Ponadto adiuwanty mineralne ograniczają antagonistyczny wpływ jonów Na, Fe, czy Ca na działanie substancji aktywnej. Stosowanie adiuwantów w chemicznej ochronie roślin umożliwia między innymi zwiększenie skuteczności wykonywanych zabiegów, stwarza możliwość obniżenia dawek stosowanych herbicydów przyczyniając się jednocześnie do obniżenia kosztów ich stosowania oraz ograniczenia ujemnych skutków stosowania chemicznych środków ochrony roślin (Idziak 2004). Bardzo ważny jest również dobór odpowiedniego adiuwanta. Etykieta każdego herbicydu zawiera informacje odnośnie doboru oraz warunków stosowania zalecanego adiuwanta. Opryskiwanie przeciw chwastom opryskiwaczem polowym Pilmet o szerokości roboczej 12 m dokonano 31 maja 2008 roku. Zastosowanym środkiem chwastobójczym był Aminopielik Tercet 500 SL.

Zabiegi ochronne zastosowane w jęczmieniu jarym przedstawiono w tabeli 2.

Tabela 2

Zabiegi ochronne wykonane w jęczmieniu jarym.

Herbicyd	Dawka	Termin zastosowania
Roundup 360 SL + siarczan aomonowy	4l/ ha+5 kg/ ha w 300 l	Jesień
Aminopielik Tercet 500 SL	2l/ha w 200 l wody	31 V 2008

4.4.1. Charakterystyka zastosowanego środka chwastobójczego

Nowoczesne środki ochrony roślin są wieloskładnikowymi kompozycjami, które zawierają w swym składzie kilka, a nawet kilkanaście substancji spełniających określone funkcje. Oprócz substancji aktywnej, zawierają nośniki, zwilżacze, substancje emulgujące, substancje zapobiegające tworzeniu się osadu czyli dyspergatory, konserwanty, przeciwutleniacze, stabilizatory pH, środki wiążące wodę, sejfnery, które zabezpieczają roślinę przed działaniem herbicydów oraz wiele innych, specyficznych dla danej formy użytkowej (Siłowiecki 2007). Zgodnie z ustawą z dnia 18 grudnia 2003 roku o ochronie roślin (Dz. U. z 2004 roku Nr 11, poz. 94 z późniejszymi zmianami) można stosować wyłącznie środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu, zgodnie z treścią etykiety - instrukcji stosowania, ściśle z podanymi w niej zaleceniami oraz w taki sposób, aby nie dopuścić do zagrożenia zdrowia człowieka, zwierząt lub środowiska.

Aby nie dopuścić do jakiegokolwiek zagrożenia ze strony stosowanych środków ochrony roślin należy przestrzegać okresu karencji czyli czasu, który powinien upłynąć od dnia zastosowania środka do dnia zbioru roślin lub produktów roślinnych przeznaczonych do konsumpcji, a zwłaszcza prewencji podczas, której człowiek ani zwierzęta nie powinni stykać się ani przebywać w pobliżu miejsc, w których zastosowano środek ochrony roślin. (Kościelniak i in. 2005). Okresy karencji są oczywiście różne dla poszczególnych upraw.

Dla zastosowanego środka chwastobójczego okres prewencji dla zwierząt wynosi 21 dni.

Zalecanym terminem stosowania środka chwastobójczego Aminopielik Tercet 500 SL jest okres od 4-5 liści (BBCH 21) do końca krzewienia (BBCH 29) gdy chwasty są w stadium 2-6 liści, gdyż środek wnika do rośliny przez liście i najmłodsze części łodygi, przez co proces wnikania substancji aktywnej odbywa się na całej powierzchni roślin. Zaawansowane fazy rozwoju chwastów wpływają na mniejszą efektywność chemicznego zabiegu odchwaszczającego. Zalecana dawka to 1,5 - 2,0 l na hektar.

