004

4 Przedmów o

szego wieku, do filozofów niemal mi współczesnych, Nelsona Good-mana i Willarda Van Ormana Quine’a - oraz tej. którą niezbyt ściśle określa się mianem ruchu analitycznego, do którego należą filozofowie tak różni jak Bertrand Russell i Georgc Edward Moore, Ludwig Wittgenstein. Rudolf Carnap i inni członkowie Koła Wiedeńskiego. Charlie Dunbar Broad, Gilbert Ryle i John Langshaw Austin, Amerykanie Donald Davidson i Hilary Putnam, Australijczyk David M. Armstrong, a spośród moich kolegów z Oksfordu z czasów mniej odległych, Peter Frederick Straw son i Michael Dummett. Nie jestem pewien, czy Broad byłby rad z tego, iż znalazł się w tym towarzystwie: jeśli uwzględnimy jednak wprowadzone przezeń rozróżnienie filozofii krytycznej i spekulatywnej, jego własna twórczość sytuuje się wyraźnie po stronie krytycznej. Nie pominąłem również filozofii spekulatywnej, czy też metafizyki, i postanowiłem wybrać Robina Geor-ge’a Collingw^fooda. jako metafizyka, którego poglądy mogę objaśnić w sposób najbardziej życzliwy.

Aby osłabić to. co może sprawiać wrażenie stronniczych uprzedzeń faworyzujących myśl anglosaską, włączyłem tu rówmież rozdział o fenomenologii i egzystencjalizmie. Skoncentrowałem tam główmie uwagę na pracach Merleau-Ponty’ego, którego uw'ażam za najwybitniejszego przedstawiciela tego nurtu filozoficznego. Jeśli nie pisałem w ogóle o marksizmie, stało się tak nie dlatego, że nic dostrzegam żadnych wartościowych aspektów w pismach takich filozofów jak Gyórgy Lukacs czy Lucien Goldmann, ale dlatego, iż nic sądzę, bym mógł przedstawić tych autorów lepiej, niż czyni to Leszek Kołakowski w trzecim tomie Głównych nurtów marksizmu. Próba zmierzenia się ze strukturalizmem oznaczałaby natomiast zbyt dalekie odejście w stronę krytyki literackiej i antropologii.

Z uwagi na brak miejsca, jak też ze względu na moje własne upodobania, przedstawiając filozofię moralności ograniczyłem się tylko do pierwszej połowy naszego w^rieku. Uznając doniosłość niezwykłego postępu, jaki dokonał się na przestrzeni ostatnich stu lat w dziedzinie logiki formalnej, nie wdawałem się w zawiłości technicznej aparatury matematycznej. Nie oznacza to jednak, że starałem się unikać filozofii logiki. Przeciwnie, jednym z motyw^rów. który wyłania się z mojej opowieści, jest zmiana rozkładu akcentów, którą odzwierciedlają tytuły dwóch książek Russella: od Our Knowledge of Exiemal World do An Inąuiry into Meaning and Truth.

Pisząc o Russellu, Moorze, Jamesie, Ryle’u. Kole Wiedeńskim, a także o esencjalizmie. odwoływałem się dość swobodnie do moich prac publikowanych w latach minionych. Jeżeli te nawiązania będą przeszkadzać w lekturze którcrnukolwdek z moich czytelników', mogę tylko prosić go o wybaczenie. Muszę także złożyć podziękowania, jak to już niejednokrotnie czyniłem w przeszłości, pani Guidzie Crowley za przepisanie na maszynie niemał nieczytelnego rękopisu i wszelką inną pomoc w przygotowaniu tej książki do druku. Jestem również wdzięczny pani Rosanne Richardson za ponowme przepisanie rozdziału poświęconego Russellowi, do którego zdecydowałem się wprowadzić pewne zmiany.

A. J. Aykr

Grudzień 1981