ZAGADNIENIA Z POLITYKI SPOŁECZNEJ

1. Wymień i krótko opisz 3 poziomy polityki społecznej.

• p. międzynarodowy, cel: wspólne standardy, narzędzia: prawo + finanse

• p. państwowy, cel: dobrobyt, narzędzia: prawo

• p. lokalny, cel: zależne od regionu, narzędzia: prawo fundusze

2. Scharakteryzuj politykę społeczną, politykę socjalną i pomoc społeczną.

• p. społeczna- cel: dobrobyt , odbiorca: obywatel,

• p. socjalna- cel: usamodzielnienie upośledzonych społecznie, odbiorca: upośledzony społecznie

• p. społeczna- cel: wypłata świadczeń, odbiorca- osoby o małych dochodach

3. Wymień wspólne cechy polityki społecznej.

• zależna od gospodarki

• niesamodzielność finansowa

• bierność

• upolityczniona

• upaństwowienie

4. Wymień zasady polityki społecznej.

• egalitaryzm (każdy ma równe szanse w dostępie do służby zdrowia, edukacji itp.)

• dążymy do tego żeby było sprawiedliwie (sprawiedliwość społeczna)

• praworządność (tylko to co pozwala prawo)

• upodmiotowienie (liczy się człowiek)

5. Wymień i opisz krótko komponenty definicji polityki społecznej.

a) działalność

- teoretyczna - nauka, eksperci

- praktyczna- działalność państwowa

b) cel:

- p. społeczna- jednolite standard

- p. socjalna- dobrobyt społeczny

- p. społeczna- regionalizm

c) odbiorcy

- kraje członkowskie UE

- obywatele

- upośledzeni społecznie

6. Mapa pojęciowa polityki społecznej i problemy demarkacji

a) dobrobyt- stan zaspokajania potrzeb wszystkich obywateli,

b) bezpieczeństwo socjalne- stan zaspokajania podstawowych potrzeb egzystencji,

c) potrzeba -potrzeba a pragnienie- warunki niezbędne do funkcjonowania jednostki w społeczeństwie. Rodzaje potrzeb: biologiczne, społeczne, kulturowe, religijne,

d) struktura społeczna- budowa hierarchiczna składająca się z: klas- kryterium ekonomiczne, warstw- np.

zawód, pochodzenie, grup- min 3 jednostki posiadające wspólny cel,

e) integracja społeczna- proces polegający na powszechności, ruchliwości społecznej,

f) kwestie społeczne- patologia (zjawisko, które się zmienia),

g) prawa człowieka -socjalne prawa człowieka- uniwersalne i pierwotne prawo przysługujące każdemu

człowiekowi,

h) sprawiedliwość społeczna- zasada konstytucyjna zakładająca, że każdy obywatel ma równy dostęp do

wszystkich praw i wolności,

i) postęp i rozwój społeczny -postęp progresywny i regresywny- progresywny- polega na poprawie jakości

życia, regresywny- polega na pogorszeniu jakości życia.

7. Wymień 5 funkcji polityki społecznej. Każdą krótko scharakteryzuj.

• ewaluacyjna- program powstaje w oparciu o przyjęte wartości;

• programowa- strategie opracowane na postawie posiadanych wartości;

• normotwórcza- władza, funkcja ustawodawcza,

• motywacyjna- pobudzenie do pracy nad dobrem wspólnym, wartości motywują do działania;

• prognostyczna- realizowana przez demografię;

8. Na czym polega konfrontacyjne i negocjacyjne ustalanie wartości w polityce społecznej?

• konfrontacyjna (przeciwstawienie)- zwycięzca, czyli rządzący nadaje wartości

• negocjacyjna- wypracowanie konsensusu, pomiędzy grupą rządzącą a społeczeństwem obywatelskim

Strategia konfrontacyjna- po zapoznaniu się z układem sił w danym społeczeństwie stawia się na większość. Powoduje to, ze silniejsi zagarniają wygraną i decydują o urządzeniu tak jak oni tego chcą porządku w państwie lub na świecie. Potem sami muszą radzić sobie z krytyką i niezadowoleniem ze strony tych, którzy przegrali.