Fazy rozwojowe jęczmienia wyznaczające terminy stosowania herbicydów przedstawiono w tabeli 3.

Tabela 3

Fazy rozwojowe jęczmienia wyznaczające terminy stosowania herbicydów (Paradowski 2008).

Oznaczenia w skali BBCH	Określenie opisowe
00	Suche ziarniaki, bezpośrednio po siewie
12	Faza dwóch liści
13	Faza trzech liści
21	Początek krzewienia
25	Pełnia krzewienia
29	Koniec krzewienia
30	Początek wzrostu źdźbła
31	Pierwsze kolanko
32	Drugie kolanko
37	Początek liścia flagowego
87	Dojrzałość woskowa twarda

Na szaro zaznaczono zalecany termin stosowania herbicydu Aminopielik Tercet 500 SL w jęczmieniu jarym.

Na poletkach, które objęto obserwacją przeprowadzono zabieg opryskiwania 31 maja w dawce 2 l/ha w 200 l wody. W dniu opryskiwania maksymalna temperatura powietrza wynosiła około 25⁰C, a nocą 16⁰C. Nie stanowiło to przeciwwskazań do zastosowania herbicydu.

Aminopielik Tercet 500 SL posiada w swym składzie kwas 2,4 dichlorofenoksyoctowy w formie soli dimetyloaminowej - związek z grupy fenoksykwasów 30 g/l, dikambę - związek z grupy pochodnych kwasu benzoesowego 40 g/l, a oraz trzecią substancję aktywną mekoprop - związek z grupy fenoksykwasów w ilości 160 g/l . 2,4 - D i dikamba zwalczają babkę zwyczajną, bieluń dziędzierzawą, bniec biały, chabry, gorczycę polną, gwiazdnicę pospolitą, jaskra polnego, komosę białą, kurzyślad polny, lepnicę zwyczajną, łobodę rozłożystą, mak polny, marunę bezwonną, niezapominajkę polną, ostrożnia polnego, pokrzywę żegawkę, przytulię czepną w fazie 3 - 4 okółków, rdesty, rumian polny, rumianek pospolity, rzodkiew świrzepę, sporka polnego, starca zwyczajnego, szarłaty, szczaw polny, tasznik pospolity oraz tobołki polne i żółtnicę drobnokwiatową.

Aminopielik Tercet 500 SL jest środkiem chwastobójczym do sporządzania roztworu wodnego stosowanym nalistnie do powschodowego zwalczania jednorocznych i wieloletnich chwastów dwuliściennych w zbożach jarych i ozimych (www.bip.minrol.gov.pl). Dzięki zawartości mekopropu Aminopielik Tercet 500 SL dodatkowo zwalcza takie gatunki jak dymnica pospolita, podbiał pospolity oraz przetaczniki.

Aminopielik Tercet 500 SL jest środkiem chwastobójczym typu regulatorów wzrostu. Szybko i łatwo wnika do rośliny, głównie przez jej nadziemne organy oraz bez trudności się w niej przemieszcza.

Sposób działania na chwasty zastosowanego preparatu jest następujący : pobierany jest przez liście gatunków zwalczanych co powoduje ich deformację oraz zahamowanie wzrostu roślin dwuliściennych poprzez wpływ na procesy fizjologiczne w roślinie (www.bip.minrol.gov.pl).

Podział na chwasty wrażliwe, średnio wrażliwe oraz odporne na działanie herbicydu Aminopielik Tercet 500 SL przedstawiono w tabeli 4.

Tabela 4

Chwasty wrażliwe, średnio wrażliwe oraz odporne na działanie herbicydu Aminopielik Tercet 500 SL.

