Prawo Unii Europejskiej (zestaw zagadnień egzaminacyjnych)

1. Pojęcie i zakres integracji europejskiej,

2. PYTANIE SKREŚLONE.

3. Koncepcje integracji europejskiej (federalizm, konformizm, funkcjonalizm).

4. Pojęcie i zakres prawa europejskiego (prawo europejskie a prawo międzynarodowe i prawo wspólnotowe). JA

5. Prawotwórcza działalność Rady Europy.

6. Ustanowienie Wspólnot Europejskich (EWWiS - 1951, EWG, EWEA - 1957).

7. Ewolucja Wspólnot Europejskich w latach 1958-1986 - zmiany instytucjonalne, rozwój terytorialny.

8. Jednolity Akt Europejski - 1986 - ogólna charakterystyka.

9. Ustanowienie Unii Europejskiej - Traktat z Maastricht - 1992,

10. Traktat Amsterdamski - 1997 - zmiany w prawie instytucjonalnym i materialnym Wspólnot.

11. Traktat Nicejski - 2001 - geneza i charakterystyka postanowień Traktatu.

12. Karta Praw Podstawowych UE - ogólna charakterystyka. JA !!!

13. Proces postnicejski - poszerzenie Unii Europejskiej.

14. Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy - geneza i charakterystyka postanowień Traktatu,

15. Ogólna charakterystyka i zasady systemu instytucjonalnego.

16. Rada Europejska - skład, kompetencje, charakter prawny organu.

17. Parlament Europejski - skład, funkcje, ewolucja roli w procesie legislacyjnym.

18. Rada Unii Europejskiej - tryb działania i podejmowania uchwał, kompetencje.

19. Komisja Europejska - skład, funkcje, procedury stanowienia aktów.

20. Trybunał Sprawiedliwości i Sąd Pierwszej Instancji - skład, kompetencje, rola orzecznictwa. JA !!!

21. Trybunał Obrachunkowy - skład i kompetencje.

22. Organy pomocnicze i wyspecjalizowane Wspólnot Europejskich.

23. Prawo pierwotne Wspólnot (traktaty założycielskie, umowy zmieniające traktaty założycielskie, traktaty akcesyjne, prawo zwyczajowe, ogólne zasady prawa).

24. Prawo wtórne Wspólnot - prawo stanowione przez Wspólnoty (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje) oraz inne instrumenty prawne (opinie, zalecenia, akty nieoznaczone).

25. Tryby stanowienia prawa wspólnotowego - procedury decyzyjne.

26. Cechy prawa wspólnotowego (bezpośrednia stosowalność, bezpośrednia skuteczność, nadrzędny charakter).

27. Obywatelstwo UE.

28. Ochrona praw podstawowych w UE JA !!!

29. Nawiązanie i rozwój stosunków między Polską a Wspólnotami i Unią.

30. Stowarzyszenie Polski ze Wspólnotami - Układ stowarzyszeniowy (ogólna charakterystyka, postanowienia instytucjonalne).

31. Ogólna charakterystyka procedury akcesyjnej w Unii Europejskiej,

32. Screening - przegląd prawodawstwa państw pod kątem zgodności z prawem wspólnotowym. JA !!!

33. Negocjacje akcesyjne - zasady, stanowiska negocjacyjne, uczestnicy.

34. Traktat akcesyjny - ogólna charakterystyka.

35. Przebieg negocjacji między Polską a Unią Europejską.

36. Konstytucja RP a sprawa członkostwa Polski w Unii Europejskiej. JA !!!

37. Stanowisko Polski wobec Traktatu Nicejskiego.

38. Prawne, polityczne i gospodarcze konsekwencje członkostwa Polski w Unii Europejskiej.

1. Pojecie i zakres integracji europejskiej.

łać. Integracjo- odnowienie, uzupełnienie, scalenie, oznacza proces scalania lub włączenia pewnych elementów w całość i używany jest często z określeniami:

- społeczna,

- gospodarcza,

- kulturowa,

- regionalna,

Pojęcie prawa wspólnotowego, używa się go jedynie dla określenia prawa tworzonego w ramach I filaru Unii Europejskiej, tzn. Wspólnot Europejskich. Prawo UE z kolei, obejmuje swoim znaczeniem zarówno prawo wspólnotowe, jak też akty prawne wydawane w ramach II i III filaru. Z punktu widzenia systemów prawnych państw członkowskich największe znaczenia ma prawo wspólnotowe

3. Koncepcje integracji europejskiej.

1. federalizm- postępująca koncentracja władzy na płaszczyźnie ponad państwowej prowadzi ostatecznie do powstania federalnego państwa związkowego,

2. konfederalizm- zakładana prze łączące się państwa ich zasadniczych uprawnień i wyposażeń wspólnych organów w wyraźnie określone kompetencje.

3. funkcjonalizm- przyjmuje się iż działania integracyjne powinny obejmować struktury i mechanizmy gospodarcze a za ich pomocą należy dążyć do praktycznego rozwiązywania problemów współpracy międzynarodowej.

4. Pojęcie i zakres prawa europejskiego (prawo europejskie a prawo międzynarodowe i prawo wspólnotowe)

Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego wobec porządków prawnych państw członkowskich .

Traktaty założycielskie wspólnot nie regulują stosunków między prawem wspólnotowym a prawem wewnętrznym państw członkowskich. Prymat prawa europejskiego nad prawem wewnętrznym wynika z konstrukcji wspólnot jako organizacji ponadnarodowej podkreślał to w lipcowym orzecznictwie Trybunał Sprawiedliwości. Trybunał stwierdził, że zgodnie z zasadą prawa wspólnotowego postanowienia traktatów i bezpośrednio obowiązujące akty prawne organów wspólnot wywierają w wewnętrznym porządku prawnym nie tylko taki skutek, że po przez samo swe wejście w życie uniemożliwiają stosowanie każdego przepisu prawa wewnętrznego z nimi sprzecznego lecz także skoro te postanowienia i akty prawne stanowią hierarchicznie wyższą część składową porządku prawnego obowiązującego na terytorium każdego państwa członkowskiego powodują, że wejście w życie nowej normy prawa wewnętrznego jest niemożliwe w takim zakresie w jakim była by ona sprzeczna z normami prawa wspólnotowego. Prawo wspólnotowe ma w razie konfliktu z prawem krajowym przewagę.

5. Prawotwórcza działalność Rady Europy.

Geneza Rady Europy wiąże się z organizowanymi w latach 60- tych spotkanie szefów państw i rządów, państw członkowskich wspólnot, pierwsze spotkanie- Paryż 1961r. a regularny charakter uzyskały spotkania od 1969r. począwszy od spotkania w Hadze w grudniu 1969r. Podczas szczytu w Paryżu w grudniu 1974r. określono ……………………… Rady Europejskiej i zdecydowano iż będzie organizowane trzykrotnie w ciągu roku a funkcje przewodniczącego rady będzie pełnił szef państwa lub rządu w którym odbywa się spotkanie. W skład rady miał wchodzić przewodniczący komisji. Dalsze ustalenia dotyczące komisji Rady Europy zawarto w ……………………………… z 30-06-1977r. oraz w uroczystej deklaracji o Unii Europejskiej w Sztutgarcie. 16-03-1983r. zgodnie z tymi ustaleniami rada była tworem o charakterze politycznym a do jej zadań należało określenie kierunków rozwoju procesów integracyjnych i politycznych wytyczonych dla działań wspólnot europejskich. Rada miał też rozważać możliwość poszerzenia integracji na nowe dziedziny współpracy państw członkowskich i zajmować wspólne stanowisko w sprawach dotyczących stosunków zagranicznych.

6. Ustanowienie Wspólnoty Europejskiej (EWWiS - 1951, EWG, EWEA - 1957)

7. Ewolucja Wspólnot Europejskich w latach 1958-1986 - zmiany instytucjonalne, rozwój terytorialny.

W latach 1958-1986 następowały zmiany w strukturze instytucjonalnej wspólnot, poszerzał się także zasięg obowiązywania ………........………………………………………………………

Pierwsza zmiana 30-03-1962r. dotyczy zgromadzenia, które przemianowano na Parlament Europejski. Większe znaczenie miało przeprowadzenie fuzji instytucji wspólnotowych, a także utworzenie Rady Europejskiej i zmiana charakteru parlamentu europejskiego. Traktat ustanawiający jednolita Radę i komisję Wspólnot Europejskich tzw. traktat o fuzji został podpisany w Brukseli 08-04-1965r. w 01-07-1967r. - wszedł w życie. Celem traktatu było osiągnięcie dalszego postępu w zakresie unifikacji trzech wspólnot przez ustanowienie dla nich wspólnej rady polityki, utworzona rada zastąpiła odrębne rady działające w E. W. G. i w E. W. E. A. oraz europejskiej rady m. E. W. W. i S., a jednostka komisji zajęła miejsce komisji funkcjonujących w E. W. G. i E. W. W. i S., nastąpiło także scalenie administracji wspólnot, bowiem pracownicy i inni urzędnicy, zatrudnieni we wspólnotach weszli w skład scalonej administracji. Zmianom instytucjonalnym towarzyszyły zmiany finansowe. Wraz z traktatem o fuzji przyjęto protokół o przywilejach i immunitetach wspólnot europejskich oraz decyzję przedstawicieli rządów państw członkowskich dotyczącą tymczasowego określenia siedziby niektórych instytucji i służb wspólnot.

8. Jednolity akt europejski - 1986 - ogólna charakterystyka

Akt ten wszedł w życie 1 lipca 1987r. Był pierwszą poważniejszą modyfikacją traktatów założycielskich i właśnie w nim znalazł swoje odzwierciedlenie ambitny plan utworzenia do końca 1992r. rynku wewnętrznego opartego na swobodzie przepływu osób, towarów, usług i kapitału. Jednolity akt europejski składa się z czterech tytułów (części): Tytuł I - Wspólne postanowienia, Tytuł II - Postanowienia zmieniające traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie, Tytuł III - Postanowienia o europejskiej współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej, Tytuł IV - Postanowienia ogólne i końcowe. Dokument ten wniósł wiele zmian o charakterze instytucjonalno - proceduralnym, rozszerzył politykę Wspólnot i jednocześnie skodyfikował niektóre aspekty ich dotychczasowej działalności. Zapisy JAE wprowadzają więcej możliwości podejmowania decyzji przez Radę UE kwalifikowaną większością głosów, co umożliwia odejście od zasady jednomyślności, blokującej często proces decyzyjny. Ważnym elementem JAE są postanowienia o rozszerzeniu współpracy w dziedzinie polityki gospodarczej i walutowej, polityki społecznej , spójności, badań naukowych oraz ochrony środowiska naturalnego. Postanowienia JAE zwiększyły kompetencje Parlamentu Europejskiego w procesie legislacyjnym (ustanowienie procedury kooperacji z Radą UE, poszerzenie kompetencji zakresie współdecydowania, wprowadzenie konieczności wyrażania zgody przez Parlament, zwiększenie zakresu konsultacji) oraz kompetencje wykonawcze Komisji Europejskiej (Rada jest zobowiązana do przekazywania Komisji prerogatyw wykonawczych). Zapisy JAE umożliwiają też utworzenie Sądu I Instancji przy Trybunale Sprawiedliwości.

JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI (JAE) /ang.: SINGLE EUROPEAN ACT) - został przyjęty przez Radę Unii Europejskiej 27 stycznia 1985 roku i, po ratyfikacji przez państwa członkowskie, wszedł w życie 1 lipca 1987 roku. W jego wyniku Traktat o 1 EWG został rozszerzony o nowe rozdziały poświęcone sprawom koordynacji polityki monetarnej, polityce społecznej, spójności gospodarczej i społecznej, badaniom i rozwojowi technologicznemu oraz ochronie środowiska. JAE zakłada tworzenie i rozwijanie wspólnych polityk. Doprowadził do wprowadzenia z dniem 1 stycznia 1993 roku Jednolitego Rynku Wewnętrznego. JAE ustanowił również nową procedurę współpracy między - Parlamentem Europejskim a - Radą Ministrów, - procedurę zgody Parlamentu w procesie aprobaty - Traktatów Akcesyjnych i - Układów Europejskich oraz rozwinął współpracę państw członkowskich w dziedzinie polityki zagranicznej.

9. Ustanowienie unii europejskiej- traktat z Meaastricht- 1992r.

Podpisany 7 lutego 1992 wszedł w życie 1 listopada 1993. był kolejną reformą traktatów założycielskich związaną z zapowiedzią przejścia do kolejnego etapu integracji unii gospodarczej i walutowej. Składa się z 7 tytułów. W traktacie z MS zmieniono nazwę „Europejska wspólnota gospodarcza” na „wspólnota europejska” co było spowodowane poszerzeniem traktatu ustanawiającego EWG o ustanowienia regulujące kwestie poza gospodarcze takie jak obywatelstwo unii, współpraca dziedzinie edukacji i kultury.

W związku z tym traktat EWG nazywany jest obecnie TWE. W traktacie z MS powołano do życia unię europejską która obejmuje 3 filary: 1 -stanowią dziedziny uregulowane traktatami które ustanowiły Euroatom i wspólnotę europejską to jest unia celna i jednolity rynek, polityka handlowa, rolna, rybołówstwa, transportowa, społeczna badawczo, rozwojowa, reguły konkurencji, ochrona środowiska, konsumenta i zdrowia, obywatelstwo unii itd. 2 -filar to wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa w tym min. Wspieranie demokracji i ochrona praw człowieka, misje pokojowe, pomoc państwom trzecim, finansowanie bezpieczeństwa państw UE. 3 -filar to współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych w tym walka z przestępczością zorganizowaną, zwalczanie rasizmu.

Unia europejska nie ma osobowości prawnej zgodnie z prawem międzynarodowym. W traktacie o unii europejskiej przewidziano utworzenie unii gospodarczej i walutowej w trzech etapach w których ostatni zakończył się 1 stycznia 2002 wprowadzeniem do obiegu wspólnej waluty euro. W zakresie spraw politycznych traktat ten nie przewidywał daleko idących zmian. Uporządkowano jedynie i określono symbole unii którymi są waluta euro, flaga, hymn, paszport europejski i dzień europy.

10. Traktat Amsterdamski - 1997- zmiany w prawie instytucjonalnym i materialnym wspólnot.

Równolegle z tworzeniem UGW następował rozwój procesu integracji europejskiej także w innych dziedzinach, który dokonywał się poprzez zmiany wprowadzane w traktatach założycielskich Wspólnot i Unii, uchwalanie wtórnego prawa wspólnotowego i terytorialnego UE, Na podstawie traktatu z 24 1884 r. trzy państwa: Austria, Finlandia i Szwecja stały się 1 stycznia 1995 r., członkami UE (wobec negatywnego wyniku referendum - Norwegia nie ratyfikowała traktatu o przystąpieniu), a kolejne państwa złożyły wnioski o przyjęcie ich do UE. Zgodnie z postanowieniami art. N TUE zwołana Konferencja Międzyrządowa,

Konferencja rozpoczęła się 27 marca 1996r., a jej celem było osiągnięcie dalszego postępu w procesie integracji i dostosowanie instytucja co poszerzenia UE. Prace Konferencji koncentrowały się wokół trzech grup problemów: zbliżenia Unii do jej obywateli, przeprowadzenia zmian instytucjonalnych, zwiększenia efektywności zewnętrznych działań Unii. Kolejne etapy Konferencji wyznaczały okresy przewodnictwa w Unii: Włoch Irlandii i Holandii. Podczas prezydencji włoskiej określono główne obszary negocjacji, w czasie etapu irlandzkiego ustalono podstawowe wytyczne w sprawie projektu rewizji traktatów, a w okresie przewodnictwa holenderskiego opracowano projekt traktatu, który został przyjęty przez Radę Europejską w Amsterdamie 16-17.06.1887 r. Dokument składał się z 6 sekcji:

1) wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość,

2) unia i obywatel,

3) skuteczna i spójna polityka zewnętrzna,

4) instytucje Unii,

5) ściślejsza współpraca - „elastyczność”,

6) uproszczenie i konsolidacja traktatów.

Dalsze prace polegające na „prawnym zredagowaniu" tekstu traktatu prowadzono latem 1987 r., a 2 października 1997 r. podpisano Traktat Amsterdamski zmieniający Traktat o Unii Europejskiej, traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie i niektóre odnośne akty (TA). Wszedł on w życie 1 maja 1999 r.

Traktat składa się z 15 artykułów ujętych w 3 częściach. W pierwszej części w 5 kolejnych artykułach zawarto poprawki wnoszone do traktatów UE, WE, EWWiS, EWEA oraz Aktu dotyczącego wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego z 1976 r. W drugiej części zamieszczono postanowienia, których celem było uproszczenie tekstów traktatów założycielskich Wspólnot, by stały się bardziej zrozumiałe dla obywateli państw członkowskich. Uproszczenie polegało na uchyleniu nieaktualnych postanowień, dostosowaniu niektórych postanowień, dostosowaniu niektórych postanowień w związku z zakończeniem okresu przejściowego, nowelizacji postanowień wynikającej ze zmiany numeracji, włączeniu postanowień z innych aktów, uwzględnieniu poprawek związanych z powiększeniem składu UE, W ostatniej części obejmującej postanowienia ogólne i końcowe, odniesiono się do zmiany numeracji artykułów, tytułów i sekcji TUE i TWE, stwierdzono, iż TA zawarto na nieokreślony, ustalono warunki jego wejścia w życie l języki autentyczne. W załączeniu stanowiącym integralną TA zostały zamieszczone tabele ewidencyjne odpowiedników dawnej i nowej numeracji.

Akt końcowy Konferencji Międzynarodowej objął 13 protokołów, 51 deklaracji przyjętych przez Konferencję i 8 deklaracji przyjętych przez nią do wiadomości oraz skonsolidowane TUE i TWE.

Zakres dokonanych na podstawie TA zmian instytucjonalnych jest bardzo skromny. Niektóre ustalenia dotyczące instytucji zawarto w Protokole w sprawie instytucji w perspektywie poszerzenia Unii Europejskiej oraz Deklaracji w sprawie organizacji i funkcjonowania Komisji, odsuwając jednak podjęcie zasadniczej reformy instytucjonalnej do czasu pierwszego UE.

Pewne zmiany przewidziane w TA odnoszą się do Parlamentu Europejskiego. Zwiększono jego rolę w powoływaniu członków Komisji oraz ustalono maksymalną liczbę członków Parlamentu - nie może ona przekroczyć 700 deputowanych, niezależnie od liczby państw członkowskich. Uproszczono też procedury decyzyjne z udziałem Parlamentu, szczególnie procedurę współdecydowania (w wypadku istnienia wstępnego porozumienia między Radą a Parlamentem odnośnie do proponowanego aktu, może on zostać uchwalony bez przyjmowania wspólnego stanowiska, gdy nie ma takiego porozumienia Parlament może łatwiej zawetować akt, ponieważ Rada nie może go ponownie przedłożyć po odrzuceniu przez Parlament). Ponadto ograniczono stosowanie procedury współpracy tylko do spraw UGW, zastępując ją w innych dziedzinach procedurą współdecydowania. Wzrosła rola Parlamentu w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, zwłaszcza przeniesionych do filaru o charakterze ponadnarodowym.

Nie przeprowadzono natomiast poważniejszych zmian w odniesieniu do Rady - opracowując tytko system sukcesywnego, w trzech etapach, przechodzenia od jednomyślności do większości kwalifikowanej, z tym, że rozszerzono stosowanie większości kwalifikowanej w zakresie badań naukowych, realizacji prawa do osiedlania się cudzoziemców i opłat kompensacyjnych związanych z importem surowców.

Zmiany dotyczące Komisji odnoszą się do sposobu jej powołania - wzrosła w nowym trybie nie tylko rola Parlamentu, ale też przewodniczącego Komisji. Przewodniczący będzie też mógł wpływać na orientację polityczną Komisji.

Nowe kompetencje w dziedzinie przepływu osób, polityki azylowej imigracyjnej, a także w zakresie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych przyznano Trybunałowi Sprawiedliwości. Zmieniono też niektóre uregulowania dotyczące orzeczeń wstępnych oraz przyznano rzecznikom generalnym prawo do udziału w wyborze przewodniczącego Trybunału.

Na podstawie TA poszerzono kompetencje Komitetu Regionów, wprowadzając obowiązek konsultowania się z nim w sprawach socjalnych, zatrudnienia, opieki zdrowotnej, ochrony środowiska, funduszy socjalnych, szkolenia zawodowego i transportu.

