0000027 (9)

nazywano stawem skokowym dolnym. Mechanicznie stawy te tworzą jedną całość, samodzielne ruchy w jednym z nich są niemożliwe. W stawach tych występują ruchy przywodzenia i odwodzenia, odwracania (brzeg przyśrodkowy stopy zostaje uniesiony, brzeg boczny opuszczony) i nawracania (brzeg przyśrodkowy opuszczony, a boczny uniesiony) oraz nieznaczne ruchy zginania i prostowania stopy.

Ruchy odwracania sprzężone są zawsze z przywodzeniem i zgięciem stopy, natomiast nawracania z odwodzeniem i wyprostowaniem stopy. Mięśnie powodujące odwracanie stopy są jednocześnie przywodzicielami, powodujące zaś nawracanie — odwodzicielami.

Staw piętowo-sześcienny (articulatio calcaneocuboidea) jest stawem siodełkowym. Odbywają się w nim ruchy obrotowe dokoła osi strzałkowej; są to ruchy odwracania i nawracania stopy. Ruchy tego stawu znacznie zwiększają zakres podobnych ruchów w stawie skokowo-pię-towo-łódkowym.

Staw poprzeczny stępu (articulatio tarsi transversa s. Choparti) powstaje ze stawu skokowo-łódkowego i ze stawu piętowo-sześciennego. Szczelina stawu ma kształt litery S, jej ramię boczne jest wypukłe ku tyłowi, a przyśrodkowe — do przodu. Staw ten jest opisywany ze względów praktycznych, ponieważ w tym miejscu wykonuje się amputacje części przedniej stopy.

Stawy śródstopno-paliczkowc i stawy międzypaliczkowe stopy (articu-lationes metatarsophalangeae et articulationes interphalangeae pedis) pod względem mechaniki są zbliżone do analogicznych stawów ręki. W stawach śródstopno-paliczkowych wykonujemy ruchy zginania i prostowania oraz odwodzenia i przywodzenia, a w stawach międzypaliczkowych tylko ruchy zginania i prostowania. Ruchy prostowania w stawach śródstopno-paliczkowych mają większy zakres niż w stawach śródręczmo-paliczkowych. W stanie spoczynku stopy palce stopy są wyprostowane w stawach śródstopno-paliczkowych, zgięte zaś w stawach międzypaliczkowych. Ruchy w tych stawach mają duże znaczenie w mechanice chodu. Brak palców w znacznym stopniu upośledza chodzenie.

Ruch zgięcia w stawach śródstopno-paliczkowych II, III, IV i V jest spowodowany przez skurcz mięśni glistowatych (mm. lumbricales), mię-dzykostnych (mm. interossei) oraz mięśnia zginacza krótkiego palców (m. flexor digitorum brevis), zginacza krótkiego palca piątego (m. flexor digiti ąuinti brevis) i zginacza długiego palców (m. flexor digitorum longus). Zgięcie w stawach międzypaliczkowych bliższych powodują mięśnie: zginacz krótki palców, zginacz krótki palca piątego i zginacz długi palców, a w dalszych jedynie mięsień zginacz długi palców.

Ruch zgięcia w stawie śródstopno-paliczkowym pierwszym powoduje mięsień zginacz długi palucha (m. flexor hallucis longus), zginacz krótki palucha (m. jlexor hallucis brevis), przywodziciel palucha (m. adductor hallucis) i odwodziciel palucha (m. ahductor hallucis). Zgięcie w stawie międżypaliczkowym palucha powoduje zginacz długi palucha.

Ruchy przywodzenia drugiego — piątego palca stopy w stawach śródstopno-paliczkowych powodują mięśnie międzykostne podeszwowe (mm. interossei plantares), a ruchy odwodzenia — mięśnie międzykostne grzbietowe (mm. interossei dorsales) i mięsień odwodziciel palca piątego (m. abductor digiti ąuinti).

Ruch odwodzenia palucha w stawie śródstopno-paliczkowym pierwszym wywołuje skurcz mięśnia odwodziciela palucha, natomiast przywodzenie palucha powodują: mięsień przywodziciel palucha, zginacz krótki palucha, zginacz długi palców.

Prostowanie palców w stawach śródstopno-paliczkowych i międzypaliczkowych powodują mięśnie: prostownik długi palców (m. extensor digitorum longus), prostownik krótki palców (m. extensor digitorum bre-vis), prostownik krótki i długi palucha (m. eztensor hallucis longus et brevis).

NAJCZĘSTSZE WADY WRODZONE I NABYTE KOŃCZYNY DOLNEJ

Prawidłowa oś kończyny dolnej przechodzi przez kolec biodrowy przedni górny, środek rzepki, środek stawu skokowo-goleniowego i pierwszą przestrzeń międzypalcową. W przypadkach zwichnięć, złamań i wad budowy oś kończyny dolnej ulega odchyleniu.

* W przypadku wrodzonego zwichnięcia stawu biodrowego (luxatio coxae congenita) następuje skrócenie długości względnej kończyny dolnej na skutek przesuwania się głowy kości udowej wzdłuż bocznej ściany miednicy (ryc. 134). Podczas obciążenia chorej kończyny nastę-

Ryc. 134. Zwichnięcie tylno-góme stawu biodrowego prawego. Charakterystyczne skrócenie długości względnej kończyny przy prawidłowej długości bezwzględnej (wg Kowanowa).

139