09

21

opodatkowania wysokich dochodów, obniżka stóp procentowych, wzrost zasiłków dla bezrobotnych. Ważnym elementem teorii J.M. Keynesa jest tzw\ mnożnik inwestycyjny, który pokazuje w jaki sposób wzrost nakładów inwestycyjnych powoduje zwielokrotniony przyrost zatrudnienia, dochodu narodowego i konsumpcji.

Twórczość J.M. Keynesa dala podstawę rozwoju nowych kierunków ekonomii - postkeynesowskiej i neokeynesowskiej, które obok ekonomi neoklasycznej Stanowią główny nurt współczesnej ekonomii. Współczesna myśl ekonomiczna skoncentrowała swój wysiłek na rozwiązywaniu podstawowych problemów dotyczących wzrostu gospodarczego (bezrobocie, inflacja, kryzysy nadprodukcji). Rozłam pomiędzy postkeynesistami a neoklasykami wpłynął na pojawienie się prób połączenia dorobku obu kierunków ekonomicznych i powstania tzw. syntezy neoklasycznej. Głównymi przedstawicielami tego nurtu są tacy wybitni ekonomiści, jak: J.R. Hicks (1904-1989), P.A. Samuclson, F. Modigliani i J. Tobin.

Niezależnie od różnic charakteryzujących poszczególne kierunki w ekonomii, keynesizm był teoretycznym uzasadnieniem interwencjonizmu państwowego aż do początków lat siedemdziesiątych XX wieku. Od tego okresu obserwuje się nawrót popularności koncepcji liberalnych. Nowe zjawiska w gospodarce kapitalistycznej, takie jak: nasilenie zjawisk inflacyjnych, wzrost deficytu budżetowego, długu publicznego, osłabienie tempa wzrostu gospodarczego, podważyły podstawy teorii Keynesa. W teorii ekonomii nastąpił rozwój koncepcji neoliberalnych i neokonserwatywnych. Wśród poglądów neoliberalnych można wyróżnić następujące doktryny ekonomiczne: monetaryzm — z głównym przedstawicielem M. Friedmanem (laureat nagrody Nobla w 1976 r.); nową ekonomię klasyczną (czołowy przedstawiciel R.E. Lucas - Nagroda Nobla w 1995 r.); nową szkolę austriacką - z przedstawicielem F. Uayekiem (1899— 1993); ekonomiczną teorię polityki (inaczej teoria wyboru publicznego) - czołowi przedstawiciele: K. Arrow (Nagroda Nobla w 1972 r.) oraz J.M. Buchanan (Noblista z 1986 r.); ekonomię strony podażowej - z głównym przedstawicielem A. Lafferem.

Różnorodność teorii ekonomicznych świadczy nic tylko o burzliwym rozwoju ekonomii, ale i komplikowaniu się życia gospodarczego. Tym, co łączy ekonomistów każdego nurtu jest ich stosunek do rynku. Jedni wierzą w skuteczność interwencji państwa, a drudzy w skuteczność mechanizmu rynkowego.

Podsumowując omówione wyżej główne kierunki i szkoły w ekonomii trzeba podkreślić, że najbardziej dla rozwoju teorii ekonomii zasłużyli się: Adam Smith, Karol Marks i John Maynard Keynes.

Na zakończenie prezentacji głównych nurtów ekonomii warto wspomnieć o dwu polskich teoretykach ekonomii, którzy mają światowe uznanie, a mianowicie Michał Kalecki (1889-1970) oraz Oskar Lange (1904-1965).