Większe zmiany przewidziano w TA w ramach drugiego i trzeciego filaru UE. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa stała się domeną UE (w myśl Traktatu z Maastricht była też domeną państw członkowskich), a do jej celów włączono ochronę integralności Unii. Nowym Instrumentem stosownym w drugim filarze uczyniono wspólne strategie i ustanowiono Wysokiego Przedstawiciela do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.

Niektóre sprawy należące dotychczas do trzeciego filaru przeniesiono na mocy TA do współpracy ponadnarodowej, włączając je do tytułu IV TWE (polityki: wizowa, azylowa, imigracyjna i inne związane ze swobodnym przepływem osób). W ramy UE został włączony dorobek (acquis) Schengen.

Wiele miejsca w postanowieniach TA zajęła problematyka społeczna (sprawy: zatrudnienia, polityki socjalnej, ochrony konsumenta, obywatelstwa Unii, ochrony praw człowieka i niedyskryminacji). W dziedzinie zatrudnienia zobowiązano państwa do przygotowania strategii i ustanowiono system sprawozdań dotyczących polityki zatrudnienia.

Istotne znaczenie dla dalszego postępu procesów integracyjnych mają postanowienia TA dotyczące współpracy. Współpracę tę należy ustanawiać, gdy nie można w inny sposób osiągnąć celów traktatów, powinna się w nią zaangażować większość państw członkowskich, nie ona naruszać acquis communautaire, a także godzić w kompetencje, prawa, obowiązki i interesy pozostałych państw członkowskich.

TA nie rozstrzygnął wielu ważnych kwestii, zapoczątkował jednak uproszczenia i konsolidacji podstaw traktatowych WE i UE,

11. Traktat Nicejski - 2001 - geneza i charakterystyka postanowień.

Niewystarczający, wobec czekającego UE rozszerzenia, zakres zmian przewidzianych w TA, spowodował, iż konieczne było zwołanie kolejnej konferencji, która przygotowałaby Unię pod względem instytucjonalnym do działania w warunkach zwiększenia do 27 liczby państw członkowskich (do 12 wzrosła bowiem liczba państw kandydujących). Konferencja miała zająć się sprawami nie uregulowanymi w TA, tzw. Amsterdam Ieft-overs.

Podczas spotkania Rady Europejskiej w Helsinkach w grudniu 1989 r. zaakceptowano program podstawowy Konferencji Międzyrządowej 2000, który obejmował trzy zasadnicze problemy: kształt i skład Komisji, system ważenia głosów w Radzie oraz rozszerzeni zakresu głosowania większością kwalifikowaną. Konferencja miała zająć się też „innymi koniecznymi poprawkami do traktatów dotyczących instytucji europejskich". Przewidziano ponadto możliwość dalszego rozszerzenia programu Konferencji.
Konferencja Międzyrządowa 2000 rozpoczęła się 14 lutego 2000 r. W okresie prezydencji portugalskiej prace Konferencji objęły ją wstępna fazą, ograniczoną do zaprezentowania stanowisk przez poszczególne prawa członkowskie, ustalenia metod obrad i wskazania możliwych wariantów rozwiązań w odniesieniu do dyskutowanych problemów. Swoje stanowisko wobec Konferencji przedstawiły też państwa kandydujące do Unii.

Druga część Konferencji przeprowadzana w okresie francuskiego przewodnictwa miała zakończyć się przyjęciem tekstu traktatu podczas spotkania Rady Europejskiej w Nicei w grudniu 2000 r. W ostatnich tygodniach obrady toczyły się w nerwowej atmosferze, pod presją zbliżającego się terminu, w działaniach negocjatorów brakowało przejrzystości, a role Komisji i Parlamentu Europejskiego uległy marginalizacji. Ostatecznie jednak 11 grudnia 2000 r. przyjęto wstępną wersję Traktatu Nicejskiego (TN), którą opublikowano następnego dnia w Brukseli. W tej wersji TN poprawki do traktatów zestawiono zgodnie z numeracją artykułów (inaczej niż w wypadku wstępnej wersji TA, w której pogrupowano je tematycznie). Wyjątek stanowiły zasady dotyczące wzmocnionej współpracy, wyodrębnione w jednym miejscu w postaci 16 ogólnych zasad, mimo iż miały być włączone do TUE i TWE.

W celu opracowania ostatecznej wersji TN tekst przyjęty w grudniu poddano zabiegom o charakterze prawnym i językowym. Prace prowadzono w ramach Sekretariatu Generalnego Rady i zakończono je w ostatnich dniach stycznia 2001 t. W dniu 30 stycznia 2001 r. opublikowano w Brukseli Traktat Nicejski zmieniający Traktat o Unii Europejskiej, traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie oraz niektóre związane z nimi akty prawne. Został on podpisany w Nicei 26 lutego 2001 r.

TN składa się z preambuły i dwóch części. W zwięzłej preambule przypomniano historyczne znaczenie zakończenia istniejącego na kontynencie europejskim podziału, wyrażonego pragnieniem sfinalizowania zapoczątkowanego przez TA procesu przygotowania instytucji do działania w ramach poszerzonej Unii oraz potwierdzono wolę kontynuowania negocjacji akcesyjnych i ich pomyślnego zamknięcia.

Pierwsza część TN obejmuje 6 artykułów, w których zawarto poprawki wnoszone do TUE, TWE, TEWEA, TEWWiS, a także Protokołu w sprawie Statutu ESBC i EBC oraz protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich.

W drugiej (art. 7-13} zamieszczono postanowienia przejściowe i końcowe. Trzy pierwsze artykuły tej części odnoszą się do uchylenia postanowień protokołów dotyczących Statutu Trybunału Sprawiedliwości. W art. 10 przewidziano uchylenie Decyzji Rady z 24 października 1988 r. (z wyjątkiem art. 3} ustanawiającej Sąd Pierwszej Instancji, a następne artykuły zawierają typowe klauzule końcowe. TN zawarto na nieokreślony.

Do TN dołączono 4 protokoły: 1) Protokół w sprawie poszerzenia Unii Europejskiej, 2} Protokół w sprawie Statutu Trybunału Sprawiedliwości, 3) Protokół o skutkach finansowych wygaśnięcia Traktatu EWWiS oraz o Funduszu Badawczym Węgla i Stali, 4) Protokół w sprawie artykułu 67 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską,. Natomiast do Aktu końcowego Konferencji dołączono 24 deklaracje przyjęte przez Konferencję i 3 deklaracje przyjęte przez nią do wiadomości.

Zmiany dotyczące poszczególnych instytucji zostały przewidziane w: 1) postanowieniach zawartych w zasadniczym tekście TN, zmieniających postanowienia TWE instytucji (nie są one bezpośrednio uzależnione od rozszerzenia UE), postanowieniach związanych z przyjęciem nowych państw członkowskich dotyczących składu, procedur głosowania, podziału miejsc w instytucjach (są one uzależnione od przyjęcia określonej liczby nowych członków), zawartych w Protokole i Deklaracji w sprawie rozszerzenia UE oraz Deklaracji dotyczącej progu większości kwalifikowanej podczas głosowania w Radzie. Protokół odnosił się do 15 obecnych państw członkowskich, a Deklaracja określa wspólne stanowisko państw członkowskich UE, w sprawach instytucji w wypadku poszerzenia Unii o 12 państw kandydujących.

W odniesieniu do Komisji zdecydowano, że jej skład nie może przekroczyć ostatecznie liczby 27 komisarzy. Po przystąpieniu 27 państwa do UE nastąpi modyfikacja składu polegająca na tym, że liczba członków Komisji będzie mniejsza niż liczba państw członkowskich, a jej członkowie będą wybierani zgodnie z systemem rotacji. Zmieni się tryb wybory przewodniczącego Komisji, który będzie wybierany przez Radę, w szefów państw i rządów, działającą większością kwalifikowaną, a także wzmocnieniu ulegnie jego pozycja.

W sprawie rozszerzenia zakresu głosowania większością kwalifikowaną osiągnięto skromniejszy kompromis niż oczekiwano - nie uczyniono z tego głosowania zasady, od której istniałyby określone wyjątki. Głosowanie większością kwalifikowaną wprowadzono do 28 artykułów. Nie objęto nim w całości wspólnej polityki handlowej w zakresie usług i własności intelektualnej, odłożono jej stosowanie na rok 2007 w dziedzinie polityki strukturalnej i spójności, nie wprowadzono jej do problematyki podatkowej i aspektów fiskalnych polityki ochrony środowiska.

Ustalono zasady podziału głosów w Radzie w UE liczącej 27 państw członkowskich: 29 głosów - Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy, 27 -

Hiszpania, Polska, 14 - Rumunia, 13 - Holandia, 12 - Belgia, Czechy, Grecja, Portugalia, Węgry, 10 - Austria, Bułgaria, Szwecja, 7- Dania, Finlandia, Irlandia, Litwa, Słowacja, 4 - Cypr, Estonia, Luksemburg, Łotwa, Słowenia, 3 - Malta. Ogólna liczba głosów wyniesie 345, a decyzje przyjęte jeżeli uzyskają 258 głosów „za" oddanych członków, w wypadku gdy przyjmowane są na wniosek Komisji, a w innych wypadkach przyjmowane są także większością 258 głosów pochodzących od dwóch trzecich członków. Dodatkowo w wypadku podejmowania decyzji przez Radę większością kwalifikowaną, większość ta powinna objąć co najmniej 62% ludności UE.

Przyjęto też ustalenia dotyczące innych zmian instytucjonalnych. Po osiągnięciu przez UE liczby 27 państw członkowskich Parlament będzie liczył 732 członków (podwyższono limit 700 członków ustalony w TA). Przewidziano istotna reformę organów sądowych. Sąd Pierwszej instancji uzyska status instytucji Wspólnot, będzie można tworzyć „zespoły sędziowskie” jakom sądy specjalistyczne, następnie zmiany w wewnętrznej strukturze sądów i usprawnienie podziału jurysdykcji między nimi. W zakresie reformy Trybunału Obrachunkowego ustalono, iż w skład Trybunału będzie wchodził jeden obywatel z każdego państwa członkowskiego. Ograniczono do 350 liczbę członków Komitetu Europejskiego i Społecznego oraz Komitetu Regionów i umocniono ich demokratyczną legitymację.

Inne istotne zmiany przewidziane w TN dotyczą wzmocnionej współpracy, nowelizacji art. 7 TUE oraz wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB). W wypadku wzmocnionej współpracy zwiększono rolę Komisji i Parlamentu Europejskiego w procedurze jej ustanawiania, a także znacznie ograniczono możliwość zablokowana decyzji o jej podjęciu przez jedno państwo członkowskie powołujące się na ważny interes narodowy.

Przewidziana w TN nowelizacja art. 7 TUE polega na wprowadzeniu i uregulowaniu procedury poprzedzającej podjęcie przez Radę decyzji w sprawie uznania państwa członkowskiego winnym poważnego i trwałego naruszenia zasad określonych w art. 6 ust. 1 TUE (zasada wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawa). Procedura wdrażana w wypadku wyraźnego niebezpieczeństwa takiego naruszenia obejmuje: złożenie wniosku przez jedną trzecią państw członkowskich lub Parlament lub Komisję, przesłuchane danego państwa, podjęcie decyzji przez Radę większością czterech piątych państw członkowskich za zgodą Parlamenty, skierowanie zalecenia do danego państwa.

W dziedzinie WPZiB zmiany wprowadzone przez TM dotyczą wyłączenia postanowień odnoszących się do UZE z art. 17 TUE, wprowadzenia procedury podejmowania decyzji większością kwalifikowaną przy mianowaniu specjalnych przedstawicieli ds. WPZIB, ustalenia przypadków, w których możliwe będzie głosowanie większościowe w odniesieniu do zawierania porozumień międzynarodowych w sprawie WPZiB z państwami lub organizacjami międzynarodowymi.

12. Karta Praw Podstawowych UE - ogólna charakterystyka.

Obecnie największe kontrowersje wywołuje charakter karty. Karat praw Podstawowych, nie jest aktem prawa wspólnotowego. Traktowana jest jako polityczna deklaracja, jej postanowienia nie mają charakteru wiążącego. Wyłącznie Karta Praw Podstawowych do TK oznacza nadanie jej mocy wiążącej z chwilą gdy Traktat wejdzie w życie. Karta Praw Podstawowych nie zawiera skutecznego mechanizmu kontroli, przestrzegania praw w niej zawartych i jednocześnie nie stanowi wyłącznej podstawy roszczeń jednostek dotyczących tych praw.

Karta Praw Podstawowych składa się z preambuły oraz 54 artykułów ułożonych w siedmiu rozdziałach. Znajdują się w niej obok siebie podstawowe prawa obywatelskie i polityczne oraz społeczne, gospodarcze i kulturowe. Kart Praw Podstawowych obejmuje więcej praw od tych, które wynikają z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, ale nie stanowi wyliczenia wszelkich praw, które mogły by się stać częścią prawa wspólnotowego w Karcie Praw Podstawowych odnaleźć, można wiele praw odpowiadających prawom z Europejskiego Konwentu o Ochronie Praw Człowieka i Podstawach Wolności.

Jest dokumentem obszernym, ale i ogólnym nie zapewniającym w związku z tym wystarczającej ochrony.

1. Godność (art. 1-5):
   ochrona godności ludzkiej; prawo do życia (w tym zakaz orzekania i wykonywania kary śmierci); prawo do integralności cielesnej (w tym zakaz praktyk eugenicznych, zakaz czerpania zysków z ciała ludzkiego jako takiego i jego części, zakaz klonowania w celach reprodukcyjnych); zakaz tortur i poniżającego traktowania lub karania; zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej.

2. Wolność (art. 6-19):
   prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego; prawo do poszanowania prywatności i życia rodzinnego; ochrona danych osobowych; prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny; wolność myśli, sumienia i religii; wolność przepływu informacji i wyrażania opinii; wolność zgromadzania się i stowarzyszania się; wolność sztuki i badań naukowych; prawo do edukacji; wolność wyboru zawodu i prawo do zatrudniania się w każdym państwie UE; wolność prowadzenia działalności gosodarczej; prawo własności (w tym własności intelektualnej); prawo do azylu; ochrona na wypadek wydalenia i ekstradycji.

3. Równość (art. 20-26):
   równość wobec prawa; zakaz wszelkiej dyskryminacji; poszanowanie różnorodności kulturowej, religijnej i językowej; równość płci, dozwolenie dyskryminacji pozytywnej; prawa dziecka; prawa osób starszych; integracja osób niepełnosprawnych.

4. Solidarność (art. 27-38);
   prawo pracowników do informacji i konsultacji; prawo do układów zbiorowych i wspólnych działań; prawo do bezpłatnych usług mieszkaniowych; prawo do ochrony przed nieuzasadnionym zwolnieniem; prawo do dobrych warunków pracy; zakaz pracy dzieci i ochrona pracującej młodzieży; zakaz zwolnień z powodu macierzyństwa, prawo do zasiłku macierzyńskiego i opiekuńczego; prawo do pomocy socjalnej; prawo dostępu do służby zdrowia; ochrona środowiska; ochrona konsumenta.

5. Prawa obywatelskie (art. 39-46):
   prawo do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego; prawo do głosowania i kandydowania w wyborach samorządowych; prawo do dobrej administracji; prawo dostępu do dokumentów unijnych; prawo składania skarg do Rzecznika Praw Obywatelskich; prawo składania petycji do Parlamentu; prawo przemieszczania się i osiedlania; prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej.

6. Wymiar sprawiedliwości (art. 47-50):
   prawo do rzetelnego procesu sądowego; domniemanie niewinności i prawo do obrony; zasada legalizmu i proporcjonalności w procesie karnym; ne bis in idem procedatur (nikt nie może być ścigany lub skazywany z powodu faktów, co do których został już uniewinniony lub skazany) .

13. Proces postnicejski - poszerzenie UE.

TRAKTAT NICEJSKI - umożliwiał rozszerzenie UE oraz dał im puls do rozpoczęcia debaty nad jej reformą ustrojową. Na 2004 rok zapowiedziano więc kolejna konferencję międzynarodową, która maiła zająć się przyszłością UE. W deklaracji nr 23 w sprawie przyszłości unii zawartej w akcie końcowym dołączonym do Traktatu Nicejskiego sprecyzowano cztery podstawowe zagadnienia nad którymi powinni debatować uczestnicy konferencji międzyrządowej:

- uproszczenie traktatu nie powodujące utraty znaczenia, mające na celu zwiększenie ich przejrzystości i zrozumiałości.

- przejrzyste ustalenie podziału kompetencji między UE a prawami człowieka zgodnie z zasadą subsydiarności,

- uzgodnienie statutu Karty Praw Podstawowych,

- wyjaśnienie roli parlamentów narodowych w architekturze europejskiej.

Zagadnienia te zostały doprecyzowane w deklaracji z Lejkę (nie Rejkę) w sprawie przyszłości UE w dołączonej do konkluzji precyzji, przyjętej na spotkaniu Rady Europejskiej w Lejkę w dniach 14-15.12.2001 roku. Stały się one przedmiotem obrad specjalnie powołanego w tym celu konwentu UE. Konwent miał zając się także przygotowaniem kolejnej konferencji międzynarodowej oraz opracowaniem głównych zagadnień składających się na rozwój i przyszłość UE i zaproponowaniem rozwiązań dotyczących funkcjonowania unii w przyszłości. Konwent Europejski przystąpił do prac nad reformą UE w dniu 28.02.2002 roku. Składał się z 15 przedstawicieli szefów państw lub rządów państw członkowskich, 13 przedstawicieli parlamentów narodowych państw członkowskich, 26 przedstawicieli parlamentów narodowych państw kandydujących, 16 członków parlamentu europejskiego i 2 przedstawicieli komisji europejskiej, każdy członek miał swojego zastępcę, który uczestniczył w konwencie aby w razie nieobecności członka. Obserwatorami byli przedstawiciele komitetu ekonomii i społeczeństwa komitetu regionów oraz rzecznik praw UE. Konwent obradował na sejmach parlamentarnych przynajmniej raz w miesiącu. Przewodniczącym konwentu był Vallem Żiskardestę. Konwent musiał zmierzyć się z różnymi wariantami podejścia do modelu UE oraz miejsca w nim przyszłego Traktatu ustanawiającego Konstytucje dla Europy.

14. Traktat ustanawiający Konstytucje dla Europy geneza i charakterystyka postanowień Traktatu,

W dniu 06.02.2003 roku na posiedzeniu plenarnym konwentu został przedstawiony dokument uściślający założeni ogólne, sformułowane wcześniej we wstępnym projekcie z dnia 28.10.2002 roku. Konwent przyjął ostateczny projekt Traktatu Konstytucyjnego dla Europy w formie konsensusu w dniu 13.06 i 10.07.2003 roku. Projekt został przedłożony przewodniczącemu RE w Rzymie w dniu 18.07.2003 roku. Był on dyskutowany na konferencji międzynarodowej, która rozpoczęła się 04.10.2003 roku. W czerwcu 2004 roku konferencja międzynarodowa ostatecznie zakończyła prace merytoryczno- redakcyjne nad projektem Traktatu. Został on uzgodniony na dwudniowym (17-18.07) posiedzeniu Rady Europy w Brukseli a następnie podpisany przez szefów państw i rządów wszystkich państw członkowskich w Rzymie 29.10.2004 roku.

Akt końcowy Traktatu podpisali dodatkowo oprócz przedstawicieli państw członkowskich UE również przywódcy trzech państw kandydujących: Turcji, Bułgarii, Rumunii.

Podpisanie Traktatu zakończyło etap procesu reformy instytucjonalnej UE, związanych między innymi z jej rozszerzeniem od 01.05.2004 roku o 10 nowych państw, także Polski.

Traktat Konstytucyjny - skład.

Preambuła + cztery części podzielone na tytuły.

Część pierwsza, tytuł pierwszy.

Część pierwsza, --//-- drugi - prawa podstawowe i obywatelstwo.

--//-- --//-- , --//-- trzeci - kompetencje unii,

--//-- --//-- , --//-- czwarty - instytucje i organizacje unii,

--//-- --//-- , --//-- piąty - wykonywanie kompetencji unii,

--//-- --//-- , --//-- szósty - życie demokratyczne unii,

--//-- --//-- , --//-- siódmy - finanse unii,

--//-- --//-- , --//-- ósmy - unia i jej bezpośrednie otoczenie,

--//-- --//-- , --//-- dziewiąty - członkowstwo w unii,

Część druga - Karta Praw Podstawowych.