Chwasty wrażliwe	Chwasty średnio wrażliwe	Chwasty odporne
babka zwyczajna, bieluń dziędzierzawa, bniec biały, chabry, dymnica pospolita, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jaskier polny, komosa biała, kurzyślad polny, lepnica zwyczajna, łoboda rozłożysta, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, ostrożeń polny, podbiał pospolity, pokrzywa żegawka, przetaczniki, przytulia czepna, rdest kolankowy, rumian polny, rumianek pospolity, rzodkiew świrzepa, samosiewy rzepaku, sporek polny, starzec zwyczajny, szarłaty, szczaw polny, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa	bylica pospolita, fiołek polny, jasnota purpurowa, jasnota różowa, mniszek pospolity, poziewniki, rdest powojowaty, rdest ptasi, mlecz polny, powój polny, wilczomlecz obrotny, wyka wąskolistna	bodziszki, czyściec polny, krwawnik pospolity, pokrzywa zwyczajna, skrzyp polny, szczaw polny, złocień polny, chwasty jednoliścienne

Źródło: www.bip.minrol.gov.pl

5. Metodyka badań

5.1. Opis zasad prowadzenia doświadczenia oraz przebiegu warunków pogodowych podczas jego przeprowadzania

Chwasty oznaczono w jęczmieniu jarym w trzech terminach: 23 maja, 6 czerwca - 14 dni po zastosowaniu środka chwastobójczego oraz 20 czerwca - 4 tygodnie po zastosowaniu preparatu. W dniu 23 maja określono liczbę roślin przed zastosowaniem środka chwastobójczego.

Obserwacje przeprowadzono na 3 poletkach, każde o powierzchni 1m². W pracy określono między innymi liczbę chwastów na 1m², częstotliwość występowania poszczególnych gatunków wyrażoną w procentach oraz procentowy udział poszczególnych gatunków w populacji.

Skuteczność chwastobójczą zastosowanego środka przedstawiono w procentach, gdzie 100% oznacza całkowite zniszczenie wszystkich chwastów, a 0% oznacza brak działanie herbicydu. Doświadczenie przeprowadzono na glebie lekko kwaśnej o pH 6 zaliczanej do klasy bonitacyjnej IVb i kompleksu żytniego o średniej zawartości potasu, fosforu oraz magnezu.

Przebieg warunków pogodowych w okresie od marca do maja 2008 był inny niż w roku poprzedzającym doświadczenie.

Według danych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej średnia miesięczna temperatura powietrza w Wielkopolsce w miesiącu poprzedzającym siew wynosiła około 4⁰C. W kwietniu kiedy rozpoczęto siew średnia miesięczna temperatura powietrza wynosiła 8⁰C, a w maju 14⁰C. Rozkład miesięcznych średnich sum opadów przedstawia się następująco : w marcu spadło w Wielkopolsce średnio 50 mm deszczu, w kwietniu 62,5 mm, a w maju tylko 15 mm. W roku 2007 miesięczna suma opadów w Wielkopolsce w marcu również wyniosła około 50 mm, kwiecień był bardzo suchy, gdyż średnia miesięczna suma opadów wynosiła zaledwie 10 mm. W maju średnia miesięczna suma opadów była wyższa niż w roku 2008 i wynosiła 50 mm w południowej Wielkopolsce. W tym samym miesiącu w północnej części województwa spadło 100 mm opadów, a w Poznaniu 75 mm. Średnie miesięczne temperatury powietrza w Wielkopolsce w roku 2007 były wyższe niż w roku ubiegłym. Wynosiły one odpowiednio w marcu 6⁰C, w kwietniu 10⁰C oraz w maju 15⁰C.

Średnią miesięczną temperaturę w Polsce wschodniej oraz średnie sumy opadów w Polsce wschodniej w miesiącach marzec, kwiecień i maj przedstawiono na rysunku 2 oraz 3.

Rys. 2 Średnia miesięczna temperatura powietrza w Polsce zachodniej w marcu, kwietniu oraz maju w 2008 roku.

Rys. 3 Średnie miesięczne sumy opadów w Polsce zachodniej w marcu, kwietniu oraz maju w 2008 roku.