Strategia negocjacyjna- istnieje możliwość występowania kompromisowych rozwiązań. Powoduje to, że nie ma tu wygranych ani przegranych, tylko każdy ma szanse odnaleźć się w społeczeństwie, może znaleźć odbicie swoich własnych preferencji, chociaż wszyscy czują pewien niedosyt bo na przykład: rola własności prywatnej będzie zbyt mała dla socjalisty, a dla liberała wystarczająca.

9. Jakie są wady strategii negocjacyjnej?

• reguła wzajemności (w zamian za porozumienie, polityczne poparcie)

• wymaga wysokiego poziomu intelektualnego jednej i drugiej strony

• występuje w demokracji uczestniczącej

10. Wyjaśnij pojęcia: aspekt relacyjny, aspekt dystrybucyjny, zmiana dystansów, polaryzacja, relatywna deprywacja.

• aspekt relacyjny- relacje, wzajemne zależności między poszczególnymi elementami struktury społecznej;

• aspekt dystrybucyjny- nierówny dostęp do cechy społecznej, która decyduje o losach życiowych jednostki i

charakterze jej relacji z otoczeniem; np. dochód, władza, wykształcenie,

• zmiana dystansów- różnice między średnią wartością danej cechy, np. dochodu, poziomu konsumpcji,

• polaryzacja

- usytuowanie kategorii społecznych jest niezmienne

- dystans do danej cechy nie zmienia się

- zmienia się liczebność poszczególnych kategorii

- zmniejsza się liczebność kategorii średnich

- a wzrasta kategorii skrajnych

• relatywna deprywacja- moje potrzeby w porównaniu do X są niezaspokojone

11. Opisz i scharakteryzuj według punktów omawianych na wykładzie modele polityki społecznej.

a) marginalny- USA, Wlk. Brytania; potrzeby zaspokajane przez rynek prywatny i rodzinę, państwo ingeruje w ostateczności; selektywna, świadczenia fakultatywne, pomoc społ. i działalność charytatywna org. pozarządowych.

b) motywacyjny- Niemcy; kryterium stażu pracy, zasług i wydajności programy socjalne muszą jak najmniej zakłócać mechanizmy funkcjonowania gospodarki; ubezpieczenia obowiązkowe i powszechne (obejmują wszystkich obywateli i wszystkie zdarzenia losowe).

c) instytucjonalno-redystrybucyjny- Szwecja, Dania; polityka społeczna jako integralna instytucja danego społeczeństwa, gwarantującą powszechny dostęp do świadczeń i usług, opierając się przede wszystkim na kryterium potrzeb; szeroka redystrybucja i upaństwowienie środków produkcji, system zaopatrzeniowy

12. Wyjaśnij pojęcia: doktryna, ideologia, program polityczny.

• doktryna- zbiór poglądów politycznych

• ideologia- zbiór poglądów filozoficznych określających zasady funkcjonowania państwa

• program polityczny- poglądy i działanie proponowane przez partię

13. Opisz: liberalizm, konserwatyzm, socjalizm (według punktów analizowanych na wykładzie).

	LIBERALIZM	KONSERWATYZM	SOCJALIZM
TWÓRCY	John Locke, John Stuart Mill, F. August Hayek	Edmund Burke, Otto von Bismarck	Eduard Bernstein, John M. Keynes
CZŁOWIEK	nastawiony na własną korzyść, indywidualista, pragnący i zachłanny	z natury jest zły i grzeszny	zdolny i twórczy, powinien rozwijać swoje możliwości, często ofiara nierówności społecznych.
SPOŁECZEŃSTWO	otwarte, dynamiczne, w stanie konkurencji,	jest twórcą wartości materialnych i duchowych - one osadzone w tradycji, pochwała elitaryzmu	składa się z klas społecznych o przeciwstawnych, skonfliktowanych interesach
PAŃSTWO	rola „nocnego stróża”	powinno chronić istniejące instytucje (warstwy, rodziny, kościół, elity), niechęć do centralizmu państwowego	jego celem rozwój ludzkiej osobowości i zapewnienie wszystkim szans korzystania z wolności obywatelskich, powinno mieć kontrolę nad procesem produkcji, zatrudnia i podziału zysków
WARTOŚCI	utylitaryzm, wolność indywidualna, wiara w postęp, anty-tradycjonalizm i anty-dogmatyzm	poszanowanie tradycji, antyindywidualizm rola wspólnoty, praw naturalnych, krytyka zmian	egalitaryzm, równość jako warunek zdrowego społeczeństwa
POLITYKA SPOŁECZNA	redystrybucja dochodów niepożądana, bo niszczy wolność - to kradzież i utrwalanie nędzy, należy uczyć ludzi, jak samemu sobie radzić	wymuszanie równości nierealne i szkodliwe, poprawa sytuacji najuboższych poprzez filantropię, nacisk na wartość pracy	rozwinięta redystrybucja - stworzenie systemu, w którym dzięki solidarnej współpracy wszystkich potrzeby każdego człowieka zostaną zaspokojone na odpowiednim poziomie