--//-- --//-- ,tytuł pierwszy- godność,

--//-- --//-- , --//-- drugi - wolność,

--//-- --//-- , --//-- trzeci - równość,

--//-- --//-- , --//-- czwarty - solidarność,

--//-- --//-- , --//-- piąty - prawa obywatelskie,

--//-- --//-- , --//-- szósty - wymiar sprawiedliwości,

--//-- --//-- , --//-- siódmy - postanowienia ogólne dotyczące wykładni i stosowania Karty Praw Podstawowych

Część trzecia- „Polityka i funkcjonowanie”

--//-- --//-- , tytuł pierwszy - zasady ogólne,

--//-- --//-- , --//-- drugi - niedyskryminacja i obywatelstwo,

--//-- --//-- , --//-- trzeci - polityka i działania wewnętrzne,

--//-- --//-- , --//-- czwarty - stowarzyszenie krajów i terytoria zamorskie,

--//-- --//-- , --//-- piąty - działania zewnętrzne unii,

--//-- --//-- , --//-- szósty - funkcjonowanie unii,

--//-- --//-- , --//-- siódmy - postanowienia wspólne,

Część czwarta- „ Postanowienia ogólne i końcowe”

Część pierwsza - 61b artykułów - dotyczy instrumentów, kompetencji i aktów prawnych.

Część druga - Preambuła i 54 artykuły.

Część trzecia - 322 artykuły- przepisy dotyczące prawa materialnego oraz instytucji europejskich.

Część czwarta - 12 artykułów zakres terytorialny i masowy dotyczący nowelizacji.

Do Traktatu dołączono 36 protokołów i 2 załączniki, które są jego integralną częścią.

15. Ogólna charakterystyka i zasady systemu instytucjonalnego.

System instytucjonalny wspólnot europejskich.

Obecnie TWE wśród organów wspólnoty wymienia:

- Parlament Europejski,

- Radę Europy,

- Komisje,

- Trybunał Sprawiedliwości,

- Trybunał Obrachunkowy,

Nadal instytucją nieformalną pozostaje Rada Europejska. Sprawuje ona jednak zwierzchnictwo instytucjonalne, które wynika z jej wagi oraz szczebla na jakim obraduje.

……………………, do czasu wejścia w życie J.A.E. funkcjonowanie Rady Europy było pozbawione podstawowych praw. Art. 2 J.A.E. stanowi, że Rada Europy składa się z szefów państw i szefów rządów państw członkowskich oraz przewodniczącego komisji, którzy są wspomagani przez ministrów spraw zagranicznych. Postanowienia J.A.E. dotyczące Rady Europy powtórzono w Traktacie o UE dodają, że Rada Europy nadaje UE impuls niezbędny do jej rozwoju i określa ogólne wytyczne odnośnie do jej polityki. Te postanowienia umocniły instytucje UE.

W części pierwszej Traktatu ustanawiającego Konstytucje dla Europy, po raz pierwszy w śród instytucji Unii uprzywilejowano Radę Europejską.

Konstytucja wewnętrzna Rady Europejskiej jest stosunkowo prosta. Pracuje pod kierunkiem urzędu przewodniczącego (czasami zwanego prre4zydencją), nie ma własnej administracji. TUE nie wiele stwierdza o trybie działania Rady Europejskiej. Obecnie Rada Europejska zbiera się co naj mniej dwa razy do roku (w efekcie są to spotkania …………………. co kwartał, niekiedy są to spotkania nie formalne), ……………..

……………………………………………………………………………………………………...……………………………………………………………………………………………………….......

rządu państwa członkowskiego, która przewodniczy Radzie. Są one przygotowane na różnych poziomach: krajowym, międzynarodowym i wspólnotowym.

Zadaniem Rady Europy jest określenie strategicznych celów rozwoju UE. Decyzję o tych kwestiach np. unia monetarna, przyjmowanie nowych członków, podstawowe kierunki w polityce zagranicznej, są następnie zrealizowane przez Radę i Komisję.

Rada Europejska jest również głównym organem decyzyjnym w II filarze oraz pełni określone funkcje w III filarze.

Parlament Europejski skład się z przedstawicieli rządów państw członkowskich. Wybory odbywają się zgodnie z wewnętrznymi procedurami (ponieważ, nie ma ona wspólnych procedur, w Polsce ordynacja wyborcza do parlamentu europejskiego. Ustawa z 23.01.2004 roku- ordynacja wyborcza do parlamentu. Liczba deputowanych w przeszłości ulegała częstym zmianom. Powiększała się z kolejnymi poszerzeniami wspólnot.

Traktat Amsterdamski ustalił, że liczba deputowanych nie może być wyższa niż 730, a Traktat Nicejski podniósł do 732 i dokonał nowego rozdzielenia miejsc. Zgodnie z tym rokiem zostanie podniesiona do 750. Nowy podział miejsc z 2004 roku i z mocą okresu 2004-2009 ustalono w art. 2 ustęp 1 protokół w sprawie rozszerzenia UE dołączonego do Traktatu Europejskiego. Stał się on nie aktualny w związku z zawarciem Krakatau Akcesyjnego w dniu 16 kwietnia.

Zgodnie z postanowieniami aktu dotyczącego przystąpienia innych państw nowy podział miejsc nastąpił od dnia przystąpienia nowych członków do kadencji nowych członków Parlamentu Europejskiego w latach 2004-2009. Wówczas przedstawiciele nowych państw członkowskich zostali wyłączeni przez parlament tych państw z pośród członków tych parlamentów zgodnie z procedurą ustanowioną tych państw.

16. Rada Europejska - skład, kompetencje, charakter prawny organu.

Kompetencje:

Rada jest głównym organem politycznym Unii. Zakres jej kompetencji i tryb działania wynikają z następujących dokumentów:

• Deklaracja londyńska przyjęta przez Radę Europejską w 1977r,

• Deklaracja o unii europejskiej przyjęta w Stuttgardzie w 1983r,

• Jednolity Akt Europejski z 1987r,

• Traktat o Unii Europejskiej z 1993r.

Rada Europejska ma nadrzędną funkcję wobec instytucji wspólnotowych. Pozostaje poza wszelką kontrolą formalną, co oznacza, że nie można zaskarżyć jej postanowień. Nie ma nawet takich kompetencji Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

Rada Europejska ma jedynie obowiązek przedkładania Parlamentowi sprawozdania z każdego swojego posiedzenia, a raz w roku pisemnego sprawozdania z osiągnięć i wykonanych zadań Unii. W szczególności Rada Europejska:

• Podejmuje podstawowe decyzje polityczne;

• Zajmuje się rozwiązywaniem konfliktów politycznych , których nie udaje się rozstrzygnąć na szczeblu ministerialnym;

• Wyznacza ogólne kierunki wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, a także może podjąć decyzję o ustanowieniu wspólnej polityki obronnej Unii;

• Podejmuje decyzje w sprawie wdrażania wspólnych strategii Unii w dziedzinach ważnych dla wspólnych interesów państw członkowskich.

Skład:

Radę Europejską tworzą: szefowie państw i rządów krajów członkowskich Unii Europejskiej. Uczestniczą w niej również przewodniczący Komisji Wspólnoty, jeden z jej członków oraz ministrowie spraw zagranicznych. Instytucję tę powołano w 1974 r. na wniosek prezydenta Francji Giscarda d' Estaing. Ustalono, że przywódcy krajów Wspólnot będą się spotykać co najmniej trzy razy w roku. Spotkania odbywały się nieregularnie. Jednolity Akt europejski (1986) nadał tej praktyce ramy instytucjonalne. Od tego czasu Rada Europejska zbiera się przynajmniej dwa razy w roku. Spotkania te odbywają się w państwie kończącym okres swojej prezydentury. Prezydentura Rady zmienia się co 6 miesięcy. Państwa członkowskie obejmują prezydenturę w kolejności alfa­betycznej nazw swych krajów, pisanych w ich językach ojczystych

Charakter prawny:

Decyzje Rady są wiążące dla wszystkich państw członkow­skich. Są one podejmowane albo jednomyślnie (każde państwo ma wówczas prawo weta) albo na naradzie większości kwalifiko­wanej, np. w kwestiach dotyczących wspólnego rynku, rolnictwa i handlu zagranicznego.

. Do zadań Rady Europejskiej należą w szczególności:

• ustalanie głównych kierunków integracji europejskiej;

• określanie ogólnych linii polityki Wspólnoty;

• tworzenie nowych obszarów wspólnej działalności krajów członkowskich;

• wykonywanie arbitrażu w kwestiach spornych, które nie zos­tały rozstrzygnięte w Radzie Ministrów;

• wyrażanie wspólnego stanowiska w odniesieniu do stosunków zewnętrznych.

17. Parlament Europejski - skład, funkcje, ewolucja roli w procesie legislacyjnym.

Możliwość przeprowadzenia bezpośrednich, powszechnych wyborów przewidzianych w traktatach założycielskich wspólnot zakładając przedstawienie odpowiedniej propozycji w tej sprawie. Prace nad jej przygotowaniem podjęto w 1961 roku, a dokładnie 16-05-1961 roku zgromadzenie po raz pierwszy przedłożyło projekt procedur wyborczych 20-09-1976r. Rada uchwaliła decyzję 776/77 do której załączono akt dotyczący wyboru przedstawicieli do parlamentu europejskiego przez bezpośrednie powszechne głosowanie. Przewidziano w nim iż 410 członków będzie wybieranych na pięcioletnią kadencję w drodze bezpośrednich wyborów powszechnych . Pierwsze wybory 07-07-1977r. Dzięki wprowadzeniu tef formy wyborów parlament stał się instytucja w pełni legitymizowaną, nie uzgodniono natomiast jednolitej procedury wyborczej dlatego stosowano procedury przewidziane w przepisach krajowych państw członkowskich.

Opracowane z ksiązki.

Parlament Europejski jest organem przedstawicielskim w Unii Europejskiej. Jest to jedyne na świecie zgromadzenie międzynaro­dowe wybierane w demokratycznym, powszechnym i bezpośred­nim głosowaniu odbywającym się we wszystkich krajach człon­kowskich.

Z historii Parlamentu Europejskiego. Parlament został utwo­rzony w 1952 r. jako Wspólne Zgromadzenie Europejskiej Wspól­noty Węgla i Stali. Traktat Rzymski ustanowił go jako wspólne ciało dla wszystkich trzech Wspólnot. Jego pierwsze posiedzenie odbyło się 19 marca 1958 r. Do 1962 r. używano traktatowej nazwy Zgromadzenie. Od 1962 wprowadzono pojęcie Europejski Parla­ment. Oficjalnie, określenie „Parlament Europejski" zostało przy­jęte w Jednolitym Akcie Europejskim.

Sposób wyłaniania Parlamentu Europejskiego. Do 1979 r. był wyłaniany poprzez delegowanie przez narodowe parlamenty państw członkowskich deputowanych ze swoich szeregów. Na konferencji szefów państw i rządów krajów członkowskich posta­nowiono wprowadzić wybory bezpośrednie, które po raz pierw­szy przeprowadzono 7-10 czerwca 1979 r.

Parlament wybierany jest na 5-letnią kadencję według różnych

— w poszczególnych państwach — procedur wyborczych.
Skład Parlamentu Europejskiego. Liczba posłów Parlamentu

Europejskiego zmieniała się, zwiększając się w wyniku przyjmo­wania kolejnych członków do Wspólnot. I tak liczba deputowa­nych wynosiła w 1979 r. — 410; po przystąpieniu Grecji (1981)

— 434, Hiszpanii i Portugalii (1986) — 518. W wyborach prze­prowadzonych w czerwcu 1994 r. wyłoniono 567 posłów. Po przystąpieniu do Wspólnoty Szwecji, Austrii i Finlandii Parla­ment Europejski liczy 624 deputowanych. Liczba posłów każdego z państw członkowskich jest zróżnicowana i przedstawia się na­stępująco: Niemcy — 99; Wielka Brytania, Włochy i Francja po 87; Hiszpania — 64; Holandia — 31; Belgia, Grecja, Portugalia po 25; Szwecja — 21; Austria — 20; Dania i Finlandia po 16; Ir­landia — 15; Luksemburg — 6.

Struktura organizacyjna Parlamentu Europejskiego. W struk­turze organizacyjnej Parlamentu wyróżnić można organy wymie­nione w traktatach (przewodniczący, Prezydium Parlamentu Euro­pejskiego, oraz organy wskazane w Regulaminie Parlamentu: ko­misje, frakcje, Sekretariat Generalny). Kadencja organów stałych wynosi dwa i pół roku. Przewodniczący stoi na czele Parlamentu: zwołuje sesje zwyczajne i nadzwyczajne, kieruje pracami dotyczącymi porządku dziennego, przekazuje Radzie Ministrów i Ko­misji Europejskiej uchwalane przez parlament rezolucje i opinie, reprezentuje izbę na zewnątrz. Prezydium Parlamentu Europej­skiego tworzą: przewodniczący, wiceprzewodniczący (kilkunastu) oraz kwestorzy zajmujący się sprawami finansowymi i administra­cyjnymi. Podział miejsc w Prezydium dokonywany jest na pod­stawie systemu d'Hondta, proporcjonalnie w odniesieniu do fra­kcji. Znaczy to, że im silniejsza frakcja, tym więcej ma swoich przedstawicieli. Przynależność narodowa nie jest brana pod uwa­gę. Do zadań Prezydium należą m.in.: kwestie administracyjne, sprawa nadzoru nad komisjami, przestrzeganie regulaminu.

W Parlamencie Europejskim istnieją trzy rodzaje komisji: sta­łe, specjalne, powoływane ad hoc. Komisje są powoływane pod kątem rozpatrywanych problemów. O obsadzie stanowisk prze­wodniczących komisji decydują najsilniejsze frakcje w parlamen­cie. W kadencji Parlamentu Europejskiego 1994-1999 działa 20 komisji. Są to komisje zajmujące się sprawami: zagranicznymi i bezpieczeństwa; gospodarki rolnej, rybołówstwa i rozwoju wsi; budżetu; gospodarki, waluty i polityki przemysłowej; energii, ba­dań i technologii; zewnętrznych stosunków gospodarczych; pra­wnymi i praw obywatelskich; spraw socjalnych, zatrudnienia i śro­dowiska pracy; polityki regionalnej i ruchu zagranicznego; ochro­ny środowiska naturalnego, zdrowia i ochrony konsumenta; mło­dzieży, kultury, kształcenia i mediów; rozwoju i współpracy; wol­ności obywatelskiej i spraw wewnętrznych; kontroli budżetu; instytucjonalnymi; regulaminu i problemów immunitetu; praw ko­biet, petycji; rybołówstwa.

W Parlamencie Europejskim posłowie nie zasiadają według kraju pochodzenia, ale zgodnie z kluczem partyjnym, tzn. we fra­kcjach partyjnych bliskich ideologicznie ich własnym partiom. W wyniku wyborów parlamentarnych z czerwca 1994 r. ukształ­towało się 9 frakcji i jedna grupa. Pozycja frakcji Parlamentu Eu­ropejskiego, ze względu na słabość zaplecza politycznego, jakim są europejskie struktury partyjne, nie jest porównywalna z miej­scem frakcji w parlamentach krajowych. Frakcje Parlamentu po­siadają całkowitą autonomię wewnętrzną. Do ich kompetencji należy m.in. udział w wyborze przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Parlamentu oraz przewodniczących i członków komisji parlamentarnych oraz uczestniczenie w pracach rozszerzonego pre­zydium i komisji prezydialnej. Posłowie są silnie związani ze swoimi frakcjami i kierują się bardziej zapadającymi tam ustaleniami niż racjami narodowymi.

Frakcje w Parlamencie Europejskim (po wyborach 9 VI 1994r.)

Nazwa frakcji	Liczba miejsc	Przewodniczący frakcji
Socjaldemokratyczna Partia Europy	198	Paulice Geen (Wielka Brytania)
Europejska Partia Ludowa	157	Wilfried Martens (Belgia)
Liberalna i Demokratyczna Partia Europy	43	Gijs de Yries (Holandia)
Związek Zjednoczonej Europejskiej Lewicy	28	Alonso Puerta (Hiszpania)
Forza Europa	27	Giancarlo Ligabue (Włochy)
Zgromadzenie Demokratów Europejskich	26	Jean Claude Pasty (Francja)
Frakcja Zielonych	23	Claudia Roth (Niemcy), Alexander Langer (Francja)
Radykalny Europejski Sojusz	19	Jean Francois Hory (Francja)
Frakcja Europy Narodów	19	Yimmy Goldsmith (Francja). Jens-Peter Bonde (Dania)

Agendą administracyjną Parlamentu Europejskiego jest Sekreta­riat Generalny na czele z sekretarzem generalnym. W jego skład wchodzi pięć dyrekcji generalnych:

— Dyrekcja I to kancelaria Parlamentu Europejskiego. Do jej kompetencji należą m.in. organizowanie obrad plenarnych i posiedzeń prezydium, rejestrowanie wpływających petycji, dokonywanie tłumaczeń na języki urzędowe, wydawanie pub­likacji i prowadzenie kolportażu;

• Dyrekcja II to dyrekcja zajmująca się komisjami i międzyparla­mentarnymi delegacjami;

• Dyrekcja III zajmuje się gromadzeniem informacji o wyda­rzeniach światowych oraz wydawaniem dokumentów z posie­dzeń parlamentarnych;

• Dyrekcja IV jest odpowiedzialna za sprawy administracji, per­sonelu i finansów. Zajmuje się opracowywaniem projektu bu­dżetu parlamentu, wewnętrzną administracją i służbami po­mocniczymi;

— Dyrekcja V administruje badaniami naukowymi i dokumentacją. udziela pomocy w przygotowywaniu projektów rezolucji oraz formowaniu przez deputowanych interpelacji. Tutaj znajduje się elektroniczny system dokumentacji aktów prawnych.
Kompetencje Parlamentu Europejskiego określone są w układach wspólnotowych, w decyzjach głów państw i szefów rządów, w regulaminie parlamentarnym; w ustaleniach wewnętrznych Par­lamentu z innymi organami Wspólnoty. Parlament Europejski jest organem inicjatywy i kontroli politycznej, bardziej ciałem doradczo-konsultacyjnym niż rozstrzygającym. Jego kompetencje mają cha­rakter: prawodawczy, kontrolny, kreacyjny i integracyjny.

Do kompetencji prawodawczych parlamentu należą m.in.:

• uczestniczenie w przygotowywaniu dyrektyw i rozporządzeń poprzez wypowiadanie się o projektach Komisji Europejskiej;

• ratyfikowanie zawartych przez Wspólnotę umów międzynaro­dowych o stowarzyszeniu i współpracy, jak również rozszerza­jących unię o nowe państwa;

• współdecydowanie w zakresie jednolitego prawa wyborczego i europejskiego obywatelstwa;

podejmowanie wspólnie z Radą Ministrów decyzji w spra­wach budżetu Wspólnoty. Przygotowany przez Komisję pro­jekt budżetu krąży pomiędzy Radą a Parlamentem — dwiema instytucjami pełniącymi funkcję organów budżetowych. W sprawach dotyczących tzw. wydatków obowiązkowych — w większości ,są to wydatki przeznaczone na rolnictwo — de­cydujący głos należy do Rady Ministrów. Natomiast w odniesieniu do wydatków nieobowiązkowych przypada ona Parla­mentowi, który jest władny je zmienić w granicach określo­nych w prawie wspólnotowym;

• współdecydowanie, wraz z Radą Ministrów, w takich dziedzi­nach jak: swobodny przepływ pracowników, rynek wewnętrz­ny, szkolnictwo, badania naukowe, ochrona środowiska, transeuropejska sieć drogowa, ochrona zdrowia, kultura, ry­nek konsumentów. W powyższych kwestiach parlament jest władny — podejmując decyzje bezwzględną większością gło­sów i w przypadku porażki procedury pojednawczej — od­rzucić przyjęte przez Radę Ministrów wspólne stanowisko.

Kompetencje kontrolne parlamentu stanowią jego najbardziej roz­winięty obszar działania. Formalne środki kontroli to przede wszys­tkim: pytania (zgodnie z regulaminem mogą być kierowane do Rady Ministrów i Komisji, przy czym istnieje praktyka udzielania odpowiedzi, które są dyskutowane); dyskusja nad rocznym spra­wozdaniem Komisji i udzielenie absolutorium; wotum nieufności wobec Komisji uchwalone większością 2/3 głosów i prowadzące do jej odwołania.

W zakresie uprawnień kreacyjnych Parlament wyraża zgodę na powołanie członków Komisji Europejskiej.