Źródło : http://www.imgw.pl

6. Wyniki badań i ich analiza

Identyfikacji chwastów dokonano na podstawie podręcznika autorów: Skrzypczak G., Blecharczyk A., Swędrzyński A. 1997: Podręczny Atlas Chwastów.

Liczbę chwastów jednoliściennych oraz dwuliściennych wyrażoną w sztukach na 1m² oraz ich procentowy udział w populacji przedstawiono w tabeli 5.

(łącznie na wszystkich poletkach podczas trzech terminów obserwacji)

Tabela 5

Liczba chwastów jednoliściennych i dwuliściennych w szt. oraz ich procentowy udział w populacji.

Chwasty dwuliścienne		Chwasty jednoliścienne		Chwasty ogółem
Ilość	Udział %	Ilość	Udział %	Ilość
112	76,2	35	23,8	147

Łączną liczbę chwastów jednoliściennych i dwuliściennych oraz procentowy udział w zachwaszczeniu na poszczególnych poletkach przedstawiono w tabeli 6.

Tabela 6

Łączna liczba chwastów jednoliściennych oraz dwuliściennych oraz ich procentowy udział w zachwaszczeniu poszczególnych poletek.

	Chwasty jednoliścienne		Chwasty dwuliścienne
Numer poletka	Ilość	Udział %	Ilość	Udział %
1	14	25	42	75
2	12	22	43	78
3	9	25	27	75
Razem	35	24	112	76

Liczbę chwastów występujących na poszczególnych poletkach o powierzchni 1m² przed wykonaniem zabiegu odchwaszczającego oraz dwa i cztery tygodnie po zabiegu przedstawiono w tabeli 7.

Tabela 7

Liczba chwastów występująca w poszczególnych terminach obserwacji.

	Ilość
		23 V 2008 r.		6 VI 2008 r.		20 VI 2008 r.
Poletko	Chwasty jednoliścienne	Chwasty dwuliścienne	Chwasty jednoliścienne	Chwasty dwuliścienne	Chwasty jednoliścienne	Chwasty dwuliścienne
1	5	25	4	11	5	6
2	4	29	4	11	4	3
3	3	22	3	4	3	1
Razem	12	76	11	26	12	10

Średnią liczbę chwastów jednoliściennych oraz dwuliściennych jakie wystąpiły w ciągu trzech terminów obserwacji wyrażoną w sztukach na 1m² przedstawiono w tabeli 8.

Tabela 8

Średnia liczba chwastów jednoliściennych oraz dwuliściennych występujących w ciągu trzech terminów obserwacji wyrażona w sztukach na 1m².

	Średnia liczba chwastów na 1m ^2
Poletko nr 1	18,6
Poletko nr 2	18,3
Poletko nr 3	12,0

Średnią liczbę chwastów jednoliściennych oraz dwuliściennych występujących na 1m² oraz procentowy udział w populacji chwastów przed wykonaniem zabiegu opryskiwania herbicydem Aminopielik Tercet 500 SL przedstawiono w tabeli 9.

Tabela 9

Średnia liczba chwastów jednoliściennych oraz dwuliściennych występująca na 1m² oraz procentowy udział w populacji chwastów przed wykonaniem zabiegu opryskiwania herbicydem Aminopielik Tercet 500 SL.

GATUNEK	szt./m ^2	% udział
Babka zwyczajna	1	3
Bodziszek drobny	2	8
Bylica pospolita	2	7
Gorczyca polna	1	5
Gwiazdnica pospolita	3	11
Komosa biała	4	14
Kurzyślad polny	1	5
Mak polny	1	3
Mlecz polny	0,5	1
Ostrożeń polny	0,5	1
Owies głuchy	2	6
Perz właściwy	2	8
Rdest powojowy	2	6
Rdest ptasi	2	6
Rumian polny	1	3
Skrzyp polny	1	5
Szarłat szorstki	1	2
Tobołki polne	0,5	1
Wyka drobnokwiatowa	0,5	1
Żółtnica drobnokwiatowa	1	5

Liczbę poszczególnych gatunków chwastów oraz ich procentowy udział w zbiorowisku chwastów po wykonaniu zabiegu przedstawiono w tabeli 10.

