170

1. EMPEDOKLES

Cztery «elemenły»

Empedokles¹ jest pierwszym myślicielem, który próbuje rozwiązać aporie eleackie i usiłuje z jednej strony ocalić zasadę, że nic nie powstaje i nie ginie, i że byt trwa zawsze, a z drugiej ocalić zjawiska, które potwierdza doświadczenie.

Bardzo wyraźnym potwierdzeniem uznania zasady eleackiej są np. fragmenty 11 i 12:

..Dzieci! krótki lot mają ich myśli, tych, którzy sądzą, że powstać może coś, czego przedtem nie było, albo że rzecz jakaś ginie zupełnie i się rozpada”

Empedokles urodził się w Agrygencie. Diogenes mówi, że szczyt jego działalności przypadł na 84. Olimpiadę, tzn. na lala 444-441 pr/cd Chr. (Diogenes I.aertios, VIII, 74 - Dicls-Kranz, 31 A 1). Ponieważ zaś lo samo źródło, powołując się na Arystotelesa, mówi. że Empedokles żył 64 lata, można na tej podstawie uznać dały 484-4K! i 424-421 jako daty urodzin i śmierci F.mpedoklesa. Ponieważ, jednak inne źródła podają inne informacje dotyczące chronologii, rozważniej jest pozostać przy ogólnym stwierdzeniu i przyjąć jako wskazówkę datę szczytu działalności (ukmć) przekazaną przez Diogcncsa, bez próbowania ustalenia dokładnej daty urodzin i śmierci (por. Rcale. Melisso. s. 12 nn.). Był człowiekiem o bardzo silnej osobowości i rozleglej wiedzy: do niego odwołuje się filozofia i mistyka, magia i medycyna. Brał także udział w życiu politycznym działając w partii demokratycznej (por. Diogenes I aertios. VIII. 63-Ó7.72 nn. - Dicls-Kranz. 31 A1: Plutarch. Przeciw Kolotesowi.32,4, s. 1126 b - Dicls-Kranz. 31 A 14). Przekazane przez późne źródła wiadomości o jego śmierci, jak chociażby ta. według której miał zniknąć po złożonej bogom ofierze, albo inna. według której miał rzucić się do krateru Etny (por. Diogenes Lacrtios. VIII. 67 Nn.. 69 nn. - Diels-Kranz. 31 A 1). są legendami i są wytworem fantazji podyktowanym intencjami szkalującymi. Empedokles napisał dwa dzieła: O naturze i Pieśni oczyszczające (Kaiharmoi), z których do nas dotarły liczne fragmenty. (Romantycznym wyobrażeniem naszego filozofa jest tragedia Hólderlina. Der Pod des Empedokles. Empedokles auf dem Atna, 1798-1800, wydana pośmiertnie).