Przedsięwzięcia integracyjne Parlamentu Europejskiego prze­jawiają się przede wszystkim w jego inicjatywach politycznych. I tak domagać się może zaniechania istniejących praktyk lub na­dania im nowego kierunku albo wylansowania nowych linii poli­tycznych zmierzających do poszerzenia zakresu integracji .

Parlament Europejski nie ma jednej siedziby. Główną siedziby jest Strasburg (Francja). Tam odbywa się 12 posiedzeń plenar­nych i debata budżetowa. W Brukseli mają miejsce dodatkowe posiedzenia plenarne i prace komisji parlamentarnych. Siedziby Sekretariatu Generalnego jest Luksemburg. W 1994 personel Par lamentu Europejskiego liczył 3790 osób, a budżet 666 min ECU.

18. Rada Unii Europejskiej - tryb działania i podejmowania uchwał, kompetencje.

RADA składała się z przedstawicieli państw członkowskich szczebla ministerialnego, upoważniających do działania w imieniu rządu w danym państwie. Jej skład personalny jest zmienny i uzależniony od materii będącej przedmiotem obrad. Rozróżnia się Radę złożoną z ministrów spraw zagranicznych oraz Rady w skład których wchodzą szefowie innych resortów. Urząd przewodniczącego piastowany jest kolejno przez sześć miesięcy. Kolejność sprawowania urzędu jest ustalana przez radę jednomyślnie. Urząd ten odgrywa coraz większą rolę w życiu wspólnot europejskich. Kolejność ustalana jest przez Radę jednomyślnie. Urząd ten odgrywa coraz większą rolę. ……… państwa konkurencję między sobą o to, które z nich odnotuje większe osiągnięcia w przyśpieszonym czasie. Jedną z funkcji przewodniczącego jest zwoływanie Rady z własnej inicjatywy lub na wniosek jednego z jej członków lub komisji. Obrady Rady nie są jawne. Zapraszana jest na nie z reguły komisja. Obowiązuje tajemnica służbową, co do treści obrad. Siedzibą jest Bruksela w kwietniu, czerwcu i październiku Rada obraduje w Luksemburgu, październik- w Brukseli, on też wykonuje jej polecenia. Głównym zadaniem KOREPER jest wypracowanie jednomyślności członków w, jeszcze za nim zostanie on wpisany do porządku dziennego obrad. KOREPER składa się z szefów dyplomacji państw członkowskich, przy wspólnotach w randze ambasadorów. Przewodnictwo sprawuje przedstawiciel tego państwa, które przewodniczy w radzie. Rada wspomagana jest także przez sekretarza generalnego mianowanego jednomyślnie decyzją Rady. Sekretarz generalny podpisuje wspólnie z przewodniczącym Rady uchwalone przez nią akty prawne i zarządzenia. Ich ogłoszenie w Dzienniku Urzędowym UE, rozkład głosów, tryb głosowania. Do niedawna minimum Rady wymagało do ich przyjęcia 62 głosów „za” powinie być podjęta na wniosek komisji. 62 „za” wyrażające zgodę co naj mniej 10ciu państw członkowskich w innych przypadkach. W okresie przejściowym od zakładanego dnia akcesji do podjęcia pracy przez komisję rozdział głosów odbywał się według tego samego systemu natomiast liczbę głosów potrzebnych do tzw. progu większości kwalifikowanej to 88, a obecnie to 282 głosy obliczone z sytuacjami wynikającymi z aktu dotyczącego warunków przystąpienia. Akty zostaną podjęte jeżeli w uzyskuje co naj mniej 232 głosy za i jeżeli na mocy TWE powinna być podjęta na wniosek komisji. 232 głosy „za” wyrażające zgodę co naj mniej 2/3 państw członkowskich w innych wypadkach ponad to każdy członek Rady Ministrów może zażądać sprawdzenia czy państwa członkowskie większość kwalifikowaną reprezentują co naj mniej 62% ogólności unii.

Rada pełni szereg funkcji:

prawodawczą:

jest organem prawotwórczym dla rozporządzeń dyrektyw i decyzji,

przekazuje komisji w przyjętych prze nią aktach prawnych uprawnienia do realizacji przepisów, które Rada wydaje,

w sferze stosunków międzynarodowych:

a) zawiera umowy z państwami i organizacjami międzynarodowymi,

uchwala budżet wspólnot,

sprawuje ogólne kierownictwo polityczne,

Opracowane z ksiązki.

Status, skład i struktura. Rada jest głównym organem legislacyj­nym i decyzyjnym Wspólnoty. Z racji swojego składu prezentuje narodowy punkt widzenia na szczeblu europejskim. Składa się z ministrów rządów krajów członkowskich. Jej członkowie rozstrzy­gają o polityce i rozwoju Wspólnoty z punktu widzenia interesu poszczególnych państw. Każdy członek wnosi własną narodową perspektywę, konfrontując ją z innymi członkami rady. Jej skład zmienia się w zależności od przedmiotu obrad. Ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich tworzą ogólną radę, różni ministrowie resortowi tworzą rady fachowe. Rada ogólna, zbierająca się raz w miesiącu (z wyjątkiem sierpnia), jest właściwa dla większości problemów związanych z działalnością Unii, w tym m.in. dla polityki rozwoju, kwestii instytucjonalnych, wprowadzania i koordynowania różnych sfer polityki. Ponadto stanowi instancję odwoławczą w przypadku braku porozumienia w radzie fachowej. Wśród rad fachowych ważne są rady mini­strów rolnictwa i finansów.

Kompetencje Rady Ministrów. Działalność Rady Ministrów wyraża Komitet Stałych Przedstawicieli, który koordynuje przy­gotowywanie decyzji, oraz sekretariat składający się z około 2000 urzędników. Rada zapewnia koordynację polityk państw człon­kowskich w różnych sektorach. Uchwala akty prawne: rozporzą­dzenia, dyrektywy i decyzje. W swojej działalności prawodawczej Rada współdziała z Komisją, Parlamentem Europejskim i Komite­tem Ekonomiczno-Społecznym .

Do specyficznych jednostkowych kompetencji Rady należy m.in.: mianowanie członków innych instytucji, np. członków ko­misji doradczych na podstawie listy przedkładanej przez państwa członkowskie i po wysłuchaniu europejskich związków interesu i Komisji Wspólnot; zatwierdzanie procedury postępowania przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości i regulaminu Komitetu Ekonomiczno-Społecznego; kontrola Komisji Unii oraz udzielanie jej pełnomocnictwa do wprowadzania uchwalonych przepisów.

Tryb podejmowania decyzji. Procedura decyzyjna w Radzie Ministrów jest wielostopniowa. W samej Radzie rozpatrywane są tylko te kwestie, co do których nie osiągnięto kompromisu w działających na zapleczu Rady grupach pracy i Komitecie Sta­łych Przedstawicieli .

Tryb podejmowania decyzji w Radzie Ministrów jest zróżnico­wany. Rada rozstrzyga, w zależności od rodzaju spraw, zgodnie z zasadą jednomyślności, zwykłej większości lub kwalifikowanej

większości. Najważniejsze sprawy rozstrzygane są jednomyślnie. I tak np. propozycje Komisji Wspólnoty mogą być zmieniane tyl­ko jednomyślnie. Regułą jest kwalifikowana większość. Głosy są wtedy ważone. Członkowie Rady Ministrów dysponują łącznie 87 głosami, w tym Niemcy, Francja, Włochy i Wielka Brytania po 10 głosów, Hiszpania — 8, Belgia, Grecja, Holandia i Portugalia po 5 głosów, Szwecja i Austria po 4 głosy, Finlandia — 3 i Lu­ksemburg 2 głosy. Dla niektórych spraw wystarczy zwykła wię­kszość głosów, przy czym każde państwo dysponuje wtedy jed­nym głosem. W praktyce członkowie Rady Ministrów dążą do wypracowania consensusu. Rada obraduje głównie w Brukseli, a w kwietniu, czerwcu i październiku w Luksemburgu.

Ponadto wyróżnia się tzw. „trojkę". Trojka składa się z mini­strów spraw zagranicznych trzech państw: aktualnie sprawujące­go prezydenturę, jego poprzednika oraz następcy . Trojka zajmu­je się w szczególności prowadzeniem polityki zagranicznej oraz sprawami, których załatwianie wymaga czasu dłuższego niż 6 miesięcy.

Personel Rady Ministrów składa się z 2289 stanowisk. Jej bu­dżet w 1994 r. wynosił 384,5 min ECU.

19. Komisja Europejska - skład, funkcje, procedury stanowienia aktów.

Rada obradując w składzie szefów państw i rządów kwalifikowaną większością głosów nominuje osobę, która ma zostać przewodniczącym. Parlament Europejski zatwierdza tę nominację. Rada stanowiąc większością kwalifikowaną, za wspólnym porozumieniem i z nowym przewodniczącym przygotowuje listę z propozycjami państw członkowskich postulujących osób których zamierza mianować członkami komisji. Nominowany przewodniczący i członkowie komisji podlegają kolegialnie zatwierdzeniu przez Parlament Europejski. Przewodniczący komisji i członkowie zostają mianowani przez Radę większością kwalifikowaną. Do niedawna komisja składała się z 20-stu członków obywateli państw członkowskich w śród nich znajdował się przewodniczący komisji. Liczba członków komisji mogła zostać zmieniona przez radę jednomyślnie. W skład komisji wchodził co naj mniej jeden obywatel jednego państwa członkowskiego , jednak nie więcej niż dwóch członków posiadających obywatelstwo tego państwa. Rozwiązania przyjęte w akcie dotyczące przyjęcia przyjmuje, że w skład komisji wchodzi jeden obywatel każdego państwa. Liczba członków może zostać przez Radę jednomyślnie zmieniona.

TA a następnie TN umocniły pozycję przewodniczącego komisji, umożliwiając mu elastyczniejszą pracę. TK w zasadzie nie wprowadza zmian do jego kompetencji. Nie pojawił się jednak w nim zapis, że komisja działa pod politycznym przewodnictwem swojego przewodniczącego.

Przewodniczący komisji:

- określa wytyczne pracy,

- decyduje o wewnętrznej organizacji pracy zapewniając spójność, skuteczność i kolegialność jej działania,

- mianuje wiceprzewodniczącego z pośród członków kolegium,

- może zażądać rezygnacji członka komisji,

Tryb działania komisji:

TA podkreślił szczególną rolę komisji wprowadzając nowy przepis stwierdzający, że komisja działa pod politycznym kierownictwem swojego przewodniczącego. Komisja podejmuje swe działania większością liczby członków, jest ona odpowiednikiem władzy wykonawczej nadzorująca bieżąca implementację prawa wspólnotowego, ale posiadającej również własne lub delegowane kompetencje prawodawcze.

Art. 111 TWE- daje nie pełny obraz funkcji sprawowanych prze ten organ a komisja odgrywa zasadniczą rolę.

Funkcje Komisji (podział):

- komisji przysługuje inicjatywa ustawodawcza przy czym wszystkie ważne decyzje podejmowane przez Radę muszą być przygotowane prze komisję.

- komisja wydaje rozporządzenia na podstawie upoważnienia wyrażonego w rozporządzeniu,

- komisja nadzoruje stosowanie prawa wspólnotowego w szczególności prawa konkurencji i dysponuje tym w zakresie daleko idącymi uprawnieniami śledczymi,

- może wnosić sprawy przed Trybunał Sprawiedliwości w przypadku łamania prawa przez państwa członkowskie,

- komisja uczestniczy w sprawach po między poszczególnymi państwami członkowskimi,

- komisja ma funkcje wykonawczą, zarządza polityką wspólnotową, tworzy zasady ich funkcjonowania, zapewnia obsługę aparatu administracyjnego,

- komisja wykonuje kompetencje w zakresie stosunków zewnętrznych i procedur finansowych,

- posiada przedstawicielstwo w państwach na całym świecie,

- otrzymuje prawo do negocjowania umów międzynarodowych,

- odgrywa ważną rolę w negocjacjach akcesyjnych.

Na rzecz komisji pracuje rozbudowany aparat administracyjny złożony z dyrekcji generalnej, odpowiadający za poszczególne sektory polityki wspólnotowe oraz wyspecjalizowane służby, agencje. TK powtarza funkcje komisji zawarte w obecnie obowiązujących dokumentach, ale nie przyznaje komisji prawa do wykonywania komisji aktów prawotwórczych.

Zgodnie z TRE kwalifikowana większość głosów przedstawia Parlamentowi Europejskiemu swojego kandydata na przewodniczącego. Kandydat ten jest wybierany większością głosów członków wchodzących w jego skład, jeśli nie uzyska on wymaganej większości, RE stanowiąc większość kwalifikowaną w terminie miesiąca przedstawia nowego kandydata, który jest wybierany przez parlament europejski zgodnie z tą samą procedurą. Rada stanowiąc większość kwalifikowaną i za wspólnym porozumieniem z nominowanym przewodniczącym przyjmuje listę pozostałych osób, które proponuje mianować członkami komisji. Są oni wybierania zgodnie z propozycjami każdego z państw członkowskich. Nominowani w ten sposób przewodniczący i członkowie komisji podlegają kolegialnie zatwierdzeniu przez Parlament Europejski. Przewodniczący i pozostali członkowie komisji są mianowani przez Radę Europejską standardową większością kwalifikowaną.

W TK po wielu dyskusjach przyjęto następujące rozwiązanie dotyczące składu komisji:

Pierwsza komisja mianowana na mocy postanowienia traktatu będzie składała się z jednego obywatela każdego państwa członkowskiego w tym Ministra Spraw Zagranicznych unii, który będzie jednym z jej wice przewodniczących.

W kolejnej kadencji komisja będzie składała się z takiej liczby członków, która odpowiada 2/3 państw członkowskich w tym z jej przewodniczącego i ministrem spraw zagranicznych Unii, chyba, że RE stanowiąc jednomyślnie podejmie decyzję o zmianie tej liczby. Członkowie tej komisji będą wybierania na podstawie systemu równej rotacji po między państwami członkowskimi. System ten będzie ustanawiamy na mocy decyzji Europejskiej przyjętej jednomyślnie przez RE na podstawie następujących zasad.:

państwa członkowskie będą traktowane na zasadzie ścisłej równowagi przy ustaleniu kolejności i długości obecności ich obywateli w komisji w związku z tym różnica miedzy całkowitą liczbą kadencji pełnionych przez obywateli danych dwóch państw członkowskich nie może nigdy przewyższać jednej kadencji.

skład każdej kolejnej komisji ma odzwierciedlać w zadawalający sposób różnorodność demograficzną, geopolityczną wszystkich państw członkowskich.

Opracowane z ksiązki.

Status, skład, kadencja. Komisja Europejska jest organem wyko­nawczym Unii Europejskiej. Funkcjonuje od 1958 r. na podstawie Traktatów Rzymskich. Skład Komisji zmieniał się i ulegał posze­rzeniu. Obecnie składa się ona z 20 członków. Każde państwo ma swojego przedstawiciela, a większe kraje, takie jak Niemcy, Fran­cja, Wielka Brytania, Włochy i Hiszpania, wysyłają po 2 reprezentantów. Członkowie Komisji są wyznaczani przez państwa człon­kowskie na drodze wzajemnych uzgodnień. Przewodniczący powoły­wany jest na zasadzie jednomyślności rządów państw członkow­skich, po uzgodnieniu z parlamentem. Analogiczna procedura wymagana jest dla wyboru pozostałych członków. W tym przy­padku niezbędna jest także aprobata przewodniczącego.

Kadencja członków Komisji trwa 5 lat i może być odnowiona. Członkowie posiadają wysokie kompetencje i są niezależni. Nieza­leżność członków oznacza, że powinni oni reprezentować tylko interesy państw, zaś państwa członkowskie powinny powstrzy­mać się od wywierania wpływu na osoby reprezentowane w Ko­misji. W okresie kadencji członkowie nie mogą prowadzić żadnej działalności zawodowej. Mogą natomiast być członkami partii politycznych i związków interesu.

Komisja stanowi pewnego rodzaju kolegium. Wszyscy członko­wie są równouprawnieni. Przewodniczący jest primus inter pares — nie posiada żadnego szczególnego głosu ani szczególnych kom­petencji. Rolę przewodniczącego zwiększa jednak polityczne zna­czenie urzędu. Członkowie Komisji muszą mieć zaufanie w par­lamencie, który może całą Komisję (a nie poszczególnych człon­ków) zmusić do ustąpienia. Wotum nieufności nigdy jeszcze nie zostało uchwalone. W łonie Komisji istnieje wewnętrzny podział za­dań, realizowany w formie rozdziału tek. W strukturze Komisji wy­stępuje ponad 20 dyrekcji generalnych, na czele których stoją dy­rektorzy. Aparat pomocniczy liczył w 1994 r. 19 027 osób .

Można wyróżnić cztery zakresy kompetencji Komisji. Jest ona: — strażnikiem i obrońcą układów, tzn. zadaniem komisji jest za­pewnienie wykonania postanowień traktatów tak, aby prawo europejskie było stosowane zgodnie z układami zarówno przez inne organy wspólnoty, jak i przez państwa członko­wskie i przez poszczególne osoby. W przypadku naruszenia prawa, Komisja ma możliwość skierowania sprawy do Trybu­nału Sprawiedliwości, przed którym jest stroną broniącą ukła­dów europejskich; rozstrzygnięcia sądu są wiążące; — organem wykonawczym wspólnoty. Dla wypełniania swoich zadań Komisja może podejmować postanowienia, formułować zalecenia i zajmować stanowiska. Zadania wykonawcze Ko­misji przejawiają się m.in. w administrowaniu środkami włas­nymi wspólnoty, tzn. w rozporządzaniu dochodami, zarządza­niu wspólnotowym programem badań i kształcenia, zawiadywaniu europejskimi funduszami, wprowadzaniu przepisów odnośnie europejskiej polityki rolnej i prawa celnego;

• inicjatorem polityki wspólnoty. Komisja posiada —jako jedy­na — prawo inicjatywy w zakresie ustawodawstwa europej­skiego i bez jej wniosku nie może być wszczęte postępowanie prawodawcze , co oznacza, że Komisja w zasadniczy sposób określa rytm i merytoryczny kształt procesów integracyjnych. Rada Ministrów dla zmiany propozycji Komisji musi osiąg­nąć jednomyślność. Komisja ma prawo zmieniać swoje propozycje — bądź z własnej inicjatywy, bądź na prośbę Rady Ministrów, Parlamentu Europejskiego lub Komitetu Ekonomiczno-Społecznego — tak długo dopóki Rada nie podejmie ostatecznej decyzji. Jeśli Rada Ministrów nie przyjmie projektu, ale także nie odrzuci go jednomyślnie, to Komisja staje się ciałem pośredniczącym;

• rzecznikiem wspólnoty. Komisja reprezentuje wspólnotę wo­bec państw członkowskich, może prowadzić w jej imieniu ne­gocjacje, zmierzające do zawarcia porozumień międzynarodo­wych oraz utrzymuje stosunki ze wszystkimi organizacjami międzynarodowymi.

Komisja podejmuje decyzje absolutną większością głosów. W pro­cedurze podejmowania decyzji uczestniczy aparat urzędniczy. Wyróżnia się trzy fazy tej procedury: rozmowy oraz negocjacje mię­dzy urzędnikami Komisji i reprezentantami rządów krajów członko­wskich, opracowywanie projektu wewnątrz Komisji i jego przyjęcie. Większość postanowień Komisji jest rozpatrywana w drodze obiegu (zainteresowani na piśmie wyrażają swoją opinię).

20.Trybunał Sprawiedliwości i Sąd I Instancji- skład, kompetencje, rola orzecznictwa. Opracowane z ksiązki.

Trybunał Sprawiedliwości jest sądem Wspólnoty Europejskiej. Głównym jego celem jest stanie na straży prawa wspólnotowego i jego rozwój. Powstał w 1952 r. jako sąd dla Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Od 1958 r. stał się właściwy dla trzech Wspólnot. W 1988 r. Rada Ministrów, dla odciążenia Trybunału Sprawiedliwości od nadmiaru spraw, postanowiła powołać Sąd I instancji.