14. Wyjaśnij pojęcia: skuteczność, efektywność, kapitał społeczny, kontekst społeczny.

• skuteczność- miarą skuteczności jest stopień realizacji celu;

• efektywność- miarą efektywności programu jest odwrotność nakładów, które trzeba ponieść na osiągnięcie tego cel;

• kapitał społeczny- umiejętność pracy polegająca na wzajemnym zaufaniu;

• kontekst społeczny- kulturowy religijny polityczny gospodarczy prawny;

15. Opisz i scharakteryzuj według punktów omówionych na wykładzie style polityki społecznej.

styl	wyzwalający	opiekuńczy	bodźcowy	rygorystyczny
adresaci	kompetentni i mający właściwe aspiracje	osoby, którym brakuje zarówno umiejętności i możliwości	osoby nastawione na zysk	adresaci programu (np. osoby nadużywające alkoholu lub przestępcy) potrafią i mogą - ale nie chcą - wstrzymać się od zachowań potępianych
problem	adresaci nie mogą realizować swych zamierzeń	ludzie, nawet jeśli chcą postępować we właściwy sposób, to nie potrafią bądź nie mogą; jeżeli zaś nie chcą, może to być wtórny przejaw adaptacji do nieusuwalnego stanu niemożności, wynikać z rezygnacji	ludzie potrafią i mogą wstrzymać się od zachowań potępianych lub podjąć zachowania pożądane, ale nie chcą, dopóki nie dostaną nagrody	niechciane zachowania można wymóc na nich jedynie pod presją strachu przed dolegliwymi sankcjami
działania polityki społecznej	działania w tym stylu dają wolność jednostkom, są wyrazem zaufania do ich kompetencji	adresaci programów opartych na tym stylu są traktowani jako ludzie w jakimś sensie niepełnosprawni, wymagający wsparcia - przejściowego (aż do przywrócenia sprawności, która uczyni ich ludźmi kompetentnymi i wolnymi od ograniczeń) lub nawet trwałego.	zachowania sprzeczne z ich chęciami można od nich uzyskać, oferując w zamian dobra, które naprawdę chcą zdobyć (np. dochody w zamian za wykonywanie nielubianej pracy);
np.	Szkolenia	Osoby społeczne upośledzone: opieka socjalna, zasiłki,	Dotacja na biznes	Przymusowe leczenie (izolacja)
ocena: za i przeciw	(-) brak kontroli nad jednostką (+) ta forma pomocy nie uzależnia , aktywizuje	(-) przed musi być coraz większa dezaktywacja to pomoc z pokolenia na pokolenie	Dla pracodawcy 2 raz pieniędzy nie dotacje

16. Opisz i scharakteryzuj według punktów omówionych na wykładzie instrumenty polityki społecznej.

• kadrowe- administracja + instytucje prywatne; zast. świadczenie usług; funkcja wykonawcza

• informacyjne- rodzina, system edukacyjny; zast. funkcja motywacyjna;

• prawne- zast. funkcje regulujące;ustawodawcza

• ekonomiczne- polityka rynkowa, fiskalna, monetarna; zast. gospodarcze, ekonomiczne;