Tabela 10

Liczba gatunków poszczególnych chwastów oraz ich procentowy udział zbiorowisku chwastów po wykonaniu zabiegu opryskiwania herbicydem.

	2 tygodnie po zabiegu		4 tygodnie po zabiegu
GATUNEK	Ilość	Udział %	Ilość	Udział %
Bodziszek drobny	3	8	2	9
Gwiazdnica pospolita	4	11	1	5
Komosa biała	6	16	3	14
Kurzyślad polny	2	5	1	5
Mlecz polny	1	3	0	0
Owies głuchy	4	11	4	18
Perz właściwy	7	19	8	36
Rdest powojowy	2	5	0	0
Rdest ptasi	3	8	0	0
Rumian polny	1	3	0	0
Skrzyp polny	2	5	2	9
Żółtnica drobnokwiatowa	2	5	1	5

Liczbę gatunków poszczególnych chwastów jednoliściennych oraz ich procentowy udział w zbiorowisku po 2 oraz 4 tygodniach od wykonania zabiegu opryskiwania herbicydem przedstawiono w tabeli 11.

Tabela 11

Liczba gatunków poszczególnych chwastów jednoliściennych oraz ich procentowy udział zbiorowisku po wykonaniu zabiegu opryskiwania herbicydem.

	2 tygodnie po zabiegu		4 tygodnie po zabiegu
		Liczba	Udział %	Liczba	Udział %
Owies głuchy	4	10,8	4	18,2
Perz właściwy	7	18,9	8	36,4

Średnią liczbę chwastów dwuliściennych występującą na 1m² po dwóch oraz 4 tygodniach od wykonania opryskiwania herbicydem Aminopielik Tercet 500 SL przedstawiono w tabeli 12.

Tabela 12

Średnia liczba chwastów dwuliściennych występująca na 1m² po dwóch oraz po czterech tygodniach od opryskiwania.

	2 tygodnie po zabiegu	4 tygodnie po zabiegu
GATUNEK	szt./m^2	szt./m^2
Bodziszek drobny	1	1
Gwiazdnica pospolita	1	0,5
Komosa biała	2	1
Kurzyślad polny	1	0,5
Mlecz polny	0,5	0
Rdest powojowy	1	0
Rdest ptasi	1	0
Rumian polny	0,5	0
Skrzyp polny	1	1
Żółtnica drobnokwiatowa	1	0,5

Średnią liczbę chwastów jednoliściennych występujących na 1m² po dwóch oraz czterech tygodniach od opryskiwania przedstawiono w tabeli 13.

Tabela 13

Średnia liczba chwastów jednoliściennych występująca na 1m² po dwóch oraz czterech tygodniach od opryskiwania.

	2 tygodnie po zabiegu	4 tygodnie po zabiegu
Gatunek	szt./m^2	szt./m^2
Owies głuchy	1	1
Perz właściwy	2	3

Skuteczność zwalczania poszczególnych chwastów dwuliściennych przez herbicyd Aminopielik Tercet 500 SL przedstawiono w tabeli 14.

Tabela 14

Skuteczność zwalczania poszczególnych chwastów dwuliściennych wyrażona w procentach.

GATUNEK	Skuteczność zwalczania wyrażona w %
Babka zwyczajna	100
Bodziszek drobny	71
Bylica pospolita	100
Gorczyca polna	100
Gwiazdnica pospolita	90
Komosa biała	75
Kurzyślad polny	75
Mak polny	100
Mlecz polny	100
Ostrożeń polny	100
Rdest powojowy	100
Rdest ptasi	100
Rumian polny	100
Skrzyp polny	50
Szarłat szorstki	100
Tobołki polne	100
Wyka drobnokwiatowa	100
Żółtnica drobnokwiatowa	75

Porównanie liczby chwastów dwuliściennych oraz jednoliściennych przed i po zastosowaniu herbicydu Aminopielik Tercet 500 SL przedstawiono na wykresie nr 1.