Skład, struktura organizacyjna i procedura działania. Trybu­nał Sprawiedliwości składa się z szesnastu sądów (podobnie jak Sąd I instancji) mianowanych przez Radę Ministrów na pod­stawie wspólnej zgody państw członkowskich, na okres sześcio­letni, przy czym połowa składu odnawiana jest co 3 lata. Sędzio­wie wybierają spośród siebie przewodniczącego Trybunału na okres 3 lat. Dopuszczalny jest ponowny wybór. Sędziowie są w swoich krajach wybitnymi specjalistami w zakresie prawa. Ponadto dają gwarancję niezależności. Korzystają z pomocy roz­budowanego aparatu pomocniczego, zatrudnionego w różnych biurach i sekretariatach (w 1994 r. — 837 osób). Najbardziej wspomagają ich adwokaci (rzecznicy generalni). Rolą rzeczników generalnych jest przygotowanie projektu orzeczenia, które może być podstawą wyrokowania przez Trybunał, przede wszystkim jednak muszą oni przedstawić opinię na temat skutków prawnych i politycznych, jakie wydane orzeczenie wywoła w przyszłości. Trybunał obraduje w pełnym składzie, przy czym sędziowie mo­gą rozstrzygać w składach kilkuosobowych. Trybunał jest podzie­lony na izby, przed którymi toczy się właściwe postępowanie. Pracami izb kieruje jeden z wiceprzewodniczących Trybunału.

Kompetencje Trybunału Sprawiedliwości. Trybunał spełnia w pewnym zakresie rolę sądu międzynarodowego, konstytucyj­nego, administracyjnego, apelacyjnego i najwyższego, cywilnego i pracy. Jako sąd międzynarodowy ma wyłączność na rozstrzyga­nie spraw między państwami członkowskimi, wtedy gdy przysłu­guje im prawo do wzajemnego składania skarg do Trybunału o naruszenie traktatów.

Trybunał Sprawiedliwości jako sąd konstytucyjny zapewnia jed­nakową interpretację prawa Wspólnoty. Następuje to m.in. w dro­dze działań sądu, jak orzeczenia o legalności aktów prawnych po­dejmowanych przez Radę Ministrów i Komisję, określanie uprawnień przysługujących poszczególnym instytucjom wspólno­towym oraz państwom członkowskim.

Trybunał Sprawiedliwości jest sądem administracyjnym, gdyż rozstrzyga spory między funkcjonariuszami a organami Wspólno­ty. Powołany w tym celu Sąd I instancji zajmuje się m.in. sprawami związanymi z przepisami o konkurencji, prawem anty dumpin­gowym, przepisami o zatrudnieniu w tym rozstrzyganiem sporów socjalnych, w których instytucje Wspólnoty występują jako pra­codawcy. Trybunał występuje jako sąd apelacyjny w stosunku do Sądu I instancji oraz w postępowaniu mającym na celu rewizję kar pieniężnych, które Komisja ma prawo nałożyć w niektórych przypadkach naruszenia prawa Wspólnoty.

Trybunał Sprawiedliwości jest też sądem cywilnym i sądem pracy, gdy rozstrzyga w sprawach o naprawienie szkód, jakie osobom i instytucjom trzecim wyrządziły organy Wspólnoty lub ich przedstawiciele.

Rozstrzygnięcia Trybunału są ostateczne. Poprzez jego orzecze­nia i interpretacje powstaje jednolite prawo europejskie, obowiązu­jące zarówno organy Wspólnoty, jak i państwa członkowskie, ich instytucje oraz obywateli. Siedzibą Trybunału Sprawiedliwości jest Luksemburg.

21. Trybunał Obrachunkowy - skład i kompetencje.

Artykuł 247

1. W skład Trybunału Obrachunkowego wchodzi jeden obywatel z każ­dego Państwa Członkowskiego.

2. Członkowie Trybunału Obrachunkowego są wybierani spośród osób, które wchodzą lub wchodziły w swych krajach w skład organów kontroli zewnętrznej lub mających szczególne kwalifikacje do zajmowania tego stanowiska. Ich niezależność musi być niekwestionowana.

3. Członkowie Trybunału Obrachunkowego są mianowani na okres sześciu lat. Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną po konsultacji z Parlamentem Europejskim, przyjmuje listę członków, sporządzoną zgodnie z pozycjami każdego z Państw Członkowskich. Mandat członków Trybunału Obrachunkowego jest odnawialny.

Wybierają oni spośród siebie, na okres trzech lat, prezesa Trybunału Obrachunkowego. Jego mandat jest odnawialny.

4. Członkowie Trybunału Obrachunkowego są w pełni niezależni w wykonywaniu swych funkcji, w ogólnym interesie Wspólnoty.

W wykonywaniu swych obowiązków nie zwracają się o instrukcje ani ich nie przyjmują od żadnego rządu lub jakiegokolwiek organu. Powstrzymują wszelkich czynności niezgodnych z charakterem ich funkcji.

5. Członkowie Trybunału Obrachunkowego nie mogą podczas pełnienia funkcji wykonywać żadnej innej zarobkowej lub nie zarobkowej działalności zawodowej. Obejmując stanowiska, uroczyście zobowiązują się szanować w trakcie pełnienia funkcji i po ich zakończeniu, zobowiązania z nich wynikające, zwłaszcza obowiązki uczciwości i roztropności przy obejmowaniu pewnych stanowisk lub przyjmowaniu pewnych korzyści po zakończeniu funkcji.

6. Poza przypadkami normalnej wymiany lub śmierci, funkcje członka Trybunału Obrachunkowego kończą się z chwilą jego rezygnacji lub dymisji, orzeczonej przez Trybunał Sprawiedliwości zgodnie z ustępem 7.

Osoba ta jest zastępowana na okres pozostający do zakończenia mandatu.

Z wyjątkiem przypadku dymisji, członkowie Trybunału Obrachunkowego pełnią swoje funkcje do chwili ich zastąpienia.

7. Członkowie Trybunału Obrachunkowego mogą być zwolnieni z funkcji lub pozbawieni prawa do emerytury bądź innych podobnych korzyści tylko gdy Trybunał Sprawiedliwości stwierdzi, na żądanie Trybunału Obrachunkowego, że przestali odpowiadać wymaganym warunkom lub czynić zadość zobowiązaniom wynikającym z ich urzędu.

8. Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną, ustala warunki zatrudnienia prezesa i członków Trybunału Obrachunkowego, a zwłaszcza ich uposażeń, dodatków i emerytur.

Ustala ona także, stanowiąc tą samą większością, wszelkie należności płatne zamiast wynagrodzenia.

9. Postanowienia Protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot Europejskich, które mają zastosowanie do sędziów Trybunału Sprawiedli­wości, stosuje się także do członków Trybunału Obrachunkowego.

Kompetencje. Artykuł 248.

1. Trybunał Obrachunkowy kontroluje rachunki wszystkich dochodów i wydatków Wspólnoty. Kontroluje również rachunki wszystkich dochodów i wydatków wszystkich organów utworzonych przez Wspólnotę, w zakresie, w jakim akt założycielski nie wyklucza takiej kontroli.

Trybunał Obrachunkowy przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie poświadczenie wiarygodności rachunków, jak również legalności i prawidłowości operacji leżących u ich podstaw, które jest publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Poświadczenie to może zostać uzupełnione przez szczegółowe oceny każdego z głównych obszarów działalności Wspólnoty.

2. Trybunał Obrachunkowy kontroluje legalność i prawidłowość dochodów i wydatków oraz upewnia się co do należytego zarządzania finansami. Czyniąc to, sygnalizuje w szczególności wszelkie nieprawidłowości.

Kontrolę dochodów przeprowadza się zarówno na podstawie założeń dochodowych, jak i płatności przekazanych Wspólnocie.

Kontrolę wydatków przeprowadza się zarówno na podstawie podjętych zobowiązań, jak i dokonanych wypłat.

Kontrole te mogą być przeprowadzane przed zamknięciem rozliczeń przeprowadzanych w danym roku budżetowym.

3. Kontrola dotyczy dokumentów, a w razie potrzeby przeprowadzana jest na miejscu w innych instytucjach Wspólnoty, w pomieszczeniach każdego organu zarządzającego dochodami i wydatkami w imieniu Wspólnoty oraz w Państwach Członkowskich, w tym w pomieszczeniach każdej osoby fizycznej lub prawnej otrzymującej płatności z budżetu. Kontrolę w Państwach Członkowskich przeprowadza się w powiązaniu z krajowymi instytucjami kontrolnymi lub, jeśli nie mają one niezbędnych uprawnień, z właściwymi służbami krajowymi. Trybunał Obrachunkowy oraz krajowe instytucje kontrolne Państw Członkowskich współpracują na zasadzie wzajemnego zaufania, zachowując swoją niezależność. Instytucje te lub służby zawiadamiają Trybunał Obrachunkowy, czy zamierzają uczestniczyć w kontroli.

Inne instytucje Wspólnoty, organy zarządzające dochodami i wydatkami w imieniu Wspólnoty, osoby fizyczne lub prawne otrzymujące płatności i budżetu oraz krajowe instytucje kontrolne bądź, jeśli nie mają one niezbęd­nych uprawnień, właściwe służby krajowe, przekazują Trybunałowi Obra­chunkowemu, na jego żądanie, wszelkie dokumenty lub informacje niezbędne do wykonywania jego zadania.

W odniesieniu do działalności Europejskiego Banku Inwestycyjnego zwią­zanej z zarządzaniem dochodami i wydatkami wspólnotowymi, prawo dostę­pu Trybunału do informacji posiadanych przez Bank jest regulowane umową zawartą między Trybunałem, Bankiem oraz Komisją. W przypadku braku umo­wy Trybunał ma wszakże dostęp do informacji niezbędnych do przeprowadza­nia kontroli dochodów i wydatków wspólnotowych zarządzanych przez Bank.

4. Trybunał Obrachunkowy sporządza roczne sprawozdanie po zamknię­ciu każdego roku budżetowego. Sprawozdanie to jest przesyłane innym in­stytucjom Wspólnoty i publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europej­skiej wraz z odpowiedziami tych instytucji na uwagi Trybunału Obrachunkowego.

Ponadto Trybunał Obrachunkowy może przedstawiać w każdej chwili swoje uwagi, zwłaszcza w formie sprawozdań specjalnych w poszczególnych sprawach oraz wydawać opinie na żądanie jednej z pozostałych instytucji Wspólnoty.

Przyjmuje on swoje sprawozdania roczne, sprawozdania specjalne lub opinie większością członków wchodzących w jego skład. Jednakże, może on ustanowić wewnętrzne izby, w celu przyjmowania pewnych kategorii sprawoz­dań lub opinii, na warunkach określonych w jego regulaminie wewnętrznym.

Pomaga on Parlamentowi Europejskiemu i Radzie w wykonywaniu ich funkcji kontrolnych w zakresie wykonania budżetu.

Trybunał Obrachunkowy uchwala swój regulamin wewnętrzny. Wyma­ga on zatwierdzenia przez Radę, stanowiącą większością kwalifikowaną.

22. Organy pomocnicze i wyspecjalizowane wspólnot europejskich.

Współpraca europejska odbywa się w ramach rozbudowanego systemu instytucji. Najważniejszymi instytucjami Unii Europej­skiej są: Rada Europejska, Rada Ministrów, Komisja Europejska, Parlament Europejski, Europejski Trybunał Sprawiedliwości, Ko­mitet Ekonomiczno-Społeczny oraz Trybunał Rewidentów Księ­gowych. Ponadto występują wyspecjalizowane agencje: Europej­ska Komisja Regionów, Europejski Bank Inwestycyjny, Europej­ski Instytut Walutowy, Europejska Agencja Ochrony Środowiska, Europejski Fundusz Strukturalny, Europejski Fundusz Socjalny, Europejski Fundusz Rozwoju i inne.

23. Prawo pierwotne wspólnot (traktaty założycielskie, umowy zmieniające traktaty założycielskie, traktaty akcesyjne, prawo zwyczajowe, ogólne zasady prawa).

Na system prawa wspólnot składają się akty oprawne o charakterze pierwotnym- to traktaty założycielskie wspólnot - WE i EWEA, integralną częścią są protokoły i deklaracje przyjęte za wspólna zgodą państw członkowskich. Do źródeł tego prawa zalicza się traktaty nowelizujące (założycielskie) TN- 2001, TA- ……….., TK- …………, zalicza się również umowy międzynarodowe w szczególności o przystąpieniu nowych członków tzw. akcesyjny. Źródłem są także ogólne zasady prawa na które składają się ogólne zasady wspólne dla wszystkich systemów państw członkowskich, ogólne zasady prawa międzynarodowego, także prawa i wolności fundamentalne.

24. Prawo wtórne wspólnot - prawo stanowione przez wspólnoty (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje) oraz inne instrumenty prawne, (opinie, akty, zalecenia).

Rozporządzenia - mają zasięg ogólny i są stosowane bezpośrednio, obowiązują państwo i ich obywateli nie wymagają żadnych dodatkowych zabiegów transformacyjnych do porządku prawa krajowego. Wręcz za niedopuszczalne uważa się aby organem ustawodawczym wprowadzał rozporządzenie do prawa wewnętrznego za pomocą aktów tego prawa. Rozporządzenia są integralną częścią prawa Krajowego. Rozporządzenia mają charakter abstrakcyjny i mogą znaleźć zastosowanie w nieograniczonej liczbie przypadków. Wchodzi w życie po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE w terminie przez nich wskazanym lub 20 dni od ogłoszenia. Rozporządzenie regulujące przede wszystkim wspólne polityki wspólnotowe:

- celną,

- handlową,

- rolną,

- transportową,

- konkurencji,

Rozporządzenia wykonawcze.

Dyrektywy- podobnie jak rozporządzenia są wiążące, ale nie mają charakteru normatywnego, obowiązują wyłącznie adresatów. Są najczęściej skierowane do wszystkich państw członkowskich od których wymaga się aby podjęły konieczne środki do osiągnięcia zawartych w dyrektywach celów. Adresatom pozostawia się swobodę doboru metod i sposobu wykonana tych aktów. Mogą uchylać już istniejące prawa w państwach członkowskich, zmieniać je lub tworzyć nowe prawo. Kontrola realizacji dyrektyw może przebiegać na kilka sposobów - na mocy art. 226 i 227 TWE. Komisje oraz państwa członkowskie mają prawo wszczęcia postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości przeciwko państwu, które nie dokonało prawidłowej implementacji postanowień do prawa krajowego. Ponad to po upływie terminu implementacji dyrektywy, jeśli dyrektywa spełnia warunki bezpośredniej skuteczności jej postanowienia mogą być powoływane przez osoby fizyczne i prawne przed sądem krajowym. Nawet w przypadku, gdy takich warunków nie spełnia przepisy krajowe powinny być interpretowane zgodnie z jej postanowieniami (pośrednia skuteczność dyrektyw). Osoby fizyczne i osoby prawne w szczególnych przypadkach przysługuje też prawo do roszczenia odszkodowawczego w/c państwa, które zaniechało implementacji lub wdrążyło ją w sposób wadliwy. Dyrektywy są skuteczne w momencie ich notyfikowania adresatom, a publikacja ma cel wyłącznie informacyjny. Dyrektywy regulują zagadnienia:

- swobody przepływu osób,

- swobody przepływu usług,

- swobody przepływu kapitału,

- swobody przepływu prowadzenia działalności gospodarczej,

Mogą być skierowane do państw członkowskich i osób prywatnych. Jeśli decyzja skierowana jest do wszystkich państw członkowskich. Pewne trudności może stwarzać jej odróżnienie od rozporządzenia. W praktyce Trybunału ukształtowała się opinia, że kryterium rozróżnienia jest stopień określoności adresatów.

Decyzje wykonanie decyzji następuje zgodnie z przepisami procedury cywilnej poszczególnych państw członkowskich. Zalecenia i opinie są pozbawione mocy wiążącej, co oznacza że ich adresaci nie mają obowiązku stosowania się do nich. Dzięki nim Rad i Komisja oddziaływają na państwa członkowskie w procesie realizacji zadań wytyczonych przez Traktaty założycielskie. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że zalecenia wydawane są organy wspólnoty w przypadkach gdy nie maja one prawa wydawania aktów o charakterze wiążącym jeśli według ich oceny nie zachodzi potrzeba wydawania wiążących przepisów. Opinie najczęściej stosuje się w postępowaniu między organami wspólnot można wyróżnić uzasadnione opinie, kierowane przez komisje do państw członkowskich, które naruszają prawo wspólnotowe oraz zwykłe opinie prezentujące określone poglądy lub zawierające informacje.

TK- dokonuje uproszczenia istniejącego obecnie systemu instrumentów prawa którymi dysponują WE i UE. Według postanowień TK nie wykorzystuje jako środki prawa:

- ustawy europejskiej,

- europejskie ustawy ramowe,

- rozporządzenia europejskie,

- decyzje europejskie,

- zlecenia i opinie,

- europejskie decyzje delegowane,

- akty wykonawcze,

W Traktacie Wspólnej Polityki i Bezpieczeństwa przewidziane są odrębne instrumenty prawne:

- ogólne wytyczne,

- decyzje o działaniach i stanowiskach Unii,

Inne źródło opracowania.

Charakterystyka aktów prawa wspólnotowego:

Rozporządzenia:

Mają zasięg ogólny i są bezpośrednio stosowane. Obowiązują tak samo jak prawo krajowe. Obowiązują one zarówno państwo jak i ich obywateli i nie wymagają żadnych dodatkowych zabiegów transformacyjnych do porządku prawa krajowego. Wręcz za niedopuszczalne uważa się aby organy ustawodawcze państw członkowskich wprowadzały rozporządzenia do prawa wewnętrznego za pomocą aktów tego prawa. Rozporządzenia są integralną częścią prawa krajowego. Mają charakter abstrakcyjny i mogą znaleźć zastosowanie w nieograniczonej liczbie przypadków. Wchodzą w życie po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE w terminie przez nie wskazanym lub 20 dnia od ogłoszenia. Rozporządzenia najwyższej rangi wydaje Rada UE wraz z Parlamentem Europejskim, a rozporządzenia wykonawcze (niższej rangi) wydają Rada UE oraz Komisja Europejska.

Dyrektywy:

Podobnie jak rozporządzenia są wiążące, ale nie mają charakteru normatywnego czyli są prawnie wiążące tylko w odniesieniu do celu, który określają (wyznaczają także termin osiągnięcia danego celu). Obowiązują wyłącznie adresatów. Dyrektywy są najczęściej skierowane do wszystkich państw członkowskich (tylko czasami do wybranych).

Adresatom pozostawia się swobodę doboru metod i określenia sposobu wykonania tych aktów. Dyrektywy mogą uchylać już istniejące prawo w państwach członkowskich, zmieniać je lub tworzyć nowe prawo. Dyrektywy wydaje Rada UE wraz z Parlamentem, Rada samodzielnie, a w mniejszym zakresie Komisja Europejska.

Dyrektywy są skuteczne w momencie ich notyfikowania adresatom a publikacja ma cel wyłącznie informacyjny. Dyrektywy regulują m. in. : zagadnienia swobody przepływu osób, usług, kapitału i prowadzenia działalności gospodarczej.

Decyzje:

Mają charakter indywidualny. Są wiążące dla adresata. Mają za zadanie ustalenie ścisłych reguł postępowania w konkretnych przypadkach. Mogą być skierowane do osób prywatnych jak i przedsiębiorstw. Decyzje wydaje Rada UE w odniesieniu do państw członkowskich, a Komisja - do osób prawnych i fizycznych. Jeśli decyzja skierowana jest do wszystkich państw członkowskich to ciężko odróżnić ją od rozporządzenia i wtedy kryterium rozróżnienia jest stopień określoności adresatów. Wykonanie decyzji następuje zg. z przepisami procedury cywilnej poszczególnych państw członkowskich.

Zalecenia i opinie:

Są pozbawione mocy wiążącej co oznacza, że ich adresaci nie mają obowiązku stosowania się do nich. Zalecenia najczęściej wydaje Komisja, czasem Rada. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że zalecenia wydawane przez organy wspólnoty w przypadkach gdy nie mają one prawa wydawania aktów o charakterze wiążącym lub jeśli np. ich oceny nie zachodzi potrzeba wydania wiążących przepisów.

Opinie najczęściej stosuje się w postępowaniu między organami wspólnotowymi. Mają zastosowanie w szczególności w procedurach decyzyjnych, w ramach których Komitet Ekonomiczno - Społeczny i Komitet Regionów mają prawo lub obowiązek ich przedstawienia.

25. Tryb stanowienia prawa wspólnotowego - procedury decyzyjne.

Obecnie Traktaty zawierają cztery różne procedury podejmowania decyzji przez organy Wspólnot, a mianowicie są to: procedura konsultacji, współpracy, współdecydowania i zgody.