• gospodarowania czasem- wydłużenie średniej długości życia; zast. budowa szkół

17. Wyjaśnij pojęcia: industrializacja, kapitał ludzki, logika uprzemysłowienia, grupa interesu.

• industrializacja- uprzemysłowienie, praca fizyczna zastępowana jest maszynami i technologią;

• kapitał ludzki- zawodowe doświadczenie i kwalifikacje jednostki;

• logika uprzemysłowienia- struktury społeczne i polityka społeczna upodabniają się do siebie, przykłady: maksymalizacja zysków, minimalizacja kosztów, prawo popytu i podaży;

• grupa interesu- zorganizowana grupa, której celem jest osiągnięcie własnych korzyści;

18. Jaka jest rola państwa w tworzeniu polityki społecznej?

- jest autonomicznym podmiotem pełniącym role mediatora pomiędzy różnymi grupami interesu podejmującym niezależne decyzje w sferze socjalnej,

- rola osób sprawujących władzę,

- rola urzędników i ekspertów,

19. Wymień 3 wady i 3 zalety naśladownictwa rozwiązań zagranicznych.

• wady:

- różnice kulturowe i gospodarcze,

- wzrost biurokracji,

- ograniczona skuteczność,

• zalety:

- fundusze unijne,

- standaryzacja poziomu życia,

- gotowy wzorzec,

20. Wymień i krótko scharakteryzuj 3 podejścia wykorzystywane w analizach i badaniach uwarunkowań PS.

• PS jako instrument zachowania istniejącego porządku społecznego, np. system szkolnictwa, mechanizmy finansowania;

• liczą się społeczne uwarunkowania ingerencji państwa w sprawy socjalne, np. świadczenia społeczne, sprawiedliwość społeczna;

• decydującym czynnikiem są autonomiczne działania władz publicznych i innych organizacji, np. administracja rządowa i pozarządowa, organizacje pozarządowe.

POLITYKA SPOŁECZNA

1. Wymień i krótko opisz 3 poziomy polityki społecznej.

w skali międzynarodowej (organizacje)

1. centralnej

2. lokalnej

2. Scharakteryzuj politykę społeczną, politykę socjalną i pomoc społeczną.

Polityka społeczna jest to działanie państwa, które skierowane jest do wszystkich społecznych grup w społeczeństwie. Ma ono na celu zabezpieczenie ich bytu oraz podstawowych potrzeb niematerialnych oraz materialnych.

Polityka socjalna celowa działalność państwa i innych podmiotów w kształtowaniu warunków życia i pracy ludzi oraz stosunków międzyludzkich. Celem jest optymalne zaspokojenie potrzeb indywidualnych i społecznych.

Pomoc społeczna umożliwia przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych tym, którzy nie są w stanie sami ich pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Wspiera ich w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest także zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym przez podejmowanie działań zmierzających do usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.

 

Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej (minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, wojewodowie) i samorządowej (marszałkowie województw, starostowie na poziomie powiatów oraz wójtowie, burmistrzowie (prezydenci miast) na poziomie gmin. Realizując zadania pomocy społecznej współpracują oni, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.

3. Wymień wspólne cechy polityki społecznej.

4. Wymień zasady polityki społecznej.

- solidarności - żaden mieszkaniec miasta nie może być pozbawiony pomocy,

- indywidualizacji - pomoc jest udzielana nie według ogólnych schematów, lecz

z uwzględnieniem poszczególnych przypadków,

- samorządności - możliwie największy udział korzystających z pomocy we

współgospodarowaniu zasobami pomocy społecznej

i zwiększaniu ich możliwości,

- jawności i dostępności informacji o możliwych formach pomocy społecznej oraz

instytucjach i organizacjach, które ją świadczą,

- bezpieczeństwa socjalnego mieszkańców,

- przeciwdziałania społecznej bierności i bezradności,

- przeciwdziałania marginalizacji oraz alienacji osób i rodzin niesamodzielnych.