Wykres 1. Porównanie liczby chwastów dwuliściennych oraz jednoliściennych przed oraz po zastosowaniu herbicydu Aminopielik Tercet 500 SL.

Różnicę pomiędzy ilością chwastów dwuliściennych krótkotrwałych oraz chwastów wieloletnich w poszczególnych terminach obserwacji przedstawiono na wykresie nr 2.

Wykres 2. Porównanie liczby chwastów dwuliściennych krótkotrwałych oraz chwastów wieloletnich w poszczególnych terminach obserwacji.

W łanie jęczmienia jarego stwierdzono obecność 20 gatunków chwastów. Głównie były to gatunki dwuliścienne krótkotrwałe. Podczas badania we wszystkich trzech terminach na trzech wyznaczonych poletkach wystąpiło łącznie 147 sztuk chwastów. Rośliny dwuliścienne wystąpiły w ilości 112 sztuk i stanowiły 76% populacji wszystkich chwastów. Rośliny z klasy jednoliściennych stanowiły około 24% wszystkich chwastów. Dominującym gatunkiem wśród chwastów dwuliściennych z doświadczenia była komosa biała, niewiele mniej liczniejsza okazała się gwiazdnica pospolita. Z gatunków jednoliściennych dominował perz właściwy. W najmniejszej liczebności wystąpił mak polny, mlecz polny, tobołki polne oraz wyka drobnokwiatowa.

Po zastosowaniu herbicydu Aminopielik Tercet 500 SL stopień pokrycia gleby przez chwasty był mniejszy. Skuteczność chwastobójcza preparatu biorąc pod uwagę jedynie rośliny z klasy dwuliściennych wyniosła 87%. Liczba chwastów dwuliściennych zmniejszyła się z 25 szt./m² do 3szt./m². Mniejszą skuteczność (75%) stwierdzono uwzględniając jednocześnie rośliny z klasy jednoliściennych jak i dwuliściennych. Pomiędzy dwoma terminami od zastosowania herbicydu zauważono zróżnicowanie w składzie gatunkowym chwastów dwuliściennych. W pierwszym terminie obserwacji po opryskiwaniu stwierdzono występowanie 12 gatunków chwastów, a w drugim terminie liczba zmniejszyła się o 4 gatunki. Po czterech tygodniach od wykonania zabiegu odchwaszczającego skład gatunkowy chwastów dwuliściennych zasiedlających łan jęczmienia jarego uległ zmniejszeniu o 67%. Z 20 gatunków, których obecność stwierdzono przed zastosowaniem preparatu pozostało zaledwie 6 różnych gatunków chwastów dwuliściennych oraz 2 gatunki z klasy jednoliściennych. Mimo, iż z chwastów jednoliściennych wystąpił jedynie perz właściwy oraz owies głuchy ich skład gatunkowy nie został zmniejszony. Gatunki takie jak babka zwyczajna, bylica pospolita, gorczyca polna, mak polny, mlecz polny, ostrożeń polny, rumian polny, rdesty, szarłat szorstki, tobołki polne czy wyka drobnokwiatowa zwalczane były ze 100% skutecznością. Po pierwszym zabiegu całkowicie wyeliminowane zostały takie gatunki jak babka zwyczajna, bylica pospolita, gorczyca polna, mak polny, ostrożeń polny, szarłat szorstki, tobołki polne czy wyka drobnokwiatowa. Skutecznie zwalczana była także gwiazdnica pospolita (90%) oraz komosa biała (75%). Małą wrażliwość na zastosowany herbicyd wykazał skrzyp polny, którego ilość została ograniczona jedynie o 50%. Środek Aminopielik Tercet 500 SL całkowicie niszczył chwasty dwuliścienne wieloletnie. Spośród 14 gatunków chwastów dwuliściennych krótkotrwałych całkowicie wyeliminowane zostało 8 gatunków. Najmniejszą skuteczność chwastobójczą w stosunku do gatunków dwuliściennych krótkotrwałych stwierdzono w odniesieniu do bodziszka drobnego (71%). Skuteczność w stosunku do ogólnej liczby chwastów dwuliściennych krótkotrwałych wyniosła 87% i była taka sama jak w stosunku do chwastów wieloletnich (z wyjątkiem perzu właściwego). Spośród chwastów jednoliściennych żaden gatunek występujący przed zastosowaniem herbicydu nie został po wykonaniu oprysku wyeliminowany z plantacji jęczmienia jarego.