Organy nie mają jednak dowolności w wyborze jednej z tych procedur, lecz wynika to w postanowień TWE, który określa jaki tryb jest odpowiedni dla załatwienia danej sprawy.
1. Procedurę konsultacji stosuje się we wszystkich sprawach, w których traktaty nie określają innego, szczególnego trybu podejmowania decyzji . Inicjatywa prawodawcza należy w tej procedurze do Komisji, która uprawniona jest do złożenia wniosku. Wniesiony projekt aktu prawnego zostaje następnie skierowany do Parlamentu Europejskiego oraz do Komitetu Ekonomicznego i Społecznego (ewentualnie do Komitetu Regionów), celem zaopiniowania. Organem ostatecznie przyjmującym akt jest Rada, która po zapoznaniu się z opiniami podejmuje decyzję w trybie, przewidzianym w danej normie kompetencyjnej (tzn. jednomyślnie albo kwalifikowaną większością głosów). Rada nie jest przy tym związana opiniami Komitetu Ekonomicznego i Społecznego oraz Parlamentu. Pominięcie jednakże tych organów w przypadku konsultacji obligatoryjnej jest naruszeniem istotnego wymogu proceduralnego, które skutkować może stwierdzeniem nieważności danego aktu prawnego. Jeżeli przyjęty ostatecznie przez Radę tekst aktu odbiega od tego, który opiniowany był przez Parlament, to powinna być przeprowadzona ponowna konsultacja. Jeżeli natomiast Rada chce przyjąć akt prawny, który odbiega od projektu Komisji, to może to uczynić tylko jednomyślnie.
2. Podstawę procedury współpracy stanowi art. 252 TWE. Na mocy postanowień Traktatu Amsterdamskiego zakres stosowania tej procedury został bardzo ograniczony. Obecnie stosowana jest ona tylko do podejmowania decyzji w kwestiach wynikających z tworzenia i funkcjonowania Unii Gospodarczo-Walutowej. Procedura ta przewiduje szereg działań podejmowanych kolejno przez organy Wspólnot. Rozpoczyna się ona od przyjęcia przez Radę kwalifikowaną większością głosów, na wniosek Komisji i po uzyskaniu opinii Parlamentu, tzw. wspólnego stanowiska. Wspólne stanowisko Rady UE jest przekazywane, razem z uzasadnieniem Parlamentowi. Jeżeli w ciągu trzech miesięcy Parlament zatwierdzi wspólne stanowisko lub nie podejmie żadnej decyzji, Rada przyjmuje dany akt w brzmieniu przedstawionym we wspólnym stanowisku. Parlament może jednakże w ciągu trzech miesięcy od przekazania mu wspólnego stanowiska Rady, bezwzględną większością głosów, zaproponować poprawki lub odrzucić projekt w całości. Wyniki prac Parlamentu przekazywane są Radzie i Komisji Europejskiej. Jeśli wspólne stanowisko Rady zostało odrzucone przez Parlament dla uchwalenia aktu potrzebna jest jednomyślność Rady. W przypadku natomiast, gdy Parlament zgłasza poprawki do projektu, Komisja w ciągu miesiąca ponownie bada projekt,

tym razem uwzględniając poprawki zgłoszone przez Parlament. Następnie Komisja przekazuje Radzie zweryfikowany projekt. Rada może przyjąć zmieniony wniosek Komisji kwalifikowaną większością głosów. Jeśli chce zaakceptować poprawki Parlamentu, które Komisja Europejska odrzuciła, lub dokonać zmian w propozycji Komisji, musi to uczynić jednomyślnie.

3.Podstawę prawną procedury współdecydowania stanowi art. 251 TWE. . Procedura ta jest jeszcze bardziej skomplikowana niż procedura współpracy. Również w tym przypadku początkowa inicjatywa należy do Komisji Europejskiej, która przedstawia swój projekt aktu prawnego Parlamentowi i Radzie UE. Po wydaniu przez Parlament (pierwsze czytanie) opinii, Rada kwalifikowaną większością głosów, może przyjąć akt prawny, w formie proponowanej przez Parlament albo też przyjąć wspólne stanowisko, które kierowane jest znowu do Parlamentu (drugie czytanie). W takiej sytuacji Parlament ma trzy miesiące na podjęcie decyzji. Jeżeli nie podejmie on żadnej decyzji lub akceptuje wspólne stanowisko Rady, to przyjmuje ona dany akt. Jeżeli natomiast, działając bezwzględną większością głosów, odrzuca wspólne stanowisko Rady UE, akt uważa się za nie przyjęty. Wprowadzenie natomiast przez Parlament poprawek do projektu powoduje konieczność zaopiniowania ich przez Radę i Komisję. Jeśli w ciągu kolejnych trzech miesięcy od przekazania jej sprawy Rada UE kwalifikowaną większością głosów przyjmie zmiany wprowadzone przez Parlament, akt prawny uważa się za przyjęty. W przypadku, gdy Rada ustosunkuje się negatywnie do proponowanych przez Parlament poprawek, Przewodniczący Rady, w porozumieniu z Przewodniczącym Parlamentu, zwołuje w ciągu sześciu tygodni posiedzenie Komitetu Pojednawczego. W jego skład wchodzą w równej liczbie przedstawiciele Rady i Parlamentu. Celem tego Komitetu jest wypracowanie porozumienia między Radą i Parlamentem. Jeżeli w ciągu trzech miesięcy od zwołania, Komitet zatwierdzi wspólny tekst, to Parlament bezwzględną większością głosów i Rada UE kwalifikowaną większością głosów przyjmują dany akt. Jeśli któraś z tych instytucji nie zatwierdzi proponowanego aktu w przewidzianym terminie, akt uważa się za nie przyjęty.
4. Procedura zgody została wprowadzona przez JAE i polega na uzależnieniu przyjęcia określonych aktów prawnych od zgody Parlamentu Europejskiego. Liczba spraw podlegających tej procedurze została rozszerzone przez TUE . Zgodę Parlament wydaje na podstawie sprawozdania odpowiedniej komisji parlamentarnej, która zaleca przyjęcie aktu, albo jego odrzucenie. Przy zastosowaniu procedury zgody nie jest możliwe wprowadzanie poprawek. Pozytywna opinia Parlamentu jest więc tutaj warunkiem niezbędnym dla podjęcia decyzji. Poza przewidzianymi w postanowieniach traktatowych obowiązkowymi opiniami, które Parlament musi wydawać, korzysta on również z możliwości wyrażania własnego stanowiska wówczas, kiedy nie jest do tego zobligowany. Czyni to w formie różnego rodzaju decyzji sui generis.

26. Cechy prawa Wspólnotowego (bezpośrednia stosowalność, bezpośrednia skuteczność, nadrzędny charakter)

1. Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego

. Doktryna ta została stworzona od samych podstaw przez orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości i opiera się ona nie na przepisach prawa stanowionego, lecz na wyobrażeniu czym naprawdę jest prawo wspólnotowe i jak powinno być stosowane.
Trybunał sprawiedliwości stwierdził że w przeciwieństwie do umów międzynarodowych Traktat stworzył swój własny system prawny, który z chwilą wejścia w życie stał się integralną częścią systemów prawnych państw członkowskich i musi być stosowany przez sądy tych państw. . Włączenie do systemu prawnego każdego z państw członkowskich przepisów prawnych wywodzących się od Wspólnot, a także ogólne postanowienia i duch Traktatu uniemożliwiają państwom członkowskim przyznanie pierwszeństwa jednostronnemu i późniejszemu aktowi prawa krajowego kosztem systemu prawnego zaakceptowanego przez nie na zasadzie wzajemności". Od tego czasu pogląd o nadrzędności prawa WE nad prawem krajowym należy do ugruntowanego i konsekwentnie rozwijanego orzecznictwa Trybunału.
- bezpośrednia stosowalność Zdaniem Trybunału byłaby pozbawiona jakiegokolwiek znaczenia,

gdyby państwa mogły podważać skutek prawa wspólnotowego poprzez późniejsze uchwalanie sprzecznego z nim prawa krajowego.
- pierwszeństwo stosowania. Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego przed prawem krajowym sprowadza się do dyrektywy skierowanej do organów wyznaczonych do stosowania prawa (sądów i organów administracyjnych) nakazującej im w przypadku konfliktu niestosowanie przepisów sprzecznych z bezpośrednio stosowalnymi normami wspólnotowymi, niezależnie od tego jaki jest charakter i status prawny tych przepisów.

27. Obywatelstwo UE.

Obywatelstwo Unii Europejskiej zostało ustanowione jeszcze przez Traktat z Maastricht w art. B. Szczegółowe postanowienia regulujące zakres praw zamieszczono w artykułach od 8 do 8e. Istotne zmiany w tej kwestii wprowadził następnie Traktat Amsterdamski. Stwierdzono w nim m.in., że obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy i nie zastępuje obywatelstwa narodowego. Obecnie pojęcie obywatelstwa UE uregulowane jest w II części Traktatu o Wspólnocie Europejskiej, w art. od 17 do 22.
Obywatelstwo UE jest całkowicie zależne od posiadania obywatelstwa krajowego. Oznacza to, iż uzależnienie posiadania obywatelstwa Unii od przynależności do jednego z państw członkowskich jest automatyczne i bezwarunkowe. Nie jest ważne, jakie warunki stawia państwo w związku z jego nadaniem. Może nawet nie stawiać żadnych. Istotne jest jedynie samo zaliczenie danej osoby w poczet obywateli. Każdy obywatel Państwa Członkowskiego uzyskuje automatycznie obywatelstwo UE.
Obywatele Unii Europejskiej są uprawnieni do korzystania z przysługujących im praw, ale również obowiązani do wypełniania ciążących na nich obowiązków oraz postępowania zgodnie z przepisami Traktatu. W ten sposób mamy do czynienia z sytuacją, w której jednostka zobowiązana jest do lojalności względem dwóch podmiotów: swojego kraju oraz Unii Europejskiej. Staje się więc sługą dwóch panów.

28. Ochrona praw podstawowych w UE.

Poszanowanie praw człowieka jest jednym z podstawo­wych warunków przyjęcia państwa do Rady Europy, toteż wypracowanie katalogu praw człowieka stało się priorytetem Organizacji. Już kilkanaście miesięcy po uchwaleniu Statutu Rady Europy, w dniu 4 listopada 1950 r., została przyjęta Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Jest ona otwarta wyłącznie dla państw będących członkami Bidy Europy, toteż przez wiele lat stronami Konwencji były wyłącznie państwa Europy Zachodniej. Dziś jest ich prawie 40, a Rzeczpospolita Polska ratyfikowała ją 19 stycznia 1993 r.

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (zwana dalej Konwencją Europejską) uzupełniana była na przestrzeni lat Protokołami Dodatkowymi. Uchwalono ich dotychczas 11, przy czym część ustanawia nowe prawa człowieka, rozszerzając w ten sposób katalog ustanowiony w Konwencji Europejskiej. Każdy z Protokołów Dodatkowych podlega odrębnej procedurze ratyfikacyjnej.

Konwencja Europejska wraz z Protokolarni Dodatkowy jest — biorąc pod uwagę jej treść — regionalnym odpowiednikiem Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Katalogi w obu tych dokumentach nie są, co prawda, identyczne, bardzo podobne. Twórcy Paktu wzorowali się zresztą w znacznym stopniu na postanowieniach Konwencji Europejskiej.

Europejska Karta Socjalna przyjęta została 18 października 1961 r., a w 1988 r. uzupełniono ją Protokołem, który dodaje nowe prawa do ich katalogu zamieszczonego w Karcie Stronami Karty Socjalnej jest obecnie ponad 20 państw.] Rzeczpospolita Polska ratyfikowała ją w 1997 r.

Katalog praw człowieka zawarty w Karcie Socjalnej różni się od treści Paktu Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych. Prawa ustanowione w Karcie wiążą się ze stosunkami pracy i sprawami socjalnymi, brak w niej natomiast praw kulturalnych. Postanowienia Karty są bardzo szczegółowe, gdyż sformułowane są w nich nie tylko poszczególne prawa, ale i metody ich realizacji.

W Radzie Europy, podobnie jak w ONZ, uchwalono liczne konwencje szczegółowe o prawach człowieka. Tytułem przykładu można wymienić: Europejski kodeks zabezpieczenia społecznego (1964), wielokrotnie nowelizowany i uzupełniany; Europejską kon­wencję o zapobieganiu torturom i niehumanitarnemu traktowaniu lub karaniu (1987); Konwencję o ochronie jednostek w związku z auto­matycznym przetwarzaniem danych osobowych (1981); Konwencję ramową o ochronie mniejszości narodowych (1995); Europejską kartę języków mniejszościowych i regionalnych (1992); Konwencję o ochro­nie praw człowieka i godności istoty ludzkiej wobec zastosowań biologii i medycyny (1996) i Protokół dodatkowy do tej konwencji dotyczący zakazu klonowania ludzi (1998).

Regionalne traktaty o prawach człowieka są z reguły skuteczniejsze od traktatów uniwersalnych, gdyż ich stronami są państwa o podobnych ustrojach i zbliżonym poziomie społecz­nego i ekonomicznego rozwoju. Łatwiej więc o osiągnięcie kompromisu w kwestii katalogu praw, metod ich realizacji, a także kontroli międzynarodowej. Liczne traktaty o prawach człowieka obowiązują w ramach Organizacji Państw Amery­kańskich (OPA) i Organizacji Jedności Afrykańskiej (OJA).

29. Nawiązanie i rozwój stosunków miedzy Polska a Wspólnotami i Unią.

Nawiązanie stosunków dyplomatycznych miedzy Polska a Wspólnotą Europejska nastąpiło we wrześniu 1988 roku. Wtedy również zapoczątkowano negocjacje w sprawie umowy o handlu i współpracy gospodarczej miedzy Polska a WE, która została podpisana 19 września 1989 roku w Warszawie.
Zmiany polityczne i ustrojowe w Polsce umożliwiły podjecie rozmów na temat stowarzyszenia Polski ze Wspólnotami Europejskimi w 1990r.
Oficjalne rokowania rozpoczęto 22.12.1990 roku a ich efektem było podpisanie 16 grudnia 1991 roku Układu Europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie miedzy Rzeczpospolita Polska a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi. Równocześnie umowy takie były negocjowane i podpisane przez WE z Czechosłowacja i Węgrami. Jednocześnie podpisana została Umowa Przejściowa, która weszła w życie 1 marca 1992 roku, co pozwoliło na wcześniejsze wdrożenie niektórych postanowień Układu Europejskiego, przede wszystkim dotyczących handlu, przed wejściem w życie całego Układu.
Układ Europejski z Polska wszedł w życie 1 lutego 1994 roku, w dwa miesiące po wejściu w życie Traktatu z Maastricht o Unii Europejskiej. Powołano Rade Stowarzyszenia RP - UE, której zadaniem jest nadzór nad realizacja Układu. Wkrótce po wejściu w życie Układu Europejskiego, Rząd RP złożył 8.04.1994 roku formalny wniosek o członkostwo Polski w Unii Europejskiej.

30. Stowarzyszenie Polski ze Wspólnotami - układ stowarzyszeniowy ogólna charakterystyka, postanowienia instytucjonalne).

Jak dotąd, jest to najbardziej kompleksowa umowa międzynarodowa podpisana przez Polskę w okresie powojennym, zarówno pod względem uregulowanych spraw, jak i stopnia zobowiązań, jakie Polska przyjęła w stosunkach ze Wspólnotami Europejskimi.

Układ stowarzyszeniowy którego pełna nazwa brzmi: Układ Europejski Ustanawiający Stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską z jednej strony, a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami Członkowskimi z drugiej strony miał na celu m. in.:

- ustanowienie ram dialogu politycznego umożliwiającego rozwój bliskich stosunków politycznych między stronami,

- popieranie rozwoju handlu i harmonijnych stosunków gospodarczych między stronami w celu sprzyjania dynamicznemu rozwojowi gospodarczemu i dobrobytowi w Polsce,

- stworzenie podstaw do finansowej i technicznej pomocy Wspólnot Europejskich dla Polski,

- ustanowienie właściwych ram stopniowej integracji Polski ze Wspólnotami.

W Preambule układu znalazł się ważny zapis mówiący o tym, że Wspólnoty uznają fakt, iż ostatecznym celem Polski jest członkostwo we Wspólnotach, stowarzyszenie zaś pomoże osiągnąć ten cel. Nie było jednak w tym zapisie wyraźnego zobowiązania do przyjęcia Polski w poczet tego ugrupowania. W interesie Polski jest ściślejsze określenie perspektywy członkostwa.

W części gospodarczej układ przewiduje przede wszystkim stopniowe znoszenie ograniczeń w handlu artykułami przemysłowymi między Polską a Wspólnotą. Wprowadza zasadę asymetrii na korzyść Polski, oznacza ona, że polscy eksporterzy w okresie przejściowym będą mieli łatwiejszy dostęp do rynku wspólnotowego niż partnerzy ze Wspólnot do rynku polskiego. Wraz ze znoszeniem barier w stosunkach gospodarczych Polska ma obowiązek dostosowania w określonym zakresie swoich przepisów do standardów europejskich. Układ europejski przewidywał też skromną liberalizację handlu artykułami rolnymi. Miała ona objąć tylko niektóre towary rolne i podlegać jedynie częściowej redukcji barier handlowych. W wyniku realizacji tych postanowień, polskie towary przemysłowe uzyskały już wolny dostęp do rynku Wspólnoty. Wyjątek stanowią samochody (likwidacja ceł w 2002 r.). Z danych statystycznych wynika, iż po wejściu w życie Układu Europejskiego nastąpiło ożywienie obrotów handlowych Polski z Unią Europejską, która stała się jej największym partnerem handlowym (ponad 65% udziału w całej wymianie Polski z zagranicą). Dzięki temu upadek handlu z byłym blokiem wschodnim na początku lat 90 nie był tak bardzo odczuwalny dla polskich podmiotów gospodarczych. Szybszy przyrost wartości importu niż wartości eksportu spowodował nasilenie się od 1991 roku deficytu o obrotach zagranicznych Polski. Znaczny wzrost importu był spowodowany m.in. importem dóbr inwestycyjnych służących modernizacji polskiej gospodarki oraz wysokim tempem wzrostu gospodarczego w Polsce, który pociąga za sobą wzrost zapotrzebowania na import inwestycyjny i zaopatrzeniowy. Uzgodniona zasada asymetrii nie zdołała zrównoważyć korzyści obu stron. Winę za ten stan rzeczy przypisuje się zarówno Polsce jak i Unii, która prowadzi politykę protekcjonistyczną.

Zgodnie z przyjętymi zobowiązaniami, Wspólnoty udzielają Polsce wsparcia finansowego i technicznego (np.: doradztwo, szkolenia, badania). Głównym źródłem bezzwrotnej pomocy finansowej jest program .

Nad realizacją układu czuwają specjalnie powołane w tym celu organy: Rada Stowarzyszenia, Komitet Stowarzyszenia oraz pod komitety. Rada zbiera się raz do roku, gdy wymagają tego szczególne okoliczności. W skład jej wchodzą członkowie rządu polskiego (na szczeblu ministrów lub wiceministrów), Rady Unii Europejskiej oraz Komisji Europejskiej. Instytucją przygotowującą decyzje Rady Stowarzyszenia jest Komitet Stowarzyszenia, obradujący zazwyczaj dwa razy do roku, z udziałem urzędników niższego szczebla.

Układ Europejski nie przesądził o członkostwie w Unii Polski. Z tego względu podjęła ona starania, by państwa Unii wyraźniej określiły perspektywy i warunki przystąpienia. Rada Europejska pod wpływem tych zabiegów na posiedzeniu w Kopenhadze w czerwcu 1993 roku, wyraziła wolę przyjęcia w przyszłości państw Stowarzyszonych, jeżeli spełnią one wyznaczone im polityczne i gospodarcze kryteria, a sama Unia będzie do tego odpowiednio przygotowana. Aktualny kształt Unii uniemożliwia praktycznie przyjęcie nowych państw. Chodzi głównie o konieczność zmian instytucjonalnych w tym usprawnienie procesu decyzyjnego. Warunki jakie powinny spełniać państwa starające się o członkostwo w Unii są następujące:

- stabilne instytucje polityczne, gwarantujące demokrację, rządy prawa, przestrzeganie praw człowieka oraz poszanowanie i ochronę mniejszości,

- funkcjonowanie gospodarki rynkowej i jej zdolność do sprostania konkurencji oraz presji sił rynkowych wewnątrz Unii,

- zdolność do przyjęcia zobowiązań członka Unii, włącznie z podzielaniem celów Unii politycznej, gospodarczej i walutowej.