5. Wymień i opisz krótko komponenty definicji polityki społecznej.

6. Wymień 5 funkcji polityki społecznej. Każdą krótko scharakteryzuj.

7. Na czym polega konfrontacyjne i negocjacyjne ustalanie wartości w polityce społecznej?

Strategia konfrontacyjna polega na tym, iż po zapoznaniu się z układem sił w danym społeczeństwie stawia się na większość. Powoduje to, ze silniejsi zagarniają wygraną i decydują o urządzeniu tak jak oni tego chcą porządku w państwie lub na świecie. Potem sami muszą radzić sobie z krytyką i niezadowoleniem ze strony tych, którzy przegrali.

Strategia negocjacyjna polega na tym, iż istnieje możliwość występowania kompromisowych rozwiązań.

Powoduje to, że nie ma tu wygranych ani przegranych, tylko każdy ma szanse odnaleźć się w społeczeństwie, może znaleźć odbicie swoich własnych preferencji, chociaż wszyscy czują pewien niedosyt bo na przykład: rola własności prywatnej będzie zbyt mała dla socjalisty, a dla liberała wystarczająca.

8. Jakie są wady strategii negocjacyjnej, patrz pkt 7.

9. Wyjaśnij pojęcia: aspekt relacyjny, aspekt dystrybucyjny, zmiana dystansów, polaryzacja, relatywna deprywacja.

. relacyjny:

- relacje, wzajemne zależności między poszczególnymi elementami struktury społecznej;

a. dystrybucyjny:

• nierówny dostęp do cechy społecznej, która decyduje o losach życiowych jednostki i charakterze jej relacji z otoczeniem; np. dochód, władza, wykształcenie

zmiany dotyczą różnic pomiędzy średnią wartością danej cechy (np. poziomu dochodu lub konsumpcji) - różnice rosną - rosną dystanse

polaryzacja - zwiększa się liczebność kategorii skrajnych a zmniejsza pośrednich (np. klasy średniej) - bardzo liczna klasa roszczeniowa vs. bardzo bogata, choć mniej liczna klasa produktywna; degradacja klasy średniej do niższej; marginalizacja klasy niższej

RELATYWNA DEPRYWACJA - odczuwana jako niesprawiedliwa i niesłuszna, rozbieżność między rzeczywistymi osiągnięciami a aspiracjami w dziedzinie standardu życia, zarobków, władzy czy prestiżu

10. Opisz i scharakteryzuj według punktów omawianych na wykładzie modele polityki społecznej.

MARGINALNY	MOTYWACYJNY	INSTYTUCJONALNO-REDYSTRYBUCYJNY
USA, Wlk. Brytania	Niemcy	Szwecja, Dania
potrzeby zaspokajane przez rynek prywatny i rodzinę, państwo ingeruje w ostateczności	kryterium stażu pracy, zasług i wydajności programy socjalne muszą jak najmniej zakłócać mechanizmy funkcjonowania gospodarki	polityka społeczna jako integralna instytucja danego społeczeństwa, gwarantującą powszechny dostęp do świadczeń i usług, opierając się przede wszystkim na kryterium potrzeb
selektywna, świadczenia fakultatywne, pomoc społ. i działalność charytatywna org. pozarządowych.	Ubezpieczenia obowiązkowe i powszechne (obejmują wszystkich obywateli i wszystkie zdarzenia losowe).	Szeroka redystrybucja i upaństwowienie środków produkcji, system zaopatrzeniowy

11. Wyjaśnij pojęcia: doktryna, ideologia, program polityczny.

Doktryna to wynikający z danej ideologii uporządkowany zbiór poglądów na życie polityczne danego społeczeństwa z zagadnieniami władzy i ustroju państwa na czele.

Ideologia jest to powstała na bazie danej kultury wspólnota światopoglądów, u podstaw której tkwi świadome dążenie do realizacji określonego interesu klasowego lub grupowego albo narodowego.

Program polityczny sformułowany przez organizację lub grupę społeczną zespół postulatów dotyczący kwestii społecznych, gospodarczych, ustrojowych i międzynarodowych. Najczęściej formułują je bezpośredni uczestnicy dyskursu politycznego - partie polityczne lub ruchy społeczno-polityczne.

12. Opisz: liberalizm, konserwatyzm, socjalizm (według punktów analizowanych na wykładzie).

• Liberalizm: wolność jednostki, własność prywatna bogacenie się. Najlepsza moralnie jest ta działalność, która zmierza do maksymalnego zadowolenia największej liczby jednostek. Polityka społeczna jako oferta minimalizacji strat spowodowanych protestami społeczeństwa.