7. Podsumowanie

We współczesnym rolnictwie do walki z chwastami stosuje się wiele rożnych sposobów. Są to metody agrotechniczne, które mają charakter zapobiegawczy oraz metody chemiczne i biologiczne. W celu uzyskania widocznych efektów konieczne jest łączenie kilku różnych metod. Zmniejszenie do minimum strat powodowanych przez chwasty zarówno bezpośrednio jak i pośrednio jest bardzo ważnym czynnikiem decydującym o wysokości, ale także jakości uzyskanego plonu zbóż. Dobór odpowiedniego herbicydu oraz termin wykonania zabiegu są najważniejszymi elementami decydującym o efektywnej ochronie.

Nie ma pól całkowicie wolnych od chwastów. Walka z nimi jest trudna, gdyż posiadają one wiele cech pozwalających im na zwycięską konkurencję z roślinami uprawnymi. Również każda roślina uprawna podczas swojej wegetacji charakteryzuje się okresem, w którym jest najbardziej wrażliwa na konkurencje chwastów. Okres ten przypada najczęściej na początek pierwszej połowy sezonu wegetacyjnego.

Herbicyd Aminopielik Tercet 500 SL charakteryzował się wysoką skutecznością działania oraz szerokim spektrum chwastobójczym. Wyniki badań oraz ich analiza potwierdziły fakt, iż herbicyd Aminopielik Tercet 500 SL jest herbicydem przeznaczonym do powschodowego zwalczania jednorocznych oraz wieloletnich chwastów dwuliściennych zarówno w jęczmieniu jarym. Jest również środkiem selektywnym w stosunku do jęczmienia jarego. Przeprowadzone badania wykazały również, że chwasty z klasy jednoliściennych są odporne na działanie zastosowanego herbicydu.

8. Literatura:

Dubas A., Gładysiak S., Michalski T., Muśnicki Cz., Sobiech S., Szukała J., Woyke T. (1997): Szczegółowa uprawa roślin rolniczych. Wyd. Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu.:10.

Dzieżyc J. (1962): Zwalczanie chwastów. Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne. Warszawa.

Janicki K. (1976): Pestycydy, gleba, człowiek. Biblioteka Wiedzy Współczesnej. Omega. Warszawa

Kościelniak W., Krawczyk M., Krystek M. (2005): Bezpieczne stosowanie środków ochrony roślin. Wydawca: Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego. Łosiów

Nowiński M. (1960): Chwasty i człowiek. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Poznań.

Paradowski A. (2008): Jare bez chwastów. Farmer, nr 6: 32 - 34.

Paradowski A. (2008): Zwalczanie na miarę. Farmer, nr 17 : 30 - 32.

Paradowski A. (2007): Odchwaszczanie zbóż jarych i rzepaku, Ochrona roślin, nr 4: 27 - 30.

Paradowski A. (2008): Odchwaszczanie jęczmienia jarego. Ochrona roślin, nr 2 : 22 - 23.

Roszkowski Z., (1995): Produkcja roślinna. Dział Wydawnictw Filii UW w Białymstoku. Białystok

Sekutowski T. (2007): Zwalczanie chwastów w zbożach jarych. Nasza rola, nr 2: 27-29

Siłowiecki A. (2007): Formy użytkowe środków ochrony roślin. Ochrona roślin, nr 2: 26 - 28.