31. Ogólna charakterystyka procedury akcesyjnej w Unii Europejskiej.

32. Screening - przegląd prawodawstwa państw pod kątem zgodności z prawem wspólnotowym.

Fazę właściwych negocjacji poprzedził przegląd prawa (screening) mający na celu określenie stopnia dostosowania prawa polskiego do prawa wspólnotowego. Efektem tego przeglądu było zakwalifikowanie każdego aktu prawa wspólnotowego do jednej z trzech kategorii:

1. akty, które już zostały przyjęte przez stronę polską lub zostaną przyjęte przed zakładaną datą członkostwa, tzw. akty nie sprawiające problemów;

2. akty, których przyjęcie wiąże się z koniecznością adaptacji o charakterze technicznym

3. akty, których przyjęcie będzie wymagało negocjacji, tzn których przyjęcie nie będzie najprawdopodobniej możliwe przed zakładaną datą członkostwa.

Po zakończeniu przeglądu prawa Polska przystąpiła do kolejnego etapu, jakim było opracowanie i przedstawienie UE wszystkich przewidzianych stanowisk negocjacyjnych.

PRZEGLĄD PRAWA (ang.: SCREENING) - proces przeglądu polskiego prawodawstwa pod kątem jego zgodności z -dorobkiem prawnym Wspólnot. Przegląd prawa odbywa się według podziału dorobku prawnego Wspólnot na - obszary negocjacyjne. Przegląd prawa polega na stworzeniu listy rozbieżności między prawem wspólnotowym a prawem narodowym państwa kandydującego. Przegląd prawa poprzedzany - spotkaniem uzgodnieniowym odbywa się w dwóch etapach: - sesja wielostronna, - sesja dwustronna. Wynikiem przeglądu prawa jest stworzenie listy wszystkich unijnych aktów prawnych i zakwalifikowanie ich jako nie stwarzające problemów (kategoria l), stwarzające problemy techniczne (kategoria 2) oraz wymagające negocjacji (kategoria 3). Z drugiej strony z przeglądu prawa wynika również ocena stopnia dostosowania polskiego prawa do prawa UE - następuje to za pośrednictwem tabeli korespondencyjnych (tables of correspondence), które opisują polski akt lub akty prawne będące odpowiednikiem danego aktu unijnego. Przegląd prawa odbywa się w 29 obszarach negocjacyjnych

33. Negocjacje akcesyjne- zasady, stanowiska negocjacyjne, uczestnicy.

Stanowisko negocjacyjne - po zakończeniu przeglądu prawa w danym obszarze negocjacyjnym - Zespół Negocjacyjny przygotowuje - stanowisko negocjacyjne, następnie rekomendowane przez Komitet Integracji Europejskiej i zatwierdzane przez Radę Ministrów RP. Stanowisko negocjacyjne przygotowywane jest na podstawie wyników - przeglądu prawa i określa podejście rządu polskiego do wdrażania aktów prawnych z danego obszaru negocjacyjnego, oraz wskazuje na konieczność negocjacji okresów przejściowych i innych rozwiązań. Przekazanie stanowiska Prezydencji UE poprzedza rozpoczęcie właściwych negocjacji w danym obszarze.

ZASADY:

1. zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego wobec porządków prawnych państw członkowskich - Traktaty założycielskie wspólnot nie regulują stosunków między prawem wspólnotowym a prawem wewnętrznym państw członkowskich. Prymat prawa europejskiego nad prawem wewnętrznym wynika z konstrukcji wspólnot jako organizacji ponadnarodowej podkreślał to w lipcowym orzecznictwie Trybunał Sprawiedliwości. Trybunał stwierdził, że zgodnie z zasadą prawa wspólnotowego postanowienia traktatów i bezpośrednio obowiązujące akty prawne organów wspólnot wywierają w wewnętrznym porządku prawnym nie tylko taki skutek, że po przez samo swe wejście w życie uniemożliwiają stosowanie każdego przepisu prawa wewnętrznego z nimi sprzecznego lecz także skoro te postanowienia i akty prawne stanowią hierarchicznie wyższą część składową porządku prawnego obowiązującego na terytorium każdego państwa członkowskiego powodują, że wejście w życie nowej normy prawa wewnętrznego jest niemożliwe w takim zakresie w jakim była by ona sprzeczna z normami prawa wspólnotowego. Prawo wspólnotowe ma w razie konfliktu z prawem krajowym przewagę.

2. zasada bezpośredniego stosowania, bezpośredniej skuteczności prawa wspólnotowego w porządkach prawnych państw członkowskich - pojęcie bezpośredniego stosowania i bezpośredniej skuteczności i bezpośredniej skuteczności norm prawnych używane były wymiennie przez Trybunał Sprawiedliwości w celu zapewnienia przejrzystości tych sformułowań …………………………. Rozumieć. Bezpośrednie stosowanie norm wspólnotowych, oznacza ich stosowanie w wewnętrznym prawie państw członkowskich bez konieczności wydawania odpowiednich przepisów prawa wewnętrznego. Natomiast bezpośrednia skuteczność oznacza, że normy wspólnotowe tworzą prawa i obowiązki wprost dla obywateli i można powoływać się na nie w postępowaniu przed organami wewnętrznymi. TWE tylko rozporządzenia przypisuje cechą bezpośredniego stosowania, natomiast w żadnym z postanowień nie wspomina o bezpośredniej skuteczności aktów prawa wspólnoty. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że aby norma prawa wspólnotowego była bezpośrednio skuteczna muszą zostać spełnione pewne warunki. Badając TWE Trybunał orzekł ż e bezpośrednio skuteczne są te postanowienia Traktatu, których:

1. treść jest jasna i bezwarunkowa,

2. nie są zaopatrzone w żadne zastrzeżenia od wydania aktu prawa krajowego,

3. nie są uzależnione od wykonania aktu prawa krajowego,

W praktyce Trybunału uznano możliwość bezpośredniej skuteczności tych przepisów o WE które maja istotne znaczenie dla realizacji celów wspólnot. Przykładem norm traktatowych bezpośrednio skutecznych są normy o charakterze zakazowym, np. art. 25 TWE - zakaz wprowadzania wolnych ceł. Nie jest bezpośrednio skuteczna norma pozostawiająca państwom członkowskim pewien margines działania. Trybunał Sprawiedliwości uznał skutek horyzontalny art. 141 TWE, oznacza to, że na art. 141, a także na postanowienia Traktatowe można powoływać się nie tylko w stosunkach między państwami członkowskimi lub organów wspólnoty a jednostką, ale także w stosunkach między dwoma jednostkami. Ponad to Trybunał Sprawiedliwości podkreślił, że nie powinno się formułować argumentów przeciwnych temu twierdzeniu w oparciu o fakt, że postanowienia traktatowe są adresowane do państw członkowskich. W przypadku prawa wtórnego tylko rozporządzenia są bezpośrednio stosowane a za tem bezpośrednio skuteczne w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości z 1970 roku w sprawie Grand kontra Urząd Finansowy Tradnsztain. Najbardziej kontrowersyjna jest bezpośrednia skuteczność dyrektyw. Istota praw dyrektyw zdawała by się wykluczać taką możliwość. Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że jeśli dyrektywa jest należycie wdrożona do prawa wewnętrznego państwa członkowskiego to jej postanowienia docierają do adresata w drodze przepisów prawa krajowego. Po raz pierwszy Trybunał Sprawiedliwości nawiązał do bezpośredniej skuteczności w sprawie Grand kontra Urząd Finansowy Tradnsztain. Trybunał stwierdził, że dyrektywy mogą zawierać postanowienia, które mogą być bezpośrednio skierowane w kolejnych orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości. Sprecyzował warunki bezpośredniej skuteczności dyrektyw i podkreślił że było by niezgodne z wiążącą mocą dyrektyw wyłączenie możliwości dochodzenia. Zawartych w nich praw przed sądem krajowym, za koniecznej uznał jednakże każdorazowe przeanalizowanie charakteru dyrektyw i ich celów i zawartych w nich zobowiązań. W jednej ze spraw w zakresie bezpośredniej skuteczności dyrektyw Trybunał Sprawiedliwości uznał iż po bezskutecznym upływie terminu implementacji dyrektywy jeśli dyrektywa spełnia warunki bezpośredniej skuteczności tzn. jest jasna precyzyjna i bezwarunkowa to jej postanowienia mogą być powoływane prze osoby fizyczne i osoby prawne przed sądami krajowymi. Ma to uniemożliwić wywodzenie przez państwo i uchybienia ………………..………… i zabezpieczyć należytą ochronę dla tych jednostek. Dyrektywy bowiem także mają moc wiążącą. Trybunał zaprzeczył jednak aby jednostki mogły powoływać się na dyrektywy w stosunku do podmiotów innych niż organy państwowe. Dyrektywa nie może nakładać obowiązków na jednostkę i nie może stanowić podstawy roszczeń przeciwko jednostce. Powołanie przez jednostkę dyrektywy przeciwko państwu możliwe jest nie zależnie od tego czy państwo działa jako władza publiczna lub pracodawca. W obu przypadkach chodzi o to aby państwo nie czerpało korzyści z własnego nie wykonania zobowiązania wspólnotowego w przypadku gdy państwo uchybia swym obowiązkom dotyczącym prowadzonej implementacji dyrektyw może także ponieść odpowiedzialność prawną o charakterze odszkodowawczym. Muszą być spełnione trzy warunki:

1. rezultat określony w dyrektywie musi obejmować prawa jednostek,

2. treść praw musi dać się zidentyfikować przez odesłanie do postanowień dyrektyw,

3. musi istnieć związek przyczynowy między naruszeniem, które daje się przypisać państwu członkowskiemu a szkodą

3. zasada jednolitości prawa wspólnotowego,

Jest to zasada inaczej mówiąc spójności, nie wynika z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, nie jest także zasada wyrażoną w prawie pierwotnym nie mniej jest logiczną konsekwencją istnienia prawa wspólnotowego jego porządku prawnego.

Zasada ta zakłada, że prawo wspólnotowe będzie w pełni i jednakowo stosowane we wszystkich państwach członkowskich. Trybunał Sprawiedliwości zauważył, że jednolite stosowanie jest fundamentalnym wspólnotowego porządku prawnego, nawet wówczas gdy dozwolone jest jednoczesne stosowanie prawa wspólnotowego i prawa krajowego państwa członkowskie muszą czuwać aby prawo wspólnotowe było nadal efektywne i stosowane jednolicie. Wyrazem dążenia do zapewnienia jednolitości stosowania prawa wspólnotowego jest bezpośrednie stosowanie rozporządzeń w prawie krajowym.

4. zasada solidarności,

Jako jedyna z nielicznych zasad ma podstawą obowiązywania w prawie pierwotnym. Jej istnienie potwierdza art. 10 TWE. Zgodnie z tym artykułem państwa członkowskie są zobowiązane podjąć wszelkie właściwe środki o charakterze ogólnym lub specjalnym w celu zapewnienia realizacji zobowiązań wynikających z Traktatu lub z działań podejmowanych przez instytucje wspólnot. W myśl tej zasady państwa członkowskie nie mogą powoływać się na interes narodowy lub trudności wewnętrzne dla usprawiedliwienia nie wykonania prawa wspólnotowego lub jednostronnego wycofania się z przestrzegania swobodnie przyjętych zobowiązań. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził iż uchybienia solidarności narusza istotne postanowienia wspólnotowego porządku prawnego.

5. zasada równowagi kompetencyjnej,

Do pewnego stopnia wiąże się z postanowieniami prawa pierwotnego oraz z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości. Może być rozpatrywana w dwóch aspektach:

1. wewnętrzny podział kompetencji, inaczej zasada równowagi instytucjonalnej,

2. podział kompetencji między wspólnoty europejskie a państwa członkowskie,

Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że ustanawiając system podziału kompetencji między różne instytucje wspólnot, przypisując instytucji jej własną rolę w strukturze instytucjonalnej i wykonywaniu zadań powierzonych wspólnotom, Traktaty stworzyły równowagę instytucjonalną. Przestrzeganie tej równowagi oznacza, że każde z instytucji musi wykonywać swoje prawa z należytym uwzględnieniem praw pozostałych instytucji. Wymaga ona także aby było możliwe karanie wszelkich elementarnych naruszeń tej zasady. Trybunał, którego zadaniem na mocy traktatów musi być zdolny do utrzymania równowagi instytucjonalnej w tym celu musi mieć możliwość kontroli przestrzegania derogatyw przy pomocy środków prawnych. W prawie wspólnotowym oraz w orzecznictwie Sądów Wspólnotowych do tej pory w zasadzie nie dokonano podziału kompetencji między wspólnoty a prawo europejskie nie został określony katalog kompetencji wyłącznych wspólnoty oraz kompetencji wspólnoty wykonywanych razem z państwami członkowskimi. Najwięcej sporów dotyczy tego czy określona kompetencja dorozumiana wspólnoty ma charakter wyłączny czy też nie. ……………………………………………………………… organizacja międzynarodowa ma tyle kompetencji ile jej przekażą w statucie państwa członkowskie. Są to kompetencje wyraźne. Zakres kompetencji może zostać poszerzony w toku praktyki aprobowanej przez państwa członkowskie (kompetencje dodatkowe).

6. zasada proporcjonalności

Zasada ta stanowi ograniczenie dla władz ze względu na wymaganą równowagę między uruchomionymi środkami a zamierzonym celem. Trybunał Sprawiedliwości ma prawo ocenić zgodność podejmowanych działań z zasadą proporcjonalności, jeśli działania te chociaż zgodnie z prawem naruszają jednocześnie inne cele lub interesy podlegające ochronie prawa wspólnotowego. Zgodnie z art. 5 TWE żadne działanie wspólnoty nie wykracza poza to co jest konieczne do osiągnięcia celów określonych w tym traktacie. Działanie jest odpowiednie do postanowionych celów jeśli jest ona w stanie doprowadzić do ich osiągnięcia. Działanie jest niezbędne jeśli nie może zostać zastąpione ……………………………….……………………………………... i jednocześnie stanowiłoby mniejsze zagrożenie dla innych celów i interesów. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził iż w celu ustalenia zgodności postanowień prawa wspólnotowego z zasadą proporcjonalności konieczne jest stwierdzenie czy środki przez nie przewidziane są właściwe i konieczne dla osiągnięcia zamierzonych celów jeśli prawo wspólnotowe rozróżniają między zobowiązaniem pierwotnym, którego wykonanie jest konieczne dla osiągnięcia zamierzonego celu i zobowiązaniem wtórnym zazwyczaj o charakterze administracyjnym nie może ono wprowadzić jednokrotnych sankcji za naruszenie zobowiązania pierwotnego i wtórnego.

7. zasada subsydiarności,

Art. 5 TWE opisuje tę zasadę w zakresie w którym nie podlega jej wyłącznej kompetencji wspólnota powołuje ……...……………………………………………… zgodnie z zasadą subsydiarności tyko wówczas i tylko w takim zakresie w jakim cele proponowanych działań nie mogą być skutecznie osiągnięte przez państwa członkowskie, a za tem z uwagi na skalę lub skutki proponowanych działań zostaną lepiej zrealizowane przez wspólnotę. Zasada ta znajduje zastosowanie w przypadkach gdy zamierzone cele nie mogą być skutecznie osiągnięte przez państwa członkowskie. Zasada ta polega na tym, że wszelkie działania podejmowane przez wspólnotę muszą mieć podstawę prawną ………………………………………………………………………... jako reakcja na niezadowolenie niektórych państw członkowskich ze sposobu w jaki wspólnota realizowała swoje kompetencje, miała uspokoić obawy państw członkowskich związane z nadmierną działalnością prawotwórczą organów wspólnoty.

Uczestnicy - negocjacje poświęcone rozszerzeniu UE prowadzone przez państwa członkowskie UE oraz państwa kandydujące do członkostwa w UE. Negocjacje akcesyjne poprzedza złożenie przez państwo kandydujące wniosku, kończy natomiast zawarcie - Traktatu Akcesyjnego. Negocjacje akcesyjne można podzielić na dwa etapy: - procedurę wspólnotowa i - procedurę międzypaństwowa.

34. Traktat Akcesyjny - ogólna charakterystyka.

TA- Jest to umowa międzynarodowa zawarła między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a państwem kandydującym, której przedmiotem jest członkostwo kraju kandydującego w Unii Europejskiej. Traktat składa się z trzech części (Traktat Akcesyjny - Akt Akcesji, Traktat Akcesyjny - Aneksy i Traktat Akcesyjny-Akt końcowy. Traktat Akcesyjny podlega ratyfikacji zgodnie z uregulowaniami przyjętymi w danym kraju. Zgodnie z Konstytucja RP po podpisaniu Traktatu może się odbyć ogólnonarodowe referendum ratyfikacyjne.

35, Przebieg negocjacji miedzy Polska a Unią Europejską.

Negocjacje o członkostwo Polski w Unii Europejskiej rozpoczęły się 31 marca 1998 roku, w wyniku decyzji podjętej przez Radę Europejską w Luksemburgu (grudzień 1997 r.). Wśród państw zaproszonych do rokowań oprócz Polski znalazł się Cypr, Czechy, Estonia, Słowenia i Węgry. Finał rokowań nastąpił podczas szczytu Rady Europejskiej w Kopenhadze 13 grudnia 2002 r. Wraz z "szóstką luksemburską" rozmowy zakończyły cztery spośród sześciu państw kandydujących zaproszonych do rokowań w wyniku decyzji szczytu UE w Helsinkach (grudzień 1999 r.): Litwa, Łotwa, Malta i Słowacja.

Negocjacje o członkostwo w UE mają swoją specyfikę i oryginalne zasady.

Stronami negocjacji są - kraj kandydujący i piętnaście państw członkowskich UE. Obie strony mają wspólny cel - członkostwo kraju kandydującego w Unii Europejskiej na warunkach, które pozwolą mu wywiązać się jak najlepiej z obowiązków wynikających z członkostwa. W interesie zjednoczonej Europy jest aby, każdy spośród jej członków był mocnym ogniwem w budowanej misternie od 50 lat konstrukcji.

Członkostwo w UE wiąże się z przyjęciem całości jej dorobku prawnego. W toku negocjacji uzgadniane są rozwiązania przejściowe, w sytuacji, kiedy kraj kandydujący uznaje, iż przyjęcie pewnych regulacji, wiążąc się z istotnymi nakładami finansowymi, nie będzie możliwe od momentu uzyskania członkostwa. Poza określeniem długości i zakresu okresów przejściowych negocjacje dotyczą ustalenia wysokości udziału kraju kandydującego w budżecie UE oraz określenia sposobu uczestnictwa w politykach wspólnotowych.

Negocjacje toczą się w ramach Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej. Strony reprezentowane są przez ministrów spraw zagranicznych, a na poziomie roboczym - zastępców szefów delegacji: ambasadorów państw UE i głównych negocjatorów po stronie krajów kandydujących.

Komisja Europejska, odgrywając niezwykle istotną rolę w tym procesie, jest pośrednikiem między negocjującymi stronami.

Podczas zakończonych właśnie negocjacji skorzystano z doświadczeń poprzedniego rozszerzenia UE i podzielono całość substancji negocjacyjnej na 31 obszarów. Ponadto strony przyjęły generalną zasadę, że stanowisko zajęte w danym obszarze negocjacyjnym nie mogło wpływać na stanowisko w innych obszarach oraz iż niczego nie można uznać za ostatecznie uzgodnione dopóki nie uzgodniono wszystkich warunków członkostwa.

Etapem przygotowawczym negocjacje był przegląd prawa wspólnotowego i porównanie go z prawem polskim. W wyniku dokonanego przeglądu Polska w stanowisku negocjacyjnym składała deklarację o gotowości przyjęcia przed uzyskaniem członkostwa dorobku prawnego UE w danym obszarze. Jeśli w wyniku analiz uznano, iż wprowadzenie niektórych regulacji do polskiego porządku prawnego nie będzie możliwe przed datą przystąpienia do UE, Polska występowała z wnioskiem o przesunięcie daty dostosowania prawa polskiego w danej kwestii czyli o tzw. okres przejściowy. Innym wyjątkiem od przyjęcia dorobku prawnego UE jest tzw. derogacja czyli stałe wyłączenie spod działania prawa wspólnotowego.