• Socjalizm: społeczeństwo w warunkach równości, człowiek jako ofiara nierówności społecznych, wyzyski, twardych reguł ekonomicznych, społeczna gospodarka rynkowa

• Konserwatyzm: orientacja polityczna, która bazuje na hasłach obrony istniejącego porządku społeczno-gospodarczego oraz zachowywania i umacniania tradycyjnych wartości, takich jak: religia, naród, państwo, rodzina, hierarchia, autorytet, własność prywatna. Konserwatyści chcą obronić stary porządek ze względu na przekonanie o ewolucyjnym charakterze zmian społecznych

13. Wyjaśnij pojęcia: skuteczność, efektywność, kapitał społeczny, kontekst społeczny.

• Skuteczność- miarą skuteczności jest stopień realizacji celu;

• Efektywność - miarą efektywności programu jest odwrotność nakładów, które trzeba ponieść na osiągnięcie tego cel;

• Kapitał społeczny - termin z pogranicza ekonomii i socjologii, oznaczający kapitał (jako element procesu produkcji i życia w zorganizowanym społeczeństwie), którego wartość opiera się na wzajemnych relacjach społecznych i zaufaniu jednostek, które dzięki niemu mogą osiągać więcej korzyści (z ekonomicznego i społecznego punktu widzenia).

14. Opisz i scharakteryzuj według punktów omówionych na wykładzie style polityki społecznej.

• style polityki społecznej mają skutki w psychice jednostek

• obywatele, którzy są sterowani nakazami i zakazami na wielu obszarach życia publicznego i prywatnego, często przez całe życie, mogą nabyć cech osobowości autorytarnej;

• nie umieją już reagować na sygnały innego typu niż rygory i sami w ten sam sposób starają się oddziaływać na innych

• ci zaś, którym szczególnie często „płacono" za niechciane zachowania, mogą ulec infantylizacji i nie są zdolni do „wewnątrzsterowności"

15. Opisz i scharakteryzuj według punktów omówionych na wykładzie instrumenty polityki społecznej.




1. ekonomiczne - regulują dostęp do dóbr wytwarzanych w gospodarce: warunki dostępu do majątku konsumpcyjnego, dochody z własności - podatki, inne uprawnienia właścicielskie, regulowanie zasad pracy zarobkowej - wynagrodzenia, świadczenia społeczne, regulowanie praw konsumenta

2. prawne - prawne regulacje określające uprawnienia i zachowania obywateli dotyczące zaspokajania potrzeb: zapisane w Konstytucji i innych aktach dotyczących swobód obywatelskich, szczegółowe regulacje prawne (prawo pracy, rodzinne)

3. informacyjne - informacje przekazywane za pomocą systemu szkolnego; informacje medialne; poradnictwo indywidualne

4. kadrowe - ludzie, którzy świadczą usługi, którzy tworzą, stosują i egzekwują prawo - pielęgniarka, pedagog, rehabilitant, inspektor pracy, pracownik socjalny, policjant, sędzia, urzędnik samorządowy itd.

5. gospodarowanie czasem - wykorzystanie go wg priorytetów.

16. Wyjaśnij pojęcia: industrializacja, kapitał ludzki, logika uprzemysłowienia(?), grupa interesu.

Industrializacja proces szybkiego rozwoju przemysłu w stosunku do innych działów gospodarki oraz wynikający z tego przeważający wzrost dochodu narodowego oraz zwiększenie się liczby zatrudnionych w tym dziale gospodarki.

Kapitał ludzki jest to nagromadzony przez pracownika zasób wiedzy fachowej, doświadczenia i umiejętności. Dzięki niemu możliwe jest uzyskanie większych dochodów

Logika uprzemysłowienia zakłada:

1. złożony podział pracy - nowe technologie i profesjonalizację,

2. wysoki poziom ruchliwości społecznej,

3. edukację zwiększającą kompetencje,

4. wysoką urbanizację,

5. akceptacja wartości, sekularyzacja, uznanie dla wiedzy i technologii, nie zaś etyki pracy,

6. upodabnianie się społeczeństw w skali globalnej.

