170

1. EMPEDOKLES

Cztery «elementy»

Empedoklcs¹ jest pierwszym myślicielem, który próbuje rozwiązać aporie eleackie i usiłuje z jednej strony ocalić zasadę, że nic nie powstaje i nie ginie, i że byt trwa zawsze, a z drugiej ocalić zjawiska, które potwierdza doświadczenie.

Bardzo wyraźnym potwierdzeniem uznania zasady eleackiej są np. fragmenty 11 i 12:

..Dzieci! krótki lot mają ich myśli, tych. którzy sądzą, iepowstać może coś, czego przedtem nie było, albo te rzecz jakaś ginie zupełnie i się rozpada”

Empedoklcs urodził się w Agrygencie. Diogenes mówi, żc sz.c/yt jego działalności przypadł na 84. Olimpiadę, tzn. na lala 444-441 pr/ed Chr. (Diogenes I.acrtios, VIII, 74 = Dicls-Kranz, 31 A I). Ponieważ zaś lo samo /rodło. powołując się na Arystotelesa, mówi, że Empedoklcs żył 64 lata, można na lej podstawie u/nać daty 484-4K! i 424-421 jako daty urodzin i śmierci Empedoklesa. Ponieważ jednak inne źródła podają inne informacje dotyczące chronologii, rozważniej jest pozostać pr/y ogólnym stwierdzeniu i przyjąć jako wskazówkę dalę szczytu działalności (akmć) przekazaną przez Diogencsa, bez próbowania ustalenia dokładnej daty urodzin i śmierci (por. Rcalc. Melaso, s. 12 nn.). Był człowiekiem o bardzo silnej osobowości i rozleglej wiedzy: do niego odwołuje się filozofia i mistyka, magia i medycyna. Bral także udział w życiu politycznym działając w partii demokratycznej (por. Diogenes I .aerlios. VIII. 63-67.72 nn. - Dicls-Kranz. 31 A1; Plutarch. Przeciw Kolotesowi. 32.4, s. 1126 b - Dicls-Kranz. 31 A 14). Przekazane przez późne źródła wiadomości o jego śmierci, jak chociażby ta. według której miał zniknąć po złożonej bogom ofierze, albo inna. według której miał rzucić się do krateru Etny (por. Diogenes Lacrtios. VIII. 67 nn., 69 nn. - Diels-Kranz, 31 A 1). są legendami i są wytworem fantazji pody ktowanym intencjami szkalującymi. Empedokles napisał dwa dzieła: O naturze i Pieśni oczyszczające (KaihurmoO, f których do nas dotarły liczne fragmenty. (Romantycznym wyobrażeniem naszego filozofa jest tragedia Hólderlina. Der Tod des Empedokles. Empedoklcs auf dem Atna, 1798-1800, wydana pośmiertnie).