138

138    ///. Pragmatyzm

tencji, nie wydaje mi się jednak, by różnice między jego stanowiskiem a teorią emotywistyczną były bardzo głębokie. Emotywiści nie muszą wcale przeczyć temu, iż pytania o to, czego ludzie pragną i co rzeczywiście sprawia im zadowolenie, są pytaniami dotyczącymi faktów empirycznych. Sprzeciwiają się natomiast wszelkim próbom zamazywania rozróżnienia między opisowymi a normatywnymi sposobami posługiwania się językiem. W tej kwestii Lewis W7daje się zajmować podobne stanowisko, jakkolwiek mógłby mu nie odpowiadać konkretny sposób, w jaki emotywiści przeprowadzają to rozróżnienie. Jeśli Lewis istotnie zgadzał się w tej mierze z emotywistami, to moim zdaniem zajmował właściwe stanowisko.

IV

Wittgenstein, Popper i Koło Wiedeńskie

«Traktat» i jego następstwa

Ludwig Wittgenstein urodził się w Wiedniu w 1889 r. Wywodził się z rodziny bogatych przemysłowców, którzy z pochodzenia byli Żydami, ale przyjęli katolicyzm. Po ukończeniu studiów inżynieryjnych w Berlinie wstąpił w 1908 r. na wydział inżynierii Uniwersytetu w Manchesterze. Specjalizował się w aeronautyce, i mówi się, że zaprojektował silnik odrzutowy dla samolotów. Doszedłszy do wniosku, że jego zainteresowania matematyką stosowalną przesuwają się w stronę matematyki czystej, a następnie w stronę filozofii matematyki, udał się w' 1911 r. na uniwersytet w Jenie, by odwiedzić Gottloba Fregego, który wywarł na niego bardzo pow^rażny wpływ. Frege poradził mu, by podjął badania pod kierunkiem Bertranda Russella, co miało taki skutek, że w latach 1912-1913 Wittgenstein spędził pięć semestrów w Trinity College w Cambridge. Bardzo szybko udało mu się doprowadzić do tego, że Russell i Moore zaczęli traktować go przynajmniej jako równorzędnego partnera intelektualnego. Nieoczekiwanie opuścił Cambridge i wiódł samotne życie w Norwegii w' chacie, którą sam zbudował. Gościł tam Moore'a, któremu podyktow^rał notatki dotyczące filozofii logiki, i prowadził korespondencję z Russellem na ten sam temat. Po wybuchu wojny w 1914 r. zaciągnął się na ochotnika do armii austriackiej i służył jako artylerzysta na froncie wschodnim, a następnie w Tyrolu, gdzie w listopadzie 1918 r. dostał się do włoskiej niewoli. Utracił kontakt ze swoimi przyjaciółmi z Cambridge; w jednym z przypisów w książce Jntroduc-tion to Mathematical Phitosophy (przekł. poi. Wstęp do filozofii matematyki), która została opublikowana w maju 1919 r., podkreślając doniosłość pojęcia tautologii dla definiow-ania matematyki. Russell powoływał