Grupa interesu, zbiorowość społeczna składająca się z osób o podobnych przekonaniach i celach, których realizacja jest uzależniona od decyzji oraz działalności instytucji państwowych. Grupa interesu próbująca wywierac wpływ na politykę tych instytucji nabiera charakteru grupy nacisku.

17. Jaka jest rola państwa w tworzeniu polityki społecznej?




18. Wymień 3 wady i 3 zalety naśladownictwa rozwiązań zagranicznych. (?)

19. 4. Wymień i krótko scharakteryzuj 3 podejścia wykorzystywane w analizach i badaniach uwarunkowań PS.




20. Wyjaśnij pojęcia: współczynnik urodzeń, przyrost naturalny, demografia, druga transformacja demograficzna.

Współczynnik urodzeń - w demografii niemianowany współczynnik określający liczbę urodzeń żywych na 1000 mieszkańców i rok.

Przyrost naturalny - różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów. Wartość dodatnia oznacza liczbę urodzeń przewyższającą liczbę zgonów, ujemna - odwrotnie. Jeśli mamy do czynienia z wartością ujemną, mówimy o ubytku naturalnym.

Demografia jest dziedziną nauki, która zajmuje się: życiem, powstawaniem i przemijaniem społeczności ludzkiej, w równej mierze jej opisem liczbowym (przyrostem naturalnym, migracjami), strukturą (wieku, płci, zawodową, narodowościową, wyznaniową), jak również jej rozmieszczeniem przestrzennym i dalszymi czynnikami, w szczególności społecznymi i socjologicznymi, które wpływają na jej zmiany. W śledzeniu i odkrywaniu praw rządzących tymi zmianami, jak również w ich prognozowaniu, demografia stosuje metody statystyczne.

druga transformacja demograficzna - zmiana zachowań ludnościowych spowodowana przemianami społeczno- obyczajowymi;

• związki nieformalne

• opóźnianie urodzenia dziecka w małżeństwie, spadek płodności młodych kobiet, sytuacja na rynku pracy (bezrobocie młodych osób, z drugiej strony dążenie do utrzymania się w uzyskanym miejscu pracy i zdobycia dobrej pozycji zawodowej)

• ubóstwo

• zwiększające się nierówności społeczne

21. Wymień podstawowe procesy demograficzne.




22. Jaki jest cel polityki ludnościowej?

oddziaływanie na procesy demograficzne tak, aby ich przebieg sprzyjał kształtowaniu optymalnego stanu i struktury ludności, zapewniających biologiczną ciągłość i zrównoważony rozwój społeczno-ekonomiczny;

23. Wymień główne założenia polityki ludnościowej w Polsce.




24. Wymień i krótko opisz uwarunkowania i skutki zmian w procesach formowania rodziny.




25. Wymień wyzwania związane z procesem starzenia się społeczeństwa.




26 .Co to jest praca?

Praca, ogół czynności polegających na przekształcaniu zasobów i sił przyrody w celu wytwarzania dóbr i usług zaspokajających ludzkie potrzeby.

27.Wymień podstawowe zasady rynku.




28. .Wymień 3 skutki wprowadzenia metod rynkowych w służbie zdrowia i edukacji. (?)

29. .Wymień rodzaje bezrobocia.

Bezrobocie frykcyjne - jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; ludzie zmieniają zawód, pracę, przenoszą się do innej miejscowości i pozostają krótko na rynku pracy. To bezrobocie występuje w każdej gospodarce, także w warunkach pełnego zatrudnienia. Jest ono korzystne dla gospodarki, gdyż umożliwia znalezienie w krótkim czasie pracowników.

2. Bezrobocie koniukturalne lub recesyjne - pojawia się wówczas, gdy następuje spadek popytu, produkcji i aktywności gospodarczej.

3. Bezrobocie strukturalne - wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy. Wynikać może ono z szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne występuje także wówczas, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy.

4. Bezrobocie technologiczne - wynika z postępu technicznego automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny. Pojawia się ono, gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadzą do wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia.