W odpowiedzi UE przestawiała wspólne stanowisko co oznaczało otwarcie negocjacji w danym obszarze. Rokowania trwały do momentu uzgodnienia stanowisk, w wielu obszarach nawet kilka lat, w niektórych otwarcie i zakończenie rozmów odbyło się w trakcie jednej sesji negocjacyjnej. Negocjacje rozpoczęły się od najmniej problematycznych obszarów, co umożliwiło uzyskanie wymiernego postępu w pierwszej fazie negocjacji. Najtrudniejsze problemy negocjacyjne, dotyczące finansowych aspektów członkostwa (udziału Polski w budżecie UE, dopłaty bezpośrednie dla rolników) odłożone zostały na końcowy etap negocjacji i toczyły się do ostatniego momentu przed zakończeniem całego procesu.

Stanowiska negocjacyjne - głównym przedmiotem negocjacji akcesyjnych Polski było tempo dostosowywania prawa i kolejność przyjmowania poszczególnych aktów prawnych. Negocjowane były okresy przejściowe i derogacje. Zgodnie z postanowieniami komisji derogacji udzielane państwom kandydującym nie mają charakteru trwałego lecz są tymczasowe, pozostałymi celami negocjacji było ustalenie wkładu polski do budżetu ogólnego Wspólnot oraz określenie sposobu jej uczestnictwa w poszczególnych rodzajach polityki prowadzonej przez Unię. Przygotowaniem stanowisk zajmował się powołany specjalnie w tym celu zespół negocjacyjny pracujący pod kierunkiem pełnomocnika rządu do spraw negocjacji o członkostwo Polski w UE. Etap właściwych negocjacji między polską a UE rozpoczęto 10 listopada 1998 roku. Na pierwszy ogień poszły dziedziny w których prawo polskie i europejskie były zgodne. Np.: nauka i badania , edukacja, kształcenie, małe i duże przedsiębiorstwa, polityka przemysłowa. Do dziedzin w których było trudno ustalić trudne stanowisko należały przede wszystkim: rolnictwo ochrona środowiska, swobodny przepływ kapitału, polityka konkurencji, podatki, finanse i budżet. Polska zgłosiła tu postulat ustanowienia okresów przejściowych. Negocjacje akcesyjne zakończono pod koniec 2002 roku.

36. Konstytucja RP a sprawa członkowstwa Polski w Unii Europejskiej.

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej nie podważa statusu Konstytucji jako "najwyższego prawa Rzeczypospolitej Polskiej" (art. 8 ust. 1). Na terytorium Rzeczypospolitej przysługuje Konstytucji pierwszeństwo obowiązywania i stosowania, także w stosunku do wszystkich wiążących Polskę umów międzynarodowych, nie wyłączając umów przekazujących kompetencje władz państwowych organizacjom międzynarodowym, a tym bardziej - w stosunku do norm pochodnego prawa wspólnotowego. Przewidziane w art. 91 ust. 1 i 3 Konstytucji pierwszeństwo stosowania ratyfikowanej umowy międzynarodowej, a także prawa ustanowionego przez organizację międzynarodową na podstawie takiej umowy przed polską ustawą, w żadnym wypadku nie oznacza ich pierwszeństwa przed Konstytucją.

Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej mamy do czynienia z równoległym obowiązywaniem dwóch autonomicznych porządków prawnych - polskiego i unijnego. Nie wyklucza to ich wzajemnego oddziaływania, a z drugiej strony - ewentualnego powstania kolizji między prawem europejskim a Konstytucją. W wypadku wystąpienia takiej kolizji do suwerennej decyzji Rzeczypospolitej Polskiej należałoby albo dokonanie odpowiedniej zmiany Konstytucji, albo spowodowanie zmian w regulacjach wspólnotowych, albo - ostatecznie - wystąpienie z Unii Europejskiej.

37. Stanowisko Polski wobec Traktatu Nicejskiego.

Decyzje nicejskie w odniesieniu do Komisji Europejskiej są dla Polski, jako przyszłego "dużego" członka UE, generalnie korzystne. Odłożenie na przyszłość ustalenia docelowego składu kolegium oraz rotacji komisarzy daje nam możliwość wpływu na rozstrzygnięcia w tych sprawach. Korzystne jest także zapewnienie nowym członkom Unii fotela w składzie Komisji od momentu akcesji.
Już we wstępnej fazie konferencji było jasne, że ambitne zamierzenia Prezydencji francuskiej, Komisji Europejskiej, a zwłaszcza Parlamentu Europejskiego dotyczące rozszerzenia zakresu głosowania większością kwalifikowaną oraz silniejszego powiązania głosowania większościowego z zasadą współdecyzji Parlamentu Europejskiego będą trudne do zrealizowania. Stanowisko krajów obawiających się dalszego rozwoju metody wspólnotowej przesądziło o raczej ilościowym niż jakościowym charakterze zmian. Decyzje nicejskie w odniesieniu do Komisji Europejskiej są dla Polski, jako przyszłego "dużego" członka UE, generalnie korzystne. Odłożenie na przyszłość ustalenia docelowego składu kolegium oraz rotacji komisarzy daje nam możliwość wpływu na rozstrzygnięcia w tych sprawach. Korzystne jest także zapewnienie nowym członkom Unii fotela w składzie Komisji od momentu akcesji.
Już we wstępnej fazie konferencji było jasne, że ambitne zamierzenia Prezydencji francuskiej, Komisji Europejskiej, a zwłaszcza Parlamentu Europejskiego dotyczące rozszerzenia zakresu głosowania większością kwalifikowaną oraz silniejszego powiązania głosowania większościowego z zasadą współdecyzji Parlamentu Europejskiego będą trudne do zrealizowania. Stanowisko krajów obawiających się dalszego rozwoju metody wspólnotowej przesądziło o raczej ilościowym niż jakościowym charakterze zmian.
Z punktu widzenia interesów Polski jako państwa kandydującego, przyjęte w Nicei zmiany zakresu głosowania większością kwalifikowaną wydają się wystarczające. Wziąć bowiem należy pod uwagę następujące czynniki:
- ograniczenie negatywnego efektu poczucia rezygnacji z części państwowej suwerenności, który może wystąpić w polskim społeczeństwie,

- ograniczenie ewentualnych dodatkowych obciążeń ekonomicznych dla Polski, które mogłoby implikować objęcie procedurą głosowania większością kwalifikowaną takich dziedzin, jak ochrona środowiska, polityka podatkowa, socjalna, strukturalna i azylowa,
- uzyskanie możliwości "pełniejszego" wpływu na kształtowanie wspólnych polityk Unii Europejskiej,
- w wypadku szybkiej akcesji możliwość wpływu na ewolucję głosowania większościowego, na przykład na forum Konferencji Międzyrządowej 2004.
Należy pamiętać o potencjalnym wpływie zachowania jednomyślności zwłaszcza w odniesieniu do funduszy strukturalnych i spójności do roku 2007 na interesy nowych krajów członkowskich. Przy założeniu, że negocjacje nad nowym budżetem na rok 2007 zaczną się w roku 2005, uwzględniać należy, że wszelkie zmiany w zakresie polityki strukturalnej i spójności, w tym szczególnie wysokość i sposób dystrybucji budżetu, będą musiały zapaść jednomyślnie. Oznacza to bardzo trudne negocjacje, w których zetrą się interesy przynajmniej trzech grup państw: obecnych państw kohezyjnych, nowych państw członkowskich i płatników netto do budżetu Unii. Do blokady jakichkolwiek decyzji wystarczy sprzeciw tylko jednego z nich.
Przyjęty w Nicei system podziału głosów ważonych jest rezultatem z trudem osiągniętego kompromisu, uwzględniającego:
- konieczność kompensaty politycznej dla państw, które rezygnują z "drugiego" komisarza,
- silniejsze powiązanie liczby głosów z potencjałem demograficznym państw członkowskich,
- utrzymanie, jednakże w obniżonym stopniu, nadmiernej - w stosunku do wielkości populacji - reprezentacji mniejszych państw,
- podwyższenie progu przyjmowania decyzji kwalifikowaną większością głosów z 71% do 73,4% (docelowo),
- wzmocnienie demokratycznej legitymizacji procesu podejmowania decyzji większością kwalifikowaną poprzez wprowadzenie, oprócz minimalnego progu 2/3 liczby państw, minimalnego pułapu 62% populacji UE.
Trudno w chwili obecnej prognozować, jak tworzyć się będą koalicje interesów w procesie decyzyjnym w łonie powiększonej Rady. Dotychczasowe doświadczenie wskazuje, iż rzadko odpowiadają one podziałowi na "dużych i małych". Należy raczej zakładać kontynuację dotychczasowych tendencji, to jest
- porozumiewanie się państw na zasadzie ad hoc,
- oddziaływanie tradycji i związków kulturowych,
- konfrontację państw o nastawieniu liberalnym ze zwolennikami protekcjonizmu.
Postanowienia Traktatu są w tej mierze dla Polski korzystne. Otrzymując taką samą liczbę głosów, jak Hiszpania, Polska uzyska możliwość odgrywania istotnej roli w Radzie Unii Europejskiej. Dla dużych państw będziemy naturalnym sojusznikiem w egzekwowaniu ich wiodącej roli w kształtowaniu oblicza Unii, dla mniejszych państw pozostaniemy pożądanym partnerem zarówno w budowaniu koalicji większościowych, jak i w tworzeniu mniejszości blokującej.
Zmiany dotyczące Parlamentu Europejskiego, przewidziane w Traktacie z Nicei, dotyczą okresu po 1 stycznia 2004 roku. W wypadku podpisania i wejścia w życie traktatu akcesyjnego przed tą datą będą stosowane dotychczasowe postanowienia oraz przepisy traktatu akcesyjnego. Państwo kandydujące może nominować deputowanych do czasu wyborów, bądź przeprowadzić specjalne wybory do Parlamentu Europejskiego, tak jak to miało miejsce w wypadku poprzedniego rozszerzenia.
Trudno ocenić ewentualny wpływ nowego podziału mandatów na równowagę interesów różnych państw. Z punktu widzenia Polski i biorąc pod uwagę potrzebę właściwej reprezentacji w instytucjach i procesie decyzyjnym, liczba 50 deputowanych jest satysfakcjonująca.
Reformy wspólnotowych organów wymiaru sprawiedliwości, mające głęboki i zasadniczy charakter, w pełni odpowiadają oczekiwaniom Polski jako przyszłego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Ustanowienie jasnej struktury wspólnotowych organów sądowych ułatwi polskim osobom fizycznym, osobom prawnym oraz krajowym organom sądowym współpracę z tymi organami i odwoływanie się do prawa wspólnotowego. Podobne znaczenie ma ustanowienie jasnego podziału jurysdykcji, szczególnie zaś w pierwszym okresie po uzyskaniu członkostwa w Unii Europejskiej. Niezwykle istotne jest także umożliwienie przedstawicielom nowych państw członkowskich bezpośredniego udziału w pracach wspólnotowych organów sądowniczych.

38. Prawne, polityczne i gospodarcze konsekwencje członkowstwa Polski w Unii Europejskiej.

Nadzieje i obawy Polski związane z członkowstwem w Unii mają charakter gospodarczy, polityczny i społeczny.
1. Na płaszczyźnie gospodarczej Polska liczy przede wszystkim na jej szybszy rozwój i modernizację. Swoboda przepływu towarów i usług umożliwia z jednej strony nieskrępowany rozwój przedsiębiorstw i zdobywanie nowych rynków zbytu, a z drugiej - mobilizuje wszystkie podmioty obecne na rynku do maksymalnej wydajności i utrzymania najwyższej jakości za najniższą cenę. To wielki impuls rozwojowy dla nowych członków UE, a dla nas oznacza to większą siłę nabywczą naszych pieniędzy.
2. W sferze politycznej Polska kieruje się przede wszystkim względami zwiększenia bezpieczeństwa i pozycji państwa na arenie międzynarodowej. Przystąpienie do Unii pozwoli Polsce wejść do stref pokojowych, stabilnych i partnerskich stosunków między państwami. Zdaniem Polski, podobnie jak innych państw Europy Środkowej i Wschodniej poszerzenie Unii na wschód ma także znaczenie dla bezpieczeństwa na całym kontynencie. Pozwoli przezwyciężyć utrzymujące się podziały i stworzyć nowe więzi, służące rozwojowi i bogaceniu się dużej grupy krajów. Uniemożliwi także odradzanie się stref wpływów i ograniczy możliwości zniewalania państw.
3. Konieczność dostosowania prawa i aparatu sądowniczego do standardów UE może znacznie polepszyć dochodzenie naszych praw w sądach. Po przystąpieniu do UE każdy z nas będzie mógł się poruszać po całym terytorium Unii bez paszportu, wystarczy prawo jazdy lub dowód osobisty. Skończą się również nużące odprawy na lotniskach europejskich.
4. Na poziomie pracy i nauki każdy obywatel UE może kształcić się i szukać pracy na całym obszarze Unii, bez względu na kraj pochodzenia. O wyborze pracownika decydować mają wyłącznie kryteria merytoryczne. Podobnie, tylko od aktywności uczniów i studentów zależy, gdzie i jaką uczelnię skończą. Jednocześnie za każdym obywatelem "wędrują" jego prawa wyborcze oraz prawa do świadczeń socjalnych i zdrowotnych, bez względu na kraj, w którym obecnie mieszka.
5. Ochrona środowiska to jedno z najważniejszych zadań postawionych nam jako warunek przystąpienia do Unii. Początkowo będzie nam bardzo trudno spełnić te wymagania, jednak w efekcie może nas zmobilizować do wielkiego wysiłku, aby stworzyć zdrowe środowisko życia dla nas i następnych pokoleń.
Członkowstwo Polski w Unii to także koszty.
1. W sferze gospodarczej należy liczyć się z tym, że wzrost konkurencji na polskim rynku spowoduje upadek niekonkurencyjnych firm.
2. Część przedsiębiorstw będzie zmuszona ograniczyć produkcję.
3. Może nastąpić przejściowy wzrost bezrobocia.
4. Polska, będąc członkiem Unii, będzie współfinansować jej budżet.
5. Dla wielu grup i środowisk podstawowe znaczenie będą miały koszty polityczne. Chodzi tu przede wszystkim o przekazanie przez państwo szeregu swoich kompetencji na rzecz organów wspólnot, co w niektórych środowiskach jest utożsamiane z "ograniczeniem i utratą suwerenności".
Zdaniem ekonomistów, nie da się precyzyjnie określić korzyści i kosztów integracji. Mamy tu, bowiem do czynienia ze zbyt dużą liczbą czynników i zbyt małymi doświadczeniami praktycznymi. Integracja europejska jest zjawiskiem całkowicie nowym. Jej skutki nie są jednakowe we wszystkich państwach. Dotyczy to szczególnie krajów słabej rozwiniętych, integrujących się z silnymi gospodarkami. Nie ma, więc pewności, jak względnie słaba gospodarka polska poradzi sobie w tej sytuacji.
Bilans korzyści i kosztów będzie zależał od wielu uwarunkowań, w tym od postanowień układu o przystąpieniu. Jeżeli stronie polskiej uda się wynegocjować dobre warunki, uwzględniające długi okres przejściowy dla najbardziej wrażliwych dziedzin gospodarki, to koszty mogą ulec zmniejszeniu. Będzie, bowiem czas na lepsze przygotowanie się do wymogów wolnej konkurencji. Niezwykle ważny z tego punktu widzenia będzie także okres przed uzyskaniem członkowstwa. Potrzebna jest odpowiednia polityka państwa, która będzie wspierać przekształcenia strukturalne, łagodzić ich negatywne skutki oraz powoli i systematycznie zbliżać swoje ustawodawstwo do przepisów Unii. Im te różnice będą mniejsze, tym słabszy będzie "szok" integracyjny.

Urzeczywistnianie idei jedności europejskiej. ( Misz Masz).

Zwolennikami jedności europejskiej byli przede wszystkim pi­sarze, filozofowie, prawnicy i politycy. Różne koncepcje zjedno­czonej Europy wysuwali m.in. Dante Alighieri, Jerzy z Podiebra-du, Paweł Włodkowic, Jean Jacąues Rousseau, Andrzej Frycz Modrzewski, Stanisław Leszczyński, Jeremy Bentham, C. H. Sa-int-Simon, Immanual Kant, Adam Mickiewicz, książę Adam Czartoryski, Fryderyk Nietzsche, Coudenhove Kalergi, Aristide Briand.

Historia Europy wskazuje na wiele prób zmierzających do jed­noczenia kontynentu. Najbardziej reprezentatywnymi przedsię­wzięciami były w szczególności: zabiegi Ottona III (980-1002) dążącego do ustanowienia Pax romana', wojny napoleońskie czy wreszcie hitlerowskie plany podboju Europy zakończone rozpęta­niem II wojny światowej.

Do końca II wojny światowej dominowały koncepcje integro­wania Europy z pozycji siły. Po jej zakończeniu wytworzyła się sytuacja sprzyjająca pokojowemu jednoczeniu starego kontynentu czy — jak się wkrótce okazało — tylko jego części.

Zjednoczona Europa stała się pożądanym celem z wielu przy­czyn. Wspólnota europejska mogła bowiem m.in. występować ja­ko bardziej równorzędny partner wobec tworzącego się dwubie­gunowego układu ZSRR-USA; stanowić niezbędne zabezpiecze­nie przed rozszerzającym się komunizmem; przyczynić się do rozwiązywania problemu niemieckiego; doprowadzić do wzrostu dobrobytu poprzez rozszerzenie wspólnego rynku, zwiększenie mobilności ludzi, kapitału i dóbr. Znamienne dla urzeczywistnie­nia integracji europejskiej było przemówienie Winstona Churchilla w Zurichu (19 IX 1946), który oświadczył: „Musimy stworzyć coś takiego, co byłoby Stanami Zjednoczonymi Europy (...) Pier­wszym krokiem jest utworzenie Rady Europy. Jeśli nawet na po­czątku nie wszystkie państwa chcą lub są w stanie wstąpić do unii, to musimy tego dzieła dokonać aby państwa, które chcą i mogą, połączyć i zjednoczyć".

Wśród polityków zwolenników współpracy europejskiej od początku pojawiły się dwie grupy poglądów na charakter integra­cji. W pierwszej grupie znaleźli się tzw. konstytucjonaliści (federaliści), zakładający, że ostatecznym celem zabiegów integracyj­nych jest stworzenie wspólnego państwa-federacji, z jednym par­lamentem, rządem i armią. W drugiej grupie są funkcjonaliści, tzn. politycy forsujący ideę luźnej współpracy, polegającej na ko­operacji w poszczególnych obszarach, bez tworzenia wspólnego państwa.

Obecny kształt integracji jest następstwem wieloletniego pro­cesu rozwoju instytucji europejskich oraz pogłębiania form współpracy.

Kolejnymi najważniejszymi etapami tego rozwoju były w szcze­gólności:

• utworzenie na podstawie planu ministra spraw zagranicznych Francji Roberta Schumana Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (18 IV 1951),

• ustanowienie w wyniku Traktatów Rzymskich (25 III 1957, weszły w życie l I 1958) Europejskiej Wspólnoty Gospodar­czej (EWG) i Europejskiej Wspólnoty Atomowej (EURA- TOM).

Pierwotnymi sygnatariuszami wszystkich trzech Wspólnot Euro­pejskich były Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN i Wło­chy. W kolejnych latach integracja europejska objęła: Danię, Ir­landię, Wielką Brytanię (l I 1973), Grecję (l I 1981) oraz Hi­szpanię i Portugalię (l I 1986), a od l I 1995 również Finlandię, Szwecję i Austrię.

Wraz z powstaniem i rozwojem Wspólnot Europejskich two­rzono i doskonalono narzędzia umożliwiające efektywną integra­cję. Wśród najważniejszych przedsięwzięć należy wymienić: zniesienie ograniczeń ilościowych w handlu towarami przemysłowymi (1961); utworzenie unii celnej (1968); wspólna polityka rolna (1968); wspólne zasady polityki handlowej wobec państw trzecich (1970); powołanie Europejskiego Systemu Monetarnego (1979); uchwalenie Jednolitego Aktu Europejskiego (1986) który, wszedł w życie l VII 1987, przewidującego stworzenie jednolitego ryn­ku towarów, usług, ludności i kapitału do 31 XII 1992 oraz wpro­wadzającego mechanizmy zmierzające do przyspieszenia proce­sów integracyjnych.

Przełomowym momentem dla budowy jeszcze do końca tego stulecia unii monetarnej, gospodarczej i politycznej było podpisa­nie Traktatu o Unii Europejskiej w Maastricht 7 II 1992 r. przez kraje członkowskie Wspólnot Europejskich. Uzgodnienie zasad dalszej integracji europejskiej oznacza stopniowe powstawanie Unii Europejskiej.

2

---