104462

tc

W1VM

n

Tą Mą wlsją    i okrutnego świata ewokuje poeta

1 MMBtwk « Mmr. nt¹ be¹ akcentów drwiny. ! te jut naj-wytwy. obejmujący nynte Mm. wymiar ironu dramatu. Friedrich Sehłegel yswiaŚMil W te dłJfki botatt utwory poetyckie wnoszą sią As wytjto ffiosoltł -Betele tchnienie" Mii sprawia. U dochodzi w nich As gkwo „tetosmowdentotna bufonem”Przystaje to okroAnie do

Wszystkie wypowiedzi Słowackiego o Balladynie świadczą. te poeta był t to¹ śwto «Mi Anny. Dumy dlatego, tc stworzył dramat tak odrębny od butyth. swoisty. Przebija to pocncie jut a naj-ocnlMiMłi wypowtsAsl. i listu do matki z II prudnia 1834 _v

KW mam te ia« CL banana Mama, wyteietoata doktadnafr reOttM Suw iij imTtil w maM irazedu JetMi ma ma rzirtu stUhtaltawi i która n)uu akią ta tkyba t Mn Łam Sahptn O. (dyby ataaala kłady przy MMa tmm» Mi a MĄ

Są w tai wypoartadti elementy dekoncertujące BAIndyaa, taka Jaką nmy W jej kształć¹ ostatecznym. nic wydaje nam «¹e dramatem po-rOwATwalr.ytn s Królem Laorrn Prawda, zapożyczył Słowacki i Króla Lm pewna sytuacje; akcja tok Bollodyny Jak i Króla Loara sklecona j««t ■ wyminą nonsaalancją; Króla Leara przypominać modę w Balia-dynia atmosfera ni to baśni, ni to mzaionchłyth dziejów Ale mimo te teśtortóci oba dwzaaty naletą da idaayck rejonów sztuki dramatycznej, lima Jazi w nich proporcja togo, co buffo, do togo. co anto. Król Loar Jost tragedią »• spooA określić tak BrilaAyuy.

Na władano czy Balladyna. )«ką znamy, jost identyczna z tą, o któ-rej Słowacki ptsal da matki w roku 1834. Chrzanowski z przytoczonej wytli enndnAd wywnioskował. Ze Słowacki referował matce pierwszą redakcje dramatu, która musiała byt tana od ostotocmej. Jaszcze „naiwno”. a OM ..sentymentalna" w aanata. Jaki słowu temu nadal Schiller, ba jii¹ lęfte w niej cni Pisana, ani Kuriera, ani Wawel¹. Mi Fiiooa" « a tatom najbardziej wyrazistych wyiai znik 6 a teatru ironicznego. Ale w tokhn Kto na czym poległaby rodaajowa odrębność owej pre Bella -dfcto? Be pnactol poeto wyraźnie sugeruje Ją słowami; ..Xie mogą tu Aaó (•) wyobrażenia dokładnego dramatyc ui idi i w mojej tragedii”.

Czyzby „rodzinne podobieństwo" z Królem Learem, unufnai smalą bardzo ostrożnie l„jc¹U t którą i...), to chyba"), miało aią sprowadzać tylko do kilku zapożyczonych TBOtywówł

Inne, późniejsze wypowiedzi poety odnoszą Mą Jut na pewno do ostatecznego tekstu I to jednoznaczne w swojej wymowie, Jemen tą 1838 Słowacki posiał rękopis dramatu do Januszkiewicza wraz z Ustom, er którym prosił o drukowanie Balladyny „z oszczędnością":

ba eto¹ mes tot połtoa. ata ataaetrtatycaa. wMc stowe to to to iśtodk ■ oryflnUnoft lima tej tragedii I rodzaju, w którym jut niph—. mota długo mkupewt mnaciwia¹ to beóto L ). (L l«. s Ml

Przebija z tych słów wyraźna świadomość nowatorstwa, rodzajowej niezwykłości dramatu. 1 zaskakuje określenia Bolladyey Jako sztuki „nie-patnotycznej". Czyżby poeta obawiał sią, te czytelnicy gotowi to dopatrzeć sie w niej drwin i tradycji narodowej?

W pól roku pólnle) pisał do Gaszyńskiego:

teras donnie Ci, te to drukuje BelladfM — kochanka moja.. Kle ipodto-wati ale, co to u dzieło ., dosyć, te Jert to osoba, która nas t Zygmuntom Kr. aapnyJatnUa mocno, oa Ją bowiem polubi wety, małe polubił; oby mi I Ciable zyskała Aia ała apodslawtas to ba te Jast gorzkie dtato, a detal w aka prań pryzma pnapoazcaaoy i aa tystącaM katary rozbity — wymaga, my to kto w ałm tzcascólalej pokochał (l 14. a lit—1M1

List ten pisany Jest do literata, i to życzliwego, zainteresowanego twórczością Słowackiego, który tylko co przełotył na jątyk tranctaki Anhellego. A mimo to wszystko jakie poeta niepewny Jast recepcji swego dramatu u adresata. Domaga sią pełnego życzliwości wysiłku przy lekturze, powołuje sią na opinią Krasińskiego, uprzedza, te czytelnik bą-dzie miał do czynienia ze zdeformowanym, „na tysiącae kolory rozbitym" światem.

Kiedy przyszła wielka cezura mistyczna. Słowacki dokonał pnmtewu swojej twórczości sprzed przełomu. Rewizja była rurowa. Godtoą mpto i Loatbro odrzucił jako utwory niedojrmła, meUncholicme tearfi dnec-ka niedorosłego". W Szwajcarii widziało mu Mą poematem zbyt egocentrycznym. Mazepa — dramatem „nadto deklamaterteśm". Ale — rzecz znamienna — Balladyno wyszła t tych opałów krytytsayth oto. W tym samym liście do matki z lutego 1848, w którym tak surowo to szedł sią ze swoją przedmistyczną twórczością, o Balladynie pisze t sentymentem i z uznaniem. Marzy mu sią czytelnik po stu latach, chłop „w cichym gdzieś domku pod Krakowem": „Wystawie go soki¹ te cgyta Balladyną — ton utwór bawi go Jak baśń. a razem uczy Jakiejś harmonii i dramatycznej formy" (LU,¹ 471—472).

Zauważmy, mimo przełomu kryteria oceny powstały tu dokfeotete te samo co przed sześciu laty w przedmowie do dramatu. Poeto to toto

1

F Stblecel Urn— ftogtosm¹ «L W: hwmi md Mwi Mtacbm Mi UMA iu IWk A toana Otom tom NA om¹ ma dwór toto bu •m toto to Btouto astobrn uad to ełcki «d Wsetoki batom liflito. wto to Bmi¹ to fto eto wto witam Ostatku. to tomkątoati m pcw wto Atom! Am fMkkm tom¹ iw imali atom. to MM m fmm «toe torkto¹