5. Bezrobocie sezonowe - jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą warunków klimatycznych.


30.Wymień 5 skutków bezrobocia.

Skutki bezrobocia
· niewykorzystany, nieproduktywny potencjał ludzki
· znaczne koszty materialne związane z utrzymaniem bezrobotnych oraz służb zajmujących się ich problemami i obsługą
· spadek dochodów rodzin, rozszerzenie się społecznych kręgów ubóstwa
· degradacja psychiczna i moralna osób pozostających bez pracy (poczucie beznadziejności, pesymizm, uczucie społecznej bezużyteczności)
· zjawiska patologii społecznej - alkoholizm, narkomania, przestępczość itd.
· utrata kwalifikacji


31.Wyjaśnij pojęcia: bezrobocie strukturalne, bezrobocie sezonowe: patrz pkt 29

32..Wymień przyczyny kryzysu zatrudnienia. Opisz 2.

Ekonomiczne

Polityczne

Demograficzne

Instytucjonalne

Kulturowe

33.Dlaczego bezrobocie ze zjawiska krótkotrwałego przekształciło się w trwały aspekt struktury społecznej, dlaczego jest to problem globalny?

34. Wymień cechy problemu globalnego.

określenie stosowane do problemów, które odnoszą się do całej ludzkości, ich skala ma charakter ponadpaństwowy, ponadregionalny, odznaczają się olbrzymią wagą i wiążą z kwestią przetrwania ludzkości, a sposób ich rozwiązywania musi polegać na wspólnych działaniach całej społeczności międzynarodowej.

1. Wyjaśnij pojęcie poziom życia.

• stopień zaspokojenia potrzeb wynikających z konsumpcji wytworzonych przez człowieka dóbr materialnych i usług,

• stopień zaspokojenia potrzeb materialnych i kulturalnych przy istniejącej infrastrukturze umożliwiającej to zaspokojenie.

35. Jakie są źródła zamożności?




36. Wymień rodzaje mierników zamożności.

rodzaj miernika
szczegółowe	stan konkretnego zjawiska (np. liczba łóżek szpitalnych na 1000 mieszkańców)
agregatowe	zbudowane z wielu (nawet kilkudziesięciu) czynników
ilościowe	budowane na podstawie informacji statystycznych
jakościowe	budowane na podstawie opinii
obiektywne	powstały na podstawie wskaźników ekonomicznych
subiektywne	wskaźnik - deklaracja Jestem bogaty/Jestem biedny.

37. Wyjaśnij pojęcia: PKB (podaj rodzaje), HDI, minimum socjalne, minimum egzystencji.

PKB-Produkt krajowy brutto, PKB, miernik produkcji wytworzonej na obszarze danego kraju. Jest sumą wydatków gospodarstw domowych na zakup dóbr i usług konsumpcyjnych, wydatków sektora prywatnego na zakup dóbr i usług inwestycyjnych, wydatków państwa na zakup dóbr i usług oraz salda bilansu handlu zagranicznego.

Możemy także wyróżnić dwa rodzaje PKB: nominalny mierzący wartość PKB w dolarach nie uwzględniając zmiany poziomu cen oraz realny, który uwęglenia inflację. Obliczenie PKB realnego polega, wiec na podzieleniu PKB nominalnego przez indeks cen

Wskaźnikiem HDI określa się poziom społecznego rozwoju na tle innych państw. Koncentruje się tutaj na 3 podstawowych problemach:

- poziomie dochodów

- wydłużeniu życia ludzkiego

- poziomie sukcesów edukacyjnych

Minimum socjalne - wskaźnik określający koszty utrzymania gospodarstw domowych na podstawie "koszyka dóbr" służących do zaspokojenia potrzeb bytowo-konsumpcyjnych na niskim poziomie.

Minimum egzystencji - koszyk dóbr, niezbędnych do podtrzymania funkcji życiowych człowieka i sprawności psychofizycznej. Uwzględnia on jedynie te potrzeby, których zaspokojenie nie może być odłożone w czasie, a konsumpcja niższa od tego poziomu prowadzi do biologicznego wyniszczenia i zagrożenia życia

---