167 (2)

III. Organizacja wyborów 167

...z >w pozbawionych szans wyborczych, ale nie okazuje się skuteczne. Dość wspomnieć. że w wyborach 1995 roku wzięło udział piętnastu kandydatów, a kilku nie zy'kało nawet stu tysięcy głosów. Przy okazji ujawniły się też różnego rodzaju pró-fałszerstw i nadużyć, jak również zwyczajnego kupowania podpisów. W wyborach 2000 roku zarejestrowano dwadzieścia jeden komitetów wyborczych, a trzynaście /.nich zdołało zgromadzić 100 000 podpisów na rzecz swoich kandydatów. Podobna ytuacja zaistniała w 2005 roku: zarejstrowano 26 komitetów wyborczych, 16 komite-ów zdołało zgromadzić 100 000 podpisów na rzecz swoich kandydatów (ale 3 kandydatów wycofało się. a jeden zmarł), spośród 12 pozostałych kadydatów tylko 7 uzyskało ponad 100 000 głosów. Problem nadmiaru kandydatów nadal pozostaje więc nierozwiązany. Niemniej taki system zgłaszania kandydatów został spetryfikowany na poziomie konstytucyjnym (art. 127 ust. 3) i nic nie zapowiada jego zmiany.

Podobny jest schemat zgłaszania kandydatów do Senatu. Prawo zgłaszania przy-duguje partiom politycznym i wyborcom - jedni i drudzy tworzą w tym celu komitety wyborcze (art. 194 ows). Do Senatu kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym, nie można równocześnie kandydować do Sejmu. Kandydat musi wyrazić zgodę na kandydowanie oraz (w dotychczasowym stanie prawnym) musi złożyć wspomniane już oświadczenie lustracyjne, które jest podawane do publicznej wiadomości. Prawdziwość tych oświadczeń jest weryfikowana po wyborach - orzeczenie '.|du o złożeniu fałszywego oświadczenia powoduje wygaśnięcie mandatu. Każde zgłoszenie kandydatury na senatora musi być poparte podpisami co najmniej trzech tysięcy wyborców stale zamieszkałych w danym okręgu wyborczym. Kandydatów rciestruje okręgowa komisja wyborcza, a w razie odmowy rejestracji ostateczne rozstrzygnięcie należy do Państwowej Komisji Wyborczej.

W wyborach do Sejmu procedura zgłaszania kandydatów jest bardziej skomplikowana, bo zawsze konieczne jest zgłoszenie listy kandydatów. Prawo zgłaszania list przysługuje komitetom wyborczym, które mogą być tworzone przez partie polityczne "iaz przez wyborców. Partie mogą utworzyć koalicję wyborczą dla zgłoszenia wspólnik list kandydatów (wówczas jednak stosuje się do nich wyższy, ośmioprocentowy próg wyborczy), a wyborcy (w liczbie przynajmniej piętnastu) muszą utworzyć komi-ii-i wyborczy, ale do podjęcia działalności przez ten komitet konieczne jest jeszcze zebranie tysiąca podpisów wyborców, popierających utworzenie komitetu (art. 98 asi. 4 ows). Należy przypomnieć, że do wyborów sejmowych stosuje się system pro-:"\v wyborczych, każda partia, koalicja czy komitet wyborczy musi więc uzyskać nlpowiedni odsetek głosów w skali kraju. Wyklucza to możliwość tworzenia list olko w ramach jednego regionu (pomijam tu sytuację mniejszości narodowych), wszystkie komitety wyborcze muszą więc być obecne na całym terytorium państwa. Inaczej niż •' wyborach do Senatu, w których wyniki ustalane są odrębnie w ramach poszczególni h okręgów, co daje szansę kandydatom lokalnym, mandaty w Sejmie mogą zdo-"yc tylko ugrupowania zdolne do prowadzenia kampanii wyborczej w skali kraju.

I.isty kandydatów na posłów zgłaszane są w okręgach wyborczych przez władze >.11111 lub przez komitety wyborcze; podobnie jak w wyborach do Senatu każdy kandy-Ul musi wyrazić pisemną zgodę oraz złożyć oświadczenie lustracyjne. Lista okręgowa "«M być poparta podpisami co najmniej pięciu tysięcy wyborców staie zamieszka-