Praca zbiorowa pod redakcją Stanisława Sierpowskiego. (2004): Rawicz Zarys dziejów. Poznań - Rawicz : 21 - 27.

Skrzypczak G., Kosiada T. (1999): Herbicydy. Podręczny katalog. Wydawnictwo Multum.: 28.

Skrzypczak G., Blecharczyk A., Swędrzyński A. (1997): Podręczny atlas chwastów. Wydawnictwo Medix Plus. Poznań.

Słaboński A. (1985): Jęczmień jary i ozimy. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa.

Praca zbiorowa pod redakcją Józefa Starczewskiego, (2008): Uprawa roli i roślin. Cz. I Środowisko, Herobologia. Wydawnictwo Akademii Podlaskiej. Siedlce.

Szczepaniak W. (2008): NPK pod jare. Tygodnik rolniczy, nr 12-13: 26-28.

Świętochowski B., Tołpa S. (1950): Chwasty. Państwowy Instytut Wydawnictw Rolniczych. Warszawa.

Etykieta - instrukcja stosowania Roundup 360 SL

http://209.85.229.132/search?q=cache:C_lmx0mPAX0J:www.bip.minrol.gov.pl/FileRepozytory/FileRepozytoryShowImage.aspx%3Fitem_id%3D10273+roundup+360+sl&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl

Etykieta - instrukcja stosowania Aminopielik Tercet 500 SL

http://209.85.229.132/search?q=cache:3daM8ernIe4J:www.bip.minrol.gov.pl/FileRepozytory/FileRepozytoryShowImage.aspx%3Fitem_id%3D3570+aminopielik+tercet+500&cd=3&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-a

http://powiatrawicki.pl/portal/images/Aktualnosci/2008/20081220/Program.pdf

http://209.85.229.132/search?q=cache:3daM8ernIe4J:www.bip.minrol.gov.pl/FileRepozytory/FileRepozytoryShowImage.aspx%3Fitem_id%3D3570+aminopielik+tercet+500&cd=3&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-a

Sarfun T 65 DS

http://www.zch.sarzyna.pl/sor/zaprawy/Sarfun_T_65_DS.html

http://www.poznan.pios.gov.pl/publikacje/raport2007/Rozdzial_7.pdf

Jończyk K., Kuś J. 2003: Uprawa zbóż w gospodarstwach ekologicznych. Materiały dla rolników. Jęczmień jary. Radom

http://209.85.229.132/search?q=cache:5g8XCK4uxTAJ:www.odr.net.pl/publikacje/0130.pdf+j%C4%99czmie%C5%84+jary&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-a

Anyszka Z., Dobrzański A.1999: Adiuwanty poprawiają skuteczność herbicydów.

http://www.ho.haslo.pl/article.php?id=110

Konieczny W. 2008:Wsparcie dla kropli.

http://www.farmer.pl/srodki-produkcji/nawozy/wsparcie_dla_kropli,b7e1993e7905d1424866.html

Idziak R 2004.: Adiuwanty w ochronie kukurydzy przed chwastami.

http://209.85.229.132/search?q=cache:k5bxQyxCRXIJ:www.pin.org.pl/hrin/txt/2004/2_8.rtf+siarczan+amonowy+adiuwant&cd=17&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-a

Woźnica Z. 2007: Ekstra wspomaganie.

http://www.farmer.plantpress.pl/article.php?id=87

http://209.85.129.132/search?q=cache:BkXSEbcVrUgJ:powiatrawicki.pl/portal/images/portal/strategia/prog_ochr_srod/02%2520charakterystyka.pdf+rawicz+kondrackiego+mezoregiony&cd=3&hl=pl&ct=clnk&gl=pl&client=firefox-a

http://www.poznan.pios.gov.pl/publikacje/raport2007/Rozdzial_7.pdf

2

---