17

216 Traktat drugi

a pełnoletnością, ani też między okresem po 21 roku życia, albo w jakimś jeszcze innym wieku, który mógłby sprawić, że sami dysponowaliby sobą i swym majątkiem, skoro mogli wcale nie dążyć do tego, by znaleźć się poza kuratelą ojca. Władza, pod którą znajdowali się w tym okresie, trwała nadal i stanowiła dla nich bardziej ochronę niż ograniczenie, albowiem nigdzie nie mogliby znaleźć lepszego zabezpieczenia pokoju, wolności i majątku, niż pod rządami ojca.

§ 76. Ojcowie rodzin zatem niepostrzeżenie w sposób naturalny stali się także ich politycznymi monarchami. I tak jak zmieniali się pozostawiając godnych i zdolnych spadkobierców, by ci objęli te lub inne dziedzictwa, tak też położyli podwaliny pod dziedziczność czy elekcyjność królestw pod rządami różnych konstytucji czy zwyczajów zgodnie z tym, jak kształtowały je zachodzące zmiany, wydarzenia i okoliczności. Jeśli książęta mają opierać swe roszczenia na uprawnieniu ojców, i jeśli wystarczającym dowodem naturalnego uprawnienia ojców do politycznego autorytetu ma być to, że zwykle byli oni tymi, w rękach których de facto władza się znajdowała, to powiadam, że skoro taki argument ma być dobry, to trudno będzie udowodnić, że wszyscy książęta, tylko książęta, powinni być kapłanami, odkąd zostało ustalone, iż na początku ojciec rodziny był kapłanem, tak jak był władcą we własnym domu.

Rozdział VII

0 społeczeństwie politycznym bądź obywatelskim

§ 77. Bóg uczynił człowieka takim stworzeniem, że zgodnie z jego własnym osądem nie~Byłoby rzeczą dobrą dla niego, by pozostał samotny. Stąd też silnie uzależnił go od potrzeb,

f

O społeczeństwie politycznym bądź obywatelskim

217

wygód i własnych skłonności, aby wprowadziły go do społecięęń-? stwa, jak również obdarzył go rozumem i mową, by w tym społeczeństwie pozostał i z niego korzystał. Pierwsza społeczność powstała między mężczyzną a kobietą oraz dała początek następnej, między rodzicami a dziećmi, którą z czasem uzupełniła ta między panem i sługą. I chociaż wszystkie je można ^ było spotkać i powszechnie spotykano występujące łącznie, gdyż tworzyły jedną rodzinę, w której pan łub pani sprawowali pewną władzę właściwą rodzinie, to jednak żadna z ich, ani s wszystkie razem, nie mogą być bliskie społeczeństwu politycznemu. v Stwierdzimy to, gdy rozważymy różne cełe, więzi czy ograniczenia cechujące każdą z nich.

_?    § 78. Społeczność małżeńska została stworzoną dzięki do

browolnej umowie.między-mężczyzną i -kobietą. Mimo że składa się na nią głównie wspólnota i uprawnienie do wzięcia w posiadanie ciała drugiej osoby, tak jak to jest konieczne dla osiągnięcia jej zasadniczego celu — spłodzenia potomstwa," . to jeszcze określają wz/jcmnc wsparcie i pomoc, a także - wspólnota interesów konieczna nie tylko dla złączenia ich , starań i uczuć, ale również niezbędna dla ich wspólnego ^? potomstwa, uprawnionego do wyżywienia i utrzymania przez f^nich dopóty, dopóki nie będzie ono zdolne zapewnić ich ś sobie samo.

§ 79. Skoro _ęe\errpjaaźżeństwa^^ofoV/4jaisjest tylko samo płodzenie potomstwa, ale przedłużenie gatunku, to ich małżeństwo po spłodzeniu potomstwa winno trwać tak długo, jak to jest niezbędne dla wyżywienia i wspierania tnłodych, którzy winni być wspomagani przez rozdziców aż do chwili, gdy będą zdolni zabezpieczyć się i radzić sobie Samodzielnie. Widzimy, że tej zasady, będącej dziełem rąk Bteskończenie mądrego Stwórcy, słusznie przestrzegają wszelkie